Tit: 1.

PHN MT: A L T NHIN

CHNG I: BN
BI 1: CC PHP CHIU HNH BN C BN
I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nu r v sao cn c cc php chiu hnh bn khc nhau. - Hiu r mt s php chiu hnh bn c bn. 2. K nng - Phn bit c mt s li kinh, v tuyn khc nhau ca bn ; t bit c li kinh, v tuyn ca php chiu hnh bn no. - Thng qua php chiu hnh bn , bit c khu vc no l khu vc tng i chnh xc ca bn , khu vc no km chnh xc hn. 3. Thi , hnh vi Thy c vai tr quan trng ca bn trong hc tp b mn a l. II. THIT B DY HC - Mt s bn th hin c cc php chiu c bn (bn Th gii, bn Chu Nam Cc v bn chu u). - Cc hnh 1.3a v 1.3b; 1.5a v 1.5b; 1.7a v 1.7b. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (Khng)

3. Ni dung bi ging
M bi : Khi quan st bn , cc em thy cc li chiu kinh, v tuyn khng ging nhau cc bn , v sao vy? Bi v cc nh khoa hc phi s dng cc php chiu khc nhau mi bn . Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng 1: C lp I. Mt s php chiu hnh bn c GV yu cu: bn. Quan st 1 bn (bn Kinh t Vit Nam), c - Khi nim bn : SGK phn u tin trang 4 SGK, kt hp vn hiu bit - Php chiu hnh bn l cch biu hy: th mt cong ca Tri t ln mt mt - Nu khi nim bn ? phng, mi im trn mt cong - Php chiu hnh bn l g? tng ng vi mt im trn mt - V sao phi dng php chiu hnh bn ? phng. - C cc php chiu hnh bn c bn no? - C ba php chiu hnh bn c bn: Hot ng 2: Hot ng nhm + Php chiu phng v + GV chia lp thnh 3 nhm + Php chiu hnh nn - Nhm 1: Tm hiu php chiu phng ng. + Php chiu hnh tr - Nhm 2: Tm hiu php chiu hnh nn ng. - Nhm 3: Tm hiu php chiu hnh tr ng. + Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh, hy tm hiu cc ni dung chnh sau: - Khi nim php chiu - V tr tip xc - c im ca li kinh v tuyn trn bn - Khu vc th hin chnh xc
1

- Mc ch s dng + Hc sinh tin hnh tho lun theo nhm, sau i din nhm ln bo co kt qu, cc nhm khc nhn xt, b sung.

Khi nim V tr tip xc

Php chiu phng v ng L phng php th hin mng li kinh, v tuyn ca mt cu ln mt phng. Cc.

Php chiu hnh nn ng L cch th hin mng li kinh, v tuyn ca a Cu ln mt chiu l hnh nn. Ti mt vng v tuyn.

Php chiu hnh tr ng L cch th hin mng li kinh, v tuyn ca a Cu ln mt chiu l hnh tr. Xch o.

- Cc kinh tuyn l nhng on thng ng c im quy cc. li kinh v - Cc v tuyn l cc tuyn vng trn ng tm cc. Khu vc th Trung tm bn . hin chnh xc Th hin cc khu vc Mc ch s vng cc. dng

- Cc kinh tuyn l Cc kinh, v tuyn l nhng on thng ng nhng ng thng song quy cc. song. - Cc v tuyn l cc cung trn ng tm. V tuyn tip xc gia Xch o. a Cu v mt nn. - Th hin vng c v - Th hin khu vc Xch trung bnh. o. - Lnh th ko di theo - Ton th gii. v tuyn.

IV. NH GI - Bi tp 1 SGK (08) - Vit Nam th hin trn bn bng php chiu no l hp l nht? Ti sao? V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM - Thiu phng tin dy hc.

Tit: 2.
2

BI 2: MT S PHNG PHP BIU HIN CC I TNG A L TRN BN

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu r mi mt phng php u c th biu hin c mt s i tng a l nht nh trn bn vi nhng c tnh ca n. - Khi c bn a l trc ht phi tm hiu bng ch gii ca bn . 2. K nng Qua cc k hiu ca bn , hc sinh nhn bit c cc i tng a l th hin tng phng php. 3. Thi , hnh vi Thy c mun c c bn a l trc ht phi tm hiu bng ch gii ca bn . II. THIT B DY HC - Bn Kinh t Vit Nam. - Bn Kh hu Vit Nam. - Bn Khong sn Vit Nam. - Bn phn b dn c chu . III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu c im ca php chiu phng v? Cu 2: Nu c im ca php chiu hnh nn?

3. Ni dung bi ging
M bi: Cc em bit, trn mi bn u c rt nhiu k hiu th hin cc i tng a l khc nhau. Cc k hiu ny c phn loi nh th no? Biu hin cc i tng no ca a l? Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn - Cu hi: Quan st bn Kh hu Vit Nam cho bit ngi ta dng nhng phng php no biu hin cc i tng a l trn bn ? - HS tr li, GV ghi gc bng v ni: cc k hiu c gi l ngn ng ca bn , tng k hiu c th hin trn bn l c mt qu trnh chn lc cho ph hp vi mc ch, yu cu v t l m bn cho php. Hot ng 2: Nhm - Bc 1: GVchia nhm v giao nhim v cho cc nhm Nhm 1: Phng php k hiu Nhm 2: Phng php k hiu ng chuyn ng Nhm 3: Phng php chm im Nhm 4: Phng php bn - biu - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. GV chun kin thc Ch : S dng cc cu hi in nghing trong bi hi thm cc nhm khi i din cc nhm trnh by kt qu phiu hc tp. Lu : Khi s dng cc bn c cc biu trong cc bn b sung hay bn ph HS thng hay nhm ln vi phng php bn - biu . GV cn nhn mnh trong
3

Ni dung chnh 1. Phng php k hiu 2. Phng php k hiu ng chuyn ng 3. Phng php chm im 4. Phng php bn biu

phng php bn - biu , cc biu phi c t trong nhng lnh th c ranh gii xc nh. c SGK, kt hp quan st cc hnh 2.2, hnh 2.3, hnh 2.4, hnh 2.5 v hnh 2.6, hy in vo bng sau c im ca cc phng php biu hin cc i tng a l trn bn . Phng php K hiu +K hiu hnh hc. +K hiu ch. +K hiu tng hnh. K hiu ng chuyn ng Chm im i tng biu hin Kh nng biu hin V d

L cc i tng a l V tr, s lng, cu im dn c, hi cng, phn b theo nhng trc, cht lng v m khong sn,... im c th. ng lc pht trin ca i tng a l.

L s di chuyn ca Hng, tc , s Hng gi, dng bin, cc i tng, hin lng, khi lng ca lung di dn,... tng a l. cc i tng di chuyn. L cc i tng, hin S phn b, s lng S dn, n gia sc,... tng a l phn b ca i tng, hin phn tn, l t. tng a l.

Bn , biu

L gi tr tng cng Th hin c s C cu cy trng, thu ca mt hin tng a lng, cht lng, c nhp GDP ca cc tnh, l trn mt n v lnh cu ca i tng. thnh ph,... th. IV. NH GI - Mt s HS ln ch trn bn cc i tng a l v nu tn cc phng php biu hin chng. - Gii thiu mt s phng php khc. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM - Thiu phng tin dy hc.

Tit: 3.

BI 3: S DNG BN TRONG HC TP V I SNG

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc
4

- Thy c s cn thit ca bn trong hc tp v i sng. - Hiu r mt s nguyn tc c bn khi s dng bn v t lt trong hc tp 2. K nng Hnh thnh k nng s dng bn v t lt trong hc tp. 3.Thi , hnh vi C thc s dng bn trong hc tp. II. THIT B DY HC - Bn T nhin chu , Vit Nam. - Mt s nh v tinh. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu c im ca phng php k hiu? Cu 2: Nu c im ca phng php chm im?

3. Ni dung bi ging
Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng: C nhn I. Vai tr ca bn trong hc tp v i sng - Bc 1: GV giao nhim v cho HS: 1. Trong hc tp + Mt HS da vo bn t nhin - Bn l phng tin khng th thiu trong hc tp chu tm cc dy ni cao, cc dng (hc ti lp, hc nh, kim tra). sng ln. - Qua bn c th xc nh c v tr ca mt a + Mt HS da vo bn cc nc im, mi quan h gia cc thnh phn a l, c Chu xc nh khong cch t H im ca cc i tng a l.... Ni n Bc Kinh. 2. Trong i sng + Bn c vai tr nh th no trong - L phng tin c s dng rng ri trong cuc hc tp v i sng? sng hng ngy. - Bc 2: HS pht biu, GV chun - Phc v trong cc ngnh kinh t, qun s... kin thc. II. S dng bn , Atlat trong hc tp Hot ng 2: C nhn 1. Chn bn ph hp vi ni dung cn tm hiu - Bc 1: HS da vo ni dung SGK 2. Cch c bn kt hp vn hiu bit, cho bit mun - c tn bn bit c ni dung th hin trn s dng bn c hiu qu ta phi bn lm nh th no? Ti sao? Ly v d - Tm hiu t l bn c th trn bn ? - Xem cc c hiu - Bc 2: HS pht biu. GV chun - Xc nh phng hng kin thc. - Tm hiu mi quan h gia cc yu t a l... IV. NH GI - Tr li cc cu hi trong SGK - S dng bn hnh th v bn kh hu Vit Nam hy nu ch nc sng Hng? V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t cuc sng.

Tit: 4.

BI 4: THC HNH: XC NH MT S PHNG PHP BIU HIN CC I TNG A L TRN BN

5

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu r mt s phng php biu hin cc i tng a l trn bn . - Nhn bit c nhng c tnh ca i tng a l c biu hin trn bn . 2. K nng Nhanh chng phn bit c tng phng php biu hin cc bn khc nhau. 3. Thi , hnh vi C thc trong vic s dng bn . II. THIT B DY HC - Mt s bn c phng php biu hin cc i tng a l khc nhau: - Bn Kinh t Vit Nam. - Bn T nhin Vit Nam. - Bn T nhin ng Nam . - Bn Phn b ng thc vt Vit Nam. - Cc hnh 2.2, 2.3, 2.4 phng to. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu vai tr ca bn trong hc tp v i sng? Cu 2: Nu cc bc c bn ?

3. Ni dung bi ging
M bi: GV nu nhim v bi thc hnh: Xc nh c mt s phng php biu hin cc i tng a l trn cc bn . Hot ng 1: C nhn Cu hi: Nu c im ca cc phng php biu hin cc i tng a l trn bn . Mt HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung. Hot ng 2: Nhm Cch 1: - Bc 1: GVchia nhm v giao cho mi nhm mt bn . Nhim v: c bn theo ni dung sau : Tn bn Ni dung bn Phng php biu hin ni dung trn bn i tng biu Tn phng php Ni dung th hin hin

- Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. GV chun kin thc.

V d: Tm hiu bn T nhin Vit Nam Tn bn Bn T Ni dung bn Nhit Phng php biu hin ni dung trn bn Tn phng i tng Ni dung th hin php biu hin , Phng php Cc thnh ph, V tr a l, qui m ca
6

nhin Vit Nam

gi, ma, dng bin, cao a hnh, cc thnh ph...

k hiu Phng php k hiu ng chuyn ng ` Phng php khoanh vng Phng php bn - biu

rng, ...

thnh ph...

Dng bin, gi Hng gi, loi gi, dng bin nng, dng bin lnh,... cao a Cc vng c cao khc hnh nhau,... nhit , nhit , lng ma ca 12 lng ma thng cc trm kh tng khc nhau.

Cch 2 : - Bc 1: GVchia nhm v giao nhim v cho cc nhm. Nhim v: c cc bn , tm hiu cc i tng c biu hin bng cc phng php khc nhau: Tn phng php Tn bn Phng php biu hin ni dung trn bn i tng biu hin Ni dung th hin

+ Nhm 1: Phng php k hiu + Nhm 2: Phng php k hiu ng chuyn ng + Nhm 3: Phng php chm im + Nhm 4: Phng php bn - biu - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. + GV chun kin thc. + Cu hi: Nhn xt phng php no c s dng nhiu nht trong cc bn trn. IV. NH GI GV nhn xt gi thc hnh, V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc hon thin bi thc hnh. VI. RT KINH NGHIM Hc sinh cn chun b trc bi thc hnh nh.

Tit: 5.

CHNG II: V TR, H QU CC CHUYN NG CA TRI T

BI 5: V TR, H MT TRI V TRI T. H QU NG T QUAY QUANH TRC CA TRI T
7

CHUYN

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nhn thc c V Tr l v cng rng ln. H Mt Tri trong c Tri t ch l mt b phn nh b trong V Tr. - Hiu khi qut v h Mt Tri, Tri t trong h Mt Tri. - Gii thch c cc hin tng: S lun phin ngy - m, gi trn Tri t, s lch hng chuyn ng ca cc vt th trn b mt Tri t. 2. K nng - Xc nh hng chuyn ng ca cc hnh tinh trong h Mt Tri, v tr ca Tri t trong h Mt Tri. - Xc nh cc mi gi, hng lch ca cc vt th khi chuyn ng trn b mt t. 3. Thi , hnh vi - C thc tm hiu t nhin. - Nhn thc ng n quy lut hnh thnhv pht trin ca cc thin th. II. THIT B DY HC - Qu a Cu. - Tranh nh v Tri t v cc hnh tinh trong H Mt Tri. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (Kim tra phn thc hnh ca hc sinh)

3. Ni dung bi ging
M bi: Hm nay chng ta chuyn sang mt chng mi, tm hiu v Tri t v Mt Tri, nhng h qu cc chuyn ng ca Tri t. Bi u tin ca chng hm nay chng ta cp ti l : V tr. H Mt Tri v Tri t. H qu chuyn ng t quay quanh trc ca Tri t. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp - Bc 1: HS quan st hnh 5.1, c SGK v vn hiu bit, hy: + Nu khi nim V Tr? Thin h? + Phn bit gia thin h v Di Ngn H? - Bc 2: HS pht biu, GV chun kin thc. GV: Thin H cha Mt Tri c gi l di Ngn H c dng xon c ging mt ci a vi ng knh l 100.000 nm nh sng ( nm nh sng bng 9460 t km) Hot ng 2: C nhn/ Cp - Bc 1: HS quan st hnh 5.2, hy cho bit: + H Mt Tri c bao nhiu hnh tinh? + Hng quay quanh Mt Tri ca cc hnh tinh. Qu o ca Dim Vng tinh c g c bit? - Bc 2: HS pht biu - GV chun kin thc. (Qu o ca Dim Vng tinh khng nm trn cng mt mt phng vi qu o ca cc hnh tinh khc, hin nay Dim Vng tinh khng c gi l hnh tinh Ni dung chnh I. Khi qut v V Tr. H Mt Tri. Tri t trong h Mt Tri 1. V Tr L khong khng gian v tn cha cc thin h.

2. H Mt Tri - Mt Tri cng vi cc thin th chuyn ng xung quanh n v cc m bi kh c gi l h Mt Tri. - Cc hnh tinh va chuyn ng quanh Mt Tri li va t quay quanh trc theo hng ngc chiu kim ng h.

na). Hot ng 3: C nhn/ Cp Da vo hnh 5.2 kt hp kin thc hc, hy cho bit: - Tri t, ni chng ta ang sng c v tr th my theo th t xa dn Mt Tri? - ngha v tr th 3 ca Tri t? - Ti sao Tri t l hnh tinh duy nht c s sng? - Tri t c nhng chuyn ng chnh no? - Thi gian Tri t t quay quanh trc v quay quanh Mt Tri l bao nhiu? (Tri t gn Mt Tri nht vo ngy 3/1 im cn nht, do lc ht ca Mt Tri ln nn tc chuyn ng ca Tri t ln ti 30.3km/s. Tri t xa Mt Tri nht vo ngy 5/7 - im vin nht, tc chuyn ng ca Tri t lc ny l 29,3km/s). Hot ng 4: C lp Da vo SGKv kin thc hc, cho bit: - Ti sao c hin tng ngy, m lun phin nhau khp mi ni trn Tri t? - Gi trn tri t c phn chia nh th no? - V sao ranh gii cc mi gi khng thng theo cc kinh tuyn? - Nhn xt hng chuyn ng ca cc vt th hai bn cu. - Gii thch ti sao c s lch hng ?

3. Tri t trong H Mt Tri a.V tr ca Tri t trong H Mt Tri - Tri t l hnh tinh th 3 theo th t xa dn Mt Tri, khong cch t Tri t n Mt Tri khong 149,6 triu km. b. Cc chuyn ng chnh ca Tri t - Chuyn ng t quay quanh trc: + Tri t chuyn ng t quay quanh trc theo hng t Ty- ng. + Thi gian chuyn ng mt vng quay quanh trc l 24 gi (23h5604). - Chuyn ng xung quanh Mt Tri. + Tri t chuyn ng quanh Mt Tri trn qu o hnh elip theo hng Ty sang ng. + Thi gian Tri t chuyn ng mt vng quanh Mt Tri l 365 ngy 6 gi. - Khi chuyn ng quanh Mt Tri, trc Tri t khng thay i nghing v hng nghing. II. H qu chuyn ng t quay quanh trc ca Tri t 1. S lun phin ngy, m 2. Gi trn Tri t v ng chuyn ngy quc t - Gi a phng (gi Mt Tri). - Gi mi. - Gi quc t (gi GMT). 3. S lch hng chuyn ng ca cc vt th - na cu Bc cc vt th chuyn ng trn b mt Tri t b lch sang bn phi so vi hng chuyn ng. - na cu Nam cc vt th chuyn ng trn b mt Tri t b lch sang bn tri so vi hng chuyn ng.

IV. NH GI - Nu H Ni ang l 10 gi, hy tnh gi ca Pari? - Mt dng sng chy theo hng Bc - Nam bn cu Bc, cho bit b sng bn no l, b sng no bi? - Vit tip vo du .... hiu bit ca em: + Cc hnh tinh trong h Mt Tri theo th t xa dn Mt Tri l.............. + nghing ca Tri t so vi mt phng qu o............................... - Da vo kin thc hc, ni ct A vi ct B sao cho ph hp A B Chuyn ng ca Tri t quanh Hng t Ty sang ng trc ng chuyn ng c hnh elip gn trn Chuyn ng ca Tri t quanh Thi gian l 24 gi Mt Tri Thi gian l 365 ngy 6 gi V. HOT NG NI TIP
9

V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t cuc sng.

Tit: 6.

BI 6: H QU CHUYN NG XUNG QUANH MT TRI CA TRI T

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Gii thch c cc h qu chuyn ng ca Tri t xung quanh Mt Tri: Chuyn ng biu kin hng nm ca Mt Tri, cc ma, ngy m di, ngn ty theo ma. 2. K nng Da vo cc hnh v trong SGK : - Xc nh ng chuyn ng biu kin ca Mt Tri trong mt nm. - Xc nh gc chiu ca tia Mt Tri trong cc ngy 21-3, 22-6, 23-9, v 22-12 lc 12h tra rt ra kt lun: Trc Tri t nghing v khng i phng trong khi chuyn ng xung quanh Mt Tri, dn n s thay i gc chiu sng ti mi a im b mt Tri t, dn n hin tng ma v ngy m di ngn theo ma. 3. Thi , hnh vi Tn trng quy lut t nhin. II. THIT B DY HC - M hnh Tri t - Mt Tri. - Phng to cc hnh v trong SGK. - Qu a Cu. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by khi qut v v tr, h Mt Tri, Tri t trong h Mt Tri? Cu 2: Nu h qu chuyn ng t quay quanh trc ca Tri t?

3. Ni dung bi ging
M bi: GV yu cu 1 HS nhc li c im 2 chuyn ng ca Tri t v ni: 2 chuyn ng ca Tri t to nn nhng h qu g? Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng: Nhm I. Chuyn ng biu kin hng - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho cc nhm. nm ca Mt Tri Nhim v ca nhm 1: Quan st hnh 6.1, cho bit: L chuyn ng khng c thc ca + Trc Tri t c c im g khi Tri t chuyn ng Mt Tri gia hai ch tuyn Bc v quanh Mt Tri ? Nam. + Khu vc no trn Tri t c Mt Tri ln thin nh mi nm hai ln, khu vc no ch mt ln ? + Ti sao tia sng Mt Tri khng chiu thng gc cc khu vc ngoi ch tuyn? Nhim v ca nhm 2: Quan st hnh 6.2 kt hp c mc II trang 22 SGK, cho bit: - V sao c hin tng ma trn Tri t? - V sao ma ca hai na cu li tri ngc nhau? II. Cc ma trong nm (Do Tri t hnh cu. Khi chuyn ng xung quanh Mt - C 4 ma: xun, h, thu ng. Tri trc Tri t khng thay i nghing v hng - Ma hai na cu tri ngc
10

nghing nn lng nhit v nh sng nhn c khng ging nhau gia hai na cu). Nhim v ca nhm 3: Quan st hnh 6.3, kt hp c mc III trang 23 SGK, hy nhn xt v gii thch di ngy m : Khu vc T 21/3 T 23/9 n 23/9 n 21/3 0 di Xch o (0 ) ngy m T 00 n 660 33 660 33 n 900 Gii thch:................................................ - Bc 2: i din HS pht biu - GV chun kin thc. (Khi m t chuyn ng ca Tri t quanh Mt Tri tt nht nn s dng cc video clip song GV cng c th s dng qu a Cu v mt thc k di biu hin cho tia sng Mt Tri).

nhau. III. Hin tng ngy m di ngn theo ma v theo v 1. Theo ma - Ma xun v ma h c ngy di hn m. - Ma thu v ma ng c ngy ngn hn m. - Ngy 21-3 v 23-9 c ngy di bng m khp ni trn Tri t 2. Theo v - Xch o ngy v m quanh nm di bng nhau. - Cng xa xch o, thi gian ngy v m cng chnh lch. - Khu vc t hai vng cc v cc c ngy hoc m di 24 gi.

IV. NH GI - Gch ni cc ct A vi ct B sao cho ng A B Khu vc ni ch tuyn. Trong nm Mt Tri khng ln thin nh ln no. Khu vc ch tuyn. Trong nm c 2 ln Mt Tri ln thin nh. Khu vc ngoi ch Trong nm c 1 ln Mt Tri ln thin tuyn. nh. Chn ng trong cc cu sau: - Thi gian t 22 thng 6 n 23 thng 9 na cu Nam l: A. Ma h. B. Ma thu. C. Ma ng. D. Ma xun. - Ni quanh nm c ngy di bng m l: A. Khu vc Ch tuyn. B. Khu vc Xch o. C. Khu vc vng cc. D. Khu vc a cc.

H qu chuyn ng ca Tri t

Chuyn ng quanh trc

Chuyn ng quanh Mt Tri Chuyn ng biu kin hng nm ca Mt Tri

11

S lun phi n ngy m

Gi trn Tri t khc nhau

S lch hng chuyn ng ca cc vt th

Ma trn Tri t

Ngy m di ngn khc nhau

V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t cuc sng. Tit: 7.

CHNG III: CU TRC CA TRI T. QUYN CA LP V A L

BI 7: CU TRC CA TRI T. THCH QUYN. KIN TO MNG

CC
THUYT

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - M t c cu trc ca Tri t v trnh by c c im ca mi lp bn trong Tri t. Bit khi nim thch quyn, phn bit c v Tri t v thch quyn. - Trnh by c ni dung c bn ca thuyt kin to mng. 2. K nng - Quan st nhn xt cu trc ca Tri t, cc mng kin to v cc cch tip xc ca cc mng kin to qua tranh nh v bn . 3. Thi , hnh vi Khm phc lng say m nghin cu ca cc nh khoa hc tm hiu cu trc ca Tri t v gii thch cc s vt, hin tng t nhin c lin quan. II. THIT B DY HC - Tranh nh v cu to ca Tri t. - Phng to hnh 7.1. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu chuyn ng biu kin hng nm ca Mt Tri? Cu 2: Nu h qu chuyn ng xung quanh Mt Tri ca Tri t?

3. Ni dung bi ging
M bi: Hm nay chng ta s chuyn sang mt chng mi: Cu to ca Tri t. Thch quyn. Chng ta s bit c Tri t c hnh thnh nh th no? Cu trc ca Tri t ra sao? Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh

12

Hot ng 1: Nhm - Bc 1: GV chia lp thnh nhiu nhm v giao nhim v cho cc nhm + Cc nhm chn: Nghin cu v lp v Tri t + Cc nhm s l: Nghin cu v lp Manti v nhn ca Tri t - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. GV chun kin thc v nu khi nim thch quyn. Hot ng 2: C lp So snh s khc nhau ca bao manti v nhn Tri t. Trong ba lp cu to ca Tri t lp no c vai tr quan trng nht. Ti sao?

I. Cu trc ca Tri t Cu to bn trong ca Tri t gm 3 lp: - Lp v Tri t. - Lp Man ti. - Nhn Tri t.

PHIU HC TP Nhim v: c mc I SGK kt hp quan st hnh 7.1 v hnh 7.2, hy in vo bng sau cu trc ca Tri t: Tn lp dy Thnh phn cu to V Tri t Man ti Nhn THNG TIN PHN HI Tn lp dy Thnh phn cu to i dng dy 5 km; - Trn cng l trm tch, n tng granit lc a dy 70 km ; (tng Sial), di cng l tng badan (tng V Tri t Sima). - Lp v lc a ch yu l granit ; Lp v i dng ch yu l granit. - Manti trn: 15 n 700 - Tng trn l lp vt cht qunh do; km; Man ti - Manti di: 700 n - Tng di l cc vt cht rn chc; 2900km. - Nhn ngoi: 2900 n - Lp nhn ngoi l cc vt cht lng, lp nhn 5100 km; trong l cc vt cht rn. Nhn - Nhn trong 5100 n - Gm cc kim loi nng nh Niken, st (tng 6370 km. Nife). Hot ng ca GV v HS Hot ng 3: Cp/ Nhm - Bc 1: * HS c mc II trang 27 SGK kt hp quan st hnh 7.3, 7.4, cho bit: - Thch quyn c cu to bi nhng mng no? - Cn c vo mi tn cho bit hng di chuyn ca cc mng. - Gii thch ti sao cc mng kin to c th di chuyn c ? - Kt qu chuyn dch ca cc mng, cho v Ni dung chnh * Khi nim thch quyn Lp v Tri t v phn trn ca lp Manti (n su 100km) c cu to bi cc loi khc nhau to thnh lp v cng ngoi cng ca Tri t c gi l Thch quyn. II. Thuyt kin to mng - Lp v Tri t gm nhiu mng kin to nm k nhau, lun lun di chuyn vi tc chm. - Cch tip xc ph bin ca cc a mng l hai mng x vo nhau (tip xc dn p) hoc
13

d. hai mng tch xa nhau (tip xc tch dn). - Bc 2: HS pht biu. - ranh gii cc a mng hnh thnh nn (Cc a mng c th dch chuyn c l cc dy ni cao hay cc t gy ln v nh mt trt l lp Manti qunh do). thng xuyn xy ra cc hot ng kin

to nh ng t, ni la...
IV. NH GI - Cu sau ng hay sai: Lp v lc a c cu to ch yu bng granit, lp v i dng cu to ch yu bng bazan - Ti sao ni lp v Tri t c vai tr rt quan trng i vi thin nhin v i sng con ngi? V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 8.

