You are on page 1of 41

cufco

J nfah 0g[m&rsm;
av#mfa=u;ay;jcif; (vlawGqkH;_H;r_twGufaiGokd@r[kwfypPnf;jzifhtpm;jyefay;onf)//

Compensation:

a&umwmukd zsufqD;jcif; okd@r[kwf a&umwmtokH;yaer_ukd &yffwef@jcif;/ 4if;onfa&umwm


wnfaqmufjcif; a&umwm*dwfESifha&umwmukd z,f&Sm;ypfjcif; ponfwkd@tusKH;0ifonf//

Decommission:
Displacement:

tkd;tdrfrJhjcif; (vlawG.tkd;tdrf ajr,mrSz,f&Sm;cH&jcif;)

Downstream:

jrpfatmufykdif;a'o (a&umwmatmufykdif;wGif wnf&Sdaoma'orsm;)

Fieldsurveys:

uGif;qif;avhvmr_ (vlawGeJ@pum;ajymjcif; udk,fawG@oGm;a&muf=unhf_jcif;jzifh tcsuftvuf

pkaqmif;jcif;)

a&umwm.qd;k usK;d oufa&mufrr_ sm;enf;yg;oGm;atmifvyk af qmifjcif;/ 4if;onfw&d p>mefab;rJah wmvkyf


aqmifjcif;/ a&umwmatmufykdif;a&v$wfjcif;/ a&umwma=umifhxdckdufepfemolrsm;ukd av#mfa=u;ay;jcif;ESifhb0
opfxlaxmifay;jcif;ponfwkd@tusKH;0ifonf//

Mitigation:

Non-governmental organization(NGO):

tpkd;&r[kwfaomvlr_tzGJ@tpnf;rsm;?

qkH;jzwfcsufcsrSwfolukd zdtm;ay;&efESifh vlxktm&kH pkdufvmatmif t=urf;rzuf


+idrf;csrf;onfhenf;jzifhvkyfaqmifjcif;?
Non-violent direct action:

Public development bank: tjynfjynfqi


dk &f mzG@H z;a&;b%f/ urBmb
h %f /tjynfjynfqidk &f mtar&duefz@HG zd;a&;b%f

ponfw@dk onfz@GH z;a&;twGut


f pk;d &ESiu
hf rk %
` rD sm;ukd aiGacs;iSm;ay;onf? tjynfjynfqidk &f mzG@H z;a&;b%fudk tpk;d &u
xdef;csKyfonf//

Re-operation:

jrpfa&ukd obm0wkdif; ykdrkdpD;qif;&eftwGufjyefvnfjzpfaponf//

Reparations:

a&umwma=umifhxdckdufepfemqkH;&SH;olrsm;twGuf aiGESifhypPnf;rsm;jyefay;onf//

Reservoir: a&umwma=umifh jzpfay:vmaom a&avSmifuef//


Resettlement:

a&umwmab;rS uif;v$wfonfhae&mokd@ vlawGukd ajymif;a&$@jcif;?

a&csKjd zpfonfh acsmif; ajrmif; jrpf ESihf a&uefrsm;wGif aexkid o


f nfh c&ktrsK;d rsK;d ESix
hf pd yfra_ =umifh
jzpfay:vmaoma&m*g?

Schistosomiasis:
Sediment:

tenftepf ( jrpfa&ESiyhf gvmaomoJ ausmufcJ ESit


hf npfta=u;)/ EH;_ ajr?

jrpf t ay:yk d i f ; a'o? 4if ; onf a&umwma=umif h jzpf a y:vmaom a&avS m if u ef E S i f h q nf t ay:
ykdif;&Sd{&d,mrsm; tusKH;0ifonf//

Upstream:

tjynfjynfqkdif&m a&umwmaumfr&Sif// 4if;onf vGwfvyfaom tjynfjynf


qkid &f m aumfr&Sijf zpf+yD; tem*gwaf &umwmwnfaqmufa&;twGuf avhvmr_rsm; tjcm;jzpfEidk o
f nfh enf;rsm;uk&d mS azG
jcif;ESihf t}uHycsurf sm;yvkyo
f nf? 4if;.aemufq;Hk tpD&ifcpH mukd ouU&mZf2000 ckepf wGix
f w
k af 0+yD;tpD&ifcpH mESiyhf wf
oufaom tcsut
f vufrsm;;ukd www.dams.org wGi&f &SEd idk o
f nf?
World Commission on Dams:

tcef;

ta=umif;t&m

pmrsuef m

a&umwmqkdonfbmvJ?

tcef; 1? qnf.tajccHtcsuftvufrsm; -------------------------------------------1

a&umwmqkdonfbmvJ -------------------------------------------------------2
a&umwm.vkyfief;aqmifwmubmvJ -------------------------------------------- 3
rnfoltusKd;&Sdoenf; rnfoltusKd;,kwfoenf; -------------------------------------- 4
a&umwmukd rnfokd@aqmufvkyfrnfenf; ------------------------------------------- 5
a&umwmaqmufvkyf&eftwGuf rnfolu aiGxkwfay;oenf; ---------------------------- 6

tcef; 2? a&umwm.tusKd;oufa&mufr_rsm; --------------------------------------- 7

Z,m;uGuf/a&umwm.tusKd;oufa&mufr_rsm; --------------------------------------8
ae&mrJholrsm;.tajctae ---------------------------------------------------- 10
a&umwmatmufykdif;&Sdvloef;aygif;rsm;.xdckdufr_rsm; --------------------------------- 12

tcef; 3? tjynfjynfqkdif&ma&umwmqef@usifv_yf&Sm;r_rsm; ---------------------------14


a&umwmv_yf&Sm;olrsm;.atmifjrifr_rsm; ------------------------------------------ 15
atmifjrifr_okd@aomfa&umwmonfvl@tzGJ@tpnf;ukd+cdrf;ajcmufqJ --------------------------16

tcef; 4? a&umwmrnfokd@qef@usifrnfenf; ---------------------------------------- 17

oif.vSKyf&mS ;r_udk tpDtpOfqyJG g/ ------------------------------------------------- 18


a&umwmqef@usifa&;twGufta&;}uD;onfhAsL[mrsm;/ ---------------------------------20
a&umwmwnfaqmufonfhtqifhwkdif;wGifoifbmvkyfEdkifoenf; ---------------------------24

tcef; 5? a&umwmtjyif tjcm;pDtpOfrsm; ---------------------------------------29

pGrf;tiftwGuftjcm;tpDtpOfrsm; -----------------------------------------------29
a&twGuftjcm;tpDtpOfrsm; --------------------------------------------------32
a&}uD;r_udkpDrHcef@cGJ&ef twGuf tjcm;tpDtpOfrsm; ------------------------------------34

ed*kH; -------------------------------------------------------------------------36
a'oqkdif&mtquftoG,frsm; ---------------------------------------------------37

ed ' gef ;
urBmtES@H tjym;Y t}uD;pm;a&umwmrsm;ukd qef@usio
f nfv
h Ol ;D a&rSmrsm;jym;vmv#u&f o
dS nf? olw@dk onf olw@dk .jrpf
ESihf olw@dk .oufarG;0rf;a=umif;twGuf a&umwmtopf aqmufvyk af &;ukd qef@usiw
f u
dk yf 0JG ifv#u&f o
dS nf? a&umwm
a[mif;a=umifh jzpfay:vmaomjyoemrsm;twGufav#mfa=u;rsm;awmif;qkdv#uf&Sdonf? a&umwmtjyiftjcm;
yk d r k d a umif ; rG e f a omv#yf p pf p G r f ; tif / a&ay;a0r_ E S i f h a&v$ r f ; rk d ; Ed k i f o nf h pD r H c suf r sm;uk d tqk d yv#uf & S d o nf ?
olwkd@tm;vkH;onf olwkd@b0ukdxdckdufaomqkH;jzwfcsufrsm;ukd qef@usifv#uf&Sdonf?
vGefcJhonfh tESpf 20 uwnf;u tjynfjynfqkdif&ma&umwmqef@usifa&; v_yf&Sm;r_rsm;onf tm;aumif;vm+yD;
atmifjrifr_ rsm;pGm&&Sv
d monf? tcsK@d a&umwmrsm;onf &yfwef@&+yD; 4if;tpm;a&umwm tao;pm;rsm;ESihf a&xde;f
odrf;r_rsm; yvkyfvm&onf? vltzGJ@tpnf;rsm; av#mfa=u;ykdrkd&&Sdvmonf?
tcsKd@a&umwmrsm;onf vkH;0zsufqD;cH&onf? okd@aomfa&umwmtopfrsm;onf vl@tzGJ@tpnf;ukd +cdrf;ajcmuf
v#uf&SdaeqJjzpfonf//
tjynfjynfqkdif&mjrpfrsm;uGef,ufu Tv_yf&Sm;r_vrf;!$efpmtkyfukd ypk+yD;a&umwm. +cdrf;ajcmufr_cHae&aom
vl@tzGJ@ tpnf;rsm;ukd pGrf;tm;jznfh&efESifh}uD;xGm;vmaeaom tjynfjynfqkdif&m a&umwmqef@usifolwkd@.
tjrifrsm;ukd r#a0&efjzpfonf? tjynfjynfqkdif&mjrpfrsm; uGef,ufESifh urBmw0Srf;vkH;&Sd tpkd;&r[kwfaom
(NGOs) tzG J @ tpnf ; rsm;uoif . v_ y f & S m ;r_ r sm;uk d ul n D & ef t oif h & S d a eygonf ? oih f u k d u l n D E d k i f a om
(NGOs)pm&if;rsm;ukd Tvrf;!$ef .tqkH;wGif a&;om;xm;ygonf?
tqkdyvmaoma&umwmtopf wnfaqmufa&;/ ukd,ftcGifhta&;umuG,fa&;ESifh a&umwmESifh ywfoufonfh
qkH;jzwfrsm;wGif ukd,f&J@tjrifrsm;rnfokd@xnfhoGif;awmif;qkd&rnf ponfwkd@ukdqkH;jzwf&ef Tvrf;!$efwGifyg&Sdaom
tcsuf tvufrsm;ESifhenf;emrsm;u taxmuftulay;vdrfhrnf[kar#mfvifhygonf?

vrf;nGe.
f tpykid ;f wGif cufco
J nfah 0g[m&ESihf ,if;.tadyg,u
f dk azmfjyxm;+yD;4if;pmvk;H rsm;ukpd mvk;H trnf;jzifh
xif;aeatmif yvkyfxm;ygonf?

tcef; 1 wGif a&umwmtvkyv


f yk yf /Hk 4if;a=umifrh nfot
l usK;d &&S+d yD;/ 4if;ukd aqmufvyk &f eftwGuf rnfou
l
aiGxw
k af y;oenf; ponfjzifah &umwm ESiyhf wfoufaomtaxGaxGtcsut
f vufrsm;ukd az: jyxm;ygonf?

tcef; 2 wGiaf &umwma=umifh vl@tzG@J tpnf;ESio


hf bm0t&if;tjrpftay: jzpfay:vmaomtusK;d oufa&muf
r_rsm;ukd ajymqkdaqG;aEG;xm;ygonf//

tcef; 3 wGif Ekid if w


H umY xdcu
dk yf suq
f ;D r_t}uD;us,jf zpfapaom a&umwmrsm;udq
k ef@usiaf &;vSKyf&mS ;r_EiS hf
atmifjrifr_ta=umif;ukd o&kyfazmfxm;ygonf?

tcef; 4 wGifvl@tzGJ@tpnf;uqnfukd rnfokd@ pdefac:Edkif+yD;vl@cGifhta&;ukdrnfokd@umuG,fEkdifonfukdt}uH


Om%fay;xm;ygonf//

tcef 5 wGif vlawG.vkt


d yfcsuEf iS u
hf u
dk n
f +D yD; ykrd akd umif;rGeo
f nfh v#ypf pfprG ;f tif/ a&ESihf a&v$r;f rrk;d onfph rD H
csufponfhowif;tcsuf tvufrsm;ukd wifjyxm;ygonf//

ed*kH;ykdif;wGif oifhukd tultnDay;Ekdfif&ef qufoG,fEdkifr!fhvdyfpm pm&if;rsm;ukdazmfjyxm;ygonf//

d yf gonf? u|eyf f
oifw@dk udk tusK;d ,kwaf prnfh a&umwmqef@usiaf &;vSKyf&mS ;r_atmifjrifygap[k qENy qkawmif;vku
wkd@onf trSefw&m;ESifhvl.*k%foduQmtwGuf wkdufyGJ0ifaeolrsm;jzpfonf? a&onfouf&Sif&ef twGufomjzpf+yD;
vlukdowf&ef twGufr[kwfyg//
tjynfjynfqkdif&mjrpfrsm;uGef,uf
2

tcef; 1

a&umwmESifhywfoufonfhtajccHtcsufrsm;
a&umwmqkdwmbmvJ
a&umwmqkdonfrSm jrpfacsmif;ukdjzwfI wnfaqmufxm;aomx&Hjzpfonf? 4if;onfajrokd@r[kwf ausmufwkH;
ok@d r[kwf uGeu
f &pfrsm;jzifh yvkyo
f nf? 4if;onfjrpf a&pD;a=umif;ukd ydwq
f @dk +yD; tif;tkid f uJo
h @dk a&ukad vSmifxm;ygonf?
4if;okdavSmif xm;aoma&ukdv#yfppfpGrf;tif xkwfvkyfa&;twGufvnf;aumif;/ aomufokH;a&ESifhqnfajrmif pkdufysKd;
a&;wGiyf yhH ;dk &eftwGuf vnf;aumif;/ avSoabFm oGm;vma&; ukt
d ultnD ay;&eftwGuf vnfaumif;/ a&}uD;jcif;
ukdxdrf;odef;&efESifhtyef;ajzr_twGuf tokH;yonf?
tcsK@d a&umwmrsm;onf txufygazmjfyygtcsux
f rJ S wckxufyI
dk tok;H y&ef twGuaf qmufvyk o
f nf? urBmay:wGif
15 aytxuf f j rif h + yD ; tvG e f } uD ; rm;onf h a&umwmaygif ; 47000 xuf r uaqmuf v k y f x m;on?f w&k w f /
tar&duefjynf axmifpkESifh tdENd, EdkifiHwkd@wGif t}uD;qkH;a&umwmrsm;&Sdonf? urBmt}uD;qkH; a&umwmonf
rDwm 250 jrif+h yD; (txyf 60 taqmufttkH xufyjdk rif)h tus,rf mS uDvrdk D wmrsm;pGm &So
d nf? 4if;a&umwmrsm;ukd
wnfaqmuf&mwGif tcsdef 10 ESpfausmf=umjrifh+yD; a':vmoef;aygif;ajrmufrsm;pGmukefusonf?
a&umwmtvkyfvkyfykH
} a&umwmonfa&jzef@a0rSKEiS hf
pkdufysKd;a&;twGufa&ukdokd
avSmifxm;onfh ykdufvkdif;
}uD;rsm;ESifha&ajrmif; rsm;rS
wqifh 4if;a&ukv
d ,f,majr
ESifhr@}uD;rsm;okd@jzef@a0onf?

a&avSmifuef

a&umwm
} a&tm;v#yfppfxkwfvkyf&ef
f nfaqmufxm;aom
twGuw
a&umwmonf a&tm;jzifh
wmbkid [
f ak c:armfwmukv
d nf
a&Ekwaf yguf
ap+yD;v#yfppf"gwf tm;xkwf
vkyfonf? 4if; v#yfppf"gwf
tm;ukdr@ESifh puf&kHrsm;okd@
a&umwmrsm;onf yHpk t
H rs;dk rsKd ; tG,t
f rsKd ;rsKd ; &Sad omfvnf; atmufygvuQ%mrsm;
v#ypf pfu;vkid ;f rSwqifh vGwf
&Sw
d wf=uonf?
ay;onf? wmbkdifukdjzwf+yD;
a&onfa&umwmatmufykdif;&Sd jrpfxJokd@jyefvnfpD;qif;oGm;onf?

} a&}uD;r_ukd xdef;odrf;onfha&umwmonf rkd;}uD;csdefwGifqnfatmufykdif;a'o rsm;wGif a&v$rf;r_ukdwm;qD;


f ok;H yaoma&umwmonf a&uko
d adk vSmifxm;+yD;
&eftwGuaf &rsm;ukx
d ed ;f odr;f xm;onf? a&a=umif;twGut
jrpfa&wdrf onht
f cg 12 &moDv;Hk avSrsm;oGm;vmEkid &f eftwGuaf &rsm;v$waf y;onf? 4if;ukad & wcg;zGiyhf w
d f
pepfjzifh aqmufvkyfxm;+yD; avSrsm;jzwfoGm;vmEkdifonf?

rnffoltusKd;&Sd+yD; rnfoltusKd;,kwfoenf;
a&umwmrS xkwfvkyfonhf v#yfppfESifha&rsm;onf puf&kHrsm;ESifh r@aevlxkrsm;tusKd; cHpm;&onf? pkdufysKd;a&;
ukr%
` }D uD;rsm;onf 4if;wk@d .pku
d yf sK;d a&;vkyif ef;twGuf a&ukad ps;aygaygEiS &hf &So
d nft
h wGut
f usK;d tjrwf rsm;pGm&&So
d nf?
a&umwmonf aus;vufa'orS t&if;tjrpfukdxkwf,l+yD; puf&kHESifhr@aevlxkukdom tusKd;yonf? wcgw&HY
puf&kHESifh r@aevlxkonftdrfeDem;csif;EkdfifiHrsm;jzpfaeonf?
` rD sm;vnf;tjrwf&&So
d nf/olw@dk onfa&umwm'DZidk ;f a&;qGJ a&;ESiahf qmufvyk af &;wk@d wiG af ':vm
aqmufvyk af &;ukr%
oef;aygi;f ajrmufrsm;pGm&&So
d nf? tpk;d &onf a&umwmwnfaqmufa&;ESiv
hf nfywfa&;wk@d rS taumufceG &f &So
d nf?
qnfwGifokH;yaom aiGyrm%rSm rsm;vGef;onfhtwGuf tpkd;&wGif vwfpm;jcif;/ tcsKd@ukr`%D t&m&Sdrsm;onf
olwkd@ukd,fykdiftjrwfxJrS aiGukd,lvkdufonf?
t}uD ; pm;a&umwmrsm;.'%f u k d tqk d ; qk H ; cH & ol r sm;onf a us;vuf a wm&$ m &S d v,f o rm;rsm;ES i f h
Xmaewkdif;&if;om;rsm;jzpfonf? oef;aygif;rsm;pGmaom vlwkd@onf a&umwma&a=umifhab;uif;&eftwGuf
4if ; wk d @ .tk d ; td r f r sm;uk d pG e f @ v$ w f = u&onf ? oef ; aygif ; rsm;pG m aoma&umwmatmuf y k d i f ; &S d vl a wG u vnf ;
4if;wkd@.obm0t&if; jrpfESifh&kd;&mvlaer_b0rsm; qkH;_H;cH&onf?
tqk;d qk;H u a&umwma=umifh xdcu
dk ef pfemolrsm;onf a&umwmwnfaqmufa&;qk;H jzwfcsuw
f iG yf g0ifciG hf &&eftvGef
&Sm;yg;v#uf&Sdonf? olwkd@onf a&umwmESifhywfoufaom owif;tcsuftvufrsm;/ vlxktwGif;aqG;aEG;r_rsm;/
v,fajrtopfEiS hf 4if;wk@d . b0topftwGuf awmif;qkrd r_ sm;/ a&umwmwnfaqmufa&; qef@usirf r_ sm;onfow
l @dk .
f m;ukyd if
tcGihf ta&; jzpfonfuo
dk w
l @dk rod&adS y// a&umwm.teD; tem;wGiaf eaomfvnf; qnfa&ESihf v#ypf pf"gwt
tusK;d cHpm;cGirhf &&Sad y//

pdu
k yf sKd ;a&; vkyif ef;}uD;rsm;onf qnfajrmif;rsm;rSa& ESihf
a&umwmrS v#yfppf"gwftm;udk &&Sd=uonf?

