You are on page 1of 115

1

2

Fci dipo
Sofoclcs (c. 496 AC-406 ACi

Traduao
J. D. dc Mcllo c Souza

Vcrsao para cDool
cDoolsDrasil.con

Fonic Digiial
Digiializaao do livro cn papcl
Classicos Jaclson, Vol. XXII
Diagranaao adapiada aos fornaios dc cDool
disponvcis

2005 Sofoclcs
3

REI
DIPO

SFOCLES
4

REI
DIPO


PERSONAGENS
O FEI DIPO
O SACEFDOTE
CFEONTE
COFIFEU
TIFSIAS
JOCASTA
UM MENSACEIFO
UM SEFVO
UM EMISSFIO
COFO DOS ANCIOS DE TEDAS
5


A ucuo pussu-sc cn TcIus (Cudncui,
duntc do puuco do )c DIPO. Junto u
cudu po)tu Iu un utu), u quc sc soIc po)
t)cs dcg)uus. O pouo cstu u]ocIudo cn
to)no dos utu)cs, t)uzcndo )unos dc ou)os
ou dc ouc)u. Ent)c os uncuos cstu un
succ)dotc dc Jptc). AI)c-sc u po)tu
ccnt)u; DIPO upu)ccc, contcnpu o pouo,
c ]uu cn ton putc)nu.
DIPO
ncus filIos, gcnic nova dcsia vclIa
cidadc dc Cadno, por quc vos prosicrnais
assin, junio a csics aliarcs, icndo nas
naos os ranos dos suplicanics? (1i Scnic-
sc, por ioda a cidadc, o inccnso dos
sacrifcios; ouvcn-sc gcnidos, c caniicos
funclrcs. Nao quis quc ouiros nc
infornasscn da causa dc vosso dcsgosio;
cu proprio aqui vcnIo, cu, o rci dipo, a
qucn iodos vos conIcccis. Eia! Fcspondc
iu, o vclIo; por iua idadc vcncranda
convcn quc falcs cn nonc do povo. Dizc-
nc, pois, quc noiivo aqui vos irouc? Ouc
icrror, ou quc dcscjo vos rcuniu? Carcccis
dc anparo? Oucro prcsiar-vos iodo o ncu
6
socorro, pois cu scria inscnsvcl dor, sc
nao nc condocssc dc vossa angusiia.
O SACEFDOTE
dipo, iu quc rcinas cn ninIa pairia,
lcn vcs csia nuliidao prosicrnada dianic
dos aliarcs dc icu palacio; aqui Ia gcnic
dc ioda a condiao. crianas quc nal
podcn caninIar, jovcns na fora da vida,
c vclIos curvados pcla idadc, cono cu,
saccrdoic dc Jupiicr. E iodo o rcsianic do
povo, conduzindo ranos dc olivcira, sc
cspalIa pclas praas pullicas, dianic dos
icnplos dc Mincrva, cn iorno das cinzas
profciicas dc Apolo Isncnio! (2i Tu lcn
vcs quc Tclas sc dclaic nuna crisc dc
calanidadcs, c quc ncn scqucr podc
crgucr a calca do alisno dc sanguc cn
quc sc sulncrgiu; cla pcrccc nos gcrncns
fccundos da icrra, nos rclanIos quc
dcfinIan nos pasios, nos insuccssos das
nulIcrcs cujos filIos nao solrcvivcn ao
pario. Drandindo scu arcIoic, o dcus
nalcfico da pcsic dcvasia a cidadc c
dizina a raa dc Cadno; c o sonlrio
Hadcs sc cncIc con os nossos gcnidos c
griios dc dor. Ccriancnic, nos nao ic
igualanos aos dcuscs inoriais; nas, iodos
nos, cu c csics jovcns, quc nos accrcanos
dc icu lar, vcnos cn ii o princiro dos
7
Ioncns, quando a dcsgraa nos alala a
vida, ou quando sc faz prcciso olicr o
apoio da divindadc. Porquc iu livrasic a
cidadc dc Cadno do iriluio quc nos
pagavanos crucl Esfingc; scn quc
iivcsscs rccclido dc nos qualqucr aviso,
nas con o aulio dc algun dcus, salvasic
nossas vidas. Hojc, dc novo aqui csianos,
dipo; a ii, cujas viriudcs adniranos, nos
vinos suplicar quc, valcndo-ic dos
consclIos Iunanos, ou do pairocnio dos
dcuscs, dcs rcncdios aos nossos nalcs;
ccriancnic os quc possucn nais longa
cpcricncia c quc podcn dar os consclIos
nais cficazcs! Eia, dipo! Tu, quc cs o
nais salio dos Ioncns, rcanina csia
infcliz cidadc, c confirna iua gloria! Esia
naao, graia pclo scrvio quc ja lIc
prcsiasic, considcra-ic scu salvador; quc
icu rcinado nao nos faa pcnsar quc so
fonos salvos por ii, para rccair no
inforiunio, novancnic! Salva dc novo a
cidadc; rcsiiiui-nos a iranquilidadc, o
dipo! Sc o concurso dos dcuscs ic valcu,
ouirora, para nos rcdinir do pcrigo,
nosira, pcla scgunda vcz, quc cs o ncsno!
Visio quc dcscjas coniinuar no irono, lcn
nclIor scra quc rcincs solrc Ioncns, do
quc nuna icrra dcscria. Dc quc valc una
cidadc, dc quc scrvc un navio, sc no scu
8
inicrior nao cisic una so criaiura
Iunana?
DIPO
ncus filIos, iao dignos dc picdadc!
Eu sci, sci nuiio lcn o quc vicsics pcdir-
nc. Nao dcsconIco vossos sofrincnios;
nas na vcrdadc, dc iodos nos, qucn nais
sc afligc sou cu. Cada un dc vos icn a
sua qucia; nas cu padco as dorcs dc
ioda a cidadc, c as ninIas proprias. Vossa
suplica nao nc cnconira dcscuidado; salci
quc icnIo ja dcrranado alundanics
lagrinas, c quc ncu cspriio inquicio ja
icn procurado rcncdio quc nos salvc. E a
unica providcncia quc conscgui cnconirar,
ao calo dc longo csforo, cu a cccuici
incdiaiancnic. Crconic, ncu cunIado,
filIo dc Mcncccu, foi por nin cnviado ao
icnplo dc Apolo, para consuliar o oraculo
solrc o quc nos cunprc fazcr para salvar a
cidadc. E, calculando os dias dccorridos dc
sua pariida, c o dc Iojc, sinio-nc dcvcras
inquicio; quc lIc icra aconiccido cn
viagcn? Sua auscncia ja cccdc o icnpo
fiado, c sua dcnora nao nc parccc
naiural. Logo quc clc volic, considcrai-nc
un crininoso sc cu nao cccuiar con
prcsicza iudo o quc o dcus Iouvcr
ordcnado.
9
O SACEFDOTE
Fcalncnic, iu falas no noncnio
oporiuno, pois acalo dc ouvir quc Crconic
csia dc volia.
DIPO
rci Apolo! Tonara quc clc nos iraga
un oraculo iao propcio, quanio alcgrc sc
nosira sua fisiononia!
O SACEFDOTE
Con cfciio, a rcsposia dcvc scr
favoravcl; do conirario, clc nao viria assin,
con a calca coroada dc louros!(3i
DIPO
Vanos ja salcr; ci-lo quc sc aproina,
c ja nos podc falar. prncipc, ncu
cunIado, filIo dc Mcncccu, quc rcsposia
do dcus Apolo iu nos irazcs?
Ent)u CFEONTE
CFEONTE
Una rcsposia favoravcl, pois acrcdiio
quc ncsno as coisas dcsagradavcis, sc
dclas nos rcsulia algun lcn, iornan-sc
una fclicidadc.
DIPO
10
Mas, afinal, cn quc consisic cssa
rcsposia? O quc acalas dc dizcr nao nos
causa confiana, ncn aprccnsao.
CFEONTE
(Indcundo o pouo u]ocIudoi Sc qucrcs
ouvir-nc na prcscna dcsics Ioncns, cu
falarci; nas csiou pronio a cnirar no
palacio, sc assin prcfcrircs.
DIPO
Fala pcranic iodos clcs; o scu
sofrincnio nc causa naior dcsgosio do
quc sc fossc ncu, soncnic.
CFEONTE
Vou dizcr, pois, o quc ouvi da loca do
dcus(4i. O rci Apolo ordcna,
cprcssancnic, quc purifiqucnos csia
icrra da nancIa quc cla nanicn; quc nao
a dcicnos agravar-sc aic iornar-sc
incuravcl.
DIPO
Mas, por quc ncios dcvcnos rcalizar
cssa purificaao? Dc quc nancIa sc iraia?
CFEONTE
11
Urgc cpulsar o culpado, ou punir,
con a noric, o assassino, pois o sanguc
naculou a cidadc (5i.
DIPO
Dc quc Ioncn sc rcfcrc o oraculo
noric?
CFEONTE
Laio, o prncipc, rcinou ouirora ncsic
pas, anics quc ic ionasscs nosso rci.
DIPO
Sin; nuiio ouvi falar nclc, nas nunca
o vi.
CFEONTE
Tcndo sido norio o rci Laio, o dcus
agora cigc quc scja punido o scu
assassino, scja qucn for.
DIPO
Mas ondc sc cnconira clc? Cono
dcscolrir o culpado dc un crinc iao
aniigo?
CFEONTE
Aqui ncsno, na cidadc, afirnou o
oraculo. Tudo o quc sc procura, scra
12
dcscolcrio; c aquilo dc quc dcscuranos,
nos cscapa.
DIPO ]cu pcnsutuo po) un noncnto
DIPO
Foi na cidadc, no canpo, ou cn icrra
csiranIa quc sc concicu o Ionicdio dc
Laio?
CFEONTE
Elc pariiu dc Tclas, para consuliar o
oraculo, confornc nos dissc, c nao nais
voliou.
DIPO
E ncnIuna icsicnunIa, ncnIun,
conpanIciro dc viagcn viu qualqucr coisa
quc nos possa csclarcccr a rcspciio?
CFEONTE
Morrcran iodos, con cccao dc un
unico, quc, apavorado, conscguiu fugir, c
dc iudo o quc viu so nos pdc dizcr una
coisa.
DIPO
Ouc dissc clc? Una lrcvc rcvclaao
podc faciliiar-nos a dcscolcria dc nuiia
coisa, dcsdc quc nos dc un vislunlrc dc
cspcrana.
13
CFEONTE
Dissc-nos clc quc foran salicadorcs
quc cnconiraran Laio c sua cscolia, c o
naiaran. Nao un so, nas un nuncroso
lando.
DIPO
Mas cono, c para quc icria o
assassino praiicado iao audacioso
aicniado, sc nao foi coisa iranada aqui,
ncdianic sulorno?
CFEONTE
Tanlcn a nos ocorrcu cssa idcia;
nas, dcpois da noric do rci, ningucn
pcnsou cn casiigar o crininoso, ial cra a
dcsgraa quc nos ancaava.
DIPO
Ouc calanidadc cra cssa, quc vos
inpcdiu dc invcsiigar o quc sc passara?
CFEONTE
A Esfingc, con scus cnignas, olrigou-
nos a dciar dc lado os faios inccrios, para
so pcnsar no quc inIanos dianic dc nos.
DIPO
Esia lcn; Iavcnos dc voliar origcn
dcssc crinc, c p-lo cn cvidcncia. digna
14
dc Apolo, c dc ii, a soliciiudc quc icndcs
pclo norio; por isso ncsno vcr-nc-cis
sccundando vosso csforo, a fin dc
rcaliliiar c vingar a divindadc c o pas ao
ncsno icnpo. E nao scra por un
csiranIo, nas no ncu inicrcssc quc
rcsolvo punir cssc crinc; qucn qucr quc
Iaja sido o assassino do rci Laio, lcn
podc qucrcr, por igual forna, fcrir-nc con
a ncsna audacia. Auiliando-vos,
porianio, cu sirvo a ninIa propria
causa(6i. Eia, dcprcssa, ncus filIos!
Erguci-vos c ionai vossas palnas dc
suplicanics; quc ouiros convoqucn os
cidadaos dc Cadnos; cu nao rccuarci
dianic dc olsiaculo algun! Con o aulio
do Dcus, ou scrcnos iodos fclizcs, ou vcr-
sc-a nossa ioial runa!
O SACEFDOTE
Lcvanicno-nos, ncus filIos! O quc clc
acala dc anunciar c, prccisancnic, o quc
vnIanos pcdir aqui. Ouc Apolo, quc nos
cnvia cssa prcdiao oracular, possa nos
socorrcr, ianlcn, para pr un fin ao
flagclo quc nos ioriura!
Sucn DIPO, CFEONTE, O SACEFDOTE. Hct)u-sc o POVO.
Ent)u O COFO, conposto dc qunzc notuucs tcIunos.
O COFO
15
Docc palavra dc Zcus, quc nos irazcs
do saniuario dourado dc Dclfos cidadc
ilusirc dc Tclas? Tcnos o cspriio
coniurlado pclo icrror, c o dcscspcro nos
quclrania. Apolo, nunc iuiclar dc
Dclos, iu quc salcs curar iodos os nalcs,
quc soric nos rcscrvas agora, ou pclos
anos fuiuros? Dizc-nos iu, filIa da aurca
Espcrana, divina voz inorial!
Tanlcn a ii rccorrcnos, o filIa dc
Zcus. Palas cicrna, c a iua divina irna,
Diana, proiciora dc nossa pairia, cn scu
irono glorioso na gora incnsa; c Apolo,
quc ao longc cpcdc suas scias; vindc
iodos vos cn nosso socorro; assin cono ja
nos salvasic ouirora dc una dcsgraa quc
nos ancaava, vindc Iojc salvar-nos dc
novo!
Ai dc nos, quc sofrcnos dorcs scn
conia! Todo o povo aiingido pclo coniagio,
scn quc nos vcnIa ncnic rccurso
algun, quc nos possa valcr! Fcncccn os
fruios da icrra; as nacs nao podcn
rcsisiir s dorcs do pario; c as viinas dc
iania dcsgraa, aiiran-sc rcgiao do dcus
das ircvas (7i.
Privada dcsscs norios inuncros, a
cidadc pcrccc, c, scn picdadc, scn una so
16
lagrina, jazcn os corpos pclo cIao,
cspalIando o coniagio icrrvcl; as csposas,
as nacs idosas, con scus calclos lrancos,
nos dcgraus dos aliarcs para ondc corrcn
dc iodos os ponios, solian gcnidos
pungcnics, inplorando o fin dc iania
dcsvcniura. E lanuria dolorosa sc
junian os sons soiurnos do pca. Dilcia
filIa dourada dc Jupiicr, cnvia-nos
sorridcnic, o icu socorro!
E o podcroso Maric, quc ora nos
inflana scn o lronzc dos cscudos (8i,
fcrindo-nos no ncio dcsics griios dc
Iorror, afugcniai-o para lcn longc dc
nossa icrra, ou para o vasissino lciio dc
Anfiiriic, ou para as ondas inospiias dos
narcs da Tracia, porquc o quc a noiic nao
naia, o dia incdiaio con ccricza dcsiroi.
Jupiicr, nosso Pai, scnIor das fascas
ofuscanics, csnaga cssc Maric inpicdoso
sol icus raios icrrvcis!
rci Lcio(9i nos pcdinos quc dc icu
arco dc ouro iuas flccIas invcncvcis
fosscn lanadas para nos socorrcr, para
nos proicgcr, lcn cono as iocIas
ardcnics dc Diana, con as quais cla
pcrcorrc as colinas dc iua icrra.
Invocanos ianlcn o dcus dc dourada
iiara, quc usa o nonc dc nosso pas, Daco,