BI 8: TC NG CA NI LC N A HNH B MT TRI T I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu c khi nim ni lc v nguyn nhn sinh ra ni lc. - Phn tch c tc ng ca vn ng theo phng thng ng v phng nm ngang n a hnh b mt Tri t. 2. K nng Quan st v nhn bit c kt qu ca cc vn ng kin to n a hnh b mt Tri t qua tranh nh hnh v, bng, a hnh. 3. Thi hnh vi Hiu quy lut t nhin v gii thch cc hin tng t nhin trn quan im duy vt bin chng. II. THIT B DY HC - Cc hnh v v np un, a ho, a ly. - Bn T nhin th gii. - Bn T nhin Vit Nam. - Tranh nh v tc ng ca ni lc. III. HOT NG DY HC
1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu cu trc ca Tri t? Cu 2: Nu thch quyn v thuyt kin to mng?

3. Ni dung bi ging M bi: Hin nay trn Tri t vn c nhng khu vc ang tip tc c nng ln nh dy Apenin (nc Italia), c ni ang b ln xung (nc H Lan). Nguyn nhn gy ra nhng bin i l do tc ng ca ni lc. Hot ng ca GV v HS
14

Ni dung chnh

Hot ng 1: C lp - Bc 1: HS nghin cu ni dung SGK kt hp kin thc hc, cho bit: + Ni lc l g? + Nguyn nhn sinh ra ni lc? - Bc 2: HS pht biu. GV chun kin thc (Ngun nng lng kh ln c sinh ra trong lng t nh: Nng lng do s phn hu ca cc cht phng x: Uraniom... S chuyn dch v sp xp li vt cht theo hng vt cht nh - granit chuyn dch ln trn, vt cht nng - badan chm xung di). Hot ng 2: C lp - Cu hi: c mc II.1 trang 29 SGK, hy trnh by c im, kt qu, nguyn nhn ca vn ng theo phng thng ng - i din HS pht biu, cc HS khc nhn xt, b sung. GV chun kin thc. (Lp v Tri t c s chuyn dch d dng ch yu nh c s chuyn ng ca cc dng vt cht qunh do lp Manti. Ni cc dng i lu i ln, v Tri t s c nng ln. Nhng ni cc dng i lu i xung, v Tri t s b h thp). Hot ng 3: Nhm - Bc 1: GVchia nhm v giao nhim v cho cc nhm Nhim v ca nhm 1, 2, 3: Tm hiu v Hin tng un np. Nhim v ca nhm 4, 5, 6: Tm hiu v Hin tng t gy. - Bc 2: Cc nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS pht biu. GV chun kin thc (GV nn kt hp v hnh v trnh by v a lu v a ho).

I. Ni lc Ni lc l nhng lc sinh ra bn trong Tri t Nguyn nhn: - Do nng lng ca s phn hu cc cht - S chuyn dch v sp xp li vt cht cu to bn trong Tri t theo trng lc. - Nng lng ca cc phn ng ho hc, s ma st vt cht. II. Tc ng ca ni lc 1. Vn ng theo phng thng ng - Din ra chm chp v trn mt din tch ln - Kt qu: Lm cho v Tri t c nng ln hay h xung mt vi khu vc. - Nguyn nhn: Do s chuyn dch vt cht theo trng lc. 2. Vn ng theo phng nm ngang - Hin tng un np. - Hin tng t gy.

PHIU HC TP Nhim v: Da vo hnh 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5 kt hp ni dung SGK, kin thc hc hy in vo bng sau nguyn nhn v kt qu ca hin tng un np, t gy: Vn ng theo phng nm ngang Un np t gy Nguyn nhn Do tc ng ca ni lc theo phng nm ngang nhng khu vc c do cao. Do tc ng ca ni lc theo phng nm ngang nhng
15

Kt qu + Nu nn p yu: b s p, un cong thnh np un. + Nu nn p mnh: To thnh cc min ni un np. + Khi cng nn p yu: b chuyn dch to thnh

khu vc cng.

cc t gy. + Khi cng nn p mnh s to thnh a ho, a lu.

IV. NH GI - Nhm chn: Da vo Atlat th gii (bn T nhin chu , chu u, chu M) xc nh cc dy ni un np. - Nhm l: Da vo Atlat th gii (bn t nhin chu u, chu Phi), bn t nhin Vit Nam xc nh cc a ho, a lu. i din HS ch trn bn tr li.
V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit:9 . BI 9: TC NG CA NGOI LC N A HNH B MT TRI T

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu khi nim ngoi lc, nguyn nhn sinh ra cc tc nhn ngoi lc. - Trnh by c khi nim v qu trnh phong ha. Phn bit c phong ha l hc, phong ha ha hc, phong ha ha sinh hc. 2. K nng Rn luyn k nng phn tch quan st v nhn xt tc ng ca cc qu trnh phong ha n a hnh b mt Tri t qua tranh nh, hnh v, bng hnh. 3. Thi , hnh vi C thi ng n trong vic s dng v bo v mi trng. II. THIT B DY HC - Bn t nhin th gii - Tranh nh, hnh v th hin tc ng ca cc qu trnh ngoi lc. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu ni lc? Cu 2: Trnh by cc tc ng ca ni lc?

3. Ni dung bi ging
M bi: GV yu cu 1 HS trnh by ni lc tc ng ln b mt Tri t nh th no? Hnh thnh nhng dng a hnh g? Sau ni: Ngoi tc ng ca ni lc, b mt tri t cn thay i do tc ng ca ngoi lc. Vy ngoi lc tc ng ln b mt Tri t nh th no? Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng 1: C nhn I. Ngoi lc - Bc 1: HS c mc I trang 32 SGK kt hp quan st hnh 9.1 - L nhng lc c sinh ra cho bit: do ngun nng lng bn + Ngoi lc l g? ngoi ca lp v Tri t.
16

+ Nguyn nhn sinh ra ngoi lc? - Bc 2: HS pht biu. GV chun kin thc

Hot ng 2: Cp/ Nhm - Bc 1: GVchia nhm v giao nhim v cho cc nhm - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din 3 nhm, mi nhm trnh by v mt loi hnh phong ho, cc nhm khc nhn xt, b sung. - GV chun kin thc Cc cu hi thm cho cc nhm: - Ti sao min a cc v hoang mc phong ho l hc li th hin r nht? ( min hoang mc c s thay i t ngt nhit gia ngy v m lm cho b dn n, co rt lin tc sinh ra s ph hu, nt v. min a cc bin nhit nm rt cao nn qu trnh ph hu cng din ra rt mnh m, ngoi ra qu trnh bng tan cng lm cho b nt v c gii mnh). - Ti sao min kh hu nng m, phong ho ho hc li din ra mnh hn cc min kh hu lnh kh? (Nc v nhng cht ho tan trong nc l tc nhn quan trng gy ra phong ho ho hc. Vng kh hu nng m c lng ma nhiu, nhit cao lm cho cc phn ng ho hc ca cc khong vt xy ra mnh hn cc vng c kh hu kh).

- Nguyn nhn: Ch yu l do ngun nng lng bc x Mt Tri. II. Tc ng ca ngoi lc. Thng qua cc qu trnh ngoi lc bao gm: Phong ha, bc mn, vn chuyn, bi t. 1. Qu trnh phong ha

PHIU HC TP Nhim v: c mc II trang 32 SGK, kt hp quan st hnh 9.1, 9.2, 9.3 hy in vo bng sau c im ca cc hnh thc phong ho Phong ho l hc L qu trnh ph hy v khong vt thnh cc khi vn c kch thc to nh khc nhau m khng lm bin i v mu sc, thnh phn khong vt v ha hc ca chng. b ph hu thnh cc khi vn, khng thay i thnh phn ho hc. Do s thay i nhit , hin tng ng bng ca nc, do mui khong kt tinh, tc ng ca sinh vt, ca con ngi...... Phong ho ho hc L qu trnh ph hy ch yu lm bin i cc thnh phn, tnh cht ha hc ca v khong vt. Phong ho sinh hc L s ph hy v cc khong vt di tc ng ca sinh vt, lm cho v khong vt va b ph hy v mt c gii, va b ph hy v mt ha hc. Qu trnh ph hu v b ph hu hoc thay khong vt km theo s i thnh phn ho hc. bin i thnh phn ho hc. Do tc ng ca nc cc Do tc ng ca sinh vt cht kh, cc hp cht ho nh s ln ln ca r tan trong nc, kh CO2, cy, s bi tit ca sinh O2, axt hu c ca sinh vt. vt...
17

Khi nim

Biu hin

Nguyn nhn

Kt qu

b rn nt, v thnh v khong vt b ph v khong vt b ph nhng tng v mnh vn. hy, bin i cc thnh hy c v mt c gii phn, tnh cht ha hc. cng nh ha hc.

IV. NH GI So snh s khc nhau gia phong ha ha hc, phong ha l hc v phong ha sinh hc? V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 10. BI 9: TC NG CA NGOI LC N A HNH B MT TRI T (tip theo)

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Phn bit c cc khi nim: Bc mn, vn chuyn, bi t v bit c tc ng ca cc qu trnh ny n a hnh b mt Tri t. - Phn tch c mi quan h gia ba qu trnh: Bc mn, vn chuyn, bi t. 2. K nng Quan st v nhn xt tc ng ca cc qu trnh: Bc mn, vn chuyn, bi t . 3. Thi , hnh vi C thi ng n trong vic s dng v bo v mi trng. II. THIT B DY HC - Tranh nh, hnh v v cc dng a hnh do tc ng ca nc, gi, sng bin, bng h to thnh. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu ngoi lc? Cu 2: Nu qu trnh phong ho?

3. Ni dung bi ging
Hot ng ca GV v HS Hot ng: Nhm - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho cc nhm Nhm 1, 2, 3: c SGK kt hp quan st hnh 9.4, 9.5, 9.6, 9,7 v vn hiu bit, cho bit: + Th no l xm thc, thi mn, mi mn? + V sao phi hn ch xm thc? Nhm 4, 5, 6: c SGK kt hp vi vn hiu bit ca mnh, cho bit: Ni dung chnh 2. Qu trnh bc mn - L qu trnh cc tc nhn ngoi lc (nc chy, sng bin gi...) lm chuyn ri cc sn phm phong ha khi v tr ban u vn c ca n. - Ty theo nhn t tc ng, bc mn c nhiu hnh thc khc nhau nh: a. Xm thc L qu lm chuyn di cc sn phm phong ho, di tc ng ca dng nc.
18

+ Vn chuyn l g ? b. Thi mn (khot mn) + Bi t l g? Kt qu ca qu trnh bi t. L qu lm chuyn di cc sn phm phong ho + nc ta qu trnh bi t din ra mnh di tc ng ca gi. khu vc no ? c. Mi mn: L qu lm chuyn di cc sn - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung phm phong ho di tc ng ca sng bin. cho nhau. 3.Qu trnh vn chuyn - Bc 3: i din cc nhm pht biu, cc L qu trnh di chuyn vt liu t ni ny n nhm khc b sung, GV chun kin thc. ni khc. GV kt lun: Trn thc t cc qu trnh 4.Qu trnh bi t ngoi lc xy ra ng thi rt kh phn bit L qu trnh tch t cc vt liu b ph hu. rch ri. Phn chia thnh cc qu trnh chng ta hiu r hn cc tc ng ngoi lc. a hnh b mt Tri t l kt qu s tc ng ng thi ca c ni lc v ngoi lc. IV. NH GI + nh du X vo em cho l ng a hnh xm thc do dng chy thng xuyn to thnh l: - Nhng rnh nng. - a hnh t xu. - Thung lng, sng, sui. - Tam gic chu. + Ni cc bn tri vi cc bn phi th hin cc dng a hnh do tc ng ca gi v bng h to thnh

Nm Tc ng ca bng h Tc ng ca gi H trng thi mn a hnh bng tch

+ Cu sau ng hay sai: a hnh b mt Tri t ngy nay rt phong ph a dng l kt qu ca s tc ng tng h gia ni lc v ngoi lc V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

19

Tit: 11.

BI 10: THC HNH: NHN XT V S PHN B CC VNH AI NG T, NI LA V CC VNG NI TR TRN BN

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Xc nh v tr, trnh by v gii thch c s phn b cc vnh ai ng t, ni la, cc vng ni tr trn bn . - Nhn xt v gii thch c mi quan h gia cc khu vc ni trn. 2. K nng - Rn luyn k nng c, xc nh v tr ca cc khu vc trn bn . - Trnh by, phn tch, gii thch s lin quan gia cc khu vc bng lc , bn . 3. Thi , hnh vi Nhn bit c s cn thit phng chng thin tai. II. THIT B DY HC - Bn T nhin th gii. - Bn Cc mng kin to, cc vnh ai ng t, ni la v cc vng ni tr. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu qu trnh xm thc? Cu 2: Nu qu trnh vn chuyn v bi t?

3. Ni dung bi ging
M bi: GV nu nhim v cn hon thnh ca gi hc: - Xc nh trn hnh 10 v bn cc mng kin to, cc vnh ai ng t, ni la v cc vng ni tr, bn T nhin th gii cc vnh ai ng t, ni la v cc vng ni tr trn th gii. - Nhn xt v gii thch s phn b cc vnh ai . Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: Nhm - Bc 1: GV chia lp thnh 3 nhm v giao nhim v cho cc nhm. Nhm 1: Xc nh v tr mt s vng c nhiu ng t, ni la, nhn xt v gii thch. Nhm 2: Nu tn v xc nh v tr cc vng c ni tr trn th gii, nhn xt v gii thch. Gi : Nhm 1 HS tm trn bn mt s vnh ai: + Vnh ai la TBD. + Khu vc a Trung Hi. + Khu vc ng Phi. Nhm 3: Tm cc dy ni tr Anp, Capca, Pirn, Himalaya, coocie v Anet. + Da vo lc cc mng, nhn xt s hnh thnh ca cc dy ni tr c lin quan g n s tip xc cc mng. - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau.
20

Ni dung chnh I. Xc nh cc vnh ai ng t, ni la, cc vng ni tr - Vnh ai ng t, ni la : vng ven b i dng Thi Bnh Dng, vng ni ngm i dng i Ty Dng, khu vc Nam u - a Trung Hi... - Cc dy ni tr: Himalaya, Coocie, Anet...

- Bc 3: i din nhm pht biu, HS khc b sung, GV chun kin thc. Hot ng 2: Cp/ Nhm - Bc 1: HS da vo hnh 10 v kin thc hc, hy trnh by mi quan h gia s phn b cc vnh ai ng t, ni la, cc vng ni tr vi s chuyn dch cc mng kin to ca thch quyn v gii thch. - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. GV chun kin thc GV kt lun: Vnh ai ng t, ni la, cc vng ni tr thng phn b khu vc tip xc ca nhng a mng.

II. Nhn xt v s phn b ca cc vnh ai ng t, ni la, cc vng ni tr - Ni la thng phn b tp trung thnh vng ln v trng vi cc vng ng t, to ni hoc nhng khu vc kin to Tri t. - N l kt qu ca cc thi k kin to c lin quan ti cc vng tip xc ca cc mng.

IV. NH GI Mi quan h gia cc vnh ai ng t, ni la, sinh khong v s tip xc ca cc mng. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 12.

BI 11: KH QUYN. S PHN B NHIT KHNG KH TRN TRI T

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Cu to ca kh quyn. Cc khi kh v tnh cht ca chng. Cc frng, s di chuyn ca cc frng v tc ng ca chng. - Ngun cung cp nhit ch yu cho khng kh tng i lu l nhit ca b mt Tri t do Mt Tri cung cp. - Cc nhn t nh hng n nhit khng kh. 2. K nng Nhn bit ni dung kin thc qua: hnh nh, bng thng k, bn . 3. Thi hnh vi Nhn thc c s cn thit phi chng nhim kh thi bo v lp zn ca tng i lu. II. THIT B DY HC Phng to cc hnh 11.1, 11.2, 11.3 v bng 11 gio vin tng kt v b sung nhng kin tr li ca hc sinh. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (Kim tra phn thc hnh ca hc sinh) 3. Ni dung bi ging M bi: GV cho HS xem nh cu vng. Hm nay thy (c) mang ti cho cc em xem mt bc nh
21

v 1 hin tng c sinh ra bi mt trong cc thnh phn t nhin ca Tri t. Em c hiu bit g v hin tng ny? N xy ra u? Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp - Kh quyn l g? Kh quyn bao gm nhng thnh phn no? - ngha ca kh quyn? Ni dung chnh I. Kh quyn L lp ko kh bao quanh Tri t bao gm: + 78% l kh nit + 21% l kh xi + 1% l hi nc v cc kh khc. 1. Cu trc ca kh quyn Kh quyn chia thnh 5 tng: - Tng i lu - Tng bnh lu - Tng gia - Tng i-on (tng nhit) - Tng ngoi.

Chuyn : Tu theo tng cao, lp khng kh c s khc nhau rt ln v thnh phn, mt v cc tnh cht khc nn ngi ta chia n ra thnh nhiu tng. Quan st hnh 11.1 cho bit kh quyn chia thnh my tng? K tn cc tng? Hot ng 2: Nhm - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho cc nhm: + Nhm 1, 2, 3: tm hiu gii hn, c im, vai tr ca tng i lu + Nhm 4, 5, 6: tm hiu, gii hn, c im, vai tr ca tng bnh lu. - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung hoc a ra cc cu hi nhm bn tr li. GV chun kin thc. PHIU HC TP Nhim v : Da vo mc 1 trang 39 SGK, kt hp hiu bit ca bn thn em hy in vo phiu hc tp sau y: Tng Gii hn c im Vai tr Xch o: -Cha 80% khi lng kh quyn v khong 3/4- Gi cho nhit 0->16km khi lng hi nc nm t 4 km tr xung. ca Tri t c th - Hi nc gi 60% v kh CO2 gi 18% lngduy tr c s sng. i lu nhit b mt Tri t to vo khng kh. - Bi, mui, kh... l cc: - Nhit gim theo cao. ht nhn ngng kt 0->8km - Khng kh chuyn ng theo chiu thng ng. gy ra my,ma... T gii hn- Khng kh kh v chuyn ng theo chiu ngang. Tng zn bo v trn ca tng- Nhit tng theo cao. Tri t khi tia cc Bnh lu i lu n-C tng zn cao 28 km. tm. 50km Hot ng 3: C lp Cu hi: c mc2 trang 40 SGK, hy cho bit: + Tn, k hiu, c im ca tng khi kh. + Lng hi nc ca khi kh bao ph lc a khc khi kh bao ph i dng nh th no? GV: Ti sao khi kh ch tuyn bao ph vng v cao hn song li nng hn khi kh xch o? 2. Cc khi kh - Ty theo v tr hnh thnh v b mt tip xc m hnh thnh cc khi kh khc nhau. Mi bn cu gm 4 khi kh chnh. Khi kh K hiu c im Cc A Rt lnh n i P Lnh Ch tuyn T Rt nng Xch o E Nng m

22

- Mi mt khi kh li phn bit thnh kiu hi dng (m) v kiu lc a (c). Ring khi kh xch o ch c mt kiu l Hot ng 4: C lp khi kh hi dng (Em). - Da vo ni dung SGK cho bit: 3. Frng (F) + Frng l gi? - L mt ngn cch hai khi kh khc bit + Tn v v tr ca cc Frng nhau v tnh cht vt l (nhit , hng + Tc ng ca Frng khi i qua mt khu vc gi)' + Nguyn nhn hnh thnh di hi t nhit i - Trn mi bn cu c hai Frng cn bn: + Frng a cc. + Frng n i. Hot ng 5: C lp - Khu vc xch o c di hi t nhit i - Bc 1: HS da vo ni dung SGK, H11.2 v II. S phn b ca nhit khng kh kin thc hc, cho bit: trn Tri t + Bc x Mt Tri l g? 1. Bc x v nhit khng kh + Nng lng bc x Mt Tri n b mt Tri - Bc x Mt Tri l dng vt cht v t c phn phi nh th no? nng lng ca Mt Tri ti Tri t. + Ti sao nhit ca khng kh lc 13 gi cao - Ngun cung cp nhit ch yu cho hn 12 gi? khng kh tng i lu l nhit ca b - Bc 2: HS pht biu, GV chun kin thc. mt Tri t c Mt Tri t nng Hot ng 6: Nhm - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho 2 S phn b nhit ca khng kh cc nhm: trn Tri t Nhm 1: Phiu hc tp s 1 a. Phn b theo v a l Nhm 2: Phiu hc tp s 2 - Nhit khng kh gim dn t Xch Nhm 3: Phiu hc tp s 3 o v Cc. (xem phiu hc tp phn ph lc) - Bin nhit trung bnh nm tng dn - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho t Xch o v Cc. nhau. b. Phn b theo lc a v i dng - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm - Nhit cao nht v thp nht u lc khc b sung. GV chun kin thc. a. Khi cc nhm trnh by GV a thm cu hi: - i dng c bin nhit nh, lc a + Ti sao nhit cao nht khng phi Xch c bin nhit ln o m v tuyn 20oB? c. Phn b theo a hnh + Gii thch v sao nhit gim dn theo - Nhit khng kh gim dn theo cao? cao: trung bnh 0,60C/100m. - Nhit khng kh cn thay i theo dc v hng phi ca sn ni. PHIU HC TP S 1 Nhim v: Da vo bng 11, kt hp nhng kin thc hc, hy nhn xt v gii thch: - S thay i nhit trung bnh nm:............................................................... - Gii thch:............................................................................................................. .............................................................................................................................. - Nhn xt bin nhit nm:....................................................................... - Gii thch:............................................................................................................. PHIU HC TP S 2 Nhim v: Da vo hnh 11.3 kt hp kin thc hc, hy nhn xt v gii thch: - Nhn xt s thay i ca bin nhit nm cc im Va-len-xi-a, P-d-nan Vacsaava, Cucxc ............................................................................................... Gii thch:.................................................................................................................
23

- Kt lun s thay i bin nhit t bin vo lc a...:...................................... PHIU HC TP S 3 Nhim v: Da vo hnh 11.4, kt hp kin thc hc, hy: - Nhn xt nhit 2 sn ni:........................................................................... - Gii thch:............................................................................................................. - Kt lun chung:............................................................................................... IV. NH GI 1. Hy ghp cc thng tin ct bn phi vo ct bn tri cho ph hp: Cc khi kh c im a) Khi kh cc. 1. Lnh. b) Khi kh n i. 2. Rt nng. c) Khi kh ch tuyn. 3. Rt lnh. d) Khi kh xch o. 4. Nng m. 2. Chn ng nht trong cu sau y: - Cht kh chim t l cao nht trong thnh phn ca khng kh l: A. Kh nit. B. Kh xy. C. Cc kh khc. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 13.

BI 12: S PHN B KH P. MT S LOI GI CHNH

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Nm c nguyn nhn dn n s thay i kh p t ni ny qua ni khc. - Nm vng c im v nguyn nhn hnh thnh mt s loi gi chnh. 2. K nng Nhn bit nguyn nhn hnh thnh cc loi gi thng qua bn v hnh v. II. THIT B DY HC Hnh 12.2, 12.3 phng to. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu c im ca kh quyn? Cu 2. Trnh by s phn b nhit khng kh trn Tri t? 3. Ni dung bi ging M bi: Kh p v gi l nhng yu t ca thi tit, kh hu. Kh p l g? Gi l g ? Trn Tri t c nhng ai kh p v gi chnh no? Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng 1: C nhn/ Cp I. S phn b kh p Cu hi: Kh p l sc nn ca khng kh xung - Nu khi nim kh p. b mt Tri t - Quan st hnh 12.1 c tn v nu v tr cc ai kh 1. Phn b cc ai kh p trn Tri p v gii thch nguyn nhn hnh thnh chng? t
24

(Vng cc: p cao, do nhit qu lnh; Khu vc 600 - Cc ai kh p cao v p thp phn b B, N: p thp; Khu vc 300 B, N : p cao do nhn xen k v i xng qua ai p thp xch c khng kh b n ra khu vc Xch o; Khu vc o. Xch o: p thp, do nhit cao v m khng - Cc ai kh p phn b khng lin tc kh ln). trn b mt Tri t. Hot ng 2: C lp 2. Nguyn nhn thay i kh p Cu hi: c mc 2 kt hp hiu bit ca bn thn, + Theo cao: Cng ln cao kh p hy: cng gim - Nu v gii thch nguyn nhn thay i kh p? + Theo nhit : Kh p t l nghch vi - Mt HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung. nhit . Chuyn : Cc vnh ai kh p khc nhau l nguyn + Theo m: Khng kh cng cha nhn sinh ra cc loi gi khc nhau. nhiu hi nc th kh p cng gim. Hot ng 3: Nhm II. Mt s loi gi chnh - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho cc 1. Gi Ty n i v gi Mu dch nhm (xem phiu hc tp phn ph lc). + Nhm 1, 2, 3: Tm hiu v gi Ty n i. + Nhm 4, 5, 6: Tm hiu v gi Mu dch. - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. Gi Ty n i Mu dch 0 0 0 PV hot ng T v 30 v 60 T v 30 v Xch o Nguyn nhn Chnh lch kh p gia p cao Chnh lch kh p gia p cao cn. hnh thnh cn. ch tuyn v p thp 600. ch tuyn v p thp xch o. Thi gian Quanh nm Quanh nm hot ng Hng gi - Bc bn cu hng Ty Nam. - Bc bn cu hng ng Bc. - Nam bn cu hng Ty Bc. - Nam bn cu hng ng Nam Tnh cht m, ma nhiu. Kh. Hot ng 4: Cp/Nhm 2. Gi ma - Bc 1: HS quan st hnh 12.2 v hnh 12.3 c - nh ngha: Gi ma l loi gi thi theo tn v gii thch s hnh thnh cc trung tm kh ma vi hng gi hai ma ngc chiu p? nhau. - Bc 2: HS c mc II.3 SGK kt hp quan st - Nguyn nhn: Ch yu l do s nng ln hnh 15.2 v 15.3 tm hiu v gi ma ma h v hoc lnh i khng u gia lc a v i gi ma ma ng: dng theo ma. + Hng gi - Hng thi, tnh cht: + Tnh cht ca gi + Gi ma ma h hng TN, tnh cht + Phm vi hot ng nng m - Bc 3: HS trong nhm trao i, b sung cho + Gi ma ma ng hng B, tnh cht nhau. lnh kh. - Bc 4: i din nhm pht biu, cc nhm - Phm vi hot ng: Nam , ng Nam khc b sung. , ng Phi, xtraylia... Hot ng 5: Cp - Nhm 3. Gi a phng - Bc 1: HS c mc 4 trang 47 SGK kt hp a. Gi bin, gi t quan st hnh 12.4, 12.5, hy: - Hot ng vng ven bin. + Trnh by v gii thch hot ng ca gi bin, Nguyn nhn: Do s khc nhau v tnh gi t. cht hp th nhit ca t lin v i + Gii thch tnh cht ca gi phn, cho v d. dng. - Bc 2: HS trao i b sung cho nhau. - Gi bin thi ban ngy, t bin vo t - Bc 3: i din HS trnh by. GV chun kin lin.
25

thc. GV lu : Tnh cht ca gi phn l rt kh khi vt a hnh ni cao. V d gi phn Ty Nam i vi sn ng ca dy ni Trng Sn. HS thng nhm ln gi phn c tnh cht nng. Tnh cht ny ph thuc vo c im ca gi thi t v thp hay v cao ti. Gi ma ng Bc i vi sn Ty ca dy ni Trng Sn l gi phn nhng tnh cht tng i lnh, kh. IV. NH GI

- Gi t thi ban m, t t lin ra bin. b. Gi phn. - L gi vt a hnh ni cao. - Tnh cht: Kh khan.

