6

DE VOLKSKRANT DINSDAG 9 AUGUSTUS 2011

DE VOLKSKRANT DINSDAG 9 AUGUSTUS 2011

6 5

Hoe warmer de dagen, hoe meer huid we zien. Daarom brengt V een zomer lang acht kunstenaars die de menselijke huid tot thema maakten. Huid als symbool van onze ideen over schoonheid, als grens tussen ik en ander, als beeld van kracht en kwetsbaarheid.

Huid
SERIE AFLEVERING 4: RIETVELDSTUDENTE AMBER VEEL

Ze leerde villen en looien voor haar eindexamenproject.

Door Sacha Bronwassser H
Roland TR-808 Hoor je een bassdrum die klinkt alsof iemand aan het beatboxen is, ritmische clicks en pops en een overmaat aan elektronische koebel, dan heb je hoogstwaarschijnlijk met een Roland TR-808 drumcomputer te maken. Het apparaat klinkt mijlenver verwijderd van het geluid van een echt drumstel, maar werd in vroege hiphop snel als standaard omarmd. Want goedkoop en krachtig. Luister: Afrika Bambaata (zie foto 5), Planet Rock; SOS Band, Just be Good To Me.

Orkestklappen Stravinsky is verworden tot basismateriaal voor popmuziek. Althans een van de unisono klappen die het orkest in diens Vuurvogel uitdeelt. Producer Trevor Horn pionierde. Hij sampelde het op zijn destijds peperdure Fairlight en plaatste het overal in zijn muziek waar een ferm uitroepteken moest worden geplaatst. Luister: Frankie Goes To Hollywood, Two Tribes; Yes, Owner of a Lonely Heart.

Roland TB-303 Acid house had niet kunnen bestaan zonder de 303. De zo kenmerkende transitory bass (TB) van de 303 bassynth klonk als door een mangel gehaald tot er niets overbleef dan het zompige geluid van een transistorradio die in een modderpoel drijft. De bliepjes brengen je in hogere sferen of geven jeuk. Luister: Stakker Humanoid, Humanoid; Daft Punk, Da Funk.

Amen Drum Break Naast James Browns Funky Drummer de loop waarmee je gebeiteld zit voor je hiphopbasisbeat. De drumloop komt van het nummer Amen Brother van The Winstons. Dat als B-kantje ongetwijfeld veel minder airplay heeft gehad dan al die andere verschijningsvormen waarin het later is opgedoken. Versneld zon beetje alomtegenwoordig in drum n bass. Luister: NWA (zie foto 6), Straight Outta Compton; 2 Live Crew, Feel Alright Yall.

Autotune Vocals Na Chers hit Believe overspoelden autotuners de popwereld. Terwijl de software was ontworpen om niet zo zuiver zingende vocalisten een handje te helpen, werd juist het mechanische geluidsaspect van het studioinstrument benadrukt. De stem van aluminiumfolie is tegenwoordig niet meer weg te meppen uit popmuziek en wordt in hitparadekringen als conditio sine qua non voor succes beschouwd. Luister: T-Pain, Apple Bottom Jeans; Lil Wayne, Lollipop.

Vervolg van pagina V5 EDDY DE CLERCQ Dj/Producer, componist en pionier van de Nederlandse dancecultuur. Wat gebruikt hij uit lijst Roland 303, handclaps, disco hi hats, Fender Rhodes piano. Moog.
Ken je dat synthloopje uit Dish & Tell van House Of Venus, een project waarin ik samen met Gert van Veen en Eric van Putten zat? Gert had het bedacht. Dat nummer is nu een houseklassieker en dat loopje is zo vaak hergebruikt dat het heel herkenbaar werd voor house uit begin jaren negentig. Prince heeft het zelfs nog gesampled voor een remix van Thieves In The Temple. Dance zit vol met dit soort sounds. Ik weet nog dat Gert in die tijd naarstig op zoek was naar iets nieuws, tegen een Roland 303 synth aan liep en vervolgens zei: Nou wordt het pas echt house. Het is heel bijzonder hoe een apparaat zo typerend kan zijn voor een genre als de 303 voor acid house. Het is er door voortgestuwd en groot geworden. Dat kwam door de willekeur