a&umwm.qdk;usdK;'%fudk cHpm;&aom olrsm;onf


bmtusdK;r#r&o!fhtjyif pdkufysdK;ajrwdk@onf
ajr=oZmqkwf,kwfr_ESifh }uHK&awmhonf?

a&v$wfa=umif;
owday;csuf/
vGwf&modk@oGm;&ef?

tcsKd@a&umwmrsm;onf a&ukdxdef;&rnfhtpm; a&vGrf;rkd;r_udk ykdrkd}uD;rm;aponf/


a&umwmtvkyfvkyfykH
a&umwmonf v#yfppfpGrf;tifESifh qnfa&ukd yHhykd;ay;Ekdif
aomf v nf ; trsm;tm;jzif h a r#mf v if h x m;onf h twk d i f ;
pG r f ; tif E S i f h v ,f , majrtwG u f v k d t yf a oma&uk d r xk w f
vkyfay;Edkifay? qnfa&ay;a0r_onf ay;xm;onfh uwd
twkdif; enf;Iay;avh&Sdonf Tokd@jzpf&jcif;onf aqmuf
vkyf olawG. ykrd ckd ef@reS ;f jcif; a=umifjh zpfonf? a&vGr;f r_ukd
xdef;csKyfaom a&umwmonf a&}uD;E_ef;yrm% tao;
pm;ukdom xdef;csKyfEdkifonf?
4if;onf t}uD;pm;a&}uD;r_uydk rdk q
dk ;dk oGm;aponf? vlawGu
ab;uif;onfxif+yD;a&umwmatmufykdif;a'orsm;wGif
tdrfawGykdrkd aqmufvkyfvm=uonf? okd@aomfa&t}uD;
tus,f}uD;onfhtcg avSmifxm;onfha&ukdrxdef;EkdifbJ
v$wfcsvkduf&onfhtcg qnfatmufykdif;&Sdvlxkrsm;onf
ypP n f ; OpP m qk H ; H _ ; +yD ; tcsKd @ qk d t ouf y if q k H ; H _ ; oG m ;onf ?
a&umwmonfxm0&rwnfwHhEdkifyg? rsm;aomtm;jzifh
ESpfumvwcktxdomtokH;y&eftwGuf a&umwmukd
wnfaqmuf=uonf? a&umwm. toufonfjrpf atmuf
=urf;jyifwGiftrmcHtenftepfrsm; rnfr#usr_tygt0if
ta=umif; tcsurf sm;pGmwGif rlwnfaeayonf? tcsed u
f m
v=umvmonfEiS t
hf r# 4if;tenftepf rsm;vmav a&um
wm .pGr;f aqmif Edik rf e_ nf;vm avjzpf+yD;vk;H 0tvkyrf vkyEf idk f
onftxdjzpfEdkifonf?

a&umwmaumif;pGm tvkyfrvkyfonfhtcg
tpkd;&ESifh jynfolvlxkrsm; xdcdkuf=u&onf//
tm*sifwD;em;&Sd &wfcs&Dwm a&umwmudk ,cif orw jzpfol
umvd@k pf rmerfu cs pm;r_.rSww
f ikd }f uD; [k orkwcf o
hJ nf?
a&umxm.ukeu
f sp&dwn
f f a':vmoef;axmifaygi;f 2 7 rS
11 5 txdw;kd jrifv
h m+yD; a&umwmpDru
H ed ;f u r+yD;ao;yg?
if ; a&umwmonf tm*sif w D ; em;ES i f h yg&m*G m ES p f
EdkifiHt=um;wGif wnf&Sdonf? ar#mfvifhxm;o!fh "gwftm;.
60 udo
k mxkwv
f yk Ef ikd o
f nf? a&umwmudk tkycf sKyfow
l @kd rSm
rjrwfo!fhtjyif t_H;ay:aeojzifh a':vmoef;csD +yD;tauG;
wifaeum acs;aiGrsm;udv
k nf; jyefrqyfEikd af wmhay?
tpdk;&wdk@onfa&umwmaqmuf&ef aiGacs;,l avh&Sd=u
onf? tajrmuftrsm; jrwfrnf[k ar#mv
f if=h uonf? ar#mv
f ifh
oavmuf "gwf t m;rxG u f a omtcg acs;aiG u d k v nf ; jyef
rqyfEdkifyg? xdktcg vlxkynma&;ESifh usef;rma&; twGuf
oHk;&r!fhaiGudk jzwf,loHk;pGJawmhonf?
aiGa=u;csK@d iJo
h !fEh ikd if rH sm;onf ra&&maom a&umwmwGif
t&if;tESD;jryfESHvdkufojzifh urBmhb%fuJhodk@aom aiGa=u;
Xmersm;. tauG;rsm; tydcH&awmhonf? qif;&Jr_udk av#mhcs
vd k I a&umwmaqmuf c grS &S i f } uD ; usm;xuf q d k ; tjzpf
a&muf&awmhonf?

a&umwmaqmufvkyf&ef rnfolaiG xkwfay;oenf;//


a&umwmtwGuf ESppf Ofo;Hk onfah iGrmS ar&duef a':vm 40 bDv,
D cH ef@&o
dS nf? a&umwmaqmufvyk &f ef aps;tvGef
=uD;onfhtwGuf rsm;aomtm;jzifh tpkd;&onf a&umwmaqmufvkyf&ef twGufaiGa=u;tzGJ@pnf;rsm;rSacs;aiG&
,lv#u&f o
dS nf? urBmb
h %fonf ta&;}uD;onfh aiGa=u;tzG@J tpnf;wckjzpfonf? Ttjynfjynfqidk &f mzG@H z;a&;b%f
onf wurBmvkH;&Sd a&umwmaygif; 600 twGuf tar&duefa':vmbDvD,H oef;aygif; 60 tokH;ycJh+yD;jzpfonf?
tm&SzGH@z;a&;b%f/ tmz&duzGH@z;a&;b%f ESifhtjynfjynfqkdif&mtar&duefzGH@z;a&;b%f/ a'oqkdif&mzGH@z;a&;b%f
ponfwkd@vnf;a&umwmaqmufvkyf&eftpkd;&ESifhukr`%D rsm;ukdaiGacs;iSm;ay;onf?
a&umwmaqmufvkyf&eftwGuf tjynfjynfqkdif&mzGH@z;a&;b%frsm;rS acs;aiGtpdwfwykdif;ay;onfhtcg oufqkdif
&mtpkd;&u yk*~vdub%frS aiGacs;&ef ykdrkdvG,fuloGm;onf/ *syef/ *smr%DuJhokd@ csrf;omonfhEkdifiHrsm;uvnf;
a&umwmaqmufvkdonhf tpkd;&rsm;od@kaiGa=u;tultnDESifh acs;aiGrsm;ay;tyfv#uf&Sdonf//
a&umwmaqmuf+yD;onft
h cg tpk;d &uacs;aiGrsm;ukjd yefqyf&onf? a&umwmrSaiGtajrmuftrsm;r&onfh tcgvnf;
tpkd;&utau;awGukdrjzpfraejyefay;qyf&onf//

csrf;omonfhekdifiHrsm;onf a&umwmaqmufvkyfa&;ukr`%Du&onfhaiGESifh tpkd;&uqif;&JonfhEkdifiHrSacs;aiGqyf


onft
h cg twk;d &aiGjzifq
h nfrS tusK;d tjrwf 2 rsK;d &So
d nf?
6

tcef; 2

a&umwm.aemufqufwGJ tusKd;oufa&mufr_rsm;
rmvDqrD v
D dk wD'efu olr.tmz&du&dS vufqadk 'ow@w
dk iG f t}uD;pm;a&umwmaqmuf
vkyfonfhowif;ukd OD;pGm=um;onfhtcg olru'DudpPukdqef@usifcJhonf? okd@aomf vlt
rsm;.b0ykdrkdaumif;pm;zdk@twGuf vltenf;i,fajymif;a$@aumif; ajymif;a&$@&rnf[k
a&umwm aqmufvyk rf nfo
h u
l olrukad jzmif;jyajymqkcd o
hJ nf? olw@dk uav#maf =u;/ a&/
ausmif;ESifhtdrftopfrsm;ay;rnf[k rmvDqDrDvkdESifholr. tokdif;t0kdif;tm;uwd
ay;cJhonf?
okd@aomfolwkd@uwdrwnfyg? u|Ekfyfwkd@u usGEkfyfwkd@.ajrtwGufav#mfa=u;tvkHt
avmufr&onfhtcg 'g[mu|Ekfyfwkd@.cav;ESifh aemufrsKd;qufawGukd aowGif;ykd@wmeJh
twlwlygbJ/ bma=umifhvJqkdawmh tem*gwfrSm olwkd@touf&Sif&ef vkyfukdifpm;aomufzkd@ bmrSr&Sdawmh bl;[k
rmvDqrD D vkw
d 'D efu qko
d nf?
'g[m rmvDqrD v
D dk wD'efta=umif;wckxJ r[kwyf gb;l ? vloef;aygi;f 40 rS 80 cef@[m a&umwmESiahf 0; zk@d twGuf
rdrt
d rd Ef iS hf ae&if;a'orSt"rRajymif;a&$@jcif;cH&onf? 4if;wk@d txJrt
S rsm;pk[m ,cktcgyrdk q
dk if;&Jvm=uonf? olw@dk .
vlaer_b0/ ,Ofaus;r_ESifh olwkd@.vltzGJ@tpnf;rsm; acszsufcH&onf//
h &d pd m> efwnf&rdS KS ESihf v,f,majr&Sd ajrqDvm$ rsm;ukd vk;H 0a&atmuf
a&umwm[m urBmtcsK@d a'o&Sd ta&;=uD;onfw
ESpjf rKyfvu
dk o
f nf? 4if;onf jrpfrsm;ukd ysupf ;D ap+yD; ig;zrf;vkyif ef;ukd zsuq
f ;D vku
d o
f nf? tcsK@d ig;/ wd&pd m> efEiS hf [if;tar$;
tuifopfyifrsm; aysmufq;Hk oGm;ukeo
f nf//
Ttcef;onf qnfa=umifh vl@tzGJ @tpnf;tay: usa&mufvmrnfh aemufqufwJG tusK;d oufa&mufrKS ta=umif;ukd
&Si;f vif;xm;onf? qnfa=umifh ae&majymif;a&$@c&H onfh tdraf xmifprk sm; ESiahf &umwmatmufyidk ;f wGif aexkid af eonfh
vltzG@J tpnf;. aemufqufwt
JG usK;d &v'fawGudk tav;ay;avhvmxm;ygonf? +yD;aemufvufqadk 'o&Sd vl@tzJG pnf;
uolwkd@.vlaer_b0twGuf a&umwm}uD;ukdrnfokd@qef@usifcJhonfukdaqG;aEG;xm;ygonf//

a&umwmu olwkd@.b0ukd
wk d ; wuf a tmif vk y f a y;rnf
[kow
l @dk uu|eyf u
f adk jym onf?

vlaer_b0
ysuq
f ;D jcif;
tk;d tdrf
aysmufq;Hk jcif;
usr;f rma&;
nHzh si;f jcif;

a&umwm. aemufqufwJG tusK;d oufa&mufrr_ sm;


qnf a &onf wd & d p > m ef r sm;.aexk d i f r _ u k d
ysuf p D ; aponf
opfawm/ a&pkdajrESifh tjcm;wd&dp>mefaexkdif&me,f
ajrrsm; a&v$r;f rk;d jcif;cH&onf/ qnfa&onfw&d pd mef
wk d @ aexk d i f & me,f a jruk d c G J j cm;vk d u f o nf o mru
wd&dp>mefrsm; wae&mrSwae&mokd@oGm;onfhvrf;
a=umif;ukdvnf; ydwfyifvkdufonf//

a&umwmonf vl @ tzJ G @ pnf ; uk d ysuf p D ; aponf


a&umwm.teD ; tem;{&d , mwG i f aexk d i f o nf h t d r f
axmifpkrsm;onf tkd;tdrf/ v,f,majrESifhvlaer_b0
ykHpHrsm; qkH;_H;&onf/ 4if;vl@tzGJ@tpnf;onfrsm;aom
f nfh tjyif
tm;jzifh twlwuGjyefvnftajccs&ef rjzpfEikd o
olw@kd a'orS ajymif;a&G@+y;D aemuf ykid ;f ykrd q
dk if;&Jvm=uonf//

qnfa&onf usrf;rma&;jy\emukd jzpfay:ap


onf?
qnfa&a=umifhjcifESifh tjcm;a&m*gjzpfyGm; Ekdifaom
wd & d p > m ef yk d r k d r sm;vmaoma=umif h Xuf z sm;/ aoG ; ES i f h
qD;tdrfrSuyfwG,faeaom AdvD,mZD,m oefaumif
a=umifjh zpfaoma&m*g ponfah &m*g ykrd rdk sm;jym;vmonf?
8

a&umwmonf csrf ; omol w k d @ tm; a&ES i f h


pG r f ; tif u k d ay;aqmif .
a&umwmESifh 4if;. a&avSmifuefonfaus;vuf
awmifov
l ,form;rsm; wHigonfrsm; tok;H yaeaom
jrpf a &uk d , l v k d u f o nf / 4if ; a&ES i f h v #yf p pf p G r f ; tif
ukda&umwm tm;apmifha&Smufaeaom aus;vuf
aevlxktm;ay;a0rnf htpm; r@aecsrf ;omoll rsm;
odkay;a0onf//

a&umwmonf ig;awG u k d aoap+yD ;


ig;zrf ; jcif ; vk y f i ef ; uk d zsuf q D ; vk d u f o nf /
ig;rsm;a&umwmukd rjzwfoef;Ekid o
f nft
h wGuq
f nftay:
ykdif;dSig;ta&wGufrsm;av#mhenf;vmonf/ a&umwm
atmufykdif;wGifa&pD;a=umif;ESifh a&pD;E_ef;ajymif; vJoGm;
onfhtwGufig;rsm;ukd ysufpD;aponf/ ig;zrf;vkyfief;ay:
wGif rSDckdae&wJ hvlawGtwGuf0ifaiGxdckdufapcJhonf?

oD;ESHxGufE_ef;enf;yg;vmonf
a&umwmonftcsKd@ taumif;
qk;H v,f,majrrsm;;ukd a&v$r;f rk;d
vkduf+yD; oD;ESHrsm;twGuf "gwf
ajr=oZmjzpfaprnfh tenftESpf
rsm;atmufopdk ;D qif;r_udk ydwyf if
vkdufonf/ qnfa&uefrSv$wf
aom qnfa&rsm;onf jrpfurf;
yg;&Sd jcrH sm;ukw
d u
dk pf m;oGm;onf//

a&umwmonf a&npf n rf ; rS K uk d jzpf a y:aponf ?


npfnrf;onfah &onf a&umwmatmufyikd ;f &Sd vlEiS u
hf |J
EGm;rsm;ukd emrusef;jzpfaponf//
9

ajymif;a$@cH&rSKtajctae

ajymif ; a&$ @ cH & onf h vl @ tzG J @ tpnf ; rsm;cH p m;&jcif ;


vlawGukd4if;wkd@.aetdrfrS twif;t"rRajymif;a&$@cH &r_
onf qnf.t=uD;qkH;tusKd;oufa&mufr_wckjzpfonf?
a&avSmifuefonf vlawGaexkid o
f nfah e&m/ oD;ESpH u
dk yf sK;d
onfhae&m/ ig;zrf;onfhae&mESifh wd&dp>mefarG;jrLonfh
ae&mwkd@ukda&v$rf;rkd;vkdufonf? tcsKd@rdom;pkrsm;onf
4if;wkd@.v,f,majrwGif rsKd;qufaygif;ajrmufrsm;pGm
aexk d i f v mcJ h o nf ? 'D t ajcae=um;xJ r S tpk d ; &ES i f h a &
umwm aqmufvyk o
f rl sm;onf 4if;wk@d . tdrEf iS v
hf ,fajr
uk d p G e f @ cG m &ef zd t m;ay;onf ? aus;&G m trsm;tjym;
a&atmufryfoGm;onf?
ajymif;a&$@r_onf vltrsm;pkukd ykdrdkqif;&Japonf? olwkd@
urBmw0Sr;f a&umwma=umifh a$@ajymif;&ol oef; 40 ESifh 80
onf t pm;pmES i f h rd o m;pk u k d a xmuf y H h & ef 0if a iG r sm;
t=um;&SdcJh+yD/
tvkHtavmuf&&Sdbkd@ tcuftcJESifh&ifqkdifvm&onf?
ol w k d @ onf v,f , mvk y f i ef ; ES i f h i g;zrf ; vk y f i ef ; jzif h ouf a rG ; 0rf ; a=umif ; vk y f u k d i f & ef a&&S n f w G i f r jzpf E k d i f y g/
awmaevl r sm;onf b0topf u k d x l a xmif z d k @ r@ok d @ twif ; ajymif ; a&$ @ cH & onf ? r@wG i f v nf ; &mZ0wf /
rl,pfaq;ponfhjy\emopfrsm;ESifh&ifqkdif&ekdifonf//
ajymif;a&$@r_onf vl@tzGJ@tpnf;ESifh 4if;wkd@.,Ofaus;r_ukd zsufqD;vkdufonf? aus;&Gmrsm;onf ykdif;jcm;cHvkduf&+yD;
vlrsm;onf4if;wkd@.aqGrsKd;rsm;&if;ESD;onfholi,fcsif;rsm;ESifhtwlraexkdfif&awmhyg? rsm;aomtm;jzifh Xmaewkdif;&if;
om;rsm;ESihf vlenf;pkvrl sK;d rsm;onf a&umwm.om;aumifrsm;jzpf=u&onf? bk;d bGm;vufxufu &d;k &m,Ofaus;r_
tarG t ES p f r sm;a&atmuf v $ r f ; rk d ; oG m ;onf ? vl r sm;onf o l w k d @ .bk d ; bG m ;vuf x uf u yk d i f q d k i f a omajrrsm;ES i f h
a0;uGmcJh&onf?
avmEkdifiH&Sd [kda0[l; a&umwmtwGuf ajymif;a&$@
cH&whJ Om%f[krf; wkdif;&if;omvlrsKd;wOD;utcsKd@
vlrsm;onf ajymif;a&G@r_a=umifh olwkd@zsm;emonf
[kxifw,f? olwkd@onfajymifa&G@onfhae&m topf
rSmolwkd@ajrr[kwfbl;[kxifae=uw,f? EdkifiHjcm;
wk d i f ; jynf u k d ajymif ; a&G @ oG m ;ovk d y gbJ / uk d , f a jr/
ukd,ftdrfzsufqD;cHvkdufw,f[kajym jyoGm;w,f//
rsm;aomtm;jzifh a&umwma=umifh xdckdufolrsm;
onf pdwfykdif;qkdif&mjyoemrsm; jzpfay:vmonf?
olwkd@onfae&m ta&G@cH&+yD;aemufykdif;wGif/ t&uf
pGJjcif;/ pdwf"gwfusjcif;ESifhtdrfwGif; t=urf;zufr_rsm;
ponfh a&m*grsm;tjyifukd,fh ukd,fudkowfaor_p
onfh tjzpfrsm; ykdrkdrsm;jym;vmonf?

a&umwma}umifah $@ajymif;cH&aomvlwcsKd @onf/


ajr=oZmraumif;aom/ pdu
k yf sKd ;r&Edik o
f !ft
h vGef
rwfapmufaomae&mrsm;a}umifjh zpfonf?