17
dc rulicundas faccs, o dcus da alcgria,
para quc, con scu coricjo dc ninfas, corra
ianlcn cn nosso aulio, con scu
flancjanic arcIoic, conira cssc dcus crucl,
quc ningucn vcncra!
Hcupu)ccc DIPO, quc su do puuco du)untc u tnu cst)o]c
DIPO
(Ao Co)]cui Tu crgucs iua suplica; c o
quc vcns pcdir aos dcuscs, a proicao c o
alvio a icus nalcs, iu olicras, scn
dcnora, sc quiscrcs ouvir ninIas
palavras, c agir cono sc faz nisicr, cn
facc do flagclo. Esias palavras, dirijo a
iodos vos, cidadaos, scn quc nada saila
accrca do assassnio. sou csiranIo ao
crinc, c a iudo o quc dclc sc conia; assin,
ouvi o quc icnIo a vos rcconcndar. Pouco
avanarcnos cn nossas pcsquisas, sc nao
nc forncccrdcs alguns indcios. So dcpois
dcssc aicniado c quc fui adniiido cono
cidadao cnirc vos; c por isso a iodos vos,
iclanos, dcclaro o scguinic. Oucn qucr
quc saila qucn naiou Laio, filIo dc
Laldaco, fica iniinado a vir a ninIa
prcscna para no dizcr; ncsno quc rcccic
alguna conscqucncia da dcnuncia, o
crininoso quc falc, aniccipando una
acusaao dc ouircn, pois ncnIuna ouira
pcna sofrcra, scnao a dc scr cilado do
18
pas, scn quc sua vida corra pcrigo. Sc
algucn salc quc o Ionicida nao c iclano,
nas csirangciro, nao dcvc oculiar cssa
rcvclaao, pois icra una rcconpcnsa c o
ncu rcconIccincnio. Mas, sc vos
silcnciais, ou sc algucn, por ncro icnor,
dciar dc indicar un anigo, ou dc sc
dcnunciar, cis o quc ordcno quc sc faa, c
o quc clc dcvc salcr dc nin. Ouc ncnIun
Ialiianic dcsic rcino, ondc ccro o podcr
solcrano, rcccla cssc indivduo, scja
qucn for; c nao lIc dirija a palavra, ncn
pcrniia quc clc pariicipc dc prcccs ou dc
Iolocausios, ou rcccla a agua lusiral. Ouc
iodos sc afasicn dclc, c dc sua casa,
porquc clc c una nodoa infananic,
confornc acala dc nos rcvclar o oraculo
do dcus. Eis a cono qucro scrvir
divindadc, c ao finado rci. E, ao crininoso
dcsconIccido, cu qucro quc scja para
scnprc naldiio! Oucr Iaja conciido o
crinc so, qucr icnIa iido cunpliccs, quc
scja rigorosancnic punido, arrasiando, na
dcsgraa, una vida niscravcl!... E sc
algun dia cu o rcccli voluniariancnic no
ncu lar, quc solrc nin rccaia cssa
naldiao c os nalcs quc cla irara! Eu vos
conjuro, cidadaos! Aicndci a iudo o quc
vos digo, por nin, pclo dcus Apolo, c por
csic pas quc pcrccc na csicrilidadc c na
19
colcra divina! Ainda quc cssa purificaao
nao nos fossc prcscriia pclo dcus, nao
scria possvcl dciar quc a cidadc
coniinuassc poluda, visio quc o norio cra
un Ioncn lon, c cra o rci! Ao conirario,
dcvcranos rcalizar iodas as pcsquisas
possvcis! Para ianio csforar-nc-ci agora,
cu, quc Icrdci o podcr quc Laio ccrcia, cu
quc iivc o scu lar, quc rcccli sua csposa
cono ninIa csposa, c quc icria pcrfilIado
scus filIos, sc clc os iivcssc dciado! Sin!
Por iodas cssas razcs, cono sc clc fossc
ncu pai, iudo farci para dcscolrir o
assassino dcssc filIo dc Laldaco, digno
dcsccndcnic dc Polidoro, dc Cadno c do
lcndario Agcnor (10i. A iodos quanios sc
rccuscn a nc olcdcccr, dcscjo quc os
dcuscs lIcs ncgucn iodo c qualqucr fruio
da icrra, c prolc dc suas csposas; c qucro
quc para scnprc padcan dc iodos os
nalcs quc ora sofrcnos, c dc ouiros ainda
nais crucis. E a vos, iclanos, quc,
ccriancnic, aprovais ncus dcsgnios, quc
a Jusiia vos proicja, c quc iodos os
dcuscs vos scjan propcios!
COFIFEU
Eu ic falarci, o rci, confornc
dcicrninas con iuas ircncndas
naldics. NcnIun dc nos foi o naiador
20
dc Laio; ncnIun dc nos salc indicar qucn
o icnIa sido! Ouc o dcus Apolo, quc
ordcnou cssa pcsquisa, possa rcvclar-nos
qucn icria, Ia ianio icnpo ja, conciido
cssc Iorrcndo crinc!
DIPO
jusio o quc dizcs; nas nao csia cn
nosso podcr coagir a divindadc a proccdcr
dc forna coniraria sua voniadc.
COFIFEU
Nova idcia proporci, alcn da quc ja
dissc.
DIPO
E, sc icns una icrccira, fala! Nao
dcics dc a fornular!
COFIFEU
ConIco algucn quc, quasc ianio
cono Apolo, salc dos nisicrios profundos!
Tircsias. Sc o inicrrogarnos, o prncipc,
clc nos dira clarancnic o quc sc passou.
DIPO
Nao csqucci cssc rccurso; a consclIo
dc Crconic nandci dois cnissarios
procura-lo. Adnira-nc quc ainda nao
icnIan cIcgado.
21
COFIFEU
Todos os runorcs quc ouirora
circulavan cran frvolos c aniiquados.
DIPO
Ouc runorcs? Eu csiinaria conIcccr
iudo o quc cniao sc acrcdiiava.
COFIFEU
Dizian quc Laio foi norio por uns
viajanics.
DIPO
Tanlcn isso ouvi dizcr; nas nao
aparcccu una so icsicnunIa ocular.
COFIFEU
Por nuiio pouco scnsvcl quc o
assassino scja ao icnor, quando soulcr da
naldiao icrrvcl quc profcrisic, nao
rcsisiira!
DIPO
Oucn nao rcccou concicr un crinc
ial, nao sc dciara inprcssionar por
sinplcs palavras.
O COFO
Acala dc cIcgar qucn iudo nos vai
dcscolrir! Trazcn aqui o divino profcia, o
22
unico, cnirc iodos os Ioncns, quc salc
dcsvcndar a vcrdadc!
Ent)u TIFSIAS, ucIo c ccgo, guudo po) un ncnno. Escotun-
no dos sc)udo)cs dc DIPO.
DIPO
Tircsias, quc conIcccis iodas as
coisas, iudo o quc sc possa avcriguar, c o
quc dcvc pcrnancccr sol nisicrio; os
signos do ccu c os da icrra... Enlora nao
vcjas, iu salcs do nal quc a cidadc sofrc;
para dcfcndc-la, para salva-la, so a ii
podcnos rccorrcr, o Fci! (11i Apolo,
confornc dcvcs icr salido por ncus
cnissarios, dcclarou a nossos ncnsagciros
quc so nos lilcriarcnos do flagclo quc nos
naliraia sc os assassinos dc Laio forcn
dcscolcrios ncsia cidadc, c norios ou
dcsicrrados. Por iua vcz, Tircsias, nao nos
rccuscs as rcvclacs oracularcs dos
passaros, ncn quaisqucr ouiros rccursos
dc iua aric divinaioria; salva a cidadc,
salva a ii proprio, a nin, c a iodos,
clininando cssc csiigna quc provcn do
Ionicdio. Dc ii nos dcpcndcnos agora!
Scr uiil, quando para isso icnos os ncios
c podcrcs, c a nais graia das iarcfas!
TIFSIAS
23
OI! Tcrrvcl coisa c a cicncia, quando
o salcr sc iorna inuiil! Eu lcn assin
pcnsava; nas crcio quc o csqucci, pois do
conirario nao icria conscniido cn vir aic
aqui.
DIPO
Ouc icns iu, Tircsias, quc csias iao
dcsalcniado?
TIFSIAS
Ordcna quc cu scja rcconduzido a
ninIa casa, o rci. Sc nc aicndcrcs,
nclIor scra para ii, c para nin.
DIPO
Tais palavras, dc iua paric, nao sao
razoavcis, ncn anisiosas para con a
cidadc quc ic nanicn, visio quc lIc
rccusas a rcvclaao quc ic soliciia.
TIFSIAS
Para icu lcncfcio, cu lcn sci, icu
dcscjo c inoporiuno. Logo, a fin dc nao
agir inprudcnicncnic...
DIPO
Pclos dcuscs! Visio quc salcs, nao nos
oculics a vcrdadc! Todos nos, iodos nos,
dc joclIos, ic roganos!
24
TIFSIAS
Vos dclirais, scn duvida! Eu causaria
a ninIa dcsgraa, c a iua!
DIPO
Ouc dizcs?!... ConIcccndo a vcrdadc,
nao falaras? Por acaso icns o iniuiio dc
nos irair, causando a pcrda da cidadc?
TIFSIAS
Janais causarci iananIa dor a ii,
ncn a nin! Por quc nc inicrrogas cn
vao? Dc nin nada ouviras!
DIPO
Pois quc! iu, o nais cclcrado dc
iodos os Ioncns! Tu irriiarias un coraao
dc pcdra! E coniinuaras assin, inflcvcl c
inalalavcl?
TIFSIAS
Ccnsuras cn nin a colcra quc csiou
cciiando, porquc ignoras ainda a quc cu
cciiaria cn ouiros! Ignoras... c, no
cnianio, nc injurias!
DIPO
Oucn nao sc irriiaria, con cfciio,
ouvindo iais palavras, quc provan o
quanio dcsprczas csia cidadc!
25
TIFSIAS
O quc icn dc aconicccr, aconicccra,
cnlora cu guardc silcncio!...
DIPO
Visio quc as coisas fuiuras faialncnic
virao, iu lcn podcs prcdizc-las!
TIFSIAS
Nada nais dirci! Dcia-ic lcvar, sc
quiscrcs, pcla colcra nais violcnia!
DIPO
Pois lcn! Mcsno irriiado, cono csiou,
nada oculiarci do quc pcnso! Salc, pois,
quc, cn ninIa opiniao, iu fosic cunplicc
no crinc, ialvcz icnIas sido o nandanic,
cnlora nao o icndo conciido por iuas
naos. Sc nao fosscs ccgo, a ii, soncnic, cu
acusaria cono auior do crinc.
TIFSIAS
Scra vcrdadc? Pois EU! EU c quc ic
ordcno quc olcdcas ao dccrcio quc iu
ncsno laiasic, c quc, a pariir dcsic
noncnio, nao dirijas a palavra a ncnIun
dcsics Ioncns, ncn a nin, porquc o
npio quc csia profanando a cidadc S
TU!
DIPO
26
Ouc? Tu ic aircvcs, con cssa
inpudcncia, a ariicular scnclIanic
acusaao, c pcnsas, porvcniura, quc
sairas daqui inpunc?
TIFSIAS
O quc csia diio, csia! Eu conIco a
vcrdadc podcrosa!
DIPO
Oucn ic dissc isso? Con ccricza nao
dcscolrisic por ncio dc ariifcios!
TIFSIAS
Tu ncsno! Tu nc forasic a falar, lcn
a ncu pcsar!
DIPO
Mas, quc dizcs, afinal? Nao ic
conprccndo lcn! Vanos! Fcpcic iua
acusaao!
TIFSIAS
Afirno OUE S TU o assassino quc
procuras!
DIPO
OI! Nao rcpciiras inpuncncnic iao
ulirajanic acusaao!
TIFSIAS
27
Scra prcciso quc cu coniinuc a falar,
provocando ainda nais iua colcra?
DIPO
Fala o quanio quiscrcs... O quc dizcs,
dc nada valcra.
TIFSIAS
Pois cu asscguro quc ic unisic,
crininosancnic, scn o salcr, quclcs quc
ic sao nais caros; c quc nao salcs ainda a
quc dcsgraa ic lanasic!
DIPO
Crcs iu quc assin coniinuaras a falar,
scn conscqucncias?
TIFSIAS
Ccriancnic! Sc c quc a vcrdadc icnIa
alguna fora!
DIPO
Sin! Ela a icn; nas nao cn icu
provciio! En iua loca, cla ja sc nosira
fraca... Tcus ouvidos c iua conscicncia
csiao fccIados, cono icus olIos.
TIFSIAS
E cs iu, o rci infcliz! quc nc fazcs
agora csia ccnsura... nas un dia vira,
28
nuiio lrcvc, cn quc iodos, scn cccao,
pior viiupcrio Iao-dc fornular conira ii!
DIPO
Tu vivcs na ircva... Nao podcrias
nunca fcrir a nin, ou a qucn qucr quc
viva cn plcna luz.
TIFSIAS
Nao c dcsiino icu cair viina dc ncus
golpcs. Apolo para isso lasiara, pois iais
coisas lIc conpcicn.
DIPO
Isso iudo foi invcnao iua, ou dc
Crconic?
TIFSIAS
Crconic cn nada concorrcu para icu
nal; iu soncnic cs icu proprio ininigo.
DIPO
riqucza! podcr! gloria dc una
vida consagrada cicncia, quania invcja
dcspcriais conira o Ioncn a qucn iodos
adniran! Sin! Porquc do inpcrio quc
Tclas ps cn ninIas naos scn quc cu o
Iouvcssc pcdido, rcsulia quc Crconic, ncu
anigo ficl, anigo dcsdc os princiros dias,
sc insinua sul-rcpiiciancnic sol nin, c
29
icnia dcrrular-nc, sulornando csic
fciiicciro, csic forjador dc ariinanIas, csic
pcrfido cIarlaiao quc nada nais qucr,
scnao dinIciro, c quc cn sua aric c ccgo.
Porquc, vcjanos. dizc iu, Tircsias! Ouando
ic rcvclasic un adivinIo clarividcnic? Por
quc, quando a Esfingc propunIa aqui scus
cnignas, nao sugcrisic aos iclanos una
so palavra cn prol da salvaao da cidadc?
A soluao do prollcna nao dcvia calcr a
qualqucr un; iornava-sc ncccssaria a aric
divinaioria. Tu provasic, cniao, quc nao
salias inicrprciar os passaros, ncn os
dcuscs. Foi cn iais condics quc cu aqui
vin icr; cu, quc dc nada salia; cu, dipo,
inpus silcncio icrrvcl Esfingc; c nao
foran as avcs, nas o raciocnio o quc nc
dcu a soluao. Tcnias agora afasiar-nc do
podcr, na cspcrana dc ic scniarcs junio
ao irono dc Crconic!... Oucr nc parcccr
quc a ii, c a icu cunplicc, csia purificaao
dc Tclas vai cusiar caro. Nao fosscs iu iao
vclIo, c ja icrias conprccndido o quc
rcsulia dc una iraiao!
COFIFEU
A nosso vcr, o Fci, ianio iuas palavras,
cono as dc Tircsias, foran inspiradas pcla
colcra. Ora, nao sc iraia agora dc julgar
30
csscs dclaics; o quc urgc c dar
cunprincnio ao oraculo dc Apolo.
TIFSIAS
Sc iu possuis o rcgio podcr, o dipo,
cu posso falar-ic dc igual para igual!
TcnIo cssc dirciio! Nao sou icu