1. Cu di y ng hay sai: Cc ai kh p cao hoc thp trn Tri t u i xng nhau qua ai p thp xch o. 2. Hy ghp cc thng tin ct bn phi vo ct bn tri cho ph hp. Gi ma ma h Gi ma ma ng Tnh cht lnh kh. Hng thi ch yu l Ty Nam Hng thi ch yu l ng Bc Tnh cht nng m

V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng. Tit: 14.

BI 13: NGNG NG HI NC TRONG KH QUYN. MA

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Hiu r s hnh thnh sng m, my v ma. - Hiu r cc nhn t nh hng n lng ma. - Nhn bit s phn b lng ma theo v . 2. K nng - Phn tch mi quan h nhn qu gia cc yu t: Nhit , kh p, i dng vi lng ma - Phn tch biu ( th) phn b lng ma theo v . - c v gii thch s phn b lng ma trn bn (H13.2) do nh hng ca i dng. II. THIT B DY HC - Bn phn b lng ma trn th gii. - H13.1 phng to. III.HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by s phn b kh p? Cu 2. Nu c im ca mt s loi gi chnh? 3. Ni dung bi ging Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp - Da vo ni dung SGK v cc kin thc hc, hy: + Cho bit hi nc ngng Ni dung chnh I. Ngng ng hi nc trong kh quyn 1. Ngng ng hi nc iu kin ngng ng hi nc: - Khi khng kh bo ha m vn tip tc c b xung hi
26

ng trong iu kin no? + Hi nc ngng ng sinh ra hin tng no? - Sng l gi? - iu kin hnh thnh sng m? - My v ma c hnh thnh trong iu kin no? - Khi no c tuyt ri ? - Khi no c ma ?

nc hoc gp lnh. - C ht nhn ngng ng. 2. Sng m - Sng : l hin tng hi nc ngng ng lp khng kh gn mt t. - Sng m c sinh ra trong iu kin m tng i cao, kh quyn n nh theo chiu thng ng v c gi nh. 3. My v ma - Khng kh cng ln cao cng lnh, hi nc ngng ng thnh nhng ht nc nh v nh t thnh tng m gi l my. - Khi cc ht nc trong my c kch thc ln thnh cc ht nc ri xung mt t gi l ma. - Nc ri trong iu kin khng kh yn tnh v nhit khong 00C to thnh tuyt. Hot ng 2: Nhm - Khi cc ht nc gp lnh ha bng ri xung mt t gi l - Bc 1: GVchia nhm v ma . giao nhim v cho cc nhm II. Nhng nhn t nh hng ti lng ma - Bc 2: HS trong nhm trao - Kh p i, b sung cho nhau. - Frng - Bc 3: i din nhm pht - Gi biu, cc nhm khc b sung. - Dng bin GV chun kin thc - a hnh PHIU HC TP S 1 Nhim v: c mc I trang 60 SGK, kt hp hiu bit, hy in vo s sau nh hng ca cc nhn t ti s phn b lng ma

kh p Frng Ma nhiu Ma t

Gi Dng bin

Hot ng 3: C nhn/Cp a hnh - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v (Phiu hc tp s 2). - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: HS da vo biu phn b lng ma trnh by kt qu phiu hc tp. Cc HS khc b sung hoc a ra cc cu hi cho nhm bn. - GV cht chnh v a thng tin phn hi. Hot ng 3: C nhn
27

III. S phn b lng ma trn Tri t 1. Lng ma trn Tri t phn b khng u theo v - Khu vc xch o: ma rt nhiu. - Khu vc ch tuyn: ma tng i t. - Khu vc n i: ma nhiu. - Khu vc cc: ma rt t. 2. Lng ma phn b khng

- Bc 1: HS quan st hnh 13.2, hy: + Nhn xt v gii thch s phn b ma trn Tri t. + Trnh by v gii thch tnh hnh phn b ma trn cc lc a theo v tuyn 400B t ng sang Ty. GV gi HS cch xc nh v tuyn 400B trong hnh 13.2 : Chia khong cch t 300B n 600B lm 3 phn, ly 1/3 on thng tnh t ng 300B, dng bt ch k ng v tuyn 400B) - Bc 2: HS pht biu, GV chun kin thc. (Theo v tuyn 400B t ng sang Ty khu trung tm ca i lc Bc M : Ma nhiu -> Ma trung bnh -> Ma t -> Ma trung bnh. C s khc nhau gia hai b ng - Ty l do b ng c dng bin nng Bc xch o, b Ty c dng bin lnh California v nh hng ca a hnh. Theo v tuyn 400B t ng sang Ty lc a - u: Ma trung bnh -> Ma t -> Ma rt t -> Ma t -> Ma rt t -> Ma trung bnh-> Ma nhiu. Do din tch lc a - u rng ln hn i lc Bc M nn c thm nhiu khu vc lng ma rt t).

u do nh hng ca i dng - Vng ven bin thng c lng ma nhiu (Tr khu vc c dng bin lnh hot ng). - Su trong lc a t ma.

PHIU HC TP S 2 Quan st hnh 13.1, hy in vo bng sau v s phn b lng ma, gii thch nguyn nhn c lng ma . Khu vc Lng ma Nguyn nhn 0 Xch o 0 Ma nhiu >1500m L khu vc p thp, nhit cao, phn ln din tch l i dng nn nc bc hi nhiu. Ch tuyn (250-300) n i Cc ( 900) Ma t khong 600mm L khu vc p cao, phn ln din tch l lc a.

Ma trung bnh L khu vc p thp c gi Ty n i hot 600 700 mm ng mnh. Ma rt t khong 100 L khu vc p cao; mm Do qu lnh, nc t bc hi.

IV. NH GI 1. Cc cu sau ng hay sai : - Hi nc ngng ng khi nhit khng kh gim. - Ma xy ra khi nhit khng kh qu lnh. 2. Ti sao ven i Ty Dng ca Ty Bc Chu Phi cng nm v cao nh nc ta nhng Ty Bc Chu Phi c lng ma rt t (di 200mm/nm) trong khi nc ta c lng ma cao (trn 1500mm/nm)? V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.
28

Tit: 15.

BI 14: THC HNH: C BN S PHN HA CC I V CC KIU KH HU TRN TRI T. PHN TCH BIU CA MT S KIU KH HU
I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Hiu r s phn ha cc i kh hu trn Tri t. - Nhn xt s phn ha cc kiu kh hu i kh hu nhit i ch yu theo v , i kh hu n i ch yu theo kinh . - Hiu r mt s kiu kh hu tiu biu ca 3 i. 2. K nng - c bn : Xc nh ranh gii ca cc i, s phn ho cc kiu kh hu nhit i v n i. - Phn tch biu nhit v lng ma thy c c im ch yu ca tng kiu kh hu. II. THIT B DY HC - Bn treo tng: cc i kh hu trn Tri t (Bn kh hu th gii). - Biu nhit v lng ma ca cc kiu kh hu nhit i gi ma, cn nhit a Trung Hi, n i hi dng, n i lc a. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu c im ca ngng ng hi nc trong kh quyn? Cu 2. Phn tch cc nhn t nh hng n lng ma?

3. Ni dung bi ging
M bi: GV yu cu HS hon thnh nhim v ca gi. 1. c bn Cc i kh hu trn Tri t. 2. Phn tch biu nhit v lng ma ca cc kiu kh hu. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: Cp/ Nhm HS da vo hnh 14.1, hy: - Xc nh phm vi tng i kh hu trn bn - c bn , tm hiu hiu s phn ha kh hu mt s i: Nhit i, cn nhit i, n i Ni dung chnh Cu 1: c bn Cc i kh hu trn Tri t - HS t xc nh trn bn . - Nhit i: + Nhit i lc a. + Nhit i gi ma. - Cn nhit: + Cn nhit lc a. + Cn nhit gi ma. + Cn nhit a Trung Hi. - n i: + n i lc a. + n i hi dng. - S phn ho cc kiu kh hu i kh hu nhit i ch yu phn ha theo v . - Nhn xt s phn ho khc nhau gia - S phn ho cc kiu kh hu i kh hu n i i kh hu n i v i kh hu nhit ch yu phn ha theo kinh . i.
29

Hot ng 2: Nhm Cu 2: Phn tch biu nhit v lng ma Nhm 1: Tm hiu hai biu kiu kh a. c biu hu nhit i gi ma v n i lc a Nhm 2: Tm hiu hai biu kiu kh hu n i hi dng v cn nhit a Trung Hi PHIU HC TP Nhim v: Phn tch biu cc kiu kh hu theo dn :
Kiu kh hu c im Nhit cao nht Nhit thp nht Nhit Bin nhit nm Tng lngma Lng (mm) Thng ma >100 mm ma Thng ma <100 mm Nhit i gi n i lc a ma 30 0C 170C 130C 1694 5->10 11->4 190C -140C 330C 584 5->9 10->4 n i dng 160C 70C 9 1416 7->3 4->6 hi Cn nhit a trung hi 220C 110C 110C 692 10->4 5->9

Nhm 1: So snh nhng im ging nhau v khc nhau ca: Kiu kh hu n i hi dng vi kiu kh hu n i lc a:

Nhm 2: So snh nhng im ging nhau v khc nhau ca: Kiu kh hu nhit i gi ma v kiu kh hu cn nhit a Trung Hi

b. So snh nhng im ging nhau v khc nhau ca mt s kiu kh hu * Kiu kh hu n i hi dng vi kiu kh hu n i lc a: - Ging nhau: lng ma trung bnh nm thuc loi trung bnh, nhit trung bnh nm thp (<200C). - Khc nhau: + Kh hu n i hi dng ma ng khng qu lnh (nhit > 00C), bin nhit thp. Kh hu n i lc a bin nhit ln, ma ng lnh. + Vng n i hi dng ma nhiu hn, ma nhiu vo thu ng. Kh hu n i lc a ma t hn, ma nhiu vo ma h. * Kiu kh hu nhit i gi ma vi kiu kh hu cn nhit a Trung Hi: - Ging nhau: Nhit trung bnh nm cao, ma theo ma r rt. - Khc nhau: Kh hu nhit i gi ma nhit cao hn, lng ma nhiu hn kh hu cn nhit a trung hi. Kh hu cn nhit a trung hi ma nhiu vo ma ng. Kh hu nhit i gi ma ma nhiu vo ma h.

IV. NH GI HS tm trn bn kh hu th gii, cc a danh: H Ni, U-pha (Lin bang Nga), Va-len-xi-a (Ai-len), Pa-lec-m (I-ta-li-a) v gii thch cc kiu kh hu. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

30

Tit: 16.

N TP
I. MC TIU - Cng c cc kin thc hc cho hc sinh. - Rn luyn cc k nng c, phn tch biu , bn , bng s liu. II. TIN HNH 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (khng) 3. Ni dung n tp NHM 1: BN - C nhng php chiu hnh bn c bn no? - C nhng phng php biu hin cc i tng a l trn bn no? NHM 2: V TR. H QU CC CHUYN NG CA TRI T - Th no l V Tr, H Mt Tri? - Trnh by cc h qu chuyn ng quanh trc, quanh Mt Tri ca Tri t? NHM 3: THCH QUYN - Trnh by ni dung ca thuyt kin to mng? - Ni lc l g? Tc ng ca ni lc n a hnh b mt Tri t nh th no? - Ngoi lc l g? Tc ng ca ngoi lc n a hnh b mt Tri t nh th no? NHM 4: KH QUYN - C cc khi kh chnh no trn Tri t? - S phn b nhit ca khng kh trn Tri t thay i nh th no? - Trnh by c im mt s mt loi gi chnh trn Tri t? - Sng m, my, ma c hnh thnh nh th no? Nu nhng nhn t nh hng ti lng ma trn Tri t? III. DN D V nh hc sinh n tp cho tt, gi sau kim tra 45 pht. IV. RT KINH NGHIM Hc sinh cn chun b bi tt hn nh.

Tit: 17.

KIM TRA 45 PHT

I. Phn bi tp (6 im): 1. Khoanh trn tr li ng nht (3im) - Bn l: a. Hnh nh thu nh mt phn hay ton b b c. Hnh v chuyn mt cong ca Tri t ln mt Tri t ln mt phng mt phng b. Hnh nh thu nh ca Tri t trn mt d. Bc tranh ca mt khu vc b mt Tri t phng - Php chiu hnh tr thng dng v bn khu vc: a. Xch o c. Hai cc Bc hoc Nam
31

b. Xch o v vng cc Bc, cc Nam d. Bn cu ng, bn cu Ty - C hin tng lun phin ngy, m l do: a. Tri t c dng hnh cu c. Mt Tri ch chiu mt na Tri t b. Tri t c dng hnh cu v t quay quanh d.Tri t c dng hnh cu v t quay quanh trc Mt Tri -Vo ngy 28-2-1996 ti kinh tuyn gc l 17h30pht, th Vit Nam s l: a. 24h30pht, ngy 1-3-1996 c. 0h30pht, ngy 1-3-1996 b. 0h30pht, ngy 29-2-1996 d. 24h30pht, ngy 29-2-1996 - Vo ngy 22-6, 66033B s c hin tng: a. Ngy v m bng nhau c. Ton m b. Ngy di hn m d. Ton ngy - Khu vc c nhit cao nht trn b mt Tri t, ti : a. Xch o c. Lc a ch tuyn b. Ch tuyn d. Lc a xch o 2. Hy in vo s sau cc ai kh p cao, kh p thp, cc i kh hu, cc loi gi chnh v hng ca chng. (3im)

II. Phn t lun (4 im): Tc ng ca ngoi lc n a hnh b mt Tri t din ra nh th no?

Tit: 18.

BI 15: THU QUYN. MT S NHN T NH HNG TI CH NC SNG. MT S SNG LN TRN TRI T

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Cc vng tun hon nc trn Tri t. - Nhng nhn t nh hng ti tc dng chy. - Nhng nhn t nh hng ti ch nc ca mt con sng. - Mt s kiu sng.
32

2. K nng - Phn tch hnh nh, hnh v nhn bit cc vng tun hon nc, s pht trin ca h, m. - Xc nh trn bn th gii mt s h ln. - Phn bit c mi quan h gia cc nhn t t nhin vi ch dng chy ca mt con sng 3. Thi , hnh vi Thy c s cn thit phi bo v ngun nc sch. II. THIT B DY HC - Phng to s tun hon ca nc trn Tri t, hnh 15. - Bn T nhin th gii, bn kh hu th gii. - Tranh nh mt s loi h. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (khng)

3. Ni dung bi ging
M bi: Nc ri xung lc a, phn ln do hi nc t cc i dng bc ln, ri cui cng s li chy v i dng iu ng hay sai? Bi hc hm nay s gip cc em gii p iu . Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp - Nc c nhng u trn Tri t? - Th no l thu quyn? Chuyn : Lp nc trn Tri t khng ng yn, lun di chuyn to nn nhng vng tun hon ln, nh Hot ng 2: C nhn/Cp - Bc 1: HS da vo hnh 15 trang 56 SGK, hy: + Trnh by vng tun hon nh v vng tun hon ln ca nc trn Tri t. + So snh s khc nhau ca vng tun hon ln v vng tun hon nh? - Bc 2: HS trnh by kt qu. Mt HS ln bng v s vng tun hon nh, mt HS khc ln bng v s vng tun hon ln ca nc. GV chun kin thc. Ni dung chnh I. Thu quyn 1. Khi nim: Thu quyn l lp nc trn Tri t bao gm nc trong cc bin, i dng, nc trn lc a v hi nc trong kh quyn 2. Tun hon ca nc trn Tri t a. Vng tun hon nh - Nc bin bc hi to thnh my, my gp lnh to thnh ma ri ri xung bin. b. Vng tun hon ln - Nc bin b bc hi to thnh my, my gp gi c a su vo lc a. - nhng vng c a hnh thp my gp lnh thnh ma. - nhng vng c a hnh cao my gp lnh to thnh tuyt. - Ma v tuyt tan chy theo sng v cc dng nc ngm t lc a chy ra bin. II. Mt s nhn t nh hng ti ch Hot ng 3: Cp/Nhm nc sng - Bc 1: GVchia nhm v giao nhim v cho 1. Ch ma, bng tuyt, nc ngm cc nhm 2. a th, thc vt v h m - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. + GV chun kin thc + GV a thm cu hi cho cc nhm: + Nu v d v mi quan h gia ch nc sng vi ch ma. + V sao l sng Hng thng ln nhanh, rt nhanh hn l sng Cu long? + lu vc ca sng, rng phng h thng
33

c trng u? V sao? Hot ng 4: C nhn - Bc 1: HS lm vic theo phiu hc tp 2 - Bc 2: HS ch bn t nhin th gii trnh by c im cc sng, GV chun kin thc.

III. Mt s sng ln trn Tri t - Sng Nin. - Sng Amadn. - Sng I--nit-xy.

PHIU HC TP S 1 Da vo SGK, vn hiu bit, hon thnh bng sau: Nhn t 1. Ch ma 2. Bng tuyt 3. Nc ngm 4. a th 5. Thm thc vt 6. H, m nh hng ch nc sng - Ch nc sng ph thuc ch ma. Ma theo ma, nc sng cng phn ho theo ma. Ma u quanh nm th ch nc sng iu ho. - Sng do bng tuyt cung cp nc s c l vo ma xun do bng tan - Nc ngm phong ph, mc nc ngm khng su s tip nc nhiu cho sng - a hnh min ni dc nc chy nhanh hn ng bng - C vai tr iu tit nc cho sng - iu ho ch nc sng

PHIU HC TP S 2 Da vo tp bn th gii v cc chu lc, ni dung SGK, kt hp vn hiu bit hy hon thnh bng sau: Tn sng DT lu vc Chiu di Hng (km2) (km) 2.881.000 6.685 Nam- Bc di nht TG 7.170.000 6.437 Ln nht th gii 4.102 Ty ng Nam Bc Thu ch Nguyn nhn

Sng Nin

Sng Ama-dn

- Thng lu: lng nc ln - H lu: lng nc gim mnh - Nhiu nc quanh nm

Sng I- 2.580.000 -nit-xy

Thng lu: Chy qua min kh hu xch o, ma nhiu - H lu: kh hu hoang mc - Chy qua min kh hu xch o c ma nhiu quanh nm - Trn 500 ph lu - - Cn: thu - Chy qua min kh hu ng, n i lnh - L: Xun, u h

IV. NH GI 1. Thy quyn l g? a. L ton th i dng trn Tri t. b. L ton th sng sui, h, m trn Tri t. c. L ton th lp bng tuyt trn Tri t. d. L Lp nc trn Tri t. 2. Tun hon ca nc trn Tri t c biu hin bng :
34

a. Vng tun hon ln. b. Vng tun hon nh. c. Tuyt ri, ma, bng tan. d. a, b ng. 3. V hai vng tun hon ln v nh ln bng v trnh by c im ca hai vng tun hon ny V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 19.

BI 16: SNG, THU TRIU, DNG BIN

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Bit c nguyn nhn hnh thnh sng bin, sng thn. - Hiu r v tr gia Mt Trng, Mt Tri v Tri t nh hng ti thy triu nh th no. - Nhn bit c s phn b ca cc dng bin ln trn cc i dng cng c nhng quy lut nht nh. 2. K nng - Quan st, phn tch tranh nh. - Phn tch bn cc dng bin th gii. - Xc lp mi quan h gia cc yu t t nhin. 3. Thi , hnh vi Yu thch thin nhin ,t gii thch c cc hin tng t nhin. II. THIT B DY HC - Bn cc dng bin trn th gii hoc bn T nhin th gii. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu cc vng tun hon nc? Cu 2: Trnh by cc nhn t nh hng ti ch nc sng?

3. Ni dung bi ging
Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: Tho lun c lp GV hi: - Cc em tng nhn thy sng bin bao gi cha? u? - Sng bin l g? - Nguyn nhn no sinh ra sng bin? - Cc em tng nhn hoc nghe ni ti sng thn. Ai c th k v sng thn (c im, nguyn nhn, tc hi) Ni dung chnh I. Sng bin - Sng bin: L mt hnh thc dao ng ca nc bin theo chiu thng ng. - Nguyn nhn: ch yu l gi; gi cng mnh, sng cng to - Sng thn: + Sng rt ln, chiu cao khong 20 - 40 m, truyn theo chiu ngang vi tc rt ln t: 400 - 800km/h + Nguyn nhn: Do ng t, ni la ngm
35

Hot ng 2: Cp/nhm - Bc 1 HS da vo hnh 16.1, 16.2, 16.3, kt hp ni dung SGK, vn hiu bit, cho bit: + Khi nim thy triu? + Nguyn nhn ca hin tng thu triu? + Hin tng triu cng- triu km xy ra khi no? + Tr li cc cu hi ca mc II SGK - Bc 2 HS trnh by kt qu, GV gip HS chun kin thc Khi ba thin th thng hng, sc ht tng. Khi ba thin th c v tr vung gc vi nhau. Hot ng 3: Cp/nhm - Bc 1 HS da vo hnh 16.4, ni dung SGK kt hp vn hiu bit: + Cho bit: Dng bin l g? c my loi dng bin? + Nhn xt v s chuyn ng ca cc dng bin - Bc 2 HS trnh by kt qu, ch bn , GV gip HS chun kin thc

di y bin; bo ln. II. Thu triu 1. Khi nim: Thu triu l hin tng dao ng thng xuyn v c chu k ca cc khi nc trong bin v i dng - Nguyn nhn: Do sc ht ca Mt Trng v Mt Tri. - Dao ng thu triu ln nht: Khi Mt Trng, Mt Tri, Tri t nm thng hng (ngy trng trn v khng trng) - Dao ng thu triu nh nht: Khi Mt Trng, Mt Tri, Tri t nm v tr vung gc (ngy trng khuyt) III. Dng bin 1. Khi nim: Dng bin l nhng dng chy trn bin 2. Phn loi: C hai loi dng bin l dng bin nng v dng bin lnh 3. Phn b: - cc v thp, cc dng bin chuyn ng thnh vng hon lu - Hng chy ca cc vng hon lu ln bn cu Bc theo chiu kim ng h, bn cu Nam th ngc li. - na cu Bc c nhng dng bin lnh xut pht t vng cc, men theo b Ty cc i dng chy v pha Xch o . - vng gi ma thng xut hin cc dng nc i chiu theo ma. - Cc dng bin nng v lnh chy i xng qua hai b ca cc i dng.

IV. NH GI 1. Sng bin l hnh thc dao ng ca nc bin theo chiu nm ngang. A. ng B. Sai 2. Cho bit cu th sau y ng hay sai v sng: Sng bt u t gi A. ng B. Sai 3. Nguyn nhn no sinh ra sng thn? A. ng t di y bin. B. Ni la phun ngm di y bin. C. Bo ln. D. Tt c cc nguyn nhn trn. 4. Thy triu: A. L hin tng chuyn ng thng xuyn v c chu k ca cc khi nc trong cc bin v cc i dng. B. L hin tng chy ngc chiu ca cc dng sng lm cho nc sng b nhim mn. C. c sinh ra do sc ht ca Mt Trng v Mt TrABC. a, c ng. 5. Dao ng ca thy triu ln nht khi: A. Mt Trng, Mt Tri, Tri t nm thng hng.
36

B. Mt Trng, Mt Tri, Tri t nm vung gc vi nhau C. Mt Trng, Mt Tri, Tri t v tr cho nhau 6. Dao ng ca thy triu nh nht khi: A. Mt Trng, Mt Tri, Tri t nm thng hng. B. Mt Trng, Mt Tri, Tri t nm vung gc vi nhau. C. Mt Trng, Mt Tri, Tri t v tr cho nhau C. V cao v v thABC. Xut pht nhng khu vc gi ma. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 20.

BI 17: TH NHNG QUYN. CC NHN T THNH TH NHNG

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu th no l th nhng (t). t khc cc vt th t nhin khc im no? - Nm c cc nhn t v vai tr ca chng i vi s hnh thnh t. 2. K nng - Quan st, nhn xt cc hnh trong SGK. - Xc lp mi quan h gia cc nhn t i vi s hnh thnh t. 3. Thi , hnh vi thc c s cn thit phi bo v t trong sn xut v i sng. II .THIT B DY HC Cc tranh nh v tc ng ca con ngi trong vic s dng t. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu c im ca cc loi sng? Cu 2. Trnh by thu triu v dng bin?

