You are on page 1of 112

L

Vate
Serredaktor:
M+|a s+a||
Redaksyon:
h+c+| |||ea. . |s+a lsp+|.
M+|a s+a||. Me|aet l:ua
nsyatf destpkerdi:
Osa+a -t+|. \||c||+ e+:,u|.
te|c. M a: | tea. Meac +|| :.
\ |+t l| . tea | tuacc,+a. le|:+a +ac |.
huse a lu|u. e c\+a lu|||.
kcc a kewea. l+ae| c|eae:.
l+:|a 1eau||ea|. u|| l|,ua
Temslkar Almanya:
M a: | tea
l+|s: ++ - ) - LL L
Seveta aboneyye tklye (Almanya de):
l. +||||++
t/O \e|e|ast+ctte|| \h e..
lcst|+c| ! ) +
L) e|||a/-|a+a+
Temslkar Norve:
M. +|| :
c\: !+
))L 1|cac|e|a/\Ok\lt
Temslkar Hollanda
le||+c -aec
e||:| t|. ?L
? tM -|a|ea/hOll-\-
1e|: +!-! !
ert aboneyye:
Welat serrk 6 am
1||||+: ......................... +) M. ......... !) M.
-|a+a+: ...................... +) M. ......... !) M.
wec: ........................ !) ll. ...... L! ll.
\e|+t c a : ................. ) M. ......... M.
Vay: L) M./) ll.
lan:
k|pe|| |: !)) M./L))) ll.
\ a ||pe||: L)) M./)) ll.
t+| ,||pe||: ) M./!) ll.
ap: -pec 1|c| c l ||+,. tcc||c|a
ISSN:1401-2995
Postgiro:
lu|c|s|+ lu|tu| cc| p|+|| |ea|a,ea
+ L ?-+ \ll\
Adres:
. lsp+|
Occ le||cw ,ea !
-L! ! | ||c|aea/\ll\
Vate
Kovara Kultur
h a+|:
h+aa+a. L?
Berpirsiyariya her nut y ntox/ntoxe bi xo ya.
!
Vate
TEDE
\eacc\+a | .................................................................................................................................
e||ec l||a+ac| ce lcac + l+ac|ae............................................................................. +
R zan
a,c | \e +. |+ M| a +| \w| c| ................................................................................ !!
Zulf kar Tak
Mece|ae M+|| , .....................................................................................................................!
Gawan Kurd stan
h | | ...................................................................................................................................+
Lerzan Jand l
ecse||+ L|ace h+| ap+|+tc| + Osa+a +a \u| ea a ea -lll.............................
Hamd Ozy rt
O|c| st.................................................................................................................................!
Memo Darr z
/e| c\|ca ..............................................................................................................................
Husey n Kahraman
+a||+ a| ...............................................................................................................................!
Ali Heydar Sever
\+ c ........................................................................................................................................
Erdal Er
||+ a+ he| e ...............................................................................................................
Abdulmuttalip Ko
teac | ..................................................................................................................................L
l|t+c+a |+ .....................................................................................................................................
eko
lc|e he| ...............................................................................................................................?
k|pe| l|c|++a ............................................................................................................................?)
Malm sanij
le||ea, 1||| -l||a+ac| (/+:+| ,-lll ................................................................................... ?
Sey dxan Kurij
tew| , |+ | | ....................................................................................................................)
\eacc\+a |+ ................................................................................................................................!
Celadet Al Bedirxan
le||ea,+ lu|c (lu|a+ac ,-l|eas -\..................................................................................... +
Kemal Unal
| ||+ /u|e|e| .................................................................................................................. L)
teac kc|a+ae+a l|+as a,|| : ce \ce||cc+ |s|a L -lll .............................. L)?
l|t+c l||a+ac| (/+:+| ,-l\..................................................................................................... L)
-||+ce...........................................................................................................................................LL!

Vate
Wendox erjayey,
Na hmara Vatey hmara verna serra diyin a. ar hmar may
ke par vejyayb hem Ewropa de hem z Tirkya de ap by Vate Tirkya
taye cayan Kurdstan de z vila b. yo ke ma tewr zaf keyfwe
keno no yo.
Ma ver z vatb label ma newe ra vaj ke n bes ny. Ma gan
(gerek) bixebitye ke Vatey hna zaf ap biker vila biker. ima
wendox z gan na xebate de ma r ardim biker.
Ewro ma bi zerweye vnen ke Kurdstan ra, Tirkye ra welatan
cya-cyayan Ewropa ra wendox ma r nusen pit dan ma. No
rew (hal) ma hna tewq keno ke ma kar hazirkerdene vilakerdena
Vatey r sr bib.
Na hmara ma de metn netceyan Kombyay Pancin Kirmanck
(Zazak) esto. Seke ima n metn de vnen ma roj bi roj ver bi
kirmanckya standarde gaman erzen. Ma hv ken ke wendox nutox
hem netceyan kombyayan kirmanck hem z nuteyan (yaziyan)
bnan bi dqqet biwan nnan ser o munaqee bik, fikran xo ma r z
binus.
Bi na hv ma we ayya ima wendoxan wazen.
Vate
+
Vate
DERHEQ KIRMANCK DE KOMB YAY PANCINE
Stockholm, 14-16 tebaxe 1998
R
oja 14 menga (ama) tebaxe, Stokholm de kirmanck (zazak) ser
o kombyay pancine dest pkerd hr roj ramit. N kombyay-
de n duyes kes amade by:
Yildiray Beyazgul (Gimgim)
Mnzr em (Drsim)
Haydar Diljen (Swregi)
Nhat El (Swregi)
J. hsan Espar (Pran)
eko Kocadag (Gimgim)
M. Malmsanij (Pran)
Selm Mrat (Pali)
Robn Rewen (Lic)
Mehmet Ta (Drsim)
ukr Urgun (Hni)
Hamd Ozyurt (Gimgim)
N kombyay de amadebyayox n meseleyan ser o vindert mey-
l xo tesbt kerd:
end ekuy (kelmey) ke ca ra ca cya vajyn (Yer yer farkl
sylenen birka szck)
J, C yan Z? (J mi, C mi yoksa Z mi?)
Nuti tay (tan) ekuyan ke cumle myan de pya -se cita-
vajyn (Cmlede birlikte kullanlan baz -ift- szcklerin yazl bii-
mi)
Ke vrgul (Ke ve virgl)
Nuti notan bblyografkan (Biblyografik notlarn yazl bii-
mi)
Kar ra (Fiilden)
Term gramer (Dilbilgisi terimleri)

Vate
Term leker (Askeri terimler)
Cr ra ma n xussan de meyl kombyay nusen.
Tya de ekuy nr (bi tirk eril szck) ver de (n), ekuy mak (bi
tirk diil szck) ver de (m) nusyayo. Tay ekuyan nryan dim a
suffks -e nusyayo. No yeno a mana ke, eke form nr dim a -e
ame, o eku beno mak. Nimne: ehd, -e. Yan, ekuy ehd nr yo
(lajeko yan z camrdo ehd), eke n ekuy dim a -e ame, beno ehde
no ekuy ehde mak yo (kneka yan z cinya ehde). Tay cayan
de, ekuyan makyan dim a herunda -e de -i yena, tay cayan de z
ne -e ne z -i yena.
6 end ekuy ke ca ra ca c ya vaj y n
Kirmanck de tay ekuy mintiqa ra mintiqa cya vajyn. Ma n
ekuyan ra ekuyan crnan ser o munaqee kerd myane nnan ra
yew yan z di form wenay (vjnay).
meyl kombyay ...... form bn ............................ tirk
awe (m), awi (m) ... aw, ow, uwe, axwe,
awke, awki, owk, ok ........................ su
ciwyayene ............. yaam byay ................................ yaamak
ike......................... i ke ................................................... nk
itur ....................... i tur, i tir ........................................ nasl
emo........................ emso, esm, emo, imo, imo, im..... bu gece
emser ..................... esmer, imser, ismer .......................... bu yl
ewro ....................... ewr, eyro, ro, r, ro ...................... bugn
her.......................... hur, wir ............................................. her
her di ................. hurd, wurd, wurna......................... her iki
her dyan.............. hurdna, wird hurdmna, wirdn ....... her ikisi
Her dyan wend. .. Hurdna wend./Wirdn wend. ............... Her ikisi okudu.
her kes ............... wir kes............................................... herkes
her roj ................ wir ro ................................................. her gn
heyat (n) ................ hyat ................................................. hayat, yaam
hurd ...................... wurdi, wirdi ...................................... ufak, kck
hmar .................... hmare, mare, amore..................... say

Vate
stanbul ................. Estembul, Estemol ........................... stanbul
Kurdstan (n)......... Kurdistan (m) ................................... Krdistan
Kurdstan ma (n) Kurdistana ma (m) ................................. Krdistanmz
label ..................... labl, labr ........................................ fakat, lakin
milet (n) ................. millete (m), mlet (m) ....................... millet, ulus
milet ma (n) ....... milleta ma (m), milet ma (m) ............... ulusumuz, milletimiz
mil ......................... mill, mll ......................................... ulusal, milli
na (m) .................... ena, ina, hena ................................... bu (diil iin)
nan (n) ................... na, non, nn, no, n ......................... ekmek
naye (m).................... nay, enay, inay, hena.............................. bunu (diil iin)
ney (n) ....................... n, en, in, en, in................................. bunu (eril iin)
n ........................... n, en, in, en, in ........................... bunlar
nnan ................................. nn, enyan, inyan, enyo ...................................... 1)bunlar 2)bunlar
nyadayene ............ nya dayene....................................... bakmak
nyade ................ nya de............................................... bak
no (n)...................... eno, ino, en, n, ini ......................... bu (eril iin)
nute (n) ................ nutaye.............................................. yaz, muska
nutene, nivisnayene niti ........................................................ yazmak
nutox, -e ............... nutx................................................ yazar, yazan
qisa (m), qesa (m) qese (n), qise (n)
qisey kerdene, ..... qesy kerdene, qes kerdene, ................. sz, laf
qesey kerdene........ qis kerdene, qese kerdene ............. konumak
rey .......................... ray, ry, r ........................................ kez, kere
rey ........................ ray, ry .......................................... bir kez, bir kere
reyke ...................... rayki, rki ......................................... bir kez, bir kere
rey-rey ................... ray-ray, r-r .................................... bazan, arasra
seke........................ se ke, se ki......................................... gibi
tay ........................ tay, toy, tan, tayn, tayn ................. baz
tya......................... ta, tye, etya, etya, ta,
ewta, owta, wita, weyta ................... bura, buras
uca ......................... wica, wuca, weyca, wija, wiza,
wuza, uza, uja, ewca, owca .............. ora, oras
weyra ..................... ewra, owra, ora ................................. ora, oras

Vate
yewbyaye (n),
yewbyayye (m) .... yobyaye (n), yobyaya (m) ............... birleik
yewbyayene,
yewbyay ............. yobyay, yewbey .......................... birlik
yewbyayene .......... yobyay, yewbey .......................... birlemek
yewbyay (n) ....... yobyay, yewbey .......................... birleme
yewye (m) ............. yewey, yew, yow ............................ birlik
ziwan (n) ................ zan, zon, zo, z.................................. dil
2) J, C yan Z?
Kirmanck de tay ekuy est ke tay cayan de bi J, tay cayan de
bi C tay cayan de z bi Z vajyn. Meyl kombyay n forman ra
form Jyin ser o yo. Yan eke ekuyk (yew eku) wayr ne hr
forman bibo, nnan ra form Jyin terch beno. Nimne:
lcac + l||a+ac| ew ae |+ ew ,| ce
?
Vate
meyl_ kombyay ...... form bn .................... tirk
J ...................................... C, Z
ije (n) ............................. ice, izik, cizik............... meme
dej (n) .............................. dec, dez ........................... ar, ac, znt
dejayene.......................... decayene, dezayene ........ armak,
acmak, zlmek
dewij- e dewic, ................ dewiz ...............................kyl
drsimij, -e...................... drsimic, drsimiz .......... Dersimli
erjan, -e........................... ercan, arcon, erzan......... ucuz
erjanye (m) .................... erconey, erzanye............ ucuzluk
eskije (m) ........................ eskici, ekui, eskize ...... kuru zm
espije (m) ........................ espici, aspize................... bit
gijik (n) ........................... gicik, gizik ...................... sa
kej, -e .............................. kec, kez ........................... sarn
laj (n) .............................. lac, laz ............................. olan
lajek (n) .......................... lacek, lazek ..................... erkek ocuk, olan
lej (n)............................... lec, lez ............................. kavga
lej kerdene...................... lec kerdene, lez kerdene..... kavga etmek
lojine (m) ........................ locini, lozine.................... baca
mij (n) ............................. mic, miz .......................... sis
nimaj (n) ......................... nimac, nimaz, nemaz, nime ... namaz
paliyij, -e......................... paliwic, paliyiz ............... Palolu
pirojine (m) ..................... pircini, pirozine .............. kalbur
qij, -e ............................... qic, qiz ............................. kk
roj (n) .............................. roc, roz ............................ gne
roje (m) ........................... roce, roze......................... gn
roje (n) ............................ roce, roze......................... oru
aristanij, -e ................... aristonic ........................ kentli, ehirli
vaje ................................. vace, vaci, vaze ............... syle