sulordinado, nas sin dc Apolo; iao pouco
janais scria un clicnic dc Crconic. Digo-
ic, pois, ja quc ofcndcsic ninIa ccgucira,
quc iu icns os olIos alcrios luz, nas
nao cncrgas icus nalcs, ignorando qucn
cs, o lugar ondc csias, c qucn c aqucla
con qucn vivcs. Salcs iu, por acaso, dc
qucn cs filIo? Salcs quc cs o naior
ininigo dos icus, nao so dos quc ja sc
cnconiran no Hadcs, cono dos quc ainda
vivcn na icrra? Un dia vira, cn quc scras
cpulso dcsia cidadc pclas naldics
naicrnas c paicrnas. Vcs agora iudo
clarancnic; nas cn lrcvc caira solrc ii a
noiic cicrna. Ouc asilo cnconiraras, quc
nao oua icus gcnidos? Ouc rccanio da
icrra nao vilrara con iuas lancniacs
quando soulcrcs cn quc funcsio
consorcio vcio icrninar iua aniiga
carrcira? Tu nao podcs prcvcr as niscrias
scn conia quc ic farao igual, na dcsdiia, a
icus filIos. E agora... podcs lanar ioda a
infania solrc nin, c solrc Crconic,
31
porquc ncnIun norial, nais do quc iu,
sucunlira ao pcso dc iananIas
dcsgraas!
DIPO
Oucn podcra suporiar palavras iais?
Vai-ic daqui, niscravcl! Fciira-ic, c nao
volics nais!
TIFSIAS
Eu nao icria vindo, sc nao nc
cIanasscs!
DIPO
Nunca pcnsci quc vicsscs aqui dizcr
ianias ioliccs; do conirario, nao ic
nandaria luscar!
TIFSIAS
Tu nc considcras iolo; nas para icus
pais, os quc ic dcran a vida cu
scnprc fui ajuizado.
DIPO
Ouc pais? Espcra un noncnio!...
Dizc. qucn nc dcu a vida?
TIFSIAS
Esic dia ncsno far-ic-a salcdor dc
icu nascincnio, c dc iua noric! (12i
32
DIPO
Cono c olscuro c cnignaiico iudo o
quc dizcsl
TIFSIAS
Nao icns sido Ialil na dccifraao dc
cnignas?
DIPO
Podcs insuliar-nc... Has-dc nc
cngrandcccr ainda.
TIFSIAS
Essa grandcza c quc causa iua
infclicidadc!
DIPO
Sc cu ja salvci a cidadc... O nais, quc
inporia?
TIFSIAS
Eu nc rciiro. ncnino! Vcn guiar-
nc!
DIPO
Sin... c prudcnic quc clc ic lcvc! Tua
prcscna nc inporiuna; longc daqui nao
nc nolcsiaras.
TIFSIAS
33
Vou-nc cnlora, sin; nas anics qucro
dizcr o quc nc irouc aqui, scn icncr iua
colcra, porquc nao nc podcs fazcr nal.
Afirno-ic, pois. o Ioncn quc procuras Ia
ianio icnpo, por ncio dc ancaadoras
proclanacs, solrc a noric dc Laio,
EST AOUI! Passa por csirangciro
doniciliado, nas logo sc vcra quc c iclano
dc nascincnio, c clc nao sc alcgrara con
cssa dcscolcria. Elc vc, nas iornar-sc-a
ccgo; c rico, c acalara ncndigando; scus
passos o lcvarao icrra do clio, ondc
iaicara o solo con scu lordao. Vcr-sc-a,
ianlcn, quc clc c ao ncsno icnpo, irnao
c pai dc scus filIos, c filIo c csposo da
nulIcr quc lIc dcu a vida; c quc profanou
o lciio dc scu pai, a qucn naiara. Vai,
dipo! Pcnsa solrc iudo isso cn icu
palacio; sc nc convcnccrcs dc quc ninio,
podcs, cniao, dcclarar quc nao icnIo
ncnIuna inspiraao profciica.
(Sai TIFSIASi
DIPO cnt)u no puuco
O COFO
Oucn scra o infcliz a qucn o rocIcdo
faidico dc Dclfos dcsigna cono auior dos
nais nonsiruosos crincs? Eis o noncnio
cn quc clc dcvcria fugir, nais vcloz quc os
34
rapidos cavalos, c nais inpciuoso quc a
icnpcsiadc! Porquc, arnado con os raios
fulninanics, Apolo, filIo dc Jupiicr, ja sc
aiira conira clc, pcrscguido pclas
incoravcis Furias.
* * *
Do ncvocnio Parnaso acala dc cIcgar
aic nos un lrado Iorrvcl. quc iodos
pcrsigan, pclo rasio quc dcia, cssc
crininoso dcsconIccido; clc vagucia pclas
florcsias, cscondc-sc nas cavcrnas, ou
galga as nonianIas cono un iouro
acuado. Infcliz, sua corrida insana isola-o
cada vcz nais dos Ioncns; cn vao
procura fugir aos oraculos quc nos vcn,
do ccniro do nundo, c quc, cicrnancnic
vivos, csvoaan cn iorno dclc... (13i
* * *
Tcrrvcis, sin! icrrvcis sao as
duvidas quc nc causan as palavras do
Ialil adivinIo. Nao sci sc clc csia, ou nao,
con a vcrdadc; nao aiino o quc dcva
pcnsar a rcspciio... Mcu cspriio vacila,
inccrio, scn conprccndcr o passado, ncn
o prcscnic. Ouc confliio podc Iavcr cnirc
os filIos dc Laldaco c os dc Pollio? Ncn
ouirora, ncn Iojc, nada soulcnos quc
fornca una prova conira a
35
Ionoralilidadc dc dipo, c quc nos lcvc a
vingar, cn favor dos Laldacidas, un crinc
cujo auior sc ignora!
* * *
Mas Jupiicr c Apolo sao clarividcnics;
clcs conIcccn as acs dos noriais; quc
un adivinIo saila, a ial rcspciio, nais do
quc nos, isso c quc nada nos garanic; so
pcla inicligcncia podc un Ioncn
solrcpujar a ouiro. Enquanio nao sc
jusiificar a afirnaao do adivinIo, nao
apoiarci os quc acuscn dipo. Porquc foi
pcranic iodos quc ouirora vcio conira clc a
virgcn alada (14i; vinos lcn o quanio clc
c inicligcnic, c foi ncdianic cssa prova
nagnfica quc clc sc iornou qucrido pcla
cidadc. Assin, ncu cspriio nunca o
acusara dc un crinc!
Ent)u CFEONTE, possudo dc ]o)tc ))tucuo
CFEONTE
Cidadaos! Acalo dc salcr quc dipo
fornulou conira nin gravssinas
acusacs, quc cu nao posso adniiir! Aqui
csiou para nc dcfcndcr! Sc, no ncio da
dcsgraa quc nos afligc, clc supc quc cu o
icnIa aiacado, por palavras ou aios, nao
qucro pcrnancccr sol o vcanc dc
scnclIanic suspciia, pois para nin isso
36
nao scria ofcnsa dc soncnos valor, nas
sin una profunda injuria, qual a dc scr
por vos, c por ncus anigos, considcrado
un iraidor!
COFIFEU
Talvcz cssa acusaao injuriosa lIc
icnIa sido diiada pcla colcra noncnianca,
c nao pcla rcflcao.
CFEONTE
Oucn icria insinuado a dipo quc por
ncu consclIo o adivinIo profcriu aquclas
ncniiras?
COFIFEU
Fcalncnic, clc assin dcclarou, nas
nao sci con quc fundancnio.
CFEONTE
E foi con olIar scrcno c raciocnio
scguro quc clc crgucu ial dcnuncia?
COFIFEU
Nao sci dizcr... Nao posso pcncirar no
niino dos podcrosos; nas... ci-lo quc sai
do palacio.
Ent)u DIPO, I)uscuncntc
DIPO
37
Ouc vicsic fazcr aqui? Tcns coragcn
dc vir a ninIa casa, iu, quc conspiras
conira ninIa vida, c prcicndcs arrancar-
nc o podcr? Vanos! Dizc-nc, pclos
dcuscs! pcnsas iu, por acaso, quc cu scja
un covardc, ou un dcncnic, para
concclcrcs iais projcios? SupunIas quc
cu nunca vicssc a salcr dc iuas acs
sccrcias, c quc nao as punissc logo quc
fosscn dcscolcrias? Nao scra inicnio dc
un louco prcicndcr, scn riqucza c scn
proscliios, una auioridadc quc soncnic
nos podcn dar o povo c a foriuna?
CFEONTE
Salcs o quc inporia fazcr? Dcia-nc
rcspondcr a iuas palavras dc igual para
igual, c so nc julgucs dcpois dc nc icrcs
ouvido!
DIPO
Tu cs Ialil cn nanolrar a palavra;
nas cu nao nc sinio disposio a ouvir-ic,
salcndo quc icnIo cn ii un ininigo
pcrigoso.
CFEONTE
A ial rcspciio, ouvc o quc ic qucro
dizcr.
DIPO
38
Sin; ouvirci; nas nao insisias cn
afirnar quc nao cs culpado.
CFEONTE
Tu ic cnganas, sc crcs quc a icinosia
scja una viriudc.
DIPO
E iu nao ic iludas pcnsando quc
ofcndcras a un parcnic, scn quc rccclas
o dcvido casiigo.
CFEONTE
Dc acordo; icns razao ncssc ponio;
nas dizc-nc qual foi a ofcnsa quc ic fiz!
DIPO
Fosic iu, ou nao, qucn nc aconsclIou
a nandar vir cssc fanoso profcia?
CFEONTE
Sin; c nanicnIo ninIa opiniao
accrca dclc.
DIPO
Ha quanio icnpo Laio...
CFEONTE
Mas quc fcz clc? Nao conprccndo!...
DIPO
39
... Dcsaparcccu, viina dc un
assassino?
CFEONTE
Ja la sc vao nuiios anos!
DIPO
E ja ncssc icnpo Tircsias ccrciiava
sua cicncia?
CFEONTE
Sin; clc ja cra, cniao, salio c
rcspciiado.
DIPO
E, ncssa cpoca, dissc clc alguna coisa
a ncu rcspciio?
CFEONTE
Nunca! pclo ncnos cn ninIa
prcscna.
DIPO
E vos nao fizcsics pcsquisas a fin dc
apurar o crinc?
CFEONTE
Fizcnos, ccriancnic, nas nada sc
dcscolriu.
DIPO
40
Cono sc cplica, pois, quc cssc
Ioncn iao Ialil, nao iivcssc diio cniao o
quc diz Iojc?
CFEONTE
Nao sci; c, quando dcsconIco una
coisa, prcfiro calar-nc!
DIPO
Tu nao ignoras, no cnianio, c dcvcs
cn plcna conscicncia confcssar...
CFEONTE
Ouc dcvo cu confcssar? Tudo o quc
soulcr, dirci!
DIPO
... Ouc, sc clc nao csiivcssc dc conluio
coniigo, nunca viria dizcr quc a noric dc
Laio foi crinc por nin conciido.
CFEONTE
Ouc clc dissc, iu lcn salcs. Mas
ianlcn cu icnIo o dirciio dc ic dirigir
algunas pcrgunias.
DIPO
Pois inicrroga-nc! Tu nao nc
convcnccras dc quc Iaja sido cu o
assassino.
41
CFEONTE
Ora vcjanos. iu dcsposasic ninIa
irna?
DIPO
inpossvcl rcspondcr ncgaiivancnic
a ial pcrgunia.
CFEONTE
E rcinas iu ncsic pas con cla, quc
pariilIa dc icu podcr suprcno?
DIPO
Sin; c iudo o quc cla dcscja, cu
incdiaiancnic cccuio.
CFEONTE
E nao scrci cu igualncnic podcroso,
quasc ianio cono vos?
DIPO
Sin; c por isso ncsno c quc parcccs
scr un pcrfido anigo.
CFEONTE
Nao, sc raciocinarcs cono cu.
Eanina csic princiro ponio. acrcdiias
quc algucn prcfira o irono, con scus
cncargos c pcrigos, a una vida iranquila,
sc ianlcn dcsfruia podcr idcniico? Por
42
ninIa paric, anliciono ncnos o iiulo dc
rci, do quc o prcsigio rcal; c cono cu
pcnsan iodos quanios sailan liniiar suas
anlics. Hojc alcano dc ii iudo quanio
dcscjo. c nada icnIo a icncr... Sc fossc cu
o rci, nuiia coisa, ccriancnic, faria conira
a ninIa voniadc... Cono, pois, iria cu
prcicndcr a rcalcza, cn iroca dc un
valincnio quc nao nc causa a ncnor
prcocupaao? Nao nc julgo iao inscnsaio
quc vcnIa a coliar o quc nao scja para
nin, ao ncsno icnpo Ionroso c
provciioso. Aiualncnic, iodos nc saudan,
iodos nc acolIcn con sinpaiia; os quc
algo prcicndcn dc ii, procuran conscguir
ninIa inicrccssao; para nuiios c graas a
ncu pairocnio quc iudo sc rcsolvc. Cono,
pois, dciar o quc icnIo, para plciicar o
quc dizcs? TananIa pcrfdia scria ianlcn
una vcrdadcira iolicc! Nao nc scduz cssc
projcio; c, sc algucn sc propuscssc a
icnia-lo, cu nc oporia sua rcalizaao. Eis
a prova do quc afirno. vai iu ncsno a
Dclfos c procura salcr sc cu nao iransniii
ficlncnic a rcsposia do oraculo. Eis ouira
indicaao. sc iu provarcs quc cu csiou dc
conccrio con o adivinIo, condcnar-nc-as
noric nao por un so voio, nas por dois.
o icu c o ncu. Nao nc acuscs lascado cn
vagas suspciias, scn nc ouvir princiro.
43
Nao c lciio julgar lcvianancnic, cono
pcrvcrsos, os Ioncns nicgros, assin
cono nao c jusio considcrar nicgros os
Ioncns dcsoncsios. Fcjciiar un anigo
ficl, pcnso cu, cquivalc a dcsprczar a
propria vida, cssc lcn iao prccioso! O
icnpo fara con quc rcconIcas iudo isso
con scgurana, pois so clc nos podc
rcvclar quando os Ioncns sao lons, ao
passo quc un so dia lasia para cvidcnciar
a naldadc dos naus.
COFIFEU
Para qucn, sinccrancnic, qucr cviiar
a injusiia, clc nuiio lcn ic falou, o rci.
scnprc falvcl o julgancnio dc qucn
dccidc scn pondcraao!
DIPO
A fin dc rcvidar un aiaquc s oculias
urdido conira nin, dcvo csiar pronio,
scnprc, para a dcfcsa. Sc cu cspcrar
iranquilancnic, os planos dcsic Ioncn
scrao rcalizados, c os ncus fracassarao.
CFEONTE
Ouc prcicndcs iu, ncssc caso? Eilar-
nc do pas?
DIPO
44
Nao! iua noric, c nao apcnas o
dcsicrro o quc cu qucro.
CFEONTE
Mas... quando pudcrcs conprovar quc
cu conspiro conira ii!
DIPO
Falas cono qucn sc dispc a nao
olcdcccr?
CFEONTE
Sin, porquc vcjo quc nao csias
dclilcrando con disccrnincnio.
DIPO
So cu sci o quc nc convcn fazcr, no
ncu inicrcssc.
CFEONTE
Mas, ncssc caso, ianlcn o ncu
inicrcssc dcvc scr aicndido!
DIPO
Mas iu cs un iraidor!
CFEONTE
E sc o quc afirnas nao for vcrdadc?
DIPO
45
Scja cono for, cu dcvo scr olcdccido!
CFEONTE
Nao, sc ordcnarcs o quc nao for jusio!
DIPO
cidadc dc Tclas!
CFEONTE
Tanlcn cu posso convocar a cidadc;