HNH

3. Ni dung bi ging
Dy mc I. Th nhng Hot ng 1: C nhn + Bc 1 : HS da vo ni dung SGK, hnh 24.1 kt hp v vn hiu bit: - Phn bit cc khi nim: Th nhng (t), ph ca t, th nhng quyn - Tr li cu hi ca mc I SGK + Bc 2 : HS trnh by kt qu. GV gip HS chun kin thc - Th nhng: Lp vt cht ti xp b mt lc a, c c trng bi ph. - ph: L kh nng cung cp nc, nhit kh v cc cht dinh dng cn thit cho thc vt sinh trng v pht trin - Th nhng quyn: Lp v cha vt cht ti xp nm trn b mt cc lc a. Dy mc II. Cc nhn t hnh thnh t Hot ng 2: Nhm + Bc 1 - GV chia nhm v giao nhim v cho cc nhm: Nhm 1,2: Tho lun 2 nhn t m v kh hu:
37

Nhim v nhm 1, 2: c mc 1, 2 trang 64 SGK kt hp hiu bit, cho bit: - m l g? - m v kh hu c vai tr g trong vic hnh thnh t? - Ti sao li ni m c tnh cht chi phi cc tnh cht c l ho ca t? Ly v d chng minh? - Hy tm v d chng minh rng nhit v m c nh hng ti cng v chiu hng ca qu trnh hnh thnh t? Nhm 3,4: Tho lun 2 nhn t sinh vt v a hnh Nhim v nhm 3, 4: c mc 3, 4 trang 64 SGK kt hp hiu bit, cho bit: -Vai tr ca sinh vt trong vic hnh thnh t -Tm cc nhn t ca a hnh c lin quan n s hnh thnh t. - dc v hng sn nh hng ti s hnh thnh t nh th no? Nhm 5,6: tho lun 2 nhn t l thi gian v con ngi Nhim v nhm 5, 6: c mc 5, 6 trang 65 SGK, kt hp hiu bit, cho bit: - Thi gian c tc ng nh th no ti hnh thnh t? + Bc 2: HS lm vic theo nhm + Bc 3 : i din nhm pht biu, HS khc b sung, GV chun kin thc theo bng di y: Nhn t Vai tr trong vic hnh thnh t V d - Cung cp vt cht v c, quyt - c ngun gc a xt t chua. nh thnh phn khong vt, c - khc nhau t khc nhau. 1. gii m - nh hng trc tip tnh cht l, ho ca t. - Hnh thnh t nhanh hay chm, - Vng nhit i tng phong ho dy hn tng phong ho dy hay mng. vng kh hu lnh. - Ph hu , ho tan, ra tri, tch 2. Kh t vt cht cho t. hu (nhit, - To mi trng vi sinh vt phn gii, tng hp cht hu c. m) - Kh hu khc nhau t khc nhau - Vai tr ch o trong vic hnh - R cy gp phn ph hu . thnh t. - Vi sinh vt gip phn hu cht hu c. - Thc vt: cung cp vt cht hu 3. Sinh c. vt - R thc vt, vi sinh vt, ng vt o hang lm thay i tnh cht l ho ca t. - nh hng trc tip hoc gin - Vng ni cao, nhit thp, qu trnh hnh tip n qu trnh hnh thnh t. thnh t yu. 4. a - a hnh dc tng t mng v d bc mu hnh nu rng b ph. - a hnh bi t: tng t dy, giu dinh dng. - Tt c qu trnh hnh thnh t - Min nhit i v cn nhit: tui t gi v u cn c thi gian. qu trnh hnh thnh t khng b gin on. 5. Thi - Cc min t nhin khc nhau, qu - Min cc v n i: Tui t tr. gian trnh hnh thnh t khc nhau tui ca t khc nhau. 6. Con nh hng trc tip n tnh cht - Tch cc: bn phn, trng cy hp l bo
38

ca t thng qua hot ng sn v t, tng ph cho t. - Tiu cc: ph rng, canh tc khng hp ngi xut. lt bc mu. IV. NH GI 1. Nhn t ng vai tr ch o trong qu trnh hnh thnh t l: A. Con ngi. C. Sinh vt. B. Thi gian. D. a hnh. 2. Nhn t m c vai tr: A. Cung cp cht hu c cho t. C. Phn hy 1 s tn tch hu c trong t. B. Hnh thnh tui t. D. Cung cp cht khong cho t. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 21.

BI 18: SINH QUYN. CC NHN T NH HNG TI S PHT TRIN V PHN B CA SINH VT

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Trnh by c khi nim sinh quyn, xc nh c gii hn, vai tr ca sinh quyn. - Hiu r nh hng ca tng nhn t ca mi trng i vi s sng v s phn b ca sinh vt. 2. K nng - Bit phn tch, nhn xt cc hnh v, bn rt ra nhng kt lun cn thit. - Xc lp mi quan h gia cc yu t t nhin v con ngi i vi sinh vt. 3. Thi , hnh vi C thc bo v rng, cy xanh, ng vt. II. THIT B DY HC Mt s tranh nh v cnh quan mt s i kh hu. III.HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by th nhng? Cu 2. Phn tch cc nhn t nh hng n s hnh thnh th nhng?

3. Ni dung bi ging
M bi : GV yu cu HS trnh by cc nhn t hnh thnh t. Sau ni: Sinh vt cng l mt thnh phn ca mi trng t nhin. Chng ta bit sinh vt c vai tr rt quan trng trong vic hnh thnh t. Vy sinh vt c chu nh hng ca t khng? Sinh vt chu nh hng ca nhng nhn t no? Sinh quyn l g? Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn - Bc 1: HS da vo SGK, vn hiu bit, tr li cc cu hi: + Sinh quyn l g? + Sinh quyn c gii hn nh th no? Ni dung chnh I. Sinh quyn 1. Khi nim - Sinh quyn: Ton b sinh vt sinh sng trn Tri t - Gii hn ca sinh quyn: Ton b thu quyn, phn thp ca kh quyn, lp ph th nhng v lp v phong ho.
39

- Bc 2: HS trnh by kt qu, GV chun kin thc Hot ng 2: Nhm II. Cc nhn t nh hng ti s pht trin v phn - Bc 1: GV chia nhm v giao b ca sinh vt nhim v cho cc nhm. 1. Kh hu: nh hng trc tip thng qua: nhit , Nhm l (Kh hu, t, a hnh): m, lng ma, nh sng. HS da vo ni dung SGK kt hp - Nhit : Mi loi SV thch nghi vi mt ch nhit vn hiu bit: nht nh + Cho bit kh hu tham gia vo s - Nc v m: Nhit m di do SV phong ph v pht trin v phn b sinh vt qua ngc li nhng yu t no? Cho v d (nhit - nh sng: nh hng mnh m n s quang hp ca , nc, m, gi..) thc vt. + Ti sao t li lin quan ti s 2. t phn b sinh vt? Ly v d nc nh hng r rt n s sinh trng v phn b SV do ta? khc nhau v c im l, ho v ph. + a hnh c nh hng nh th 3. a hnh no ti s phn b sinh vt? Ti sao? - cao, hng sn, dc ca a hnh nh hng n Nhm chn (Sinh vt, con ngi): s phn b sinh vt vng ni. HS da vo ni dung SGK kt hp - Vnh ai SV thay i theo cao. vn hiu bit, cho bit: - Lng nhit m cc hng sn khc nhau nn + Thc vt v ng vt c tc ng cao bt u v kt thc ca cc vnh ai SV khc nhau. qua li ln nhau nh th no? Cho 4. Sinh vt v d? - Thc n quyt nh s pht trin v phn b ca V. + Con ngi c nh hng g ti s - Mi quan h gia V v TV rt cht ch v: phn b sinh vt? + Thc vt l ni c tr ca ng vt + Thi gian gn y con ngi + thc n ca ng vt tc ng ti s phn b sinh vt v 5. Con ngi mi sinh nh th no? Ti sao? Gii - Tch cc: Phn b li ng thc vt trn Tri t; To php? ra cc ging vt nui v cy trng mi c kh nng - Bc 2: HS lm vic han thch nghi. thnh phiu hc tp - Tiu cc: Khai thc ba bi lm cho nhiu loi ng - Bc 3: thc vt tuyt chng. HS trnh by kt qu , GV chun kin thc. IV.NH GI 1. Sinh quyn l g? A. L mt quyn trn Tri t vi ton b cc cy xanh. B. L mt quyn trn Tri t vi ton b cc ng vt ang sng. C. Mt quyn ca Tri t, trong c ton b sinh vt sinh sng. D. Tt c cc trn. 2. Sinh quyn c gii hn n u? A. Ton b cc quyn ca lp v a l. B. Ton b kh quyn, thu quyn v th nhng quyn. C. Kh quyn, thu quyn v lp v phong ho. D. Ton b thu quyn, tng thp ca kh quyn, lp t v lp v phong ho. 3- Nhn t nh hng n s quang hp ca thc vt l: A. nh sng. C. Nhit . B. Nc. D. m. 4- Vnh ai sinh vt thay i c theo cao v v l do nh hng ca nhn t: A. Nhit . C. nh sng. B. Kh hu. D. m.
40

V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 22.

BI 19: S PHN B CA SINH VT V T TRN TRI T

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Trnh by v gii thch c s phn b ca sinh vt v t theo v v cao. - Bit c tn mt s kiu thm thc vt v nhm t chnh. Phn bit c cc kiu thm thc vt. - Nm c cc quy lut phn b cc kiu thm thc vt v cc nhm t chnh trn Tri t. 2. K nng - Nhn xt, phn tch bn , tranh nh, lc rt ra cc kt lun. - Nhn bit c cc kiu thm thc vt chnh. 3. Thi , hnh vi Quan tm ti s phn b v nhng thay i ca mi trng t nhin. II. THIT B DY HC - Bn Cc thm thc vt v cc nhm t chnh trn th gii. - Mt s tranh nh v cc thm thc vt trn Tri t (nu c). III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu c im ca sinh quyn? Cu 2. Cc nhn t nh hng n s phn b sinh quyn?

3. Ni dung bi ging
M bi: - GV yu cu 1 HS nu cc nhn t nh hng n s pht trin v phn b ca sinh vt, t. GV ghi cc nhn t nh hng n t v sinh vt ln gc bng. GV ni: S phn b ca sinh vt v t trn b Tri t c c im g? V sao? Bi hc hm nay s gip cc em tr li cc cu hi ny. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp Hi: Da vo SGK, vn hiu bit: - Cho bit th no l thm thc vt? - S phn b cc thm thc vt trn th gii ph thuc ch yu vo yu t no? - S phn b ca cc thm thc vt v t tun theo quy lut no? Hot ng 2 : c nhn/cp - Bc 1 HS da vo hnh 19.1, 19.2, bng h thng trang 69 SGK, kt hp kin thc hc: + Nhn xt s phn b sinh vt v t trn Tri
41

Ni dung chnh - Thm thc vt: Ton b cc loi thc vt chung sng trn mt vng rng ln. - Cc thm thc vt v t phn b theo v v cao a hnh.

I. S phn b ca sinh vt v t theo v C s tng ng gia s phn b ca kiu kh hu vi kiu thm thc vt v nhm t chnh trong mi mi trng a

t ? Gii thch v sao? (s ph thuc cht ch ca cc thm thc vt vo ch nhit m ca kh hu, t chu nh hng mnh m ca kh hu v thc vt). + Ly v d minh ho cho s tng ng v phn b gia kh hu, thm thc vt, t - Bc 2: HS trnh by kt qu, GV gip HS chun kin thc Hot ng 3 : Cp/ nhm - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho cc nhm Cc nhm da vo hnh 19.1, 19.2, tranh nh v kin thc hc hon thnh cu hi gia bi trong SGK. + Nhm 1, 2: Tr li cu hi v thc vt v t i nguyn (Cu hi u tin trang 71 SGK) + Nhm 3, 4: Tr li cu hi v thc vt v t i n ho (Cu hi tip theo trang 71 SGK) + Tr li cu hi v thc vt v t i nng (Cu hi trang 72 SGK) - Bc 2: Cc nhm quan st, trao i hon thnh nhim v - Bc 3: i din cc nhm trnh by kt qu, ch bn treo tng v s phn b ca cc thm thc vt v t, cc nhm khc b sung, GV gip HS chun kin thc. Hot ng 4 : C nhn/cp - Bc 1 : HS da vo hnh 19.11 kt hp kin thc hc hy : + Nu tn cc vnh ai thc vt, vnh ai t t chn ni n nh ni ? + Nhn xt + Gii thch ? - Bc 2: HS pht biu - GV chun kin thc.

l.

1. Thc vt v t i nguyn Phn b khong t v tuyn trn 650 800B, thuc Bc M, - u. 2. Thc vt v t n i - Phn b trong khong v 30 - 650. - V kh hu phn ho a dng nn c nhiu thm thc vt v nhm t. 3. Thc vt v t i nng - Phn b ch yu Trung v Nam M, chu Phi, Nam v ng Nam . - Chu u khng c thm thc vt v t ca i nng v chu u c v tr ch yu i n ho.

II. S phn b t v sinh vt theo cao - Sinh vt v t c s thay i r rt theo cao. - Nguyn nhn: S thay i ca nhit v lng ma theo cao dn ti s thay i ca t v sinh vt theo cao.

cao Trn 2800 m T 2000 ->2800 m T 1600 -> 2000 m T 1200 ->1600 m T 500 -> 1200 m T 0 -> 500 m IV. NH GI 1. Rng l kim phn b vng kh hu no? A. n i hi dng. C. Cn cc lc a. B. n i lc a (lnh). D. n i lc a na kh hn. 5. Sp xp cc ct A vi ct B sao cho ph hp A. Thm thc vt B. Nhm t chnh 1. Rng l kim a. t en 2. Rng l rng v hn hp b. t vng
42

Cc ai t v sinh vt theo cao t Thc vt Bng tuyt Khng c thc vt t s ng xen ln a y v cy bi t ng c ni ng c ni t pt dn ni Rng lnh xam t nu Rng d t cn nhit Rng si

3. Tho nguyn 4. Rng cn nhit m 5. Rng nhit i m 6. Rng cy bi l cng cn nhit

c. t ptdn d. t nu e. t nu v xm

V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 23.

CHNG IV: MT S QUY LUT CA LP V A L

BI 20: LP V A L. QUY LUT THNG NHT V HON CHNH CA LP V A L
I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - HS bit c cu trc ca lp v a l, mi quan h gia cc thnh phn trong lp v a l. - Trnh by c khi nim v quy lut thng nht, hon chnh ca lp v a l; nguyn nhn, cc biu hin, ngha thc tin ca quy lut ny. - Phn tch mi quan h mt thit gia cc thnh phn trong lp v a l, v vy cn phi nghin cu tnh thng nht v hon chnh ca cc thnh phn trong lp v, c th d bo nhng hu qu s xy ra khi lm thay i mt thnh phn t nhin. 2. K nng - Bit nhn xt v phn tch knh hnh rt ra cc kt lun cn thit. - Ly c cc v d minh ho v tc ng tiu cc ca con ngi vo t nhin. - Phn tch mi quan h tc ng qua li gia cc thnh phn ca t nhin. 3. Thi , hnh vi Quan tm ti s thay i ca mi trng xung quanh, c thc bo v mi trng. II.THIT B DY HC - Cc tranh nh v rng b tn ph, l lt. - Bn Hnh th Vit Nam. - Hnh 20.1 phng to III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu s phn b sinh vt v t theo v ? Cu 2. Nu s phn b sinh vt v t theo cao?

3. Ni dung bi ging
M bi: Cc em c hc tt c cc quyn ca lp v Tri t, mi quyn c quy lut pht trin ring nhng tn ti trong mi quan h cht ch vi nhau theo mt quy lut nht nh. Bi hm nay chng ta s tm hiu mt s quy lut quan trng ca lp v a l Hot ng ca GV v HS Hot ng 1 : C nhn - Bc 1: HS c mc I trang 74, 75 SGK kt hp quan st hnh 20.1, cho bit : + Lp v a l gm nhng quyn no?
43

Ni dung chnh I. Lp v a l - Khi nim: Lp v a l l lp v ca Tri t bao gm cc lp v b phn

+ Gii hn, c im ca lp v a l. + So snh lp v a l lc a vi lp v a l i dng? - Bc 2 : HS pht biu. GV chun kin thc

Hot ng 2 : C lp Da vo bn Hnh th Vit Nam v vn hiu bit, hy nu nhng biu hin chng t a hnh, kh hu, sng ngi c s tc ng ln nhau. (a hnh ni cao lm kh hu phn ho theo cao : cng ln cao nhit cng gim, lng ma c s khc nhau gia sn n gi v sn khut gi. Sng ngi vng ni cao nc chy xit, nhiu thc nghnh. Qu trnh phong ho, bc mn, vn chuyn c s phn ho gia cc sn ni v theo cao ca nh ni (do s tc ng khc nhau ca kh hu). Hot ng 3 : C nhn/Cp HS c khi nim trong SGK gii thch cc thut ng: - Th no l mi quan h quy nh ln nhau gia cc thnh phn ca lp v a l. - Gii thch nguyn nhn hnh thnh quy lut. - Tho lun 3 v d sch gio khoa (75) Hot ng 4 : Nhm - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho cc nhm. + Nhm 1: Tm v d khi c s thay i ca thc vt th cc thnh phn t nhin khc s thay i nh th no? + Nhm 2: Tm v d khi ngun nc thay i. Khi con ngi p p xy dng nh my thu in. + Nhm 3: Tm v d khi c s thay i ca nhit . - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. GV chun kin thc. T cc v d ca HS, GV s rt ra kt lun i n khi nim quy lut thng nht v hon chnh. Hot ng 5: C nhn - Bc 1: HS hy nu: + Cc v d v tc ng tiu cc ca con ngi vo t nhin gy nh hng n cnh quan. + Ti sao li phi nm vng quy lut thng nht v hon chnh? - Bc 2: HS pht biu - GV chun kin thc. IV. NH GI - GV pht phiu thm d kin HS: Em c d nh g gp phn nh b ca mnh vo vic bo v mi trng t nhin a phng em? - Tr li cu hi 2, 3 SGK - V s nu r hu qu khi con ngi t rng lm nng ry. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.
44

nh: Kh quyn, thch quyn, thy quyn, th nhng quyn v sinh quyn xm nhp v tc ng ln nhau - dy ca lp v a l khong 30 n 35km. II. Quy lut thng nht v hon chnh ca lp v a l 1. Khi nim L quy lut v mi quan h quy nh ln nhau gia cc thnh phn v ca mi b phn lnh th ca lp v a l. 2. Biu hin ca quy lut - Cc thnh phn nh hng qua li ph thuc nhau -Nu mt thnh phn ca lp v a l b thay i th cc thnh phn khc s b bin i theo. 3. ngha ca quy lut thng nht v hon chnh C th d bo trc v s thay i ca cc thnh phn t nhin khi chng ta s dng chng.

Tit: 24.

BI 21: QUY LUT A I V QUY LUT PHI A I

I .MC TIU BI HC 1. Kin thc - Nm khi nim v quy lut a i, nguyn nhn v biu hin ca quy lut ny. - Trnh by c khi nim v biu hin ca quy lut a v quy lut ai cao. 2. K nng Rn k nng phn tch knh hnh. 3. Thi , hnh vi C thc v t nhin, quan tm ti s thay i ca mi trng t nhin, cn nhc vi nhng hnh ng ca mnh c lin quan ti mi trng. II .THIT B DY HC - Lc cnh quan t nhin - Mt s tranh nh - Hnh 12.1, 18.2, 19.11 v 21 phng to III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu lp v a l? Cu 2: Trnh by quy lut thng nht v hon chnh ca lp v a l?

3. Ni dung bi ging
M bi: Gi trc chng ta c hc quy lut thng nht v hon chnh ca lp v a l, hm nay chng ta tm hiu 2 quy lut mi l quy lut a i v quy lut phi a i. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1 : C nhn - Cp - Bc 1: HS quan st hnh 12.1, 14.1, 19.1, 19.2 kt hp ni dung SGK v kin thc hc : + c tn cc vnh ai nhit, cc i kh hu, vnh ai kh p trn Tri t ? + Nhn xt - Gii thch s thay i ca th nhng, sinh vt (cnh quan) Xch o v cc. + GV khng nh biu hin l + Quy lut a i l g ? - Bc 2: i din HS pht biu - GV chun kin thc. Chuyn : GV yu cu 1 HS nhc li khi nim quy lut a i, nguyn nhn. Hi : Trong mi i nu i theo chiu kinh tuyn (t Ty - ng hoc ngc li) th cnh quan c ng nht khng ? Ti sao ? Hot ng 2 : C nhn - Cp - Bc 1 : HS da vo hnh 18, 19.1, 19.11 kt hp ni dung SGK v kin thc hc Ni dung chnh I. Quy lut a i 1. Khi nim L s thay i c quy lut ca cc thnh phn a l v cnh quan a l theo v - Nguyn nhn: Do dng hnh cu ca Tri t v lng bc x mt tri nhn c trn b mt Tri t gim dn t xch o v cc. 2. Biu hin ca quy lut - Hnh thnh cc vng ai nhit trn Tri t. - Hnh thnh cc ai kh p v cc i gi trn Tri t - Hnh thnh cc i kh hu trn Tri t

II. Quy lut phi a i 1. Khi nim - Kn: L quy lut phn b khng ph thuc vo
45

+ c tn cc thm thc vt theo chiu tnh cht phn b theo a i ca cc thnh phn ia l v cnh quan kinh tuyn, ti sao c s thay i ? + c tn cc vnh ai thc vt, t theo - Nguyn nhn: Do ngun nng lng bn trong Tri t gy nn cc vn ng kin chiu cao, gii thch s thay i . to, to ra s phn chia b mt Tri t nh + Quy lut phi a i l g ? - Bc 2 : HS pht biu - GV chun kin ngy nay. 2. Biu hin ca quy lut thc Quy lut a Hot ng 3: Nhm - Bc 1: Gv chia lp thnh 2 nhm v Quy lut ai cao * Cc quy lut a i v phi a i din ra giao nhim v cho cc nhm: ng thi v tng h ln nhau. Tuy nhin + Nhm 1: Tm hiu v quy lut a ? trong tng trng hp c th mi quy lut li + Nhm 2: Tm hiu v quy lut ai cao? - Bc 2: i din cc nhm ln trnh by, chi phi mnh m chiu hng pht trin ca cc nhm khc b sung. GV nhn xt v t nhin chun kin thc. Da vo ni dung SGK v s hiu bit ca mnh hy hon thnh bng sau: Quy lut ai cao L s thay i c quy lut ca cc thnh phn t nhin theo cao a hnh. Do s gim nhanh nhit theo cao cng vi s thay i v m v lng ma sn ni Quy lut a L s thay i c quy lut ca cc thnh phn t nhin v cnh quan theo kinh . - Do s phn b ca t lin v bin, i dng - Do nh hng ca cc dy ni chy theo chiu kinh tuyn L s phn b cc vnh ai t v L s thay i ca cc thm thc thc vt theo cao vt theo kinh

Khi nim

Nguyn nhn Biu hin

IV. NH GI Chn ng trong cc cu sau: - Biu hin ca quy lut a i trong lp v a l: + Nhit khng kh gim dn t Xch o v cc + Cc thm thc vt, t thay i theo v + Tt c cc trn - Cu sau ng hay sai, ti sao? Gi quy lut phn b theo ai cao l tnh a i theo ai cao. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

46

Tit: 25.

PHN HAI: A L KINH T - X HI

CHNG V: A L DN C
BI 22: DN S V S GIA TNG DN S
I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu c dn s th gii lun lun bin ng, nguyn nhn chnh l do sinh v t vong. - Phn bit c cc t sut sinh, t, gia tng c hc v gia tng thc t. - Bit cch tnh t sut sinh, t v t sut gia tng t nhin 2. K nng - Rn luyn k nng nhn xt, phn tch biu , bn , bng s liu v t sut sinh, t v gia tng t nhin. - Nng cao k nng tho lun, hp tc theo nhm. 3. Thi , hnh vi. C nhn thc ng n v vn dn s, vn ng mi ngi thc hin cc chnh sch dn s ca quc gia v a phng. II. THIT B DY HC - Bn phn b dn c v cc th trn th gii. - Biu t sut sinh th, t sut t th. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY V HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu quy lut a i? Cu 2. Nu quy lut phi a i?

3. Ni dung bi ging
M bi: Dn s l yu t tc ng mnh m ti s pht trin kinh t - x hi ca mt quc gia. Hin nay, khi m cc nc ang pht trin lo ngi v s bng n dn s, th mt s nc pht trin ngi ta li ra nhiu bin php khuyn khch sinh nhm lm tng dn s. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu v ng lc gia tng dn s, tnh hnh pht trin dn s trn th gii, cch tnh gia tng dn s ca mt nc. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn - Bc 1: HS c SGK mc I.1 v da vo bng ph lc trang 87 SGK, tr li cc cu hi sau: + Nu tn 10 nc ng dn nht trn th gii. + Nu s khc bit v quy m dn s gia cc nc. - Bc 2: GV nhn xt phn tr li ca HS v ch trn bn cc quc gia ng dn nht, t dn nht th gii
47

Ni dung chnh I. Dn s v tnh hnh pht trin dn s th gii 1. Dn s th gii - Dn s th gii: Tnh n nm 2005 l 6.477 triu ngi. - Quy m dn s gia cc nc rt khc nhau.

v khng nh s khc nhau v quy m dn s gia cc nc trn th gii. Hot ng 2: C nhn/ cp - Bc 1: HS tr li cu hi SGK trang 82 - Bc 2: GV nhn xt v chun kin thc.