Vate
3) Nuti tay ekuyan ke cumle m yan de p ya -se cita- vaj y n .
Nimne:
ende... ende...
i... i...
ge... ge...
ge-ge... ge-ge...
ha... ha...
hem... hem...
ne... ne...
yan... yan...
Tay kes gama ke n ekuyan nusen, myan nnan de vrgul ronan,
label meyl kombyay gore bvrgul nusyn (yen nuti). Nimne:
meyl kombyay ................... nuti bn
ende ez zana ti z ende zan. ..... ende ez zana, ti z ende zan.
i cin i camrd heme amey. ..... i cin, i camrd heme amey.
Ge ez yena ge ti yen. ................... Ge ez yena, ge ti yen.
Ge-ge ez yena ge-ge ti yen. ......... Ge-ge ez yena, ge-ge ti yen.
Ha ez ha ti, ferq ma in o........... Ha ez, ha ti, ferq ma in o.
Hem ez yena hem ti yen. Hem ez yena, hem ti yen./Him ez
yena, him ti yen.
To ne wendo ne nuto. ................. To ne wendo, ne nuto.
Yan ez yena yan ti yen. .............. Yan ez yena, yan ti yen.
/Ya ez yena, ya ti yen.
4) Ke v rgul
Tay kes cumle myan de ekuy ke ra ver yan z pey vrgul ronan.
Meyl kombyay gore no vrgul nronyno. Nimne:
meyl kombyay ........ nuti bn
Ez ameya ke ti z br. ..... Ez emeya ke, ti z br./Ez emeya, ke ti z br.
5) Nuti notan b bl yograf kan
Not bblyografik heme welatan de eyn nnusyn. No xusus de
standard cya-cyay est. Kombyay munasib d ke notan
bblyografkan de bi rz (bi sira) n malumat bib:
L)
Vate
Namey peyen nutox (yazarn soyad), namey nutox, namey
kitab, namey weanxana (yaynevinin ad), namey aristan yo ke
weanxane tede yo (yaynevinin bulunduu ehrin ad), serre, rpel
Myan n malumatan hemn de vrgul esto. Nimne:
em, Mnzr, Hotay Serra Usif Qurzkiz, Weann Roja N, Stock-
holm, 1992, r. 124
Eke herunda kitab de meqale bibo, wina nusyno:
Namey peyen nutox (yazarn soyad), namey nutox, namey
meqala, namey rojnamey yan z kovare (gazete veya derginin ad),
hmara rojnamey yan zi kovare (gazete veya derginin says), tarx
rojnamey yan z kovare, namey aristan yo ke rojname yan z kovare
tede ner by (gazete veya derginin yaynland ehrin ad), rpel
Myan n malumatan hemn de vrgul esto namey meqale bi xo
aretan (bi tirk trnak iareti) myan de yo. Nimne:
Haydar Diljen, Programand Partyand Kurdan di Persa Ziwan,
Vate: kovara kultur, nr. 4, Wisar 1998, Stockholm, r. 19
6) Kar ra (F l ra)
a) Suff ks mesder : -ene
Tay kes gama ke mesder kari (fl) nusen herunda suffks -
ene de n suffksan ra yew nusen: ne, -eni, -ine, -en, -in. Meyl komb-
yay gore -ene nusyno. Nimne:
meyl kombyay ..... form bn ............................. tirk
-ene ............................... -ne, -eni, -ine, -en, -in
byayene, byene........... byayne, byayine, byayine ... olmak
dayene .......................... dayne ...................................... vermek
yayene........................ yayne .................................... gitmek
zanayene....................... zanayne................................... bilmek
b) Kar b yayene (f l b yay )
Tay cayan de gama ke kar byay ancyno, herfa B vuryna
(bedilyna) bena V label tani cayan de na herfe nvuryna sey esl
xo B manena. Meyl kombyay form Byine ser o yo. Nimne:
LL
Vate
meyl kombyay ...... form bn .................... tirk
O bb. ............................. O bv. / O bv. ................. O olmutu.
Her di bb ehd. ........... Hur di bv ehd. ........... kisi ehit olmulard.
Di cayan ra dirbetin bb. ... Di cayan ra dirvetin bv. ... ki yerden yaralanmt.
Mi morek kerdb la ra. .... Mi morek kerdv la ra. .... Boncuklar ipe takmtm.
Lajek qeyd bb. ............. Lazek qeyd bv. ............ Olanlar kaydedilmilerdi.
ima xapitb. ................. ima xapitv. ................. Sizi kandrmlard.
Knek b. .................... nek v. ..................... Kzlar gitmilerdi.
O ameb. ......................... O amev. .......................... O gelmiti.
Mi vatbi. ......................... Mi vativ........................... Ben demitim.
c) - me yan z -y me
weya Drsim de kes yewin kar (fl), demo vyarteyo dyar (dili
gemi zaman) de bi -me yan z -yme (-y+me) qedno. Nimne:
iweya Drsim ........... wey bn ................... tirk
ma ameyme ................... ma amey ......................... biz geldik
ma bme .......................... ma by ............................. biz olduk
ma kewtme.................... ma kewt/ma kewt........ biz dtk
ma me .......................... ma y.............................. biz gittik
ma vinetme ................... ma vindet/ma vinet ..... biz durduk
Xortan ma ardme. ......... Xortan ma ard/ma ard..... Genler bizi getirdiler
Xortan ma fstme ra xo ver. Xortan ma vist/et xo ver. Genler bizi nlerine
kattlar.
7) TERM GRAMER
tirk ...................................... kirmanck (zazak)
ad ............................................. name (n)
ad cmlesi ............................... cumleya namey (m)
ad tamlamas .......................... zafeya namey (m)
adl ........................................... zemr (n)
alfabe ....................................... alfabe (m)
artedat ..................................... peyedat (n)
artikel ...................................... artkel (n)
asal saylar .............................. hmarnamey bingey
L!
Vate
bala....................................... bestox (n)
basit cmle .............................. cumleya sade (m)
basit fiil ................................... karo sade (n)
basit kelime............................. ekuyo sade (n)
basit szck............................. ekuyo sade (n)
basit sfat................................. sifeto sade (n)
belgisiz sfat ............................ sifet nedyarye (n)
belgisiz zamir .......................... zemr nedyarye (n)
belirtili ..................................... dyar, -e
belirtili isim tamlamas .......... zafeya namey ya dyare
belirtisiz .................................. nedyar, -e
belirtisiz isim tamlamas........ zafeya namey ya nedyare
belirtme sfat.......................... sifet dyarkerdene (n)
bileik cmle ........................... cumleya prabestye (n)
bileik fiil................................. karo prabeste (n)
bileik kelime .......................... ekuyo prabeste (n)
bileik sfat .............................. sifeto prabeste (n)
bileik szck .......................... ekuyo prabeste (n)
bkml .................................. ante (n), antye (m)
bkml ad ............................. nameyo ante (n)
bkml isim.......................... nameyo ante (n)
bkml diil isim.................. nameyo anteyo mak (n)
bkml eril isim ................... nameyo anteyo nr (n)
byk harf ............................... herfa girde (m)
cins ad...................................... nameyo cins (n)
cins isim .................................. nameyo cins (n)
cmle ....................................... cumle (m)
cmlenin yaps ....................... awankerdi cumle
ekilmek .................................. ancyayene
ekim ....................................... anti
ekmek..................................... antene
oul......................................... zafhmar
oul ad ................................... nameyo zafhmar (n)
oul isim ................................ nameyo zafhmar (n)
L
Vate
dil ............................................. ziwan (n)
dilbilgisi ................................... gramer (n)
dili gemi zaman ................... demo vyarteyo dyar (n)
diil .......................................... mak (m)
diil ad ..................................... nameyo mak (n)
diil isim.................................. nameyo mak (n)
durum...................................... rew (n)
durum zarf ............................. zerfa rew (m)
edat .......................................... edat (n)
edebilmek ................................ ayene (ay), ekayene (ekay),
besekerdene
edilgen fiil................................ karo passf (n)
emir kipi .................................. raweya ferman (m)
eril ............................................ nr (n)
eril ad ...................................... nameyo nr (n)
eril isim ................................... nameyo nr (n)
eanlaml ................................. hemmana
eanlaml kelime..................... ekuyo hemmana (n)
eanlaml szck..................... ekuyo hemmana (n)
esesli ...................................... hemveng
esesli kelime .......................... ekuyo hemveng (n)
esesli szck .......................... ekuyo hemveng (n)
etken fiil .................................. karo aktf (n)
eylem ....................................... kar (n)
fiil ............................................. kar (n)
fiil cmlesi ............................... cumleya kar (m)
geili fiil ................................. karo transtf (n)
geisiz fiil ............................... karo ntranstf (n)
gelecek zaman......................... demo ameyox (n)
geni zaman ............................ demo hra (n)
gereklilik kipi .......................... raweya ganyye (m)
gizli zne.................................. kerdoxo nimite (n), kerdoxa nimitye (m)
harf .......................................... herfe (m)
ilge.......................................... edat (n)
L+
Vate
isim.......................................... name (n)
isim cmlesi ............................ cumleya namey (m)
isim tamlamas ....................... zafeya namey (m)
istek kipi.................................. raweya watene (m)
iaret........................................ nan (n)
iaret sfat .............................. sifet nankerdene (n)
iaret zamiri ............................ zemr nankerdene (n)
iyelik adl ............................... zemr wayrye (n)
iyelik zamiri ............................ zemr wayrye (n)
karlatrma sfat ................. sifet pveronay (n)
kelime ...................................... eku (n)
kesir saylar ............................ hmarnamey kesr
kip............................................ rawe (m)
kurall fiil ................................ karo qaydeyin (n)
kuralsz fiil .............................. karo bqayde (n)
kk harf ............................... herfa hurdye (m)
lgat......................................... ferheng (n)
lgate ..................................... ferhengek (n)
mastar ..................................... mesder (n)
mili gemi zaman ................ demo vyarteyo nedyar (n)
muktedir olmak ...................... ayene (ay), ekayene (ekay),
besekerdene
mlkiyet zamiri ...................... zemr wayrye (n)
nesne........................................ obje (n)
niteleme sfat ......................... sifet sennye
ntr ad ..................................... nameyo notr (n)
ntr isim.................................. nameyo notr (n)
olmak ....................................... byene, byayene
olumlu...................................... poztf, -e
olumlu cmle........................... cumleya poztfe (m)
olumlu soru ............................. perso poztf (n)
olumsuz ................................... negatf, -e
olumsuz cmle ........................ cumleya negatfe (m)
olumsuz soru ........................... perso negatf (n)
L
Vate
olumsuzlama edat ................. edat negatfye (n)
nedat ...................................... veredat (n)
nek ......................................... prefks (n)
zel ........................................... taybet (n), taybetye (m)
zel ad...................................... nameyo taybet (n)
zel isim................................... nameyo taybet (n)
zne.......................................... kerdox, -e
sanal gemi zaman................ demo vyarteyo nyetin (n)
say .......................................... hmar (m)
say szc ............................ hmarname (n)
sesli .......................................... vengin, -e
sesli harf .................................. herfa vengine (m)
sessiz........................................ bveng, -e
sessiz harf................................ herfa bvenge (m)
sfat .......................................... sifet (n)
sfat tamlamas ....................... zafeya sifet (m)
sra cmleler ........................... cumley rzk
sra saylar .............................. hmarnamey rzk
sonek........................................ suffks (n)
soru .......................................... pers (n)
soru cmlesi ............................ cumleya pers (m)
soru iareti .............................. nan pers (n)
soru sfat ................................ sifet pers (n)
soru zamiri .............................. zemr pers (n)
soru zarf ................................. zerfa pers (m)
sfat .......................................... sifet (n)
sfat tamlamas ....................... zafeya sifet (m)
szck ...................................... eku (n)
szlk....................................... ferheng (n)
ahs zamiri ............................. zemr kes (n)
art kipi ................................... raweya ert (m)
imdiki zaman......................... demo nikayin (n)
imdiki zamann hikayesi ...... demo vyarteyo nikayin (n)
tak .......................................... suffks (n)
L
Vate
tamlama .................................. zafe (m)
tekil.......................................... yewhmar
tekil ad..................................... nameyo yewhmar (n)
tekil isim ................................. nameyo yewhmar (n)
terim........................................ term (n)
tmce ....................................... cumle (m)
tmle ...................................... temamker (n)
tremi .................................... virate (n), viratye (m)
tremi fiil............................... karo virate (n)
tremi kelime ........................ ekuyo virate (n)
tremi sfat ............................ sifeto virate (n)
tremi szck ........................ ekuyo virate (n)
nlem....................................... nterjeksyon
nl ......................................... vengin, -e
nl harf ................................. herfa vengine (m)
nsz ....................................... bveng, -e
nsz harf ............................... herfa bvenge (m)
vurgu ....................................... aksan (n), ton (n)
yakn sanal gemi zaman ..... demo vyarteyo nyetin o nezd (n)
yaln......................................... xoser, -e
yaln ad.................................... nameyo xoser (n)
yaln isim................................. nameyo xoser (n)
yapabilmek.............................. ayene (ay), ekayene (ekay),
besekerdene
yardmc................................... ardimkerdox, -e
yardmc fiil ............................. karo ardimkerdox (n)
yer zarf ................................... zerfa cay (m)
yklem..................................... kardar (n)
yn bildiren zarf...................... zerfa het (m)
zaman ...................................... dem (n)
zaman zarf ............................. zerfa dem (m)
zamir........................................ zemr (n)
zarf ........................................... zerfe (m)
L
Vate
zarfsal saylar ......................... hmarnamey zerfk
zincirleme tamlama ................ zafeya rzilk (m)
lcac + l||a+ac| ew ae |+ ew ,|uce
8) TERM LEKER
tirk ...................................... kirmanck (zazak)
akn.......................................... hri (n), gale (m), galim
akn etmek .............................. hri kerdene, gala ... kerdene, galim
kerdene, galime pira nayene
alarm ....................................... alarm (n)
alarm almak .......................... alarm cenayene
alarm vermek.......................... alarm dayene
alay .......................................... alaye (m)
alman (tfek)........................... aleman (n)
antitank................................... anttanq (n)
L?
Vate
antreman................................. antreman (n)
asayi ....................................... asay (n)
asker ........................................ leker, -e
asker ....................................... leker
askeri bte ............................. buteya leker (m)
askeri cip ................................. cpa leker (m)
askeri hizmet .......................... xizmeto leker (n)
at yeri.................................... b. silah at yeri
atl ........................................... espar, -e; suwar, -e; suwar (n), suwarye (m)
atom......................................... atome (m)
atom bombas .......................... bombaya atome (m)
barut ........................................ barut (n)
barut hakk ............................. heq barut (n)
batarya .................................... batarya (m)
bayrak...................................... beyraqe (m), ala (m)
bazuka ..................................... bazka (m)
beli (tfek) ............................. bl (n)
bomba ...................................... bomba (m)
bomba atmak .......................... bomba etene
bomba koymak ........................ bomba dekerdene
bomba patlatmak.................... bomba teqnayene
bombalamak............................ bomba kerdene
bombalanmak ......................... bomba byene
bombardman .......................... bombarduman
bombardman edilmek............ bombarduman byene
bombardman etmek............... bombarduman kerdene
bot ............................................ bote (m)
bute ........................................ bute (m)
cemse ....................................... cemse (m)
cephane.................................... cebilxane (n)
cip ............................................ cpe (m)
are .......................................... are (n)
aresiz...................................... bare
darbe........................................ ewr (n), derbe (m)
L
Vate
darp yaras .............................. birna ewr (m), birna derbe (m)
denizalt ................................... bota binawe (m)
derman .................................... derman (n)
dermansz ................................ bderman, -e
dzenli ..................................... biserber, -e; ntzamin, -e, nzamin, -e
dzensiz................................... bserber, -e; bntzam, -e; bnzam, -e
egemenlik ................................ bandure (m)
hakimiyet ................................ bandure (m)
emniyet .................................... asay (n)
el bombas ............................... bombaya dest (m)
genel ........................................ proy
genel asay ............................. asayo proy (n)
genel emniyet .......................... asayo proy (n)
genel gvenlik......................... asayo proy (n)
gvenlik................................... asay (n)
hazr ol! (emir) ........................ amade be!
hidrojen ................................... hdrojene (m)
hidrojen bombas..................... bombaya hdrojene (m)
hizmet ...................................... xizmet (n)
hcum...................................... hri (n), gale (m), galim
hcum etmek .......................... hri kerdene, gala ... kerdene, galim
kerdene, galime pira nayene, ramitene ser
idman....................................... dman (n)
ikaz .......................................... balanti (n), qaz (n)
ikaz etme ................................. balanti, phesnay, qazkerdi
ikaz etmek............................... bal antene, qaz kerdene
intizaml .................................. biserber, -e; ntzamin, -e, nzamin, -e
intizamsz ................................ bserber, -e; bntzam, -e, bnzam, -e
jandarma ................................. cendirme (n)
kanat ....................................... bask (n), perr (n), pol (n)
sa kanat ............................. basko rast (n), perro rast (n), polo rast (n)
sol kanat .............................. basko ep (n), perro ep (n), polo ep (n)
kara ......................................... erd (n), bej (n)
karar ........................................ bire (m), qerar (n)
!)
Vate
karar almak ............................ bire girewtene, qerar girewtene
karar vermek .......................... bire dayene, qerar dayene
karara balamak .................... bire dayene, qerar dayene
karargah.................................. qerargehe (m)
karasal ..................................... erd, bej
kol ............................................ bask (n), perr (n), pol (n)
sa kol ................................. basko rast (n), perro rast (n), polo rast (n)
sol kol................................... basko ep (n), perro ep (n), polo ep (n)
mekan...................................... ca (n), mekan (n)
muhafz alay .......................... alaya muhafiz (m)
nizaml ..................................... biserber, -e; nzamin, -e; ntzamin, -e
nizamsz .................................. bserber, -e; bnzam, -e; bntzam, -e
polgon ..................................... cay eketi (n), polgon (n)
rahat ........................................ asan, -e
lcac + l||a+ac| ew ae |+ ew ,|uce
!L
Vate
rahat! (emir) ............................ rehet!
sa taraf .................................. heto rast (n), perro rast (n), polo rast (n)
saldr ...................................... hri (n), gale (m), galim
saldrmak ................................ hri kerdene, gala ... kerdene, galim
kerdene, galime pira nayene, ramitene ser
silah ......................................... eke (m)
silah at yeri .......................... cay eketi (n), polgon (n)
silahl ....................................... ekdar
silahsz..................................... bek, -e
sol taraf ................................... heto ep (n), perro ep (n), polo ep (n)
strateji ..................................... stratej (m)
stratejik ................................... stratejk, -e
stratejik yer............................. cayo stratejk (n)
srg (silah srgs).............. surme (n)
svari ....................................... espar, -e; suwar (n), svarye (m)
ehit ......................................... ehd, -e
ehit dmek ........................... ehd byene
ehit olmak.............................. ehd byene
taktik ....................................... taktk (n)
taraf ......................................... het (n), perr (n), pol (n)
uyar ........................................ balanti (n), qaz (n)
uyarma .................................... balanti, phesnay, qazkerdi
uyarmak .................................. bal antene, qaz kerdene
yara.......................................... birne (m), dirbete (m)
yaral ....................................... birndar, -e; dirbetin, -e
yer ............................................ ca (n)
!!
Vate
R ZAN:
D NGB J WE A, LA MIY N AR XWI DI
S
eydxan Kurij: Kerem xwi ra ti eken semed wendoxan Vate
ya xwi bid inasnay?
Rzan: imn mi ser. Ez 1962 di dew Dep (Karakoan) Sarcani di
amya dinya. Sarcan ha bnat ewlg Dep d a. ewlg ra 50
klometre dur a. Ez hema enik bya, py mi Sarcan ra bar kerd i Yex.
Dew Yexi z ha kit Sarcani d a. Sarcanij pyeri kirdk (zazak) qis
ken, la Yexi di him kirdk him z kurmanck yen qiskerdi. Ez him
kirdk him z kurmanck qis kena. Qijkek mi Yexi di vyert. Mi
mektebo vern (ilkokul) Yexi di wend. Cuwa p ez Depe di ya mekteb
myann (ortaokul) la mi niqedna. 1979 di ez ameya Almanya, o wext
ra ez Almanya di ciwyena. Ez ink bajar Bremen di mnena muzk
ser o xebitiyna.
Seydxan Kurij: To i wext sin dest bi muzk kerd ti i wext ra
kurdk vn?
Rzan: Hunermend bin day tabat o, gerek k (kes) di bibo. Mi
di heskerdi hunr, heskerdi muzk qijkek ra bi. Vr kot mi nikot mi
ez kilamn ra hes kena kilamn vna. Ez qic bya mi ps ver di, sr
gil koyn a, myn dewi di tim tim dr vatyen. Ez myn dew ra n
mi dr vatyen, ar p mi wuyayin. Ez mekteb di tim tim berpirsyar
gur muzk (mzik kolu bakan) bya. Melmn tim tim ders muzk
di mi ra watyeni ki ez kilamn vac. Mi o wext hacet nicinayin, mi
Almanya di dest ci kerd ez vecyaya sr sehn huzur gel.
Seydxan Kurij: Ti kam leheyan kurdk ra kilaman vn?
Rzan: Ez kirdk kurmanck him qis kena him z wird lehn ra
kilamn vna. Zn may mi kirdk y ma keye di kirdk qis ken.
!
Vate
Seydxan Kurij:
Tesr kam dengb-
jan kurdan to ser o
zaf o?
Rzan: Mi qijke-
k xwi di tim tim
radyoya Ervan,
Bexdad Tehran
ra kurdk guetar
kerdyen. O wext
tab her keye di rad-
yo ny b, tena
end keyn di radyo
b. Wext vilakerdi
program kurdk di
dewij in keyn di
amn pyeser
kurdk guetar
kerdyen. Mi say
in programn ra
Mihemed Arif Ciz-
raw, Hesen Cizra-
w, Kawis Axa
M e r y e m x a n
guetar kerdyen.
Ez hema zaf qijkek bya mi in dengbj inasnayin gue-tar kerdyen.
Mi Aye ani z guetar kerdyen. Mi kilamn Aye an ra zaf hes
kerdyen. Hela gi Meryemxan haway kuey (uzun hava) vatyen, drn
yay zaf ez girotiyen.
Dengbjn herm (mintiqa) ra mi akiro (Hma rehm xwi p bikiro,
i rehmet), Ehmed Byertyij (Ehm Brt) Sidiq Baxeyij guetar
kerdyen. In hrye heme dengbj z herm ma di (ewlg, Depe Pali)
mehur , herkes inasnen.
Ez bawer kena in dengbj ki in serrn peyenn di drn poltkn
huae|aeac k :+a
!+
Vate
vn, zafn ser o tesr ivan Perwer est. S herkes mi ser o z tesr
ivan Perwer zaf bi. S up poltk ez zaf bin tesr ivan di menda.
Ez ekena vac ki mi p kilamn ivan xwi inasna, p tesr ivan a mi
zna ez kurd a ma yewna milet a, welat ma Kurdstan a.
Esas hna zaf ez bin tesr py xwi biray xwiy pl di menda. Py mi
zaf dr znayin tim tim dr vatyen. Py mi hela gi nwe bikotyen,
wi nd ra hetn sr sibay zerr wad di n-amn dr vatyen. Py
mi destana Mem Alan, Xec Syamend kilam bn vatyen.
Mi z in ruecn di hetn sr sibay py xwi guetar kerdyen.
kilam ki py mi vatyen pyeri z yew hkayet yin b.
Qdo ki ima z zn myn ar ma di i b i nib, ar p kilamn
ard zn. Tarx ma kilamn ma d o. Kurdn tarx xwi ninut la
byayn (hedseyn) ser o kilam virat. Inay ra z ma gereka edebyat
xwiy folklork ser o zaf vindir. Kilamn ma di zaf est. Mi wexti ki
py xwi guetar kerdyen ez z byayn pa ciwyayin. kilamn
py mi ez girotyen berdyen Kuey Span, ez berdyen Cizra Botan,
Xec Zn ew amn hon mi.
K ma di hema hema pyeri drn vn, py mi, biray mi. Dmeki
in huner k ma ra yen.
Seydxan Kurij: Ti kilaman xwi sin vcnn? Ti bi xwi muzk tekst
nusen, o to r tekstan nuseno, nn ti ran aran kurdan gn ci r
muzk virazen?
Rzan: Ez guer mkann xwi kilamn ar ma y ki verba vnbyay
in gena, rtm dna ci, ekl dna ci, muzk yn binna kena zengn
vna. Ez bi xwi z guer znay xwi ge-ge tekst nusena in tekstn r
muzk virazena. Umbaz z ge-ge rn dn mi, ez ci r muzk virazena
vna. Semd kast min vern a eref Xocay di r day mi, mi in
wird r beste kerd vat. (eref Xoca dew Yex ra w.) In wird r
z kurmanck y.
Seydxan Kurij: To heta ink yew kaset vet. Ini kast to di dr kirdky
folklork zaf km . Sebeb in i yo, ewro ra tpya ti wazen folklor ser
o z vindir nn nye?
!
Vate
Rzan: Rat a, kast min vern di dr folklork km . Sebb in hal
poltk welat y hal ar ma y. Qdo ki herkes zn her prr
Kurdstan di herb est. ar ma mecbur mend war wirt xwi ra bar
kerd kot xerb, tay am Ewropa tay y bajarn girdn Tirkya. Ayi
ki h Ewropa de z ma ta vnen, zaf sefalet ncen. Ez z end serr o
welat xwi ra dur a. Qij mi h welati di, ez niekena byar. Ini hal ar
ma welat mi ser o zaf tesr ken. Verinde ra hetn r dengbj tim
tim verba zalimn vindert kerdi zalimn p kilamn xwi ya fade
kerdo. Ez z inn ra yew a mi z wat ki ez derd kul gel p kilamn
xwi ya fade bikir. Nam kast min yewin Drd ma giron . Rata z
derd ar ma giron derd ma z pa giron . Serr 1991 di wexti ki
Amerka raq pyer da cuwa p kurdn sare darit we, raq bomb
t Kurdstan; p mlyonn a cin, qij kokim kot ryn. Her ruej
televzyonn muetyen ra ki il-epil di, bin varn di, p henzarn
nsn vn, tn, zit, per-pern bibi. Ini hal ar ma mi ser o zaf
tesr kerd, ez zaf kota ver. Mi ina dr Drd ma giron o wext vat. Mi
wat ki ez hal a milet byar zn. In sebebn ra kast min vern di
dr folklork km b la ez r ra tpya wazena drn folklorkn ser o
bixebit. Kast xwi y didini di ez wazena tena drn ar ma, drn
folklorkn vac. Ini ser o xebat mi ha rmena.
Seydxan Kurij: mkan to est ki ti myan gel ra kilaman aryed,
dran kuhenan byar werte, nn keso ki to r ardim bikiro, dran
folklorkan bido to esto?
Rzan: Bel, ta di ar ma zaf o. Ez myn gel ra grena, gor mkann
xwi kilamn top kena, kena arv xwi. Hnc end embaz z est ki
kilamn dn arye mi r awen, heta end kilam z tu mi r awit.
Abdulmutalp Ko in ruejn mi r end r xwi awit, ez yi r sipas
kena. Kilamn ar ma her dengbj s xwi vn, yn herkes yewna
qde vn. Ez wazena orjnaln in drn bivn, ewil myn gel di yi
sin vacyay o qde xwi dest fn.
P wasit ima z ez wazena gaz wendoxn kovara Vatey bikir ki
kam di malzeme est wa bid dengbjn an z wa kovarn di vila
kir.
!
Vate
Ma gereka zn xwi, kultur xwi r wahar vc, nn nye kultur ar
ma bnate ra daryen we. Tek drd ma ow ki ma zn xwi, kultur xwi
r wahar bikirmi. Ruej ri di, ini dem znay (bilgi a) di, ma p
edebyat folklork tena niken kultur xwi queri kir. Ma gereka her
xwi binusmi, arv bikirmi. Ez kurmanck hol zna tim timi z
kitabn kovarn kurdk wnena. imk kurmanck xeylk y wendi
est la kirdk di kitab kovar zaf km . Ma gereka p zarav kirdk z
zaf neryat bikrmi ki potansyel wendoxn zaf bo. Di sey serr a
dumn p kiti p surgun qetlamn nieka ma bnate ra wedar
la eke ma zn xwi r, kultur xwi r wahar mekirmi ma s gel bnate
ra daryn we. Inay ra gereka herkes i dest ra yen bikir.
Seydxan Kurij: Kaset to di end dr gel bi leheya kurmanck z
est la qet namo vati ki ti in dran sin pda ken.
Rzan: Kultur ar ma zaf dewlemend zaf rengin . Hermo ki ez
t ciwyaya him dr kirdk vacyayin him z dr kurmanck. In kilam
kurmanck ki ewil mi kaseti di wend, dengbjn herm ma kasetn
di wendb. Mi qijkek xwi ra in dr znayin. Mi zaf gue nabi in
drn ser mi bi xwi z in dr tim tim vatyen. Qdo ki ma zn her
dengbj s xwi kilamn wnen. Mi orjnal in kilamn nibedilna la
mi enstruman gurnay, mi binna rtm da ci, melod binna kerd
dewlemend tab ki mi z s xwi newe ra in dr wend, mi yorum xwi
kerd de.
Seydxan Kurij: Ink i xebat to esta, ewro ra tpya ti wazn se
bikir?
Rzan: Rol dengbjn cemat di zaf o. Wexti ki dengbj gur xwi hol
bikir eken cemat ser o zaf tesr bikir. Mesela ivan Perwer cemat
Kurdstan di tesro gird kerd. Heta ki mi ivan niinasna, kilam yi
guetar nikerd, mi di ro mil (ulusal bilin) ine bi. Mi dr may
klask vatyen la s muzko modern ma hna zaf tirk guetar
kerdyen. P ivan a ma kurd Kurdstan, xoserbyay (serxwebn),
heskerdi welat kultur xwi musay. Ez ink hna kirdk ser o
xebityena, xebat min muzk ha rmena. Ez wazena kast xwiy didin
!
Vate
vec. Semd in kast a dr mi hedre y, ez wazena drn ht ewlg,
Pal Dep vac. Semd kast xwiy didin a mi hna zaf dr folklork
vcnay. Ini kaset di z ez wazena end kilamn kurmanck vac la ez se
di 70-80 ca dna drn kirdk.
Seydxan Kurij: Ti Hamburg, Bremen bajaran bnan di in vvan,
vvan di z vn, elaqey ar ma sinn a?
huae|aeac k :+a |case| ce
Rzan: Bel, der-
dmar ma di (Bre-
men, Hamburg,
Celle, Lear, Osna-
burg di) ar ma
venda mi dn ez
ina vvn. Ez v-
vn di him kur-
manck vna him z
kirdk vna. end
serr cuwa ver ar ht
ma kom muzk y
tirkn dawet ker-
dyen, vv xwi p
muzk tirkn a ker-
dyen. In serrn pe-
yenn ar may ht
Pal, Dep ewlg vvn xwi di mihe-qeq venda mi dn. Ez a mintiqa
ra ya, herkes mi inasne-n. Alaqay min ar ma zaf hol a, ar ma mi
ra zaf hes ken. Ez z ar xwi ra zaf hes kena. Ez xwi mal gel hesibnena.
Guer fikr mi gereka dengbj mal gel b, ne mal Part rxistinn
(organzasyonn). Ray-ray vvn di nerehet bena, sebb in gurn z
btehemul b tolerans cemat ma ya.
Part rxistin kurdn gereka yewbnn r tehemul bikir, yewbnn
qebul bikir. Qdo ki mi cuar ra z va, ma dengbj nieken mal part
rxistinn b, ma gereka mal ar xwi b. Wexti ki yew dengbj bi mal
yew part, wi nieken guer sar xwi serbest xebat xwi bikir. O
!?
Vate
wext o dengbj hna zaf a part r xizmet ken, xebat yi ar xwi ra
zafr semd part ya bena. i xebat ken wa bikir gereka syast part
bigr xwi imn ver. Ez wazena xebat dengbjn teng nb, netew
b. Normal ki dengbj z yew part ra hes bikir, fikir yi yew part ra
hna nizd b la gereka ini semed fikiryay mil ya asteng nb.
Dengbj gereka yew part ra ziyed xizmt ar xwi bikir. Ez syaseto
rojane nikena. Ez wazena zn xwi r, kultur xwi r xizmet bikir drd
ar xwi p kilamn xwi ya fade bikir. Vvn di ray-ray tn merdim
vn ini merdim filn part y, wa ini vve di kilamn mevac. In
mi nerehet ken, ez hv kena ki ina btolerans bnate ra wedary.
Seydxan Kurij: In serran pyinan di Drsim ra zaf dengbj vecyay
kilaman ar ma vn, het Pali, Depe ewlg ra zaf km dengbj
vecyn, guer fikr to sebeb in i yo?
Rzan: Bel rat a, ht Drsim ra zaf dengbj vecyay kultur xwi
xeylk ver di ben. Ez cuwa ver Drsim di menda, nsnn wexti ki
kirdk qis kerdyen tede zaf qal tirk b. In serrn pyinn di ez wexti
ki dengbjn Drsimicn guetar kena, ez vnena ki p ina xebat a
zn xwi xeylk ver di berd. ar may Drsim ht kultur ma ra xeylk
ver di . Guer o zulm a teday ki Drsim ser o b, yin hnc xwi ver
ro da, zn xwi, kultur xwi vn nikerd. Guer fikr mi ta di rol elewy
zaf o. Drsim di hema hema her kye di yew saz dardikerde bi her
kye di z keso ki saz bicin bi. Xwira badt yin cem . Cem di saz dn
pirye kilamn vn. Tradsyon ar may Drsim di cay muzk zaf
muhm . Ma heti di saz piryeday gune hesibyayin. Mi qijkek xwi
di zaf watyen ki ez yew hacet muzk bicin. Mesela melm ma yew
mandoln ardibi dew, mi ini mandoln yi ti ra tirawityen, berdyen
kye xwi bi xwi cinayn. Mi end ray saz girot ard dew ki ez hd-
hdi cinay saz bimus la py mi wexti ki n myn dew, dewicn ti ra
vatyen Lac tu saz ard dew, saz cinen; wi mn dew ken herm.
In ser o py mi amn ez kutyn saz iknayn. Her ma r gune bi.
Ini sebeb ra ma niekayn xwi ver di ber. Ma heti di z dengbj b, la in
dengbjn kilam xwi b enstruman vatyen. Mesela akiro yew
dengbjo zaf hol bi la kilam xwi b enstruman vatyen. Halbuk
!
Vate
enstruman kilam hna zaf kena we guetar hna zaf guetar ken.
Ma xwert b, ma yew mudet gue nayn in dengbjn ser, eciz bn
ma kast dengbjn tirkn guetar kerdyen. Eger ma heti di kilam
p hacetn muzk bivacyayn, kilamn ma ra hna zaf amn heskerdi
hna zaf myn ar ra bn vila. O wext miheqeq dengbj z bn zaf.
imk ina z meselay arz teleb ya. Eger teleb bi, arz z ben. Guer
fikr mi, sebb in z dn bi. Myn ar ma di algi herm amn
qebulkerdi. Herks guer sar xwi fetwa dayn. Halbuk dn di ko
inayin n . r ez nyena ki bisilmn p algi ya kilamn, marn
qesdn vn. Ma heti di z qesd amn vati la b algi amn vati.
Ray-ray derwn elbne kuwayn.
Serr 1979 ez welat ra vecyaya, ameya Alte Land. Alte Land Alma-
nya di yew mintiqay Stade ya. Qij ma o wext ra yen ta baxn di
sayn, gerazn, legn nen. Mi 1979 di Alte Land di dest kerd ci ez
xwi bi xwi cinay saz musaya.
In sebebn ra ma heti di zaf dengbj in . Yew Rencber Ezz bi, yi z
ro ma myn ra bar kerd i. Yew band Rencber Ezz est, owi z ewlgi
di k herkes di est. ar yewbnn ra kopya kerd. ar ma ti ra zaf
hes ken. Mintiqay ma di s Ezz dengbj hol zaf in . Myn ar ma
di tay-tay dengbj amator est la veng yin hend vila nib.
In problm ar may Drsim in b. Qe nb pl dengbjn yin
verba yin nivindertyen. Ma wexti ki xebat muzk kerdyen pl ma
verba ma vindertyen. Pln ma vatyen Kilamn vacyen la wa algi
t inye b. Ma het s algi tena def zurna b. Def zurna z vvn
di aikn cinayn.
Ink ma vnen ki ar ma tertel Drsim ser o her p kilamn
vat. ar ma p kilamn tarx xwi nut. Ma r ruej kiti ahan
Axay, bbext cehn, zulm dewlet in kilamn ra musen.
Seydxan Kurij: To yew kaset vet. Kes to r ini semed ra ardim kerd
nn n? Ini kaset sin rueya?
Rzan: N, oy semd in kast a mi r ardim nikerd, oy dest mi
niet; mi ini kaset p mknn xwi ya vet. umbaz ki gur kast dare
kerdyen (ynetmen) bin kemn yi b. Mi z ray vern yew kaset
)
Vate
vet. Ini sebeb ra kaset guer zerr mi nibi, nallah kast didin hna
hol ben. Mi ta di yew kaset virat mi ini kaset awit stanbul, kerd
ziyed. Mi 4000 kast vet, 3000 mi Almanya di kerd vila. Mi kast nida
o frma, tena Kom-Kar guer mknn xwi kast mi kena vila. Kast
xwiy didini z ez wazena bid yew frma ki welat ma di we vila b.
Seydxan Kurij: Sey yew dengbj yo ki teber welat di ciwyeno,
problem to i y?
Rzan: Tebr welat di ciwyay semd dengbjn a zaf zehmet .
Dengbj s mas y. Dengbjo ki myn ar xwi di nb ben s masy
ki ti myn owk ra vecen. Dengbj we a, la myn ar xwi di. Dengbj
akiro welat di ruejk bi mmn ma, end ruj k ma di mend. Mi tede
xeylk sohbet kerd. akiro z ky xwi bar kerdibi ibi zmr, zmr di
ciwyayn. Mi ti ra va Xalo, ti zmr di daym ben, owca di kf tu
sinn ? akiroy va Cay mi welat min o, myn ar min o. Ez berda
eta myn tirkn zmr, n yi mi ra taway fm ken, n z ez yin ra
taway fm kena. Ez owca di sin rehet b? Zn yin xerb , kultur yin
xerb . Ez ncax myn ar xwi di b, ez drn xwi vac, ez rehet
bena. Hal ma z hema hema s akiroy o.
Ma h xerb d la hnc z ta di ar ma b zaf. Ma in vvn, ma
in ewn di drn vn, bin ben rehet. Ma yew par ar xwi y. ar
ma b serwurd, b macr, her prr dinya ra b vila. Perr bn ra rid
syast ra ar ma b dumn yewbnn. Eger syaset ma xebat bikir
ina dumen myn ar ma ra wedar, ar ma verbi cye (c) byar,
myn ar di birat yewbyay bib, problm ma z hna km ben.
Seydxan Kurij: Ti kam hacetan muzk cinen?
Rzan: Ez bi xwi tena saz cinena. Sazi z ez ta di musaya. Ez wexti
ki ewn di vna an z vvn di vna ez pa kom a vecyena sehne.
Kom mi esta, ez tena p saz a nivna.
Seydxan Kurij: Ez zaf sipas kena to r sefraz wazena. We di
bimni.
Rzan: Ez z semd in pyaqiseykerdi (roportaj) a tu r zaf zaf sipas
L
Vate
kena umbaz ki kovara Vatey vecen ci r serfraz wazena. Ez wazena
in umbaz hna fedakar b, wa Vate biaw her ca ki ar ma ti ra
stfade bikir. Ez hvdar a ki Vate kultur ar ma r xizmetko ercyaye
bikir. Ez wendoxn ra z wazena ki kovara Vatey r wahar vc, vila
bikir, semd wendi Vatey ya inasyn xwi umbazn xwi tewq
bikir.
Kaset Rzan yo vern
!
Vate
MEBERME MARK G
Zulf kar TAK
Yeno to vr
Yeno to vr Markga qespekuhoy
end roj ravrd
end meng end serr
Yeno to vr
xortan to y ciwanmrdan
y ku to bi it qespeya xo war kerdb
Ya namey nan
To i rew xo vr a kerd
Markga imsyay, porsr inazerdi
Gama arey xo
To dab Koy Nemrd
iman to ra jew wenyay Helbilos
O bn j wenyay Axn atok
to dest xo j
Derg robar Firat kerdb
Kamcn roj b a roj
Yeno to vr
Ya demserr
Di qeek bb di tax corn di
Kewtb to p
Jew lajek jew keynek
Namey nan to pira nab
To vatb keynek Dlan, lajek j Dewran
Bermay a nan xo verdab
Fek Dol Syay
Ame to vr Markg
A roj roja panc ronakrewanan
A roj nata b end serr
Ame to vr Markg

Vate
Kar bbextan
veng xweverday ehdan
Pirr kerdb qespeya Kurdstan
Kot di y ewro Dlan Dewran
Ez j geyrena zeyd to
Nzana cay nan
A roj b rpel altn kewt droka Kurdistan
Bes o d meberme
Ame to vr
Ti qand i bermena
Bi serran Markg
Werze xo ser
iman xo ziwa ki
Hstiran iman to
Qespeya to j leymin kerdi Markg
Biuwe qespaya xoya kuhoy
Bi gonya ehdan
Bi qespeya xoya veiyay
Veng bidi Dlan
Vaci ci r
Mizgna mi to r
Jew b sey
Sey b hezar
Xo xemilnayo
Bi tiving, bombe fekan
Sond werdo
Do bigr heyf ehdan
Vaci Mizgna mi to r Dlan
O yo ameyo Dewran
Veng bidi ci Markg
Markga qespekuhoy
Porsr, inazerd
Mizgn bidi Dlan
+
Vate
GAWAN KURD STAN RA H RE R
EZ SE KIR ?
Von war yi ser kerr yo
Sefaron (
1
) merg rahar yi yo
Durey qeder mi seyw yo
Pey bon kbar mi zyaret o
Eq y cger mi kerd heto
Xeyal mi dunya axret o
Lakn qeder mi tim sya wo
Koy Mendik (
2
) Lay Gola wo (
3
)
Kot beynatey zerrey ma wo
Payz zimiston wa nro
Vor wa raron nigero
Kbar mi wa tim byer-yero
Ez nzono ez se kir
Derd kulon bir a kir?
Kbar xo ra ez mendo dur.
1. Sefaron, yew dew Pal ya.
2. Mendik, yew mintiqa ya.
3. Gola, yew dew Pal ya.