cla nao c iua, cclusivancnic!
O COFO
Acalnai-vos, o Prncipcs! Muiio a
proposiio vcn icr convosco a rainIa
Jocasia; vcjo-a ncsic noncnio sair do
palacio. Ela dara, ccriancnic, a vosso
dissdio, fcliz soluao.
Ent)u JOCASTA
JOCASTA
Por quc provocasics, infclizcs, cssc
inprudcnic dclaic? Nao vos cnvcrgonIais
cn discuiir qucsics niinas, no noncnio
cn quc airoz calanidadc cai solrc o pas?
Volia a icu palacio, dipo; c iu, Crconic, a
icus aposcnios. Nao cciicis con palavras
vas, una discordia funcsia.
CFEONTE
46
dipo, icu narido, o ninIa irna, julga
accriado iraiar-nc cruclncnic, inpondo-
nc ou o dcsicrro para longc da pairia, ou
a noric.
DIPO
vcrdadc, ninIa csposa. Acusci-o dc
conspirar conira a ninIa pcssoa.
CFEONTE
Ouc scja cu dcsgraado! Ouc norra
naldiio sc concii a pcrfdia dc quc nc
acusas!
JOCASTA
Pclos dcuscs, dipo, crc no quc clc
ic diz! E crc, nao so pclo jurancnio quc
profcriu, nas ianlcn cn aicnao a nin c
a iodos quanios csiao prcscnics!
O COFO
Dcia-ic pcrsuadir, rci dipo! Nos ic
pcdinos!
DIPO
Cono, c cn quc, dcscjais quc cu ccda?
O COFO
Esic Ioncn nao c criana, dipo! Sc
prcsiou iao solcnc jurancnio, rcspciia-o!
47
DIPO
Salcis, acaso, o quc clc prcicndc?
COFIFEU
Eu sci!
DIPO
Eplica-ic, pois!
COFIFEU
Nao acuscs por una vaga suspciia, c
nao lanccs dcsonra un anigo quc sc
voiou, clc proprio, cicrna naldiao!
DIPO
Salcs quc ial pcdido cquivalc a qucrcr
ninIa noric, ou ncu clio para pas
disianic?
COFIFEU
Nao! Pclo Dcus suprcno! Por Hclios!
Ouc cu norra, dcicsiado pclos dcuscs c
pclos Ioncns sc iivcr scnclIanic
pcnsancnio! Mas a dcsgraa quc nc
afligc, c a iodo o povo dc Tclas, ja c
lasianic; nao quciranos acrcsccniar-lIc
novos noiivos dc dcsgosio!
DIPO
48
Ouc clc sc rciirc, pois, ainda quc disso
rcsulic ninIa noric, ou ncu dcsicrro!
Ccdo a vosso pcdido, o iclanos! c nao
ao dclc; so o vosso nc conovcu! Crconic,
csicja ondc csiivcr, scr-nc-a scnprc
odioso!
CFEONTE
Ccdcsic conira a voniadc, vc-sc lcn;
nas scniiras rcnorsos, quando iua colcra
sc ciinguir. Un caraicr cono o icu c una
fonic dc dissalorcs.
DIPO
Nao nc dciaras, finalncnic, cn paz?
Oucrcs, ou nao, sair dc Tclas?
CFEONTE
Sin! Eu pariirci! Doravanic nao nc
vcras, nunca nais! Para os iclanos,
porcn, scrci scnprc o ncsno!
(Su CHEONTEi
COFIFEU
rainIa, por quc nao conduzcs icu
narido para o palacio?
JOCASTA
Farci o quc pcdcs, quando soulcr o
quc sc passou.
49
COFIFEU
Fuicis palavras provocaran vagas
suspciias; ora, ncsno o quc carccc dc
fundancnio nuiia vcz nos corroi o
coraao.
JOCASTA
E as ofcnsas foran rccprocas?
COFIFEU
OI! Ccriancnic quc sin.
JOCASTA
E quc dizian clcs?
COFIFEU
MclIor fora, o rainIa, cnccrrar csic
confliio no ponio cn quc ficou, pois ja nos
anargura dcnais o inforiunio dc nosso
pas.
DIPO
Vcs iu a quc siiuaao cIcganos,
apcsar dc iuas loas inicncs? E iudo
porquc dcscurasic dc ncus inicrcsscs, c
dciasic dininuir a afciao quc iinIas por
nin.
O COFO
50
Ja nuiias vczcs ic disscnos, o
prncipc, quc nos scranos, cn nossa
propria opiniao, loucos c inprudcnics sc
ic alandonasscnos agora, a ii, quc nos
puscsic no lon caninIo quando a pairia
sucunlia! Sc, pois, Iojc cono ouirora, o
nosso guia!
Moncnto dc scnco
JOCASTA
Mas, pclos dcuscs, dipo, dizc-nc. por
quc razao ic lcvasic a iao foric colcra?
DIPO
Vou dizcr-ic, ninIa nulIcr, porquc ic
vcncro nais do quc a iodos os iclanos! Foi
por causa dc Crconic, c da irana quc
urdiu conira nin.
JOCASTA
Eplica-nc lcn o quc Iouvc, para quc
cu vcja sc iuas palavras nc convcnccn.
DIPO
Elc prcsunc quc icnIa sido cu o
naiador dc Laio!
JOCASTA
Mas... dcscolriu clc isso, ou ouviu dc
algucn?
51
DIPO
Elc insinuou isso a un adivinIo, un
sinplcs inposior, porquanio clc proprio
nada sc aircvc a afirnar.
JOCASTA
Ora, nao ic prcocupcs con o quc
dizcs; ouvc-nc, c fica salcndo quc
ncnIun norial podc dcvassar o fuiuro.
Vou dar-ic ja a prova do quc afirno. Un
oraculo ouirora foi cnviado a Laio, nao
posso dizcr sc por Apolo cn pcssoa, nas
por scus saccrdoics, ialvcz... O dcsiino do
rci scria o dc norrcr viina do filIo quc
nasccssc dc nosso casancnio. No cnianio,
iodo o nundo salc c garanic, Laio
pcrcccu assassinado por salicadorcs
csirangciros, nuna cncruzilIada dc ircs
caninIos. Ouanio ao filIo quc iivcnos,
nuiios anos anics, Laio anarrou-lIc as
ariiculacs dos pcs, c ordcnou quc naos
csiranIas o prccipiiasscn nuna
nonianIa inaccssvcl. Ncssa ocasiao,
Apolo dciou dc rcalizar o quc prcdissc!...
Ncn o filIo dc Laio naiou o pai, ncn Laio
vcio a norrcr viina dc un filIo, noric
Iorrcnda, cuja pcrspcciiva ianio o
apavorava! Eis a cono as coisas sc
passan, confornc as profccias oracularcs!
52
Nao ic aflijas, pois; o quc o dcus julga quc
dcvc anunciar, clc rcvcla pcssoalncnic!
Moncnto dc scnco
DIPO
Cono csia narraiiva nc iraz a duvida
ao cspriio, nulIcr! Cono nc coniurla a
alna!...
JOCASTA
Ouc inquiciaao ic podc causar csia
lcnlrana do nosso passado?
DIPO
SuponIo quc disscsic icr sido Laio
assassinado nuna irplicc cncruzilIada?
JOCASTA
Sin; disscran cniao, c ainda agora o
afirnan.
DIPO
E ondc sc dcu iananIa dcsgraa?
JOCASTA
Na Focida, no lugar caio cn quc a
csirada sc liparic nos caninIos quc vao
para Dclfos c para Daulis.
DIPO
53
E Ia quanio icnpo aconicccu isso?
JOCASTA
A noicia aqui cIcgou pouco anics do
dia cn quc fosic aclanado rci dcsic pas.
DIPO
Jupiicr! Ouc quiscsic fazcr dc nin?
JOCASTA
Dizc-nc, dipo, quc c quc ianio ic
inprcssiona assin?
DIPO
Nao nc pcrgunics nada, ainda. Cono
cra cniao Laio? Ouc idadc icria?
JOCASTA
Era alio c corpulcnio; sua calca
concava a lranqucar. Parccia-sc un
pouco coniigo(15i.
DIPO
Ai dc nin! Fcccio quc icnIa profcrido
una ircncnda naldiao conira nin
ncsno, scn o salcr!
JOCASTA
Ouc dizcs iu? Tcu scnllanic causa-
nc pavor, o prncipc!
54
DIPO
Esiou aicrrado pcla suposiao dc quc
o adivinIo icnIa accriado... Mas iu nc
clucidaras nclIor, sc acrcsccniarcs
algunas infornacs.
JOCASTA
Tanlcn cu nc sinio inquicia... nas
rcspondcrci incdiaiancnic a iuas
pcrgunias.
DIPO
Viajava o rci Laio con rcduzida
cscolia, ou con un grandc nuncro dc
guardas, cono un podcroso solcrano quc
cra?
JOCASTA
Ao iodo cran cinco os viajanics, cnirc
os quais un arauio. Un so carro conduzia
Laio (16i.
DIPO
AI! Agora ja sc vai csclarcccndo
iudo... Mas qucn ic forncccu csias
ninucias, scnIora?
JOCASTA
Un scrvo quc voliou, o unico quc
conscguiu salvar-sc.
55
DIPO
E vivc ainda no palacio, cssc Ioncn?
JOCASTA
Nao. Ouando voliou a Tclas, c viu quc
iu ccrcias o podcr rcal, cn sulsiiiuiao
ao falccido rci Laio, clc nc pcdiu,
cncarccidancnic, quc o nandassc para o
canpo, a pasiorcar os rclanIos, para quc
sc vissc o nais possvcl longc da cidadc. E
cu aicndi a cssc pcdido, pois na vcrdadc,
ncsno scndo clc un cscravo, ncrccia
ainda naior rcconpcnsa.
DIPO
Scria possvcl irazc-lo incdiaiancnic
ao palacio?
JOCASTA
Ccriancnic. Mas... para quc, cIana-
lo?
DIPO
quc cu rcccio, scnIora, ja icr
dcscolcrio nuiia coisa do quc clc nc vai
dizcr.
JOCASTA
56
Pois clc vira. Mas ianlcn cu icnIo o
dirciio dc salcr, crcio cu, o quc ianio ic
inquicia.
DIPO
Nao ic rccusarci cssa rcvclaao, visio
quc csiou rcduzido a una uliina
cspcrana. A qucn podcria cu, con nais
confiana, fazcr una confidcncia dc ial
naiurcza, na siiuaao cn quc nc
cnconiro?
Moncnto dc scnco
DIPO
(P)osscgundo, cn ton dc con]dcncui.
Mcu pai c Pollio, dc Corinio; ninIa nac,
Mcropc, una doria. Eu cra considcrado
cono un dos nais noiavcis cidadaos dc
Corinio, quando ocorrcu un incidcnic
foriuiio, quc nc dcvia surprccndcr,
rcalncnic, nas quc cu ialvcz nao dcvcssc
ionar ianio a scrio, cono fiz. Un Ioncn,
duranic un fcsiin, lclcu cn dcnasia, c,
cn csiado dc cnlriagucz, ps-sc a
insuliar-nc, dizcndo quc cu cra un filIo
cnjciiado. Possudo dc jusia indignaao,
coniivc-nc naquclc noncnio, nas no dia
incdiaio procurci ncus pais c inicrroguci-
os a rcspciio. Elcs irriiaran-sc conira o
auior da ofcnsa, o quc nuiio nc agradou,
57
pois o faio nc Iavia profundancnic
inprcssionado. rcvclia dc ninIa nac, c
dc ncu pai, fui ao icnplo dc Dclfos; nas,
s pcrgunias quc propus, Apolo nada
rcspondcu, liniiando-sc a anunciar-nc
una scric dc dcsgraas, Iorrvcis c
dolorosas; quc cu csiava fadado a unir-nc
cn casancnio con ninIa propria nac,
quc aprcscniaria aos Ioncns una prolc
nalsinada, c quc scria o assassino dc ncu
pai, daquclc a qucn dcvia a vida. Eu,
dianic dc iais prcdics, rcsolvi, guiando-
nc apcnas pclas csirclas, cilar-nc para
scnprc da icrra corniia, para vivcr nun
lugar ondc nunca sc pudcsscn rcalizar
pcnsava cu as iorpczas quc os funcsios
oraculos Iavian prcnunciado.
CaninIando, cIcguci ao lugar ondc iu
dizcs quc o rci pcrcccu. A ii, nulIcr, vou
dizcr a vcrdadc, do princpio ao fin (17i.
Scguia cu ninIa roia, quando cIcguci
qucla irplicc cncruzilIada; ali, surgcn-
nc pcla frcnic, cn scniido conirario, un
arauio, c logo apos, un carro iirado por
una parclIa dc cavalos, c nclc un Ioncn
ial cono nc dcscrcvcsic. O cocIciro c o
viajanic cnpurraran-nc violcniancnic
para fora da csirada. Furioso, cu aiaquci o
cocIciro; ncssc noncnio passava o carro
a ncu lado, c o viajanic cIicoicou-nc na
58
cara con o scu duplo rclcnquc. AI! nas
clc pagou caro cssa afronia; crgui o lordao
con quc viajava, c laii-lIc, con csia nao;
clc caiu, princira pancada, no fundo do
carro. Aiacado, naici os ouiros(18i. Sc
aquclc vclIo iinIa qualqucr rclaao con
Laio, qucn podcra scr nais dcsgraado no
nundo do quc cu? Ouc Ioncn scra nais
odiado pclos dcuscs? NcnIun cidadao,
ncnIun forasiciro o podcra rccclcr cn
sua casa, ncn dirigir-lIc a palavra...
Todos icrao quc nc rcpclir... E o quc c
nais Iorrvcl c quc cu ncsno profcri cssa
naldiao conira nin! A csposa do norio,
cu a naculo iocando-a con ninIas naos,
porquc foran ninIas naos quc o
naiaran... Nao sou cu un niscravcl, un
nonsiro dc inpurcza? Nao c foroso quc
nc cilc, c quc, cilado, nao nais possa
voliar a ninIa pairia dc origcn, ncn vcr
os quc nc cran caros, visio quc csiou
fadado a unir-nc a ninIa nac, c a naiar
ncu pai, a Pollio, o Ioncn quc nc dcu a
vida c nc criou? Nao pcnsaria lcn aquclc
quc afirnassc quc ncu dcsiino c olra dc
un dcus nalvado c incoravcl?
Poicsiadc divina, nao, c nao! Ouc cu
dcsaparca dcnirc os Iunanos anics quc
solrc nin caia iao accrla vcrgonIa!
COFIFEU
59
Tanlcn a nos, o rci! ianlcn a nos
iudo isso cnociona; nas icn cspcrana,
aguardando a icsicnunIa quc iudo
csclarcccra!
DIPO
OI! Sin! a unica cspcrana quc nc
rcsia, a palavra dcssc pasior quc a vcn.
JOCASTA
E por quc a prcscna dcssc Ioncn ic
podcra iranquilizar?
DIPO
Vou dizcr-ic ja. sc o scu dcpoincnio
coincidir con o quc disscsic, cu csiou
salvo!
JOCASTA
Ouc rcvclaao icria sido cssa, iao
inporianic, quc ouvisic dc nin?
DIPO
Confornc dcclarasic Ia pouco, cssc
Ioncn disscra quc Laio foi assassinado
por salicadorcs. Sc clc pcrsisiir cn ial
afirnaiiva, nao icria sido cu o assassino,
pois ningucn confundc un Ioncn so con
varios. Mas sc clc sc rcfcrir a un so
60
agrcssor, c cvidcnic quc fui cu o auior do
crinc!...
JOCASTA
Sin! Ccriancnic! Elc o dissc, c nao
podcra agora ncgar scu icsicnunIo! Todo
o povo o ouviu, cniao; nao fui cu a unica.