Hot ng 3: Nhm GV gi 2 cch tnh dn s trung bnh: Ly dn s vo ngy 1/7 nm hoc ly dn s ngy 1/1 cng dn s ngy 31/12 v chia 2. - Bc 1: GV chia lp thnh nhm, v giao nhim v cho mi nhm. Nhm 1: T sut sinh th S 0 00 =
s x 1000 D

+ Da vo ni dung sch gio khoa, H22.1, em hy: + Trnh by khi nim t sut sinh th + Nhn xt tnh hnh t sut sinh th ca th gii v cc nc pht trin, cc nc ang pht trin thi k 1950 - 2005 + C nhng nguyn nhn no nh hng ti t l sinh? Ly v d. + Em hy gii thch ti sao hin nay nc ta c t sut sinh ang gim nhanh song dn s vn tng nhanh? Nhm 2: T sut t th T 0 00 =
t x 1000 D

+ Da vo ni dung sch gio khoa, H22.2, em hy: + Trnh by khi nim t sut t th + Nhn xt tnh hnh t sut t th ca th gii v cc nc pht trin, cc nc ang pht trin thi k 1950 2005 + C nhng nguyn nhn no nh hng ti t l t? Ly v d. - Bc 2: HS trong nhm cng trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din nhm trnh by. Cc nhm khc b sung. GV chun kin thc. Hot ng 4: C lp
48

2. Tnh hnh pht trin dn s trn th gii - Dn s trn th gii c tc pht trin rt nhanh. - Thi gian dn s tng thm 1 t ngi v thi gian dn s tng gp i ngy cng rt ngn. - Hin nay tc tng dn s th gii c xu hng gim dn. II. Gia tng dn s 1. Gia tng t nhin - Ph thuc vo hai nhn t l sinh v t a. T sut sinh th - Khi nim: L tng quan gia s tr em sinh ra trong nm so vi s dn trung bnh cng thi im (n v: 0 00 ). - Cc nhn t nh hng n t sut sinh th: + Yu t t nhin - sinh hc. + Phong tc tp qun v tm l x hi. + Trnh pht trin kinh t - x hi. + Chnh sch dn s. b. T sut t th - Khi nim: L tng quan gia s ngi cht trong nm so vi s dn trung bnh cng thi im (n v: 0 00 ) - Cc nhn t nh hng ti t sut t th l: + Kinh t - x hi. + Thin tai.

c. T sut gia tng dn s t nhin

GTTN(%)=

S( 0 00 ) - T( 0 00) 10

- Th no l t sut gia tng dn s t nhin? - Gii thch ti sao: T sut gia tng dn s t nhin c coi l ng lc pht trin dn s - Da vo H22.3, em hy: + Cho bit cc nc c chia thnh my nhm c t sut gia tng t nhin khc nhau? + K tn mt vi quc gia tiu biu trong mi nhm + Rt ra nhn xt - Da vo s sch gio khoa trang 85, hy nu hu qu ca s gia tng dn s qu nhanh v s pht trin dn s khng hp l ca cc nc ang pht trin? Ly v d. Hot ng 5: C lp - Gia tng c hc l g? Ti sao ni gia tng c hc khng nh hng ti s dn ton th gii, nhng i vi tng khu vc, tng quc gia th gia tng c hc c ngha quan trng? ly v d Vit Nam. G(%) =
NX x100 D TB

- Khi nim: L s chnh lch gia t sut sinh th v t sut t th (n v: %).

- T sut gia tng dn s t nhin c coi l ng lc pht trin dn s.

d. nh hng ca tnh hnh tng dn s i vi s pht trin kinh t x hi Dn s tng nhanh gy hu qu ln n kinh t, x hi v mi trng.

Trong : - N: S ngi nhp c trong nm - X: S ngi xut c trong nm - DTB : Dn s trung bnh trong nm - Gia tng dn s l gi? - Hy trnh by cch tnh t sut gia tng dn s ? GTDS(%) = GTTN (%) + GTCH (%)

2. Gia tng c hc - Gia tng c hc l s chnh lch gia s ngi xut c v nhp c. - T sut gia tng c hc l tng quan gia s ngi nhp c v xut c trong nm so vi dn s trung bnh trong cng thi gian . 3. Gia tng dn s: L tng s gia t sut gia tng t nhin v t sut gia tng c hc (n v %).

IV. NH GI - Trnh by khi nim t sut sinh th, t sut t th, t sut gia tng dn s t nhin, t sut gia tng c hc. - Nu ngha ca t sut gia tng t nhin ca Vit Nam nm 1999 l 1,7%. - Lm bi tp 1 sch gio khoa trang 86 V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

49

Tit: 26.

BI 23: C CU DN S
I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu v phn bit cc loi c cu dn s theo tui, theo gii, c cu dn s theo lao ng v trnh vn ha. - Nhn bit c nh hng ca c cu dn s n s pht trin dn s v pht trin kinh t - x hi. - Bit cch phn chia dn s theo nhm tui v cch biu hin thp tui. 2. K nng - Rn luyn k nng v biu ni chung v biu thp tui ni ring - Rn luyn k nng phn tch v nhn xt bng s liu, biu , s , lc c cu dn s. 3. Thi , hnh vi - HS nhn thc c nc ta c c cu dn s tr. Vai tr ca gii tr i vi dn s, gio dc, lao ng v vic lm. II. THIT B DY HC - Bn phn b dn c v cc th ln trn th gii. - H23.1 phng to. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu tnh hnh v s pht trin dn s th gii? Cu 2. Nu s gia tng dn s?

3. Ni dung bi ging
M bi: c im dn c mi khu vc v gii tnh (nam - n) v tui tc, ngh nghip v trnh vn ho, chnh l nhng c trng ca c cu dn s. Trong bi hc ny cc em cn nm c cc loi c cu dn s ch yu v nh hng ca chng ti s pht trin dn s v kinh t - x hi. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn/ cp - Bc 1: HS lm bi tp: Nm 2001 dn s Vit Nam l 78,7 triu ngi trong s nam l 38,7 triu ngi, s n l: 40,0 triu ngi. Hy tnh: 1. Tng quan gii nam so vi gii n 2. Tng quan gii nam (hoc n) so vi tng s dn. - Bc 2: i din HS c kt qu. GV chun kin thc. + T s gii tnh (Nam/N) =
38,7 x100 = 40
50

Ni dung chnh I. C cu sinh hc 1. C cu dn s theo gii - L biu th tng quan gia gii nam so vi gii n hoc so vi tng s dn (n v: %). - C cu dn s theo gii bin ng theo thi gian v khc nhau tng nc, tng khu vc. - C cu dn s theo gii c nh hng ln ti vic pht trin kinh t, t chc i sng v hoch nh chin lc pht trin kinh t - x hi.

96,75% + T l nam trong tng s dn=

38,7 x100 = 78,7

49,17% Cu hi: Cc s 96,75% v 49,17% biu th c cu dn s theo gii. Em hy cho bit c cu dn s theo gii l g? + C cu theo gii c nh hng g n vic pht trin kinh t - x hi ? Hot ng 2: C nhn/ cp - C cu dn s theo tui l g? - ngha ca c cu dn s theo tui - Ti sao ni c cu dn s theo tui th hin tnh hnh sinh t, tui th, kh nng pht trin dn s v ngun lao ng ca mt quc gia? - Cch phn chia nhm tui? - Thp tui l g? Nu ngha ca thp tui - Phn tch cc kiu thp tui hnh 23.1 Chuyn : Ngun lao ng l b phn dn c thuc nhm tui lao ng c sc kho tham gia sn xut. Da vo c im v hot ng kinh t, ngun lao ng chia thnh 2 nhm: nhm dn s hot ng kinh t v nhm dn s khng hot ng kinh t.

Hot ng 3: C nhn - Th no l c cu dn s theo lao ng? - Ngun lao ng l g?

2. C cu dn s theo tui - C cu dn s theo tui l tp hp cc nhm ngi c sp xp theo nhng nhm tui nht nh. - C cu dn s theo tui th hin c tng hp tnh hnh sinh, t, tui th, kh nng pht trin dn s v ngun lao ng ca mi quc gia - C cu dn s theo tui c chia thnh ba nhm: + Nhm di tui lao ng 0 - 14 tui. + Nhm tui lao ng: 15 - 59 tui (hoc n 64 tui). + Nhm trn tui lao ng: 60 tui (hoc 65 tui) tr ln. - Cn c vo t l cc nhm tui ngi ta chia dn s cc nc thnh 2 nhm + Nhm dn s tr * 0-14 > 35% * 60 tr ln < 10% + Nhm dn s gi *0-14 < 25% *60 tr ln > 15 % - nghin cu sinh hc ngi ta thng s dng thp tui (thp dn s). C ba loi thp dn s c bn: + Thp m rng + Thp thu hp + Thp n nh II. C cu x hi 1. C cu dn s theo lao ng a. Ngun lao ng - Bao gm b phn dn s trong tui lao ng c kh nng tham gia lao ng.
51

- Phn bit hai nhm dn s hot ng kinh t - Ngun lao ng c chia thnh 2 nhm: v khng hot ng kinh t. + Nhm dn s hot ng kinh t. + Dn s khng hot ng kinh t. - Th gii c 4,9 t ngi hot ng kinh t, chim 48% dn s th gii. b. Dn s hot ng theo khu vc kinh t - Dn s lao ng theo khu vc kinh t gm 3 Hot ng 4: C nhn khu vc: c SGK mc II.b trang 91, kt hp hnh 23.2 + Khu vc I: Nng - Lm - Ng nghip hy: + Khu vc II: Cng nghip v xy dng - Cho bit dn s hot ng theo khu vc kinh + Khu vc III: Dch v t bao gm my nhm? 2. C cu dn s theo trnh vn ho - So snh c cu lao ng theo khu vc kinh t - Phn nh trnh dn tr v hc vn ca dn ca ba nc, nhn xt? c. Hot ng 5: C nhn - Ch tiu nh gi trnh vn ho l: - Nu ngha ca c cu dn s theo trnh + T l ngi bit ch ( nhng ngi t 15 tui vn ho. c SGK cho bit ch tiu nh gi tr ln). trnh vn ho. + S nm i hc (nhng ngi 25 tui tr ln) . IV. NH GI 1. Hon thin s c cu dn s v nu ngha ca tng lp s .

C cu dn s

2. Phn tch nh hng ca c cu dn s theo gii, c cu dn s gi, dn s tr ti s pht trin kinh t? 3. a phng em, s lao ng khu vc III hin nay so vi trc y tng hay gim? Ti sao? V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

52

Tit: 27.

BI 24: PHN B DN C. CC LOI HNH QUN C V TH HO

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu c khi nim phn b dn c, c im phn b dn c trn th gii v cc nhn t nh hng ti s phn b dn c. - Phn bit c qun c nng thn v qun c thnh th. c im v chc nng ca chng. - Hiu c bn cht v c im ca th ho v nh hng ca th ho ti s pht trin kinh t - x hi. - Bit cch tnh mt dn s, xc nh cc thnh ph ln trn bn . 2. K nng - Rn luyn k nng nhn xt, phn tch biu , s , lc v bng s liu v tnh hnh phn b dn c, cc hnh thi qun c v dn c thnh th. II. THIT B DY HC - Bn Dn c v th ln trn th gii - Lc t l dn thnh th th gii. - Tranh nh qun c nng thn v thnh th. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu c cu sinh hc ca dn s? Cu 2. Nu c cu x hi ca dn s?

3. Ni dung bi ging
M bi: Dn c th gii phn b khng u. Cc hnh thc c tr c s khc bit r rt v c im v chc nng, xu hng ni bt hin nay l gia tng nhanh chng s lng v quy m cc thnh ph. l cc ni dung chng ta s tm hiu trong bi hm nay. Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng 1: C nhn I. Phn b dn c - Da vo ni dung sch gio khoa, hy 1. Khi nim: cho bit: - Phn b dn c l s sp xp dn s mt cch t + Khi nim phn b dn c pht hoc t gic trn mt lnh th nht nh, ph + Cch tnh mt dn s hp vi iu kin sng v yu cu ca x hi. - Lm bi tp 3 trang 97 - th hin tnh hnh phn b dn c ngi ta thng dng tiu ch mt dn s (ng/km2) S ngi sng trn lnh th Mt dn s = DT lnh th Hot ng 2: C lp 2. c im Da vo bng 24.1 v 24.2, hy: - Nhn xt tnh hnh phn b dn c trn - Mt dn s trung bnh ca th gii l 48 ngi/km2 tuy nhin phn b dn c khng ng th gii
53

- Nu s thay i v t trng phn b dn c trn th gii trong thi k 1650 - 2005 Hot ng 3: C nhn - Ti sao dn c th gii phn b khng u theo khng gian v thi gian? - C nhng nhn t no nh hng n phn b dn c? V d? - Nhn t no mang tnh cht quyt nh ti phn b dn c? Gii thch ti sao? Hot ng 4: C nhn - Qun c l g?

u trong khng gian v thay i theo thi gian. 3. Cc nhn t nh hng n phn b dn c - Cc nhn t t nhin: Kh hu, ngun nc, a hnh, t ai v khong sn. - Cc nhn t kinh t - x hi: Trnh pht trin ca lc lng sn xut, tnh cht ca nn kinh t, lch s khai thc lnh th, chuyn c...

II. Cc loi hnh qun c. 1. Khi nim: Qun c l hnh thc biu hin c th vic phn b dn c trn b mt Tri t, bao gm mng li cc im dn c tn ti trn mt lnh th nht nh Hot ng nhm 2. Phn loi v c im Nng thn Thnh th Mt Thp Cao Phn b dn c Phn tn trong khng gian Mc tp trung cao Hot ng kinh t chnh Nng nghip Cng nghip v dch v Xu hng pht trin T l dn phi nng nghip Ngy cng pht trin mnh ngy cng tng Hot ng 5: C nhn III. th ho - th ha l g? 1. Khi nim - Qu trnh th ha c nhng c im - th ha l mt qu trnh kinh t - x hi m g? biu hin ca n l s tng nhanh v s lng v - Da vo bng T l dn c thnh th v quy m ca cc im dn c th, s tp trung nng thn thi k 1900 - 2005 trang 95 dn c trong cc thnh ph, nht l cc thnh ph SGK. Hy nhn xt s thay i t l dn ln v ph bin rng ri li sng thnh th nng thn v dn thnh th trn th gii 2. c im trong thi k 1900 - 2005. - Dn c thnh th c xu hng tng rt nhanh - Cn c vo H24, hy cho bit - Dn c tp trung vo cc thnh ph ln v cc + Nhng chu lc v khu vc no c t l ln dn c thnh th cao nht? - Ph bin rng ri li sng thnh th + Nhng chu lc v khuc vc no c t l dn c thnh th thp nht? * Gii thch ti sao?

- Nu v d chng t li sng thnh th ph bin rng ri

Hot ng 6: Nhm/ Cp 3. nh hng ca th ho n pht trin kinh t - x hi v mi trng a. nh hng tch cc
54

- Nu nhng nh hng tch cc v tiu cc ca th ho n s pht trin kinh t - x hi v mi trng. - GV t chc tr chi tip sc, HS thi nhau vit ln bng nh hng tch cc v tiu cc ca th ho n s pht trin kinh t - x hi v mi trng.

- y nhanh tc tng trng kinh t, chuyn dch c cu kinh t v c cu lao ng - Thay i s phn b dn c v lao ng. - Thay i cc qu trnh sinh, t v hn nhn cc th b. nh hng tiu cc th ha khng gn vi cng nghip ha gy ra nhiu hu qu nghim trng n mi trng, vic lm... => dn ti nhiu hin tng tiu cc trong i sng kinh t - x hi.

IV. NH GI 1. Khoanh trn vo ng nht trong cc cu sau: c im ca qun c thnh th l A. Ra i sm. B. Hot ng phi nng nghip l ch yu. C. Mt dn c tha. D.Chc nng l cng nghip du lch, dch v, u mi giao thng. E. T l dn s ngy cng gim. xtrylia c mt dn s thp v: A. Lch s nh c mun. C. Nn kinh t km pht trin . B. Kh hu qu khc nghit. D. Ngi dn c trnh cha cao. 2. Cu sau ng hay sai, ti sao? a. Phn b dn c th gii c s thay i theo thi gian v khng gian. b. iu kin t nhin thun li l nhn t quyt nh s phn b dn c ca mt khu vc. 3. Nu nhng nh hng tch cc v tiu cc ca th ho. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

55

Tit: 28.

BI 25: THC HNH: PHN TCH BN PHN B DN C TH GII

I. MC TIU BI HC Sau bi thc hnh, HS cn: 1. Kin thc: Cng c kin thc v phn b dn c, cc hnh thi qun c v th ho. 2. K nng: Rn luyn k nng c, phn tch v nhn xt lc . II. THIT B DY HC Bn Dn c v th ln trn th gii. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu s phn b dn c? Cu 2. Nu cc loi hnh qun c v th ho?

3. Ni dung bi ging
M bi: Bn c th gip cc em nhn bit c s phn b dn c trn Tri t, qua bn c th xc nh nhng khu vc ng dn, tha dn v gii thch v sao dn c th gii phn b khng u. Hot ng 1: C nhn/ cp - Bc 1: HS da vo hnh 25 em hy cho bit: + C my cp phn loi mt dn s. + Tn gi v gi tr nh lng ca mi cp phn loi mt dn s. - Bc 2: HS trao i, kim tra kt qu v b sung cho nhau - Bc 3: i din HS trnh by kt qu. GV chun kin thc. Cp phn loi Ch tiu v mt dn s Rt tha dn < 10 ngi/km2 Tha dn 10- 50 ngi/km2 Trung bnh 51-100 ngi/km2 ng dn 101-200 ngi/km2 Rt ng dn Trn 200 ngi/km2 Hot ng 2: C nhn/ Cp - Bc 1: HS da vo hnh 25, xc nh cc khu vc phn b dn c theo bng phn loi sau. Cp phn loi Khu vc 2 Rt tha dn: < 10 ngi/km Tha dn: 10- 50 ngi/km2 Trung bnh: 51-100 ngi/km2 ng dn: 101-200 ngi/km2 Rt ng dn: Trn 200 ngi/km2 - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau.
56

- Bc 3: i din HS trnh by kt qu. GV chun kin thc. Cp phn loi Khu vc 2 Rt tha dn: < 10 ngi/km Bc , Ca-na-da, xtrylia, Trung ... 2 Tha dn: 10- 50 ngi/km Nam Phi, Nam M, ng Hoa K... Trung bnh: 51-100 ngi/km2 Ty u 2 ng dn: 51-200 ngi/km ng Bc Hoa K, ng Nam ... Rt ng dn: Trn 200 ngi/km2 ng , Nam Hot ng 3: Nhm/ cp - Bc 1: GV giao nhim v cho HS: Da vo kin thc hc v vn hiu bit ca bn thn, hy: + Gii thch ti sao dn c th gii phn b khng u? + Gii thch c im phn b dn c ca xtrylia v Ty u? - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS trnh by kt qu. GV chun kin thc. p n: Dn c phn b khng u do tc ng ca cc nhn t t nhin v kinh t - x hi. + Nhn t t nhin: dn c thng tp trung ng vng kh hu n ho, m p, ngun nc di do, a hnh bng phng t ai mu m ph nhiu, ni c m khong sn... Nhng vng c kh hu khc nghit (vng sa mc kh hn, vng lnh gi, vng ma qu nhiu) vng a hnh qu cao, giao thng kh khn. + Nhn t KT - XH: L nhn t quyt nh s phn b dn c: trnh pht trin ca lc lng sn xut; tnh cht ca nn kinh t, lch s nh c. xtrylia c mt dn c thp do c lch s nh c mun, din tch hoang mc ln... Ty u c mt dn s cao do KT - XH pht trin, lch s nh c lu i, iu kin t nhin thun li cho s c tr... IV. NH GI Gii thch mt dn s ca a phng em. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hon thin bi thc hnh. VI. RT KINH NGHIM Hc sinh cn chun b trc bi thc hnh nh.

Tit: 29.

CHNG VI: C CU NN KINH T

BI 26. C CU NN KINH T
I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Bit c cc loi ngun lc v vai tr ca chng i vi s pht trin kinh t - x hi. - Hiu c khi nim c cu kinh t v cc b phn hp thnh c cu kinh t. 2. K nng
57

- Rn luyn k nng quan st, phn tch v nhn xt s , bng s liu v ngun lc pht trin kinh t v c cu nn kinh t. - Bit cch tnh ton c cu kinh t theo ngnh, v biu th hin c cu ngnh kinh t ca cc nhm nc. 3. Thi , hnh vi - Nhn thc c cc ngun lc pht trin kinh t v c cu kinh t ca Vit Nam v a phng, t c nhng c gng trong hc tp nhm phc v nn kinh t ca t nc sau ny. II. THIT B DY HC - S ngun lc v s c cu nn kinh t trong SGK - Biu c cu v s dch chuyn c cu kinh t (v theo s liu SGK) III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (Kim tra phn thc hnh ca hc sinh)

3. Ni dung bi ging
Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn - Da vo ni dung sch gio khoa v cc kin thc hc cho bit: + Ngun lc l g? + C nhng ngun lc no? + Vai tr ca ngun lc i vi s pht trin kinh t. Hot ng 2: C nhn - Da vo s trang 99 sch gio khoa , hy nu cc ngun lc pht trin kinh t? - Nu ngha ca tng ngun lc? - Ngun lc no quan trng nht? - Em hiu th no l ngun lc bn trong? Ngun lc bn ngoi? Ly VD Hot ng 3: Nhm/ cp - Bc 1: HS c SGK mc 3 trang 100, cho bit mi ngun lc c vai tr nh th i vi s pht trin KT XH. Nu v d c th chng minh cho mi vai tr. - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS trnh by. GV chun kin thc. Hat ng 4: C nhn/ cp - Da vo ni dung sch gio khoa Ni dung chnh I. Cc ngun lc pht trin kinh t 1. Khi nim - Ngun lc l tng th v tr a l, cc ngun ti nguyn thin nhin, h thng ti sn quc gia, ngun nhn lc, ng li chnh sch, vn, th trng trong nc v nc ngoi c th khai thc nhm phc v cho vic pht trin kinh t mt lnh th nht nh. 2. Cc loi ngun lc a. Cn c vo ngun gc - V tr a l - Ngun lc t nhin - Ngun lc kinh t - x hi b. Cn c vo phm vi lnh th - Ngun lc trong nc (ni lc) - Ngun lc nc ngoi (ngoi lc). 3. Vai tr ca ngun lc i vi pht trin kinh t - V tr a l to iu kin thun li hoc gy kh khn trong vic trao i giao lu kinh t - x hi gia cc vng trong mt nc, gia cc nc trn th gii. - Ngun lc t nhin l c s t nhin ca qu trnh sn xut . - Ngun lc kinh t - x hi c vai tr rt quan trng, nhiu khi c ngha quyt nh i vi s pht trin KT - XH. II. C cu nn kinh t 1. Khi nim:
58

hy: Trnh by khi nim c cu nn kinh t? - Da vo ni dung sch gio khoa v s trang 101, hy: + Cho bit c cu nn kinh t bao gm nhng b phn no hp thnh? + K tn cc ngnh trong 3 nhm ngnh kinh t nc ta. Nu v d chng t cc nhm ngnh kinh t c quan h cht ch vi nhau. - Da vo bng 26, hy nhn xt v c cu ngnh v s chuyn dch c cu ngnh kinh t theo nhm nc v Vit Nam. - Nu mi quan h gia c cu kinh t theo ngnh, theo thnh phn kinh t v theo lnh th

L tng th cc ngnh, lnh vc, b phn kinh t c quan h hu c tng i n nh hp thnh. 2. Cc b phn hp thnh c cu nn kinh t a. C cu ngnh kinh t - L tp hp tt c cc ngnh hnh thnh nn nn kinh t v cc mi quan h tng i n nh gia chng, bao gm ba nhm: + Nng, lm, ng nghip + Cng nghip - xy dng + Dch v b. C cu thnh phn kinh t C cu thnh phn kinh t c hnh thnh da trn ch s hu, bao gm nhiu thnh phn kinh t c tc ng qua li vi nhau, bao gm hai khu vc: + KV kinh t trong nc. + KV kinh t c vn u t nc ngoi. c. C cu lnh th L sn phm ca qu trnh phn cng lao ng theo lnh th, c hnh thnh do vic phn b ca cc ngnh theo khng gian a l, bao gm: + Ton cu v khu vc. + Quc gia. + Vng.

IV. NH GI 1. Cn c vo ngun gc hy thit lp s v cc ngun lc pht trin kinh t - x hi. 2. C cu kinh t l g. Phn bit cc b phn ca c cu nn kinh t . V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 30.