Vate
AN EREF ARD
Ti hin aqil fikir ma y
Sey sofyon tim zikr ma y
Ma p tu ken keyf ah
Ti aku wers Kaway
Ti zaf sert zaf selm
Tu ver kerd zulm zalim
Tu veng dawo dunya w alem
Ti sey tirs gurz Ristim
Ha wo don pur cr cuar d o
K von tuergey ina mardo
Wahar al mund kard o
Tu ma r an eref ardo
Vergon iqas kerd zur-zur
Ti nters gef gorr
Ti sey hewey subat kurr
Seyyad ky Cd Mnzr
Pmergey nomegiron
Ti hely det kyon
Rahar xelas ti zon
Birey tue y her nverdon
Bira pmerge pure do!
Waya pmerga pure do!
Koy Girdbelik di oek ruedo
im kalon pron welat
Qijon gergu han yo tue d o.
01. 05. 1998
Gawan KURDSTAN

Vate
MA TEL IM DIMENON
Her ruej qest merg ma biker
Gonger gonon b, tim byer-yer
Dest wasilon ma tera ker
Ma aiq Kurdstan
Adir tu kowt zerrey mawo
Sebr sebat ma nigeno
Koy agirin no Kow Sipe wo
Ni kow ro ra dest p keno
Kurdstan nomegiron
Qedr qmet tu ma zon
Ma bi guney xo tu owk don
Ma tel im dimenon
Am ruej ma wir d destn ker
Cenet ala ma r wad biker
Cenet bi minet p se ker
Cenet ma xo r Kurdstan o
Heds pxembir ha y von
Ma qom mubarizon
Rehar cengo heq rind zon
Ma tuern n Nrevan .
Djle Firat di cuyen
im yin sya y al yin pemn
Prdayi ra ntersen
Pley hot devleton ken.
02. 06. 1998
Gawan KURDSTAN

Vate
SEDSERRA 19INE DE
HAL MPARATOR YA OSMAN YAN VUR YEN N DEM
III
HAL KURDAN
Lerzan JAND L
Sarewedardayena M r Mehemed 1834-1837
Mr Mehemed, ci ra Mro Kor j amne vatene,
serra 1814 de Mrtya Soran kerde xo dest.
1
20 serre naye ra dime Mr Mehemed zafrya
hard Kurdistan ke ewro vakur raq no
vatene Soran, Behdnan, Musul, Hosnav,
Hewlr, Rayne, Altn Kpr mrtya rwan
Biradost kerd bin dest xo ran ra hetan
Zapo Qij (Zoye) sndor xo kerd hra. Mr
Mehemed b Mro Pl. Mehemed Paay Rewanduz naye ra dime
azadya xo lan kerde. Sebeta ke waly Bexdad nkyne, Mr
Mehemed bidro vindarnayene, hra byena d qebul kerde Mr kerd
paa. Waly Bexdad ebi naye watne ke wa Mr girdayy d bimano.
Mr Mehemed paytext xo Rewanduz de fabrkayde ekan; tifangan,
cepxan topan da viratene. Na dem de 200 top am viratene
nnan ra tay huna muzeyan Bexdad Rewanduz der . Pynya ama
gulane serra 1833 de Mr nzdy 200 hezar leker asparye 20 hezar
leker pyatye awan kerd.
2
Mr Mehemed wat ke bin serekya xo
de Bedirxan Beg de yewtye bivirazo. Label sebeta ke Bedirxan Beg
j watne ke roj bibo paay Kurdistan, na watena Mr Mehemed
qebul nkerde, label teyna sembolk hetkarye musn biray xo
1. M. M. van Bruinessen, ec., r. 236. Derheq Mrtya Soran xo destkerdena
Mr Mehemed de tay van, serra 1827 de merdena pye Mr Mehemed,
Mistefa Beg ra dime, Mr Mrtya Soran kerde xo dest. n. Gkta, Hdr,
ec., r. 14.
2. Kurdistan und die Kurden, r. 52
?
Vate
Seyfeddn runa lew Mr Mehemed.
Mr Mehemed wat ke hem hal poltk ra hem j lec osmanyan
Misir ra stfade bikero. Eke leker mr ver va Nisbn Mrdn
, Sultan Rait Paa hemver d runa. Waly Bexdad Musul j
gan het Ret Paay bikerdne. Lec osmanyan kurdan amnan
sera 1834 de dewam kerd. Leker osmanyan mecbur mend, ke xo
pyser bianc.
Ama desne 1835 de Mr Mehemed ri parey Kurdstan
bindest ran kerd hetan bar Azerbeycan . Mr her cay
Kurdstan de z raxelesnay amne slamkerdene. Sebeta ke ran
nkya teyna kurdan bidro vindarnayene, Rsya ra hetkarye wate.
Destcikerdena amnan serra 1836 Mr Mehemed p hesya ke
leker osmanyan wazen ride bn bierz Rewanduz ser. Naye ser
ra Mr Rewanduz qewet xo ard pser. Mr sebeta ke ran lec ra
teber bigro, ah ran r xeber run wat ke eke ah het d
bikero, ekan bidro ci, o j ran inasneno qenur dano ran. Label
ran na qebul nkerde, pyser arn ra.
Lec myan osmanyan kurdan de pynya serra 1836 de dest
kerd ci. Mr Mehemed n lec de pareznayena paytext xo kerde xizm.
40 hezar leker bin komandantya biray Mr, Ahmed Beg de zor da
leker osmanyan. Leker osmanyan mecbur mend ver va Rsya rema
mordeman dnyan ra wat ke wa Mr sey yew musluman bro were.
Na watene ra dime, tay mela mordem dny derdor Mr
Mehemed de wat ke wa Mr dest n lec ra raverdo. Molla Xat yo ke
ar ser ro tesr xo zaf estb (gel niviskar droka kurdan sey yew
xayn vnen) fetva d vat ke kam ke hemver lekeran Xalfey lec
keno, kafir o. Naye ser ra Mr Mehemed nkya lec xo berdewam
bikero osmanyan de am were. Mr Mehemed d runay stanbul.
Demo ke lekerya osmanyan Kurdstan de kemere kemer ser ro
nverdne Mahmud llyne j Mr Mehemed goynne, biratya
muslumanan ra qes kerdene xelat dne ci.
e am ra tepya Sultan Mahmud Mr Mehemed runa Kurdstan.
Mr Mehemed raye ra het mordeman Sultan ra serra 1837 de am

Vate
ktene.
3
Derheq teferuat sarewedardayena Mr Mehemed de tay cyaty
est. Seba n cyatyan j ma wazenme ke nnan j naca bidrm.
Na derheq de Hdr Gkta nya vano: Osmanyan ke na avryene
ra zerrewe nb, sebeta vindarnayena Mehemed Paay kar da waly
Swaz Rat (Ret) Paay. Rat Paa ebi qewatan xo no Bexdad.
Naca haziryan xo ke kerd tamam, herema Harr. Qewet Mehemed
Paay j xo antb ser koyan. Rat Paay na dem de wat ke Mehmed
Paay de bro wer. Mehemed Paay teklf wereamayene qebul kerd
girdayna xo bi Xelfey kerde ekera stanbul. Merdena Rat
Paay ra dime, sozke am Mehemed Paay dayene, nyam ca serde
j derheq d de ferman ktene am vetene. mparatorya Osmanyan
stanbul de damkerdena Mehemed Paay ra ters. Mehemed Paa
stanbul ra ver va Rewanduz kewtb ray. Osmanyan qerar dam
Mehemed Paay resna Swaz. Naye ser ro Mehemed Paa Swaz de
am pguretene am darde kerdene.
4
Derheq sstem darey Mehemed Paay de adlll Vedat vano:
Mehemed Paay ebi dem herema bin dest xo de dareyde erat
awan kerd.
5
Wuncya na derheq de Halfn j nya vano: Sebeta ke wert Mehemed
Paay, sirsileya kumandanan kurdan ra Selahaddn Eyubyo ke
leker ebi xaan qednay serran 1171-1193 Misir de dewleta
Eyubyan awan kerde ra, Mahmut Paay n bye, era Bedirxanyan
tede n, er bn pro kerdb bin tesr xo. mparatorya Osmanyan
Mehemed Al Paay Kavalaye de amne-yne. Waly Swaz Rat
Paay ri ser kurdan kerd. Kurdan xo ant ser koyan. Label ebi
amayena waly Bexdad Al Riza waly Musul Mehmet Paay
leker osmanyan rest 40 hezaran. Hemver nay kurdan
sarewedardayende girse d ebi qedyena erzax osman pyser
3. Kurden und die Kurdistan, r. 53
4. Gkta, Hdr, ec., r. 14-15
5. Gkta, Hdr, ec., r. 14-15 ra, adillili Vedat, Trkiyede Krtlk
Hareketleri ve syanlar, Kon Yaynlar, Ankara, 1980
+)
Vate
ancyay. Moltke vano: Sebeta ke leker osmanyan bikyn cayde
qij ver yew koy de xal biker, gan 30-40 roj lec bikerdn. Xo
pyserantena osmanyan ra dime Mehemed Paay ama 10ne serra
1835 de rojhilat de r sndor ran kerd. Qewet ran pyser
ancyay. Mehemed Paay raya dideyne r et, qewet ke seba
hetkarye Hevy ra ameyb runayene, ser. Na dem de dewan derdor
Saldu j sare dard we. Kurdan ran hetkarya na sarewedardayene
kerdn.
Wisar serra 1837 de Emrnzam Al Tak Xan r kurdan kerd.
Label mecbur mend ke xo pyser bianco. Xo et bext konsolos Rsya
y Tebrz God ci ra hetkarye wate. Amnan serra 1837 de
lekerya ranyan ebi 10 hezaran xo seba r Rewanduz kerdne
hazir. Eyn dem de Rat Paa j hazirya rkerdene de b. Mehemed
Paa nkya ke xtilaf myan osmanyan safevyan ra stfade
bikero. Hurndya naye de ngilz kewt ope, b sebeb r Rewanduz
kerdena hurdmn dewletan yan mparatorya Osmanyan safevyan.
Sebeb tengya erzaq awe ra, sebeta Mehemed Paay nya da ke
nkno nd zde xover bido, teklf Rat Paay, ebi eref
teslimbyene, qebul kerd. Mehemed Paa bn runay stanbul.
Osmanyan dut zerar Azerbeycan ran de tazmnat da. Mehemed
Paa stanbul de 5-6 am koberye de mend. Bado osmanyan paaty
d ci ebi xelatan pyser runa. Label Trabzon de kerd dafike kt.
6
Ktena Mr Mehemed ra dime Kurdstan de, Erzingan, Beyazid,
Erzirom Bidls de sarewedardayenan dest kerd ci. Osmanyan ebi
desan dew rijnay vnay. Sebeta ke serek sarewedardayenan
Temur Recep Beg am pguretene, sarewedardayen xora qedyay.
Serra 1837 de Pasr de era Rekotan Bekiran hemver osmanyan
lec qenc dne. N lecan xo ver va bar kerd hra. Ver ri ser
Bedirxan Beg, osmanyan dest bi temzkerden raxelasnayena
pynyne y bar Kurdstanyo ke bin serekya Ahmed Beg, biray
Mr Mehemed Sad Beg Behdnan amb guretene, kerd.
Serra 1839 de leker osmanyano ke bin darey Hafiz Paay de
b, hemver Mehemed Al Paay Kavalaye de lec Nzb ke kerd vnd,
6. Halfin, N. A.
+L
Vate
rojhilat de nufuz osmanyan b enik.
7
walye Misir Mehmet Ali
Paay Kavalaye ket da planan Mahmud llyne ke watne Kurdi-
stan de byaro ca, ro. Naye ser ro hereme de ca cayan sarewedardayen
am dyene. Nnan ra yew j sarewedardayena pl soranan Mr
Muhamed ya. Mr Muhamed sare dard we, label dem ra dime teslm
b.
Na derheq de Osman Aytar nya nivisneno: Leker osmanyan ke
lec kerd vnd, Mahmut Paay Silymanye de sare dard we. Label
sebeta ke hemver walyo ke newe amb runayene de nkya zde
dam bo, rema ran na sarewedardayene j nreste sere.
8
Seke be yewn y na nivis de j amb nivisnayene, myan
osmanyan ngilzan de serra 1838 de myan osmanyan almanan
de j serra 1839 de peymana tcaret ya yewine Lbeck, Bremen
Hamburg de am mzakerdene. roja 3.11.1839 de Ferman
Tanzmat am ekerakerdene.
9
Bguman n peyman cawo hop-hazir de niyam viratene. Sebeta
ke Dewleta Osmanyan dest bi reorganzasyon lekerya xo kerdb,
watne ke sentralzasyon virazo; avryayen kaptalzm ra stfade
bikero, aran bin dest xo bin zulm koledarye de bigro, n peyman
virat. Seke (zeke) no zanayene, modernzasyon Selm lllyne ra dest
kerd ci ebi Mahmud llyne rest cay xo yo berzr dewam kerd. Na
poltka ebi Abdulhamd rest sentralzasyon ebi Mustafa Kemal
reste yewkerdene. Yan Slm dest bi modernzasyon kerd Mahmud
7. Halfin, N. A.
8. Osman Aytar vano Mahmut Paa, tay bn van Mir Muhamed. (ec., r.
30)
9. mparatorya Osmanyan dinya de giranya xo kerdb vnd. Seba naye j
Selm IIIyne ra dest bi modernkerdene kerd. Esas bel b ke roj na ke
y newey ke Selm IIIyne watne ke ebi lekerye sndor bikero, bib
sebeb revzyon huquq osmanyan. Serde j demo ke Abdulmecd am text
ser, mparatorya Osmanyan lec hemver waly Misir Mehemed Aly
Kavalaye (osmanyan kerdb wal) de zaf zor de mendb. Ferman Tanzmat
pynya modernkerdena ke Selm IIIyne ra nat kerdb ci, b. Osmanyan
naye ser ro seba hetkarya Ewropa guretene, Mustafa Red Paayo ke verde
Londra Pars de el b, kerd sadrazam.
+!
Vate
na modernzasyon hetan peynya armanc berd. Abdulhamd ebi naye
nmend, modernzasyon ebi sentralzasyon kerd hra ebi naye dewlete
reorganze kerde. Sereker mr qewet ra ft, hurendya nnan de
wal memur dewlete ard kar ser. M. Kemal j tayna ravr na
poltka ra, poltkaya yewkerdene, yan tekkerdene arde wert. Angor
poltkaya M. Kemal ar dn ke hard Msaki Mill de est, fikr
bawery ke hard Msaki Mll de est, pro yew , tek . Pro tirk ,
pro musluman .
Yan gan ma ere bingey poltkaya Komara Tirkya (KT) ya dem
Slim lllyne de bigerme, dem Mahmud llyne de bivnme dem
Abdulhamd de ebi iman xo ekera bivnme. Dur meme rolan
zaf girsan medme M. Kemal KTya.
Roja 3.7.1839 de Sultan Mahmud IIyne droka osmanyan de ebi
bingeqesey rojawanijan temslkar ronakerdena despotzm merd.
10
Serra 1842 de safevyan Kerbela xal kerd. Leker osmanyan bin
komandantya Al Riza Paay de hemver safevyan lec kerd, safev
pyser piknay Kerbela de qismde alewyano zaf girs kt. Nzdyo
ke lec osmanyan safevyan bivecyo, rsan ngilzan mudaxale
kerd, sebeta ke lec angor ntereseya dnan nb, lec vindarna.
mparatorya Osmanyan safevyan Erzirom de masaya pameyi
de nt ro. Naye ar serr dewam kerd. Peymana 1832 y problem
areser nkerdb.
11
10. Rojnameya . Politika roja 3.7.1997 de derheq Sultan Mahmud de nya
nivisnena: Mahmud IIyne modernkerdena osmanyan ke ferq kerde, d
ke, gan y ke ver na modernkerdene de vindene, br berzkerdene.
Mahmud IIyne serra 1826 de sebeta ke Yener hemver saray vecyne,
myan xo esnefan rind b stanbul de bb myan qewete, dard we.
Sebeta ke Yener bekta b, Mahmud IIyne hrs xo nguret, kumik
mezeran bektayan j day rijnayene. O bi xo b numney yan neweyan
ke watne jyan ar de bivirazo. Sebeta ke memur ziwano xerb bimus
Odaya Tercumey kerde ra.
Wuncya derheq Sultan Mahmud de Eddmuth Moltkeyo ke serra 1840 de
seba perwerdekerdena lekerya Osmanyan am runayene bado j
serleker lekerya Almanya j nya nivisneno; Sultan Mahmud IIyne
statuyo kano ke Kurdstan de estb xerepneno Kurdstan xal keno.
11. Halfin, N. A.
+
Vate
Sarewedardayena Bedirxan Beg 1842-1847
Bedirxan Beg serra 1802 de Cizre de amo dinya. Pltya era Botyan
sedserra 15ini ra nat dest Bedirxan Beg de bye. Merdena py
Bedirxan Beg ra dime serra 1821 de Bedirxan b serek ere mr.
Seba mrbyena Bedirxan Beg Bruinessen nya nivisneno: Serek era
Mran Birahm Axay nwatne serekya Bedirxan Beg qebul bikero
xerac bidro ci. Sebeta ke Birahm Axay myan Batuan Hac
Beyran de atye viratb, xo sey yew mr dyne, xo r fonksyon
mr watne. Naye ser ra Bedirxan Beg Birahm Axa da ktene. Naye
ser ra myan mran Bedirxan Beg de lec vecya. Eran oxsoran
tay kurdan Botan het mran kerdn na lec de gumra kurd am
ktene. Ebi na qeyde Bedirxan Beg otorteya xo awan kerde. Bedirxan
Beg demo ke lec osmanyan rsan de (serran 1828-1829 de)
kontenjan lekeran eran amne aredayene, kontenjandayene red
kerde ebi naye seba azadya xo nan vern musnay osmanyan.
12
Bedirxan Beg er herema xo zerr yew lekerye de organze kerd
mr Hekkary Nurullah Mahmud Xan Mukus de tfaq virat. Ebi
na qeydey Bedirxan Beg hard xo hetan Wan, Swregi, Wranar,
Musul Urmye kerd hra. Heriqa ke nacay ebi namey osmanyan
b j, ratye de bin hukum Bedirxan Beg de b. Osmanyan ke pynya
serra 1840 de lec Nzpe kerd vnd, Bedirxan Beg tesr xo parey
Kurdstan yo ke bindest osmanyan de awan kerd Beg Qers
Mr Erdelan de tfaq virat. Angor niviskar armenyan Safrastian
Bedirxan Beg ne teyna hemver kurdan label hemver aran
armenyan, asuryan keldanyan j bhet (bteref) b xirstyanan
azadya xo ya dn ra kyne stfade biker. Label ebi fesadya
msyoneran Amerka wert kurdan xirstyanan xerepya. Na derheq
de Bruinessen nya nivisneno: ngilstan Amerka xirstyan sentral
Kurdstan doz kerdb. Prn (xirstyanan) serdestya
musulmanan ra, ke ne kurd b, raxelesyayene hv kerdne. Lec
vndkerdena osmanyan dut Rsyaya xirstyane de seba dnan
(xirstyanan) z dem de rind asne. nan bawer kerdn ke hukumat
12. M. M. van Bruinessen, ec., r. 239
++
Vate
Ewropa hetkarya dne ken ebi nay kn qeder xo biker xo
dest. Bguman mumkun o ke tay nasturyan hetkarya dewletan
xerban watne. Serek nasturyano dn, Mar amun b wayr
qewetde girse na j by sebeb xovurnayena nasturyan hrsbyena
kurdan. No hal seba Kurdan ra amne manaya tehdt msyoneran j
dut naye de y nkerdn. Msyoneran Amerka Tiyar-Distrik de
yew koy ser ro yew mekteb yew meymanxaney xerbano ke tesr
hereme pro pya kerdne, virat. N j seba avryena upheyan
kurdan byne sebeb. Myan kurdan xirstyanan byne xirab. Demo
ke nestory Tiyar, Mar imun j nnan myan de b, xerac xoy serre
nda beg Hekkarye, beg Hekkarye Bedirxan Beg ra seba
cezakerdena nnan hetkarye wate. Gumra kurdan kn xo ebi na qeyde
nasturyan ser ro kerd tal qatlamde xirab am kerdene. Na
qirkerdene Ewropa de veng da. ngilzan fransizan zor da osmanyan
ke wa mparatorya Osmanyan Bedirxan Beg hz ra bifno qetlam
bnan hemver xirstyanan de bivindarno.
13
Na derheq de Celadet Bedirxan nya nivisneno; Serra 1845 de tam
myan n haziryan de, plan hereman op, Semjan al hemver
otorteya Bedirxan Beg sare dard we. Sebeta ke Bedirxan Beg otorteya
xo awan bikero, mecbur mend 10 hezar leker biruno nnan ser.
14
Lec qewetan Bedirxan Beg osmanyan bin serlekerya Os-
man Paay de hetan amnan serra 1847 dewam kerd. Yezdan r
ke het osmanyan guret, xayntye ere Bedirxan Beg ke kerde,
Bedirxan Beg xo ant kelaya Eruh. Naca lecde zahmet ra dime mecbur
mend, teslm b.
15
Na derheq de Hdr Gkta nya nivisneno: yo ke Mahmud llyne
watene bikero, o b, ke Yeneryan bidaro we hurndya dnan de
modelde lekerya moderne, Sekban- Cedid bivirazo. Seba n model
newey leker ardayene, rojhilat de tay serek eran kerd brehet
serek eran hemver naye vecyay. Ser nnan de Bedirxan Beg
Czre amne. Pynye de osmanyan Hafiz Paa runa Bedirxan Beg
13. M. M. van Bruinessen, ec., r. 239
14. Bedirxan, Celadet, ec., r.
15. Kurden und die Kurdistan, ec., r. 54
+
Vate
ser. Lecan zaf zahmetan ra dime, Hafiz Paa mecbur mend, ke leker
osmanyan bin komandantya xo de pyser bianco. Na by sebeb ke
Bedirxan Beg gaman neweyan bierzo serra 1842 de azadya xo lan
kerde, ebi namey xo perey vet. Bedirxan Beg dem ra tepya wuncya
mecbur mend, ke osmanyan ke qeweta xo kerd b teze, de lec bivirazo.
Leker osmanyan bin komandantya Topal Osman Paay de
qewet Bedirxan Beg herema Urmye de am t ver. Demo ke naca lec
zaf bb giran, Bedirxan Beg p hesno ke Czre ama xal kerdene.
Tawo ke Bedirxan Beg ver va Urmye kewt re raye, pareznayena Czr
derdor daye birazay xo Yezdan (zeddn) r r verdayb. Label
Yezdan r dareyde rind nmusnayene serde j teba osmanyan
Bedirxan Beg myan di adiran de verdayb. Nay ser ro Bedirxan Beg
qeweta xo ya lekerye ra yew qisim meydan lec de verd ebi yew
qism j Czre naca ryna pyser kerd dest xo. Tawo ke Bedirxan
Beg Czre gurete, cephey Urmye de qelsyan dest kerd ci Bedirxan
Beg mecbur mend ke xo pyser bianco Czre. Sebeta ke dem ra dime
naca j nkya bivindero, keleya Eruhe. Label osmanyan na myan
de zaf desteg guretb. Sebeta ke Bedirxan Beg fam kerd ke o hemver
leker osmanyan nkno kela p bicro, wat ke ebi yew hamleye
xeleka leker osmanyan biikno, kela ra bivecyo teber. Label
Bedirxan Bego ke nkya serra 1847 de kelaya Eruhe de biseteryo,
teba di lacan xo am pguretene.
16
Osmanyan Bedirxan Beg verde surgun Varna, bado Grde naye
ra dime j am kerd serra 1868 de naca merd.
17
Sarewedardayena Bedirxan Beg ra dime Madalyaya Kurdistan
am viratene. Sultan Abdulmecd seba sembol na qezenckerdene ar
forman de zern sm ra madalyay virat. ap nnan 29 mm b yew
r de tuxraya Paay, ry bn de j silsilaya koyan ser ro Kurdstan
bine de serre 1263 nivisyayeb. Madalyay form yewne day
sadrazam, paay sereskeran, murn leker humayun, y dideyne
16. Gkta, Hdr, ec., r. 15-16
17. Kurden und die Kurdistan, ec., r. 56. Seba cay surgun Bedirxan Beg
merdena d, Hdr Gkta nya nivisneno. Gird de arstan Kandya de
serra 1868 de koberye de merd.
+
Vate
paay ferk lvayan ke hemver sarewedardayene de lec kerdo,
defterdaran, walyan Musul, Xarpt, Swaz Erzirom, y hreyne
mralayan mulaziman; y arne, smine j awuan emnan boli-
gan.
18
Na derheq de Halfn j nya nivisneno: Bedirxan Beg ne teyna ar
xo r, eqeliyet bnan r j, armen, asur, keldan b. seyyewbnan
hukum kerdne. (Sefrestiyan, Krtler r. 50-56). Ditil (Seyahat Notlar,
r. 5-6) nivisneno ke Na hereme de asay emnyet by prensb
bingey welat Bedirxan Beg de doman dest de zern dest bi grayene
kerd b. ar cayan bnan ko nacay kerdne nsan nwatne
naca biterekno. Czre de badetxaney her dn estb. Sebeta ke
mparatorya Osmanyan qeweta Bedirxan Beg biker lete, Wan
Amed de qerargah virat wuncya poltkaya lete ke, dare ke tesr
xo musna. 1844 de kurdan Teyar de nzdy imey Zap Pl de r
osmanyan, bado j r nasturyan kerd. 1846 de lec zaf b giran ebi
serkewtena kurdan dewam kerdne. Osmanyan ke r Hekkarye
Meks kerd Mahmut Xan Nurullah Beg xo ant ser koyan. Osmanyan
aro svl eqelyet qatlam ra derbaz kerd. Bado Osman Paay r
qewetan myan (sentral) y Bedirxan Beg kerd. Her het ra
seyyewbnannbyene estbye. Qewet Bedirxan Beg b erzaq b kmal
b. Bado kolera dest kerd ci. Naye ser ra osmanyan dest bi hleyan xo
y ke n zanayene kerd. Derba vern Bedirxan Beg de tesir kerd.
Yezdan r osmanyan r taat kerd. Yezdan ke qewet xo pyser ant,
Bedirxan Beg r teslmbyene ra dot raye nmende. Osmanyan
Bedirxan Beg runa Wan bn j runay Grde. Tay dnan remay
ran Kafkasan tay xo j kowan de mend. Osmanyan darey
Hekkary Yezdan r re verda. Emr Bidls erf Beg mecbur
stanbul de rontene kerd walyde osmanyan runa naca. Tewr
peynye de ebi zor rs ngilzan peyman osmanyan safevyan
13.5.1847 de virazya.
19
Maddey n peymany muhm seba eran koeran b: Angor na
peymane er koerke kestya (hviyet) xo bel nya, kyne kot
18. Gkta, Hdr, ec., r. 16
19. Halfin, N. A., ec.
+
Vate
biwaz o ca vinder gan ryna derbaz het bn mebyne. Er ke
kestya xo bel ya, girdayy kamc dewlet gan biyamne oca
runayene. Hurdmn het j sndor de cayan muhman de leker
vindarnen.
Derheq sarewedardayena Bedirxan Beg de Osman Aytar nya
nivisneno: Bedirxan Beg Czre de atolyeya ekan ya verne awan
kerde. Wuncya Bedirxan Beg sebeta perwerdekerdene xort kurdan
runay Ewropa armen j guret lekerya xo. Bedirxan Beg
dewletyan ra kanur zde guret, het feqran kerd. Na hereme de
derheq ekonm de armen berpirsyar (sorumlu) b. O taw ebi zaf
enik peran hard dn her dewijyo ke amne Botan. Dewijan hasilat
xo ra hr ra yew dn Bedirxan Beg. Bedirxan Beg ebi namey xo
serra 1842 de perey vet. Wuncya no taw aristan Czr paytext lan
b mran bnan sond girdayene werd. Ebi fesadya msyoneran
Amerka dplomatan ngilzan wert asuryan kurdan b xirab.
Konsolos ngilzan Musul Rassam, ke o bi xo asur b, ebi vasitaya
konsolos stanbul sare da Sultan ro, ke Sultan cezaya Bedirxan Beg
bidro ci. Fransa j watne, wa Bedirxan Beg iqa bky, hund rew,
saltanat xo ra bikuyo. kurdan ke sare dard b we, kewt kelaya Eruh.
Bedirxan Beg ebi panc hezar leker xo hr roj naca sare dard we.
Label eke serlekerya osmanyan soz da Bedirxan Beg, ke tawab d
lekeran d nken, Bedirxan Beg roja 20 ama 7ne 1847 de tes-
lim b. Naye ra dime Bedirxan Beg runa Grde wistewr d Xan
Mahmud j runa Rsuk koberye. Ely ngilzan na byene ser ro
kfweya xo kerde ekera.
20
Derheq armancan Bedirxan Beg de welatparz gel
drokniviskar van ke armanc d awankerdena welatde azad b.
Label Bruinessen na derheq de nya nivisneno: Seba naye (yan
awankerdena Kurdstande azad) imeyan hemdeman de
tesdqkerdena n armanc nna dyene. Bedirxan herhalde sebeban
nnan ra sare dard we, ne ebi armancan nya (hetan azadye ben)
derg. Mr meymanan xo ra vatne, ke o qe roj nfikiryo, soz
20. Osman Aytar, Hamidiye Alaylarndan Ky Koruculuuna, r. 31-132, Medya
Gnei Yaynlar, Austos 1992
+?
Vate
girdayena ke do Sultan, biikno.
21
Lec Bedirxan Beg ra dime serra 1848 de osmanyan Dersim kerd
yew qeza Xozat ra amne darekerdene. Label hukumat wuncya j
Dersm ser ro yew otorte nviratb.
Wuncya serra 1850 de ex amil (afii) watne ke kurdan de
teklyan virazo. Sebeta ke zaf nteresant o, gan mordem na meseleye
ser ro j bivindero.
22
Lec Kirim de kurd
1854 de ke rsan lec Koy Kuruk guret, meyl kurdan Rsan re
tayna b zde. Lec Kirim de di yewty kurdan ke verde derbaz
hemwelaty (vatanda) rsan bb rol poltk pratk muhm kay
kerd. Yewty ke 500 kesan ra amyb viratene bin komandantya
Ahmed Cafer Beg de teba rsan hemver osmanyan ebi qehramanye
lec kerd.
Rsan seba kurdan de pwendyan avrberdene de gel cat kerd.
Seba naye res kurdan Qers ra tewr girs Qasim Xan de, dewa Keles
kaleka skendrobol de yew kombyay virazye.
Qasm Xan teba ar sancaxan oraklik Kaxizman derbaz
Rsya byene qebul kerde. B naye seba lec lekerdayene j qebul kerde.
Hemver naye j rsan rutbey Qasim Xan yo ke osmanyan day b ci,
eyn qebul kerde maade girs ci dayene j qebul kerde. Wuncya
eke leker osmanyan r Qasim Xan biker, Rsya Qasim Xan
pareznena. Label Qasim Xan wuncya j seba menfaat xo osmanyan
ra derbazbyene rind ndye. Ebi na yewbnan dyene Kurd Wan, Qers
Beyazid nkewt myan n lec. 7 Nsan 1855 de wezr kar teber
Dolkorof komutan eny Kafkas r emr ar drek runeno. ar,
seba kurdan de teklyeviratene xerckerdena her mkane emr keno.
23
21. M. M. van Bruinessen, ec., r. 240-241. Seba armanc Bedirxan Beg, N.
Sevgen nya vano: Angor plande newey gan Botan biyamne di
parekerdene. Eyelat Diyarbekir Musil. Bedirxan hemver n plan
vecya. imke ebi n plan qeweta d amne ikyayene.
22. Halfin, N. A., ec.
23. Halfin, N. A., ec.
+
Vate
Sarewedardayena Yezdan r (1855 de)
Osmanyan Yezdan ro ke lec vndkerdena Bedirxan Beg de rolde
girs kay kerd, kerd waly Hekkarye. Label sebeta ke mparatorya
osmanyan tesr Yezdan r ar ser ro ra ters, serra 1850 de Y. r
waltya Hekkarye ra pyser guret. Eke mparatorya Osmanyan serra
1853 de Rsya de kewte lec Sultan Chad lan kerdb, zaf kurdan
lec de caguretene qebul nkerde. Wuncya heriqa ke ajanan ar pere
yo bn j wad kerdn, kurdan het Rsya j nguret.
24
Yezdan r wat, ke sebeta ke yew Kurdstan awan bikero paay
d bo, lec osmanyan rsan ra stfade bikero. Destcikerdena serra
1855 de sare dard we Bidls ebi 2 hezar lekeran guret; waly
osmanyan ca ra kerd hurndya d de yew kurd kerd wal b
zametan girsan ver xo arna bi Musul. Yezdan r ebi ekan
cepxaneyo ke lekerya osmanyan ra guretb, - tawo ke Wan Bidls
kerd bin dest xo, zerarde girs da osmanyan- yew lekerye ebi 30
hezar mordem awan kerd naye zaf lerze Srto ke het qewetan
waly Srt Bexdad amne pareznayene, xelesna ra. Myan enik
aman de Yezdan r kontrol xo Bexdat ra hetan gola Wan Amed
kerd hra. Namey Yezdan welat ra b vila, hvyde girs d ar zaf
kes am kewt myan qewatan d. Pynya amnan serra 1855 de
qeweta Yezdan reste 100 hezar mordem.
25
H. Gkta na derheq de nya nivisneno: Yezdan ro ke serra 1855
de sare dard we, seba yewbyene (birlik) hetkarye xeber run Rsya
r. Label Rsya ra cewab nyam. Heriqas ke Rsya ra xeberde
rinde nyame b j nasturyan meshan hetkarya sarewedardayena
Yezdan r kerde. Qewetan osmanyan d ke hemver na ravryene
de ans dnan byo enik, ngilzan ra hetkarye wate. imke ngilz
j na sarewedardayene ra kfwe nb. Konsolos ngilzan Musul
sebeta mabnyene dyena Yezdan r dest bi kar kerd. Rsan gan
24. Kurden und die Kurdistan r. 56
25. Kurden und die Kurdistan r. 57
)
Vate
temslkar hukumatyo ke stanbul ra amo Yezdan r bidne dyene.
Label Rsan hurndya naye ke komplo virat Yezdan r am
pguretene berd stanbul. Sebeta ke sarewedardayene b serek mende,
bye vila.
26
Tay imey van mparatorya Osmanyan n lec ra dime
Madalyaya Kurdistan vete.
27
Halfn derheq sarewedardayena Yezdan r nya nivisneno:
Osmanyan Bedirxan ke hesr guret, Yezdan r kerd hurndya d.
Bado hurndya d de waly osmanyan amo runayene, eskerye ebi
zori arde qanur kerd zde. Naye j ar kerd b bkf. Yezdan,
armen asuryan de peymane virat hemver osmanyan lec lan
kerd. Na taw osmanyan (1854 de herem Beyazid de) hemver rsan
vndkerden girs guretb. Osmanyan xo Erwan ra antb Beyazid j
teslm rsan kerdb. 1854 de Wan de yew bolugde osmanyan lec
kerdb vnd. Wisar 1855 de rsan Erzirom Qers de qewet
osmanyan taybet kerdb xeleke myan. Tam na dem de Yezdan sare
dard we.
Yezdan ebi 2 hezar leker Bidls dar d guret bin dest xo.
Bado Musul j guret. Naca gumra tifang, merm top kerd xo dest.
Yezdan bado ebi 30 hezar leker ver xo arna re Srt. Heriqas ke
naca waly Bexdad Kenan Paa b j verda d Srt guret. Sebeta ke
Srt myan de b, guretena d j muhme bye. Wan ra hetan Bexdad
bin kontrol Yezdan de b. Leker qas 60 hezar (tay cayan j 100
hezar) b. Sebeta ke Yezdan Rsan de peyman virazo r Erzirom
bikero, Rsan re namey nivisn. Label na nameye dem xo de nrest
cay xo. Zimistan am ngilz kewt wert meseleye. N j firsend da
osmanyan ke ryna br pser, xo arde. Konsolos nglzan Rsan,
sebeta ke nfaq wert serekan bikero, Yezdan serekan bnan vneno.
Qao mabenyene keno. Tay imey van ke Rsan zaf rayan pere j
28. Gkta, Hdr, ec., r. 17, Minorsky, Krtler, Komal Yaynlar, stanbul,
Ocak 1977
27. Gkta, Hdr, ec., r. 17, slam Ansikopedisi c. 6, Maarif Basmevi, stanbul,
1955
L
Vate
d Yezdan.
ngilzan ek j tede her hetkarye osmanyan dayene ra tepya
nmend. Qewet Yezdan amy b Kisrakliye, baur Wan. Rsan
xeber d Yezdan ke o temslkar osmanyan wazen pya Yezdan
bivn. Yewbnan dyene de Yezdan am remnayene berd stanbul.
(Asur Patrii Avami, Krtler, r. 155) sarewedardayene bye vila, label
sedem daye n. Nameya ke Yezdan runayb Rsya, sarewedardayene
ke tede ye, rest cay xo. Na j n by yew areserye. Yezdan ra
dim biray de Osman Axay tesr xo kerd zde. Rsan nekyay rind
bixebetye, kurdan xo ra gir d nkyay dimentya dnan hemver
osmanyan seba menfaatan xo bixebetn.
28
Roja 13.11.1855 osmanyan Qers da rsan.
Dewam ci esto.
28. Halfin, N. A. ec.
!
Vate
Hamd Ozy rt