van dat ding. Haast niet te programmeren, er ontstond altijd wilde opwinding als het apparaat loos ging en die bliepjes over hun nek gingen. Paste perfect bij dat gevoel van extase, exhibitionisme en uitbundigheid van toen. Maar ik draai niet structureel meer als dj. Er is in clubs een soort eenkennigheid ontstaan waar ik helemaal niets mee kan. Ik ben veel meer bezig met wat je exotica kan noemen. Een genre dat eigenlijk al in de jaren vijftig door Les Baxter en Martin Denny is bedacht en in essentie heel divers is. Het begon als gestileerde gefantaseerde versie van muziek van tropische paradijzen in de Stille Zuidzee. Het is nu een wat algemenere term voor een mengvorm van westerse en niet-westerse muziek. Denny heeft veel invloed gehad. Toen eind jaren vijftig de space age losbarstte, verwerkte hij al spacey sounds en door het easy-listening-karakter beleefde het genre een revival tijdens de loungetrend midden jaren negentig.

FILIP DE WILDE Muzikant en producer, was samen met Jean-Paul de Coster als producersduo verantwoordelijk voor het wereldwijde succes van 2Unlimited. Wat gebruikt hij uit lijst Fender Rhodes piano, orkestklappen, Roland 808 kick, Moog, handclaps.
Die Roland 808 was toch meer een drumsynthesizer die heel populair was in hiphopkringen en minder in dance. Hoewel, Fluitsma en Van Thijn hebben hem ook vaak gebruikt in nummers van Mai Tai. Maar voor mij is de opvolger van de 808, de 909, veel bepalender geweest. Dat was echt een revelatie. Het is de meest algemene en functionele drumsynth die niet zo herkenbaar is als de 808 en die ook nog eens hard kan knallen op clubniveau. Het is zeker waar dat je een nummer van 2Unlimited er zo uit kunt halen, maar dat ligt meer aan de algemene sound. De bombastische underground beats die commercieel zijn gemaakt met daarover een catchy electronische melodie, afgewisseld met een rap en een gezongen refrein, simpel als een schoolpleinversje. Het is poppy dansmuziek, huppelend op een softere, vertraagde, gabbersound. Qua apparatuur ben ik zeker geen nostalgicus hoor. Ik heb al heel wat oude meuk de deur

uit gedaan omdat ik alles al in geavanceerdere, compactere vorm heb. En het ontwikkelt zich maar door. Je hebt nu bijvoorbeeld de melodyne, de opvolger van autotune. Kan je nog meer mee, het vibrato uit een zangstem halen, de toonhoogte van een stem veranderen terwijl je de klankkleur behoudt of een lead vocal kopiren en die met zichzelf laten harmoniren. Luister maar naar Jason Derulos Whatcha Say. Nadeel is wel dat we door de techniek op een punt in de popmuziek zijn beland waarin talent geen vereiste meer is om muziek te kunnen maken. Anderszijds: Ik wou dat ik autotune ten tijde van 2Unlimited had gehad.