10

jyefvnfae&mcsxma&;jy\emrsm;
a&umwma=umifhajymif;a&G@cH&oltcsKd@onftdrftopfrsm;&&Sd=uonf? 'gukdjyefvnfae&mcsxm;a&;[kac:onf?
vlrsm;onf &Sd+yD;om;&Gmrsm; okd@r[kwf a&umwma=umifhxdckdufonfhvlrsm;twGufaqmufxm;onfh&Gmopfrsm;okd@
ajymif;a&G@cH&Ekdfifonf?
jyef v nf t ajccs +yD ; v#if v l a wG & J b0yk d a umif ; vmrnf [ k a&umwmwnf a qmuf o l w k d @ u uwd a y;=uonf ?
vlawGtvkyf &rnft
h jyif tdrt
f opfrsm;ESihf v#ypf pfr;D rsm;&rnf[k uwday;=uonf? ok@d aomfvnf;olw@dk uwdrwnfyg/
rsm;aomtm;jzifh tdrfonfjzpfovdkjyKvkyfxm;onf? vlawGua&ESifh v#yfppfrD;cay;&ef rwwfEdkifyg? t,ifuxuf
ajrtenf;i,fom &&Sdonf? ajrtopfonfajra[mif;txufpkdufysKd;vkyfukdif&ef ykdrkdcufcJonf?
r=umc%qko
d vkd jyefvnfae&mcsxm;cHorl sm;onf v,f,mvkyif ef;/ ig;zrf;vkyif ef; ESihf wd&pd m> efarG;jrLa&; vkyif ef;wGif
,cifuvkdrvkyfaqmifEkdifyg? wcgw&Ha&umwmaqmufvkyfolrsm;ub0topftwGufaps;uGufwGif a&mif;csEdkifwJh
oDESH rsm;ukdpkdufysKd;&ef tm;ay;onf? okd@aomfjim;vnf; 'kuQa&muf=u&onf//
u|erf cav;
vlrsm;onf av#mfa=u;tvkHtavmufr&&Sdyg//
awGudk au|;arG;bk@d
u|erf rSm aiGtvkt
H
olw@dk a&umwm
av#maf =u;onf vlawGq;Hk H;_ r_twGuf aiGo@dk
avmufr&Syd g//
aqmufwek ;f u
r[kwf ypPnf;jzifh tpm;jyefay;jcif;ukdqkdvkd
u|erf &wJah iG[m
onf? vlawGu aiGjzifh av#maf =u;&onft
h cg
'gtm;vk;H ygb/J /
rsm;aomtmjzifh 4if;aiGjzifh toufarG;0rf;
a=umif;vkyu
f idk &f ef rvkaH vmufyg? tu,fI
vlawGuaiGa=u;aumif;pGmrok;H pGJ wwfaom
a=umifhaiGukd=um&SnfcHatmifrnfokd@yvkyf
&rnfurdk od=uyg?
vl t rsm;pk o nf a v#mf a =u;rsm;r&&S d y g/
olw@dk aexkid f onfah jrrSmw&m;0ifyidk q
f idk rf r_ &Sd
h wGuaf =umifh vlawGu av#maf =u;&,l
onft
zdk@tcGifhta&;r&Sdbl;vkd@ tpkd;&uajymonf?
olw@kd aus;&Gmu ajrcGaJ 0ay;jcif; (ok@d r [kw)f
tjcm;ol r sm;yk d i f w J h v ,f a jrrS m tvk y f
vkyw
f mrsK;d 'grrS [kwo
f w
l @dk xdcu
dk w
f mukt
d pk;d
&urpOf ; pm;rd w ma=umif h v nf ; jzpf E d k i f y g
w,f?/

touf&iS &f yfwnfz@kd aiGtvkt


H avmufr&So
d nft
h cg rsm;aomtm;
jzifv
h al wGu qif;qif;&J&J 'grrS [kwf tjcm;Ekid if rH mS tvkyo
f rm;
b0ESib
hf 0ukeq
f ;Hk oGm;onf//

tdrf}uD;}uD;&zdk@twGuf cifAsm;wkd@&J@ tdrfi,fi,fawGukday;vkdufyg[ktpkd;&t&m&SdawGuu|efrwkd@ukdajymonf[k


l u
DG qko
d nf? olw@dk u tdrt
f wGuf 15
w&kwjf ynf (Xiaolangding) a&umwma=umifh ae&majymif;a&G@$ c&H ol [efvu
ayywfvnfajrESihf qk;H &S;H oGm;wJ,
h majrtm;vk;H ukd jyefay;r,f[k uwdycJw
h ,f? 'gayrJh tcktcsed t
f xd aiGa=u;utp
bmwckrS r&&Sdygbl;? vlwOD;rSm ,majrtaumif;pm; {u0ufykdifqkdifwJh u|efrwkd@rdom;pkrSm Kiang Yuan a'
oukdajymif;a&$@onfhtcg vlwOD;rSm tnhHpm;ajr{u av;ykHwykHomv#if&&SdcJhonf//

11

a&umwmatmufykdif;&Sd vloef;aygif;rsm;pGm.xdckdfufr_rsm;
a&umwmonf 4if;.atmufyidk ;f &So
d ef;aygi;f rsm;pGmaomvlw@dk . b0ukzd suq
f ;D vku
d o
f nf? t=uD;rm;qk;H xdcu
dk rf u
_ m;
ig;zrf;vkyfief;ESifh v,f,mvkyfief;yifjzpfonf//
ig;zrf ; vk y f i ef ; zsuf q D ; cH & jcif ;
a&umwmonf a&pD;vrf;a=umif;ukd ajymif;
vJvkduf+yD; ig;rsm; rsKd;aygufzGm;r_ESifhqnf t
xufykdif;wGifaexkdifEkdifr_udk wm;qD;vkduf
onf? ig;OD;a&onf odoo
d mom av#meh nf;
vmonf? tcsK@d ig;rsm; aysmufq;Hk oGm;onf?
tusKd ; quf t jzif h ol w k d @ tom;"gwf E S i f h
0ifaiGrsm; av#meh nf;vmonf? olw@dk . &k;d &m
vlaer_ypHk rH sm; aysmufu,
G o
f mG ;onf// b&m
ZD;vfeid if H Tucurui a&umwmaqmufvyk +f yD;
aemufykdif;a&umwm atmufykdif;ig;zrf;vkyf
ief;onf 60 &mckdifElef;txd usqif;oGm;
onf? ig;zrf;onfhvlykdrkdenf;yg;vmonf?
b&mZD;vfEikd if w
H u
k &l D a&umxmatmufyikd ;f aqmuf+yD;aemuf tedryfh ikd ;f wGif ig; 60
&mE_e;f av#meh nf;oGm;um ,cktcg ig;zrf;olenf;yg;oGm;onf?

aumuf y J o D ; ES H e nf ; yg;vmjcif ;

aumuf y J o D ; ES H zsuf q D ; jcif ; a=umif h v l a wG


'kuQa&mufEdkifonf a&pD;vrf;a=umif;ajymif;
oG m ;jcif ; onf a&umwmatmuf y k d i f ; &S d
jrpfurf;yg;ukd wkdufpm;oGm;EkdifjyD; wcgw&Hjrpfurf;yg;&Sd ajrrsm; jcHrsm;ESifhoDESHrsm; ukdwkdufpm;oGm;onf//
jrpfa&}uD;+yD;aemufyidk ;f wGijf rpfonf v,f,majr=oZmtwGut
f a&;}uD;onfh tenftepf
rsm;uko
d ,faqmifay;onf? a&umwmonf Ttenftepfrsm;pD;qif;r_udk &yfwef@ap+yD;
oDESHxGufE_ef;vnf; av#mhusvmonf? vlawGu"gwfajr=oZmukd0,f,lokH;pGJ&onf?
4if;"gwfajr=oZmonf aps;}uD;onfh twGufa=umifhvlrsm; v,fvkyfonfhtvkyfrS
&yfem;oGm;Ekdifonf//
oef @ &S i f ; onf h a &enf ; yg;vmjcif ;
txl;ojzifh atmufydkif;wGif&Sdonfha&umwmonf a&tvGefenf;vm+yD;npfnrf;
onfha&rsm;jym;vmonfhtcg 4if;a&ukd aomufokH;jcif;a=umifh usef;rma&;ukdtvGef
xd c d k u f y gonf ? 4if ; a&uk d csKd ; onf h t cgvl a wG ta&jym;ay:wG i f ,m;emjcif ; rsm;
jzpfay:vmonf? oDESHtwGuf a&ay;a0&efvnf;a&av#mhenf;vmonf?
G w f c sjcif ; a=umif h xd c k d u f r _ r sm;
wcgw&H a&umwm=uD;=uyfolu a&avSmifuefrSa&ukd &kwfw&ufv$wfcszdk@qkH;jzwf
vku
d o
f nf? xkt
d cg a&tjrifo
h nf csujf cif; jriw
hf ufomG ;onf? jrpfudk tok;H yaeonfh
vlrsm; bmrStcsufay;oHr&bJ jzpfEdkifonf? xkdtcg avSESifh ig;zrf;u&d,mrsm;a&xJ
okd@ar#mygoGm;+yD; tcsKd@ae&mrsm;wGifvlygryfoGm;onf//
12

uarBm'D;,m;Edik if YH ,mvD
a&umwmaqmuf+yD;aemuf
pDpefjrpfwiG af &csKd ;olrsm;onf
,m;emrsm; jzpf=u&onf?

vufqkdwkd vl@tzJG@tpnf;rS qif;&Jr_udk wkdufzsufjcif;

vufqkdwkdY uufq,f (Katse) a&umwmraqmufrDugvwGif a'ocHvlxkonf 12 &moDvkH;toD;ESHpkduf


ysKd;Ekdifonf? ausmufz&kH/ yJawmifh&Snf/ tmvl;ESifh tjcm;[if;&Gufrsm; pkdufysKd;=uonf? olwkd@.}uD;rm;onfh
v,fajrrS wa,mufESifhwa,muf a0iSay;&ef toD;ESHtvkHtavmufxkwfay;onf//
okd@aomf olwkd@jyefvnfae&mcsxm;cH&+yD;aemufykdif;wGif olwdk@ykdrdkqif;&Jvm=uonf? av#mfa=u;ESifhoufarG;
0rf;a=umif;xlaxmifa&;twGuf ay;xm;onfhuwdrsm;zsufoGm;onf?
ae&mtopfrSm toufarG;0rf;a=umif;xlaxmifzdk@ tvGefcufcJygonf? tppt&m&mtm;vkH; twGuf
u|efrwkd@&kef;uef&w,f? rkdvDugvDukdrSmqkd&iff wESpfpm tpm;tpmtvkHtavmuf&Sdw,f? 'DrSmwESpfvkH;
d u
D gvu
D adk 'orS ajymif;a&G@c&H ole[ked u
d ajymonf?
u|erf wk@d iwfae=uw,f[k uufq,f (Katse) a=umifh rkv
vufqw
dk adk 'o&Sd a'ocHrsm;u r#wwJh av#maf =u;&&Szd @kd awmif;qkw
d u
dk yf 0GJ ifv#u&f o
dS nf? a&umwmaqmuf
f dk wifjyjcif;ESihf qENjyjcif;rsm;yvkyo
f nf? 2005 ckaESmif;ykid ;f wGif
vkyo
f rl sm;ukd w&m;pGq
J jdk cif;/ olw@dk .epfemcsuu
tpkd;&u a'ocHrsm;.awmif;qkdcsuftm;vkH;udk vkdufav#mrnf[k uwday;onf/ 'Duwdwnfyghrvm;?
kd wd&zd@k ta&;=uD;
tu,fI oif.{&d,mrSm a&umwmwnfaqmufrnf[k =um;onft
h cg 'Dta=umif;awGuo
ygw,f? tu,fI uk,
d t
f eD;ywf0ef;usirf mS qnfaqmufc&hJ ifu,
dk &f @J b0b,favmufajymif;vJomG ;Ekid w
f ,f
qkw
d mpOf;pm;yg? uk,
d &f @J ro
d m;pk/ uk,
d &f @J b0/ uk,
d &f @J ,Ofaus;r_EiS hf uk,
d v
hf t
l zGt
J pnf;ukd b,favmuf xdcu
dk Ef idk f
w,fqkdwm awG;awmpOf;pm;yg?
aqG ; aEG ; &ef a r;cG e f ; rsm;
bmav#mfa=u; okd@r[kwf

a&umwma=umifh uk,
d v
f @l

jyefvnf tajccsEdkifa&;t
pDpOf rsm;&&Sdrnfenf;?
a&umwma=umifh xdcdkufcH
&onf h o l r sm;.tjrif E S i f h
cHpm;csufrsm; ukd wifjyzdk@
tcGihf ta&; &Syd govm;?

tzGJ@pnf;ukd rnfokd@tusKd;
oufa&mufoenf;?
aajymif;&awmhrnf?
oifhb0/ oif.ig;zrf;vkyf
ief;ESihf v,f,mvkyif ef;ukd
rnfokd@tusKd;oufa&muf
oenf;?

13

tcef; 3

tjynfjynfqkdif&m a&umwmqefusifv_yf&Sm;r_rsm;

f
=u;csu
f
a
m
#
v
a
?
csi;f ay;

a&on
a&;tw f tou&f iS f
u
G f jzpo
f n?f

wd@k b0udk rzsupf ;D yge@J ?


urBmay:&Sd oef;aygif;rsm;pGmaom vlwkd@onf tysuftpD;txdtckdufrsm;aponfha&umwmrsm;ukdykdrkdqef@usifvm
=uonf? ygupPwefrS wHigonfrsm;/ xkid ;f Ekid if rH S v,form;rsm; ESihf *GmwDrmvmrS Xmaewkid ;f &if;om;wk@d onfa&um
wmukd qef@usiv
f m=uonf? olw@dk onf olw@dk vrl sK;d .vlaer_b0ESifh obm0t&if;jrpfrsm;twGuf wku
d yf 0JG if=uonf?
4if;tjyif olw@dk .b0ukd tusK;d oufa&mufaprnfh qk;H jzwfcsuw
f iG f yg0ifciG &hf zdS @kd awmif;qkw
d u
dk yf 0JG ifaewmvnf;jzpfonf?
a'oqkdif&mESifh tjynfjynfqkdif&mr[mrdwftzGJ@tpnf;rsm; twlwuG vufwGJvkyfaqmifonfhtcg 'Dv_yf&Sm;r_onf
hf a&S@awmiftm&S/ awmiftm&S/ Oa&my/ tmz&du ponfh
ykrd x
kd ad &mufvmonf? ,cktcg vufwiftar&duef/a&S@EiS t
a'orsm;wGif a&umwmqef@usifolrsm;. uGef,ufrsm; wnf&Sdae+yD;jzpfonf? 4if;uGef,ufonf a&umwma=umifh
epfemae&olrsm;/ vlxkv_yf&Sm;r_rsm;/ tpkd;& r[kwfaom NGOs vlr_a&;tzGJ@tpnf;rsm;/ okawoeynm&Sifrsm;ESifh
tjcm;tzGJ@rsm;yg0ifonf? vlrsm;onf a&umwmvkyfief;&yfoGm;&efESifh vlwkd@.tajccHvl@tcGifhta&;rsm;ukd
umuG,f&eftwGuf 4if;uGef,ufukd tokH;jyK&efowif;rsm;zvS,fjcif;/ yl;wGJvkyfief; v_yf&Sm;r_rsm;vkyfaqmif
vm=uonf?
a&umwmqef@usiv
f y_ &f mS ;olrsm;onf a&umwmudk qef@usiaf &;twGu4f if;wk@d .tawG@t}uHzvS,&f efEiS Ahf sL[ma&;
hJ nf? 1997 ESpw
f iG f Ekid if H 20 rS v_y&f mS ;olrsm;onf
qG&J eftwGuf tjynfjynfqidk &f mtpnf;ta0; 2 ckudk vkyaf qmifEidk cf o
b&mZDvf;EkdifiHwGif awG@qkH+yD; 2003 ckESpfwGif EkdifiH 61 EdkifiHrS v_yf&Sm;ol (300) cef@ xkdif;EkdifiHwGifawG@qkHcJh=uonf//
Tv_yf&Sm;r_onf qufvuf=uD;xGm;vm+yD; ykdrkdt&Sdefaumif;vmonf?

14

a&umwmv_yf&Sm;olrsm;.atmifjrifr_rsm;
wnf a qmuf r !f h a &umwm av#mh e nf ; vmonf
a&umwmwnfaqmufr_ &yfwef@a&;v_yf&Sm; olrsm;onfykdrkdatmifjrifvm+yD; ,
ck t cg ,cif u xuf E S d i f ; ,S O f v #if a&umwmtenf ; i,f o mwnf a qmuf j zpf
=uonf ? a&umwmqef @ usif r _ jrif h r m;vmonf h t wG u f tpk d ; &uk d , f w k d i f y if
a&umwm pDrHcsufrsm;ukd &yfqkdif;vkduf&onf?
tcsKd @ a&umwmrsm; &yf q k d i f ; vk d u f & onf ?
tar&duefjynfaxmifp/k Oa&myEkid if w
H iG f vGecf ahJ omESpaf ygi;f rsm;pGmu wnfaqmuf
cJhaom a&umwmrsm;udk ,cktcgzsufodrf;z,f&Sm;vkdufum jrpfrsm;onfvnf;
,cifyrHk eS t
f wdik ;f jyefvnfp;D qif;oGm;onf? vGecf o
hJ nfh ESpt
f enf;i,fu jyifopfEidk if H
Loire ES i f h Leguer jrpf t wG i f ; tao;pm;a&umwm tajrmuf t jrm;
z,f&Sm;vdkufaomtcg jrpfrsm;ykHrSefpD;qif;oGm;um Salmon ESifh tjcm;ig;rsm;
a&umwm. txufrSatmufokd@ jyefvnfusufpm;Edkifonf?
a&umwm.'%f u k d cH & onf h v l r sm;.tcG i f h t a&;uk d tod r S w f yvmjcif ; ?
a&umwmab;cH&olrsm;onf 4if;wkd@.tcGifhta&;ukd umuG,fonfhwkdufyGJukd
atmifjrifpGmwkdufEkdifcJhonf? tcsKd@vlrsm;onf av#mfa=u;ykdrkd&&Sdvm+yD; tcsKd@
vlrsm;onf qk;H jzwfcsujf zpfpOfwiG f yg0ifciG &hf &Sv
d monf? 'gt
h jyif tcsK@d vrl sm;onf
pkdufysKd;a&;twGuf a&oGif;cGifhESifhv#yfppfrD;rsm; &&Sdvmonf//
a&umwmab;'%fcHae&olrsm;ESifh 4if;wkd@rdwfaqGrsm;. qENjyr_a=umifh ,cktcg
a&umwmwnfaqmufa&;rSm ab;uif;&eftwGuf tjynfjynfqkdif&m vrf;
nGefrsm; xm;&Sdvm&+yD; 4if;ukd tjynfjynfqkdif&ma&umwmaumfr&SifatmufrSm
xm;&So
d nf? a&umwmab;'%fcaH e&olrsm;. oabmwlncD surf &&Sb
d J rnfonfh
a&umwmrSaqmufciG rhf &S[
d k tjynfjynfqidk &f m a&umwmaumfr&Siu
f qko
d nf? a&
umwmwnf aqmufolrsm;onf av#mfa=u;ay;&eftwGuf a&umwma=umifh
xdcu
kd o
f rl sm;ESiw
hf &m;0ifpmcsKyf csKyfqo
dk ifo
h nf? tu,fI pmcsKyfucdk sK;d azmufcv
hJ #if
a&umwmwnfaqmuforl sm;ukd w&m;pGEJ idk o
f nf? tpk;d &trsm;pku 'Dvrf;nGeu
f dk
vufrcH=uao;aomfvnf; a&umwmab;cHae&olrsm;onf Tvrf;!$efukdvuf
eufozG,f tokH;cs+yD; 4if;wkd@.tcGifhta&;rsm;ukd&&efwkdufae=uonf?