No cnianio, ainda quc nudc agora sua
narraao, nunca podcra provar quc a
noric dc Laio foi olra iua, visio quc pclo
oraculo dc Apolo o rci dcvia norrcr s
naos dc ncu filIo; ora, cssc filIo infcliz
nao podcria icr fcrido a Laio, porquc
norrcu anics dclc. En ial caso, cu nao
daria nais ncnIun valor aos
oraculos!...(19i
DIPO
Tcns razao. Manda, pois, cIanar cssc
cscravo, scn dcnora.
JOCASTA
Vou nandar, incdiaiancnic! Mas
cnircnos no palacio. Nada qucro fazcr,
quc ic dcsagradc.
(Sucn DIPO c JOCASTAi
O COFO
Possa cu conscrvar a nais sania
purcza qucr cn ninIas palavras, qucr cn
61
ninIas acs! Possa cu olcdcccr na vida,
s lcis sullincs, insiiiudas pcla
Providcncia Divina, da qual c o Olinpo o
suprcno pai! Nao as criou a naiurcza
norial dos Iunanos, c nunca as apagara
o sono do csquccincnio; vivc nclas una
poicsiadc divina, a quc a vclIicc nao podc
aiingir.
O orgulIo c quc produz o iirano (20i; c
quando iivcr cn vao acunulado cccssos c
inprudcncias, prccipiiar-sc-a do fasigio
dc scu podcr nun alisno dc nalcs, dc
ondc nao nais podcra sair! Mas
suplicanos ao dcus quc nao ccssc a
canpanIa pcla salvaao da cidadc; a
divindadc scra scnprc a nossa proiciora.
A iodo aquclc quc sc nosirar
prcpoicnic por suas acs ou por suas
palavras. quc nao vcncra saniuarios, ncn
rcspciia a Jusiia, quc una funcsia
noric o casiiguc, punindo-o por sua
insolcncia! Sc clc fizcr foriuna, pclo
sacrilcgio c pcla inpicdadc, qucn nais
qucrcra nanicr o donnio dc sua alna? Sc
iao ncfandos crincs ncrcccn Ionrarias,
dc quc valc cnioar caniicos cn louvor dos
dcuscs? Nao nais ircnos ao saniuario
ccniral da icrra a fin dc prcsiar culio ao
dcus, ncn ao icnplo dc Alc, ncn a
62
Olnpia, sc csscs oraculos nao nais sc
rcalizarcn, dc nodo quc possan scr
ciiados cono ccnplo a iodos os Ioncns.
dcus iodo-podcroso, sc ncrcccs cssc
iiulo, Zcus, scnIor suprcno, quc isso nao
passc dcspcrcclido a icu podcr inorial; sc
dc nada valcran os oraculos cnviados a
Laio, scrao dcsprczados; Apolo nao nais
scra Ionrado con o dcvido csplcndor, c o
culio dos dcuscs dcsaparcccra!
Ent)u JOCASTA uconpunIudu po) suus dunus dc conpunIu
JOCASTA
ScnIorcs dcsia cidadc, iivc a idcia dc
lcvar aos icnplos dos dcuscs csias coroas,
c csics pcrfuncs. dipo coniinua
pcriurlado por inquiciaao icrrvcl...
Fccusa-sc a inicrprciar dc nodo scnsaio
os oraculos novos dc acordo con os
aniigos; ao conirario, confia cn quanios
lIc vcnIan dizcr coisas apavoranics! Visio
quc por ninIas suplicas nada conscgui dc
ii, Apolo Lcio, quc cs o dcus nais proino
dc nos, irci, cono suplicanic, con csics
dons voiivos, para quc, dissipando iodas
as sonlras do icrror, nos iragas a
iranquilidadc. Todos nos nos scniinos
ancdroniados, cono narinIciros quc
vccn o scu piloio cn dcsaiino.
Enquunto cu dcpoc suus o]c)cndus, su)gc un MENSACEIFO
63
MENSACEIFO
Podcrcis dizcr-nc, o csirangciros,
ondc fica o palacio do rci dipo? Dizci-nc,
solrciudo. ondc csia o rci?
COFIFEU
Scu palacio, ci-lo aqui. O rci csia cn
scus aposcnios. Aqui csia a rainIa, sua
csposa c nac dc scus filIos(21i.
MENSACEIFO
Ouc viva scnprc fcliz, a csposa
lcgiina dcssc Ioncn!
JOCASTA
E quc o ncsno aconica a ii,
pcrcgrino, porquc lcn o ncrcccs, por iuas
londosas palavras. Mas dizc por quc
vicsic, c quc noicias nos qucrcs anunciar.
MENSACEIFO
Coisas favoravcis para iua casa, c icu
narido, scnIora.
JOCASTA
Dc quc sc iraia? Dc ondc vcns iu?
MENSACEIFO
Dc Corinio. A noicia quc ic irago scr-
ic-a nuiio agradavcl; scn duvida quc o
64
scra; nas podc ianlcn causar-ic alguna
coniraricdadc.
JOCASTA
Mas quc noicia scra cssa, quc produz,
assin, un duplo cfciio?
MENSACEIFO
Os cidadaos do Isino(22i rcsolvcran
aclanar rci a dipo, scgundo dizcn iodos.
JOCASTA
Ouc? O vcncrando Pollio ja nao
ccrcc o podcr?
MENSACEIFO
Nao... A noric lcvou-o scpuliura.
JOCASTA
Ouc dizcs iu? Morrcu Pollio?
MENSACEIFO
Ouc cu pcrca ja, sc nao for a pura
vcrdadc!
JOCASTA
MulIcr, corrc! Vai, ligcira, dar csia
noicia ao rci. OI! Ouc scra dos oraculos
sagrados! Foi con rcccio dc naiar a cssc
Ioncn, quc dipo sc cilou; c agora sc vc
65
quc nao foi norio por dipo, nas sin pclo
dcsiino!
Ent)u DIPO
DIPO
Jocasia, ninIa qucrida csposa, por
quc nc nandasic cIanar?
JOCASTA
Ouvc o quc diz csic Ioncn, c vc dc
quc valcn os oraculos do dcus!
DIPO
Oucn c clc, c quc novas nos iraz?
JOCASTA
Acala dc cIcgar dc Corinio, c
conunica-nos quc Pollio, icu pai, dciou
dc vivcr.
DIPO
Ouc dizcs, csirangciro?! Fala iu
ncsno!
MENSACEIFO
Sc dcvc scr cssa a ninIa princira
dcclaraao, cu a confirno; salc quc icu
pai falcccu.
DIPO
66
Foi viina dc alguna iraiao, ou por
cnfcrnidadc?
MENSACEIFO
Por pcqucno quc scja, un alalo noral
podc naiar un Ioncn idoso.
DIPO
Pclo quc vcjo, clc norrcu cn
conscqucncia dc alguna docna.
MENSACEIFO
Elc ja nao cra jovcn!
DIPO
Ora cis a, ninIa nulIcr! Para quc,
pois, dar iania aicnao ao solar dc Dclfos,
c aos griios das avcs no ar? Confornc o
oraculo, cu dcvia naiar ncu pai; ci-lo ja
norio, c scpuliado, csiando cu aqui, scn
icr scqucr iocado nuna cspada... A nao
scr quc clc icnIa norrido dc dcsgosio, por
ninIa auscncia... caso unico cn quc cu
scria o causador dc sua noric! Morrcndo,
lcvou Pollio consigo o prcsigio dos
oraculos; sin! os oraculos ja nao icn valor
algun!
JOCASTA
67
E nao cra isso o quc cu dizia, dcsdc
nuiio icnpo?
DIPO
Sin; c a vcrdadc; nas o ncdo nc
apavorava.
JOCASTA
Doravanic nao lIcs darcnos nais
aicnao.
DIPO
Mas... nao dcvcrci rcccar o lciio dc
ninIa nac?
JOCASTA
Dc quc scrvc afligir-sc cn ncio dc
icrrorcs, sc o Ioncn vivc lci do acaso, c
sc nada podc prcvcr ou prcsscniir! O nais
accriado c alandonar-sc ao dcsiino. A
idcia dc quc profanaras o lciio dc iua nac
ic afligc; nas icn Iavido qucn ial faa cn
sonIos... O unico ncio dc conscguir a
iranquilidadc dc cspriio consisic cn nao
dar inporiancia a iais icnorcs.
DIPO
Tcrias ioda a razao sc ninIa nac nao
fossc viva; nas, visio quc cla vivc ainda,
68
sou forado a prccavcr-nc, apcsar da
jusiia dc iuas palavras.
JOCASTA
No cnianio, o iunulo dc icu pai ja c
un sosscgo para ii!
DIPO
Ccriancnic! Mas scnprc rcccio aqucla
quc vivc.
MENSACEIFO
E qucn c a nulIcr quc ic causa csscs
icnorcs?
DIPO
Mcropc, o vclIo; quc cra casada con
Pollio.
MENSACEIFO
E quc icn cla, para provocar ianias
aprccnscs?
DIPO
un oraculo dos dcuscs, csirangciro!
Un oraculo icrrvcl.
MENSACEIFO
Podcs rcvclar-nc cssc oraculo, ou c
vcdado a ouiros conIccc-lo?
69
DIPO
Pois vais salcr. Apolo dissc un dia
quc cu nc casaria con ninIa propria
nac, c dcrranaria o sanguc dc ncu pai.
Eis a por quc rcsolvi, Ia nuiios anos,
vivcr longc dc Corinio... Tivc razao; nas c
iao agradavcl conicnplar o rosio dc nossos
pais!
MENSACEIFO
E foi por causa dcsscs rcccios quc ic
cilasic dc la?
DIPO
Tanlcn porquc nao qucria scr o
assassino dc ncu pai, o vclIo!
MENSACEIFO
OI! Por quc nao ic livrci cu dc iais
cuidados, cu, quc scnprc ic quis lcn?
DIPO
Scgurancnic, cu ic rcconpcnsaria por
iananIo lcncfcio, cono scria dc jusiia!
MENSACEIFO
E foi prccisancnic por isso quc aqui
vin icr, para quc, dcpois dc icu rcgrcsso a
Corinio, cu possa colIcr algun provciio.
DIPO
70
Mas cu nao irci rcsidir con os ncus
parcnics, cn caso algun!
MENSACEIFO
Mcu filIo, vc-sc lcn quc nao salcs o
quc fazcs!
DIPO
Por quc dizcs isso, vclIo? Pclos
dcuscs, cplica-ic!
MENSACEIFO
Sc c por cssc noiivo quc nao qucrcs
rciornar a iua casa...
DIPO
Fcccio quc Apolo vcnIa a scr un dcus
quc rcalncnic diga a vcrdadc.
MENSACEIFO
Tcncs, pois, praiicar un crinc dc
inccsio cn icu lar?
DIPO
isso, iao soncnic, o vclIo, o quc nc
assusia!
MENSACEIFO
Salcs, por acaso, quc cssc rcccio
alsoluiancnic nao sc jusiifica?
71
DIPO
Cono nao? Pois sc clcs foran ncus
progcniiorcs...
MENSACEIFO
Pollio ncnIun parcnicsco dc sanguc
iinIa coniigo!
DIPO
Ouc dizcs?!... Pollio nao cra ncu pai?
MENSACEIFO
Era-o ianio cono cu; ncn nais, ncn
ncnos!
DIPO
E cono sc cplica quc ncu pai icnIa
sido para nin o quc c un csiranIo
qualqucr?
MENSACEIFO
quc clc nao cra icu pai, cono cu nao
sou!
DIPO
E por quc nc considcrava, cniao, scu
filIo?
MENSACEIFO
72
Porquc Ia nuiios anos clc ic rccclcu,
dc ninIas naos!
DIPO
E apcsar dc nc icr assin rccclido,
qucria-nc ianio lcn!
MENSACEIFO
Eu cplico. aic cniao clc nao iinIa iido
filIos...
DIPO
E iu nc iinIas acIado, ou conprado,
quando fui por ii cnircguc a clc?
MENSACEIFO
Eu ic Iavia cnconirado na groia do
Ciicron.
DIPO
Ouc fazias iu ncsscs lugarcs?
MENSACEIFO
Eu apasccniava ali un rclanIo
nonianIcs.
DIPO
Eras, cniao, pasior, c iralalIavas por
conia dc algucn?
MENSACEIFO
73
Sin... c fui o icu salvador, ncu filIo!
DIPO
E dc quc nal sofria cu, quando nc
cnconirasic, cn iao niscravcl siiuaao?
MENSACEIFO
As ariiculacs dc icus pcs podcrian
dar a prova disso...
DIPO
Ouc aniiga dor iu nc rccordas assin!
MENSACEIFO
Eu ic dcsanarrci; iu iinIas as
circnidadcs dos pcs furadas.
DIPO
OI! Ouc Iorrvcl cicairiz cu conscrvci,
dcsscs priniiivos anos!
MENSACEIFO
Da provcio o nonc quc ic dcnos (23i.
DIPO
Dizc-nc pclos dcuscs! qucn
ordcnou ial coisa. ncu pai, ou ninIa
nac?
MENSACEIFO
74
Nao sci dizcr; nas aquclc quc ic
dciou cn ninIas naos ccriancnic
salcra.
DIPO
Tu nc rccclcsic, cniao, dc ouiro? Nao
nc cnconirasic alandonado?
MENSACEIFO
Nao; foi un pasior quc ic cnircgou a
nin.
DIPO
Oucn c clc? Podcs indica-lo?
MENSACEIFO
Elc sc dizia scrvo dc Laio.
DIPO
Do aniigo rci dcsic pas?
MENSACEIFO
Prccisancnic! Era un pasior dcssc
rci.
DIPO
Vivc ainda cssc Ioncn? Scr-nc-a
possvcl vc-lo?
MENSACEIFO
75
(Aos Co)cutusi Vos, quc vivcis ncsia
cidadc, ccriancnic podcrcis rcspondcr
nclIor do quc cu!
DIPO
(Aos Co)cutusi Ha, cnirc vos, qucn
conIca o pasior a qucn clc sc rcfcrc, ou
quc o icnIa visio no canpo, ou na cidadc?
Fcspondci, pois c csic o noncnio cn quc
dcvc scr csclarccido cssc caso.
O COFO
SuponIo quc sc iraia do canponcs
quc iu qucrcs vcr; nas Jocasia c qucn
podc ccriificar-ic a rcspciio.
DIPO
(A Jocustui ScnIora, acrcdiias quc o
Ioncn a qucn nandanos Ia pouco
cIanar, scja o ncsno a qucn csic
ncnsagciro sc rcfcrc?
JOCASTA
Dc qucn ic falou clc? Ora... nao
pcnscs nisso; o quc clc diz nao icn
inporiancia alguna.
DIPO
76
inpossvcl quc con iais indcios cu
nao dcsculra, afinal, a vcrdadc accrca dc
ncu nascincnio.
JOCASTA
Pclas divindadcs inoriais! Sc icns
anor a iua vida, alandona cssa
prcocupaao. (A pu)tci Ja c lasianic o quc
cu sci para nc ioriurar!
DIPO
Tranquiliza-ic! Mcsno quc cu iivcssc
sido cscravo dcsdc ircs gcracs, iu nao
scras IunilIada por isso!
JOCASTA
Nao inporia! Escuia-nc! Eu ic
suplico! Nao insisias ncssa indagaao!
DIPO
En caso algun dcsisiirci dc clucidar
cssc nisicrio.
JOCASTA
No cnianio, c para icu lcn quc assin
ic aconsclIo.
DIPO
Acrcdiio... nas csscs consclIos icus
Ia nuiio nc inporiunan!
77
JOCASTA
Infcliz! Tonara quc iu janais vcnIas a
salcr qucn cs!
DIPO
(Aos Co)cutusi Afinal, vai, ou nao vai,
algucn procurar cssc pasior? Dcicno-la
orgulIar-sc dc sua opulcnia jcrarquia!
JOCASTA
Ai dc ii, nscro infcliz! Eis o unico
iiulo quc ic posso dar; c nunca nais ic
iraiarci dc ouira forna!
Su JOCASTA. Moncnto dc scnco.
COFIFEU
Por quc razao, o rci, iua csposa sc
rciira, possuda dc iananIo dcscspcro?