CHNG VII: A L NNG NGHIP

BI 27: VAI TR, C IM, CC NHN T NH HNG TI PHT TRIN V PHN B NNG NGHIP. MT S HNH THC T CHC LNH TH NNG NGHIP
I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Bit c vai tr v c im ca nng nghip.
59

- Hiu c nh hng ca cc nhn t t nhin v kinh t - x hi ti s pht trin v phn b nng nghip. - Phn bit c mt s hnh thc ch yu ca t chc lnh th nng nghip. 2. K nng - Bit phn tch nhng thun li v kh khn ca cc iu kin t nhin v kinh t - x hi mt a phng i vi s pht trin v phn b nng nghip. - Nhn din c nhng c im chnh ca cc hnh thc t chc lnh th nng nghip. 3. Thi , hnh vi HS c thc tham gia tch cc v ng h nhng chnh sch pht trin nng nghip v nhng hnh thc TCLTNN c th a phng II. THIT B DY HC - Cc hnh nh v sn xut nng nghip. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu ngun lc pht trin kinh t? Cu 2. Nu c cu nn kinh t? 3. Ni dung bi ging M bi: Nng nghip l ngnh sn xut vt cht xut hin sm nht trong lch s loi ngi v lun c vai tr quan trng trong nn kinh t - x hi ca mi quc gia. Bi hc hm nay chng ta s tm hiu vai tr, c im v cc nhn t nh hng ti s pht trin v phn b ngnh nng nghip. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn - Bc 1: HS nu vai tr ca ngnh nng nghip. Cho v d c th mi vai tr. GV gi cch nu vai tr ca mt ngnh kinh t gm cc n dung: Vai tr i vi i sng, vai tr i vi cc ngnh kinh t, vai tr i vi t nhin (nu c). - Bc 2: 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. GV chun kin thc. Cu hi: V sao cc nc ang pht trin, ng dn th pht trin sn xut nng nghip l nhim v chin lc hng u. (Do nhu cu lng thc ln, pht trin nng nghip gp phn gii quyt vic lm, tng thu nhp, n nh i sng,...) Hot ng 2: Cp/ nhm Da vo ni dung sch gio khoa v s hiu bit ca mnh hy trnh by nhng c im ca ngnh sn xut nng nghip? Theo em c im no quan trng nht? 1. T liu sn xut ca ngnh nng nghip l g? 2. i tng lao ng ca ngnh nng nghip?
60

Ni dung chnh I. Vai tr v c im ca nng nghip 1. Vai tr - Cung cp lng thc, thc phm cho con ngi. - m bo nguyn liu cho ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm v sn xut hng tiu dng. - To ra nhiu sn phm xut khu, thu ngoi t. - Gii quyt vn vic lm, c bit l cc nc ang pht trin. 2. c im - t trng l t liu sn xut khng th thay th - i tng ca sn xut nng nghip l cy trng vt nui - Sn xut nng nghip c tnh thi

3. Tnh ma v ca sn xut nng nghip cn cc bin php g nng cao hiu qu? 4. Xu hng pht trin nng nghip hin nay v cc bin php thc hin? 5. V sao phi m bo y 5 yu t: nhit , nc nh sng, khng kh v dinh dng cho cy trng v vt nui. Hot ng 3: Nhm - Bc 1: GV yu cu HS lm vic vi phiu hc tp Cc nhm l tm hiu nh hng ca nhn t t nhin ti sn xut nng nghip, nhm chn tm hiu nh hng ca nhn t KT- XH. - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau - Bc 3: + 1 HS trnh by nh hng ca nhn t t nhin ti sn xut nng nghip + 1 HS trnh by v nhn t KT - XH * GV a thm cu hi cho nhm nhn t t nhin: - a phng em c nhng loi t no? - Min Bc rau v ng gm nhng loi cy no? * Cu hi cho nhm nhn t KT - X H: - Chnh sch khon sn phm trong nng nghip nc ta em li hiu qu g? - Hy nu mt v d c th Vit Nam chng minh vai tr ca tin b khoa hc k thut i vi sn xut nng nghip. GV chun kin thc. Cc nhn
t

v. - Sn xut nng nghip ph thuc vo iu kin t nhin - Trong nn kinh t hin i, nng nghip tr thnh ngnh sn xut hng ha II. Cc nhn t nh hng ti pht trin v phn b nng nghip 1. Cc nhn t t nhin - t - Kh hu - nc - Sinh vt 2. Cc nhn t kinh t - x hi - Dn c - lao ng - Ch s hu rung t - Tin b khoa hc - k thut trong nng nghip - Th trng tiu th

iu kin t Kinh t - x hi nhin hu Kh Th S KHKT ncDn HC TP PHIU trng hu Ch Thi v mc II trang 105 SGK, kt hp vi hiu bit ca bn thn hy hon Sinh vtc Nhim v: c Gi t airung ng - C hin nh hng ca cclao t ti pht trin v phn b nng nghip. cu Ging thnh s sau th nhn t nng Qui m sn cy vt nui ng nhn t trn. Nu v d c th chng minh nh hng ca cc Con sn sn xut. xut trng vt cy Ngun - Hnh - C cu ng nng nui trng. lao thnh, cy v cao Kh Thc ng pht trng, hnh nng nng n cho v trin vt nui. thc sut xen gia sc. tiu vng Nng t cht canh - C cu th chuyn sut. chc lng tng v. vt nui. sn mn sn sn - Thin phm. ho. xut. phm tai 61 S pht trin v phn b nng

nghip

Hot ng 4: C nhn III. Mt s hnh thc t chc lnh th Da vo ni dung SGK cho bit c nhng nng nghip hnh thc t chc lnh th nng nghip - Trang tri chnh no? Trnh by c im ca tng - Th tng hp nng nghip hnh thc - Vng nng nghip IV. NH GI Chn ng nht trong cu sau: 1. T liu sn xut ca ngnh nng nghip l: A. My mc. C. Cy trng. B. Vt nui. D. t ai. 2. Trong sn xut nng nghip cy trng vt nui c coi l: A. T liu sn xut. C. i tng lao ng. B. C s vt cht k thut. D. Cng c lao ng. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 31. BI 28: A L NGNH TRNG TRT

62

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nm c vai tr, c im sinh thi, tnh hnh pht trin v phn b cc cy trng ch yu trn th gii. - Bit c vai tr v hin trng pht trin ca ngnh trng rng. 2. K nng - Xc nh c trn bn nhng khu vc phn b cc cy lng thc. - Nhn din c hnh thi ca mt s cy lng thc, cy cng nghip ch yu trn th gii. - Xy dng v phn tch biu lng thc ton th gii. 3. Thi , hnh vi - Nhn thc c nhng th mnh cng nh hn ch trong vic trng cy lng thc v cc cy cng nghip nc ta v a phng. - Tham gia tch cc v ng h nhng ch trng, chnh sch pht trin cy lng thc, cy cng nghip, trng rng ca ng v Nh nc. II. THIT B DY HC - Bn Nng nghip th gii. - Tranh nh mt s cy trng trn th gii. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by vai tr v c im ca sn xut nng nghip? Cu 2. Nu cc nhn t nh hng n s pht trin v phn b nng nghip? 3. Ni dung bi ging M bi: Ngnh trng trt l nn tng ca sn xut nng nghip. Trong quan trng nht l trng cy lng thc v cy cng nghip. Cng vi ngnh trng trt, ngnh trng rng c ngha to ln i vi nn kinh t v mi trng mi quc gia trn th gii. Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng1: C nhn I. Cy lng thc GV yu cu hc sinh trnh by vai tr ca 1. Vai tr cy lng thc? - Cung cp tinh bt v cht dinh dng cho ngi v gia sc - Cung cp nguyn liu cho ngnh cng nghip ch bin. - L ngun hng xut khu c gi tr Hot ng 2: Nhm 2. Cc cy lng thc chnh. - Bc 1: GV Phn chia nhm v giao - La go nhim v cho mi nhm: - La m + Nhm 1: Tm hiu v cy la go? - Ng + Nhm 2: Tm hiu v cy la m? + Nhm 3: Tm hiu v cy la ng? - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau.
63

- Bc 3: i din HS trnh by kt qu phiu hc tp (mt HS trnh by v la go, mt HS trnh by v la m, mt HS trnh by v cy ng). - GV yu cu HS ch trn bn ni phn b cc cy trng. GV chun kin thc. PHIU HC TP Nhim v: c SGK mc II.2, quan st hnh 40.3, hy nu c im sinh thi v phn b ca cc cy lng thc chnh. Cy lng thc La go c im sinh thi a kh hu nng m, chn rung ngp nc, cn nhiu cng chm sc. a kh hu m, kh, u thi k sinh trng cn nhit thp, t ai mu m. Sn lng Phn b

580 triu tn, min nhit i, c bit l chim 28% sn chu gi ma. n , lng lng thc Innxia, Trung Quc, Vit th gii. Nam, Thi Lan. 550 triu tn chim 28% tng sn lng lng thc th gii. tn Min n i, cn nhit. Cc nc trng nhiu l Trung Quc, n , Hoa K, Php, Lin bang Nga, Ca-na-a. Min nhit i, cn nhit i, n i. Cc nc trng nhiu l Hoa K, Trung Quc, Braxin.

La m

Ng

a kh hu nng m, 600 triu t ai mu m. chim 29%.

Hot ng 3: C nhn - c SGK mc I.3 kt hp vi hiu bit ca bn thn, cho bit: - c im ca cy hoa mu - K tn mt s cy hoa mu c trng vng kh hu n i, nhit i. * Mt HS tr li, cc HS khc b sung * GV chun kin thc (c th cho HS xem nh cc cy lng thc khng c nc ta). Hot ng 4: C nhn -Nu vai tr ca cy cng nghip, cho v d? So snh vai tr v c im ca cy cng nghip vi cy lng thc?

2. Cc cy lng thc khc (cy hoa mu) - D thch nghi, chu hn gii khng cn nhiu cng chm sc v phn bn. - Cy hoa mu n i : i mch, kiu mch, yn mch, khoai ty. - Cy hoa mu vng cn nhit i: khoai lang, sn, k, cao lng.

II. Cy cng nghip 1. Vai tr v c im a. Vai tr + Cung cp nguyn liu cho ngnh cng nghip. + Trng cy cng nghip tn dng v pht huy tim nng t ai min ni v cao
64

nguyn, chng xi mn t, bo v mi trng. + L sn phm xut khu c gi tr b. c im + Cy cng nghip phn ln a nhit v m + i hi t thch hp v cn lao ng c k thut, kinh nghim. Hot ng 5: Nhm/ cp 2. Cc cy cng nghip ch yu - Bc 1: GV giao nhim v cho mi - Cy ly ng: Ma, c ci ng nhm tm hiu c im sinh thi v phn - Cy ly si: Bng, ay, gai... b mt loi cy cng nghip. - Cy ly du: u tng, lc, vng... - Bc 2: i din cc nhm ln trnh by, - Cy ly cht kch thch : C ph, ch, thuc cc nhm khc b sung. GV chun kin l... thc. - Cy ly nha : Cao su, thng... Hot ng 6: C lp III. Ngnh trng rng c SGK kt hp hiu bit ca bn thn, 1. Vai tr ca rng cho bit: - Cung cp cc lm sn, dc liu qu. + Vai tr ca rng, cho v d. - Cung cp nguyn liu cho ngnh cng nghip. + Tnh hnh trng rng trn th gii ang - Bo v sinh thi (chng xi mn t, tng din ra nh th no? lng nc ngm, hn ch l lt..). GV chun kin thc . 2. Tnh hnh trng rng - Nm 2000 tng din tch rng trng ca TG l 187 triu ha. Mi nm trng thm 4,5 triu ha. - Nhng nc c din tch rng trng ln nht th gii l: Trung Quc, n , LBN... IV. NH GI: Chn ng nht trong cc cu sau: 1. a kh hu nng, m, chn rung ngp nc l c im ca cy. A. La m. C. Ng. B. La go. D. C ph. 2. Hy in cy lng thc chnh tng ng vi cc vng sinh thi vo ch chm (...) A. .................... Vng n i v cn nhit B........................Vng nhit i gi ma v cn nhit C......................... nhit i, cn nhit, n i nng V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 32.

BI 29: A L NGNH CHN NUI

65

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nm c vai tr v c im ca ngnh chn nui. - Hiu c tnh hnh phn b cc vt nui quan trng trn th gii, gii thch c nguyn nhn pht trin ca ngnh chn nui. - Bit c vai tr v xu hng pht trin ca ngnh nh bt v nui trng thu sn. 2. K nng - Xc nh c trn bn th gii nhng khu vc chn nui, nh bt v nui trng thu sn ch yu. - Xy dng v phn tch biu , lc v s v c im ca ngnh chn nui v a l cc ngnh chn nui. 3. Thi , hnh vi - Nhn thc c l do ngnh chn nui Vit Nam v a phng cn mt cn i vi trng trt. - ng h ch trng, chnh sch pht trin chn nui ca ng v Nh nc. II. THIT B DY HC - Bn nng nghip th gii - Tranh nh mt s vt nui trn th gii - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by c im ca cy lng thc? Cu 2: Trnh by cc loi cy cng nghip?

3. Ni dung bi ging
M bi: Ngnh chn nui ang phn u tr thnh ngnh sn xut chnh nhiu nc trn th gii. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu vai tr, c im ca ngnh chn nui, bc tranh phn b v xu hng pht trin ca ngnh nui trng thu sn. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp - Cu hi: Hy nu vai tr quan trng ca ngnh chn nui trong vic pht trin kinh t - x hi, ly v d chng minh. - Mt HS tr li, cc HS khc b sung. GV chun kin thc. Ni dung chnh I. Vai tr, c im ca ngnh chn nui 1. Vai tr - Cung cp thc phm c dinh dng cao cho con ngi. - Cung cp nguyn liu cho cc ngnh cng nghip ch bin. - Cung cp hng xut khu c gi tr. - Cung cp sc ko, phn bn cho ngnh trng trt, tn dng ph phm ca ngnh trng trt. Hot ng 2: C nhn 2. c im Cu hi: Thc n cho chn nui c ly a. C s thc n cho chn nui: quyt nh s t ngun no, c s thc n c vai tr nh pht trin v phn b ca ngnh chn nui.
66

th no i vi s pht trin ngnh chn + ng c t nhin v din tch mt nc. nui. + Hoa mu, cy lng thc. Mt HS tr li, cc HS khc b sung. + Thc n ch bin tng hp. Hot ng 3: Theo cp b. Trong nn nng nghip hin i, ngnh GV yu cu HS lm phiu hc tp s 1. chn nui c nhiu thay i v hnh thc(Chn Mt HS trnh by. GV chun kin thc th, chn nui na chung tri v chung tri, (nhn mnh mi quan h gia c s thc chn nui cng nghip) v pht trin theo n v hnh thc chn nui). hng chuyn mn ho Cu hi: Ti sao phn ln cc nc ang pht trin, gi tr sn lng ngnh chn nui cn chim t trng nh trong c cu nng nghip? Hot ng 4: Theo nhm II. Cc ngnh chn nui Bc 1: GVchia lp thnh 4 nhm, yu - Chn nui gia sc ln: Tru, b cu HS lm phiu hc tp s 2 - Chn nui gia sc nh: Ln, d, cu Mi nhm tho lun v mt ngnh chn - Chn nui gia cm: G, vt .... nui. Bc 2: i din cc nhm trnh by kt qu. Cc nhm khc nhn xt. GV chun kin thc. Hot ng 5: C nhn III. Ngnh nui trng thu sn Cu hi: Em hy nu vai tr ca ngnh 1. Vai tr nui trng thu sn? a phng em ang - Cung cp m ng vt b dng, d hp th, nui trng nhng thu sn no? c li cho sc kho. Mt HS tr li. GV chun kin thc. - Cung cp nguyn liu cho ngnh cng nghip GV nn tm tt tnh hnh nui trng thu ch bin thc phm. sn th gii. Yu cu HS tm ra c im - L mt hng xut khu c gi tr. chung ca nhng nc c ngnh nui 2. Tnh hnh nui trng thu sn trng thu sn pht trin (ng b bin - Sn lng thu sn nui trng khong 35 triu di, din tch mt bin rng, vn u t tn chim 1/5 lng thu sn ca th gii v c xu ln...). hng ngy cng tng. Ngun thc Lin h s pht trin ngnh nui trng - Sn phm nui trng phong ph: tm, c, cua, n thu sn Vit Nam. i mi, trai ngc, rong, to bin... - Cc nc pht trin ngnh nui trng thu sn: ng c t Trung Quc, Nht, Php, Hoa K, Ca-na-a, Hn Hoa mu Thc n ch nhin. Din tch Quc, cy lng thc ng Nam . tng hp bin
mt nc

PHIU HC TP S 1 Nhim v: c SGK v da vo vn hiu bit ca bn thn em hy hon thin s mi quan h gia ngun thc n v hnh thc chn nui.

Hnh thc 67 chn nui

THNG TIN PHN HI

Ngun thc n

ng c t nhin. Din tch mt nc

Hoa mu cy lng thc

Chn nui na

Thc n ch bin tng hp

Chn th

chung tri v chung tri

Chn nui cng nghip

Hnh thc chn nui

PHIU HC TP S 2
Nhim v: c SGK mc II, quan st hnh 41.3 kt hp vi kin thc hc hy nu c im ca cc ngnh chn nui. Tru, b Ln
68

Cu, d

Gia cm

Vai tr c im Sn lng Phn b THNG TIN PHN HI PHIU HC TP S 2 Tru, b Vai tr c im Ln Cu, d Gia cm Cung cp tht, sa, da, - Ly tht, da, m. phn bn v sc ko. - Cung cp phn bn. - B tht c nui cc ng c ti tt theo hnh thc chn th. - B sa nui trong cc chung tri. - 1,3 t con b. - 160 triu con tru. Cung cp tht, lng, - Cung cp tht, sa, da v m. trng...

- i hi thc n c D tnh, a kh hu Nui trong cc nhiu tinh bt. kh, c th n cc h gia nh hoc - Nui vng lng loi c kh cn. cc trang tri. thc thm canh, cc vng ngoi thnh. 900 triu con. - Mt t con cu. - 700 triu con d. 15 t con.

Sn lng Phn b

Cc nc nui nhiu 1/2 n ln thuc v b: n , Hoa K, cc nc Trung Quc ngoi nc EU, Trung Quc. ra cn nui nhiu Hoa K, Braxin, Vit Nam...

- Cu nui nhiu Trung Quc, Hoa xtrylia, Trung K, E.U, Braxin. Quc, Mng C. - D nui Nam ,

IV. NH GI 1. Hy in nhng cm t thch hp vo ch trng trong cc cu sau: A. Chn nui cung cp.................................c dinh dng cao. B. Chn nui cung cp nguyn liu cho cc ngnh......................... C. L mt hng.................................mang li ngun thu ngoi t

2. Dng gch ni cc vt nui tng ng vi cc vng sinh thi.

Cu Tru B Ln

Vng ng c ti tt, nhit i m Vng ng c kh cn Vng ng c ti tt Vng trng cy lng thc

V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 33.

BI 30: THC HNH: V V PHN TCH BIU V SN LNG LNG THC.

69

DN S CA TH GII V MT S QUC GIA

I. MC TIU BI HC Sau bi thc hnh, HS cn: 1. Kin thc Cng c cc kin thc v a l cy lng thc trn th gii. 2. K nng - Rn luyn k nng v biu . - Bit cch tnh bnh qun lng thc theo u ngi (n v: kg/ngi) v nhn xt t s liu tnh ton. 3. Thi , hnh vi Yu qu nhng ngi sn xut ra lng thc. II. THIT B DY HC - Thc k, compa, bt mu, bt ch, my tnh c nhn III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu hi: Nu ngnh chn nui? 3. Ni dung bi thc hnh 1. Gio vin cho hc sinh c ni dung thc hnh, sau cho cc em nghin cu v trnh by cch v, cch tnh bnh qun lng thc theo u ngi. 2. Cng thc tnh bnh qun lng thc theo u ngi. Bnh qun lng thc (kg/ng) = Sn lng/ s dn Triu tn
Triu ngi
1400 1200 1000 800 600 400 200 0
401.8 299.1287.4 222.8 69.1 59.5 217 57.9 79.7 36.7 1287.6 1049.5

Sn lng lng thc Dn s

600 400 200

Trung Hoa Kn PhpIn--n Vit Nam Quc xi-a -

Nc

Biu th hin sn lng lng thc v dn s ca mt s nc trn th gii nm 2002 SN LNG LNG THC, DN S V BNH QUN LNG THC CA MT S NC TRN TH GII NM 2002 Nc Sn lng lng
70

Dn s

Bnh qun lng

Trung Quc Hoa K n Php In--n-xi-a Vit Nam Ton th gii Nhn xt: - Nhng nc c dn s ng l: Trung Quc, n , Hoa K, In--n-xi-a - Nhng nc c sn lng lng thc ln l: Trung Quc, Hoa K, n - Nhng nc c bnh qun lng thc cao so vi bnh qun lng thc theo u ngi l: Hoa K, Php IV. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hon thin bi thc hnh. V. RT KINH NGHIM Hc sinh cn chun b trc bi thc hnh nh.

thc ( triu tn) 401,8 299,1 222,8 69,1 57,9 36,7 2032

(triu ngi) 1287,6 287,4 1049,5 59,5 217 79,7 6215

thc (kg/ng) 312,1 1040,7 212,3 1161,3 266,8 460,5 327

Tit: 34.

N TP
71

I. MC TIU N TP 1. Kin thc Cng c cc kin thc hc cho cc em t bi 15 n bi 30. 2. K nng Rn luyn cc k nng v biu , nhn xt, phn tch bng s liu, c bn . II. TIN HNH Bc 1: Gio vin chia lp thnh 6 nhm, mi nhm tm hiu mt s vn sau: Nhm 1. - Trnh by vng tun hon nh v vng tun hon ln ca nc trn Tri t. - Trnh by khi nim sng, thu triu, dng bin Nhm 2. - Trnh by cc nhn t hnh thnh t - Trnh by cc nhn t nh hng ti s pht trin v phn b ca kh hu, ca sinh vt Nhm 3 - Trnh by quy lut thng nht v hon chnh ca lp v a l - Trnh by quy lut a i v quy lut phi a i Nhm 4 - Trnh by c cu sinh hc v c cu x hi ca dn s - Trnh by cc ngun lc pht trin kinh t Nhm 5 - Trnh by c im a l cy cng nghip, cy lng thc - Trnh by c im ca ngnh chn nui Nhm 6 - Nu cch v cc biu trn, ct, ng - Lm bi 3 trang 97, bi 2 trang 102, bi 2 trang 116 Bc 2: Cc em hc sinh tin hnh tho lun theo nhm, sau ln trnh by ngn gn, cc nhm khc trao i, b sung Bc 3: Gio vin a ra kt lun cui cng, tng kt, nh gi III. HOT NG NI TIP V nh hc sinh n tp tit sau kim tra hc k I. IV. RT KINH NGHIM Hc sinh cn chun b trc cc bi n tp trc nh.

Tit: 35.

KIM TRA HC K I
72

I. MC TIU Nhm kim tra, nh gi kt qu hc tp ca hc sinh II. BI I. Phn t lun (4 im) Hy trnh by khi nim, nguyn nhn v cc biu hin ca quy lut a i v quy lut phi a i II. Phn trc nghim (3 im) Khoanh trn tr li ng nht 1. Dao ng thy triu ln nht khi a. Mt Trng nm gia Tri t v Mt Tri c. Tri t nm v tr vung gc vi Mt Trng v Mt Tri b. Mt Trng nm v tr thng hng vi Mt d. Mt Trng v tr thng gc vi Tri t Tri v Tri t 2. Sc ht ca Mt Trng v Mt Tri cng hng vi nhau s lm cho thy triu: a. Thp nht c. Ln va b. Ln nht d. Bnh thng 3. Sng c din tch lu vc ln nht th gii l sng: a. A-ma-dn c.I--nit-xy b. Nin d. Trng Giang 4. Nhng v d no di y khng biu hin quy lut thng nht v hon chnh ca lp v a l? a. Cng ln v cao, thi gian chiu sng c. Thc vt rng b ph hy, t s b xi mn, cng ngn, nhit cng thp kh hu b bin i b. Lng ma tng ln lm tng cng lu d. Kh hu bin i t kh hn sang m t s lng nc sng lm ch dng chy thay i, lm tng qu trnh xi mn 5. Nguyn nhn to nn quy lut thng nht v hon chnh ca lp v a l l do tt c cc thnh phn ca lp v a l chu tc ng a. Trc tip ca ni lc v ngoi lc c. Trc tip v gin tip ca ni lc b. Trc tip v gin tip ca ngoi lc d. Trc tip v gin tip ca ni lc v ngoi lc 6. c im no sau y khng phi ca lp v a l? a. Ni c s xm nhp v tc ng ln nhau c. S bin i c quy lut ca cc thnh phn ca cc lp v b phn t nhin b. Chiu dy khng ln, ti a khong 30 -35 d. c cu to bi trm tch, granit, km ba dan III. Phn bi tp (3 im) Hy v v trnh by vng tun hon nh v vng tun hon ln ca nc trn Tri t?

Tit: 36.

CHNG VIII: A L CNG NGHIP

73

BI 31: VAI TR V C IM CA CNG NGHIP. CC NHN T NH HNG TI PHT TRIN V PHN B CNG NGHIP
I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu c vai tr v c im ca sn xut cng nghip. - Phn tch c nh hng ca cc nhn t t nhin v kinh t x hi ti s pht trin v phn b cng nghip. 2. K nng - Xc lp mi quan h a l gia t nhin, dn c. cc ngnh kinh t...vi s pht trin v phn b cng nghip. - Bit phn tch v nhn xt s v c im pht trin v nh hng ca cc iu kin t nhin v kinh t - x hi i vi s pht trin v phn b cng nghip. 3. Thi , hnh vi HS nhn thc c cng nghip nc ta cha pht trin mnh, trnh khoa hc v cng nghip cn thua km nhiu cc nc trn th gii v khu vc, i hi s ng gp ca th h tr. II. THIT B DY HC - Bn cng nghip th gii. - Tranh nh v hot ng sn xut cng nghip. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (Khng)

3. Ni dung bi ging
M bi: Ngnh cng nghip l mt trong nhng ngnh c vai tr rt quan trng vi nn kinh t quc dn. Trong bi hc hm nay cc em cn nm c vai tr, c im ca ngnh cng nghip, cc nhn t nh hng ti s pht trin v phn b ngnh cng nghip. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn Cu hi: Hy k tn cc sn phm cng nghip, t nu vai tr ca ngnh cng nghip - Mt HS tr li, cc HS khc b sung. GV ghi cc v d ln bng, chn v nhm cc v d theo cc vai tr HS d dng nu c cc vai tr ca ngnh cng nghip. GV nu khi nim cng nghip ho l qu trnh chuyn dch t nn kinh t ch yu da trn c s nng nghip sang mt nn kinh t v c bn da trn mt nn sn xut cng nghip. Cu hi: Ti sao cc nc ang pht trin, trong c Vit Nam, phi tin hnh cng nghip ho?
74

Ni dung chnh I. Vai tr v c im ca cng nghip 1. Vai tr - Cng nghip gi vai tr ch ao trong nn kinh t quc dn - To ra t liu sn xut v xy dng c s vt cht k thut cho cc ngnh kinh t t thc y cc ngnh kinh t pht trin. - Gii phng sc lao ng, to ra nhiu sn phm tiu dng,

- Mt HS tr li, cc HS khc b sung. GV chun kin thc. ( cc nc ang pht trin, t trng ngnh nng nghip vn cao, pht trin cng nghip s thc y ngnh nng nghip v cc ngnh kinh t khc pht trin, m bo s n nh v kinh t - x hi, gii quyt tt vic lm... Hot ng 2: C nhn/ cp - Bc 1 : c mc I.2 trang 119 SGK cho bit sn xut cng nghip c chia thnh my giai on ? Cho v d v mi giai on. - Bc 2 : Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. GV chun kin thc. Cu hi: Phn bit cc giai on sn xut ca ngnh sn xut thp v ngnh dt vi. Hot ng 3: C nhn Cu hi: Hy nu nhng biu hin chng t sn xut cng nghip c tnh tp trung cao . So snh c im trn vi c im ca sn xut nng nghip. - Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - Hy ly v d chng minh rng: Sn xut cng nghip gm nhiu ngnh phc tp, c phn cng t m v c s phi hp cht ch to ra sn phm cui cng.