a&umwmtwG u f aiG e nf ; vmjcif ; /


a&umwmonf tvGefp&dwf}uD;ygonf? vufwuftar&duef/ tmz&duESifh
tm&Ed k i f i H r sm;onf a&umwmaqmuf v k y f & ef t wG u f tjynf j ynf q k d i f & mzG H @
a&;b%f E S i f h yk * ~ v d u b%f w k d @ rS a iG a cs;Xm;&onf ? vG e f c J h o nh f t ES p f 20 u
TaiGa=u;tzGJ@tpnf;rsm;onf a&umwmaqmufvkyfa&;twGuf aiGtajrmuf
trsm;xkwfay;aomfvnf; ,cktcgt}uD;pm;a&umwmrsm;ukd ydkrdkqef@usifvm
onft
h wGuf acs;aiGrsm;ukd av#mch svmonf? Ttcsuo
f nf tpk;d &ukad &umwm
wnfaqmuf&ef ykdrkdcufcJoGm;aponf//
15

&Gm;om;rsm;u &mqDpvkdif (Rasi Salai) a&umwmwGif atmifyGJ&&Sdjcif;?


ouU&mZf 2000 ckwiG f xkid ;f Ekid if H &mqDp
vkid af &umwmukd t+rJziG v
hf u
dk o
f nf? 4if;
onf a&umwm ab;cHae&olrsm;.
=uD;rm;onhf atmifyGJwckjzpfonf?
&mqD p vk d i f a &umwmonf vl a ygif ;
d f
15000 .v,f,majrukd a&v$r;f rk;d vku
onf? 4if;onf ig;oGm;vmr_ukd ydwfyif
vku
d +f y;D pdrahf jropfawmukd a&vGr;f rk;d vku
d f
onf? 4if;onf tm;vk;H twGuaf b;Oyg'jf zpf
jyD; a&umwmab;'%fcH ae&ol rsm;u
4if ; a&umwmuk d qef @ usif & ef q k H ; jzwf
vku
d o
f nf? jrpfEiS v
hf al er_b0jyefvnf wnf
aqmuf&eftwGuf a&umwmwHcg;ukt
d
+rJzGifhxm;ay;&efawmif;qkdonf?
olw@dk .awmif;qkrd u
_ v
dk rl sm;tm&kpH u
dk v
f m&eftwGuf a&umwma&avSmifuef {&d,m&Sd aus;&Gmrsm;wGif qENjyonf?
tcsKd@qENjyolrsm;onf a&umwmae&mukd ,lvkduf+yD; wHcg;rzGifhrjcif;'DuaexGufoGm;rSm r[kwf[kqkdonf?
ae&mwckwGif qENjyolrsm;onf jrifhvmonfha&.0kdif;&Hjcif;ukd cH&onf? 4if;onf ESpfESifhcsD=umonf//
tqkH;wGif&Gmom;rsm; tEkdif&oGm;onf? xkdif;tpkd;&u a&umwmwHcg;zGifhay;&ef oabmwlvkdufonf? xkdtcsdef
uwnf;u rGef;jrpf(MUN) onf ykHrSefjyefjzpfoGm;+yD; vlrsm;vnf; jrpfurf;yg;wGif oDESHpkdufysKd;jcif;/ ig;zrf;jcif;
ponf jzifholwdk@.ykHrSefb0ukd jyef&&SdoGm;onf//
&mqDpvkdifa&umwmvSKyf&Sm;rSKacgif;aqmif Buppa Kongtham bma=umifha&umwmukd z,f&Sm;ypfzdk@ awmif;
qkd&ovJqkdwm tckvkd&Sif;jyygonf? obm00ef;usifapmifha&SmufwJhenf;[m u|efrwkd&J@ ajr;jrpfawGukdulnDzkd@
a&&SnfrSm wckwnf;aomenf;vrf;jzpfw,f? 'ga=umifhtckolwkd@twGuf u|efrvkyfaew,fvkd@ qkdonf//
atmif j rif r _ a wG v m; - 'gayrJ h a &umwmawG [ m vl @ tzG J @ tpnf ; awG u d k +cd r f ; ajcmuf a eqJ j zpf o nf ?
}uD;rm;wJhatmifjrifr_twGuf r[mzGH@+zdK;a&;pDrHudef;awG vkyfp&mawGtrsm;}uD;usefygao;w,f?
urBmEh ikd if rH sm;utpd;k &rsm;onftusKd ;,kwf apr!fh a&umwmrsm;udk aqmufvyk af eqJjzpfonf? vltrsm;tjym;onf a&umwmESihf
a&avSmifuefa=umifhtdk;tdrfESifh ajr,mrsm; qHk;&H_;&onf? =oZm}uD;o!fh tpdk;&rsm;/ b%frsm;/ ukr%
` Drsm;ESifh zGH@zd;a&;b%frsm;onf
a&umwmrsm; ydkaqmuf&ef pDrHudef;}uD;rsm; &Sdae=uonf?
-

qd;k usKd ;ayr!fah &umwmrsm;udk qef@usif wm;qD;&ef wd@k tm;pdu


k =f u&rnf?
yl;aygi;f vkyaf qmif=u&rnf? wOD;udw
k OD; tultnDay;&rnf? a&umwm'%fc&H olw@kd . tcGit
hf a&;udk umuG,&f ef tjyef
tvSefavhvm=u&rnf?

vlxt
k m;ESihf a&wmwmudk qef@usiv
f #if tpd;k &ESihu
f rk %
` w
D @kd twGuf tcuftcJrsm;}uHKum ywf0ef;usi&f dS vlrsm;xdcu
kd rf rkS S
uif;ayrnf?

16

tcef; 4

a&umwmukd rnfokdqefusifrnfenf;
a&umwmukdqef@usifzdk@ ukd,fhtcGifhta&;twGuf wkdufyGJ0ifzdk@oiftrsm;}uD;vkyfEkdifygonf? yxrajcvSrf;taejzifh
a&umwmESifhywfoufaom owif;tcsuftvufrsm;ESifh ukd,hfvl@tzGJ@ tpnf;tay:rnfokd@ tusKd;oufa&mufEdkif
onfponfh owif;tcsuftvufrsm;ukd pkaqmif;&ayvdrhfrnf? ukd,fbmvkyfcsifovJ/bmvkyfEkdifw,f qkdwm
pOf;pm;tajz xkwf&rnf? +yD;&ifukd,hf&J@v_yf&Sm;r_u ukd,fvkdcsifonfh yef;wkdifqDwGef;ykd@oGm;vdrfhrnf? 'gukdv_yf&Sm;r_
[kac:onf?
oif.vSKyf&Sm;r_apmapmpzdk@ ta&;}uD;ygonf? owif;tcsuf&,ljcif;/owif;tcsuftvufjzef@a0jcif;/ udk,ftwdkif;
t0kdif;wGiftjcm;olrsm;tm;pnf;&kH;jcif;/ a'oqkdif&mESifh tjynfjynfqkdif&mtzGJ@rsm;ESifh yl;wGJv_yf&Sm;rSKtygt0ifponfh
v_y&f mS ;r_rsm;onf ta&;=uD;onfv
h y_ &f mS ;r_wcsK@d jzpfonf?
tcsKd@wkdif;jynfrsm;wGif a&umwmqef@usifv_yf&Sm;olrsm;ESifh4if;wkd@.rdom;pk0ifrsm; ab;tE Wm&m,fESifh}uHKawG@
vmEkdifonf? wcgw&Htpkd;&.a&umwmaqmufvkyfonfhvkyfief;ukd a0zefonfhtcg tE Wm&m,f&SdvmEkdifonf?
'ga=umifh enf;AsL[ma&;qGJonfhtcg }uHKawG@vmEkdifonfhab;tE Wm&m,fukdvnf;xnfhwGuf &ayvdrfhrnf//
Ttcef;wGif enf;AsL[mukd rnfo@dk a&;qG&J rnfudk t}uHjyKxm;ygonf? a&umwmwnfaqmufrnfh tqifw
h idk ;f wGif
d =urf;zsi;f a&om;xm;onf? aemufq;Hk wGif a&umwmwnfaqmufjcif;. tqifh
oif&efyvkyEf ikd rf !fv
h y_ &f mS ;r_rsm;ukt
3 qifhukdazmfjyxm;+yD; tqifhwkdif;wGif ukd,fvkyfaqmifEkdifrnfh vkyfaqmifrSKukdazmfjyxm;ayonf//

wdk@ajrrSm
a&umwm raqmuf&?

a&umwm
tvdkr&Sd?

m
a&umw
d?
tvdkr&S

wdk@jrpfawGudk
apmifah &Smuf=u?

wdk@jrpfawGudk
apmifah &Smuf=u?

a&umwm
tvdkr&Sd?

rwfv 14 &ufae@onf
EdkifiHwum a&umwm
qef@usifa&;ae@jzpfonf?

rwfv 14 &ufae@onf jrpf/ a&ESifhtouffrsm;twGuf tjynfjynfqkdif&ma&umwmqef@usifonfh ae@jzpfonf?


urBmay:&Sd&maygif;rsm;pGmaomtzJG@wkd@onf a&umwmqef@usifqENjyjcif;/ atmifyGJusif;yjcif;/ vlxkukdynmay;jcif;
rsm;yvkyfonf/? rwfv 14 &ufae@wGifv_yf&Sm;r_yvkyfjcif;jzifh tjynfjynfqkdif&ma&umwm qef@usifa&;ESifhoif
.v_yf&Sm;r_ta=umif;ukd ykd+yD;tm&kHpkduf vmayvdrfhrnf//

17

v_yf&Sm;r_twGuf tpDtpOfa&;qGJjcif;?

1? tcsuf t vuf p k a qmif ; yg?


a&umwmonf ukd,fvl@tzGJ@tpnf;ESifh jrpfukd rnfokd@xdckdufEkdifonfukdem;vnfzdk@ ta&;}uD;ayonf? uGif;qif;avh
vmjcif;jzifh a'ocHtzGJ@0ifrsm;rStcsuftvufrsm;ukd pkaqmif;Ekdfifonf? tpkd;&r[kwfaomtzGJ@tpnf;/ wuUokdvf
okawoer;rsm;ESifh tjcm;olrsm;u oifhukd tulnDay;Ekdifonf? pOf;pm;Edkifzdk@tcsKd@ar;cGef;rsm;ukd azmfjyxm;onf?
a&umwmESifh 4if;.a&a=umifh rnfonfh&GmESifhrnfonfhajrxdckdufoGm;oenf;?
} vlb,fESpfa,mufajymif;a$@cH&oenf;?
} vlb,fESpfa,muf ig;zrf{&d,mESifhv,fajrqkH;_H;oenf;?
} qkH;&onfhajr/ oD;ESH/ tdrfESifh ig;wefbkd;rnfr#&Sdoenf;?
} rnfr#av#mfa=u;jyefvnf&&Sdoenf;?
} a&umwmukd rnfolwnfaqmufoenf;? (tpkd;& okd@r[kwf yk*~vduukr`%Drsm;jzpfygovm;?)
} a&umwmwnfaqmuf&ef rnfoluaiGxkwfay;oenf;?
}

2? oif.&nfreS ;f csuyf ef;wkid u


f bmvJ?
v_yf&Sm;r_twGufaemufajcvSrf;[mukd,f.
&nf r S e f ; csuf u k d c srS w f + yD ; 4if ; &nf r S e f ; csuf
atmifjrifzdk@twGuf enf;AsL[ma&;qGJ&efjzpf
onf? 'Dta=umif;ukdpOf; pm;Ekdifzdk@ atmuf
az: jyyg ar;cGef;tcsKd@ukdazmfjyxm;onf?

vd k & if ; &nf
rS e f ; csuf u d k a qG ;
aEG ; =upd k

oifbmukd atmifjrifcsifovJ?
} a&umwmukd &yfoGm;apcsifovm;?
} av#mfa=u;rsm;rsm;vkdcsifovm;?
} oif h v l @ tzG J @ tpnf ; uk d xd c k d u f r nf h a&
umwmES i f h y wf o uf + yD ; qk H ; jzwf o nf h
udpPrSm oifyg0ifcsifovm;?
}

oif.yef;wkid t
f a=umif;ukd oif.twdik ;f t0kid ;f ESihf taotcsm aqG;aEG;yg? oif.yef;wko
fd nf awmif;qkd csuf ok@d r[kwf
v_y&f mS ;r_tjzpfo@dk ajymif;vJomG ;ayvdrrhf nf? Oyrm -Oug0mS efa&umwm &yfyg Oug0mS efudk vl@tzG@J tpnf; twGuf
ykdrkdav#mfa=u;ay;yg//

3? rnfolur[mrdwfjzpf+yD; rnfolu&efoljzpfoenf;?

r[mrdww
f nfaqmufa&;onf ta&;}uD;onfv
h y_ &f mS ;enf;r_AsL[mwckjzpfonf? uk,
d v
hf y_ &f mS ;r_urdk nfou
l ulnED idk rf nf
ud k p Of p m;yg?oif . atmif j rif r _ o nf o if . twd k i f ; t0k d i f ; &S d v l r sm; omref j ynf o l v l x k r sm;ES i f h t jcm;tzG J @ rsm;.
axmufcHray:wGif rlwnfaeayonf?
ukd,fhukdqef@usifr!hfolukdpOf;pm;yg? ukd,fhukdqef@usifrnfhol.tm;enf;csuf/tm;omcsufrsm;ukd&Smyg? olwkd@oifukd
bmawGqef@usifvmEdkifrvJqkdwmpOfpm;yg? ukd,fhukdqef@usifrnfholrsm;onf ukd,fhtwdkif;t0dkif;r[kwfonfholrsm;/
tpkd;& t&m&Sdrsm;/ a&umwmwnfaqmufrnfholrsm;ESifh a&umwmtwGufaiGa=u;xkwfay;r!fholrsm;yg0ifonf?

18

4? ukd,f.t"duypfrSwfu rnfoljzpfoenf;?

ukd,fvkdcsifwmudk ay;Edkifonfhvlukd pOf;pm;yg? a&umwmukdrnfolutqkH;tjzwfay;aeovJ? tpkd;&jzpfEdkifovkd


a&umwmwnfaqmufo!fh ukr%
` v
D nf;jzpfEidk w
f ,f? 'grrS [kwzf HG z;a&;b%fvdk aiGa=u;tzG@J tpnf;vnf;jzpfEikd yf gw,f?
'g[mypf r S w f v k d @ ac:w,f ? =oZmvG r f ; rk d ; zd k @ tvG , f u l q k H ; ypf r S w f u b,f t &mvJ ? wu,f v k d @ ud k , f h t pk d ; &uk d
=oZmv$rf;rkd;zdk@rvG,fulbl;qkdvkd&Sd&ifaqmufvkyfwJh aiGa=u;tzGJ@tpnf;awGuykdrdkvG,fulayvdrfhrnf?

5? oifyh pfrw
S .
f pdwu
f akd jymif;oGm;atmifrnfonfh
enf;AsL[mrsm;oHk;rnfenf;?
oifypfrw
S af y;xm;onfv
h l pdwaf jymif;+y;D oif.vSKy&f mS ;
r_vdkajzmif;jzrnfenf;? tpD&ifcHpmxkwfv#if olwdk@pdwf

ajymif;rnfavm? ygvrD efrmS v_y&f mS ;&if ykx


d ad &mufrnfavm?
rsm;aomtm;jzifh atmifjrifq;Hk aomv_y&f mS ;r_onf v_yf mS ;
r_rsm;aygif;+yD;yvkyfaom vkyf&Sm;r_jzpfonf? v_yf&Sm;r_rsm;
twGuf tcsdefZ,m;owfrSwfyg? v_yf&Sm;r_wkdif;rSmb,fol
wm0ef&o
dS vJqw
dk mvlwidk ;f em;vnfatmif taotcsm&Si;f
jyyg? 'g[mv_yf&Sm; r_&J@enf;AsL[m jzpfw,f//

6? oif.v_yf&Sm;r_twGuf bm&HykHaiGvkdtyfovJ?

pnf;&kH;jcif;/ csDwufqENjyjcif;/ uGefAsLwmESifhtifwmeuf&,ljcif;/ w,fvDzkef;ESifh ykHESdyfjcif; ponfhvSKyf&Sm;r_wkdif;ukd


taxmufuly&eft&if;tjrpfvkdtyfonf? tzGJ@tpnf;tawmfrsm;rsm;onf olwkd@tzGJ@0ifrsm;.tvaiGay:wGif&yf
wnfvm=uonf? azmifaw;&Sif;/ tvSL&SiftzGJ@tpnf;rsm;ESifh ukd,fhEdkfifiHrS tjcm;olrsm;onfaiGvolrsm; jzpfonf?
tu,fIaiG&mS zd@k vt
dk yfvm&ifu,
dk Ehf ikd if &H dS t}uD;pm; NGOs xH usKd ;pm;qufo,
G yf g? aiG&mS zd@k enf;vrf;rsm;udk olw@dk
ay;Edkifvdrfhrnf//

igwdk@&Jvkyfief;
tpDtpOfawGukd &yfuGuf
xJuvlawGudk ajymjybk@d
tpnf;a0;wck
yvkyfr,f?

tpnf;ta0;
udpPukd a=umfjimzdk@
u|efawmf ykdpfpwm
pkdufxlr,f

u|efawmfwkd@ukd
axmufcHrcH odEkdifzdk@
a'oE W&owif;pmawGehJ
qufoG,f=unfhr,f

uk,
d &f @J vyk if ef;tpDtpOfudk tm;vk;H em;vnfEikd af tmif a'ocHtzG@J pnf;rsm;ESihf aqG;aEG;yg?
19

a&umwmqef @ usif o nf h

ta&;}uD;o!fhenf;AsL[mrsm;?

tcsKd @ enf ; AsL[mrsm;onf a&umwmwnf a qmuf o nf h tqif h w k d i f ; wG i f x d a &muf o nf ? atmuf a z: jyyg


vkyfaqmifr_rsm;onf oif.v_yf&Sm;r_wGif tokH;yEdkif
ygonf?
v$wfa

wmf

pnf ; &k H ; ygvH _ @ aqmf y g?

uk,
d v
hf y_ &f mS ;r_ta=umif;ukd vlawGaxmufcv
H matmif
vl x k u k d p nf ; &k H ; v_ H a qmf y g? uk d , f h & J @ atmif j rif r _ [ m
vl a wG u k d r nf r #pk p nf ; Ed k i f o !f h t ay:rS m rl w nf a e
ayonf? tpdk;&ESifha&umwmwnf aqmufolawGu
uk d , f t zG J @ 0if t csif ; csif ; jy\em jzpf a tmif z ef ; wD ;
avh&o
dS nf? uk,
d t
hf zG0J iftwGi;f uk,
d t
hf odik ;f t0kid ;f ukd
nD!Gwfatmif wnfaqmufxm;EkdifvSsif a&umwm
aqmufvkyfolawGu oifwkd@udkuGJatmifrvkyfEkdifyg?

a&umwm
tvdkr&Sd?

wdk@b0udk
rzsufpD;eJ@/

vl a wG u k d pk p nf ; onf h e nf ; wenf ; u tzG J @ pnf ; xl


axmif j cif ; jzpf o nf ? tjcm;tzG J @ tpnf ; rsm;ES i f h tquf t oG , f v k y f + yD ; uG e f , uf v k y f E d k i f o nf ? tpnf ; ta0;
vk y f a qmif j cif ; onf v_ y f & S m ;r_ v k y f a qmif & ef t wG u f vk y f i ef ; tpD t pOf a&;qG J j cif ; jzpf o nf ? tjcm; NGOs /
okawoejyKol/ a&S@ae/ twwfynm&Sifrsm;ESifh rdwfzGJ@&efvkdonf?
ukd,f.vSKyf&Sm;r_ta=umif;ukd vlrsm;ykdrkdod&SdEdlifzdk@twGuf csDwufqENjyjcif;/ oydwfarSmufjcif;/ 0kdif;0ef;ydwfqkd@jcif;
ponfw@dk ukd yvky&f ayvdrrhf nf? tu,fI a&umwmaqmufvyk o
f nfh tzG@J tpnf;wk@d u a&umwmESiyhf wfoufjyD;
qk;H jzwfcsucf sonft
h csed rf mS 'DvKS yf&mS ;r_onf rsm;aomtm;jzifh atmifjrifwmukd awG@&ayvdrrfh nf? &yfuu
G x
f rJ mS vlxk
tpnf;a0;usif;yyg//

owif;tcsuftvufjzef@a0yg

a&umwmESi4hf if;.tusK;d oufa&mufrr_ sm;


ukdvlxktm&kHpkdufvm&eftwGuf vuf
urf;pmapmif/ ykdpfpwm/ tpD&ifcHpmp
onfrsm;ukd yvkyyf g/ 4if;ypPn;f rsm;ukad &
umwmab;'%fcHae&o!fhvlrsm;/ om
refjynforl sm;/ vltcGit
hf a&; v_y&f mS ;ol
rsm;/ obm0ywf0ef;usiftcGifhta&;
v_yf&Sm;olrsm;ESifh tpkd;& t&m&Sdrsm;ukd
jzef@a0ay;oifhonf? 'Denf;[m ukd,f&J@
awmif;qkdcsufukdazmfxkwfzdk@taumif;
qkH;enf;vrf;jzpfonf//

a&umwm[m/
zGH@jzdK;a&; vm; ?
zsufpD;a&;vm;
vm=u!fhyg?