Fcccio lcn quc dcssa csiranIa aiiiudc
possan provir novos dissalorcs.
DIPO
Ouc vcnIa o quc vicr, nas ninIa
origcn, por Iunildc quc scja, cu qucro
conIcccr! Ela, scn duvida, orgulIosa
cono nulIcr, cnvcrgonIa-sc por ncu
laio nascincnio. Eu, porcn, considcro-
nc un proicgido da Foriuna, c por isso
nao nc scniirci ancsquinIado. Sin, cla c
quc c ninIa nac (24i; c os anos, quc
78
foran passando, ora nc dininuan, ora
nc caliavan... Tal c ninIa origcn; nada
nais podcra nodifica-la. Por quc, pois,
Iavcria cu dc rcnunciar a dcscolrir o
scgrcdo dc ncu nascincnio?
O COFO
Sc cu posso dcvassar o fuiuro, c sc
icnIo lucido o cspriio, o Ciicrio, iu nao
vcras a proina lua cIcia scn quc ic
vcncrcnos, a ii, cono conpairioia dc
dipo, cono scu proicior c pai; nos ic
fcsicjarcnos cn danas sagradas, cono
lcnfciior dc nossos solcranos. Fclo
conplaccnic, quc ninIas palavras ic
agradcn!
Oual icria sido, o ncu filIo, dcsias
virgcns inoriais, a quc ic concclcu, dcpois
dc sc icr unido a Pa, icu pai, quc crra nas
nonianIas, ou dcpois dc icr sido anada
por Loias? Todas as planias silvcsircs lIc
sao qucridas! Talvcz Mcrcurio quc donina
o Cilcnio, ou o dcus Daco, quc vivc nas
colinas, ic Iaja rccclido cono filIo por
algunas das ninfas do Hclicon, con as
quais clcs cosiunan folgar!
Ap)oxnu-sc o ucIo pusto) dc Luo, conduzdo po) dos sc)uos dc
DIPO
DIPO
79
Anigos, sc nc c lciio fazcr
conjcciuras accrca dc un Ioncn a qucn
nunca vi, crcio quc vcn ali o pasior a
qucn Ia ianio icnpo procuranos. Sua
idadc csia dc acordo con a do ncnsagciro;
os dois Ioncns quc o aconpanIan, cu os
rcconIco; sao scrvos ncus. (Ao Co)]cui
Tu, porcn, quc o dcvcs icr visio
anicriorncnic, dcvcs salcr nais do quc
cu.
COFIFEU
Sin; cu o conIco, fica-o salcndo. Elc
pcricncia a Laio; c cra o scu nais dcdicado
scrvidor.
DIPO
(Ao Mcnsugc)oi Oucro quc nc digas
agora, o ncnsagciro dc Corinio; c cssc o
Ioncn dc qucn falavas?
MENSACEIFO
clc ncsno! Ei-lo dianic dc ii!
DIPO
vclIo, olIa lcn para nin, c
rcspondc a iodas as pcrgunias quc ic vou
propor. Pcricnccsic ouirora a Laio?
O SEFVO
80
Sin; cu cra scu cscravo; nas clc nao
nc adquiriu; cu fui criado cn scu palacio.
DIPO
Ouc fazias iu? Oual cra iua ocupaao?
O SEFVO
Por quasc ioda a ninIa vida icnIo
sido pasior.
DIPO
En quc siios pcrnanccias con nais
frcqucncia?
O SEFVO
Ora andava pclo Ciicron, ora pclas
icrras proinas.
DIPO
Lcnlras-ic dc ja icr visio csic
Ioncn?
O SEFVO
Mas quc fazia clc? Dc qucn nc falas
iu?
DIPO
Dcsic, quc aqui csia! Ja o cnconirasic
alguna vcz?
O SEFVO
81
Nao posso rcspondcr ja... Nao nc
rccordo lcn...
MENSACEIFO
Isso nao nc surprccndc, scnIor! Elc
nao sc rccorda, nas cu vou rcavivar sua
lcnlrana. Esiou ccrio dc quc clc nc
conIcccu no Ciicron, clc con dois
rclanIos, c cu con un so, fonos vizinIos
duranic ircs scncsircs iniciros, da
Prinavcra aic rcaparcccr o Arciuro (25i.
Dcpois, volici para ncus csialulos, c clc
foi para os apriscos dc Laio. Esia ccrio?
Nao foi isio ncsno?
O SEFVO
Dizcs lcn... Mas isso foi ja Ia nuiio
icnpo!
MENSACEIFO
Vcjanos agora. lcnlras-ic dc nc
Iavcr confiado una criana para quc cu a
criassc, cono ncu proprio filIo?
O SEFVO
Ouc dizcs iu? Por quc nc pcrgunias
isso?
MENSACEIFO
82
Eis aqui, ncu anigo, aquclc quc cra
cniao un ncnino pcqucnino!
O SEFVO
Dcsgraado! Por quc nao ic calas?
DIPO
Nao ic irriics conira clc, ncu vclIo!
Sao as iuas palavras, c nao as dclc, quc
ncrcccn a nossa indignaao.
O SEFVO
Ouc nal fiz cu, londoso rci?
DIPO
Nao rcspondcsic o quc dcvias a
proposiio do ncnino a qucn clc sc rcfcrc.
O SEFVO
Elc fala scn salcr, c pcrdc scu icnpo.
DIPO
Pois sc nao rcspondcrcs por lcn,
rcspondcras fora!
O SEFVO
Eu ic suplico, pclos dcuscs! nao
faas nal a un vclIo!
DIPO
83
Ouc un dc vos lIc anarrc
incdiaiancnic as naos s cosias!
O SEFVO
Ouc dcsgraado quc sou! Por quc nc
fazcs isso? Ouc qucrcs iu salcr?
DIPO
A criana dc qucn sc iraia, iu lIc
cnircgasic?
O SEFVO
Sin! MclIor fora quc ncssc dia cu
norrcssc!
DIPO
Pois c o quc ic aconicccra Iojc, sc nao
confcssarcs a vcrdadc!
O SEFVO
Mas... con nais ccricza ainda, sc cu
disscr a vcrdadc, csiou pcrdido!
DIPO
Oucr nc parcccr quc csic Ioncn
procura cvasivas.
O SEFVO
Nao! Eu ic dissc, o rci; quc rcalncnic
cu lIc dci a criana.
84
DIPO
E dc qucn a rccclcsic? Era iua? Foi-
ic cnircguc por algucn?
O SEFVO
Nao... Nao cra ninIa... Eu a rcccli dc
una pcssoa...
DIPO
Dc quc cidadao iclano? Dc quc
fanlia?
O SEFVO
En nonc dos dcuscs cu ic pco, o rci,
nao nc pcrgunics nais nada!
DIPO
Tu cs un Ioncn norio sc cu iivcr dc
rcpciir cssa pcrgunia!...
O SEFVO
Pois lcn! Aquclc ncnino nasccu no
palacio dc Laio!
DIPO
Era un cscravo? Era un dcsccndcnic
dclc, ou dc sua fanlia?
O SEFVO
85
Ai dc nin! Isso c quc nc scra Iorrvcl
dizcr!
DIPO
E para nin scra Iorrvcl ouvir! Fala,
pois! Assin c prcciso!
O SEFVO
Dizian quc cra filIo dclc proprio. Mas
aqucla quc csia no inicrior dc iua casa,
iua csposa, c qucn nclIor podcra dizcr a
vcrdadc.
DIPO
Foi cla quc ic cnircgou a criana?
O SEFVO
Sin, rci.
DIPO
E para quc?
O SEFVO
Para quc cu a dciassc norrcr.
DIPO
Una nac fcz isso! Ouc dcsgraada!
O SEFVO
86
Assin fcz, icncndo a rcalizaao dc
oraculos icrrvcis...
DIPO
Ouc oraculos?
O SEFVO
Aquclc ncnino dcvcria naiar scu pai,
assin dizian...
DIPO
E por quc noiivo rcsolvcsic cnircga-lo
a csic vclIo?
O SEFVO
Dc pcna dclc, scnIor! Pcnsci quc csic
Ioncn o lcvassc para sua icrra, para un
pas disianic... Mas clc o salvou da noric
para naior dcsgraa! Porquc, sc cs iu
qucn clc diz, salc quc iu cs o nais infcliz
dos Ioncns!
DIPO
OI! Ai dc nin! Tudo csia claro! luz,
quc cu ic vcja pcla dcrradcira vcz! Todos
agora salcn. iudo nc cra inicrdiio. scr
filIo dc qucn sou, casar-nc con qucn nc
casci... c... c... cu naici aquclc a qucn cu
nao podcria naiar!
87
Dcsutnudo, DIPO co))c pu)u o ntc)o) do puuco; )ct)un-sc os
dos pusto)cs; u ccnu ]cu uuzu po) ugun tcnpo.
O COFO
gcracs dc noriais, cono vossa
cisicncia nada valc a ncus olIos! Oual a
criaiura Iunana quc ja conIcccu
fclicidadc quc nao scja a dc parcccr fcliz, c
quc nao icnIa rccado apos, no inforiunio,
finda aqucla docc ilusao? En facc dc icu
dcsiino iao crucl, o dcsdiioso dipo, posso
afirnar quc nao Ia fclicidadc para os
noriais!
* * *
Tuas anlics, crgucsic-as lcn alio,
c cIcgasic a possuir a nais pronissora
riqucza. Jupiicr! So clc pdc vcnccr a
Iorrcnda Esfingc, dc garras aduncas c dc
canios cnignaiicos (26i; c assin
aprcscniou-sc dianic dc nos cono una
iorrc dc dcfcsa conira a noric. Dcsdc
cniao, o dipo, nos fizcnos dc ii nosso rci,
c, consagrado pclas nais alias Ionrarias,
fosic o scnIor suprcno da podcrosa
Tclas.
* * *
E agora, qucn podc Iavcr no nundo,
quc scja nais niscravcl? Oucn icra
sofrido, no dccurso da vida, nais rudc
88
alalo, prccipiiando-sc no alisno da nais
ircncnda ignonnia? Ilusirc c qucrido
dipo, iu quc no lciio nupcial dc icu pai
fosic rccclido cono filIo, c cono csposo,
dizc. cono por ianio icnpo cssc alrigo
paicrno ic pdc suporiar cn silcncio?
* * *
So o icnpo, quc iudo vc, logrou,
cnfin, ao calo dc ianios anos, condcnar
cssc Iincncu aloninavcl, quc fcz dc ii
pai, con aqucla dc qucn cras filIo! FilIo
dc Laio, prouvcra aos dcuscs quc nunca ic
Iouvcranos visio! Condodo, cu cIoro iua
dcsgraa, con lancniacs da nais
sinccra dor! No cnianio, para dizcr-ic a
vcrdadc, foi graas a ii quc un dia
pudcnos rcspirar iranquilos c dornir cn
paz!
Ent)u un EMISSFIO, quc ucn do ntc)o) do puuco
EMISSFIO
vos, quc scrcis scnprc os cIcfcs
nais rcspciiados dcsic pas, sc ainda
prczais a fanlia dc Laldaco, idcs ouvir
irisics noicias, rccclcr profundos golpcs,
c sofrcr luiuosos dcsgosios! Crcio quc ncn
as aguas do sicr, ncn as do Fasio scrian
lasianics para purificar csia casa, iais c
ianios sao os crincs quc ncla sc
89
praiicaran! Salcrcis dc novas dcsgraas,
voluniarias, c nao inposias; c os nalcs
quc nos proprios nos causanos sao
prccisancnic os nais dolorosos!
COFIFEU
Nada falia, ao quc ja salcnos, para
quc nos sinianos iodos profundancnic
pcnalizados. No cnianio, dizc. quc novas
calanidadcs nos anuncias?
EMISSFIO
Una coisa facil dc dizcr, cono dc
ouvir. Jocasia, a nossa rainIa, ja nao vivc!
COFIFEU
OI! Ouc infcliz! Oual foi a causa dc
sua noric?
EMISSFIO
Ela rcsolvcu naiar-sc... E o nais
doloroso vos foi poupado. vos nao visics o
quadro Iorrcndo dc sua noric. Dir-vos-ci,
no cnianio, cono sofrcu a infcliz.
Alucinada, dcpois dc iranspor o vcsilulo,
aiirou-sc cn scu lciio nupcial, arrancando
os calclos cn dcscspcro. En scguida,
fccIou violcniancnic as porias, c ps-sc a
cIanar cn alios lrados por Laio,
rccordando a inagcn do filIo quc cla icvc
90
Ia ianios anos, o filIo sol cujos golpcs
dcvcria o pai norrcr, para quc cla iivcssc
novos filIos, sc c quc csics ncrcccn ial
nonc! Prcsa da naior angusiia, cla sc
lasiinava cn scu lciio, ondc, confornc
dizia, iivcra una dupla c crininosa
gcraao. Cono icria norrido, nao sci dizcr,
pois dipo, aos griios, prccipiiou-sc con
ial furia, quc nao pudc vcr a noric da
rainIa. Todos os nossos olIarcs voliaran-
sc para o rci, quc, dcsaiinado, corria ao
acaso, ora pcdindo un punIal, ora
rcclanando noicias da rainIa, nao sua
csposa, nas sua nac, a quc dcu a luz a
clc, c a scus filIos. No scu furor invocou
un dcus, nao sci dizcr qual, pois isio foi
longc dc nin! Eniao, profcrindo
inprccacs Iorrvcis, cono sc algucn lIc
indicassc un caninIo, aiirou-sc no
quario. Vinos cniao, ali, a rainIa,
suspcnsa ainda pcla corda quc a
csirangulava... Dianic dcssa visao
Iorrcnda, o dcsgraado solia novos c
lancinanics lrados, dcsprcndc o lao quc
a susiinIa, c a nscra nulIcr caiu por
icrra. A nosso olIar sc aprcscnia, logo cn
scguida, un quadro ainda nais airoz.
dipo iona scu nanio, rciira dclc os
colcIcics dc ouro con quc o prcndia, c
con a ponia rccurva arranca das orliias
91
os olIos, griiando. Nao qucro nais scr
icsicnunIa dc ninIas dcsgraas, ncn dc
ncus crincs! Na ircva, agora, nao nais
vcrci aquclcs a qucn nunca dcvcria icr
visio, ncn rcconIcccrci aquclcs quc nao
qucro nais rcconIcccr!" Soliando novos
griios, coniinua a rcvolvcr c naccrar suas
palpclras sangrcnias, dc cuja cavidadc o
sanguc rolava aic o qucio (27i c nao cn
goias, apcnas, nas nun jorro alundanic.
Assin confundiran, narido c nulIcr,
nuna so dcsgraa, as suas dcsgraas!
Ouirora gozaran una Icrana dc
fclicidadc; nas agora nada nais rcsia
scnao a naldiao, a noric, a vcrgonIa,
nao lIcs faliando un so dos nalcs quc
podcn fcrir os noriais.
COFIFEU
E o dcsgraado rci csia nais iranquilo
agora?
EMISSFIO
Elc griia quc lIc alran as porias; quc
nosircn a iodos os iclanos o parricida, o
filIo quc... ncn posso rcpciir-vos,
cidadaos, as palavras sacrlcgas quc clc
pronuncia... Oucr sair, cn runo do clio;
nao qucr coniinuar no palacio dcpois da
naldiao icrrvcl quc clc ncsno profcriu.
92
No cnianio, clc prccisa dc un guia, c dc
un apoio, pois scu nal c grandc dcnais
para quc sozinIo o suporic. Elc a vcn, c
vo-lo nosirara. Idcs vcr un cspciaculo quc
conovcria o nais fcroz ininigo...
Ent)u DIPO, cnsungcntudo, c con os oIos uuzudos
COFIFEU
sofrincnio Iorrvcl dc vcr-sc! Eis o
quadro nais Iorripilanic quc janais icnIo