Vate
ZEL BOXLON
Memo DARR Z
I
n behs ku ima dest di w merdimk nyenas ku in dewr ma di bi
kesr ciwyn. Welatk di ku him gaz ken dejnen him z celb
ken, qdek an qdeko bn. war ina hkayet bi hvyk ku zeg
melaket ezman a byer war yi bixelesn bi hal xwi raz sen.
Xebera ku hd hd xwi ekere ker dewk Boxlan -ku ez nam y
q xatir hurmet ku ez muejnena ay camerd ku hikayet xwi bi
teferruat mi r kerd la re nyenusena- di peyda bb. Hetan ku camerd
ma wei b suez ku mi do ci gere byer ca.
Rn q xatir ina j ku ikl hikayet Zeloy nyebedily, mi zan
hkayet -ku Boxlon der-dormal Boxlan di yen qisekerdi- qd ko
yen qisekerdi pawit.
Ez rya re otopesa ku ma p ni bajar Erzorim di bi hkayet Zeloy
hesyawa. Zelo Mu di nit otopes heta Erzorim ma cran yobn b.
Zelo velgan xwi re nyewe bi, ni tedaw. Ez z bi hvyka gird ku in
bajar ku welat Serhed -welato xirr xal- di bi bivn, k xwi re tever
kota kota ina rya. (Menekutij welat Serhed re van welato serdin
ku e am bin vori di monen.) Tu wext ry mi w het ser re nibi
herend mi end dor ardibi xwi vr ku serk in bajar re kuwer z her
wext kospk vejyabi. Dyay mi y Erzorim hetk re edakerdi
wezfek bi ku qijt re nat z suezko nyedayi sar mi di bi: Kf dyay
bajark ku ver ku ti bivn ti yi inasnen, newekerdi xo vrardi
uep bav kalikan ku h mezg ti di ciwyn. ar Menekut, ver ku
bajar ewlg ava b, tcaret xwi bajar Erzorim di kerd. Erzorim
qonax yin day giroti bi. Yi r-r pyat r-r bi astoran ni
Erzorim. Tepya ageray xwi di yin eker ku qij p a bn dn ci yin
re hkayet ew cy vat. In qdi yo iklk ciwyay end qernan dewam
kerd z qijk Menekut tesr xwi mi z kerd.
+
Vate
Ryanty ma di qas ku mi ta ard mi Zelo newi re sinasna (tam des
serr ma im yobn ngin, ma her yo welatk ser kotb). Yi derg
barty xwi re k vn nyekerdibi. Hris serran xwi di gijik yi hemo
nerm bi la mi r gijik xwertany yi re firktir sa. Des serr ver dora
pyina ku ma yobn d, porr yiwo kej xlk gurr bi yi herwext pul
xwi qmi dn. Ika yi pul raverdav myan iman ku mi im di yi
nyamen. iqir ku r yi di virazyb tay mende mi di qurfk peyda
biker. Yin wi hressere re zaf zyede muet ra dn zanay ku yi in
des serran piyanin di xlk cefa ancit, qar kerb werd (ben ku wi
herdam n ertan di bi la ez p nyawqilyabya). Qd ko yeno zanay
kerbwerdi merdim zerri re xlk wen. Heger nyehelesn, dejko
dam verden. Zelo rencberko ercyayi bi ku xayint i wa nzanen
gur xwi di zexel nyebe. Merdim ku tedir xebityn wi z kesko
kedhelal jhat ku qels nyezan nan deni. Ben ku ina kedhelaly
yi b ku ina dinyawa tyemandayi di teday bi yi kerdib. Yi seyehat
xwi y welat Saud Erebstan ku bi qann erat amn darekerdi
derg kerd la ra tayne hads ku bi qeneat mi yin ew wendox him
xlk bid wyay him z dejay -ben ku q ay merdiman ku hema
qas sar derzn te di cdan peyda ben dejay yin hinya serdest
bikerd- mi re vat ku ez tya di iqmez kena yin bi wendoxan nyedana
zanay.
La xebat Zeloy a Saud Erebstan ser o lazim end vat byer
vati. ja di Zeloy westaty dyesan kerd. Yi bixwe virati bnayan
bi qevale guret bi end miag ku yi peydakerdi yin guret xwe ser
bna virat. Zeloy bi miagan xwi re ew roj zuer dni xwi, areqi
esterit ku bon ku dest di wo biqedn dest bi boneko bn biker. La
her wext heyat gor nyet nyein rya re. Zeloy qedyay her bon di
ina yo tecrubi kerd. Wexta Zeloy bon temamkerdi teslm wayer ku
ci re viratibi kerd, wayer fyet ku yin ver destpkerdi virati di
wr ameb nyedn Zeloy. Wayer nmfyet, tam nmfyet dn, vat
Zeloy.
Heger Zeloy w fyet qeblnyekerd, w ax wayer bon wi bi welat
xwi re teverkerdii tersinn: Qebl ken biker, nyeken bicehilm!
Gor ku yi agah da mi mi raty a agah barcyan bi end

Vate
merdiman bnan ku Erebstan di ertan yi di xebity b da tesdqkerdi
d in ser mi r tu ik nyemend, Erebstan di mendi destr
xebatguretii merdiman desti di bi. Yin i qdi biwat eken wina ti
der miamele biker.
Zeloy tam e serr ina kepazet di areq esterit pen di d da qirik.
Yi, w welato ku ina vetibi yi sari, bi xwikerdiko tal war verda.
Zeloy bixwi nimaj kerd, merdimeko dndar bi tu kes rojek
errdy yi re qis nyekerdibi. La bad seyehat xwi y Erebstan w
xwi re persn: rat a wa?
Herhalde mi cuer ra z behs kerd, Zelo camerdko emat war
qelafetk ku cinyan dew ca hes kerd, bi. Qamka rind tyewkerd
cematko war exlaqko teng di her wext ekena sar merdim bidejn.
La Zeloy ha bi zanay ha nyezanay ruknan exlaq re sari rnyenabe,
nefs xwi bxatir nyekerdibi. Heta yi bnat vjnay dndart cinyan
di adet dinyew terch kerdib, a lehzawa ku miameleko byemunasib
bnat yi cinyka zewecnayi di virazyabi myan qom yi di vila
bibe. Gor tik (tayne) merdiman ku hedsan in tiran ser xlk hayik ,
bela ci grabi. Gelo xem Zeloy bi?
La byer ma pya guetary yi bik esas hkayeta ku mi wat
ima p bihes yi fek re bims. Helbet bye destr yi hikayeteka in
qdi senstv nyena nuti.
*****
Yeqn bik -Homa ahid ma w-, ti vnen mi newi ke nimaj dawe
ra (yi nimaj mexreb kerd), ez sen vana mesela otir a, n zyed n
km. Ti d nat-weta yen vati ku Zelo zuran ken, qest ya buetanan
ken xwi mil ku payeki bid xwi. A ciny ci ndana. Ez i sar ti bidjn.
Kilm mesela hina wa:
Ez cinyya ku behs y ben ma cran yobn b. K ma y anyn
yobn re. Rojeki bax xwi di ez lig sip ver di bil mihnek bbya, mi
bi dar virat. Qaltax fstaneko gewez pa, ver emg xwi di pay re
vindet, kit xwi ab dyes xwi, anyn mi re. Wexta ku mi sar xwi
ke berz, awir ma rep gin yobn r. ax ikk zerr mi re am, zeg ku
la mi bilerz byer pser. Ken kutik deme rew ra nat im verdabi

Vate
mi; wexta ku ma bi awiran anyn yobn re qet xem y nyebi. mi mi
va q zerr mi teqena. Mi erman ver r-r bnati re awir xwi nata
weta dn la y bi wyayko cidd her dam mi ser o b. Pn di mi d
nd mi xwi tepya ancit; mi mihn xwi ja di, ser dyes bex re verda,
ez amya k.
Hom kerd k a lehza vengi bi. Mi wad ma di xwi et mnder ser, ez
qederk vezilyawa ku rehet b. Ez anyawa destan xwi re, yi recifyn.
end roj barcyan -ben ku hot roj b, ika tam nyen mi vr, ez i
vaj zr bena- wexta y hel sib, ver nmroj (Illah alem roj hri-ar
qom bibi berz), satil dest di ver irik re aw berd, kue bax ma di
ma seqa-seq gin yobn r. Ma wird z bin awqily la qiso vern y mi
re va: Ti i re xwi dr gen. Ez wext bin niqawa la mi ci dim a va:
Ti zana.
Ma bin nata-weta qis kerd y da ra, zeg ku k di tik bav y b,
raday dir va: Meters b k ma.
Rojek mi firsend ci ard ez ya k y. Wext bad nmroj bi tj zerri
tever guretb xwi ver. Mi ya k y di tna d (mi verna zann ku
myerd y q xevat ibi bajarko dr). Hol xwi di, ya fstan xwi w
gewez di, ver bi mi am. Awir y rn z a dora vern ku y kit emg
xwi di kit xwi abi dyes xwi b. Awirk gird celbkerd. Ez
nyekawa xwi biger rat hola di ma verar yobn re; psr ma
zeliqya yobn re; ya star! Psr y i germin b! Mi bin cij y viln;
mi i r cijk in qdi dest nyekerdib. Yi gird b bnat yin teng bi; yi
hemo hemo resn yobn. Cij y hemo bnat germ destan mi di b
helmko germin fek y re resa qulan pirnik mi. Ver ku guri girdib
mi xwi tepya ancit.
ond ku ami ez ya k y. Tever di aramk b. Mi re otir ami ku
dewij rakotib. Y ber xwi racabi la p re akerdi verdabi. Bi akerdi
lamba dir veng y ami mi: Ti a mend? Ez anyawa y re: prnko
sip ku hetan guezekan lingan y amn pa bi. Mi d dyax nyekerd
ca va ila hon a ker. Y z dest xwi na guejak cran ser tar
zilmat di ma myan nivnan y di cemay yobn....
i sar ti bidejn! Qederk ma bi dizd c yobn am. Exlebi ew,

Vate
wexta ku ez emn bn ku d dewij aya nyemend, ez n k y. Wexta
ku ma p vet ku k y di d yobndyay talki bi (talkko in tir her
wext ma ser o bi), ma dest p kerd tever re yobn d. Adet tever
nyemanen zerr; ma wext xwi y yobndyay tever bi nuti
tesbt kerd. Qasid bnat ma, pel kaxiz sip bi ku her nuti dim a
ma et bin kerra ku p k y di b. Kerra bink erd a nizdi b, herkes
rehet-rehet berzkerdi rnay y p nyevet. Encex Illa bizan
end teql ci verdy.
Qeder qeza ku am nyevan ma yen. ewk tay mendibi ez
biqurf; wext rakotian ser re hemo zaf wext nyevyertibi ra, ver
pencer y di min y ma qis kerd. Y pencer xwi re sar xwi ardibi
tever, ma lew nn yobn re. Y mi re va: Ez ti re hes kena, mi biremni.
Ez myerd xwi nwazena. Her dora ku wi yen mi bar (c mi) ez vana
q ruh mi gen. Heta y va Teres -y zaf dor q myerd xwi in nami
xebitnn- nyeken kr mi re nyen. Ez ciny bin dest yi nya.
A lehza tava mi vr di inye bi. Mi va: Vinder, sebir bik. wo ku ti
vana barko giran . ira ti hin tersn y va. wext mi dest et
gerdn y ku biviln, nika re mi d dr re xixi ami. Dyayo ku mi d
ko z lemik dar ver gue mi re vyert ra. Mi irp vazda ku xwi tar
di vn ker. P ku ez nyer sinasnay ez het k xwi ser nyevazdawa.
Mi sari kerd qirban lingan, ez het cuer re kota ala ku kit dew di
wa. Ez ja di qederk p kerrka gird di melis menda bercyan ez
ryko bn re resawa k xwi. Fifik kotib qijan mi ser; yi we rakotib.
Mi puet (cil) xwi hdka vet ez kota myan c xwi. Qederk barcyan
ez halko ceniqyayi di ya xwe re.
Ser sib ez zindi wirta we. Mi hon xwi guretibi la ters ewa vern
psr mi ranyeverdabi. Mi vat kilkuar ku ez ewa bn ceniqnawa ew
puex mi vejo meydan, ezo rezl riswa bib. La Hom kerd z ters mi
nyevejya; mieqet miqariz ku qurf etibi mi zerri Yad bi, heval mi
Yad. Yi ik berdibi ku bnat mi qaltax di germk peyda bya ay
ser bye phesyay mi yi ez teqb kerdbiya. Yi wat ez hay xwi bib.
Amin ami ez bil kar gur xwi bya. Mi va xwi aw da, , kerd
xurem, gir da ar da. Bn ku rojan german di mi aket xwi k di
verdn ez bi lig n gure. Rojka ina nwn wexta ku mi gur xwi
?
Vate
qedna ez amya k, mi ciny xwi mirztir d zeg hem roj tekelim
y fek nyekotibi. Y myan lewan re zor mi dir qis kerd. Mi ca persa
der i vejyo y sari. ax y kaxizko sip cyev fstan xwi re vet,
muet mi. Ez c xwi di a menda; mi p vet ku ya cyevan mi ra gerawa.
Hri roj ver mi kaxiz bin kera re vetibi la mi kerdibi xwi vr a ku
brz. Mi lav y kerd ku bi qdk kaxiz y dest a vej la y wi mi
nyeda berz wend:
Guzelm, sen sevyorum. ... yerde buluax.
Fal mi kotb tever, lazim bi ez n xwi bixapn. Mi kaxiz kerd Yad
mil. Sen nyeb Yad mesela zann wi bink z bi in guryan amibi
sinasnay. Mi va: Qaltax kaxiz do mi ku ez bid Yad, la mi hemo wi
nyedw. Cinyek qet yena xapnay! Y mi dir otir miamel kerd ti
vat q kilkuar sari re hetan pen mesela zana. Va: Ti mi nyexapnn!
Lewsur in q ti nut. ima vinder, mera Homa saf ker! Ez gere
puex ima berz tever ku ti w lewsura (y r-r vat kelsu z xebitnn
yersbyay xwi di) heval xwi ima rezl risw alem bib. Duik ez ti
re tay bya!
Ez anyawa cinyek a nyebena. Mi d nyed mi tik ters n ser ku
veng xwi bibirn. Mi va: Bicehilm! Ti ry k bav xwi zana. Heger ti
yi nyevnena ez ekena yi ti muejn. Mi sen hona va yi geziw ku
dest di bi het mi re eqna la mi xwi ke ot gezi helind mi di gina
dyesi wad r. Ez c xwi re byehemd wrta we, heta ku mi re am mi
reqn ci. Ya co ku te di pay vindetb di gina erdi r ez bawer kena
kerbizikan ver muddetk erdi di vezilyayi mend. Mi va q ya firyawa.
Mi mesn re aw kerd xwi dest r et r y ku bi xwi awqily. Ez
anyawa qerqel ci nyekuwen wi ax mi ya na xwi ver re, hejna.
Dyay ku mi d repk bin gue mi re am. Mi va q adir bin gue
mi re pera. Deme y nika re xwi mi dest a vet byehed da mi r.
Myan ma di kut-kutyek qederk dewam kerd; heta tik cranan p
vet ku bnat ma in, ma yobn ni . La yin nyezana i re. Cinyek
bixwi z tya haja vistibi guean hin merdiman mi ku meselka nwn
peyda bya. Rat i b mi merdiman z Mi Xet re va. Yin ez ret
kerda ku ez xwi waty xwi re dr biger. wextko derg mi ya nd.
In bnat di ciny mi z hd hd bn an. La hemo z y ik berd ser