Hot ng 4: C nhn/ Cp - Cc ngnh cng nghip c phn loi nh th no? - So snh c cu ngnh cng nghip vi c cu ngnh nng nghip, nu s khc nhau ca ngnh cng nghip nhm A (gm cc ngnh sn xut t liu sn xut) v ngnh cng nghip nhm B (ngnh sn xut cc sn phm phc v trc tip cho con ngi).

Hot ng 5: Theo nhm GV gii thiu s th hin nh hng ca cc nhn t ti s pht trin v phn b cng nghip. Gm 2 cp biu hin. Cp 1 l cc nhn t, cp 2 ca s biu hin nh hng cc nhn t nh hng ti pht trin v phn b
75

nng cao trnh vn minh ca ton x hi. - Cng c an ninh quc phng. - Khai thc hiu qu ti nguyn thin nhin. 2. c im a. Sn xut cng nghip gm 2 giai on - Giai on 1: Tc ng vo i tng lao ng to ra ngun nguyn liu - Giai on 2: Ch bin nguyn liu to ra t liu sn xut v vt phm tiu dng b. Sn xut cng nghip c tnh tp trung cao Th hin s tp trung t liu sn xut, nhn cng v sn phm trn 1 din tch nht nh. c. Sn xut cng nghip gm nhiu ngnh phc tp, c phn cng t m v c s phi hp cht ch to ra sn phm cui cng. 3. Phn loi - Da vo tnh cht tc ng n i tng lao ng ngnh cng nghip c chia thnh hai nhm: + Cng nghip khai thc. + Cng nghip ch bin. - Da vo cng dng kinh t ca sn phm ngnh cng nghip c chia lm hai nhm: + Cng nghip nng (nhm A). + Cng nghip nh (nhm B). II. Cc nhn t nh hng ti pht trin v phn b cng nghip 1. V tr a l 2. iu kin t nhin

cng nghip). - Bc 1: GV chia nhm v giao nhim v cho HS. + Cc nhm chn tm v d chng minh nh hng ca v tr a l v iu kin t nhin ti pht trin v phn b cng nghip. + Cc nhm l tm v d chng minh nh hng ca kinh t x hi. - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS trnh by kt qu, cc HS khc nhn xt b sung. GV chun kin thc.

- Khong sn - Kh hu - nc - t, rng, bin 3. Kinh t - x hi - Dn c - lao ng - Tin b khoa hc k thut - Th trng - C s h tng, c s vt cht - k thut - ng li chnh sch

PHIU HC TP Nhim v: Da vo s mc II trang 120 SGK, kt hp vi s hiu bit, em hy : 1. Tm v d chng minh v tr a l, iu kin t nhin, cc yu t kinh t - x hi nh hng ti pht trin v phn b cng nghip - V tr a l thun li :.................................................................... - Nhn t t nhin + Khong sn :............................................................................................ + Ngun nc: ........................................................................................ + Kh hu : ................................................................................................. + t :...................................................................................................... * nh hng ca kinh t x hi. - Dn c : ................................................................................................ - Tin b khoa hc, k thut :.................................................................... - Th trng: .............................................................................................. - C s h tng, c s vt cht k thut : ................................................. 2. Phn tch cc nhn t nh hng ti s hnh thnh trung tm gang thp Thi Nguyn ca nc ta. .................................................................................................................. THNG TIN PHN HI 1. Tm v d chng minh v tr a l, iu kin t nhin, cc yu t kinh t - x hi nh hng ti pht trin v phn b cng nghip. * Nhn t v tr a l v iu kin t nhin: - V tr a l (gn cng, c ng quc l, ng st i qua, gn trung tm thnh ph thun li hnh thnh cc khu cng nghip). - Nhn t t nhin: + Khong sn c tr lng ln, cht lng tt th qui m cc nh my s ln.V d khu cng nghip khai thc than Qung Ninh. + Ngun nc: quan trng cho vic phn b cc x nghip cn nhiu nc trong qu trnh sn xut nh luyn kim, dt, nhum ch bin thc phm... + Kh hu c ma ng lnh: c th trng cy n i v cy cn nhit lm nguyn liu cho ngnh
76

cng nghip ch bin lng thc, thc phm. Kh hu c m cao phi ch bo qun my mc, trnh han g... + t xy dng nh my, x nghip * Nhn t kinh t - x hi. - Dn c : Ni c ngun lao ng di do thun li pht trin cc ngnh cng nghip cn nhiu lao ng nh dt, may... Ni c lao ng k thut cao s l ng lc pht trin cc ngnh cng nghip hin i nh in t - tin hc, c kh chnh xc... - Tin b khoa hc- k thut gip khai thc nguyn liu t hiu qu cao hn v c th lm thay i qui lut phn b cng nghip. - Th trng: tc ng ti qu trnh la chn v tr ca x nghip v hng chuyn mn ho sn xut. - C s h tng, c s vt cht k thut thun li pht trin cc khu cng nghip, trung tm cng nghip .V d H Ni, thnh ph H Ch Minh. 2. Phn tch cc nhn t nh hng ti s hnh thnh trung tm gang thp Thi Nguyn. Cc nhn t quyt nh s hnh thnh trung tm cng nghip Thi Nguyn l : - C m st Tri Cau, m than Phn M (nhn t khong sn). - Gn sng Cu, ngun nc phong ph (nhn t ngun nc). - C quc l s 3, ng st Thi Nguyn - H Ni (nhn t c s h tng). - Ngun lao ng di do c trnh cao (nhn t dn c). - V tr nm gn trung tm ca vng kinh t Bc B. IV. NH GI 1. Cu sau ng hay sai? a. Sn xut cng nghip c tnh phn tn trong khng gian. b. Giai on 2 ca sn xut cng nghip l tc ng vo i tng lao ng to ra nguyn liu. c. Tr lng khong sn nh hng ti qui m cc x nghip cng nghip 2. Nu cc nhn t tc ng ti vic hnh thnh trung tm cng nghip H Ni. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

77

Tit: 37.

BI 32: A L CC NGNH CNG NGHIP

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu c vai tr v c cu ngnh nng lng, tnh hnh sn xut v phn b ca ngnh cng nghip nng lng : Khai thc than, khai thc du v cng nghip in lc.. - Hiu c vai tr, tnh hnh sn xut v phn b ca ngnh cng nghip luyn kim. 2. K nng - Xc nh trn lc nhng khu vc c nhiu than, du m, nhng nc khai thc than, du m v sn xut in ch yu trn th gii. - Bit v v nhn xt biu v tnh hnh khai thc than, du m, bit cch tnh tc tng trng ca ngnh sn xut in nng. 3. Thi , hnh vi - Nhn thc c tm quan trng ca ngnh nng lng trong s nghip cng nghip ho, hin i ho nc ta. - thc c s cn thit phi bo v mi trng trong vic pht trin ngnh cng nghip nng lng. II. THIT B DY HC - Bn Cng nghip th gii. - Tranh nh v sn xut in, khai thc than, du kh Vit Nam v th gii. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu vai tr v c im ca ngnh cng nghip? Cu 2: Trnh by nhng nhn t nh hng n s pht trin v phn b ngnh CN? 3. Ni dung bi ging M bi: Khc vi nng nghip, cng nghip gm rt nhiu ngnh nh, mi ngnh c vai tr v c im ring. Hm nay chng ta s tm hiu ngnh cng nghip nng lng, ngnh kinh t quan trng v c bn ca mt quc gia. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp Cu hi: Ngnh cng nghip nng lng c vai tr quan trng nh th no? gm nhng ngnh nh no? Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt, b xung. Ni dung chnh I. Cng nghip nng lng 1. Vai tr - Nng lng l ngnh kinh t quan trng v c bn ca mi quc gia bi bt k ngnh sn xut hin i no cng cn phi c mt c s nng lng nht nh. - Nng lng l tin ca tin b khoa hc k thut. Hot ng 2: Theo nhm/ cp 2. Cc ngnh chnh - Da vo ni dung SGK v kin thc hc - Ngnh khai thc than. hy trnh by vai tr, tr lng, sn lng v - Ngnh khai thc du kh. phn b ca cc ngnh khai thc than, khai thc - Ngnh cng nghip in lc.
78

du kh v ngnh cng nghip in lc? Lin h VN. Hot ng 3: C lp II. Cng nghip luyn kim - K tn cc loi kim loi en v kim loi mu 1. Luyn kim en m em bit? 2. Luyn kim mu - Phn bit gia ngnh luyn kim en v luyn kim mu? Hot ng 4: Nhm/Cp. - Bc 1: HS hon thnh phiu hc tp s - Bc 2: i din HS trnh by. GV chun kin thc PHIU HC TP S 1 Nhim v: c mc II, trang 124 SGK kt hp quan st hnh 32.5 in vo bng sau cc c im ca ngnh cng nghip luyn kim en v luyn kim mu. Luyn kim en Luyn kim mu - Cung cp nguyn liu cho ngnh ch Lm nguyn liu cho ngnh cng nghip Vai to my v gia cng kim loi. ch to my (t, my bay, k thut in, tr - Hu ht cc ngnh kinh t u s dng in t). cc sn phm ca ngnh luyn kim en Lm trang sc. Sn xut bao gm 2 giai on: - S dng mt khi lng ln nguyn c - Giai on 1: Lm giu qung nhin liu v cht tr dung im - Giai on 2: Ch bin tinh qung sn - Quy trnh sn xut rt phc tp xut ra kim loi 800 triu tn/nm chim 90% sn lng Hng nm sn xut khong 25 triu tn Sn kim loi th gii. nhm, 15 triu tn ng. 1,1 triu tn lng Niken, 7 triu tn km - Ti cc nc pht trin hoc nhng Ti cc nc pht trin v mt s nc Phn nc c nhiu qung st v than nh: c nhiu m kim loi mu nh: Hoa K, b Trung Quc, Nht Bn, Hoa K... LB Nga, Trung Quc ... IV. NH GI 1. Chn ng nht trong cu sau: a. Nc c sn lng in cao nht th gii l: A. Hoa k. B. Trung Quc. C. Nht bn. D. LB Nga. b. Loi hnh sn xut in ch yu trn th gii l: A. Thu in. B. Nhit in. C. in nguyn t. D. in tua bin kh. 2. Cu sau ng hay sai? Ti sao a. Than v du m va l nguyn liu va l nhin liu. b. Khai thc than, du m d gy nhim mi trng. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.
79

Tit: 38.

BI 32: A L CC NGNH CNG NGHIP (tip theo)

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HC cn: 1. Kin thc - Bit c vai tr, c im sn xut v phn b ca ngnh cng nghip c kh, in t - tin hc v cng nghip ho cht. - Hiu c vai tr ca cng nghip sn xut hng tiu dng ni chung, cng nghip dt - may ni ring; ca ngnh cng nghip thc phm cng nh c im phn b ca chng. 2. K nng - Phn bit c cc phn ngnh ca cng nghip c kh, in t - tin hc v cng nghip ho cht cng nh cng nghip sn xut hng tiu dng v cng nghip thc phm. - Bit phn tch v nhn xt lc sn xut t v my thu hnh. 3. Thi , hnh vi - Nhn thc c tm quan trng ca cc ngnh cng nghip c kh, in t - tin hc, ho cht, cng nghip sn xut hng tiu dng v cng nghip thc phm trong s nghip cng nghip ho, hin i ho Vit Nam. - Thy c nhng thun li v kh khn ca cc ngnh ny nc ta v a phng. II. THIT B DY HC - Bn Cng nghip th gii. - Tranh nh v cng nghip c kh v in t - tin hc. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu vai tr v c im ca ngnh cng nghip? Cu 2: Trnh by nhng nhn t nh hng n s pht trin v phn b ngnh CN? 3. Ni dung bi ging Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn/ cp Cu hi: c SGK v da vo vn hiu bit: - Nu vai tr ca ngnh cng nghip c kh. Cho v d minh ho. - Ti sao ni: cng nghip c kh l qu tim ca cng nghip nng? (Cc ngnh cng nghip nng u s dng my mc (sn phm ngnh cng nghip c kh) trong sn xut. Hot ng 2: C lp Cu hi: Ngnh cng nghip c kh gm my phn ngnh? Nu s khc bit gia cc phn
80

Ni dung chnh III. Ngnh cng nghip c kh 1. Vai tr: l qu tim ca cng nghip nng. - Sn xut cng c, thit b cho tt c cc ngnh kinh t, nng cao nng xut lao ng - Sn xut cc sn phm phc v sinh hot ca con ngi, nng cao cht lng cuc sng. 2. Cc ngnh cng nghip c kh - C kh thit b ton b - C kh my cng c

ngnh c kh. - C kh thit b ton b: l ngnh sn xut ra cc dy truyn thit b ng b gm nhiu my mc c khi lng v kch thc ln, i hi vn u t ln, trnh khoa hc k thut cao. - C kh my cng c: sn xut ra cc loi my mc c khi lng v kch thc trung bnh, s dng lm cng c cho cc ngnh sn xut. - C kh hng tiu dng: sn xut ra cc loi my mc phc v sinh hot ca con ngi. - C kh chnh xc: sn xut ra cc loi my mc, hay chi tit my c chnh xc cao, i hi s u t ln v khoa hc k thut. Hot ng 3: nhm/ cp - Bc 1: HS hon thnh phiu hc tp Nhim v: c mc IV, trang 127 SGK kt hp vn hiu bit, in tip t vo ch chm (....) + Vai tr ca ngnh in t tin hc: .................... + u im: .......................................... + Gm cc nhm ngnh:...................... + Cc nc sn xut nhiu: ................. - Bc 2: i din HS trnh by. GV chun kin thc Cu hi: Ti sao ni cng nghip in t - tin hc l thc o trnh pht trin kinh t - k thut ca cc nc trn th gii ? (Do nhng c im ni bt l: vn u t ln, trnh khoa hc k thut cao. Sn phm c ng dng trong mi lnh vc sn xut, nghin cu khoa hc, hot ng ti chnh, gio dc,...nng cao nng sut lao ng v cht lng cuc sng).

- C kh hng tiu dng - C kh chnh xc

Hot ng 4: C lp Cu hi: c mc V, trang 128-SGK, kt hp hiu bit ca bn thn hy nu vai tr ca ngnh cng nghip ho cht. Cho v d. - Mt HS tr li, cc HS khc b sung. GV chun kin thc. Cu hi: Quan st s cc phn ngnh ca cng nghip ho cht, cho bit: - Ngnh cng nghip ho cht c phn lm
81

IV. Cng nghip in t - tin hc 1. Vai tr ca ngnh in t tin hc: in t - tin hc tuy mi ra i song l ngnh mi nhn ca nhiu nc, l thc o trnh pht trin kinh t - k thut ca cc nc, thc y cc ngnh kinh t khc pht trin, gp phn nng cao cht lng cuc sng... - u im: Tn t nguyn liu, t gy nhim mi trng. 2. Phn loi + My tnh: phn mm, thit b cng ngh... + Thit b in t: linh kin in t, t in, cc vi mch... + in t tiu dng: ti vi mu, ct st, u a... + Thit b vin thng: in thoi, my Fax... * Cc nc sn xut nhiu: Hoa K, Nht Bn, EU, Trung Quc... V. Cng nghip ho cht 1. Vai tr - To ra nhiu sn phm mi khng c trong t nhin. - Sn phm c s dng rng ri trong sn xut v i sng. - Tn dng ph liu ca cc ngnh khc to ra sn phm mi. 2. Cc phn ngnh chnh - Ho cht c bn

my ngnh chnh? - Sn phm ca ngnh ho cht c bn c s dng cho nhng ngnh sn xut no? - Ti sao n c phn b rng ri nhiu nc? - K tn cc nh my ho cht c bn Vit Nam. - Sn phm ngnh ho tng hp hu c c ngha nh th no trong i sng x hi? Ti sao vic sn xut cc ho cht tng hp hu c li tp trung cc nc pht trin? - Nu vai tr ca ngnh Ho du? Em c nhn xt g v tnh hnh sn xut v phn b ca cc phn ngnh cng nghip ho cht? - Trnh by c im ngnh sn xut hng tiu dng (nguyn liu, vn u t, lao ng, qui trnh sn xut, trnh khoa hc k thut). - C cu ngnh cng nghip sn xut hng tiu dng gm nhng ngnh no? - Hy k tn mt s nc c ngnh sn xut hng tiu dng pht trin. Hot ng 4: C lp - Bc 1: GV yu cu HS tr li cu hi: + Nu vai tr ca ngnh cng nghip thc phm? + Nu c cu ngnh ca ngnh cng thc phm? + So snh c im ngnh cng nghip sn xut hng tiu dng v cng nghip thc phm? - Bc 2: HS tr li, GV chun xc kin thc.

- Ho tng hp hu c - Ho du

VI. Cng nghip sn xut hng tiu dng 1. c im - S dng ngun nguyn liu t nng nghip (ay, ci, cao su...), lm nghip (g), ng nghip (ngc trai, i mi...). - Cn ngun lao ng di do, th trng tiu th rng. - Vn u t t, quay vng vn nhanh. - Qui trnh sn xut n gin, khng i hi trnh khoa hc k thut cao. 2. C cu ngnh: Dt may; Da giy; Nha; Snh - s - thu tinh. * Cc nc pht trin ngnh sn xut hng tiu dng: Trung Quc, Hoa K, Nht Bn... VII. Cng nghip thc phm 1. Vai tr: + p ng nhu cu ca con ngi v n ung. + Lm tng gi tr ca sn phm nng nghip, to kh nng xut khu, ci thin i sng. 2. C cu ngnh gm: + Ch bin cc sn phm trng trt: xay st, ng, bnh ko, ru bia, thuc l... + Ch bin cc sn phm chn nui: sa, b, tht hp... + Ch bin thu hi sn: mui, nc mm, thu sn ng lnh. IV. NH GI: Chn ng nht trong cu sau. Ngnh cng nghip c mnh danh l qu tim ca cng nghip nng l: A. Cng nghip luyn kim. B. Cng nghip c kh. C. Cng nghip in lc. D. Cng nghip in t tin hc. 2. in tip vo du ... Ngnh cng nghip c kh gm cc phn ngnh ....................................... Ngnh cng nghip in t tin hc gm cc nhm ngnh ............................ V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.
82

Tit: 39.

BI 33: MT S HNH THC CH YU CA T CHC LNH TH CNG NGHIP

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Phn bit c mt s hnh thc ch yu ca t chc lnh th cng nghip. - Bit c s pht trin t thp ln cao ca cc hnh thc ny. 2. K nng Nhn din c nhng c im chnh ca mi hnh thc t chc lnh th cng nghip. 3. Thi , hnh vi - Bit c cc hnh thc TCLTCN Vit Nam v a phng - ng h v c nhng ng gp tch cc trong cc hnh thc c th i phng (im cng nghip, khu cng nghip, khu ch xut...) II. THIT B DY HC - Hnh 33 SGK - Bn Cng nghip Vit Nam. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by c im ca ngnh cng nghip c kh? Cu 2: Trnh by c im ca ngnh cng nghip in t - tin hc? 3. Ni dung bi ging Hot ng ca GV v HS Ni dung chnh Hot ng 1: C lp I. Vai tr ca t chc lnh th Cu hi: Da vo SGK cho bit vai tr ca t chc lnh th cng nghip cng nghip. Thc y qu trnh cng nghip ho, hin i ho t nc. Hot ng 2: Nhm II. Mt s hnh thc ca t - Bc 1: GV giao nhim v cho cc nhm chc lnh th cng nghip - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. 1. im cng nghip - Bc 3: i din HS trnh by 2. Khu cng nghip tp trung GV chun kin thc v a thm cu hi. + K tn mt s im cng nghip a phng. + K tn mt s khu cng nghip, khu ch xut Vit Nam m em bit. Khu cng nghip (KCN) Vit Nam: Thng Long, Ni Bi (H Ni), KCN Tn Bnh, Tn Thun, Lin Chiu (thnh ph HCM); Khu ch xut Tn Thun, Linh Trung (TP H Ch Minh); Sn (Hi Phng)...
83

PHIU HC TP Nhim v: Da vo ni dung sch gio khoa trang 131, hy so snh im cng nghip v khu cng nghip tp trung theo dn . im cng nghip Khu cng nghip tp trung Nm gn ngun nguyn, nhin liu. Khu vc c ranh gii r rng, V tr gn cc cng bin, quc l, sn bay... Quy m nh ch gm 1 hoc 2 x nghip. Quy m kh ln, gm nhiu x Quy m nghip cng nghip v x nghip dch v h tr sn xut. Mi quan Cc x nghip c kh nng hp Khng c mi lin h v mt k thut sn xut, h gia cc tc sn xut cao. kinh t vi cc x nghip khc. x nghip Hot ng 3: C nhn/ cp - Bc 1: Da vo ni dung sch gio khoa trang 131, hy nu c im ca trung tm cng nghip theo dn : + Quy m. + Mi quan h gia cc c s sn xut cng nghip. + Mng li giao thng vn ti. + K tn cc trung tm cng nghip Vit Nam. - Bc 2: Mt HS trnh by, GV chun kin thc. Hot ng 4: C nhn/ cp - Bc 1: Da vo ni dung sch gio khoa trang 131, hy nu c im ca vng cng nghip (VCN) theo dn : + Quy m. + c im. + K tn mt s VCN trng im ca Vit Nam. - Bc 2: Mt HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung. GV chun kin thc . 3. Trung tm cng nghip - Gn vi cc th va v nh c v tr a l thun li. - Gm nhiu khu cng nghip, im cng nghip v nhiu x nghip cng nghip c mi lin h cht ch v sn xut k thut, cng ngh. - C cc x nghip nng ct - C cc x nghip b tr v phc v 4. Vng cng nghip - L hnh thc cao nht ca t chc lnh th cng nghip. - Gm nhiu x nghip, cm cng nghip, khu cng nghip, trung tm cng nghip c mi lin h cht ch vi nhau. - C mt vi ngnh cng nghip ch yu to nn hng chuyn mn ho ca vng. - C cc ngnh phc v v b tr.

IV. NH GI 1. Quan st H33 (132), hy in tn cc hnh thc t chc lnh th cng nghip sao cho ng v tr. 2. Xc nh trn bn kinh t Vit Nam cc trung tm cng nghip, vng cng nghip ca nc ta. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.
84

Tit: 40.

BI 34: THC HNH: V BIU TNH HNH SN XUT MT S SN PHM CNG NGHIP TRN TH GII
I. MC TIU BI HC Sau bi thc hnh, HS cn: 1. Kin thc - Cng c kin thc v a l cc ngnh cng nghip nng lng v cng nghip luyn kim. 2. K nng - Bit cch tnh ton tc tng trng cc sn phm ch yu: Than, du, in, thp. - Rn luyn k nng v, phn tch v nhn xt biu . II. THIT B DY HC Bt, my tnh, thc k. III. HOT NG DY HC M bi: GV nu nhim v ca bi thc hnh: 1. V trn cng mt h to cc th th hin tc tng trng cc sn phm cng nghip.

2. Nhn xt, gii thch biu :

Hot ng 1: C lp Cu hi: Khi no v biu ng? (Khi th hin ng thi pht trin ca cc i tng, hin tng a l qua nhiu nm). - Trnh by cch v biu ng? Hot ng 2: C nhn - HS t v biu - GV n c, kim tra vic thc hin ca HS - HS bo co kt qu Hot ng 3: C nhn/ cp - Bc 1: HS da vo bng s liu v biu , cho bit: + y l cc sn phm ca nghnh cng nghip no? + Nhn xt th biu din ca tng sn phm (tng, gim v tc tng, gim qua cc nm nh th no) + Gii thch nguyn nhn - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: HS i din tr li. GV chun kin thc. 1. X l bng s liu n v: (%) 1950 100 100 100 100 1960 143 201 238 183 1970 161 447 513 314 1980 207 586 853 361 1990 186 637 1224 407 2003 291 746 1536 460

Than Du m in Thp

85

2. V biu
1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 9 00 8 00 7 00 6 00 5 00 4 00 3 00 2 00 1 00 0

%
1224

1536

853 746 513 447 238 201 183 143 1960 314 161 1970 586 361 207 637 407 186 460 291

Tha n D m u i n Th p

100 100

1950

1980

1990

2003

Bi th hi t tngtr c s ph tha d m , n, th trn u n c ng c n m n, u i p th i i th i k 9 0- 2 0 g 15 03

Nm
3. Nhn xt v gii thch - y l sn phm ca cc ngnh cng nghip quan trng: Nng lng v luyn kim - Than l nng lng truyn thng. Trong vng 50 nm, nhp tng trng kh u. Thi k 1980 - 1990, tc tng trng c chng li do tm c ngun nng lng khc thay th (du kh, ht nhn). Vo cui nhng nm 1990, ngnh khai thc than li pht trin do y l loi nhin liu c tr lng ln, do pht trin mnh cng nghip ho hc - Du m: tuy pht trin mun hn cng nghip than nhng do nhng u im (kh nng sinh nhit ln, khng c tro, d np nhin liu, nguyn liu cho cc ngnh cng nghip.....) nn tc tng trng kh nhanh, trung bnh nm l 14%. - in l ngnh cng nghip nng lng tr, pht trin gn lin vi tin b khoa hc - k thut nn tc pht trin rt nhanh, trung bnh nm l 29%, c bit t thp k 80 tr li y, tc tng trng rt cao, ln ti 1224% nm 1990 v 1535% nm 2003 so vi nm 1950. - Thp l sn phm ca ngnh cng nghip luyn kim en, c s dng rng ri trong cc ngnh cng nghip, nht l cng nghip ch to c kh, trong xy dng v trong i sng. Tc tng trng ca thp t 1950 n nay kh u, trung bnh nm gn 9%, c th l nm 1950 sn lng thp l 189 triu tn, nm 1960 tng ln 346 triu tn (183%), nm 1970 tng ln 594 triu tn (314%), n nm 2003 tc tng trng t 460% (870 triu tn). IV. NH GI Gi hc sinh ln trnh by. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hon thin bi thc hnh v chun b cc bi n tp. VI. RT KINH NGHIM - Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng. - Hc sinh chun b bi thc hnh trc nh.

86

Tit: 41.