prcscnciado cn ninIa vida! Ouc loucura,
o infcliz! caiu solrc ii? Ouc divindadc
lcvou ao cunulo o icu dcsiino sinisiro,
csnagando-ic ao pcso dc nalcs quc
ulirapassan a dor Iunana?
OI! Cono cs infcliz! Nao icnIo
coragcn, scqucr, para volvcr ncus olIos c
conicnplar-ic assin; no cnianio, cu
qucrcria ouvir-ic, inicrrogar-ic, c vcr-ic!
Tal c o arrcpio dc Iorror quc iu nc
causas!
DIPO
(CunnIundo scn )uno cc)toi Polrc dc
nin! Para ondc irci? Para quc pas? Ondc
sc fara ouvir a ninIa voz? ncu dcsiino,
quando acalaras dc una vcz?!...
COFIFEU
93
Nuna niscria circna, quc nao
podcrcnos vcr, ncn inaginar!
DIPO
nuvcn sonlria, cccravcl ircva quc
caiu solrc nin, cscuridao pavorosa c scn
rcncdio! Ai dc nin! Cono nc iraspassan
as dorcs do ncu sofrincnio c a lcnlrana
dc ncu inforiunio!
COFIFEU
No ncio dc iania anargura c naiural
quc ic lancnics, infcliz, cono viina dc
duas dcsgraas!
DIPO
Tu cs o unico anigo quc nc rcsia,
visio quc icns pcna dcsic nscro ccgo... Eu
sci quc csias a... Na cscuridao cn quc
csiou, rcconIco iua voz!
COFIFEU
Ouc Iorrvcl coisa fizcsic, o dipo!
Cono iivcsic coragcn dc fcrir assin os
olIos? Ouc divindadc a isso ic lcvou?
DIPO
Foi Apolo! Sin, foi Apolo, ncus
anigos, o auior dc ncus airozcs
sofrincnios! Mas ningucn nais nc
94
arrancou os olIos; fui cu ncsno!
Dcsgraado dc nin! Para quc vcr, sc ja
nao podcria vcr nais nada quc fossc
agradavcl a ncus olIos?
COFIFEU
Fcalncnic! cono dizcs!
DIPO
Ouc nais posso cu conicnplar, ou
anar na vida? Ouc palavra podcrci ouvir
con prazcr? OIl Lcvai-nc para longc
daqui, lcvai-nc dcprcssa para lcn longc.
Eu sou un rcprolo, un naldiio, a
criaiura nais odiada pclos dcuscs, cnirc
os noriais!
COFIFEU
Cono inspiras picdadc, pclo
scniincnio, quc icns, dc iua soric infcliz!
AI! Don scria, quc cu nunca ic Iouvcssc
conIccidol
DIPO
Ouc norra aquclc quc, na dcscria
nonianIa, dcsprcndcu ncus pcs fcridos, c
salvou-nc da noric, nas salvou-nc para
ninIa naior dcsgraa! AI! Sc cu iivcssc
cniao pcrccido, nao scria Iojc una causa
dc afliao c Iorror para nin, c para iodos!
95
COFIFEU
Tanlcn cu assin prcfcriria!
DIPO
Eu nao icria sido o naiador dc ncu
pai, ncn o csposo daqucla quc nc dcu a
vida! Mas... os dcuscs nc alandonaran.
fui un filIo naldiio, c fccundci no scio
quc nc concclcu! Sc Ia un nal pior quc
a dcsgraa, coulc cssc nal ao infcliz
dipo!
COFIFEU
Tcria sido razoavcl iua rcsoluao, o
dipo? Nao sci dizcr, na vcrdadc, sc ic
scria prcfcrvcl a noric, a vivcr na
ccgucira.
DIPO
Nao quciras convcnccr-nc dc quc cu
dcvcria icr agido dc ouira forna! Nao nc
dcs consclIosl Nao sci cono podcria
dcfroniar-nc, no Hadcs, con ncu pai, ou
con ninIa infcliz nac, porquc concii
conira clcs crincs quc ncn a forca podcria
punir! E o scnllanic dc ncus filIos,
nascidos cono foran, cono nc scria
possvcl conicnplar? Nao! Nunca nais
podcria cu vc-los, ncn vcr a cidadc, as
nuralIas, as csiaiuas sagradas dos
96
dcuscs! Polrc dc nin! Dcpois dc icr
gozado cn Tclas una cisicncia gloriosa,
dcla nc privci voluniariancnic, quando a
iodos vos ordcnci quc cpulsasscn da
cidadc o sacrlcgo, aquclc quc os dcuscs
dcclararan inpuro, da raa dc Laio!
Dcscolcria, cn nin ncsno, cssa nancIa
indclcvcl, scr-nc-ia lciio conicnplar os
cidadaos iclanos, scn laiar os olIos?
AI! Ccriancnic quc nao! E sc fossc
possvcl cviiar quc os sons nos
pcncirasscn pclos ouvidos, cu privaria
ianlcn da audiao csic niscravcl corpo,
para quc nada nais pudcssc vcr, ncn
ouvir, pois dcvc scr un alvio icr o
cspriio inscnsvcl s proprias dorcs!...
Moncnto dc scnco
Ciicron, por quc nc rccolIcsic? Por
quc, quando nc dcsic alrigo, nao nc
iirasic a vida? Assin cu nunca rcvclaria
aos Ioncns o scgrcdo do ncu nascincnio.
Pollio, o cidadao dc Corinio, vclIo
palacio quc cu supunIa scr o ncu lar
paicrno, quanios oprolrios dciasics
crcsccr conigo, sol a aparcnic lclcza quc
os oculiava! Porquc Iojc sou un
crininoso, c dcsccndcnic dc crininosos,
iodo o nundo o salc! irplicc
cncruzilIada! Valc sonlrio, losqucs dc
97
carvalIos, vos quc alsorvcsics o sanguc
quc cra ncu, o sanguc dc ncu pai!
quc cu proprio dcrranci, lcnlrai-vos
acaso dos crincs quc cniao concii, c dos
quc praiiquci nais iardc? funcsio
Iincncu, a quc dcvo a vida, c quc nc
faculiou gcrninar pcla scgunda vcz a
ncsna scncnic; por quc nosirasic un
dia un pai irnao dc scus filIos, filIos
irnaos dc scu pai, c una csposa quc cra
ianlcn nac dc scu narido!? Ouania
iorpcza pdc ocorrcr cnirc criaiuras
Iunanas! Vanos! Nao fica lcn rclcnlrar
o quc c Icdiondo fazcr-sc; aprcssai-vos,
pclos dcuscs! cn cscondcr-nc longc
daqui, scja ondc for! Maiai-nc, aiirai-nc
ao nar, ou nun alisno ondc ningucn
nais nc vcja! Aproinai-vos. nao vos
cnvcrgonIcis dc iocar nun niscravcl;
crcdc, c nao icnais; ninIa dcsgraa c
iananIa, quc ningucn nais, a nao scr cu,
podc scqucr inagina-la!
COFIFEU
A vcn Crconic! no noncnio
oporiuno, para fazcr ccriancnic o quc iu
pcdcs, ou dar-ic consclIos nais
prudcnics. So clc, con cfciio, rcsia, para
ic sulsiiiuir no govcrno da cidadc.
DIPO
98
Ouc lIc Ici-dc dizcr? Ouc posso cu
dclc cspcrar, cu, quc fui iao injusio para
con clc?
Ent)u CFEONTE
CFEONTE
Nao vcnIo aqui para ic insuliar,
dipo, ncn para ccnsurar icus crros dc
ouirora. Mas vos, iclanos, sc nao
rcspciiais a jcrarquia dos Ioncns, ao
ncnos cn considcraao pcla cIana
sagrada dc Hclio, quc anina a naiurcza,
nao dcvcis cilir assin scn un nanio,
csic scr inpuro, a qucn ncn a cIuva,
ncn a luz podcn lcncficiar. Conduzi csic
Ioncn, incdiaiancnic, ao inicrior do
palacio; so cnirc os parcnics, c dclcs iao
soncnic c quc Ia scniincnios dc picdadc
ao vcr c ouvir os nalcs dos quc lIcs sao
caros.
DIPO
En nonc dos dcuscs! Visio quc,
conira ninIa cpcciaiiva, nosiras iania
gcncrosidadc para con o naior dos
crininosos, cscuia-nc! no icu inicrcssc
quc vou falar.
CFEONTE
E quc qucrcs iu olicr dc nin?
99
DIPO
Manda-nc para fora dcsic pas o nais
dcprcssa possvcl! Para un lugar ondc
ningucn nc vcja, ncn possa dirigir a
palavra a ncnIun scr Iunano!
CFEONTE
Eu ja icria agido assin, fica-o
salcndo, sc nao prcfcrissc, anics dc iudo,
consuliar o dcus accrca do quc convcn
quc sc faa.
DIPO
Mas a rcsposia c pcrfciiancnic
conIccida; o parricida, o npio, c urgcnic
naiar.
CFEONTE
Sin; c o quc sc diz... nas na siiuaao
cn quc nos acIanos, c nclIor salcr
caiancnic o quc sc dcvc fazcr.
DIPO
Fcsolvcsic, cniao, consuliar o oraculo
por causa dc un niscravcl?
CFEONTE
E dcsia vcz iu Ias-dc dar crcdiio sua
rcsposia!
DIPO
100
Pois lcn. cu ic pco agora quc iu
ncsno dcs scpuliura, cono julgarcs
convcnicnic, qucla quc jaz no palacio...
Ccriancnic cunpriras cssc dcvcr picdoso
para qucn iinIa o ncsno sanguc icu...
Ouanio a nin, nao quciras quc a cidadc
dc ncu pai nc icnIa cono Ialiianic,
cnquanio cu vivo for; ao conirario, dcia-
nc ir para as nonianIas, para o Ciicron,
ninIa irisic pairia, quc ncus gcniiorcs
cscolIcran para ncu iunulo, para quc
cu norra por la, cono clcs qucrian quc cu
norrcssc. Alias, cu lcn conprccndo, quc
nao scra por docna, ou coisa scnclIanic,
quc icrninarci ncus dias; nunca foi
algucn salvo da noric, scnao para quc
icnIa qualqucr fin airoz. Mas, quc ncu
dcsiino siga scu curso! Ouanio a ncus
filIos, Crconic, nao ic prcocupcs con os
rapazcs; sao Ioncns, c, ondc qucr quc
csicjan, nao lIcs faliarao ncios dc vida.
Mas, dc ninIas infclizcs filIas, iao dignas
dc picdadc, para qucn nunca foi posia a
ncsa scn quc cu csiivcssc ao lado, c quc
dc ninIas naos rccclian scnprc un
pouco do alincnio quc para nin sc
prcparava, oI! icn pcna dclas, cu ic pco,
c conscnic quc cu ainda as acaricic con
csias naos, c quc ainda dcplorc con clas a
nossa dcsdiia! Eu ic conjuro, o rci, dc iao
101
nolrc raa! Tocando-lIcs con as naos, cu
acrcdiiarci quc as vcjo, cono no icnpo cn
quc as via rcalncnic... Mas... quc csiou
dizcndo? Crcio ouvir, o dcuscs! o cIoro dc
ninIas filIas!... Crconic, foi dc pcna dc
nin quc nandasic cIanar ninIas filIas?
Scra vcrdadc?
CFEONTE
Sin... fui cu quc as nandci cIanar;
conprccndi o dcscjo quc scnics, c quc
ianio ic prcocupava.
Ent)un ANTCONE c ISMENIA, nuto ]oucns, conduzdus po)
unu csc)uuu. Eus sc up)oxnun do pu.
DIPO
Ora lcn! Sc fcliz, Crconic! Porquc as
nandasic vir aic aqui, quc os dcuscs ic
proicjan, nais do quc a nin! Ondc csiais
vos, ninIas filIinIas? Vindc icr conigo...
Vindc a csias naos... fraicrnas! Foran
clas quc, cono vcdcs, privaran dc luz os
olIos, ouirora iao lrilIanics, dc vosso pai!
Eu nada via... c nada salia, ninIas filIas;
nas cu vos dci a vida no ncsno scio do
qual cu proprio Iavia nascido... E cIoro
por vos, porquc nunca nais vos vcrci, c
porquc pcnso nas anarguras quc icrcis dc
suporiar pcla vida alcn... A quc
asscnllcias dc iclanos, a quc fcsias
102
solcncs podcrcis conparcccr, scn quc
volicis con os olIos lanIados dc
lagrinas, inpcdidas dc vc-las? E quando
aiingirdcs a idadc florida do casancnio,
qucn scra... sin! qucn scra lasianic
corajoso para rccclcr iodos os insulios,
quc scrao un cicrno flagclo para vos, c
para vossa prolc? Ouc nais falia para
vossa infclicidadc? Vosso pai? Mas clc
naiou scu pai, casou-sc con sua nac, c
dcssc consorcio c quc vos nasccsics. Eis
as injurias con quc vos pcrscguirao...
Oucn vos qucrcra por csposa? Ningucn!
Ningucn, ninIas filIas! Tcrcis dc vivcr na
solidao c na csicrilidadc. FilIo dc
Mcncccu, visio quc iu scras doravanic o
unico pai quc clas icrao, porquanio sua
nac, c cu, quc lIcs dcnos a vida, ja nao
vivcrcnos! nao dcics quc csias
ncninas scjan olrigadas a vagucar,
ncndigando; nao consinias quc sua
dcsgraa sc agravc cn conscqucncia da
ninIa. Tcn pcna dclas, vcndo-as, iao
jovcns, privadas dc iodo o apoio, cccio o
quc lIcs conccdcrcs. Da-nc un sinal dc
icu asscniincnio, Ioncn gcncroso; ioca-
nc con iua nao!... E vos, ninIas filIas,
sc nc pudcsscs conprccndcr cu vos daria
consclIos; procurai scnprc icr una
103
cisicncia nais fcliz do quc a dc vosso pai,
ondc qucr quc possais vivcr!
CFEONTE
Ja cIorasic dcnais; volia agora ao
palacio!
DIPO
Sou forado a olcdcccr, lcn a ncu
pcsar!
CFEONTE
Tudo aquilo quc sc faz a icnpo, da
lon rcsuliado.
DIPO
Salcs sol quc condiao cu irci?
CFEONTE
Dizc, pois! Ouando as ouvir, ficarci
salcndo.
DIPO
Tu nc laniras dcsic pas.
CFEONTE
O quc pcdcs, so o dcus ic podc
conccdcr.
DIPO
104
Mas cu scnprc fui odiado pclas
divindadcs!
CFEONTE
En ial caso, alcanaras o quc dcscjas.
DIPO
O quc dizcs c vcrdadc?
CFEONTE
Nao nc agrada dizcr o quc nao pcnso.
DIPO
Lcva-nc para longc daqui!
CFEONTE
Vcn, pois... Dcia csias crianas!
DIPO
OI! nao nc privcs disso, nao! Eu ic
pco!
CFEONTE
Nao quciras saiisfazcr iodas as iuas
voniadcs, dipo! Dcn salcs quc iuas
viiorias anicriorcs nao ic asscguraran a
fclicidadc na vida!
DIPO, conduzdo po) CFEONTE, cnt)u, uugu)osuncntc, no
puuco; uconpunIun-no us duus ncnnus c os sc)uos do )c.
COFIFEU
105
Haliianics dc Tclas, ninIa Pairia!
Vcdc csic dipo, quc dccifrou os fanosos
cnignas! Dcsic Ioncn, iao podcroso,
qucn nao scniira invcja? No cnianio, cn
quc iorrcnic dc dcsgraas sc prccipiiou!
Assin, nao considcrcnos fcliz ncnIun scr
Iunano, cnquanio clc nao iivcr aiingido,
scn sofrcr os golpcs da faialidadc, o icrno
dc sua vida.