Vate
ku bnat mi ken kutik di guro vern dewam ken. Y her firsend di
xwi neternn. i sar ti bidejn, tam di am seranser im ma yobn
nyegina. Hedse hema hema amibi vrakerdi ku rojek hel on mi ya
ver irik di tna d. Ya bi awirko tal anya mi re, va: Ti bbext kerd.
Ez c xwi di zeg ku zuwa b te di menda; tekelim mi fek nyekot. La mi
cuer re cyer ya sizilna; fstan y w gewez peradayi bi. Ya mi im di z
llonk sa. A lehza mi va q zerr mi teqena. La ez se k, wa qeder
bextre biermay.
Zeloy in qdi pyn bi hikayet xwi ard. La qday dir yi axk ku
veng yi hemo mi gue di wo ancit. Wa ax yi tya di bin bn xwi
verd ma bin behs Kesk (waty Zeloy) ku perek mesela wa biker
ku wa p neheq ki nyeb.
Mi bixwi Kesk nyed la gor salixan merdimk ku mi nizd re
sinasnn ez bi xisusyet yi ku p merdim byer sinasnay rind bawer
a, ya gor tam dewan cinyka rind derg b. Rn vat Zeloy re z
yen zanay ku ya guetin b. Porr y w kej gurr derg bi, ku myan
dean y re vyert re hetan ser querikan y amn. im y y gird
xweri di n tever re b. Hetan hris di serreya xwi di hri qij ardib la
rindy xwi re hemo tava vn nyekerdibi. Ya nyemanperwer b war
xuyko yaron b. La tayni merdiman vat Ina tewtewik a end text
y km ci r myerdko sucah lazim . Derheq myerdko sucah di
Zelo z z yin fikiryn la bi yi het hi re tu kmasyek y in b. Qoto
(myerd Kesk) bixwi sarinerm bi tu wext byexatiry Kesk nyekerd.
Heta ca amn xebityn ku Kesk qij xwi rehet biker. Wi hay
miamilan Kesk bibi inye bi rind nyen zanay la wi welatko ku te
di eran serdest kerd di merdimko byepat bi. Xisusyetk bn in
welat bi ku namus erf cko gird guret.
Ika hin wendoxan hayikan meraq kerd ku gurko byemunasibo
in tir i qdi eken cko dndar ku hindk q namus eref xwi can
dan biqewimy. Rat ina wa ku der dor-mali re xeber ina nwn
ku hi end merdiman ku xwi re ermayn serbin kerdib zaf gren.
Bad remay Kesk re (Kesk myerd xwi war verda, kot ofrek dim a)
veng in xeberan hinya bi berz. Heta merdimk biemr mesel nwn
)
Vate
z nyewey axirzeman nan dn. Yoy bn vat Ew namus ma bin
lingan di yer, paymal bib. In xeber bi i qdi yen namikerdi wa
byer, yin fikar tersko xerb etibi myan merdiman dor-mal, ha
ay biemr ha xuert ku namus ser o hayik b newi zewicyeb.
Ben ku muhmy mesela itya di wa ku a roj a tepya myan qom
yi di nam Zel Boxlon z Guzelm bi vila zer qom yi di zafn
nyezana i ra.
amin : |+aa+a. +a|a+a
anciti: +at| (M| ,e| | ce|+ +ac|t./M| ,e|e|
ce|+ +at|.,
an yay : ewa ||+ . a +c+eae
an b yay : +t c|+
barc yan: cec . c+c . c+cc. c+c . cec a .
ceac . ceac a . c|a +
bav : c+c . c+w|. p
bi dizd : a|a|t|| . c| p|a+a
b n: cce. cue
b ye: c
b yehemd: c |eac
buetan: cct+a
ca: c||+. t||+. e |+. +e |+ (c+ + : c||+ +. t||+ +,
c : c+. c||e
c yer: c |
c yev: t+ae|e. c ce
cuer: cc|
: a+ (M| + .: M| + a+.,
ot: ewt
der : t|| . ecec+
d yes: c s
dor-mal: cc|-a+|. cc| ce|
duik: cce. cc||e. cc||
say : +s+ . |+s+
ew: cc (lw a+aus a+ c|a ||a,+a c| e| :
c a+a s a+ c|a ||a,+a ce |c.,
fir yay : \e||c +
f al ... koti tever: | || ... |ewt tece|. | ||
... e||+
guejak: ,cc+,e. ,c:e,e. cua+. sece|e. :||+|e
gue: ,c
guetin: ,ct|a
guezek: ,c:e|e
gurr: ,|||
haja: ewc+. w|c+
hayik: | +|. |es+|. |+ . |++
heger: e|e. e,e|
hej nay : t +a+ . t +
helind: |e||ace. |e|uac|. |u| ac
heval: eac+:
hemo: |ca+. |ea+. ||a+
hin: t+a . t+
hind k: e|eace |e. eace |e. |cac+ |e
hona: w|a+. |a+
hon a kerdi: |ewa + |e|c|
ika: a||+. |a|+. |a|e
Illah: h a+. l||+
in: ac
kerbizik: e||ewt|. ce|. c+||. c+|
k f: |e|
k r mi re n yen : |ecc a| |+ a ac
ki: |es
k : |ee
FERHENGEK
L
Vate
ku: |e. ||
kuar: |c|
kuee: |ce
lemik: ,|| (|ea|| c+|: ,|| c+|e,
l lon: (\ te|st ce, aea+ :+| ||ac c+a+.
miag: p+|e. |+||e|
mieqet miqariz: ce|+|a. a s cet|a
m yerde: a |ce
muejnay : a|sa+|ae. ac|a+ . ausa+ .
a+w|t|
n w n: ac tew||. |a t||
n an day : c. aue|a+
n ye: a (e: a e:+a+: e: a :+a+,
n yemanperwer (n manperwer): a a+a-
pe|we|. aea+ape|we|
onciti: c. +ac|t|
p yin: peea
p veti: te et| (tece te et|,. |e|c |e|c|
qam: c+ae. ceae
qerqel: t , |+ . |e|e|et
q di (qeyde): c+ce. tew||. t||. |ew+ (e|ec|
ce c+ ce,
qom: cewa
rav yerti: +|t|. |+ |eteae. |+ |ceae
re: | . |
req nay ci: a||+ |+ p||cc+
r -r : ,e-,e. |e-|e. ,e-,+ae. ,||+a,+a. | |
||ae
r ya: |+e. |+ |. |+|+|. |+
r yant : |++ae. |+w+ae. | w e
sari: se|e. s+|e
sens t f: | ss
sizilnay : c| c ccet c+|+ \c c+ . c| c ccet
ewa ||+ /a +c+ (t||| ce s :ae|,
sucah: c te|s. |esc ces+|et|a (e|ec| ce uc+ ,
suez: sc:
eq nay : eteae (esteae,. ||| |e|c|
uep: cpe
tal: c+|
tayne: t+a . t|| . c|ae
tever: tece|
tik : t|| . c|ae. t+a
tir: tew||. |ew+
t yew kerdi: t |e|c|
ja: ewc+. w|c+. we|+
war verday : c+ ce e|c+ . c+ e|c+
w r amey : |u| +a+ ae. we| +ae .
we|e +ae
w yay : |u+ ae. ||w+ . wu+
xweri: \u| a. \c|
xwi kerdi: \u |e|c|
yers b yay : | |s c +
y : +e
zeg: se|e
zuer: :c|
!
Vate
Kirmanck ya (zazak ya) Kayser ra nim ney :
ANIKA NI
*
Arkerdox: Huseyn KAHRAMAN
anika ni, gola bbini, axura silini, mereka simerini, firna ilmini...
J byo j nebyo. J dewi di j pri bi j luyi bya. Luyi hergi roj it
Pri tirto. Pri vato ki ez se biker ki luyi ra heyf xu bicr. Xu bi xu
plan kerdo. Roc onca luyi ama ki it Pri bitiro. Luyi kota Pri, it
gureto, kerdo ki biremo. Pri ber do ca, dim luyi alarx ber di
mendo. Luyi zor kerdo ki biremo, dim xu visiyo. Pri dim luyi gureto
bi morekan xemelno, ser emiga xo di dar di kerdo. Luyi hergi roc ama
dime xu vayto. Vato ki:
-Pr Pr, dim mi bidi; dim xu bicr, r alp-ulp xu biker.
Pri vato ki:
- it mi bya, dim to to d.
Luyi ya loy (lew) biza koli, vato ki:
-Kol Kol, it bidi mi. it ber Pri d, Pri dim mi bido. Dim xu
bicr r alp-ulp xu biker.
Biza koli vato ki:
- mi ra velg bya, ez velg bor, velg bibo it. it beri Pri di, Pri
dime to bido.
Luyi ya loy vali (vyali), vato ki:
-Val val, velg bidi mi. Velg ber Koli d, Koli it bido mi. it ber
Pri d, Pri dim mi bido. Dim xu bicr r alp-ulp xu biker.
Vali vato ki:
- n ra awi bya. Awi koka mi ver di, velg mi derg bo. Ez velg to
d, tu k beri Koli di; Koli velg boro, it to do.
Luyi ya loy en, vato ki:
-n n, awi bidi mi. Awi ber vali d, vali velg bido mi. Velg ber
Koli d, Koli it bido mi. it ber Pri d, Pri dim mi bido. Dim xu
bicr r alp-ulp xu biker.
n vato ki:
- na paday bya, ser mi di bireqesyo, ez k awi to d.

Vate
Luyi ya loy na paday, vato ki:
-nek nek, b ser n di kay biki, n awi bido mi. Awi ber vali
d, vali velg bido mi. Velg ber Koli d, Koli it bido mi. it ber Pri d,
Pri dim mi bido. Dim xu bicr r alp-ulp xu biker.
na paday vato ki:
- mi ra solmestan (solan) bya. Solmestan linga xu ker (pay ker),
r ser n di kay ker, n awi to do. Awi ber vali d, vali velg to do.
Velg ber Koli d, Koli it to do. it ber Pri d, Pri dim to bido.
Luyi ya loy gokar, vato ki:
-Gokar gokar, solmestan bidi mi, solmestan ber na paday d.
na paday solmestan pay kero, ro ser n di bireqesyo, n awi
bido mi. Awi ber vali d, vali velg bido mi. Velg ber Koli d, Koli it
bido mi. it ber Pri d, Pri dim mi bido. Dim xu bicr r alp-
ulp xu biker.
Gokar vato ki:
- mi ra hakan bya, ez hakan bor, to ra solmestan viraz. Solmestan
beri na paday di, na pady ro ser n di kay kero, n awi to
do. Awi beri vali di, vali velg to do. Velg ber Koli di, Koli it to do. it
beri Pri di, Pri dim to bido.
Luyi ya loy kergi, vato ki:
-Kerg kerg, hak bidi mi, hak beri gokar d. Gokar solmestan
virazo, solmestan ber na paday d. na paday solmestan pay
kero, ro ser n di kay kero, n awi bido mi. Awi ber vali d, vali
velg bido mi. Velg ber Koli d, Koli it bido mi. it beri Pri d, Pri
dim mi bido. Dim xu bicr r alp-ulp xu biker.
Kergi vato ki:
- mi ra genim bya, ez genim bor, to ra hak bik. Hak beri gokar
di, gokar to ra solmestan virazo. Solmestan beri na paday di, na
paday bro ser n di bireqesyo, n awi to do. Awi beri vali di, vali
velg to do. Velg beri Koli di, Koli it bido to. it beri Pri di, Pri dim
to bido.
Luyi ya hga, vato ki:
-Hga hga, genim bidi mi, genim ber kergi d, kergi hak bido mi.
Hak ber gokar d, gokar solmestan bido mi. Solmestan ber na
+
Vate
paday d, na paday bro ser n di kay bikero, n awi bido mi.
Awi ber vali d, vali velg bido mi. Velg ber koli d, Koli it bido mi. it
ber Pri d, Pri dim mi bido. Dim xu bicr r alp-ulp xu biker.
Hgay vato ki:
- venga Heq di, Heq il bivorno, genim bibo. Genim to d, tu
genim beri kergi di. Kergi hak to do, hak beri gokar di. Gokar to ra
solmestan virazo. Solmestan beri na paday di, na paday bro
ser n di bireqesyo, n awi to do. Awi beri vali di, vali velg bido to.
Velg beri Koli di, Koli it to do. it beri Pri di, Pri dim to bido.
Luyi ya veng Heq da, vato ki:
-Heqo Heqo, il bivorni, hga di genim bibo. Ez genim bicr ber
kergi d, kergi hak bido mi. Hak ber gokari d, gokar mi ra solmestan
virazo. Solmestan ber na paday d, na paday bro ser n di
kay bikero, n awi bido mi. Awi ber vali d, vali velg bido mi. Velg
ber koli d, Koli it bido mi. it ber Pri d, Pri dim mi bido. Dim xu
bicr r alp-ulp xu biker.
Heq veng luyi eno, vato ki:
-Luy, ez il vornono, hga di genim beno. Tu genim bic beri kergi
ra, kergi boro, hak bikero. Hak beri gokar ra, gokar solmestan virazo.
Solmestan ber na paday ra, na paday bro ser n di kay
bikero, n awi to do. Awi ber vali di, vali velg to do. Velg ber koli di,
Koli it bido to. it beri Pri di, Pri dim to bido. Tu k reydi bni dizd
meki.
Heq il varna, hga di genim byo. Luyi ya hga ra genim gureto,
berdo kergi ra. Kergi hak do luyi. Luyi hak gureto, berdo do gokar.
Gokar solmest det, d luyi. Luyi solmest guret, berd d na
paday. na paday ama ser n di kay kerdo, n awi da luyi.
Luyi awi berda, ver da koka vali, vali velg do luyi. Luyi velg berdo do
Koli. Koli velg werdo, it do luyi. Luyi it gureto, berdo do Pri. Pri
dim luyi peyser do ci. Luyi reydi bni dizd nikerda, ya alp-ulp xu
kerdo**.
*Mi na estaneke (sanike) dewa Sbemen de arkerde. (Sbemen dewa
Sarz, Sarz z qezaya wlayet Kayser ya.
**Milet myan de gama ke mordem (merdim) qisa zaf derg keno, van z
anika ni

Vate
VA BO
Al Heyder SEVER
Va bo va bo
Vay rabo
Estor hesreta ma bo
Ver Koy Sulvis
1
de pya bo
Dilo dilo, dil ma bo
Xo r xoj ve xeyal ma bo
Gep uwa Hny Pl
2
Pencer roy ma bo
Dewa Taruye
3
de
Xavike ara ma bo
Dilo dilo, dil ma bo
Xo r xoj ve xeyal ma bo
Qurze de hemgn Amike
4
Perojya ma bo
Seter
5
de sr soj
6
Samya ma bo
Dilo dilo, dil ma bo
Xo r xoj ve xeyal ma bo
Son de cil ma
Bon ser o rabo
Wendena teyr tur
Muzka hewn ma bo

Vate
Dilo dilo, dil ma bo
Xo r xoj ve xeyal ma bo
Sodir tj zereq dana
Karkerdena miloik
Vostena simorik, kaykerdena bizk
Tyatroy ma bo
Dilo dilo, dil ma bo
Xo r xoj ve xeyal ma bo
Al Heyder Vano:
Heq ra ngar bo
Qilawiz ma helyo baz bo
End kar ma k serfraz bo
Dilo dilo, dil ma bo
Xo r xoj ve xeyal ma bo.
1. Koy Sulvis, sndor qeza Qisle (Nazmiye) Gx ser o koy yo. No ko
jyare (zyare) ya.
2. Hnyo Pl, ver Koy Sulvis de hnyde (eyniyde) namdar o, awa xo zaf
serdin a.
3. Taruye, bar Koy Sulvis de dew ya.
4. Qurze, yn mintiqa de dew ya. Amike na dewe de ju cnke ya nam xo
k Fraze ya.
5. Seter, sndor Qisle ewlg de dew ya. Na dewe girdayy Gx ya.
6. Sr soj: sr sac

Vate
BIRAY NA HER DEV
Erdal ER
N
ejdy am ra raver ez yo Frankfurt, y de byo meyman.
Wayr y dorm tay (
1
) serre de b. N mordemek 1968 de
vato Xatir bi to welat amo Almanya. Di-hr ser yo welat zne,
pyser amo, aye ra tpya doman xo kerd top ard ley xo. i esto ke
ey welat dyme xo vr ra nkerdo. Eke qal welat no ra, zerr xo beno
pirr, str (
2
) kun iman, vano:
Ax lemin ax, y (ay) ke kirmancan r zulim ken, Heq az nan r
meverdo, pers kero.
Mi bi na mrik ra ke nat-dot ra ten qesey kerd, yek de vat:
-Vinde ez to r qes qesey biker.
Ez a byo, mi go na ro ser. Mrik dest kerd ci, mi r na qese qesey
kerd:
-Cay welatde karvancy (
3
) karvan fno ra raye beno. Roj, di
roj, hr roj ke xl waxt hn sono, her bi dev ya zaf zar (
4
) kun,
nkn bar biancne. Kervanc nyadano ke hal nan xiravin o,
hurdimne (
5
) verdano ra ko, terikneno sono. Her bi dev ra di-hr am
ke ko ra eren, hen ben tawl, hen ben rind ke qe meperse.
Roz her dev ra vano:
-B min to bira bm.
Devi vano:
-Ya, bira bm.
Hurdimna bi no tore birayn cn p.
Xeyle waxt ke vreno ra, karvanc roz oncya bi karvan xo ya oza
(
6
) ro vreno ra. Eke vreno ra, her karvan vneno, creno ya dev ser,
vano:
-Bira deve, ez zirren.
Devi cewab dano, vano:
-Bira her, a zirrena? Na wo f ma rind o. Nika ke ti zirra, karvanc
no ma cno beno, oncya bar nano ro ma. O waxt k ma bela xo vneme.
?
Vate
a zirrena? Mezirri.
Her vano:
-N, ez zirren.
Devi oncya traz keno, vano:
-Bira her, a zirren, zor to ik o? Mezirri.
Eke her reyna vano Ez zirren, deve na ra k vano ki:
-Ma ez to r van mezirri, eke zirrena k bizirri.
Naye ser o her veng dano xo ro zirreno.
Karvanc ke veng hesneno, no sr keno ke i sr kero! Devi bi her
ra hen by tawl hen bye rind ke qe meperse.
Nvindeno, hurdemne cno, beno keno bin bar.
Xeyl raye ke son, her dev r vano:
-Bira ez qefelyo (
7
), nikn r. Ez xo erzen herd.
Devi vano:
-Ma mi to r vat mezirri, ti zirra. O wo ke ti zirra, gere (
8
) ti qehr
xo k bianc. Nika ke ti xo berz herd, kafiro bnamso karvanc ma r
ezyet keno.
Her vano:
-N, ez xo erzen herd.
Devi oncya dust de vjno, vano N!, hama her go pa nkuno,
israr keno, vano:
-Ez xo erzen herd.
Devi naye ser o vano:
-Ti zana.
Her nvindeno xo erzeno herd.
Karvanc naye ser o no her cno, z bar nano dev ro. Naye ra
tepya f (
9
) her no hurend, pitya dev ser o nat-dot (
10
) xo de
nyadano, can xo ke wast k zirreno.
Bi o tore xeyl raye ke son, devi vano:
-Bira her!
O vano:
-Vaze! (
11
)
-Ma biray me, hen nyo?
Her vano:

Vate
-W! Asmn lete bo, herd yaqilayo, kemer bivoro, ez k iman ra
kor b, ma a sen qesa ya? Tab k ma bira yme. Bira yme hem k sen
biray! Ma biray henn me ke, ne na dna di kes dya ne a dna di.
Naye ser o devi vano:
-Eke hen yo, to r zamet beno b war, ten k ez to nis bira her.
Her cewab dano ci, vano:
-W bira! Ti nizana ke ez nwes o, nikn. Dez (
12
) esto ci, man mi
zaf dezeno.
Devi nyadano ke her qe nwazeno ke pit ra bro war, veng xo
birneno. Bi o hal tenna ke ray son, raye ser o cayde asyo etin rast
no. Cayde hen xirav o, hen zndan o ke mordem ke tede sr keno, hr
xo no-sono. Devi aye de vano:
-Bira her!
Her vano:
-Vaze bira qurban to bo! ik o?
-Ez ten xo sanen ra.
Her terseno, vano:
-O, laqan meke (
13
). Xo rasanayne ik a?
Devi vano:
-Bira, can mi wazeno, ez ten xo sanen ra.
Her vano:
-Bira, ez qurban bin ningan to, kay meke. Binya ma zndan o. Ti
ke xo rasan, ez son ben paranpare.
Devi oncya vano:
-N, ez xo sanen ra.
Her creno ver o, vano:
-Ez bext to der o. Ez to r vejyo dare, xo ramesane. Ti nika xo
rasan, ez tirr ro son, ben pare-pare.
Devi vano:
-To vat biray bme, mi vat ya. To vat ez zirren, mi vat meke, to
go ro mi ser nna. To vat ez xo erzen herd, mi vat meke to oncya go
ro mi nna. Mi va Bira b war ten k ti mi pit ke, to a k qebul
nkerde. Nika k ez go ro to nnan, ez vatena xo kon, xo sanen ra.
)
Vate
Her bi ters vano:
-Bira meke!
Pere nkeno. Devi xo saneno ra, her tirr de sono, beno pare
pirtiley.
Wayr y ke qesa xo nya kerdi temam, vat:
-Nika hal ma tirkan k na wo. Hala vindi ma kirmanc key xo
saneme ra?
1. tay: et
2. str: hesr
3. karvanc: kervanc, karban, kewranc
4. zar: zef, ahtiyaye
5. hurdimne: her diyan
6. oza: oca, wica, weyca, wija, uja, weyra, ewra, owra
7. qefeliyayene: betiliyay, eciziyay
8. gere (bi tirk gerek): gan
9. f: kf
10. nat-dot: nahet-dohet, nat-dat
11. vaze: vace
12. dez: dej
13. laqan meke (laqo meke): lax meke, yarenye meke, henek meke, kuat
meke
L
Vate
ABDULMUTTAL P KO RA END R
EMIR YO
Mektebn ra, medresn ra
emir yo
neyey ra, xebatey ra
emir yo
Hemaley ra, bataley ra
emir yo
Sykurey ra, feqrey ra
emir yo
Xeyalperes, hvteres
emir yo
Ez bya aiq, miradperes
emir yo
Kurdstan di nid serbest
emir yo
Xurbet di d hv serbest
emir yo
Dinya here ya, ciger qere
emir yo
Ez knca r, ans ho min a
emir yo
Memleket ra, Ewropa ra
emir yo
Hesret mend Kurdstan ra
emir yo
Payiz vyeren zimistn yen
emir yo
Hv mebirn wesar ho yen
emir yo
Kuezbilk in, hevilk yen
emir yo
Helbet yew ruec Kurdstan ben
emir yo
21. 12. 1997 /Almanya
!
Vate
AX L KEJ KEJIK
Dindn kej sey mercik
Lew alik y suruk
Sin syeney y tutik
Kej mnena vilik.
Ax l kej, kejik
imqeytn, gilsurik
Sin m mi gina kej
Ez kej r by aiq.
Bejna kej sey fdn a
Weta yena xu leqnena
Pey imn xeber dna
Zerrey mi z xu r helnena.
Ax l kej, kejik
imqeytn, gilsurik
Sin m mi gina kej
Ez kej r by aiq.
Ez a ra, kej a ra ya?
Yunanan a, Fransa ra
Blgar a, Romanya ra
Sws a, talya ra.