20

owif;rD'D,mtzGJ@tpnf;rsm;ESifh tvkyfvkyfyg?
ukd,fay;csifo!fh owif;tcsuftvufrsm;
ukd a&'D,kd/ owif;pmESifhwDAGDudktokH;y+yD;
jzef@jzL;yg? 'g[mukd,hf&J@awmif;qkdcsufrsm;ukd
em;axmifzdk@ tpkd;&ukdzdtm;ay;zdk@ tult
nDay; ygvrd rhf nf? owif;orm;rsm; ESiahf wG@
qHk+yD; 'Dta=umif;ESifh qifwlonfhtwdwfu
jzpfcJhonfh ta=umif;t&mrsm;ESifh ukd,ft
a=umif;ukd ajymjyyg? owif;pm&Sif;vif;yGJy
vkyyf g? uk,
d v
hf y_ &f mS ;onfh ae&mok@d owif;
orm;rsm;uk d z d w f y g? uk d , f . v_ y f & S m ;r_ t
a=umif;ukd owif;orm;qD rSerf eS t
f a=umif;
=um;yg/ uk,
d .
f owif;b,fvjdk zef@jzL;rnfudk
tjcm; NGOs/ tjcm;tzGJ@tpnf;awGqD
tultnD awmif;yg?

tpk;d &ESihf aiGa=u;axmufyo


hH nfh tzG@J
tpnf;ukd pnf;&kH;v_H@aqmfr_jyKvkyfyg?

uk d , f & J @ pk d ; &d r f r _ a wG u k d t pk d ; &ES i f h aiG a =u;


axmufyHhonfhtzGJ@ tpnf;ukdajymjyyg? a'
oE W & tpk d ; &t&m&S d r sm;/ ygvD r mef t zG J @
0ifrsm;/ uGefu&uftzGJ@0ifrsm;ukd em;0if
atmif & S i f ; jyyg? uk d , f t pk d ; &ES i f h a iG a =u;
axmufyo
hH nft
h zG@J tpnf;ukd ypfrw
S x
f m; +yD;
vufrSwfxkd;vSKyf&Sm;r_rsm; yvkyfyg/ tu,fI a&umwmonf yk*~vdu okd@r[kwf tjynfjynfqkdif&mb%fuae
aiGa}u;&&Scd @J v#if 4if;tzG@J tpnf; rsm;ukd ypfrw
S x
f m; zk@d twGuf tjynfjynfqidk &f m NGOs rsm;ESihf vufwJG tvkyv
f yk yf g?

Oya'a=umif;t& w&m;pGJyg?

a&umwmukd &yfwef@atmifvyk o
f nfjzpfap/ av#maf =u;yk&d &Sad tmifvyk o
f nfjzpfap wcgw&H Oya' a=umif;t& w&m;
pGEJ idk o
f nf? a&umwmaqmufvyk o
f rl sm; rnfonfah e&mrSm Oya'csK;d azmufwmukd Oya'ynm&Sirf sm;ESihf yl;aygi;f +yD;&Smyg?
Oya'ynm&SiftzGJ@}uD; awmfawmfrsm;rsm;onf tca=u;aiGr,lbJ apwemESifh vkyfay;Edkifonf?

tjcm;jzpfEikd af jc&So
d nft
h pDtpOfudk tqdk yyg?

tjcm;jzpfEkdifajc&SdonfhtpDtpOfukd tqdkyEkdifzdk@twGuf twwfodynm&Sifrsm;ukd tultnDawmif;yg/ (tcef; 5


wG i f quf v uf a zmf j yxm;ygonf ? )

21

a&umwmukd &yfwef@&eftwGuf b&mZD;vfEkdifiHom;rsm; pnf;&Hk;vkyfaqmifjcif;?

a&onf
/f
tou&f iS af &;twGu
f?
o w f j zw f & ef r [ k w

yDvm;
a&umwm
xGufoGm;?
a&umwm
tvdkr&Sd?

yDvm; a&umwm
xGufoGm;?

1990 ckepfwiG f b&mZD;vfEidk if H rDewf*s&D mpf (Minas Gerais) jynfe,f&dS yD&mrf*g (Piranga) jrpfwiG f }oZm&So
d nfh
EkdifiHjcm;ukr`%Dwcku a&umwmwck wnfaqmufvkdonf? 4if;a&umwmonf v,f,mrdom;pk (133) pk
ajymif; a&$@cH&+yD;ig;zrf;vkyfief;ysufpD;oGm;onf? a&vrf;a}umif; ajymif;vJoGm;ojzifh a&umwmatmufykdif;&Sd
axmifaygif;rsm;pGGm&Sdaeaom vlrsm;udkxdckdufEkdfifonf//
a'ocHrsm; NGOs rsm;/ wuUov
dk o
f ak woer;rsm;/ bmoma&;tzG@J tpnf;rsm; r[mrdwzf @JG +yD; a&umwmukd
qef@usi=f uonf? a&umwma=umifh olw.
dk b0ukd rnfo@dk tusK;d oufa&mufEidk o
f nfudk pkaygi;f tajz&Sm=uonf?
dS nf? olw@dk awG@&cdS surf sm;ukd
olw@dk onf ukr%
` .
D avhvmcsuaf wGukd avhvm+yD; jy\emtrsm;tjym;ukd awG@&o
a&umwma=umifh obm0ywf0ef;usifxdckdufrnfukd pkd;&drfaeonfh tpkd;&tzGJ@tpnf;rsm;okd@r#a0onf?
rsm;ESihf okawoejyKpkorl sm;u a&umwmESiyhf wfouf+yD; olw@dk avhvmawG@&cdS surf sm;ukd vlxek m;vnf
atmif&iS ;f jyonf? a&umwmaqmufvyk o
f w
l @dk .w&m;0ifawG@&cdS suEf iS hf olw@dk .uk,
d w
f ikd t
f jrifrsm;ESihf E_id ;f ,SOzf @kd
twGuf v,form;rsm;tm; tultnDay;onf?
NGOs

'Dta=umif;ukd em;vnfzdk@ vlxktpnf;ta0;ukd taotcsmpDrHusif;yonf? tpnf;ta0;wGif yD&mrf*g


( Piranga) jrpfwiG f cav;oli,frsm; uAsm&Gwq
f jdk cif;/ a'ocHrsm;u ukr%
` x
D u
G o
f mG ; qkid ;f onfh qkid ;f bkwrf sm;
axmifjcif;/ a'ocHacgi;f aqmifrsm;u olw@dk .pk;d &drcf surf sm;ukd azmfxw
k jf cif;rsm;yvkyo
f nf? a'ocHrsm;.zdtm;
rsm;/ obm0ywf0ef;usif v_y&f mS ;olavhvm awG@&cdS surf sm; .a0zefcsurf sm;/ tpk;d &t&m&Srd sm;. pk;d &drcf surf sm;
onf a&umwmvkyfief; &yfwef@&ef ukr`%Drsm;udkzdtm;ay;onfh tcsufrsm; jzpfonf//
aemif E S p f t enf ; ti,f w G i f uk r ` % D w ck u a&umwmtopf w nf a qmuf v k d o jzif h vl x k u a&umwm
wk d i f ; xG m onf h ae&mrsm;rS m od r f ; ,l v d k u f j yD ; vuf r cH b l ; [k ajymonf ? (43) &uf = umonf h t cg
4if;wkd@.ynm&Sifrsm; Tae&mrS xGufcGmoGm;onf? a'ocHrsm;onf vkdtyfygu a&umwmudk qef@usifzdk@
jyifqif=uonf//

22

xkdif;&Gmom;rsm.okawoeycsufrsm;
vG e f c J h o !f h E S p f t enf ; i,f u xk d i f ; jref r me,f p yf & S d
oH v G i f j rpf wav#muf w G i f aexk d i f o nf h f v l r sm;u
tpk d ; &. a&umwmaqmuf v k y f a &;tpD t pOf u k d
qef @ usif wk d u f y G J 0 if = uonf ? a'ocH r sm;u
jrpfukdrnfokd@tokH; yaeonfukd od&SdEkdifzdk@uGif;qif;
avhvm&efqkH;jzwf=uonf?
aus;&G m 50 rS u&if w k d i f ; &if ; om;vl r sKd ; rsm;onf
ig;zrf;vkyfief;/ &kd;&mig;zrf;vkyfief;rsm;/ aq;buf0if
opfyifrsm;/[if;oD;/[if&Gufrsm;ESifh tjcm;obm0
t&if;jrpfrsm; ESifhywfoufaom tcsufvufrsm;ukd
tcsd e f E S p f E S p f c G J = um pk a qmif ; cJ h = uonf ? NGOs
0efxrf;rsm;/ apwem0ef xrfrsm;u tcsut
f vufypk
a&;ESihf tpD&ifcpH ma&;om;enf;ukd tultnDay;onf?
ok@d aomf uGi;f qif;avhvmr_udk a'ocHrsm;u t"du vky=f uonf? jrpfwav#muf&dS ig;rsm;/ aq;buf0if tyifrsm;/
tjcm;tokH;0ifonfhtyifrsm;onf olwkd@rSDckdaeo!fhtpmjzpfonfukd &Gmom;rsm; od&Sdvmonf? jrpfonf
olwkd@b0twGuf &Gmom;rsm;u olwkd@.avhvmawG@&SdcsufawGukd oufaotjzpf tokH;yonf?
uk,
d b
hf mom b,fvdk okawoeyvkyrf vJ?
tqifh 1? Tvkyfief;wGif pdwfyg0ifpm;o!fhvltm;vkH;ESifh tpnf;ta0;jyKvkyfyg? a&umwm.'%fcH&onfh
&Gmrsm;rS vlrsm;rsm;yg0ifEkdifatmif zdwfac:yg? ukd,fhb0twGuf jrpftay:wGif b,fvkdrSDwnfae
w,fqkdwm ajymqkd+yD; bmokawoevkyfcsifwmukd qkH;jzwfyg?
tqifh 2 // okawoevky&f eftwGuf tzG@J rsm;zG@J yg? tzG@J wikd ;f wGif a'o u|r;f usio
f rl sm;yg0ifxnfo
h iG ;f oifo
h nf?
Oyrm-ig;ES i f h y wf o uf o nf h o k a woevk y f i ef ; wG i f y g0if & ef v k d t yf o vk d / [if ; oD ; [if ; &G u f
pkdufysKd;olrsm;uvnf; jrpfurf;wav#uf&Sd +cHrsm;ukd okawoevkyfoifhonf//
tqifh 3? okawoejyKvky&f efrnfonfeh nf;emrsm; tok;H yrnfudk qk;H jzwfyg? atmufwiG f t}uHOm%ftcsK@d ay;
xm;onf? ig;vkyfief;/ jrpfukd Zkeftvkdfuf ykdif;jcm;+yD; Zkefwkdfif;wGif okawoejyKzdk@tzGJ@zGJ@ay;yg/
ig;awGzrf;rdwkdif; ig;trsKd;pm;ukdpkaqmif;yg? ig;trsKd;pm;rsm;ukd a'otac:ta0:tvkduf pkaqmif;
Ekdifzdk@twGuf tpnf;ta0;vkyfyg? ig;awG.aexkdifusufpm;ykH/ig;t&G,ftpm;/ tav;csdef ponfh
ta=umif;ukd aqG;aEG;yg? tu,fIoifrh mS uifr&m&Sv
d #if zrf;rdonfh ig;trsK;d pm;wkid ;f ukd "gwyf &Hk u
dk yf g/
"gwyf u
Hk dk pmtkyw
f iG f uyfxm;jyD; 4if;ig;ESihf ywfoufonft
h csut
f vuf tm;vk;H ukd "gwyf aHk tmuf
wGif a&;xm;yg? jrpfurf;yg;&Sd O,Ofrsm;? jrpfukda'oZkeftvkdfuf ykdif;jcm;+yD; Zkefwkdfif;wGif&Sdonfh
+cHrsm;ukd wkid ;f xGmyg/ +cHurdk nfoyl idk /f bmawGpu
dk yf sK;d +yD; [if;oD[if;&Guaf wGudk rnfo@dk a&mif;cstoH;k
onf (okd@r[kwf) tpm;pmtwGuf (yHk) ponfwkd@ukd a&;rSwf&ygrnf? tu,fIa&mif;csygu
aiGrnfr#&onfudk a&;rSwyf g?
tqif h 4// awG @ &S d c suf r sm;uk d rS w f w rf ; wif y g? 4if ; uk d t ok H ; cs+yD ; 'D t a=umif ; tqk H ; jzwf a y;ol t ay:
rnfokd@rnfyHkv$rf;rkd; &rvJqkdwm qkH;jzwfyg//
23

a&umwmaqmufonfhtqifhwkdif;wGif oifbmvkyfEkdifoenf;?

a&umwmaqmuf o nf h t qif h 3 qif h p vk H ; rS m twd t us oif b mawG v k y f E k d i f o vJ q k d w m Ttcef ; wG i f


az: jyxm;ygonf/ t'Dtqifh 3 qifhrS a&umwmrwnfaqmufrSD jyifqifa&;umv/wnfaqmufqJumv ESifh
wnfaqmuf+yD; vnfywfa&;umvwkd@jzpfonf?

tcef; 1? jyifqifa&;umvonf

2 ESpfrS 20 ESpftxd okd@r[kwf 'Dtxufykd


=umEkdifonf?

'Dtqifrh mS bmawGjzpf vmEkid o


f enf;

a&umwmukdrwnfaqmufcif a&umwm
aqmuf vk y f o l r sm;onf a&umwmuk d
aqmufI &Ekdifr&Edkifqkdonfukd avhvmr_
ajrmufrsm;pGm jyKvky&f ygonf? a&umwm.
tusKd;oufa&mufr_ rnfr#&Sdonfukdvnf;
olwkd@odcsifonf? rsm;aomtm;jzifhTavh
vmr_ukd EkdifiHjcm;ukr`%Drsm;u jyKvkyfonf?
uGi;f qif;avhvmolrsm;/ a&twuftusrw
S o
f m;olw@kd uakd wG &h ydS gu
1 ? vuf a wG jzpf E d k i f o nf h t ajctae
a&umwmaqmuf&ef a&S@ajy;edrw
d jf zpfonf?
tay: avhvmr+rsm;?
Tavhvmr_onfa&umwmwnfaqmuf
Ekid rf Edik /f vnfywfEikd f rEkid q
f w
dk m aocsmatmiftwGuf yvkyo
f nf/ ae&monf a&umwmwnfaqmuftwGuf
oifhawmf roifhawmf/ a&ESifhv#yfppfrnfr# xkwfvkyfEkdfif+yD; rnfr#ukefusrnfukd avhvmonf//

2? 'D Z k d i f ; a&;qG J z d k @ avh v mrS K rsm;/


TavhvmrSKonf &moDOwk/ yx0Dtaetxm;/ jrpfxJ&Sda&xkxnfyrm%/ ponfh a&umwmwnf
aqmuf&eftwGuf vkdtyfaomtcsuftvufrsm;&SmazGonf? tu,fI {&d,mukd wkdif;xGm;onfhae&mrSm
jzpfjzpf/ ajr}uD;ukdwl;onfhae&mrSmjzpfjzpf oiftxltqef;awG@v#if Tavhvmr_ukd olwkd@vkyfvdrfhrnf//
3 ? obm0ywf 0 ef ; usif x d c k d u f r _ E S i f h y wf o uf o nf h a vh v mr_ r sm;?
TavhvmrSKonf a&umwma=umifh xdckduf ysufpD;r!fh obm0ywf0ef;usiftaetxm;ukd avhvmonf/
a&umwma=umifh jzpfay:vmrnfhobm0ywf0ef;usifjy\emrsm;ukd avhvmonf? Tavhvmr_onf
a&umwma=umifh jzpfay:vmaom qdk;usKd;rsm; enf;atmifjyKvkyfay;onf[kqkdonf?
4 ? jyef v nf a e&mcsxm;a&;tpD t pOf ?
TtpDpOfonf a&umwmteD;tem;wGif aexkdifolrsm;twGuf jyefvnfae&mcsxm;onfhtpDtpOf
rsm;yg0ifonf/ 4if;onf a&umwma=umifhxdckdufolrsm;ukdav#mfa=u;ay;onfh tpDtpOfvnf;yg0ifayonf?
a&umwm.tusKd;oufa&mufr_ukd cHae&olrsm; a&umwm atmufvufykdif;wGif aexkdifaomolrsm;/
rsm;aomtm;jzifh TtpDtpOfwiG f ryg0ifygavhvmr_rsm; yvky+f yD;onft
h cga&umwmaqmufvyk o
f rl sm;onf
aqmufvkyfaiG&&eftwGuf tpkd;b%frsm;ESifhawG@qkHonf//
24