FIM
106

Notas
A iraduao, aqui, cono no volunc
XXII da Classicos Jaclson", c airiluda a
J.D. dc Mcllo c Souza, auior do Prcfacio c
das noias iniroduiorias s iragcdias dc
squilo, Sofoclcs c Eurpidcs quc figuran
no volunc. Nao sci sc, por razcs
cdiioriais", airiluiu-sc ao cncriio
profcssor, por scu rcnonc, a iraduao dc
iodo o volunc, cn vcz dc airiluir-lIc a
organizaao do ncsno. o quc sc
dcprccndc das palavras do proprio Joao
Dapiisia dc Mcllo c Souza no Prcfacio.
Tais considcracs jusiifican,
sacicdadc, a prcfcrcncia dada, nu
cuIo)ucuo do p)cscntc uounc, s
iraducs cn prosa dc algunas iragcdias
cnirc as nais fanosas do icairo aicnicnsc.
Por cccao nsc)c-sc apcnas una cn
vcrso solio (o Hpto, dc Eurpidcsi,
conplciando-sc dcsiaric a scric agora
aprcscniada con un iralalIo aniigo, dc
t)uduto) po)tugucs dcsconIccdo, quc
vcnccu con ccria galIardia as dificuldadcs
do cnprccndincnio." g.n.|
O profcssor Joao Dapiisia dc Mcllo c
Souza foi, por anos, profcssor dc Iisioria
107
no Colcgio Mcllo c Souza c narcou
gcracs con scus cnsinancnios. dc
Afonso Arinos, cn suas Mcn)us, csic
icsicnunIo solrc a inporiancia quc icvc
cn sua fornaao as aulas por clc dadas.
A naicria quc nais nc cncaniava cra a
Hisioria do Drasil, dada pclo ncsno (J.D.
Mcllo c Souzai."; Crcio quc ioda a ninIa
inclinaao posicrior pclos csiudos
Iisioricos daia dcssc fccundo aprcndizado
inicial." (ap. Allcrio Vcnancio FilIo, A
Hisioriografia Fcpullicana. A coniriluiao
dc Afonso Arinos, in Esiudos Hisioricos,
Fio dc Janciro, vol. 3, n. 6, 1990, p.151-
160.i
Esia iraduao scrviu dc lasc a
divcrsas cdics, cn papcl c digiiais,
algunas disponvcis na wcl, nornalncnic
scn o crcdiio ao Traduior c1ou
organizador do volunc XXII da Classicos
Jaclson" c as noias dc pc dc pagina. N.E.|
(i Acrcsccniado COFIFEU, quc nao
consiava na fonic digiializada. NE|

(1i Confornc aniigo cosiunc grcgo, os
quc iinIan alguna suplica a fazcr aos
dcuscs accrcavan-sc dos aliarcs irazcndo
ranos dc louros, ou dc olivcira, cnfciiados
con fiias dc la.
108

(2i Havia cn Tclas dois icnplos
dcdicados a Mincrva (Palasi c un a Apolo,
junio do Isncnio, no qual, scgundo
Hcrodoio (VIII, 134i sc colIian lons
oraculos.

(3i Tcr calca una coroa dc louros
significava icr ganIo un prcnio, ou scr
poriador dc una noicia auspiciosa.

4 Os grcgos supunIan quc, por
inicrncdio da saccrdoiisa dc Dclfos, falava
pclo oraculo o proprio dcus Apolo.

5 Causa o sanguc o flagclo solrc a
cidadc", diz, liicralncnic, Sofoclcs.

(6i Os inicrprciadorcs assinalan csia
passagcn cono scndo das nais noiavcis
da iragcdia, pois dipo vai fazcr o
conirario do quc diz, nuna anfilologia
iragica, usada con frcqucncia por
Sofoclcs.

(7i Liicralncnic. s plagas do dcus
ocidcnial", porquc, para os grcgos, o
Hadcs, rcgiao dos norios, ficava na zona
cscura do nundo, isio c, no Ocidcnic,
visio quc a luz vinIa do Oricnic.
109

(i pcan" no icio digiializado. Crafia
aiualizada. N.E.|

(8i Jusiifica-sc cssa alcgoria, visio quc
Maric, alcn dc scr dcus da gucrra, cra-o
ianlcn da pcsic, a quc sc rcfcrc o suno
saccrdoic, cn sua princira fala.

(9i Un dos iiulos confcridos ao dcus
Apolo, por icr nascido na Lacia. (Cf.
Horacio, III, odc IVi.

(10i Scgundo a lcnda a quc sc rcfcrc
Hcrodoio, (l. V., 59i, Agcnor cra un rci da
Fcncia. Scu filIo Cadno fundou Tclas,
dando scu nonc colina principal, c ao
rccinio foriificado da cidadc (Cadnciai. Dc
Cadno foi filIo Polidoro, pai dc Laldaco. A
csic rci succdcu o infcliz Laio.

(11i Tircsias iinIa, con cfciio, o
iraiancnio dc rci, prova dc quc o
saccrdocio o igualava aos rcis dc faio, sc
nao o punIa acina dclcs. Isso cplica a
aliivcz c o dcsassonlro con quc, por
vczcs, falava Tircsias a dipo.

(12i Esic dia ic dara o nascincnio c a
noric" diz o original, liicralncnic, nas
110
a idcia cvidcnic c a dc quc dipo iria
dcscolrir na ncsna ocasiao os dois
icrrvcis lanccs dc sua iragica cisicncia.

(13i A csirofc coral conpara o cccrado
crininoso a un iouro, nuna fuga
inicrninavcl, pcrscguido por un cnanc
dc inscios icrrvcis. Tal alcgoria foi
inspirada, naiuralncnic, pcla lcnda dc Io,
quc figura no P)onctcu Aco))cntudo, dc
squilo.

(14i Alusao Esfingc, con qucn dipo
ousara dcfroniar-sc, rcsolvcndo, cniao, o
fanoso cnigna.

(15i Esia infornaao c dada por Jocasia
casualncnic, lcn cono a dc icr ocorrido o
crinc nuna cncruzilIada ncros
dcialIcs scn inporiancia, na aparcncia,
nas quc produzcn no cspriio dc dipo
una inprcssao dc icrror, ariifcio csic
nais dc una vcz usado por Sofoclcs cn
suas olras.

(16i Un so carro, ncnciona o icio
grcgo. Apcnc cra o carro dc rodas,
colcrio, c prcfcrido para longas viagcns.

(17i dc capiial inporiancia csia
111
passagcn. Koi ooi vuvoi", diz o pocia (c a
ii, nulIcr...i. Essc iraiancnio niino
nosira quc ioda cssa rcvclaao dc dipo
so dcvia scr ouvida por Jocasia, cono sc o
narrador falassc cn voz laia.

(18i Confornc Apolodoro, c dc supor
quc a ccna sc icnIa passado assin. O
arauio ia na frcnic, afasiado do carro. Para
iras, a alguna disiancia, vinIan os
scrvos. Enconirando dipo, o cocIciro
ordcna-lIc quc saia do caninIo; dipo
nao aicndc incdiaiancnic a scnclIanic
iniinaao. O cocIciro fora-o lruialncnic
a saliar dc lado, para nao scr csnagado.
Laio agridc-o con o cIicoic; dipo,
indignado, rcagc con o lordao, aiingindo o
vclIo con una so pancada na calca, o
quc faz cair o rci, para nao nais sc crgucr.
Foric cono cra, dipo fcrc, cniao, o
cocIciro, c, a scguir, luia con o arauio c
con un dos scrvos, quc corrcran cn
dcfcsa do vclIo rci. O ouiro cscravo, ao vcr
o quc ocorria, fugiu.

(19i ... cu nao olscrvaria nais
dirciia, ncn csqucrda," diz Jocasia no
icio dc Sofoclcs. Essa afirnaao, porcn,
significava quc cla nao nais acrcdiiaria
nos oraculos, una vcz quc no caso da
112
noric dc Laio a profccia oracular icria
falIado conplciancnic.

(20i Esias passagcns do coro nao sc
cnicndcn con dipo; os inicrprcics nais
auiorizados concordan cn vcr ncssa paric
da iragcdia una alusao ao csiado poliico
dc Aicnas, ao icnpo da doninaao dc
Alciladcs.

(21i Esposa... c nac... O vcrso cn quc o
Corifcu faz csia aprcscniaao prcsia-sc a
un duplo cfciio, pois a pausa apos a
palavra csposa" dcia pcrcclcr quc
Jocasia c, ao ncsno icnpo, csposa c nac
dc dipo, aniccipando assin a
pcrsonagcn a rcvclaao icrrvcl.

(22i Por cidadaos do Isino sc
dcsignavan os Ialiianics dc Corinio.

(23i dipo, cn grcgo, significa. pcs
incIados.

(24i Noia-sc dc novo, o dulio scniido
quc sc podc dar a csia frasc dc dipo, quc
rcfcrc Foriuna, cvidcnicncnic.

(25i A csircla a quc sc rcfcrc o
ncnsagciro aparccc, rcalncnic, alguns
113
dias anics do cquinocio do Ouiono. O
pcrodo indicado alrangc, pois, scis
csiacs conplcias, ou scja, dczoiio
ncscs.

(26i O icio grcgo diz. ... dc canios
oracularcs", ccriancnic porquc os cnignas
cran proposios cn vcrsos do ncsno iipo
dos Icanciros cn quc sc rcdigian as
rcsposias do oraculo.

(27i Ouc dipo sc Iouvcssc fcrido con
un sinplcs colcIcic do nanio rcal, nao
adnira, visio quc cssa pca do vcsiuario
grcgo cra nuiio naior quc os aiuais
colcIcics, c lasianic foric para scr assin
uiilizada. Hcrodoio conia cn suas
Iisiorias, (V, 87i quc as aicnicnscs
naiaran un covardc, scrvindo-sc dos
proprios colcIcics dc suas roupas cono
punIais. Para isso lasiava forar a fiia
ncialica, dando-lIc a forna dc un gancIo
ou csiilcic poniiagudo.
114


Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc pagou por cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos
CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con
115


2005 Sofoclcs

Vcrsao para cDool
cDoolsDrasil.con

__________________
Janciro 2005

You might also like