Vate
Ax l kej, kejik
imqeytn, gilsurik
Sin m mi gina kej
Ez kej r by aiq.
Spanya, Portekz ra
Hollanda, Awusturya
Belka, Beneluks ra
Ez kird , kej alman a.
Ax l kej, kejik
imqeytn, gilsurik
Sin m mi gina kej
Ez kej r by aiq.
Ez se kir, se nikir?
Dest kejik xu bigir
r yew welato dur
Pey murad xu bikir.
Ax l kej, kejik
imqeytn, gilsurik
Sin m mi gina kej
Ez kej r by aiq.
Abdulmuttalp KO
03. 01. 1998
Almanya
+
Vate
EZ FEQ R KIRD
Ez feqr, feqr kird
Ewropa di by serwird
Geh veyn geh mird
Nmey min azulend .
Gijik mi sya w, suret mi serd
Ewropayicn r ez by derdo
Ez xebetn, heq mi werd
Nmey mi azulend .
Qann yin nzam yin di
Kampn yin mekn yin di
Kultur yin ruen yin di
Nmey mi azulend .
Memleket ma zaf rind o
Ho bin dest dimenn d o
Temm dew bacar yi
Bin topn tifingn d o.
Ax l Fat, Fatik
imsyay gilsurik
ew ruec ha min vr d a
Ez Fat r bya aiq.
Welat ma cennet vilik
Axa eret beg
Gel x bakan, serok
Her kes vatey xu bikirn yek.
Ax Kurdstan, Kurdstan
Hem gul hem gulstan
ew ruec ho min vr d o
Hem amnn, hem zimistn.
Abdulmuttalp KO
Almanya

Vate
BEDEN B TUN, RUH B YO PARE
Ma yo kye d des ser b
Seraseri bn virt b
Peroney zulmey ra
Tede rehat, huzur nb
Beden btun, ruh byo pare.
Cuar yin bombe y, bin d mayn est
Cin pr qic kt
Myon kirdn ma d xayn est
Mi i vat se, dest-ling mi best
Beden btun, ruh byo pare.
Welat ma kerd xerabe
Dimen ma hukmat tirk ereb e
Nme slam, xu barbar e
Bnamus beyar e
Beden btun, ruh byo pare.
Ez by macr Kurdstan ra
Kot bin dest mafya ra
Tirn, gem, teyarn ra
By muaqat Ewropa ra
Beden btun, ruh byo pare.
Ez niwazen welat yin
Dedqud, ematey yin
Slah, mayn, jenosd yin
Hesret mend Kurdstan min
Beden btun, ruh byo pare.
Abdulmuttalp KO
11. 01. 1998/Almanya

Vate
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
Kitaban ra
LEHEYA KURDK ZAZAK
E
mser paytext Rusya Moskova de bi ziwan rsk leheya
kirmanck ser o kitab ame apkerdene. Namey n kitab rsk
Kurdsk Dalekt Zaza (Leheya Kurdk Zazak) yo 102 rpel yo.
Nutox kitab . A. Smrnova K. R. Eyyb y. Kitab, het Navenda
Lkolnn Kurd ra ap byo.
Pareyde vatena ver de kitab ser o nya vajno:
Leheya kurdk zazak de fek Drsim (Tirkya), reya virne n kitab
de na tarfkerdene. Na [xebate] sayey mordemde drsimij de, derga-
derg malumat ardayi sstematk analzkerdi ra ame hazirkerdene.
Veng zazak tede amey tesbtkerdene tarfkerdene struktur
morfolojk na leha ser o lkoln amo virastene.
Heto bn ra k na xebate de zazak lehey bn kurdk het tay
noqteyan muhman prensban tarx ra amey muqayesekerdene.
Seyyewbnanbyay (zjuvnbyay) sstem bingeyy zazak
leheyan bnan k yew koke ra amey ziwan kurdan spat keno.
Peynya kitab de ancya tay malumato bn no dayene. Qismde
n malumat nya yo:
Na xebate, derheqa leheya zazak fek (versyon) Drsm de ya.
Nameyo tarx Drsim kurdk de seba na mintiqa aristan pya
vajno (nika Tuncel; Tirkya).
Kurd yo ke na leha qesey keno, nformasyon da ma. nformasyon
1994-1995 de, St. Petersburg de ame ardayne. Zazakya Drsm ser o
apemenya lm de nformasyon n o. No varyant zazak ano iman
ver ke het fonetk, gramer ekuyan ra, myan ey varyant
mintiqayan bnan ke kem ya k zde ser o nusyayo (vajme ke Swrege,
K tab do newe:

Vate
Kor, Pali) ferq esto. (Lerch 1856-1858; Mann-Hadank 1932; Todd 1985;
Malmsanij 1987).
N malumat ra dime k kamec behs ziwan (vajme ke morfoloj,
nr makye, yewhmar zafhmarye, zafe, anti flan b.) kamec
qism kitab de ca gureto, heqa ey tay meselan bnan de malumat
dyno (no dayene). Bi kilmekye ke mordem vajo, nuti apkerdi
n kitab seba leheya kirmanck ziwan kurdk xizmetdo erjaye yo.
. A. Smrnova K. R. Eyyb, Kurdsk Dalekt Zaza (Drsim),
Navenda Lkolnn Kurd, Moskova, 1998
?
Vate
LOKE HER
EKO
Lokeyde
1
kokim bul
Baran ver pit bb kul
Kes bi ci wayir nb
Ne na ne lac neb
2
b rast her qeytan
Reben vileewt eytan
Lokey xo arna re ser:
To r oxir bo bira her
Min r nbena rayber?
imn her b zelal
Ci r vecyab heval
Geme de loke her
Pya erne seranser
Vezd de hn bib qelew
Bar b nan vr rew
Lokey vat: Tz min
Her vat: Zirr min
Loke: Hero, bi zirr nbeno kay
Beno ke nzd b dirb ray
Ti k z min biverde ra tz
Nbo ke vec vengo zz.
Qeytan dim da xo ra
Zirra bi ver pey ra
Veng da we det gelya
3
Dar ber lokey r helya
Mieqet ny ramit berd

Vate
Z opa
4
ver bar kerd
Bar qeytan zaf giran b
Telepeky kobey raye b
nan iqas da piro bi dar
y hbro xo kerd mirdar
Her bar xo k
Bib serbar lok
Her: Lokey min o hec,
Kena to ser ro beynok vec.
Loke: Rind nyade n der
To kena rast derba ver.
Her dest kerdb leq
Loke kewt raye bi loq
Veng re her birya lerza
Qine de b hol-hola tza.
Her vat: Wy malmrato!
Na dinya de Pirdo Sirat o.
Lokey lortik da serey ser
arpe , b tbin tser
Torc
5
ra b ztol bi ztol
Lokey her ra guret tol.
1. loke: deveyo nr
2. neb: torn
3. gelye: cv (het Drsim de)
4. ope: rey, dolime, gilange
5. torc: tir
?)
Vate
RIPEL FIQRAYAN
P Laj
Arkerdox: Seydxan KURIJ
R
ojk yew merdim laj xo in cam. Yi nimac xo ken qednen,
pn di dor yena duakerdi. Muezzn silawatan n, tuzban
ncen destan xo ken a, Hmay (Heq, Ellay) r dua ken. Tab
pyer cemaati z pa destan xo kena a, dua kena Hmay ra wazena.
Myerik nyen cemaati ra ke dest pyerin h akerd y pyerin
qirrik xo qayme kerda, herkes Hmay ra wazen. Wi laj xo ra vn:
- Biko, wirz we ma imi, ehend insan biwaz ma r xo ra taway
(yek) nimnen. Feqr mi bid km, med km?
*****
De Ina Ray Ti ue P n
Arkerdox: Seydxan KURIJ
K
urdstan di, bajaran di, bnat mehlan suki (zerrey bajar) di
dolmu xebityn. ar p in ereban gren. Rojk yew dolmu
ha cay pawiti (durak) di pawena, yew cnyek ina cay ofor di niena
rue pawena ke ofor byer dolmu birm. ofor yen ke cnyek ha
qoltux yi di ronit ya, vn:
- Xal, zehmt xo ra ue pn di rueni; ez ofor a, ez ereba rmena.
Cnyek vna:
- De ina ray ti ue pn, pn ra dolmu birm.
*****
Kurr Her
Arkerdox: Seydxan KURIJ
Y
ew dewij in tirkan r eskerye ken yen dew xo, dewijan xo
ra vn:
- Ez eskerye di zaf hol tirk musawa. ima ink namey inay mi ra
pers ez ca di cewab dna.
Yewna dewij vn:
?L
Vate
- hol o, madem ke ti tirk we musay (bander by) de vaji, tirk di
namey her i yo?
Wi vn:
- Eek.
Dewij vn:
- Namey kurr her i yo?
Wi bin (tik, tan) fikiryn la namey kurr nn vr, vn:
- Tirk kurr ra taway nivn heta ben gird, wexto ke bi gird yi ra z
vn eek.
*****
Ti Ke Asm n Hot ne ra wa!
Arkerdox: Kemal UNAL
R
oz pr urzeno ra koek xo gno (cno) ono talivede xo. Eke
on ten nsen ro, koek ferq keno ke pr ve talive ra zerr verda
zuvin. i esto ke o leye der o, nkn tuwa (teba, y) biker.
Eke eve o tore xl waxte vreno ra, pnye de cnke ona tever,
ten manena pyser na, vana:
-Qe mevaze pro, guk (golik) ma by vnd. Guk nam .
Seke hen vana, pr nvindeno, creno ra koek ser, vano:
-Hala urze so nyade, cay gukon talive nvnena?
Koek bare urzeno ra ono tever. yayne r ono hama zde dur
nkuwno, peyser creno ra no bon ser, lozine de go nano ro ser ke
hala pr ve talive ra i qesy ken, se ken.
Eke ten go dano, talive ry o werte de vana:
-Wyy, ez ve kore bne, zony pr mi hard ra .
A ke hen vana, pr cuwav dano, vano:
-Nr (n er) qorr mi qey hard ra rne? Ez o asmn hotne ra
yne.
Koek seke na qeson dey nya hesneno, beno ewt, lozine de vano:
-Heq ci sanaye pro! Ma ti ke asmn hotne ra wa, qey xo ra cr
nyandana hala guk kot y?
*****
?!
Vate
Mi To r Hewn D yo
Arkerdox: Kemal UNAL
C
ay de di mordemek ben, nam juy Xidir, ay bn k U
beno. N hurd mordemek tkewtey ben, wert xo rind nbeno;
her tim zuvin de qarn, qes sanen zuvin.
Roz Un urzeno ra terikneno sono Xidir, nsen ro, qesy ken.
Eke werte ra ten waxt vreno ra, Un vano:
-Mi to r hewn dyo Xidir.
Xidir vano:
-Xr bo. To i hewn dyo? Hala vaze.
-Xr Heq to ser o bo. Hewn xo de mi d ke ez ve to ra pya kewtme
ra raye, some cay.
-?
-Ma ke tay waxt raye ra me, yek de ma rast di olik (alekan)
ameyme, ma bese nkerd vindme, ez ginne olika juye ro, ti k gina
aya bne ro.
-?
-olika ke ez ginav piro, pirr c (g) bye, aya ke ti ginav piro k
pirr hemgn (hingimn) bye.
Xidir seke na ekuy nya hesneno, kf xo her ke beno zde,
vano:
-, ma aye ra dime se b?
-Ma se bibo Xidir! Xl ol de lawatyayme, ameyme-me, pnye
de ma xo xelesna ra, ci ra vejyayme.
-Ma o ra tpya?
-O ra tpya k ma dest kerd ci, mi ti lsta (lita), to k ez lstne, ma
eve o tore zuvin kerd pak.
?
Vate
A
adalet : ec+|et (a,
adalet bakanl : we:+|et ec+|et (a,
aday : a+a:ec (a,. -e (a,
aday aday : e|a+a:ec (a,. -e (a,
aday adayl : e|a+a:ec e (a,
aday ye : e|eac+a (a,. -e (a,
aday yelik : e|eac+a e (a,
adaylk : a+a:ec e (a,
ajitat r : +| t+tc| (a,. -e (a,
akl : +c|| (a,. | (a,
altn : :e|a (a,
ama : |ea+. |+. |+ce|
anmsamak : | +ae ae
anmsatmak : | +|ceae
anlama : p +ae (a,. p |e|c| (a,
antlama : pea+ae (a,
aristokrasi : +| stc||+s (a,
aristokrat : +| stc||+t (a,. -e (a,
ak : +|c (a,. -e (a,. |es|e|cc\ (a,. -e (a,
ak olmak : :e||e ce|steae (:e||e
FERHENG TIRK -KIRMANCK (ZAZAK )-III
T RKE-KIRMANCCA (ZAZACA) S ZL K
MALM SANIJ
Kilmnutey
m. : mak (fminin)
n. : nr (masculin)
z. : zafhmar (pluriel)
b. : biewnre (biewn), nyade
sn. : sey nnan
Suffks
-e (-ye) : suffks makye (maykey)
ce|st|,. :e||e ce|ewteae (:e||e ce|ewt|,.
+|c c eae
Mea :e||e ce|ste / ae. (Mea / ae +|
c|cu.,
/e||+ / ae ce|ewt|c Mea . (/ a Meae
+| c|autu.,
birbirine ak olmak : :e||e ce|steae
ewc a (:e||e ce|steae ewc a+a,. :e||e
ce|ewteae ewc a (:e||e ce|ewteae
ewc a+a,. +|c ewc a c eae
/ a Mea :e||e ce|st|c ewc a . (/ a ||e
Mea c||c|||e||ae +| c|au|+|c. -Mea ||e
/ a c||c|||e||ae , a | e|a||e|c|.,
/e||+ / a Mea ce|ewt|c ewc a+a. (/ a
||e Mea c||c|||e||ae +| c|au|+|c.// a ||e
Mea c||c|||e||ae , a | e|a||e|c|.,
ak : ec (a,
atl : esp+|. -e. +spc|. -e. s|w+|. -e. s|w+|
B
ba msz : \cse| (a,. -e (a,
?+
Vate
ba msz olma : \cse| c +
ba msz olmak : \cse| c +eae
ba mszlk : \cse| e (a,
ba lamak : p |+ ,|| c+eae. p |+ cesteae
ba l : p |+,|| c+e (a,. p |+ceste (a,.
p |+,|| c++ (a,. p |+cest+ (a,
baharn : w|s+|
bakan : we: | (a,. -e (a,
bakanlk : we: | e (a,. we:+|et (a,
babakan : se|e|we: | (a,. -e (a,
bakan : se|e| (a,. -e (a,
genel bakan : se|e| |eae (a,. se|e|+
|eae (a,. se|e| p |c (a,. se|e|+
p |c (a,. se|e| ua a (a,. se|e|+
ua a (a,
bakanlk : se|e| e (a,
bayndrlk : +w+a e (a,
bayndrlk bakanl : we:+|et +w+a e
(a,
bedava : ce|+. cae (|uae,
bele : ce|+. cae (|uae,
belediye : ce|ec + (a,
belediye bakan : se|e| ce|ec + (a,.
se|e|+ ce|ec + (a,
belediye enc meni : eacuaea ce|ec +
(a,
bellek : | (a,. | (a,
bibi : eae (a,. +ae. ea||e (a,. +a||e (a,
bizzat : c| \c
bunlar : a a+a
b rokrasi : cu|c||+s (a,
b rokrat : cu|c||+t (a,. -e (a,
C
canavar : ,+a+w||. -e. c|a+w||. -e
cep : t+a||e (a,. c c (a,
cezaevi : |ep|s\+ae (a,
cumhurbakan : se|e||ca+| (a,. -e (a,
cumhurbakanl : se|e||ca+| e (a,
cumhuriyet : |ca+|e (a,
cumhuriyeti : |ca+|pe|we| (a,. -e (a,.
|ca+|w+: (a,. -e (a,

alma : \ec+te (a,. |+||e|c| (a,. ,u|e


(a,. u\u| + (a,
alma bakanl : we:+|et |+| (a,
evre : cc| e| (a,. cc|-a+| (a,. cc|ae (a,.
+|c||ae (a,. c|ae (a,. p |+a a (a,.
|+ac+| (a,
evre bakanl : we:+|et cc| e| (a,.
we:+|et cc|ae (a,
D
danma : a|ew|e (a,
danmak : a|ew|e |e|ceae
danman : a|+w | (a,. -e (a,. w||aeac
(a,. -e (a,
danmanlk : a|+w | e (a,. w||aeac e
(a,
dayanma : p|t + ewc a+a ,||ewt|. p|t
c+ ewc a+a. cest c+ ewc a+a. cest+
ewc a+a ,||ewt|. |et ewc a+a |e|c|
delikanl : \c|t
demokrasi : ceac||+s (a,
demokrat : ceac||+t (a,. -e (a,
demokratik : ceac||+t |
destekleme : p|t ,||ewt| (a,. p|t c+ (a,.
cestc+ (a,. cest,||ewt|. |et|e|c| (a,
desteklemek : p|t ,||ewteae. p|t c+eae.
cest c+eae. cest ,||ewteae. |et |e|ceae
devlet : cew|ete (a,
devlet bakanl : we:+|et ce|ete (a,
devlet bakan : se|e|cew|et (a,. -e (a,
diktat r : c |t+tc| (a,. -e (a,
diktat rl k : c |t+tc| e (a,
direni : \ce||cc+ (a,. \ce|c+ (a,.
\ce|et| (a,
?
Vate
diri : ,+a . we (a,. -e
dirilik : L,we e (a,. we a (a, !,,+a e
(a,
dolu : p||| (a,. -e (a,. ce|e|c+ (a,. ce|e|ce
(a,
dost : ccst (a,. -e (a,. c||+| (a,. -e (a,
dostluk : ccst e (a,. c||+| e (a,
d man : c|aea (a,. -e (a,
d manlk : c|aea e (a,
d k : e| +e (a,
d k yapmak : ... e| +eae
d k (|++a, : ce|
d k yapmak (|++a ||a, : ce| |steae.
ce| eteae
E
-e : L,c|
l: |a+ c| +|ce|||. (|+|ce|||e
,|c|c|ua.,
-e do ru : e| c|
l: |a+ e| c| +|ce|||. (|+|c+|||e
cc |u ,|c|c|ua.,
!,|
l: tc | +a+. (+a+ s | c|ua.,
edebiyat : ecec +t (a,
e itim : pe|we|ce
e itim bakanl : we:+|et pe|we|ce
(a,
ekonomi : e|caca (a,
ekonomist : e|caca st (a,. -e (a,
eletiri : || t | (a,. |e\ae (a,
eletirme : || t ||e|c| (a,. |e\ae|e|c| (a,
eletirmek : || t | |e|ceae. |e\ae |e|ceae
enc men : eacuaea (a,
enerji : eae|| (a,
enerji bakanl : we:+|et eae|| (a,
eser : ese| (a,
eit : seewc a+a. t cust
eitlik : seewc a+a e (a,. t cust e (a,
etraf : cc| e| (a,. cc|-a+| (a,. c|ae (a,.
c|sae (a,. +|c||ae (a,. p |+a a (a,
evlilik : :ew+c (a,
evlenmek : :ew|c +eae
evlenmek (e||e| ||a, : c|a |e|ceae
l+||| |a+ c| c|a |e|c c . (ecea|: ||| |e:
e|eaa|t|.,
evlenmek (|: e+ |+ca ||a, : a |ce
|e|ceae
\e||e |ca+ a |ce a |e|cc |+ /||+e |ewa+
a |ce |e|cc. (\e||e |ea : e|eaaea|
+a+ /||+e c|t+a ce|| e|eaa|.,
F
faist : |+ st (a,. -e (a,
faistlik : |+ st e (a,
faizm : |+ :a (a,
G
gebe : c|,+ae (a,. a we+ ,ec . |ea |+ (a,
gebe olmak : c|,+ae c eae. a we+ ,ec
c eae. |ea |+ c eae
gebe (|++a, : +w|e (a,
gebe olmak (|++a ||a, : +w| c eae
gebelik : c|,+a e (a,. |ea |e (a,
gebelik (|++a ||a, : +w| e (a,
genel : |eae . p |c . ua a
genel kurmay : e||+a |eae (a,. e||+a
p |c (a,. e||+a ua a (a,
genel kurmay bakanl :
se|e|e||+a e+ p |c (a,
gerek (|+||||, : |+t|| a (a,. -e (a,
gibi : se. se. |ew+ (|+w ,
l+| ,|c| ce+:c|. (|p + se ew|e.,
l+|ce|a ,|c|c||. (e c||+ a|a c.,
!,se|e. |ew+c |e (|+w |e,
e|e t| : :+a ,ece a we c. (ea|a ce
c||c| |a ,|c| ccu| |+st+.,
hew+c |e t| : :+a a+ ,+a aete | .
?
Vate
(ea|a ce c||c| |a ,|c| +|a ,|taea|:
,e|e|||.,
g : c+||e|c| (a,. wea+ (a,. |c (a,
g etmek : c+| |e|ceae. wea+eae
(wea+ ,
g mek : c+| |e|ceae. wea+eae (wea+ ,
g k : +sa a (a,
g z n : p+ :
H
hafza : | (a,. | (a,
hakiki : |+t|| a (a,. -e (a,
hakim : |+||a (a,. -e (a,
hala : eae (a,. +ae. ea||e (a,. +a||e (a,
hamile : c|,+ae (a,. a we+ ,ec . |ea |+ (a,
hamile olmak : c|,+ae c eae. a we+
,ec c eae. |ea |+ c eae
hamilelik : c|,+a e (a,. |ea |e (a,
hapishane : |ep|s\+ae (a,
hari : tece|. c \e|+. aet c+
hasta : a we (a,. -e (a,
hastalk : a we e (a,. a we a (a,.
a we+a (a,
hatrlamak : | +ae ae
hatrlatmak : | +|ceae
Hristiyan : \|| st +a. -e. |||e (a,. |||+ (a,
Hristiyanlk : \|| st +a e (a,. |||e e (a,
hile : | |e (a,
hilekar : | |e|+| (a,. -e. | |ec+: (a,. -e (a,.
| |c+: (a,. -e (a,
hilekarlk : | |e|+| e (a,. | |ec+: e (a,.
| |c+: e (a,
h k met : |u|a+t (a,
I
rk : a |+c (a,
rk : a |+cpe|est (a,. -e (a,
rklk : a |+cpe|est e (a,

idareci : c+|e|e| (a,. -e (a,. se|a +a (a,. -e


(a,
idari : c+|
ifade : |+ce (a,
il : w |+et (a,. +||st+a (a,. c+|+| (a,
ile (+st+s|+, : c|. c| ... |+. c| ... +. p
ileri : +e|. |+e|
ilerleme : +e| + (a,. |+e| + (a,
ini : se|+c | (a,. e|+c | (a,
ibirli i : |ea|+| e (a,
ibirliki : |ea|+| (a,. -e (a,
K
kabul etmek : cecu| |e|ceae
kadar : se. ||ac+. |cac
-e kadar : |e+. |et+. |e+a . |et+a
kad : c+: (a,
kampanya : |+ap+a+ (a,
kanun : c+aua (a,. :+,ca (a,
karakol : ce|ecc| (a,
katliam : c|||e|c| (a,. |eacs c (a,
kaymakam : c+aec+a (a,. -e (a,
kaza : ce:+ (a,
ksr (|++a, : estew||ae (a,
ksrlk (|++a ||a, : estew||a e (a,.
estew||a a (a,
kn : :|a|st+a
ki : |e
komite : |ca te (a,
komu : |ac||+a (embiryan/Faize sor!,. -
e. c |+a. -e
kral : c||+| (a,
kralie : c||+| + (a,
kurmay bakan : se|e|e||+a (a,
kurmay bakanl : se|e|e||+a e (a,
k lt r : |u|tu| (a,
k lt r bakanl : we:+|et |u|tu| (a,
k lt rel : |u|tu|
?
Vate
L
liberal : | ce|+| (a,. -e (a,
liberalist : | ce|+| st (a,. -e (a,
liberalistlik : | ce|+| st e (a,
liberalizm : | ce|+| :a (a,
M
ma ara : ||e|t| (a,. es|e|t. a|\+|+ (a,
mahalle : t+\e (a,
mahkeme : ae||eae (a,
maliye : a+| + (a,
maliye bakanl : we:+|et a+| + (a,
mebus : p+||+aeate| (a,. -e (a,. aecus (a,. -
e (a,
meclis : aec| s (a,
medeni : aecea (a,. -e (a,
medeniyet : aecea et (a,. s | :+sca (a,
mesaj : aes+| (a,
mezra : ae:|+ (a,
millet meclisi : p+||+aeatc (a,
milletvekili : p+||+aeate| (a,. -e (a,. aecus
(a,. -e (a,
milletvekilli i : p+||+aeate| e (a,.
aecus e (a,
miting : a t a, (a,
muhafazakar : a||+|e:e|+| (a,. -e (a,.
|case|+t | (a,. -e (a,
muhafazakarlk : a||+|e:e|+| e (a,.
|case|+t | e (a,
muhtar : au\t+| (a,. -e (a,
muhtarlk : au\t+| e (a,
m d r : auc|| (a,. -e (a,
m nakaa : aua+cee (a,
N
nahiye : a+| e (a,
nakliye : aec| + (a,
O
ola an st : |ewce|+ce
ola an st hal : |+|c st sa+ (a,
olmak : c eae. c +eae
olsun : +. + cc. w+. w+ cc
otokrasi : ctc||+s (a,
otokrat : ctc||+t (a,. -e
otonomi : ctcaca (a,
otonomist : ctcaca st (a,. -e (a,
otorite : ctc| te (a,
otoriter : ctc| te|. (a,. -e (a,
otoriterlik : ctc| te| e (a,
oylama : |+c+ (a,
oylamak : |+ c+eae