'DtqifhrSm bmawGvkyfEkdifovJ?
tu,fI a&umwmonf oif.vl@tzG@J pnf;ukd xdcu
dk af p+yD; 4if;pDru
H ed ;f ukd &yfwef@vydk gu Ttqifo
h nf taumif;
qk;H jzpfonf? a'oE mW & Oya'wGif uk,
d &f @J tcGit
hf a&;bmawG&o
dS nfudk avhvmyg? Ta&umwmonf rnfot
l usK;d &S+d yD;
rnfoltusKd;,kwfonfukd tacswif aqG;aEG;Ekdif&eftwGuf vltrsm;em;axmifEdkifonfh tpnf;a0;wckudkjyKvkyf
ay;zd@k tpk;d &ukad wmif;qkyd g? a&umwmudk &yfwef@z@kd twGuf Oya'vrf;a=umif;t& vkyaf qmifyg? a&umwm tjyif
tjcm;ykdrkdaumif;rGefonfhenf;vrf;rsm;ESifh av#mfa=u;rsm;ykdrkd&&dS&eftwGuf ynm&Sifrsm;ESifh vufwGJvkyfukdif+yD; 4if;ukd
vlxkokd@xkwfa0yg? oif.v_yf&Sm;r_ua&umwmukd&yfwef@oGm;atmifvkyfEkdifo!fhwkdif tpkd;&ujyefaqmufzkd@wefjyef
pmcsKyfjzifh upm;ayvdrfhrnf? a&&Snfv_yf&Sm;r_twGuf ckdifrmonfhr[mrdwfzGJ@zdk@ta&;}uD;ayvdrfhrnf?
a&umwmud k avh v mawG @ &S d c suf a wG u k d jyef v nf o k H ; oyf y g?
a&umwmwnfaqmufa&;twGuf avhvmawG@&cdS suaf wGudk vlxq
k jD zef@a0zd@k awmif;qkyd g? tu,fI Tavhvmcsuf
awGukd rdwWL&ygu ynm&Sifukd&Sm+yD; 4if;ukdokH;oyfay;zdk@tultnDawmif;+yD; 4if;ukd vlxkokd@xkwfjyefyg? ynm&Sifrsm;
tpku tcrJhvkyfay;ygvdrfhrnf? ynm&Sifrsm;u avhvmr_ pmwrf;tay: jyefvnfokH; oyfjcif;tm;jzifh jy\emukd
odjrifvm+yD; tu,fIa&umwmukd wnfaqmufjzpfygu jzpfay:vmEdkifrnfhtrSm;,Gif;rsm;ukdvnf; uwif
a[mudef;xkwfEkdifonf//
uk d , f y k d i f a vh r _ v k y f y g
vlxu
k jrpftay:rnfo@dk rw
DS nfaeonfudk avhvmr_rjyKvkyyf J rsm;aomtm;jzifh a&umwmukd wnfaqmufavh&o
dS nf?
tu,f I a&umwmwnf a qmuf y gu bmawG q k H ; &_ H ; ysuf p D ; oG m ;onf u k d rS w f w rf ; rS w f & mrsm; twd t usr
&So
d !ft
h wGuf vlrsm;u av#maf =u;tjynft
h 0&&S&d ef enf;onf? xk@d a=umifh vlrsm; jrpftay: rnfo@dk trSD yaewmqkw
d m
rSww
f rf;twdtus jyKvky&f eftvGet
f a&;}uD;ayonf? uGi;f qif;avhvmr_onf a&umwma=umifh xdcu
dk yf supf ;D r_rsm;ukd
rD;armif; xk;d jyonf? xkid ;f &Gmom; rsm;onf xkid ;f &Gmom;rsm;. okawoejyKcsuf [kac:aom okawoevkyaf qmifr_
ukd okawoey enf;vrf;tjzpf ajymif;vJ&efjyKvkyfEkdifonf?
aiG a =u;axmuf y H h o !f h t zG J @ tpnf ; uk d ypf r S w f x m;yg/
a&umwmwnfaqmuf&ef rnfoal iGa=u;xkwaf y;onfudk
'DtxJrmS
&SmazGyg? tu,fI aiGa=u;axmufyHhonfh tzGJ@tpnf;u bmawGa&;xm;w,f
tjcm;Edik if w
H ckrS jzpfcahJ omf tJ'ED idk if rH mS &So
d nf NGOs tzGJ qkw
d m odyrf pk;d &dryf gEiS hf
tpnf;rsm;ESihf qufo,
G +f yD; uk,
d .
f vSKyf&mS ;r_udk axmufcH vufrw
S x
f ;dk vku
d &f b
Hk /J
zk@d ow
l @dk uadk wmif;qkyd g? Tvrf;!Ge.
f tqk;H wGif qufo,
G f
u|eyf u
f dk ,kyH g/
vdyfpm pm&if;ukd=unfhyg?
w&m;0ifoabmwlncdD suf awmif;yg?
tu,fI oabmwlncD suaf wGudk vufrw
S x
f ;dk zk@d qk;H jzwf
ygu olwkd@ay;xm;o!fhuwdrsm;ukd oabmwlnDcsufwGif
ygryg taotcsm=unfyh g? oabmwlncD suaf wGudk tao
tcsmem;vnfatmifvkyfyg? tu,fI em;rvnf&ifrnf
o!fhvufrSwfrS rxkd;ygESifh? tpkd;&ESifh a&umwmyvkyfol
wk@d u oiftrd t
f opf&r,f? ajraumif;aumif;&r,fv@dk t+rJ
wrf;ajymayrJh vufawG@rSm wu,fjzpfzdk@&Sm;w,f?
25

em;rvnf&if/ bmvufrw
S rf rS xk;d ;ygEiS ?hf

tqifh 2// wnfaqmufjcif;


umvtm;jzifh 5 ESprf S 15 ESpt
f xd =umonf? a&umwm wnfaqmufonfh tcg rSe;f xm;onft
fh csed x
f u=umwwf
onf? wcgw&H 'gawG[m enf;ynmtcufcJa=umifh okd@r[kwf vmbfpm;jcif;a=umifh jzpfEdlifonf?

TtqifhrSm bmawGjzpfysufvmovJ?

a&umwmaqmufvkyfa&;vkyfief;pOfonf trsm;aomtm;jzifh atmufygtwkdif;jzpfonf?


1? a&v$Ja&umwm - if;onfa&umwmt
ao;pm;jzpfonf?jrpfa&pD;a=umif;udkajymif;
vJ a ponf ? if ; ud k a &umwmaqmuf r !f h
ae&mudak &r0if&efwm;qD; xm; jcif; jzpfonf?

5? a&avSmifuef a&umwmaqmuf+yD;aomtcg a&avSmifuefudk


a&jz!fh&m wcgw&H wpfESpfru =umwwfonf?

4? yifr&umwm aqmufjcif;yifra&umwm qnfaqmuf&mwGiEf pS af ygi;f


rsm;pGm=umwwfonf?

3? a&v$v
J rf; - a&umwm
aqmufvkyfaepOftwGif;
jrpfa&udkrwm; bJpD;qif;
apo!fhvrf;?
wcgw&H jzpfa&udkv$J&ef
awmifudkazgufI
v_difacgif;wl;onf?

2? a&Ekwfa&umwm-wcgw&H
t"du a&umwmaqmufr!fhae
&mudk a&rv$rf; ap&ef/ a&Ekwf a&
umwmudk aqmuf=uonf?

TtqifhrSm bmawGvkyfEkdifoenf;?

a&umwm pwifwnfaqmufae+yDjzpfaomfvnf; oif.a&umwmqef@usifa&;v_yf&Sm;r_ atmifjrifEkdifao;onf?


a&umwmudk &yfwef@zdk@av#mfa=u;ykdrdk&Ekdifzdk@ESifh pDrHcsufukd aumif;atmifvkyfzdk@oifvkyfaqmifEdkifao;onf?
ukd,fhv_yf&Sm;r_ukd qufvkyfzdk@omv#if ta&;}uD;onf//

qENjyjcif;?

Ttqif h w G i f a&umwmwnf a qmuf a &;vk y f i ef ; &yf w ef h z d k @ twG u f tcsKd @ tzG J @ rsm;onf qEN j yyd w f q k d @ jcif ; ES i f h
tjcm;aomt=urf;rzufonfh v_yf&Sm;r_rsm;ukdjyKvkyfavh&Sdonf? tu,fI 'gukd oifrvkyfEkdifv#if wnfaqmuf
a&;vkyfief;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;tpDtpOfukd apmifh=uyfpDppfyg? tu,fI tpkd;& okd@r[kwf a&umwm
aqmufvyk f olrsm;u olw@dk ajymovkd rvkyb
f ;l qkv
d #if olw@dk uwday;xm;onft
h wkid ;f vkyaf qmifz@dk qENjyjcif;ESihf
tjcm;vky&f mS ;r_rsm; vkyEf idk o
f nf/

tjynfjynfqidk &f m NGOs rsm;ESihf vufwyJG g?

tu,fI a&umwmukd tjynfjynfqkdif&maiGa=u;tzGJtpnf;rsm;u aiGxkwfay;aomf a&umwm.jy\emrsm;ESifh


ywfoufonhf owif;tcsut
f vufrsm;ukd tjynfjynfqidk &f m aiGa=u; tzGt
J pnf;rsm;vufxaJ &mufz@kd aocsmatmif
tjynfjynfqkdif&m NGOs rsm;ESifh vufwGJ+yD; vkyf&ayvdrfhrnf? tu,fI a&umwmaqmufvkyfa&; okd@r[kwf
jyefvnfae&mcsxm;a&;tpDtpOfrsm; tajctaeqkd;0g;aev#if wcgw&HTaiGa=u;tzGJ@tpnf; rsm;ua&um
wmaqmuf vkyo
f rl sm;udk zdtm;ay;Edik o
f nf? tu,fI tajctaequf+yD; qk;d 0g;aeygu tajctaewk;d wufonftxd
TaiGa=u;tzGJ@tpnf;rsm;u aiGxkwfay;zkd@jiif;qefEkdifonf//
26

tqifh (3) ? yl;aygif;aqmif&Gufjcif;?


umvtydkif;tjcm;? tESpf 50 0ef;usif (wpfcgwpf&H xdkxufapm+yD;wpfcgwpf&H xdkxufaemufuswwf)

TtqifhtwGif;rnfodk@aom t&mrsm;jzpf
rnfenf;?
a&umwm
tvd k r &S d ?

jrpfudk
rwm;&?

jrpfukd
rwm;&?

wdk@jrpfawGudkumuG,f=u?

a&umwmrsm;wnfaqmuf+yD;aemuf ESpfrsm;=umvm
v#i4f if;wd@k onf pwifysupf ;D ,d,
k iG ;f vmonf? wpfcsK@d
a&odak vSmifuefrsm;udk tenftepfrsm;jzifh tcsed w
f w
kd kd
twGif; jznfhoGm;onf? tcsKd@qdkv#if pdwfcsavmuf
atmifrcdkifcHhawmhay? tcsKd@qdkv#if ysufpD;oGm;Edkif
onf?
tu,fI a&umwmonf 4if;.oufwrf;ukefqkH;
awmhrnfqdkv#if 4if;udkjyefvnfyjyif odk@r[kwfzsuf
odrf;&ef vdktyfonf? urBmhwpf0Srf;&Sd vl@tzGJ@tpnf;
rsm;pGmonf vlEiS jhf rpfrsm;tay: oufa&mufvmEdik rf nfh
qdk;usKd;rsm;a=umifh a&umwmrsm;udk zsufodrf;&ef
awmif;qdkae=uonf?

TtqifhwGif oifrnfodk@vkyfaqmifoifhoenf;?
av#mfa=u;aiGawmif;qdk

a&umwmwnfaqmufjzpfonfqdkvSsifvnf; tcsKd@ukr`%DESifh tpdk;&rsm;onf w&m;Oya't& av#mfa=u;aiGay;


awmif;&ef 0wW&m;&Sdonf? oifhtajctaewGif av#mfa=u;aiG&Edkifrnf r&Edkifrnfqdkonfudk pkHprf;oifhonf?
urBmw0Srf;&Sd a&umwmwnfaqmufjcif;a=umifh epfemoGm;olrsm;onf qkH;&Hl;r_rsm;udk av#mfa=u;aiGay;&ef
awmif;qdak e=uonf? olw@kd onf a&umwmwnfaqmufco
hJ nf at*sipf rD sm; (tpd;k &/ b%fEiS hf ukr%
` rD sm;) udk a&um
wm. qd;k usK;d rsm;udk wm0ef,+l yD; epfemoGm;aom vl@todik ;f t0dik ;f udk av#maf =u;aiGay;aqmif&ef awmif;qd=k uonf?
wpfcsK@d qv
kd #if atmifjrifrr_ sm; &&Scd =hJ uonf?
(a&S@pmrsuEf mS wGi=f unfyh g)

a&umwm. vkyaf qmifyu


Hk kd ajymif;vJay;atmifawmif;qd?k

jrpf a &obm0tav#muf jyef v nf p D ; qif ; Ed k i f & ef t wG u f a&umwm.vk y f a qmif y k H u d k ajymif ; vJ a y;&ef v nf ;


oifawmif;qdkEdkifonf? a&umwmvkyfaqmifykHjyefvnfajymif;vJjcif;[kac:onf? Todk@yjyif&mwGif rwlnDaom
wae@wmtcsed t
f wGi;f rwlnaD om v#ypf pfyrm%xkwv
f yk Ef ikd af tmif jyefvnfajymif;vJ vkyaf qmifay;jcif; jzpfcsijf zpfrnf?
xdkodk@r[kwfv#if jrpfatmufydkif;odk@ a&umwmrS a&rsm;udk ydkIv$wfay;jcif;vnf; jzpfEdkifonf? urBmhwpf0Srf;&Sd
vl@tzG@J tpnf;rsm;onf a&umwmvkyaf qmifyHk jyefvnfajymif;vJay;&ef awmif;qdv
k #u&f o
dS nf?

27

*GmwDrmvmwGif a&umwmvkyfaqmifykH ajymif;vJatmifyvkyfEdkif&efawmif;qdkjcif;?


*GmwDrmvm jynfwGif;ppfumvtwGif; tpdk;&onf rm,m
tmacs;csf Xmaewdkif;&if;om;rsm;aexdkifonfh rm,mtmacs;
e,fwGif csDZGKdifa&umwmudk aqmufvkyfcJhonf? 1982 ckepf
a&umwmaqmufvkyf&eftwGuf ajymif;a&G@ay;&efjiif;qef
aom vlrsm;rS vlaygi;f (40) cef@ukd ppfom;wpfyikd ;f t&yfom;
wpfydkif;olawGuowfjzwfcJhonf? vlaygif; 3500 ausmf
olwdk@.ajr,mrsm;rS t"rRajymif;a&$@cJh&onf? vlaxmif
aygif;rsm;pGm olwdk@.tdrfajrESifh toufarG;0rf;ausmif;rsm;
qkH;&_H;cJhonf?

a&umwmwnfaqmufcJhvdk@ t&m
tm;vHk;zsufqD;jcif;cH&w,f? 'ga=umifh
cav;rsm;tem*wfaumif;rGefa&;eJ@ b0
tmrcHcsuf&Sda&;twGuf jyifqifay;&ef
awmif;qdkygw,f?

touf&Sifusefolrsm;onf ESpfaygif;rsm;pGm tvGefqif;&JcsKd@


wJph mG aexdik cf &hJ ayr,fh w&m;r#wr_twGuf awmif;qdrk u
_ rkd &yf
wef@EdkifcJhay? ,ckwGif epfemqkH;&SKH;cJh&olrsm;onf olwdk@.
vlra_ &;qdik &f m &ky0f wWKqdik &f mESihf pD;yGm;a&;qdik &f mqk;H &_;H r_rsm;
udak wmif;qdak e =uonf?
epfemqk;H &_;H cJo
h rl sm;onf wpfcsK@d tif*st
D Ekd iS o
hf ak woDrsm;ESihf twly;l aygi;f +yD; obm0ywf0ef;usi/f obm0t&if;
tjrpfrsm;/ qif;&HrGJawr_ESifh tpm&&Sdr_tay: xdcdkufaponfh a&umwm. qdk;usKd;qufudk avhvmxm;onfh
rSwfwrf;rsm;jzifh jyKpkjyD;jzef@a0cJhonf? rm,mtmacs;csfrsm; bmudkqkH;_H;cJh&onfESifh bma=umifhav#mfa=u;aiG&
xdkufonfudk azmfjy&ef Tavhvmcsufu taxmuftuljyKcJhonf?
2004 ckEpS f Ed0k ifbmvwGif vl@todik ;f t0dik ;f rsm;onf qENjyqef@usirf }_ uD;wpfcu
k kd a&umwmwnfaqmufrnfh
ae&mwGufyvkyfcJhonf? ESpf&uf=um a&umwmudkodrf;ydkufxm;+yD;aemuf tpdk;&onf av#mfa=u;aiGay;
aqmifjcif;twGu!
f ESd id_ ;f aqG;aEG;&ef aumfr&Siw
f pf&yfz@JG pnf;&ef oabmwlco
hJ nf? aumfr&Si.
f yxrqk;H aqGaEG;yGu
J kd
2005 'DZifbmvwGif jyKvkyfcJhonf?
tpkvkduftykHvdkuf owfjzwfr_rS vGwfajrmufvmol p&pfpwdkabm tdkqdkvD,dk qef;acs;Zfu av#mfa=u;ay;
aqmifjcif;onf u|efawmfwdk@.oduQmudk jyefq,f&efESifh u|efawmfwdk@.tcGifhta&;ESifh &dk;&mtarGtESpfudk
tav;xm; todtrSwf yr_ukd azmfjyjcif;jzpfonf? av#maf =u;ay;aqmifjcif;qdo
k nfrmS vlawG.tvkyv
f yk Ef ikd f
pGr;f &nfujkd rSiw
hf if&ef/ vl@todik ;f t0dik ;f tusK;d twGuf pDru
H ed ;f rsm;udk azmfaqmif&efEiS hf u|eaf wmfw@kd &hJ rdom;pkEiS hf
b0udk jyefnw
f nfaqmufjcif;twGuf ay;aqmifEikd jf cif;udk qdv
k o
kd nf? av#maf =u;ay;aqmifjcif;onf vlawGukd
tem*gwf&Sdao;onf[k odjrifcHpm;aponf? b0udk taumif;jrifzdk@yg [k tpkvdkuft+yHKvdkuf owfjzwfr_rS
vGwaf jrmufvmol p&pfpwdak bm tdq
k v
kd ,
D kd qef;acs;Zf ajymqdck o
hJ nf?
- b,fvdkav#mfa=u;rsdK;onf
oifwdk@twGuf vHkavmufrvJ?
- oifwdk@udkav#mfa=u;ay;&r!fh
ol[m tpdk;&vm;/
a&umwmtwGufaiGpdkufxkwfol
vm;?
- av#mfa=u;&&ef rnfodk@
vkyfaqmifrnfenf;?

aqG;aEG;p&m ar;cGef;rsm; a&umwm.'%fudkcH&oljzpfv#ifa&um


wm pvkyfpOfupI bmawGqHk;_H; wwfygovJ?