p zijn dooie akkertje hopt konijn Frank, een sneeuwwitte hangoor met een slimme snoet, door de Amsterdamse stadstuin. Hop, het tuinhuis in maar daar jaagt Amber Veel hem met zachte hand weer weg. De schuur is Veels taxidermisch laboratorium en in de vriezer liggen Franks soortgenoten ingepakt, klaar om door de kunstenaar te worden bewerkt. Dode konijnen, opgehaald bij de kinderboerderij. Er hangt ook een volledige schapenhuid, de poten en de huid van de kop er nog aan. In petrischaaltjes in de kast staan proefjes om zelf huid te maken (een soort protenemassa uit melk en azijn) naast een opgezet ratje en doosjes met hommels er in. Mooi h, zon hommel. Net bont, zegt de kunstenaar. De eindexamenpresentatie van Amber Veel (Alkmaar, 1981) op de textielafdeling van de Gerrit Rietveld Academie viel op. Aan knaapjes hingen ragdunne zijden onderjurken en sjaals, bedekt met een grillig patroon van grijze en roestbruine spatters, lijnen en vlekken. Zo dun en soepel dat ze waarschijnlijk als een zucht om je heen zouden vallen. Aantrekkelijk. Maar wie het label zag, las bijvoorbeeld dit: geconserveerd lijkvocht. 100% mineraal gelooid. En er was wel meer dat het beeld van de exclusieve onderjurkenlijn ondergroef: op een sokkel ernaast lag een konijn, letterlijk binnenstebuiten gekeerd, de huid buiten en het bont binnen, met de botjes er nog aan. Tekeningen van dode dieren, van cel-achtige structuren. En een foto van de kunstenaar zelf, met een sjaal van aan elkaar genaaid kippenvel om haar hoofd werkje uit het basisjaar. Gefascineerd door huid? Het gaat verder dan dat, Amber Veel is er volledig door gegrepen. Voordat ze naar de kunstacademie ging, werkte ze jaren als wijkverpleegkundige en daar was die interesse er al. Wondverzorging bijvoorbeeld. Het was echt een uitdaging om dat weer dicht te krijgen. Ze vond het ook nooit moeilijk om huid aan te raken. Maar haar vak bood haar niet genoeg en ze besloot, als midden-twintiger, nog naar de kunstacademie te gaan. Wat boeit haar zo aan de huid? Gezeten op de bank, konijn aan haar voeten, legt ze het uit. Ik zie huid als een grens tussen de binnen- en de buitenwereld. De huid functioneert als een filter, je kunt er residuen op zien van wat er aan ervaringen doorheen gegaan is. Littekens, rimpels, blauwe plekken, ja. Maar ook op een abstracter niveau. Als we doodgaan, is de huid ook de grens tussen binnen en buiten, tussen de dood en het leven. Bij de Fransefilosoof Georges Bataille las ze over de transgressietheorie en zag dat de huid dat voor haar was: een grensovergang. Alles kwam bij elkaar toen ze zich wilde verdiepen in de techniek van het looien van huid, een uitstervend ambacht. Ze ging naar het slachthuis in de buurt om te zien hoe huiden worden gesneden. Ze ontdekte hoeveel vacht en huid er eigenlijk worden weggegooid zo zonde. Ze leerde villen, waarbij er bepaalde punten zijn (de neus, de lippen, de oren, de geslachtsdelen en de uiteinden van poten) waarbij de huid niet afgetrokken, maar losgesneden moet worden. Transgressiepunten noem ik die. En met boekjes van Amazon.com (Tan your own hide) leerde ze zichzelf hoe te looien met mineralen en met eikenhout. De tannines in de eikenschors reageren met ijzer, ondekte ze toen ze de huiden met gewichten in het looibad, een soort dikke brij van snippers en schors, ondergedompeld hield. Die chemische reactie tussen tannines en ijzer heeft ze vastgelegd op de dunne zijden onderjurken. Een andere jurk gebruikte ze als ondergrond bij het prepareren van

Uit de eindexamenpresentatie van Amber Veel: een ragdunne zijden onderjurk, met op het label: geconserveerd lijkvocht. 100% mineraal gelooid. Foto Joost van den Broek / de Volkskrant

een konijn. De roze wolkenpatronen zijn ontstaan door bloed en wondvocht, later weer geconserveerd door het looibad. Het moest een heel dunne onderjurk worden, want dat voelt ook als een soort huid. Maar dan n waarin je je juist heel naakt voelt. Amber Veel weet dat ze vaak wordt vergeleken met de

controversile Tinkebell, de kunstenaar die een tas van haar kat maakte. Ze haalt haar schouders op. Tja, we gebruiken soms hetzelfde materiaal. Maar je zegt toch ook niet dat alle schilders hetzelfde doen?
amberveel.com

Eruit: Autotune. Ik word echt misselijk als ik dat geluid hoor. Ik associeer het niet eens met muziek. En dan het gemakzucht waarmee het overal wordt gebruikt. Erin: De sophisticated cocktail jazz feel, de vibrafoon, de bongos, de uitjes en de vogelgeluidjes van Exotica.

Eruit: niets Erin: De melodyne. Luister naar T-Pain, Jason Derulo, Akon en waarschijnlijk over een jaar zon beetje elke hitparadeartiest die in het meest poppy segment van popmuziek opereert en zijn autotune heeft ingeruild.

Jurk met bloed en wondvocht