rg t : c|,+a :+sca (a,. | \|st|ae (a,


rg tleme : c|,+a :e|e|c| (a,
rg tlemek : c|,+a :e |e|ceae
rg tlenme : c|,+a :ec + (a,
rg tlenmek : c|,+a :e c eae
vg : pesac+ (a,. pes a+ (a,. ,ca+
(a,. wes|c+ (a,
vme : pesac+ (a,. pes a+ (a,. ,ca+
(a,. wes|c+ (a,
vmek : pesa ... c+eae. pes a+eae.
,ca+eae. wes| ... c+eae
zg r : +:+c (a,. +:+ce (a,
zg rl k : +:+c e (a,. se|cest e (a,
P
parlamenter : p+||+aeate| (a,. -e (a,. aecus
(a,. -e (a,
parlamenterlik : p+||+aeate| e (a,.
aecus e (a,
parlamento : p+||+aeatc (a,
parti : p+|t e (a,
peki : +. + cc. w+. w+ cc
petrol : pet|c| (a,
petrol bakanl : we:+|et pet|c| (a,
polis : pc| s (a,. -e (a,
politik : s +s
??
Vate
politika : s +set (a,
propaganda : p|cp+,+ac+ (a,
referandum : |e|e|+acua (a,
S
sa lk : L,we e (a,. we a (a, !,,+a e
sa lk bakanl : we:+|et we e (a,
sahife : | pe| (a,
salahiyet : se|+| et (a,
salahiyetli : se|+| etc+| (a,. -e (a,
saman : s|ae| (a,
samanlk : ae|e|e (a,. s|a:c|e (a,
savunma : p+w|t| (a,
savunma bakanl : we:+|et p+w|t| (a,
sayfa : | pe| (a,
sayn : c|| : (a,. -e (a,
seim : we a+ (a,. |a+ (a,
seilmi : we a|te (a,. we a|t e (a,. |a+e
(a,. |a++ (a,
seilen : we a|te (a,. we a|t e (a,. |a+e
(a,. |a++ (a,
sekin : we a|te (a,. we a|t e (a,. |a+e
(a,. |a++ (a,
sekin insan : |e: (a,. -e (a,
semek : we a|teae (a,. |a+ (a,
semen : we|a|tc\ (a,. -e (a,. |a+c\ (a,. -
e (a,
sekreter : se||ete| (a,. -e (a,
genel sekreter : se||ete| p |c (a,.
se||ete|+ p |c (a,
sekreterlik : se||ete| e (a,
serbestiyet : se|cest e (a,
serbestlik : se|cest e (a,
seven : |es|e|cc\. -e. s a+c\. -e
sevgili : w+te (a,. w+t+ (a,. w+t e (a,.
s a+e (a,. s a++ (a,
sevilen : |es|e|ce (a,. |es|e|c+ (a,. s a+e
(a,. s a++ (a,
sevmek : |es |e|ceae. s a+eae (s a+ ,
sky netim : c+|ec c|| (a,
sistem : s stea (a,
sivil : s | (a,. -e (a,
sivillik : s | e (a,
siyasal : s +s (a,. -e (a,
siyaset : s +set (a,
siyasi : s +s (a,. -e (a,
sorumlu : ce|p||s +| (a,. -e (a,
sosyalist : scs+| st (a,. -e (a,
sosyalistlik : scs+| st e (a,
sosyalizm : scs+| :a (a,
soykrm : c|||e|c| (a,. |eacs c (a,
s k k (,|s| s., : e|+w +e (a,. e|+w|te (a,.
e|+w ++ (a,. e|+w|t+ (a,
s k lmek (,|s| s., : e|+w +eae
s m rgeci : |c|ca+| st (a,. -e (a,
s m rgecilik : |c|ca+| :a (a,. |c|ca+| st e
(a,
stat : st+tu (a,
sulama : +wc+ (a,
sulama bakanl : we:+|et +wc+ (a,
sulamak : +wc+eae
s vari : esp+| (a,. -e (a,. +spc| (a,. -e (a,.
suw+| (a,. -e (a,. suw+| (a,. -e (a,
s varilik : esp+| e (a,. +spc| e (a,.
suw+| a (a,

ah : +| (a,
ayet : e|e
ube : ce (a,
T
tarm : : |et (a,
tarm bakanl : we:+|et : |et (a,
tartma : aua+cee (a,
serte tartma : |u| a+ . we| a+ .
t e| a+
tartmak : aua+cee |e|ceae
?
Vate
tekil : ew| a+|
terim : te|a (a,
ticaret : c+:||,+a e (a,. t c+|et (a,
ticaret bakanl : we:+|et c+:||,+a e
(a,
toplanmak : |cac eae
toplant : |cac + (a,
totaliter : tct+| te| (a,. -e (a,
tutkun : cea, a. -e. cea,
tutukevi : |ep|s\+ae (a,
tutuklu : |eps (a,. -e (a,
U
ulan : e|c. e|
us : +c|| (a,. | (a,
uygar : aecea (a,. aecea e (a,
uygarlk : aecea et (a,. s | :+sca (a,
uzman : L,p|spc| (a,. -e (a, !,e|spe|t (a,. -e
(a,
uzmanlk : L,p|spc| e (a, !,e|spe|t e (a,

lke : we|+t (a,


ye : eac+a (a,. -e (a,. +:+
yelik : eac+a e (a,
V
vali : w+| (a,. -e (a,
vilayet : w |+et (a,
Y
yakmak : L,ea+eae !,t+ a++ae ,p+a+-
eae (|+ac+ sa., +,t+|steae (eca+c sa.,
,e|+ c|| steae ,+c| p+a+eae (+c| ... |+
a+eae,
M+ :|a+a t+a+a . (Ocua|+| +|c|u:.,
1| ||c| t p+ ae. (ea ||c||t| +|.,
+a cewe ea+. (l a e|e||a|
+|t|+|.,
+a cewe | st |+ c|. (l a e|e||a|
tututu|au|+|.,
-c|| c+a+a |+ a+. ea+. (l|e|| +tee e|c|-
|e|. +|t|+|.,
yama : |+ (a,. e|+c (a,. e|+|c (a,
yan : L,|ete !,|ewe (a, ,||te (a,
onlarn yannda : |ew a+a ce. a+a |ete.
||t+ a+a ce
yanmak : e+eae
yapt : ese| (a,
yarg : |+||a (a,. -e (a,
yazn (ecec|+t, : ecec +t (a,
yazn : |+aa+a
ye en (kz kerdein o lu) : w+|e:+ (a,
ye en (kz kerdein kz) : w+|| a+ (a,
ye en (erkek kerdein o lu) : c||+:+ (a,
ye en (erkek kerdein kz) : c||+| a+ (a,
yetki : se|+| et (a,
yetkili : se|+| etc+| (a,. -e (a,
yoku : e|+| (a,. c|c| . c+ae (a,. |+ (a,.
e|+cc| (a,.
yol : | + (a,. |+e (a,
y neten : c+|e|e|cc\ (a,. -e (a,
y netici : c+|e|e| (a,. -e (a,. se|a +a (a,. -
e (a,
y netmen : auc|| (a,. -e (a,
yukardaki : cc| a. -e
yumuak : ae|a (a,. -e (a,
y k : c+| (a,
y klemek : c+| |e|ceae. wea+eae (wea+ ,.
c+| wea+
y zme : +sa+we (a,. +:ae
y zmek : +sa+we |e|ceae. +:ae |e|ceae
y z c : +sa+we|. -e. +:aece|. -e
y z c l k : +sa+we| e (a,. +:aece| e (a,
Z
ziyan. : +a (a,
ziyan etmek. : +a |e|ceae
)
Vate
EWL G RA DI D R
Arkerdox: Sey dxan KURIJ
SEL MO
Hew yar ya, yar ya
Selmo lawo, yar ya
Hew yar ya, yar ya
Selo, Selo, yar ya
Bejn knek bar ya
Hew yar ya, yar ya
Him derg a, him bar ya
Selo, Selo, yar ya
Heyat Selm tar ya
Hew yar ya, yar ya
Yew pi-pi tede bya
Selo, Selo, yar ya
Pi-pi cin y myerd ya
Hew yar ya, yar ya
Km dya, km nidya?
Selo, Selo, yar ya
Km dya, mjdnl ya
Hew yar ya, yar ya
Mjdna qutmnl ya
Selo, Selo, yar ya
Hew yar ya, yar ya
Selmo lawo, yar ya
Hew yar ya, yar ya
Selo, Selo, yar ya.
L
Vate
ZIRAV
Zirav zirav zirav, lro lro, ha lro
Zirav zirav zirav, axg, kafirbav
Kn in hesar, lro lro, ha lro
Kuwen buestnn ar, axg, kafirbav
Semed l xyar, lro lro, ha lro
Kuwen kebern ar, axg, kafirbav
Zirac qic a, qm veta , lro lro, ha lro
Owk derni di hesret a, axg, kafirbav
Kutiko belek girrawo, lro lro, ha lro
Pnc Zirav dirnawo, axg, kafirbav
Dayk ci r pn padawo, lro lro, ha lro
Pn yay z diryawo, axg, kafirbav.
!
Vate
WENDOXAN RA
Luneburg (Almanya), 27. 7. 1998
Silam ima r xebatkar kovara Vatey!
Ez ena mektube ima r nivisnena. Ez bi x[w]i abon kovara Vate
ya. Ez zaf memnun a [ke] jew serri b temami. Bimbarek bo ima xebat-
karan ma wendoxan r.
Serra new de [wa] kovara Vate biwan, bide wendeni, abonan v
ker. Ez kita xwi ra vaja, mi ar teneyi dy. E do namey ci ima r
biria.
Tiya ra ima r silam hurmet xwi vana. Birz Ceml Gundogan,
Mnzr em, Haydar Diljen embazan bna r silam vana. Qusurd
mi mewn, mi we nnivisnayo.
Ez serkewten wazena.
Remzan Muskan
***
Olvoz delal,
Na xle waxt o mi wastne ke ima r binivs feqet hna teze mi va
ard ra ci.
Ez xl waxt o zon dimil ser ra xebetno. Zon dimil de waneno
nivsneno. Hetan n rojan pya ez roman ser ra xebetyne. Nika mi
o xebat xo kerd tam, ard pser. Nyet ma o wo ke nezd de vejme.
Zobn helbesta roka (anika) k nivsneno. Hetan ewro Azadya
Welat de j helbesta mi vejiye. Hn bawer keno ke naye ra tepya k
vejn.
Kovara Vate, ez tim tim waneno. Xebata Vate zaf hca delal a.
Na kovare seba ma gamade pl a. Nivs ke teyder , seba averyeyena
ma zaf hca y. Feqet kovare ta hn rehet nikuna mi dest. Ez keyna
creno ke kovara hreyne doz ker. Na derheq de ke ima aly ma ker
zaf rind beno. Ez wazeno ke tim tim ima r tay nivsa birusnen.

Vate
Eke ma na derheq de jubn ra xeberdar bme zaf beno rind. ta iqa ke
mi dest ra ame wazena ke pit bid xebata ima.
Ez ta Estenbol de apxan Komal de xebetno. Na di serr yo xebata
min a zon dewam kena. ima ke ma r sifte da-vst kovare birusner,
ma wazenme ke vila kerme. Daye ra ver k eke ma r kovarke protokol
birusner, seba xebata ma ma r rindyade ple ken.
Xebata ima de ima r quwete bo, xatir be ima.
VENG
Girgoneke pert kuyay pa,
qerun dim a , nt can azmn ra...
Pertan daye ra gon dilopye,
dolebiska daye dim a gon virte ra...
Veng zbay perta
nika creno ser ko detan ra...
Fno ra xo, y keno girs
zbay xo de grneno dej bindestan...
Denz Gunduz
+
Vate
DICTIONNAIRE KURDE (KURMANDJI)-FRANAIS
*
-V
Ferhenga Kurd (Kurmanc )-Frens -V
Celadet Al BEDIRXAN
*Abr viations
cf. (cca| |.,: ccap+|e:
etc. : et c+ete|+ (et cete|+,
f. : | a|a|a
intr. : |at|+as|t||
m. : a+scu||a
pl. : p|u||e|
tr. : t|+as|t||
Suffixes
-ce : su|||\e | a|a|a (e\. ccu\. ccuce,
-che : su|||\e | a|a|a (e\. ||+|s. ||+ che,
-e : su|||\e | a|a|a (e\. ccu|t. ccu|te,
-eille : su|||\e | a|a|a (e\. |eu\. |eille,
- re : su|||\e | a|a|a (e\. p||scaa|e|. p||sca-
a| re,
-euse : su|||\e | a|a|a (e\. |cueu|. |cueuse,
- ve : su|||\e | a|a|a (e\. c|e|. c| ve,
-le : su|||\e | a|a|a (e\. cc|pc|e|. cc|pc|e|le,
-ne : su|||\e | a|a|a (e\. cca. ccane,
-se : su|||\e | a|a|a (e\. c ||c|eu\. c ||c|euse,
-te : su|||\e | a|a|a (e\. auet. auette,
-ve : su|||\e | a|a|a (e\. | t||. | t|ve,
-trice : su|||\e | a|a|a (e\. |ate||c,+teu|.
|ate||c,+trice,

Vate
P
pez zang. a. : , s|e|. a.
pezkov . a. : ccucuet|a. a.
pez dan. |. : +uce. |.
p : c|. pey
p : ccat|+ct|ca ce bi w
p bazk. |. : ,u . a.
p bend. |. : eat|+e. |.
p ber. a. : p|ctecteu|. a.
p bir : |accas|st+at. -e. acu. ac||e. spca,|eu\.
-se
p came. a. : p|+a+. a.
p . |. : tu|c+a. a.
p an (bip e) : L,seatc|t|||e| !,eap+cuete|.
p||e|
p andin (bip ne) : L,eatc|t|||e| !,eap+-
cuete|
p avk. |. : c|c|te. |.
p ek. |. : c+ace. |.. |+a,e. a.
p ile. |. : s+ac+|e. |.
p . |. : c|te||. a.
p ok. |. : p+cuet. a.
p van. a. : t|+cucteu|. a.
p da : c|. peyda
p dar : || . -e. +tt+c| . -e
p dar. a. : s+cct. a.
p dar : ||ea. a.. ccac|t|ca. |.
p dar kirin : | ,ae|
p dark. a. : c|. p dar
p dav. |. : p| ,e. |cup
p de : s+as cesse. s+as |ate||upt|ca
ji sibeh p de : cepu|s |e a+t|a
p deker. |. : a+ppe. |.
p geh. |. : L,a+|c|ep|ec. a. !,c+ap. a.
p germok. |. : p|caea+ce. |.
p giran : |a+,||e. |cu|c. -e
p giran . |. : |cu|ceu|. |.. a+|+c|esse. |.
p girok. |. : ,uet-+peas. a.
p girt : su|aea . -e. cccup . -e
p gozek. |. : c|e|||e. |.
p guhork. a. : ce+u-|| |e. a. ( |+ su|te cua
a+||+,e p+| c|+a,e ce sceu|s,
p jek. |. : , t+|
p jin. |. : sca. a.. c|u|t. a.. c|c. a.
p jna ... kirin : s+pe|cec|| ce
p k : |ate||ect|ca a+|cueat | tcaaeaeat
p k : ccat|+ct|ca ce bi yek
p k ve : easeac|e
p k an n : +||+a,e|
p k hatin : s+||+a,e|
p kol : p|+||eu|. -euse
p kol . |. : p|+||eaeat. a.
p kol kirin : p|+||e|
p l. |. : L,+,ue. |.. cace. |. !,teaps. a.
p lek : ua ce|t+|a teaps
p lav. |. : c+ccuc|e. |.
p lok. |. : cace. |.
p lepa : ea seas |ae|se
p l sk. |. : ccc+s|ca. |.
p lpelk. |. : ce,| . a
p lp lok. |. : , t+|
p lp l k. |. : cacu|+t|ca. |.
p ma. a. : L,| ||t|e|. a. !,|este. a.
p man. |. : se|aeat. a.
p man kirin : |u|e|
p mizg. |. : pcu|cc||e. a.. s+|+||e. a.
p nc : c|ac
p ncbir n : , ce c|ac +as (acutca,
p nc : c|acu+ate
p ncemb. |. : |euc|. a.
p peling. |. : a+|c|e cesc+||e|
p pel k. |. : c|. p peling
p pik. a. : p|ec (ce aeuc|e etc.,
p r : ++at ||e|
p ram s : +cu|+teu|. -t||ce
p ram s . |. : +cu|+t|ca. |.

Vate
p ram s kirin : +cu|e|
p rar : || + ceu\ +as
p renc. |. : c|essu|e +u p|ec
p rew. a. : p+|t|s+a. a.. +c| |eat. a.
p rew . |. : p+|t|. |.
p rg . |. : c|. perg
p rg n. |. : c|. perg n
p rp ne. |. : pcu|p|e|. a.
p r je. a. : tu|cuc|se. |.
p r z : c a|. -e. |eu|eu\. -se
Eyda te p r z be. : caae | te.
p r z . |. : | ||c|t+t|ca. |.
p sigil. |. : c|cc|ette. |.
p sivik : +,||e
p s r. |. : L, cc|. a. !,se|a. a. (seas ||,u| ,
p s r hilkiandin : +ccpte|
p s rteng . |. : c||||cu|t . |.
p : ce+at. ++at
p de : ce+at
p an n : acat|e|
li p b n : ++ace|
p ve n : ++ace|. p|c,|esse|
p kirin : acat|e|
p av ... kirin : acat|e|
p ber. a. : ,u|ce. a.
p ber : cppcs . -e
p ber hev : |s |s
p b n. |. : ce|atu|e. |.
p avk. |. : |uaaettes. |. p|.
p dar. a. : ++at-,+|ce. |.
p eng. a. : +a|a+| se|+at ce ,u|ce |+
c+|++ae
p en . |. : ||cat. a.
p g r. |. : se||ette. |.
p gotin. |. : c|. p goting
p goting. |. : |at|ccuct|ca. |.. p|c|c,ue. a.
p ik. |. : p+a. a.
p . |. : acust|cue. |.
p . a. : p| c cesseu|. a.
p . |. : L,|++ce. |. !,ce cu| est ce+at
di p iya ... de : ce+at
di p iya me de : c+as act|e +ea||
p iya ... n : +||e| |+ |eaccat|e ce ...
p j standin : ce+ace|
p bend. |. : acust|cu+||e
p ger. |. : esp+ce s teac+at |aa c|+teaeat
ce+at |+ a+|sca
p n : p| c ceat. -e
Ez heq te p n bidim : e te p+|e|+|
ccapt+at.
p kep : ||+|. -e
p kep t . |. : ||+||t . |.
p k . a. : c+ce+u cua sup ||eu| ua
|a| ||eu|
p k kirin : c|||||
p mal. |. : t+c||e|. a.
p m r. a. : ++at-,+|ce. |.
p nim j. |. : |a+a. a.
p r w : cu| p| c ce
p tetir : p|us t+|c
p tir : p|ea|e|. - |e
Gurg n ji me hemiya p tir e. : t. est |e
p|us |+c||s ce acus tcus.
p . |. : acust|cue. a.
p t . |. : ||+a c|e. |.
p tik. |. : +||uaette. |.
p timar : p|ess . -e. | t||. -e
p v. |. : c|. peyiv
p wer. |. : p| c|c+t. a.
p wir. a. : |uc|c|e. |.
P wr M zin : ccaste||+t|ca
p wir : ea|cu . -e
p w st. |. : c s||. a.
p xas. a. : +-au-p|ec. a.. +,+ccac. a.
p xember. a. : p|cp| te. a.
p xember . |. : cca ce p|cp| t|e

Vate
p xwarin. |. : |||cct. a.
pi. |. : ac|ce+u. a.
piik : ua peu
piik piik : peu peu
piik piik kirin : a|ette|
piikandin (bipiik ne) : +ac|ac|||
piik n (bipiike) : s+ac|ac|||
pikok : ua peu
pi k : pet|t. -e
pi kah . |. : pet|tesse. |.. ea|+ace. |.
pid . |. : ,eac|e. |.
pif : ||
pif dan : scu|||e|
pif kirin : scu|||e|
pik t : sc||ce
pij : teacu. -e. ea|| . -e
pij b n : s teac|e. ea||e|
pij kirin : teac|e
pija : cu|t. -e
pijak. |. : ,cutte. |.
pijandin (bip j ne) : cu||e. t|.
pijil n (bipijile) : se |eac|||e|
pij n (bipije) : cu||e. |at|.
pijmane : p+|eau. -e
pil. |. : c||cuea+uce. |.
pile. |. : p|ea| |e p|u|e c+utcaae
pilind. |. : c|cup|ca. a.
piling. a. : t|,|e. a.. p+at| |e. |.
pilitang. |. : p+p|||ca. a.
pil v. |. : c|scue. a.
pilm. a. : a+u+|se |uaeu|
pilm kirin : se |ea||c,ae|
pilmer : a+uss+ce
pilopint. |. : , t+|
pilor. |. : ,e| e. |.
pilpile. |. : p+p|||ca. a.
pilpil . |. : c++|c+,e. a.
pilpixandin (bipilpix ne) : |+||e ccu|||caae|
pilpix n (bipilpixe) : ccu|||caae|
pin. a. : t|,e |+ap+ate
pinar. |. : scu|ce. |.
pincar. a. : | ,uae. a.
pind. |. : +|+|,a e. |.
pindep r. |. : c|. pind
ping : c|. peng
pingav. |. : c|. pengav
pingirandin (bipingir ne) (
L
, :
pingir n (bipingire) (
!
, :
pin . |. : sec|et. a.
pinpin : c+||c| . -e
pior. a. : eat|+|||es. |. p|.
piqilk. |. : cu||e c+||
pir : ce+uccup
pir hindik : peu p| s
pir. |. : pcat. a.
pirah . |. : c|. piran
piran . |. : ,|+ac acac|e. +ccac+ace. |..
a+|c||t . |.
piraniya wan : |+ p|up+|t ceat|e eu\
pirbelk : tcu||u. -e
pirber : ||uctueu\. |e|t||e
pirb j : c++|c. -e
pirb j . |. : c++|c+,e. a.
pirbiha : c|e|. - |e. p| s|eu\. -se
pir. |. : pc||. a.. c|eeu. a.
pire. |. : c|csse. |.
pire kirin : c|csse|
pirikandin (bipirik ne) : p|uae|
pirok. |. : p|ace+u. a.
pir : tcu|aeat . -e. +||||, . -e
pirik. |. : pcace+u. a.
pir jmar. |. : |aacac|+c|e. acac|eu\. -se
L. te|+cet ec||\+a aea++ a+ |e| ae a aut+.
!. |ewa |e (a +ce, act L.
?
Vate
pir ze. |. : c|+uae. a.
pirisk. |. : t|ace||e. |.
pir n . |. : c|. piran
pirnis : p+u|e. a|s |+c|e
pirnis n (bipirnise) : se |ec|ccue|||e|
pirpar. |. : pcu|p|e|. a.
pirpir k. |. : p+p|||ca. a.
pirpirok. |. : p+|||ette. |.
pirpirs : cu||eu\. -se. |ac|sc|et. - te
pirpi. |. : c|cpc|te. a.
pirpizek. |. : , t+|
pirs. |. : L,act. a.. p+|c|e. |.
pirs dan hev : seateac|e. se aett|e
c+ccc|c
pirs dir j kirin : |as|ste|
pirsa xwe bi nda kiandin : se c c||e
pirs l vegerandin : | pcac|e. | |ute|
!,cuest|ca. |.. cea+ace. |.
pirs l kirin : |ate||c,e|. cuest|caae|
pirs j kirin : |ate||c,e|. cuest|caae|
pirs p xistin : ccasu|te|
Pirsa v ji min dibe. : e su|s |espcas-
+c|e ce cette +||+||e.
pirsandin (bipirs ne) : |+||e |ate||c,e|
pirsort : |uce
pirsort . |. : |ucesse. |.
pirsiyar : |espcas+c|e
pirsiyar . |. : |espcas+c|||t . |.
pirsiyarok. |. : cuest|caa+||e. a.
pirs n (bipirse) : |ate||c,e|. cea+ace|
pirsker : |ate||c,+teu|. -t||ce. cu||eu\. -se
pirt. |. : cuet. a.
pirtal. a. : |+|||cas. a. p|.
pirteqal. |. : c|+a,e. |.
pirteqal : c|+a,e (ccu|eu|,
pirteqandin (bipirteq ne) : c|. pirikandin
pirtik. a. : cuet. a.. cuet ||a
pirtikandin (bipirtik ne) : c|. pirikandin
pirtik n (bipirtike) : c|. pirik n
pirtir : c++at+,e
pirt k. p|. : e||ets. a. p|.
pir sandin (bipir s ne) : t|ace|e|
pir s : t|ace|+at. -e
pir t . |. (

, :
pir z : a+uss+ce
pir z . |. : a+uss+ce||e. |.
pirzang. a. : ccutca. a.
pirzik : e||ue. |.
pis. a. : |||s. a.
pisik. |. : c|+t. a.
pisika bej : c|+t s+u+,e
pisika ber : c|+t s+u+,e
pising. |. : c|. pisik
piskole. a. : pcapca. a.
pismam. a. : ccus|a. a.
pispan. a. : p| ce. |.
pisp r . |. : p| |s|ca. |.
pispisandin (bipispis ne) : c|uc|cte|
pispor. a. : e\pe|t. a.. sp c|+||ste. a.
pisteport. |. : p+ssepc|t. a.
pisto. a. : cc|. a.
pi. |. : pcuaca cu |c|e
pia re : |c|e. a.
pia sp : pcuaca. a.
piik. |. : c|. pi
piikandin (bipiik ne) : te|aue|
piik n (bipiike) : c|. piikandin
pik. |. : p+|t|e. |.. p| ce. |.
pik kirin : c||se|. p+|t+,e|
pikamok. |. : |eu |u|ce
pikeg r. a. : p+|t|s+a. a.
pikinandin (bipikin ne) : |aspecte|
. |ewa |e (a +ce, act L.