28

tcef ; (5)

{&mra&umwm}uD;rsm;tpm; tjcm;a&G;cs,fp&mrsm;
pGrf;tifESifha&v$rf;rdk;r_rS umuG,fjcif;udk jynfolrsm;tm;ay;aqmif&mrS xdkxufaumif;rGefaom tjcm;enf;
rsm;vnf;&Sdygonf? 4if;enf;rsm;onf {&mra&umwm}uD;rsm;xuftcgtm;av#mfpGmaps;E_ef;csdKomI jrefjref
qefqefwnfaqmufEdkif+yD; obm0ywf0ef;usifESifh vlrsm;twGufvnf; xdcdkufr_enf;yg;aponf?
urBmwpf0Srf;&Sda&umwma=umifh xdcdkufepfemoGm;aom vl@todkif;t0dkif;rsm;ESifh tpdk;&r[kwfo!fhtzGJ@ tpnf;
(NGO)rsm;onf {&mra&umwm}uD ; rsm;tpm; jzpf E d k i f a jc&S d a om tjcm;tpm;xd k ; enf ; vrf ; rsm;ES i f h o uf
qdkifaomtcsuftvufrsm;udk pkaqmif;xm;=u+yD;jzpfygonf? ydkrdkaumif;rGefaomenf;vrf;rsm;&&Sd&eftwGuf
4if;tcsuftvufrsm;udk tokH;y+yD; olwdk@. tpdk;&rsm;udk zdtm;ay;cJh=uonf? olwdk@. }udK;pm;tm;xkwfr_onf
tE &W m,f rsm;+yD; rvdt
k yfaoma&umwmrsm;wnfaqmufru
_ kd wm;qD;&ef &yfwef@Eikd &f ef taxmuftulycJ=h uonf?
Ttcef;wGif u|efawmfwdk@onf a&umwmtpm; jzpfEdkifajc&Sdaom tjcm;tpm;xdk;enf;vrf;rsm;udk aqG;aEG;+yD;
ydkrdkaumif;rGefaom enf;vrf;rsm; &&Sd&eftwGuf tpdk;&r[kwfo!fhtzGJ@tpnf; (NGOs) ESifh vl@r_a&;tzGJ@tpnf;
rsm;. vk y f a qmif a tmif j rif c J h a omv_ y f & S m ;r_ r sm;ud k v nf ; tav;ay;azmf j yxm;onf ? oif & nf & G , f x m;aom
v_y&f mS ;r_EiS o
hf ifah v#maf omjzpfEikd af jc&So
d nft
h jcm;tpm;xd;k r_rsm;ESiq
hf ikd af om enf;vrf; (Idea) rsm; Ttcef;rS&&Sv
d rd hf
rnf [ k ar#mf v if h y gonf ? tb,f a =umif h q d k a omf a'owpf c k p D t vd k u f rwl n D a om vd k t yf c suf r sm;&S d y gonf ?
oifha'otwGuf taumif;qkH;enf;vrf;udk oifudk,fwdkif azmfxkwfa&G;cs,f &rSmjzpfonf?
u

pGr;f tif (Energy) twGuf

tjcm;enf;vrf;rsm; tpd;k &onf pGr;f tifukd jynforl sm;tm;jznfph u


G af y;&ef
enf;vrf;tajrmuftrsm;&Sdonf? xdkenf;vrf;rsm;xJwGif pGrf;tiftokH;jyK
r_uakd v#mch sjcif;/ wnf&+dS yD;aom v#ypf pf"gwt
f m; ay;puf&/Hk v#ypf pf"gwt
f m;
jzef@jzL;ay;aom"gwf}udK;wef;ESifhpGrf;tift&if;tjrpftopfawGudkwnf
aqmufjcif; tygt0ifjzpfonf?

okH;pGJr_udkav#mhcs
r@wiG ;f Yaexdik =f uaom jynforl sm;/ vkyif ef;cGit
f wGi;f ESihf ukex
f w
k f puf&Hk
rsm;wGif pGr;f tifukd vkaH vmuf&Hk tok;H jyK&ef tm;ay;v_aH qmfjcif;jzifh tpd;k &
onf pGrf;tiftokH;jyKr_udk av#mhcsEdkifonf? Tenf;onf aiGtukef tus
enf;+yD; obm0ywf0ef;usiftwGuf a&umwmtopf/ v#yfppf"gwftm;
xkwfvkyf&kHtopf xyf+yD;wnfaqmufjcif;xuf ydkaumif;ygonf?
pGrf;tifac|wmaom enf;vrf;rsm;wGif jynfolrsm; v#yfppf"gwftm;tokH;
enf;aom rD;oD;rsm; ESifh pufrsm;iSm;&ef;tokH;jyKEdkif&ef ulnDaxmufyHhjcif;
tygt0ifjzpfonf? tpdk;&onfv#yfppftajrmuftrsm;okH;aompufudk
tokH;jyKaom ukr`%Drsm;ESifhjynfolrsm;udk tcGefaiGrsm; ydkrdkay;aqmifvkyf
aqmifEdkifonf?

rD;acsmif;awGurD;vH;k xuf"gwt
f m;
oufomonf?

tpd;k &u jynforl sm;ESiphf uf&rHk sm;wae@wmtwGi;f rwlnaD omtcsed w


f iG f v#ypf pfut
kd ok;H y&efvnf; wdu
k w
f eG ;f &onf?
odk@a=umifh v#yfppf"gwftm;ay;puf&kHESifh a&umwmrsm;pGmwnfaqmuf&jcif;enf;yg;oGm;ygrnf?

29

aqmuf v k y f + yD ; aom a&umwmrsm;ES i f h v#yf p pf " gwf j zef @ jzL;ay;aom "gwf } ud K ;wef ; yd k a umif ; rG e f a pjcif ; ?
v#yfppf}udK;wef;rsm;onf v#yfppf"gwftm; ay;puf&kHrsm;rS pGrf;
tifudk jynfolrsm;&Sd&m/ r@rsm;ESifh puf&kHrsm;qDodk@ o,faqmif
jzef@jzL;ay;onf? EdkifiHrsm;pGmwGif t&nftaoG;rjynfhrSDaom
v#yfppf"gwf}udK;wef;rsm;a=umifhv#yfppf pGrf;tiffawmfawmfrsm;
rsm;udzk efw;D jypfaeonf? v#ypf pf"gw}f udK;wef;rsm;udjk yefvnf y
jyifjcif;jzifh pGrf;tifrzef;wD;atmif tcgtm;av#mfpGmwm;
qD;Edkifonf?
wnf&dS +yD;aoma&umwmrsm;ESihf pGr;f tifxw
k pf uf&rHk sm;udv
k nf;
yd k r d k a umif ; rG e f a tmif jyKvk y f E d k i f o nf ? puf , E W & m;rsm;ud k
oef@pifjcif;/tnpfta=u;rsm;udkz,f&Sm;jcif;ESifhtjcm;enf;ynmydkif;qdkif&m wdk;wufaumif;rGefatmifyvkyfjcif;jzifh
v#yfppf"gwftm;ay;puf&kHrsm;onf v#yfppfpGrf;tifudkwdk;IxkwfvkyfEdkifygonf? TuJhodk@ yvkyfjcif;rsm;onfv#yfppf
xkwfpuf&kHtopf wnfaqmufjcif;xuftukeftusenf;I tcsdefwdkwdkESifhyvkyfEdkifonf?
yd k r d k a umif ; rG e f a om pG r f ; tif t&if ; tjrpf w nf a qmuf j cif ; ?
pGrf;tifxkwfvkyf&ef tcsKd@enf;vrf;rsm;onf {&mra&umwmrsm;xuf ywf0ef;usifESifhvl@todkif;t0dkif;udkxdcdkufr_
enf ; aponf ? Tjzpf E d k i f a jc&S d a omenf ; vrf ; rsmud k tok H ; jyK+yD ; pG r f ; tif r sm;ud k puf & k H } uD ; rsm;od k @ r[k w f
aus;vufawm&Gmrsm;qDodk@vnf; ay;aqmifEdkifygonf?
a&tm; v#yf p pf p G r f ; tif t ao;pm;
a&tm;v#yfppf tao;pm;a&umwmrsm;onf trsm;tm;jzifh rDwm
tenf;i,fomjrifo
h nf? 4if;wd@k uakd jr/ ausmufw;Hk od@k r[kwf opfom;ESihf
vnf; aqmufvkyfEdkifygonf? a&umwmi,frsm;onfa&odkavSmifuef
rsm;rvdkyg? odk@a=umifh 4if;wdk@onf jynfolrsm;udk tdk;rJhtdrfrJhrjzpfapyg?
jrpfa&pD;vnf; odomavmufatmif rajymif;vJomG ;yg?
tvGeaf o;i,faom ti,fpm;a&tm;v#ypf pfprD u
H ed ;f rsm;onf wpfcg wpf&H
a&umwmyif rvdkacs? 4if;wdk@onf jrpfrSa&wpfcsKd@udk *sife&dwfwm
(Generator) tm; vnfywfaponfh pGr;f tiftjzpf omajymif;vJ vdu
k o
f nf?

bdik t
f rkd ufpf pGr;f tif (Biomass Energy)

bdkiftdkrufpf pGrf;tif"gwf (BiomassEnergy) onftokH;rsm; aompGrf;


tif t&if;tjrpfwckjzpfonf? tyifrsm;ESifhwd&p>mefrsm;rSpGef@ypfypPnf;
tm;vkH;bdkiftdkrufpf (Biomass)wGifyg0ifonf? wd&p>mefESifh pdkufysKd;a&;
pGef@ypfypPnf;rsm;ukd "gwfaiG@(Gas) xkwfvkyf&eftaqmuftOD;udk tyl
ay;&efEiS rhf ;D zdzk &kd eftoH;k yPn;f onf bdik t
f rkd ufpf (Biomass) udk us,u
f s,f
jyef@jyef@ tok;H jyKEdik o
f nf? }uHpu
kd yf sK;d a&mif;csonfEh ikd if rH sm;wGiukr`%rD sm;
onf}uH&dk;wHESifht&Gufrsm;udk rD;d_@+yD; v#yfppfpGrf;tifxkwfvkyfonf?
pyg;tcGH ESifh v$pmr_ef@rsm;udkvnf; xdkuJodk@tokH;jyKI&onf?

30

aepGr;f tif (Solar Power)


qdv
k myefe,fvf (Solar Panels) ae.pGr;f tifukd odak vSmif&ef qdv
k myefe,fvu
f kd
tdraf cgirf ;kd ay:wGif wyfqif+yD; a&udt
k ylay;&efEiS hf v#ypf pfprG ;f tifxw
k v
f yk &f ef
4if;udktokH;jyKonf? ydkI}uD;rm;aom yefe,fvf (Panels) rsm;onfaerStyl
udkydkIodkavSmifEdkif+yD; pGrf;tifydkxkwfEdkifonf?
avpGr;f tm; (Wind Power)
avpGrf;tm;onf {&mra&umwmrsm;xufobm0ywf0ef;usifudk xdcdkuf
r_tE &W m,fenf;yg;aponf? Oa&myEdik if rH sm; (Oyrm- *smreD ESiphf yde)f wGipf rG ;f
tifrsm;pGmudak vwmbdik f (wind turbines)rsm;rSxw
k v
f w
G o
f nf? ,cktcsed w
f iG f
tdE,
dN / w&kw/f awmiftz&duESihf b&m;ZD;vfuo
hJ @kd Edik if rH sm;onf oef@pifaom
pGrf;tifxkwfvkyf&ef avwmbdkifrsm;udk wnfaqmufae=uonf?
a*smo
f marmvfprG ;f tif (Geothermal Power)
a*smfomarmvf (Geothermal) pGrf;tifonf urBmajrxkrS tyludktokH;jyK
+yD;tifem*sDxkwfvGwfonf? Ttylonfajratmufa&odkavSmifuefrsm;ESifh
ajratmufprf;acsmif;rsm;udk ylaEG;aponf?a&wGi;f rsm;udk euf&id_ ;f pGmwl;jcif;jzifh
a*smo
f marmvfa&ylukd ajrrsuEf mS jyifo@kd ta&muf,al qmifEikd o
f nf? +yD;aemuf
Tt&nf u d k v #yf p pf " gwf t m;ay;puf & k H r sm;wG i f v #yf p pf p G r f ; tif j yKvk y f & ef
tok;H jyKonf? zdvpfyikd Ef iS t
hf aJ pvfApfa'g Edik if rH sm;onf 4if;wd@k v#ypf pfprG ;f tif.
25 &mcdkifE_ef;eD;yg;udk a*smfomarmvft&if; tjrpfrSxkwfvkyfonf?
,l * ef " gwG i f tpd k ; &r[k w f o !f h t zG J @ tpnf ; rsm;u yd k r d k a umif ; rG e f j cif ; ?
tjcm;pG r f ; tif x k w f e nf ; vrf ; rsm;ud k azmf x k w f o uf a ojyjcif ; ?
,l*ef"gtpdk;&ESifh urBmhb%fonf ,l*ef'gpGrf;tifvdktyfr_udk jznfh
pGuf&eftwGuf bwf*sm*vD a&umwmudk vdktyfonf[k ESpfrsm;pGm
ajymaecJh=uonf?odk@aomfvnf; ,l*ef'g&Sdntpdk;&r[kwfo!fhtzGJ@
tpnf;rsm;onfobm0ywf0ef;usifudk xdcdkufr_enf;+yD;jynfolawG
twGuf ydkrdkaumif;rGefaomtjcm;pGrf;tifxkwfenf;vrf; rsm;udk&Sm
azGcJh=uonf? xdka=umifh olwdk@onf us,fus,fjyef@jyef@ okH;Edkifaom
tjcm;pGrf;tifxkwfenf;udk pwif&SmazG cJh=uonf?
{+yDv 2003 wGif ,l*ef'g&Sd tpdk;&r[kwfo!fhtzGJ@ wpfzGJ@jzpfaom National Association of Professional
f marmvftifem*sED iS yhf ufoufaom aqG;aEG;yG}J uD;wpfcu
k kd jyKvkycf +hJ yD; 4if;pGr;f
Environmentalists (NAPE)onf a*smo
tifxw
k ef nf;onf ,l*ef'gtwGuf taumif;qk;H jzpfonf[k pOf;pm;qkyu
f ikd =f uonf? urBmwpf0rS ;f a*smo
f marmvf
u|rf;usifolrsm;/ tpdk;&t&m&Sdrsm;/ ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;tzGJ@rsm;ESifh jynfolrsm;vnf; wufa&mufcJh=uonf?
aqG;aEG;yGJ+yD;qkH;+yD;aemuf ,l*ef'gpGrf;tif0ef}uD;Xmeonf tzGJ@wpfckzGJ@+yD;EdkifiHtwGuf tjcm;pGrf;tifxkwfenf;udk
avhvm apcJo
h nf? (NAPE) . }udK;pm;tm;xkwcf rhJ a_ =umifh a&tm;v#ypf pfukd ,l*ef'gtwGuf wpfcw
k nf;aom
pG r f ; tif xk w f v k y f o !f h enf ; tjzpf r jrif = uawmh a y? a*smf o marmvf u J h o d k @ uk e f c sp&d w f o uf o moef @ pif + yD ;
ydkrdkaumif;rGefwJh pGrf;tifxkwfenf;rsm;udk tckpOf;pm;ae=u+yDjzpfonf?
31

a&twG u f t jcm;a&G ; cs,f p &mrsm;


urBmwpf0Srf;wGif aomufokH;a&twGuf a&umwmrsm;wnfaqmuf=uovdk a&0yfajrrsm;wGifvnf;odk@aomf
vnf;Ta&rSyrm% tawmfrsm;rsm;onft&nftaoG;csKd@wJhaomqnfajrmif;rsm;ESifh a&jzef@jzL;jcif;pepfa=umifh
a&rsm;jzKef;wD;aeonf? +rdK@wGifaexdkifolrsm;vnf;r=umc% a&udktusKd;rJhzefwD;ae=uonf? tu,fIa&udkaumif;
aumif;rGefrGef pepfwuspDrHokH;rnfqdkv#ifa&vdktyfr_twGuf tvkHtavmuf&Sdrnfjzpfonf? atmufygrsm;onf
taxmuftuljzpfrnfh enf;vrf;rsm;jzpfonf?
u

aomufo;Hk jcif;av#mch s
pD;yGm;jzpf }uD;rm;aom pdkufysKd;a&;onfa&csKdyrm%rsm;pGmudk tokH;jyK&+yD; yrm%rsm;pGmudkvnf; zefwD;ypfonf?
{&mrpdkufcif;rsm;twGuf a&oGif;v$wfajrmif;rsm;onf pdkufcif;wGif tyifrsm;vkdtyfonfxuf a&udkr=umc%
ydk@aqmifay;onf? ydkv#Ha&rsm;onfajrqDv$mudkysufpD;aponf? a&udkac|wm&ef tjcm;a&oGif; a&v$wfajrmif;
trsK;d tpm;udk tok;H jyKI&Edik o
f nf? a&tpufusa&oGi;f v$waf jrmif;(Drip Irrigation) onfa& udyk I
kd tusK;d &Sad tmif
tok;H jyKonf? tb,fah =umifq
h akd omf 4if;onf a&udt
k yif.tjrpftxdwu
kd &f u
kd af &mufatmif yd@k aqmifay;Edik o
f nf?
a&tpufus a&oGif;v$wfajrmif;onfa&zefwD;r_r&SdojzifhtyifESifhajrqDv$mtwGufvnf;aumif;onf? pD;yGm;
jzpfpu
kd yf sK;d aom v,form;rsm;ESihf pdu
k yf sK;d a&;ukr%
` rD sm;onf pyg;ESi}hf uHuo
hJ @kd a&tajrmuftrsm; vdt
k yfonft
h yifukd
wpfcgw&HajcmufaoG@aom a'orsm;wGif pdkufysKd;=uonf? pD;yGm;jzpfpdkufysKd;aom v,form;rsm;ESifhpdkufysKd;a&;ukr`%D
rsm;onfa&tajrmuftrsm;rvdktyfaomtyifudkpdkufysKd;=u&eftm;ay;v_Haqmfjcif;jzifh a&udkac|wmEdkifonf?
rd k ; a&pk a qmif ; =u
rd;k a&pkaqmif;jcif;onf vl@todik ;f t0dik ;f a&&&S&d eftwGuf aps;E_e;f csKo
d m+yD; xda&mufr&_ adS omenf;jzpfonf? vlrsm;onf
tdraf b;wGif a&wdik u
f rD sm;xm;+yD; tdraf cgirf ;kd rS pD;usvmaomrd;k a&rsm;udck ,
H I
l pkaqmif; Edik o
f nf? ajrtd;k }uD;rsm;udk
rdom;pkokH;rdk;a&cH,lpkaqmif;&mwGifokH;Edkifonf? pdkufysKd;a&;twGuf a&umwmi,frsm;/ wmwrHrsm;wnfaqmuf I
awmifukef;rSpD;qif;vmaom rdk;a&udk pkaqmif;Edkifonf? a&onfajrxJodk@pdrfh0ifoGm;onf? a&wGif;rsm;wl;azmfjcif;
jzifv
h nf;a&&&SEd ikd o
f nf? tjcm;enf;wpfenf;rSm jrpfrsm;wGiaf &um wmi,frsm;ESihf a&ajrmif;rsm; jyKvkyjf cif;jzpfonf?
a&udk ao;i,faom opfom;/ ausmuf/ ajr/ a&umwmwGif pkaqmif;+yD; pdu
k cf if;xJo@kd yd@k vw
$ Ef ikd o
f nf?