Vate
pikin n (bipikine) : t|e |aspect
pik : p+|t|e|. -|e
piksal. |. : s+|sca. |.
pikul. |. : c|. bikul
pio. |. : c|+t. a.
pit. |. : L,ccs. a.. |e|as. a. p|.
pit penah : scut|ea. a.
jinika pit li erd : |eaae a+|| e
di pit re cu pit ve : easu|te
pit dan : tcu|ae| |e ccs. sea|u||. scutea||
Pita min bi te germ dibe. : e ae seas
|c|t ,| ce tca +ppu|.
Pita min bi te rast dibe. : e ae seas
|c|t ,| ce tca +ppu|.
pit ... de sekin n : +ppue|. scutea||
pita ... girtin : +ppue|. scutea||
li pita ... rab n : +ppue|. scutea||
pita ... k nandin : a+ t||se|. cca|ae|
!,, a |+t|ca. |.
ji pita ... hatin : t|e |ssu ce ...
,ce|atu|e. |.
pitbav : c|p|e||a ce p |e
pitber : c+cet. -te
pitav. a. : p+up| |e. |.
pitek. |. : t+|. a.. scut|ea. a.. tuteu|. a..
t+|,ette. |.
pithev : sc||c+||e
pitik. |. : ce|atu|e. |.
pitistank : ccuc| su| |e ccs
pit : +p| s
pit n vro : +p| s a|c|
pit . |. : |+|ce+u. a.
pit k . a. : pc|te|+|\. a.
pitk : ccuc| su| |e ccs
pitmak : c|p|e||a ce a |e
pitmaz. |. : cc|caae e|t c|+|e
pitm r. a. : |ea|c|t. a.. +||| |e-,+|ce. |.
pitnexr : ce|a|e|-a
pitpehn . |. : t+|ca. a.
Pitpehniya xwe bi me ve kir. : l| p||t |+
|u|te.
pitp n. |. : ce|atu|e ce ||+ae||e pc|t e a ae
|+ pe+u
pitqof : ccssu. -e
pitrast : s |. -e
pitrast b n : t|e s |
pit v. |. : cc||+t|ca se||e +p| s |e c ae|
pitxencer. |. : pet|t pc|,a+|c pc|t c+as |e
ccs
pitxwar : ccssu. -e
pitz n : t|cussecu|a. a.
pi . |. : p+use. |.. pet|te |+|te
pi dan : |+||e |+ p+use
pi k. |. : c|. piing
pit : pet|t. a|,aca
pit. |. : |eaae. |.
pitepit. |. : au|au|e. a.
pitepit kirin : au|au|e|
pitir : c|. pirtir
pit : c|. pit
pito : c|. pit
pitko : c|. pit
pivtik. |. : , t+|
piyale. |. : ccupe. |.. cc|. a.
piyal : -|| (
+
,
piyam. a. : +a+ace. |.
piyan. |. : t+sse. |.
piyano. |. : L,cac+|e. |.!,p|+ac. a.
piyar : a|se||cc|c|eu\. -se
piyar : a|se||cc|ce. |.
piyav. a. : ,+|||+|c. a.
piyav . |. : |ccustesse. |.
piz. |. : |+|c|esse. |.. +c+tteaeat. a.
pizan. a. : p|+ceat+. a.
+. te|+cet ec||\+a w|a+ autc.
L))
Vate
pizdank. a. : c|. pizan
pizir k. |. : +e|se. |.
piz . |. : se|a. a.
pizpizik. |. : s||||et ce |cse+u
pizpizok. |. : c|,+|ette. |.
piz r. a. : eat|+|||es. |. p|.
p . a. : p+u|e. |.
p ber. a. : p|ctecteu|. a.. se|,aeu|. a.
p ber . |. : p|ctect|ca. |.
p ber t . |. : ||e|. a.
p bik. |. : c|. p bok
p bok. |. : p|uae||e ce |ce||
p ik. a. : | ,uaes |+|c|s
p ok. |. : , t+|
p j. a. : ccpe+u. a.
p jik. |. : , t+|
p jan. |. : , t+|
p jp je : +u||ea. -ae
p k. |. : tcu|e||e. |.. eaccuc|u|e ce |+ || te
p kol : c|. p kol
p l. |. : |c|e cu pcuaca
p la re : |c|e. a.
p la sp : pcuaca. a.
p l. a. : cu|sse. |.
p l beraz : |+acca
p lewer. a. : |e|c|+at|e|. a.
p lp lok. |. : +|c|e
p man. |. : c|. peyman
p manname. |. : p+cte. a.
p n. |. : pcu|+|||e|. a.
p nc. a. : L,cc|a. a. !,c t+|c. a.
p ncok. a. : |eu ces c|ac p|e||es
p ne. a. : |||s ||| ,|t|ae cuae |eaae a+|| e
p ne. |. : p| ce
p ne kirin : |+cccaacce|
p nedos. a. : |+cccaacceu|. a.
p neker. a. : c|. p nedos
p nesol. |. : p| ce ce cu|| se|+at
|+cccaacce| |es c|+ussu|es
p newer. a. : c|. p nedos
p ngaze. |. : ceu| ce p| t|e
p nif. |. : t+sse. |.
p nk. |. : pcu|+|||e|. a.
p np nk. |. : p+|t|e ce |+ p| ce c |ca se
c c|+usse
p pok. |. : c||st+|. a.. c+|+|e. |.
p q. |. : |+tte. |.. pe|c|e. |.
p r. a. : c||ecteu| sp|||tue|
p r : |eu\. -e|||e
p r b n : |e|||||
p reda. |. : ,|+ac-a |e. |.
p reb k. |. : |eea+at. a.
p rejin. |. : |e|||e. |.
p rek. |. : |eaae. |.. pcuse. |.
p rem r. a. : |e|||+|c. a.
p rhevok. |. : L,|+at ae. a. !,tc||e c+|+|,a e
p rik. |. : L,,|+ac-a |e. |. !,s+,e |eaae. |.
li ber p rika r nitin : t|e ea ccuc|es
,+|+|,a e. |.
p rik. a. : c|. p r. a.
p r . |. : |e|||esse. |.
p r t . |. : c|. p r
p rk n (

,:
p rk niya m r (

,:
p rqazik. |. : , t+|
p rqelaik. |. : , t+|
p ro. a. : c|. p r. a.
p rpil. a. : c c+sse. |.
p r z : c a|. -e. |eu|eu\. -se
p r ze. a. : tu|cuc|se. |.
. |ewa |e (a +ce, act L.
. |ewa |e (a +ce, act L.
L)L
Vate
p s : s+|e. a+|p|cp|e. | c|e. a+||caa te
p s kirin : s+|||. |ua|||e|
p s t . |. : s+|et . |.. | c|et . |.. a+||caa tet . |.
p st kil . |. : +cus. a.
p stik. |. : a a|a,e. |.
p . a. : p|c|ess|ca. |.. +|t. a.
p e. a. : aceu|s. |. p|.. a t|e|. a.
p eker. a. : +|t|s+a. a.. ccaest|cue. a..
t|++|||eu|
p lek. |. : c|se+u
p o. |. : tcupe. |.
p p e : |+c||e. |a, a|eu\. -se
p t. |. : |e|t|||t . |.
p tdar : |e|t||e
p to : e|acu|u. -e
p van. |. : aesu|e. |.
p van (bip ve) : aesu|e|
p vaz. |. : c|,aca. a.
p vaza mara : , t+|
p vaz . |. : |+|ce cc|,acas | c| s
p vok. |. : ce|||et s+u+,e
p vong. a. : c|. p vok
p x. a. : cc|c. a.. +|eatcu|. a.
plan. |. : p|+a. a.
pol. a. : p+u|e. |.
pola. |. : +c|e|. a.
polik. a. : acaa+|e scaa+ate
pol s. a. : pc||c|e|. a.
pol sxane. |. : ccaa|ss+||+t ce pc||ce
ponc n. |. : |+|scaaeaeat. a.. peas e. |.
ponc n (biponce) : | || c|||. pease|
ponij n (biponije) : scaae|||e|
pop : |u,ueu\. -se
por. |. : pc||. a.. c|eeu. a.
porang. a. : cc|+\. a.
poresp : c|eau. -e
porhelek : |||s . -e
porik. |. : L,a c|e ce c|eeu\ !, , t+|
porisandin (biporis ne) : |ua|ae|
porkur : a+||eu|euse
porqut. a. : cc|||eu|. a.
porre : c|ua. -e
porsp . |. : |e|||e |eaae c|+|, e ce ,+|ce| |+
pc|te ce |+ c|+ac|e aupt|+|e |+ au|t cu
a+||+,e
port. a. : c|. por
porzer : c|cac. -e
post. a. : L,|cu||u|e. |. !,s| ,e. a
poste. |. : pcste. |.
poste . a. : pcst|e|. a.. |+cteu|. a.
postexane. |. : pcste. |.
po. |. : esp+ce ccap||s eat|e |es cc|aes
bi poa ketin hev : |utte| ccups ce
cc|aes
poeker : cu| ccaae ces ccups ce cc|aes
(c ||e|,
Beran poeker e. : test ua |caae
ccu|+,eu\.
po . |. : |cu|+|c ce t te
poman : cu| |e,|ette
poman b n : se |epeat||
poman kirin : |+||e |e,|ette|
poman . |. : |e,|et. a.. |epeat||. a.
poman d tin : |e,|ette|
pot : |cateu\. -se
pot ketin : +c|| |cate
pot xistin : |+||e |cate
potik. a. : c||||ca. a.
pot n. |. : cctt|ae. |.
poxik. |. : pcapca. a.
poz. a. : L,ae:. a. !,scaaet. a.
pozberan. a. : ,+|||+|c. a.
pozi. |. : e\cuse. |.
pozqelem. |. : p|uae. |.
preng. a. : |+c|tuce. |.. ccutuae. |.
prengandin (bipreng ne) : |+c|tue|
L)!
Vate
. |ewa |e (a +ce, act L.
preng n (biprenge) : s|+c|tue|
pr j : | ccac. -e
promij l . |. : p| cccup+t|ca. |.
pronav. a. : p|caca. a.
pronev s. |. : p|c,|+aae. a.
propexende. |. : p|cp+,+ace. |.
prosel. |. : , t+|
prot. a. : pct|e| |+c||cu+at ces c|uc|es
protesto. |. : p|ctest+t|ca. |.
protesto kirin : p|cteste|
proxram. |. : p|c,|+aae. a.
puman : c|. poman
p : |ce. , t . -e. s+as +|eu|
p kirin : | |ute|
p at . |. (

, :
p erax : ccat ||at ||eu| est , t
p jan. |. : , t+|
p k. |. : c|+,e. a.
p l. |. : t|ac|e. a.
p lak. |. : ccutca. a.
p m : ccu|scu|| . -e
p ngal. |. : ||eu ce | ua|ca. ceat|e. a.. espc||. a.
p nk. |. : aeat|e. |.
p rt. |. : c||a. a.
p st : c|. post
p . a. : |e|ces s c|es
p pelax : e|cc+at. -e
p il. |. : a+| c|ct|ca. |.
p il kirin : a+uc||e
p . |. : ccue|tu|e. |.
p kirin : |eccu|||
p k. |. : c|+uae. a.
p t. a. : L,c|. r s . !,c|. p k
p t. | : L,c|c|\. |. !,|cc|e. |.
p tpar z. a. : |cc| t|e. a.
p tpar z . |. : |cc| t||e
p tik. |. : tc|c|ca. a.
p y n (bip ) : t+aae|
Q
qab. |. : L,csse|et. a. !,+|c. a.
qabik. |. : csse|et. a.
qabqab. |. : , t+|
qa. |. : , t+|
qaan . |. : p|+t. a.
qaax : ce ccat|ec+ace. ea ccat|ec+ace
qaax . a. : ccat|ec+ac|e|. a.
qaik. a. : cueue ce acutca
qad. |. : ccat| e. |.
qade. |. : p t|sse||e. |.
qadir . |. : p|+te+u ce cu||e
qaf. a. : +se. a.
qaf ser : c| ae
qaf gula : +se ce te||e cu|te
qafik. a. : pct. a.
qaf . |. : |u|ae. |.
qaf b j. a. : ||aeu|. a.
qaf . a. : cc|s c|+||| p+| |es tc||eats
qahim : c|. qaim
qail : cca+|acu. -e. ccaseat+at. -e
p qa l b n : ccaseat|| +caett|e
qail . |. : cca|ct|ca. |.. s+t|s|+ct|ca. |.
qailiya xwe j an n : se s+t|s|+||e ce. ea
+c|| +sse: ce
qaim : sc||ce. | s|st+at
qaim . |. : sc||c|t . |.. |es|st+ace. |.
qajik. a. : a+st|c. a.
qal. |. : L,p+|c|e. |.
qala ... kirin : p+||e| ce
!,p+|t|e. |. (|eu,
qalib. |. : |c|ae. |.. cc|ps. a.
qalik. a. : cccue. |.. cccu|||e. |.
qalind : p+|s. -se
L)
Vate
qal k. a. : cc|ce. |. pe+u. |.
qam. |. : L,scaaet. a. !,t+|||e. |.
Ev av qam nade : Oa a+ p|ec c+as cette
e+u.
qam. a. : pcuc||. a. |c|ce. |.
qam . |. : c|++c|e. |.
qame. |. : pc|,a+|c c||c+ss|ea
qamir. a. : |cac. a.
qami. a. : |cse+u. a.
qam s. |. : c|ct|caa+||e. a.
qam k. a. : c|cute (cuae c|essu|e,
qanc : ,|css|e|. - |e
qanc xe. a. : ccu||c|es se|+at +tt+c|e| |+
s+ccc|e |+ se||e
qandel k. |. : pct ce te||e c |ca ccase|e |e
a+st
qan n : |c|. |.. | ,|eaeat. a.
qan : cca+|acu. -e
qan kirin : cca+|ac|e. pe|su+ce|
qantir. a. : au|et. a.
qantir . a. : au|et|e|. a.
qant f. |. : p+a|e|. a.
qap. |. : | c|p|eat. a.
qap qincor : +|sse||e. |.
qapan. |. : c+scu|e. |.
qapan : c|,ue|||eu\. -se
qapan . |. : c|,ue||. a.
qapaxl . |. : ,ea|e ce |us||
qapilme. |. : s+c|e |+ pc|,a e |ac|ust e
qap t. |. : a+ate+u. a.
qaq. |. : ,|+ce. |.
qaqib. |. : ,cuc|ca. a.
qaqicok. |. : , t+|
qaqil. a. : pe|u|e. |.
qaqilok. |. : cs cu c| ae
qaqir ik. |. : ,c|,e. |.
qaqir . |. : c|. qaqir ik
qaq k. a. : c|se+u
qar. |. : acu|||tu|e |ea|se c|+cue |cu| +u\
tuc|+ats. pc|t|ca. |.
qar. |. : pc|||e| s+u+,e
qarik. |. : L,pc||e s+u+,e !,tc|t|cc||s. a.
qar . a. : cccu|||e. |.
qar n (biqare) : se |+aeate|
qar sek. |. : ,|ue. |.
qartik. a. : cc|||u|e. |.
qar me. |. : , t+|
qa lk. a. : cc|ce. |.
qasid. a. : aess+,e|. a.
qasim. a. : , t+|
qat. a. : t+,e. a.
qatir. a. : c|. qantir
qatir . a. : c|. qantir
qato. |. : c|+|cca. a.
qatol. |. : c|. qato
qawin. |. : c|scue ce p|cac,|+p|e
qaw n. |. : ae|ca. a.
qayik. |. : c+|cue. |.
qayim : |e|ae. st+c|e
qayi. a. : s+a,|e. |.. c+uc||e|. a.
qayi ... kiandin : p|eac|e p+|t| pcu|
qayi p kiandin : t|e ea c s+ccc|c
+ec ...
qayi p heb n : t|e ea c s+ccc|c +ec
...
qayik . a. : p+|t|s+a. a.
qayik . |. : p+|t|. a.. |+ct|ca. |.
qaz. |. : c|e. |.
qazan. |. : c|+uc|ca. a.
qaz . a. : c+c|. a.
qebahet. |. : |+ute. |.
qebale. |. : L,ccat|+t. a. !,+|ac||e. |.
qebe : ,|css|e|. - |e. ,|+e (c|\,
qebiz. |. : s+|s|e. |.
qebza ... kirin : s+|s||
qeboqebo : caca+tcp e |a|t+at |e c|| ce |+
L)+
Vate
pe|c||\
qebqabik. |. : , t+|
qebqeb. |. : c|| ce |+ pe|c||\
qebristan. |. : c|aet| |e. a.
qeb l. |. : +ccept+t|ca. |.
qeb l kirin : +ccepte|. +caett|e
qeda. a. : cest|a. a.. a+||eu|. a.
qeda li mala te bikeve : pu|sse |e a+||eu|
s+c+ttu su| |+ a+|sca
qedandin (biqed ne) : +c|ee|. te|a|ae|.
ccac|u|e
qeder. |. : sc|t. a.. cest|a e. |.
qed fe. a. : e|cu|s. a.
qed fe. |. : sc|te ce |cse
qedr. a. : +|eu|. |.
qedr ... girtin : est|ae|. +c|| ces ,+|cs
pcu|
qedirgiran : est|a . -e. |espect . -e
qed yan (biqede) : s+c|ee|. se te|a|ae|. se
ccac|u|e
qef. |. : +c||. a.. |c|t. a.
qefandin (biqef ne) : +c||te|
qefilandin (biqefil ne) : t|+as||
qefil n (biqefile) : t|e t|+as|
qefes. |. : c+,e. |.. ,||||e. |.
qefle. |. : c+|++ae. |.
qehb. |. : c|. qehbik
qehbik. |. : p|cst|tu e. |.
qehf : c| |e
qehfker : |c|ct. -e
qehir. |. : cc| |e. |.. scu|||+ace. |.
qehirandin (biqehir ne) : ccu||cuce|
qehir n (biqehire) : se ccu||cuce|
qehirfiravinek. |. : , t+|
qehreman. a. : c|+ap|ca. a.. | |cs. a.
qehreman . |. : | |c sae. a.
qehwe. |. : c+| . a.
qehwevan. a. : |+c|tu ces c+| s
qela. a. : te||+|a c+|||cuteu\
qelandin (biqel ne) : |+||e ccu|||||. ,||||e|.
c t|u||e
qelatin (biqel e) : |eac|e
qelawiz. a. : ,u|ce. a.
qelawiz. |. : |e|||e |eaae se|+at
c|ate|a c|+||e pcu| |+ ccac|us|ca cua
a+||,e
qelef sk (
?
, :
li ser qelef ska r nitin : s+cc|cup||
qelem. |. : p|uae. |.
qelemdank. a. : p|ua|e|. a.
qelemrisas. |. : c|+ca. a.
qelemtra. |. : c+a||. a.
qelemzir . |. : c|. qelemrisas
qelen. a. : cct. |.
qelender. a. : ce||c|e. a.
qelevizk n (biqelevizke) : s+cc|cup||
qelew : ,|+s
qelew b n : ea,|+|sse|
qelibandin (biqelib ne) : |eaease|.
|etcu|ae|
qelib n (biqelibe) : se |eae|se|. se |etcu|ae|
l qelib n: se |ete| su|. a+acue| ce p+|c|e
p qelib n : se |ete| su|. a+acue| ce
p+|c|e
li xwe qelib n : |+||e uae p||cuette
ser ... ve qelib n : ||+ac|||
qelihandin (biqelih ne) : c|. qelandin
qelih n (biqelihe) : c|. qel n
qeliqandin (biqeliq ne) : |eaue|. +,|te|.
pcusse|
qeliq n (biqeliqe) : |eaue|. +,||. t|e pcuss
qeliandin (biqeli ne) : c|. qelatin
?. |ewa |e (a +ce, act L.
L)
Vate
qeli n (biqelie) : se |eac|e
qeliyan (biqele) : c|. qel n
qelizandin (biqeliz ne) : |+||e ,||sse|. c+c|e|
qeliz n (biqelize) : ,||sse|. se c+c|e|
qel . |. : |+ace |||te c+as cu ceu||e et
ccase| e pcu| |||e|
qel n (biqele) : ccu|||||
qel ncek. a. : +u||cu|+||e. a.
qel nok. a. : c| ,||||
qel p vaz. |. : |||tu|e cc|,acas
qel s l. a. : | t| |+|t su| |e s l
qel tek. a. : c|e+sse. |.. ||ssu|e. |.
qeltax. a. : c+c+|e. a.
qel n. |. : L,p|pe. |. !,c|+|a| |e. |.
qemandin (biqem ne) : |+||e s c|e| cu cc|s
qemik. |. : cueue (ce c|+ae+u. ce c| |e
etc.,
qem r. |. : |ap t p| |e su| |es t|cupe+u\
qemel : c|. qemer
qemelax. |. : c|+sse +u pe|c|e+u su| |+ ae|,e
qemer : ac|| (c|e+|,
qemer . a. : p|+st|e. |.
qemihandin (biqemih ne) : ccasuae|
qemih n (biqemihe) : se ccasuae|
qemirandin (biqemir ne) : ||ssc|e|
qemitandin (biqemit ne) : cc||e|
qemsi n (

, : |at||,+at. -e
qemtik. |. : c|. qent k
qem k : cc+,u| . -e
qenc : cca. -ae. c|ea
qenc b n : s+a ||c|e|
qenc kirin : +a ||c|e|
qenc . |. : ccat . |.
qenc t . |. : ccat . |.
qenc ker : c|ea|+|teu|. -t||ce
qenctir : ae|||eu|. -e
qend. a. : suc|e ce c+ac|
. |ewa |e (a +ce, act +.
L)
Vate
M YAN MESELAN RA
DI BIRAY ZUREKER
Arkerdox: Kemal UNAL
B
eno nbeno, welatde di biray ben. Na biraw ra ju zaf zureker
beno. Hen rindek dest ra na, zuron henn keno ke, pasa (paa)
ve vaton dey qan beno, wes xo p no. Naye ser o k birawo zureker
her roz sono sarayya pasay, pasay r zur keno, o k zern dano ci.
Roz nya, di roj nya; pnye de birawo bn xo ve xo vano:
-Ma biray mi bese keno zur bikero, ez bese nken ik o? Xo r r
tay zuron xo k ez biker, zernon xo bicr (bigr), pyser brne.
Naye nya vano urzeno ra sono huzur pasay. Pasa pers keno,
vano:
-Xr a? To i d, a ama?
O vano:
-Heq weya to bido pasay mi. Ez rast ecayvde giran amne, mi
wast ke ey to ra vajne.
-Xr a, vaze hala.
-Ez ke nika raye ra amne, mi veng kutik hesna. Hama kutik hard
de n, asmn ra lowne.
Pasa seke na qese nya hesneno, qarno vano:
-itur beno? Kutik se asmn ra loweno? Vala mi r vaze.
Mordemek beno ra sur, beno ra ya, bine ra nvejno, bese nkeno
ke y vazone.
Naye ser o pasa vano:
-No huska-husk zur keno. Qe beno ke asmn ra kutik bilowone?
Ney berz hepis va cellat meste (mete) vile piro done.
Naye ser o muhafiz ey cn ben erzen hepisxane ke roza bne
end cellat vile piro done.
Xebere rew bena vilaye, sona resena biray bn. Seke hesneno ke
L)
Vate
pasay bira esto hepis roza bne vile dano piro, nvindeno, urzeno ra
terikneno sono ley pasay.
Pasa ke ey vneno, pers keno vano:
-Xr a, nya ti qey ama?
O vano:
-Heq weya to bido pasay mi, biray mi qes vato, to k qes ser o
emir do, esto zndan.
-Ya.
-Qes biray mi zur nyo pasay mi.
-Eke zur nyo hala mi ra vaze, asmn ra kutik se loweno?
-Pasay mi, dewa ma de del newe teleqya, xl leyr ard. Hly
amo, kuyo pira, leyr ra zu vsto ra hewa, berdo. lik ry asmn
ra kerdo kuze-kuze hewe-hewe, coka biray mi o veng hen hesno.
Naye ser o pasa qna beno emir dano, biray verdan ra. Hurdemna
biray ke n tlewe, birawo zureker ay bn ra vano:
-Biraye mi, her sulde xo esto, her huner wazeno. Mordem
ke kar kerd, gere hen bikero ke bine ra vejyone. Ti zurekern hen
karde qolay zonena?
L)?
Vate
END ROJNAMEYAN FRANS NG L Z DE
XOVERRODAY D RS M 1937
III
L)
Vate
Ahmey Tem
Fistonik
KITAB K RMANCK (ZAZAK )-IV
Maruf Yilmaz
Weanxaneya JNDAN
Stockholm 1988
36) Maruf Ylmaz, Ehmey Tem, Weann Jndan,
Stockholm, 1998, 58 r.
LL)
Vate
LLL
Vate
Vate \c: +
LL!
Vate
ALFABE
Kirmanck (Zazak) Tirk
A a ............... adir, asin, Almanya ................ adam, at
B b ............... bira, ban, Bidls ...................... byk, bir
C c ............... ca, cr, cor ............................... can, cadde
............... im, ewlg, emigezek........ ocuk, p
D d............... dest, Diyarbekir, Drsim........ dal, day
E e ............... ez, Erzingan, Erzirom ............ el, eldiven
............... rxat, l, qbal ...................... -
F f ................ fek, farisk, Fransa ................. fare, fstk
G g ............... ga, giran, Gimgim................... gl, gven
H h............... her, he, Hollanda .................. hemen, hava
i ................. bin, kirmanc, solin ................. srmak, k
................. sot, ran, talya...................... i, it
J j................. jhat, jan, Japonya ................. jandarma, jimnastik
K k............... kitab, kar, Kurdstan.............. kalkan, kk
L l ................ lal, lazut, Lic ......................... limon, leke
M m............. ma, mase, M ........................ mavi, maya
N n............... nan, newe ................................ ne, neden
O o ............... of, oda, ordu ............................ olmak, odun
P p ............... payz, Pran, Pali .................... parmak, pnar
Q q............... qeleme, quma, Qibris ............ -
R r ............... rind, radyo, Riha..................... resim, rzgar
S s ................ sip, simer, Swregi ................ serin, sar, ss
................ ima, e, a........................... iirmek, iman
T t ................ ti, tarx, Tirkiya ...................... tatl, tavan
Uu................ ut, uca, ucret .......................... t, cret
................ sul, rris, rrim .................. uzak, unutmak
V v ............... verg, velg, vate........................ var, ver
W w ............. wisar, we, welat .................... -
X x ............... xirab, Xarpt, xurbet .............. -
Y y ............... yaban, yar, yadgar................. yayla, yol
Z z ................ zaf, zerd, zaza ......................... zeybek, zavall

You might also like

  • Vate 36
    Vate 36
    Document60 pages
    Vate 36
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 35
    Vate 35
    Document56 pages
    Vate 35
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Bîlal Zîlan - Hetê Şuxulnayîşê Ziwan Û Îdyoman Ra Tehlîlê Hîkaya "Beyi Se Bena?"
    Bîlal Zîlan - Hetê Şuxulnayîşê Ziwan Û Îdyoman Ra Tehlîlê Hîkaya "Beyi Se Bena?"
    Document9 pages
    Bîlal Zîlan - Hetê Şuxulnayîşê Ziwan Û Îdyoman Ra Tehlîlê Hîkaya "Beyi Se Bena?"
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 33
    Vate 33
    Document128 pages
    Vate 33
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 34
    Vate 34
    Document128 pages
    Vate 34
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Bîlal Zîlan - Zebtnameyê Şewan
    Bîlal Zîlan - Zebtnameyê Şewan
    Document2 pages
    Bîlal Zîlan - Zebtnameyê Şewan
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 26
    Vate 26
    Document112 pages
    Vate 26
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 31
    Vate 31
    Document128 pages
    Vate 31
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 23
    Vate 23
    Document144 pages
    Vate 23
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 29
    Vate 29
    Document128 pages
    Vate 29
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 32
    Vate 32
    Document176 pages
    Vate 32
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 24
    Vate 24
    Document176 pages
    Vate 24
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 28
    Vate 28
    Document170 pages
    Vate 28
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 30
    Vate 30
    Document112 pages
    Vate 30
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 27
    Vate 27
    Document96 pages
    Vate 27
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 18
    Vate 18
    Document128 pages
    Vate 18
    Bîlal Nêribij
    0% (1)
  • Vate 25
    Vate 25
    Document144 pages
    Vate 25
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 22
    Vate 22
    Document128 pages
    Vate 22
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 13
    Vate 13
    Document112 pages
    Vate 13
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 21
    Vate 21
    Document128 pages
    Vate 21
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 20
    Vate 20
    Document128 pages
    Vate 20
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 10
    Vate 10
    Document96 pages
    Vate 10
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 15
    Vate 15
    Document112 pages
    Vate 15
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 19
    Vate 19
    Document112 pages
    Vate 19
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 17
    Vate 17
    Document112 pages
    Vate 17
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 16
    Vate 16
    Document112 pages
    Vate 16
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 14
    Vate 14
    Document112 pages
    Vate 14
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 9
    Vate 9
    Document96 pages
    Vate 9
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 12
    Vate 12
    Document96 pages
    Vate 12
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet
  • Vate 8
    Vate 8
    Document96 pages
    Vate 8
    Bîlal Nêribij
    No ratings yet