32

rd k ; a&pk a qmif ; b0ajymif ;


1986 ckEpS w
f iG f tdE,
dN Edik if H &uf*sppf oef&t
dS ,f
0gc&dik o
f nf oJuE &W wpfcu
k o
hJ @kd yif vlrsm;onf
td r f r sm;ES i f h p d k u f c if ; rsm;twG u f a&tvk H t
avmufr&Sday? xdktcsdefwGif Tarun Bharat
k nfh tzG@J onfvEl iS phf u
kd yf sK;d a&;
Sang h(TBS) qdo
twGufa&rsm; wdk;jrifh&&Sdatmifvkyfaqmif&ef
wnfaxmifcJhonf? TBS pwifwnfaxmifol
rsm;onf wpfcsed u
f &uf*sppf oef&dS vlrsm; rd;k a&
cH,lpkaqmif;cJhzl;onfudk trSwf&aecJhonf?
TBS onf4if;wd@k .vkyi
f ef;udk pwifazmfaqmif
onfhtcsdefwGif ESpf&Snfvrsm;tokH;ycJhonfh
twG u f rd k ; a&pk a qmif ; onf h t aqmuf
tOD;rnfuo
hJ @kd wnfaqmuf&rnfukd arhav#m+h yD;
rnfolrStokH;rjyKawmhay?
onf arhaysmufaeaom rdk;a&pkaqmif;jcif;t}uHOm%fudk owd&+yD; rdk;a&udk odkavSmif&ef olwdk@.bdk;bGm;
bDbifrsm;u jrpfudkjzwf+yD;wnfaqmufcJhzl;onfh ajr/a&umwmi,fav;wpfckudkjyefvnfwnfaqmuf=uonf?
tcktcsed Yf &uf*sppf oefwiG f &Gmaygi;f 1000 ausmt
f wGuaf &pkaqmif;&efa&umwmi,fEiS w
hf mwrH 10000 ausmf
&Scd yhJ g+yD? a&umwmi,frsm;ESihf wmwrHawGa=umifh ,ckqv
kd #if a'otwGi;f &Sd ajratmufa& rsuEf mS jyifjrifw
h ufvm+yD;
kd cf if;ok;H a&rsm;udak umif;
cef;ajcmufcahJ omjrpfrsm;onf wpfEpS yf wfv;Hk jrpfa&rsm;pD;vSsu&f ydS gonf? tdr/f u|/J EGm;ESiphf u
pGm&&Sv
d mwJt
h wGuf vlaygi;f 700000 ausm.
f b0udk ajymif;vJapcJo
h nf?
TBS

u|erf t&ifrsK;d qufawGuu|erf avmufurH aumif;cJyh gb;l /&uf*sppf oef&rdS ef',fa0gph &f mrS tr,ftu
kd &ifziG yhf gonf?
bma=umifhvJqdkawmh a&&SdwJhtwGuf u|efrwdk@&J@u|J/ EGm;/ +yD;&ifawm&dkif;wd&dp>mef awGaysmf=uw,f? pdkufcif;awG
txGufE_ef;wdk;vmw,f? u|efrwdk@&J@ opfawmpdrf;+yD;xif;awG&w,f? u|J/ EGm;awG twGuf tpmvnf;&Sdw,f?
aemufq;Hk u|erf wd@k &@J a&wGi;f xJrmS a&awG&w
dS ,f?
aqG ; aEG & ef a r;cG e f r sm;
n

ta=umif ; t&monf oif h & J @ tod k i f ; t0d k i f ; ES i f h rnf o d k @ pyf q uf


r_&Sdygoenf;?

oifha'owGif rd&dk;zvmtokH;jyKaeaom rdk;a&odkavSmifenf;rsm;


&Sdygovm;?

&k;d &mrd;k a&odak vSmifenf;awGukd jyefvnfjznfq


h nf;jyifqifr,fqv
kd #if
oifha'oa&&&Sdr_ wdk;jrifhvmEdkifrnfvm;?

tu,fIvlawGtrsm;}uD;u olw@kd u,
kd yf ikd af &&&Sad tmifvyk af qmif
Edik cf rhJ nfqv
kd #iaf &umwmwnfaqmufjcif;udk &yfwef@atmifvyk &f ef
taxmuftuljzpfaprSmvm;?

33

u a&v$rf;rdk;jcif;udk wm;qD;&eftwGuf tjcm;a&G;cs,fp&mrsm;


wpfcgwpf&H a&v$rf;r_rsm;udk wm;qD;&ef {&mra&umwm}uD;rsm;wnfaqmuf=uonf? odk@aomf tvGef}uD;rm;aom
a&v$ r f ; rd k ; r_ jzpf v monf h t cgwG i f {&mra&umwm}uD ; rsm;a=umif h a&v$ r f ; rd k ; r_ u d k yd k I qd k ; 0g;apEd k i f o nf ?
a&v$rf;rdk;r_r}uD;rm;atmifESifh tysuftpD;av#mhenf;atmifvkyf&efenf;vrf;rsm;pGm&Sdygonf? 4if;vkyfaqmifjcif;rsm;
xJwGif a&a0ukef;wef;rsm;udkumuG,fjcif;ESifh a&v$rf;rdk;r_owday;pepfrsm;udk zefwD;jcif;tygt0ifjzpfonf?
a&a0uk e f ; wef ; rsm;ud k u muG , f j cif ;
a&v$r;f rd;k r_rS tysut
f pD;rsm;av#meh nf;atmif jyKvky&f eftaumif;qk;H enf;wckrmS a&a0uke;f wef; rsm;udk umuG,&f efEiS hf
jyefvnfjyKjyif&efjzpfonf? aumif;rGeaf oma&0yfa'orsm;/ a&v$r;f rd;k vGijf yifEiS hf opfawmrsm;onf a&udk a&jrKyfuo
hJ @kd
pkyx
f rd ;f xm;jcif;jzifh a&v$r;f rd;k r_ru
S muG,af y;onf? opfyifrsm;onf v$r;f rd;k vmaoma&.t&Sed u
f kd av#mu
h s+yD;a&rsm;udk
a&v$rf;rdk;vGifjyifqDodk@ jznf;nif;pGmydk@aqmifay;onf? a&0yfajronf rkefwdkif;jzpfaecsdef twGif;a&rsufESmjyifjrifh
wuf v monf h t csd e f w G i f a &ud k p k y f , l x m;onf ? a&rsuf E S m jyif e d r f @ qif ; csd e f w G i f a&0yf a jronf a &ud k
jznf;nif;pGmjyefv$wfay;onf?

opfawmrsm;ckwfvSJojzifh a&wdkufpm;
r_rsm;jzpfum a&v$rf;rdk;r_ydkqdk;aponf?

jrpfa&pD;vrf;wGif
vd_ifacgif;azgufay;I
pD;a=umif;udkwef;aponf?
a&=uD;aomtcga&pD;oefaponf?

a&0yfajrwdk@onf
tdrEf iS ph f ;D yGm;a&;vkyf
ief;rsm;udkysufpD;
aponf?

jrpfteD;&Sd tdrrf sm;ESihf


puf&rkH sm;onfa&vGr;f
rdk;'%fukdykdrkdcH&onf?

34

,ae@wiG f a&0yfajr/ a&v$r;f rd;k vGijf yifEiS hf opfawmrsm;pGmwd@k onf vrf;rsm;/ tdr,
f mrsm;ESihf puf&rHk sm;wnfaqmuf&ef
twGuf zsufqD;cHae=u&onf? ydkrdkaumif;rGefaom a&v$rf;rdk;r_wm;qD;jcif;twGuf obm0t&if;tjrpfrsm;udk
umuG,fxdef;odrf;&rnf? tu,fI4if;wdk@onf zsufqD;jcif;cHcJh&+yD;v#ifvnf; jyefvnfyjyifxdef;odrf;oifhonf?

a&v$rf;rdk;r_ owday;pepfrsm;udk zefwD;


tpd;k &rsm;onf a&v$r;f rd;k r_owday;pepfrsm;wGif aiGuo
kd ;Hk Edik o
f nf? od@k ro
S m a&rsm;wufvmonft
h cgwiG f jynforl sm;
tcsdefrDodEdkifrnfjzpf+yD; toufqkH;&SKH;r_rsm;rS u,fEdkifonfomru a&v$rf;rdk;r_tysuftpD;rsm;udk av#mhcsEdkifrnf?
a&v$r;f rd;k r_jzpfay:rnft
h csed w
f iG f owday;pepfonf jrpf0rS ;f wpfav#mufaexdik o
f rl sm;udk apmpD;pGmodapEdik o
f nf? +rdK@wiG ;f
avmfpyDum xm;&Sjd cif;jzifah &v$r;f rd;k r_jzpfymG ;v#if rnfo@kd vyk af qmif&rnfh ta&;ay:tpDtpOfrsm;tygt0if vkyaf qmif
&efwdk@udk}uKdwifrSmxm;Edkifonf? tjcm;pepfrsm;onf jrpfwGifa&rnfr# jrSifhwufvmonfudk vlrsm;rsufajcrjywf
odEdkifatmifvkyfaqmifay;aompepfvnf;&Sdoifhonf? tu,fIa&rsufESmjyifonfowfrSwfxm;aomae&m xufjrifh
wufvm+yDqv
kd #if vlrsm;onf a&v$r;f rd;k r_jzpfawmhrnfh tajctae&So
d nfukd odEikd o
f nf?
obm0jrpfusKd;tif;udk
xdef;odrf;jcif;

opfawmfwdk@onf a&v$rf;rdk;r_udk
aES;auG;aponf? a&v$rf;ajrwdk@udk aeGtcg
a&jyefvnfjzef@hjzL;ay;onf?

jrpfE_wfcrf;ESifha0;&mwGif
tdr,
f mESiphf uf&u
kH akd qmuf
yg? jrpfab;wav#muf&Sd
a&0yfa'oonfa&udkpkyf
,lojzifh taqmuftOD;
wd@k ukd umuG,af y;onf?

a&0yfa'oonf
rdk;&moDwGifa&
udpk w
k x
f m;onf?

35

ed*kH;
Tv_y&f mS ;r_Oyrmrsm;ESihf tcsut
f vufrsm;onf tE &W m,f&adS om a&umwmrsm;wnfaqmufjcif;udk qef@usio
f nfh
v_yf&Sm;r_wGif taxmuftuljyKvdrfhrnf[k ar#mfvifhygonf? tjcm;vlr_a&;tzGJ@tpnf;rsm;. atmifjrifr_rsm;onf
rdrd.tcGifhta&;rsm;ESifh pm;0wfaea&;udk umuG,faeoloifhtaeESifh ,kH=unfr_ESihf pdwfpGrf;tm;rsm;&&Sdaprnf[k
ar#mfvifhonf? wdkufyGJwGif oifwpfOD;wnf;r[kwfyg?

a&umwmwnfaqmufjcif;a=umifh qdk;usKd;cHpm;&aom vlrsm;ESifhtpdk;&r[kwfaomtzGJ@tpnf;rsm;onf 1997


wGifTuJhodk@ajymcJhonf?

u|efawmfwdk@rSmcHEdkif&nf&Sdw,f? rwluGJjym;ayrJhnDnGwf=uw,f? u|efawmfwdk@ atmifjrifr_&&SdcJh+yD?


u|efawmfwdk@onf tE W&m,frsm;onfha&umwmudk &yfwef@atmifvkyfcJhEdkif+yD;a&umwmwnfaqmufol
rsm;ud k v nf ; u|ef a wmf w d k @ tcG i f @ ta&;tm; av;pm;tod r S w f j yKatmif v k y f E d k i f c J h w ,f ? u|ef a wmf w d k @
tcka&umwmwnfaqmufr_&yfwef@EdkifcJh+yD aemifvnf;uef@uGufOD;r,f? a&umwmqdk;usKd;cHpm;&olrsm;.
yxrqk;H Edik if w
H umaqG;aEG;yGJ Euritiga, Brazil March 14, 1997

Tpum;vk;H rsm;onf trSew


f &m;twGuo
f ufaoxlco
hJ nf? u|eaf wmfw@kd wpfawGtwGuf tE &W m,f&adS oma&umwm
udk &yfwef@atmiftwlwuGvyk af qmif+yD; vlom;rsm;.tcGit
hf a&;udk umuG,Ef ikd cf +hJ yD? u|eaf wmfw@kd wawGtwlwuG
vl@todkif;t0dkif;ESifh ywf0ef;usifudkxdcdkufr_r&Sdaom pGrf;tifESifha&vdktyfr_tm; jznfhpGufEdkif&rnf?

aecsifp&maumif;aomtem*gwfudk wnfaqmuf=updk@?

wdk@ajrudk

wd@k ajrrSm
a&umwm
raqmuf&?

wdk@ajrudk
rzsufpD;ygeJ@

a&umwm
tvdkr&Sd?

Gudk
wdk@jrpfaw ?
f=u
u
m
S
&
apmifha
udk
wdk@ajr ygeJ@
fpD;
rzsu

36

Regional Contacts
International Rivers Network
1847 Berkeley Way
Berkeley CA 94703, USA
Phone: + 1 510 848 1155
Email: info@irn.org
Web: www.irn.org
a&umwm udk qef@usifaom a'ocHtzJG@tpnf;rsm;/
NGOs rsm;udk axmufcHtm;ay;yg?
East and Southeast Asia
Rivers Watch East and Southeast Asia
Ms. Joan Carling, RWESA Coordinator
Cordillera Peoples Alliance
P.O. Box 975
2600 Baguio City, Philippines
Phone: +63 74 442 2115
Email: joan@cpaphils.org
Web: www.rwesa.org
ta&S@ESifhta&S@awmiftm&SrS jrpfa&acsmif;rsm;udk
ysufpDaprnfh pDrHudef;rsm;udk &yfwef@oGm;&ef qef@usif
v_yf&Sm;onfh a&umwmpDrHudef;a=umifh xdcdkufqHk;&Hk;
cH&aoma'ocHvlxkrsm;ESifh NGOs uGef,ufrsm;?
Ms. Pianporn Deetes
Living Rivers Siam
78 Moo 10, Suthep Road, Tambol Suthep
Muang Chiang Mai 50200, Thailand
Phone: +66 53 278 334
Email: pai@chmai2.loxinfo.co.th
Web: www.searin.org
a'ocHwdk@. obm0t&if;tjrpfwdk@udk ydkifqdkifcGifh
tcGifhta&; udkaxmufcHyg? ta&S@awmiftm&S
ukef;ajray:&Sd jrpfrsm;ESifh obm0jzpfwnfaer_
ysufpD;r!fhtE W&m,fudk qef@usifyg?
Friends of the Earth Japan
3-17-24-2F Majiro Toshima-ku
Tokyo 171-0031, Japan
Phone: +81 3 3951 1081

Email: finance@foejapan.org
Web: www.foejapan.org
*syef EdkifiHwumyl;aygif;aqmifGufa&;b%f(JBIC) .
rl0g'ESihf pDru
H ed ;f wd@k ukd apmif=h u!fh pDppfyg?
South Asia
Mr. Himanshu Thakkar
South Asian Network on Dams, Rivers
and People (SANDRP)
86-D, AD block, Shalimar Bagh,
Delhi 110 088, India
Phone: +91 11 2748 4654
Email: ht.sandrp@gmail.com
Web: www.sandrp.in
tEdN,EdkifiH&Sda&umwmaqmufvkyfr_ tcsuftvuf
rsm;udk rSsa0zvS,fcsif;ESifh a&umwmudkqef@usifaom
tzGJ@rsm;udkqufoG,fEdkifygonf?
Mr. Gopal Siwakoti Chintan
Water and Energy Users FederationNepal
G.P.O Box 2125
60 New Plaza Marga
Kathmandu, Nepal
Phone: +977 1 442 9741
Email: gopalchintan@gmail.com
Web: www.wafed-nepal.org
eDaygEdkifiH.EdkifiHawmfa&ESifhpGrf;tif"gwftm; pDrHudef;
a=umifh a'ocHvlxktay: qdk;usdK;oufa&mufr_rsm;udk
pdk;&drf=unfh&_aomtzGJ@? xdk@tjyif 4if;tzGJ@onf
awmiftm&S&Sd a&ESifha&umwmtrsm;ta=umif;udk
v_yf&Sm;aomtzG@Jrsm;. uGef,ufrsm;udk ulnD
wnfaqmufay;jcif; vkyfief;rsm;udk vkyfaqmifygonf?
Mr. Amjad Nazeer
Sungi Development Foundation
H.7A, Street 10, F8/3
Islamabad, Pakistan
Phone: +92 51 228 2481
Email: amjad.nazeer@sungi.org
37

Latin America
MABMovimento dos Atingidos por
Barragens
HIGS Quadra 705, Asa Sul, Bloco K,
Casa 11
Brasilia/DF, Brasil CEP: 70350-711
Phone: + 55 61 3242 8535
Email: mab@mabnacional.org.br
Web: www.mabnacional.org.br

Web: www.sungi.org
yguDpPwef EdkifiH&Sd vl@tzGJ@tpnf;rsm;.
tcGifhta&;rsm;udk &SmazGoyfrSwfjcif;ESifh
zGH@jzdK;a&;pDrHudef;rSvl@tzGJ@tpnf;rsm;
tusdK;cHpm;&atmif ulnDpDpOfay;aomtzG@J?
Africa
African Rivers Network
C/- Mr. Frank Muramuzi
National Association of Professional
Environmentalists (NAPE), Uganda
P.O. Box 29909, Kampala, Uganda
Phone: + 256 77 492362
Email: nape@nape.or.ug
Web: www.nape.or.ug

Ms. Elba Stancich


Taller Ecologista
Casilla de Correo 441
CP 2000 Rosario, Santa Fe, Argentina
Phone: + 54 341 426 1475
E-mail: info@taller.org.ar
Web: www.taller.org.ar

Mr. Hope Ogbeide


Society for Water and Public Health
Protection (SWAPHEP), Nigeria
248 UseluLagos Road, Ugbouto, Benin
City, Nigeria
Phone: + 234 803 742 4999
Email: swaphep@yahoo.com

Mr. Gustavo Castro Soto


Edupaz
Periferico Pte.178B, Cda.Cuatro
Caminos
Col. San Martn; 29240
San Cristbal de Las Casas
Chiapas, Mxico
Phone: + 52 967 631 5474
E-mail: guscastro@laneta.apc.org

Ms. Liane Greeff


Environmental Monitoring Group,
South Africa
PO Box 13378
7705 Mowbray, South Africa
Phone: + 27 21 448 2881
Email: rivers@kingsley.co.za
Web: www.emg.org.za
Europe
European Rivers Network
8 rue Crozatier,
43000 Le Puy, France
Phone: + 33 471 02 08 14
Email: info@rivernet.org
Web: www.ern.org

38

ausZ;l wifrw
S w
f rf;v$m
Tvrf;nGefpmtkyfukdf Aviva Imhof, Ann Kathrin Schneider ESifh Susanne Wong w@kdu a&;om;+yD; Susanne Wong
uaemufq;Hk wnf;jzwfygonf? Jamie Greenblatt u tacsmoyfay;um pmtkyyf pHk w
H ckv;Hk ukd Tracy Perkins ujyifqif
ay;onf? Oxfam Australia ESihf Ford Foundation wk@d .apwemxufoefpmG &HyaHk iGun
l yD yhH ;dk r_ jzifh ykEH yfdS x
f w
k af 0jcif;jzpfonf/
vSyonfyh rHk sm;ukt
d ok;H ycGiahf y;onfh Hesperian Foundation ESihf Haris Ichwan wd@k tm;txl;aus;Zl;wifygonf?
Tvrf;!$efjzifh qnf/ a&umwmwdk@.qkd;usKd;cHpm;ae&aom vl@tzGJ@tpnf;rsm;wGifprf;okH;=unfh+yD; t}uHOm%f/
a0zef c suf a y;cJ h o nf h u|ef y f w k d @ .t}uH a y;tzJ G @ uk d v nf ; txl ; aus;Zl ; wif y gonf ? Tvrf ; !$ e f o nf q nf .
qk;d usK;d cHpm;ae&aomv@t
l zG@J tpnf;rsm;ESihf 4if;wdk .b0wlrsm;uaxmufct
H m;ay; todrw
S f yr_uv
dk nf;&&Scd yhJ gonf?
t}uHay;tzG@J wiG f Girin Chetia (tdE,
dN ) Pianporn Deetes(xkid ;f ) IraPamat(zdvpfyidk )f Franklin Rothman (b&mZD;vf)
Kevin Woods (xki
d ;f / tar&duefjynfaxmifp)k ESihf Ercan Ayboga (wl&uD/ ugupfpwef)wk@d yg0ifonf//
rlvo&kyjf yykrH sm;onf Haris Ichwan rSjzpf+yD; pmrsuef m 7 /10 xdyrf yS rHk sm;/ pmrsuef m 11/ 12/ 13/ 14/ 18/ 19/ 20/
23/ 28/ 30/ 32/ 33 ESifh 36 atmufykdif;rS ykHrsm;onf Courtesy of Hesperian Foundation rSyHhykd;ay;xm;aom
ykHum;csyfrsm;jzpfonf//
'DZkdif;
ykHESdy f

- Design Action Collective


- Inkworks Press

jzef@a0 - International Rivers Network, 2006


1847 Berkeley Way, Berkeley CA 94703, USA
Tel: +1 510 848 1155, Fax: +1 510 848 1008, info@irn.org, www.irn.org
ISBN-10: 0-97188-584-2
ISBN-13: 978-0-97188-584-4

You might also like