N TP
I. MC TIU N TP 1. Kin thc - Nhm cng c cc kin thc hc cho hc sinh t bi 31 n bi 34. 2. K nng - Rn luyn cc k nng c bn , k nng v biu , phn tch, nhn xt bng s liu. II. TIN HNH - Bc 1: Gio vin chia lp thnh 4 nhm, mi nhm tm hiu mt s vn sau. Nhm 1. - Trnh by vai tr v c im ca ngnh cng nghip. Nhm 2. Trnh by c im cc ngnh cng nghip nng lng, luyn kim, c kh. Nhm 3. Trnh by c im cc ngnh cng nghip in t - tin hc, ho cht, sn xut hng tiu dng, thc phm. Nhm 4. Trnh by cch v cc dng biu trn, ct, ng. - Da vo bng s liu trang 133 sch gio khoa, hy v biu th hin sn lng than, du m ca th gii qua cc nm. - Bc 2: Cc nhm tin hnh tho lun. - Bc 3: i din nhm ln trnh by, cc nhm khc b sung. Gio vin a ra kt lun cui cng. III. HOT NG NI TIP V nh hc sinh cn n bi tht tt gi sau kim tra 45 pht. IV. RT KINH NGHIM Hc sinh cn chun b tt nh v phn n tp.

87

Tit: 42. KIM TRA 45 PHT I. MC TIU Nhm kim tra nh gi kt qu hc tp ca hc sinh. II. BI I. Phn trc nghim: Khoanh trn tr li ng nht (3,5 im) 1. Trong sn xut nng nghip, cc cy trng, vt nui c gi l: a. T liu sn xut c. Cng c lao ng b. C s vt cht - k thut d. i tng lao ng 2. Loi cy cng nghip no sau y phn b ch yu min cn nhit i a. Cao su c. La m b. C ph d. Ch 3. Loi gia sc c nui nhiu cc vng kh hn, hoang mc v na hoang mc, c bit vng cn nhit l a. D c. B b. Cu d. Tru 5. Trong sn xut nng nghip, yu t t nhin nh hng nhiu nht n nng sut ca cy trng l: a. Trnh khoa hc k thut trong nng nghip c. Nhng din bin ca thi tit v kh hu. b. mu m ca t trng d. Ging cy trng thch hp 6. Nhn t quan trng nht quyt nh s pht trin ca nghnh chn nui l: a. Con ging c. C s thc n b. Ngun lao ng v th trng tiu th d. K thut 7. sn xut c nhiu nng sn hng ha, phng thc canh tc c p dng ph bin hin nay nhiu nc trn th gii l: a. Qung canh, c gii ha c. a canh v xen canh b.Thm canh, chuyn mn ha d. Lun canh v xen canh 8. C s t nhin u tin, quan trng nht tin hnh trng trt l: a. Ngun nc c. iu kin kh hu b. t trng d. Ging cy trng thch hp II. Phn thc hnh(3 im)

Cho bng s liu v n b v n ln trn th gii v: (triu con)

1980 1992 1996 2002 B 1218,1 1281,4 1320,0 1360,5 Ln 778,8 864,7 923,0 939,3 1. V biu th hin tnh hnh pht trin n b v ln ca th gii trong giai on 1980 - 2002. 2. Nhn xt. III. Phn t lun (3.5 im) - Nu vai tr ca cy lng thc - Hy k tn 6 loi cy cng nghip di ngy ph bin trn th gii m em bit.

88

Tit: 43.

CHNG IX: A L DCH V

BI 35: VAI TR, CC NHN T NH HNG C IM PHN B CC NGNH DCH V V

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Bit c c cu v vai tr ca ngnh dch v. - Hiu c nh hng ca cc nhn t kinh t - x hi ti s pht trin v phn b cc ngnh dch v. - Bit nhng c im phn b cc ngnh dch v trn th gii. 2. K nng - c v phn tch cc bn v t trng cc ngnh dch v trong c cu GDP ca cc nc trn th gii. - Xc nh c trn bn cc trung tm dch v ln trn th gii. II. THIT B DY HC - Bn T nhin th gii. - Bn Du lch Vit Nam. - Tranh nh, cc ti liu v hot ng ca ngnh dch v. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (Khng) 3. Ni dung bi ging M bi: Dch v gm nhiu nhm ngnh ang ngy cng thu ht nhiu lao ng v em li ngun thu nhp ln cho nn kinh t. S pht trin v phn b ca ngnh dch v chu tc ng ca nhiu nhn t khc nhau. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp Cu hi: HS c mc I trang 134 SGK, kt hp hiu bit bn thn, cho bit: - C cu ngnh dch v gm nhng nhm ngnh no? - Nu s khc bit ngnh dch v so vi ngnh nng nghip v cng nghip hc? * Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. * GV chun kin thc (C cu ngnh dch v rt phc tp, nhng ngnh khng thuc khu vc I v khu vc II. Khc vi ngnh cng nghip v nng nghip, ngnh dch v khng trc tip sn xut ra ca ci vt cht m ch tham gia vo qu trnh sn xut, lm tng gi tr hng ho. Ni dung chnh I. C cu v vai tr ca cc ngnh dch v. 1. C cu ngnh - Dch v kinh doanh gm: vn ti, thng tin lin lc, ti chnh, bo him kinh doanh bt ng sn, dch v ngh nghip. - Dch v tiu dng gm: Cc hot ng bn bun, bn l, du lch, cc dch v c nhn nh y t, gio dc... - Dch v cng cng gm cc dch v hnh chnh cng, cc hot ng on th.

89

Hot ng 2: Cp / nhm Cu hi: HS c mc I.2 trang 171 SGK kt hp hiu bit, hy: - Nu vai tr ca ngnh dch v? - Ti sao ngi ta v du lch l ngnh cng nghip khng khi? * Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. * GV chun kin thc.

2. Vai tr - Thc y cc ngnh sn xut vt cht pht trin, chuyn dch c cu kinh t. - Nng cao cht lng cuc sng, tng thu nhp cho con ngi. - Khai thc hiu qu cc ti nguyn thin nhin, di sn vn ho lch s v ngun lao ng. Hot ng 3: Nhm II. Cc nhn t nh hng ti s - Bc 1: GV giao nhim v cho cc nhm (xem phiu pht trin v phn b cc ngnh hc tp phn ph lc) dch v - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. (Xem thng tin phn hi phiu hc - Bc 3: 1 HS i din tr li. GV chun kin thc. tp s 1). (Xem thng tin phn hi phiu hc tp s 1) Cu hi: Khu vc c c cu dn s gi v ni c cu dn s tr c g khc nhau v cc loi hnh dch v? Hy k cc dch v phc v tt nguyn n nc ta? Hot ng 4: C nhn/ cp III. c im phn b cc ngnh Cu hi: Da vo hnh 48, hy nhn xt s phn ho t dch v trn th gii trng ca ngnh dch v trong c cu GDP ca cc nc - Cc nc pht trin ngnh dch v trn th gii? chim t trng cao. Cc nc ang - HS ch trn bn tr li, cc HS khc nhn xt. pht trin t trng dch v thp. * GV chun kin thc (T trng ngnh dch v trong c - Cc thnh ph cc ln l cc cu GDP ca cc nc c s phn ho r rt: Cc nc: trung tm dch v ln, c vai tr Hoa K, Nht Bn, xtrylia, Anh, Php, Italia, dch v quan trng trong nn kinh t th chim t trng rt cao 70%. Nhiu nc ngnh dch v gii. V d: Niu-I-ooc, Lun n, di 50% nh: Vit Nam, Lo, Campuchia, Innxia, Tky... Xu ng, Cngg...) - Mi thnh ph chuyn mn ho v mt s loi dch v. PH LC PHIU HC TP Nhim v: c mc II trang 135 SGK, kt hp vn hiu bit, hy in tip vo du............ nh hng ca nhn t ti s pht trin v phn b ngnh dch v. Cho v d. - Trnh pht trin kinh t v nng sut lao ng x hi:................................... - S dn, c cu dn s, sc mua ca dn c: ...................................................... - Phn b dn c : .............................................................................................. - Truyn thng vn ho, phong tc tp qun:............................................................. - S phn b cc ti nguyn du lch: ..................................................................

THNG TIN PHN HI

90

nh hng ca cc nhn t ti s pht trin v phn b ngnh dch v. Cho v d. - Trnh pht trin kinh t v nng sut lao ng x hi: u t b sung lao ng cho ngnh dch v. V d: Ngnh cng nghip v nng nghip c trnh cao s gii phng lao ng chuyn sang dch v. - S dn, c cu dn s, sc mua ca dn c: nh hng ti nhp pht trin v c cu ngnh dch v. V d: C cu dn s gi s xut hin cc dch v chm sc ngi gi. Dn c thu nhp cao, sc mua ln, ngnh dch v tng trng nhanh. - Phn b dn c: quyt nh mng li dch v. V d: Ni c mt dn cao (thnh ph, th x) s c nhiu c s v loi hnh dch v hn nhng khu vc tha dn. - Truyn thng vn ho, phong tc tp qun nh hng ti t chc dch v. V d: Cc dch v phc v tt nguyn n Vit Nam nh gi bnh chng, gi gi, bn hoa ti.... - S phn b cc ti nguyn du lch: Hnh thnh cc im du lch. V d: H Long, C Hu... l nhng im du lch hp dn nc ta IV. NH GI 1. Nu vai tr ca ngnh dch v. 2. in vo s sau c cu ngnh dch v:

Cc ngnh dch v

3. Trnh by cc nhn t nh hng ti s pht trin v phn b ngnh dch v. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

91

Tit: 44.

BI 36: VAI TR, C IM V CC NHN T NH HNG N S PHT TRIN V PHN B NGNH GIAO THNG VN TI
I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nm c vai tr v c im ca ngnh giao thng vn ti v cc tiu ch nh gi khi lng dch v ca hot ng vn ti. - Bit c nh hng ca tng nhn t t nhin, kinh t - x hi n s pht trin v phn b ngnh giao thng vn ti cng nh s hot ng ca cc phng tin vn ti. 2. K nng - c v phn tch nh a l. - K nng c v phn tch biu . - Lin h vi thc t Vit Nam v thc t a phng mnh hiu c mc nh hng ca cc nhn t ti s pht trin v phn b ngnh giao thng vn ti. 3. Thi , hnh vi: C thc chp hnh tt lut l an ton giao thng. II. THIT B DY HC - Cc phiu hc tp. - Bn Giao thng Vit Nam. - Bn Hnh th Vit Nam. - Tranh nh v giao thng vn ti Vit Nam v Th gii. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by c cu, vai tr, c im ngnh dch v? Cu 2: Nu cc nhn t nh hng n s pht trin v phn b ngnh dch v? 3. Ni dung bi ging M bi : Trong s cc ngnh dch v th giao thng vn ti l ngnh rt quan trng khng th thiu c trong cc hot ng sn xut v i sng x hi. Bi hm nay cc em s c hc. Hot ng ca GV v HS Hat ng 1 : C lp Cu hi : - Hy k cc hot ng ca ngnh giao thng vn ti (GTVT). (Ch hng ln bin gii, ch bng cho nh my dt, my bay chin u, xe t buyt....). - Qua cc v d nu vai tr ca ngnh GTVT. Ni dung chnh I. Vai tr v c im ngnh giao thng vn ti 1. Vai tr - Tham gia vo qu trnh sn xut. - Thc hin mi giao lu kinh t gia cc vng v cc nc. - Phc v nhu cu i li ca con ngi. - Tng cng sc mnh quc phng.

92

Hot ng 2: C nhn 2. c im - Bc 1 : GV pht phiu hc tp s 1, HS in - Sn phm l s chuyn ch ngi v theo yu cu. hng ho. - Bc 2 : HS tr li theo phiu hc tp. GV - Ch tiu nh gi GTVT : chun kin thc v yu cu HS phn bit vn + Khi lng vn chuyn: tn v chuyn v lun chuyn. ngi. + Khi lng lun chuyn: ngi.km v tn.km. Hot ng 3: Nhm II. Cc nhn t nh hng n s - Bc 1 : GV giao nhim v cho HS lm phiu pht trin v phn b ngnh GTVT hc tp s 2 (xem phiu phn ph lc). 1. iu kin t nhin: nh hng n - Bc 2 : HS trao i, b sung cho nhau. s phn b v hot ng ca cc loi - Bc 3 : Mt HS trnh by v nh hng ca hnh GTVT. KTN. 2. iu kin kinh t - x hi: C Cu hi: ngha quyt nh i vi s pht trin + Trong cc ngnh kinh t, ngnh no nh hng v phn b ngnh GTVT. mnh nht ti s pht trin v phn b GTVT. Cho v d minh ho? + Nhn t iu kin t nhin v nhn t KT - XH nhn t no c ngha quyt nh n s pht trin v phn b ngnh giao thng vn ti? Nu v d chng minh? PH LC PHIU HC TP S 1. T s sau, em hy rt ra c im ca giao thng vn ti. Sn phm Thc o

S lng hnh khch vn chuyn S lng hnh khch lun chuyn

Chuyn ch ngi Ngnh giao thng vn ti

C li vn chuyn trung bnh S lng hng ha vn chuyn S lng hng ha lun chuyn C li vn chuyn trung bnh

Chuyn ch vt t, nguyn liu, hng ha

93

PHIU HC TP S 2 Nhim v: c mc II trang 176, 177 SGK, kt hp vi hiu bit ca bn thn, em hy im vo du.... trong s di y nh hng ca cc nhn t t nhin v kinh t - x hi ti s pht trin v phn b GTVT. THNG TIN PHN HI PHIU HC TP S 2 Nhn t nh hng ti s pht trin v phn b GTVT iu kin t V tr a l Loi hnh vn ti nhin a hnh Xy dng cc cng trnh, hng vn chuyn Kh hu Hot ng Sng ngi Vn ti ng thu, chi ph cu ng iu kin S pht trin v phn b ca S pht trin v phn b GTVT kinh t - x hi cc ngnh kinh t Trnh KHKT Mt v loi hnh GTVT Quan h gia ni sn xut v Hng vn chuyn ni tiu th Phn b dn c Vn ti hnh khch v hng ha IV. NH GI 1. Chn ng nht trong cc cu sau: a. Ngnh giao thng vn ti l: A. Ngnh phi sn xut vt cht. B. Ngnh sn xut ra ra nhiu ca ci vt cht. C. Ngnh sn xut vt cht c o. b. Giao thng vn ti c vai tr quan trng v: A. Tham gia vo qu trnh sn xut, phc v nhu cu i li ca con ngi. B. Gip thc hin mi quan h gia cc vng kinh t khc nhau. C. Tng cng sc mnh quc phng. D. Tt c u ng. 2. Hy nh du vo cc cu em cho l ng th hin vai tr quan trng ca ngnh giao thng vn ti. a. Tham gia vo qu trnh sn xut. b. Thc hin mi giao lu kinh t gia cc vng. c. To nguyn liu cho ngnh cng nghip ch bin. d. Phc v nhu cu i li ca con ngi. e. Tng cng sc mnh quc phng. g. Xy dng c s vt cht cho ngnh kinh t. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

94

Tit: 45.

BI 37: A L CC NGNH GIAO THNG VN TI

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nm c cc u, nhc im ca tng loi hnh vn ti. - Bit c c im pht trin v phn b ca tng ngnh vn ti trn th gii, xu hng mi trong s pht trin v phn b ca tng ngnh ny. - Thy mt s vn v mi trng do s hot ng ca cc phng tin vn ti v do cc s c mi trng xy ra trong qu trnh hot ng ca ngnh giao thng vn ti . 2. K nng - Bit lm vic vi bn Giao thng vn ti th gii. Xc nh c trn bn mt s tuyn ng giao thng quan trng ( t, ng thu, ng hng khng), v tr ca mt s u mi giao thng vn ti quc t. - Bit gii thch cc nguyn nhn pht trin v phn b ngnh giao thng vn ti. II. THIT B DY HC - Bn Giao thng vn ti th gii. - Bn Giao thng vn ti Vit Nam. - Tranh nh v cc phng tin giao thng vn ti. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu vai tr v c im ca ngnh GTVT? Cu 2: Nu cc nhn t nh hng n s pht trin v phn b ngnh GTVT? 3. Ni dung bi ging M bi: Hin nay, c nhiu loi hnh vn ti nh : ng st, ng t, ng ng, ng thu v ng hng khng, mi loi hnh vn ti c u v nhc im khc nhau, chng cng c vai tr rt quan trng i vi s pht trin kinh t ca mi quc gia. Hm nay, chng ta s tm hiu v c im ca tng loi hnh vn ti chnh trn th gii. Hot ng 1: Theo nhm - Bc 1: GV yu cu HS hon thnh phiu hc tp sau: PHIU HC TP Nhim v: c mc I, II trang 142, 143 SGK, kt hp vn hiu bit, hy in vo bng sau c im ca vn ti ng st v vn ti t. Vn ti ng st u im Nhc im Tnh hnh pht trin - Bc 2: Cc nhm trao i, b sung cho nhau.
95

Vn ti t

- Bc 3: - Mt HS trnh by v vn ti ng t. - Mt HS trnh by v vn ti ng st. Cc HS khc nhn xt. * GV chun kin thc (a thng tin phn hi phiu hc tp). THNG TIN PHN HI Vn ti ng st Vn ti t - Vn chuyn hng nng trn nhng tuyn - Tin li, c ng, c kh nng ng xa. thch nghi cao vi mi a hnh. u im - Tc nhanh, n nh, gi r. - c bit c hiu qu vi cc c li ngn v trung bnh. - Ch hot ng trn nhng tuyn ng - Gy nhim mi trng. Nhc ray c nh. - Gy ch tc giao thng v nhiu tai im - Chi ph ln xy dng ng ray, nh nn giao thng. ga v cn nhiu nhn vin. - Sc ko c s thay i t u my chy - ch to c nhiu loi t, c bng hi nc u my diezen u bit l t dng t nhin liu, t gy my chy in tu chy trn im t. nhim mi trng. Tnh hnh - Trc y ng ray kh rng 0,6m nay - Th gii c 700 triu t trong pht trin l 1,6m. 4/5 l xe du lch. - Tng chiu di ng st ca th gii l 1,2 triu km. - Tc ca tu t ti 500km/h Hot ng 2: C nhn/ cp - Bc 1: HS da vo hnh 37.2 trang 143, kt hp vn hiu bit, hy: + Nhn xt v c im phn b ngnh vn ti t trn th gii. + Lit k cc vn v mi trng lin quan n s pht trin ca ngnh cng nghip t trn th gii? - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. * GV chun kin thc. (Cc vn nghim trng v mi trng lin quan n s pht trin ca ngnh cng nghip t trn th gii: S dng nhiu nguyn liu kim loi (kim loi en, kim loi mu); s dng nhiu nhin liu (xng, du); Mng li ng t chim nhiu din tch; kh thi ca t gy nhim khng kh; gy n tc giao thng v tai nn giao thng tng nhanh). Hot ng 3: C nhn/ cp - Bc 1: GV gii thiu v vn ti ng ng. Yu cu HS ch trn bn nhng khu vc pht trin vn ti ng ng. Bc 2: HS c mc III trang 143 SGK, hy nu c im ca vn ti ng ng theo dn . + u im, nhc im. + Tnh hnh pht trin. Mt HS trnh by, cc HS khc nhn xt b sung. *GV chun kin thc: - u im: c hiu qu cao khi vn chuyn du v kh t, gi r, khng tn t xy dng.
96

- Nhc im: Ph thuc vo a hnh, khng vn chuyn cc vt cht rn. - Tnh hnh pht trin v phn b: + Chiu di ng ng tng nhanh: Ring Hoa K c 320.000km ng ng dn du v 2 triu km ng ng dn kh thin nhin. + Nhng nc, khu vc pht trin vn ti ng ng: Trung ng, Hoa K, Lin Bang Nga, Trung Quc. GV: Vn ti ng ng nc ta ang pht trin kh nhanh cng vi s pht trin ca ngnh du kh. Mt s tuyn ng ng quan trng ca nc ta l: Tuyn ng ng dn kh ng hnh t m Bch H v Th c; Tuyn ng ng vn chuyn kh t m Lan v Lan Ty v trung tm phn phi kh Ph M; Tuyn ng ng vn chuyn sn phm t cng xng du Bi Chy (Qung Ninh) ti cc tnh ng bng sng Hng... Hot ng ca GV v HS Hot ng 4: Cp/ nhm - Bc 1: HS c mc IV trang 144 SGK kt hp hiu bit, hy cho bit s phn b ca giao thng vn ti ng sng ph thuc vo nhng yu t no? Nu u, nhc im ca vn ti ng sng. - Bc 2: Mt HS trnh by, cc HS khc b sung, GV chun kin thc. GV lin h vn ti ng sng ng bng sng Cu Long. Hot ng 5: C lp - Bc 1: Nu mt s biu hin chng t s pht trin ca vn ti ng sng (vn tc ca tu, knh o...). - Bc 2: Mt HS tr li, cc HS khc b sung; GV chun kin thc. Hot ng 6: Cp / nhm - Bc 1: c mc V trang 144, SGK kt hp hiu bit: + Nu u, nhc im ca ngnh ng bin? + Nu nhng biu hin chng t s pht trin ca vn ti bin. Gi : (Khi lng lun chuyn ca vn ti bin, v tr cc cng bin, knh o, s i tu bun). - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS tr li, GV chun Ni dung chnh IV. ng sng, h 1. c im: - S phn b mng li ng sng, h ph thuc vo: + Cc lu vc sng ln, h ln. + Cc c s kinh t phn b dc theo cc dng sng. *u im: Gi r, ch c hng nng, cng knh, khng yu cu vn chuyn nhanh. *Nhc im: Ph thuc vo dng chy. 2. Tnh hnh pht trin v phn b - Tc ca cc tu chy trn sng h t 100km/h. - Nhiu sng c ci to, knh ni cc lu vc vn ti vi nhau. - Cc nc c mng li giao thng ng sng, h pht trin: Hoa K, Lin Bang Nga, Ca-na-a. V. ng bin 1. u im: Ch c hng nng, cng knh i trn cc tuyn ng xa. 2. Nhc im Gy nhim mi trng bin 3. Tnh hnh pht trin v phn b - m nhim 3/5 khi lng lun chuyn hng ho ca tt c cc loi hnh vn ti ch yu l vn chuyn du). - 2/3 s cng ln ca th gii nm ven b i Ty Dng. - Nhiu knh o ni bin c xy dng: Pa-na97

kin thc. - GV nu nhng yu cu xy dng v pht trin mt cng bin (C v tr thun li, c hu phng cng, c cc i tc ca cng). Ch trn bn cc hi cng ln th gii; NiuIooc, Botxn, Philaenphia, Rttec-am.... - Da vo ni dung sch gio khoa trang 146, hy: + Nu u, nhc im ca ngnh hng khng? + Nu tnh hnh pht trin v phn b ca ngnh hng khng?

ma, Xuy-, Ki-en - S i tu bun tng nhanh (Nht bn c 9399 tu bun).

VI. ng hng khng 1. u, nhc im - u im: Tc nhanh nht trong cc loi hnh vn ti. + i n nhng vng xa xi nht (vng cc, ni cao). - Nhc im: Cc ph t, trng ti thp, gy nhim khng kh. 2. Tnh hnh pht trin v phn b: - Tc my bay t 800-900km/gi. - Th gii c 5000 sn bay, tp trung Hoa K v EU.

IV. NH GI: Chn ng nht trong cc cu sau: 1) Ngnh vn ti c khi lng vn chuyn ln nht trn th gii l: A. Vn ti ng khng B. Vn ti ng st C. Vn ti ng t D. Vn ti ng bin. 2) Ngnh vn ti m nhim 3/5 khi lng lun chuyn hng ho ca tt c cc loi hnh vn ti l: A. Vn ti ng st. B. Vn ti ng khng. C. Vn ti ng bin. D. Vn ti ng t. 3) Ngnh vn ti t gy nhim mi trng nht l: A. Vn ti ng t. B. Vn ti ng st. C. Vn ti ng sng. D. Vn ti ng hng khng. V. HOT NG NI TIP - Tr li cu hi 1, 2 trang 186 SGK. - Su tm ti liu v knh o Xuy v Panama. VI. RT KINH NGHIM Cn lin h vi thc t a phng, thiu phng tin dy hc.

98

Tit: 46.

BI 38: THC HNH: VIT BO CO NGN V KNH O XUY- V PA-NA-MA

I. MC TIU BI HC Sau bi thc hnh, HS cn: 1. Kin thc - Hiu c ngha chin lc ca hai con knh ni ting th gii l Xuy- v Pa-na-ma; vai tr ca hai con knh ny trong ngnh vn ti bin th gii. - Nm c nhng li ch v kinh t nh c s hot ng ca cc knh o ny. 2. K nng - K nng tng hp cc ti liu t cc ngun khc nhau. - K nng phn tch bng s liu kt hp vi phn tch bn . - K nng vit bo co ngn v trnh by trc lp. II. THIT B DY HC - Bn Cc nc trn th gii. - Bn Cc nc Chu M. - Bn Cc nc Chu Phi. - Tranh nh v knh Xuy- v Pa-na-ma. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by u, nhc im v tnh hnh pht trin ca ngnh ng st, t? Cu 2: Trnh by u, nhc im v tnh hnh pht trin ca ngnh ng bin? 3. Ni dung bi ging M bi: Knh o Xuy- v Pa-na-ma l nim t ho ca con ngi trong qu trnh chinh phc thin nhin. Trong bi thc hnh ngy hm nay cc em cn nm c v tr chin lc v vai tr to ln ca hai con knh ny i vi ngnh vn ti bin th gii. Hot ng 1: HS xc nh trn bn th gii v tr ca knh o Xuy- v Pa-na-ma, cc bin v i dng ni lin qua knh o. Hot ng 2: Cp/nhm. - Bc 1: Gv giao nhim v cho HS hon thnh phiu hc tp, mt s nhm hon thnh phiu hc tp s 1, mt s nhm hon thnh phiu hc tp s 2. PHIU HC TP S 1 Nhim v: c mc III trang 149 SGK in vo du....cc c im c bn ca knh o Xuy-. Knh o Xuy- c xy dng t nm.......... ti nm........., ni bin.................. vi............... l con ng ngn nht ni i dng................. vi i dng............ knh di.............km. Knh o Xuy- khng cn:.................Thi gian qua knh l.................Do chin tranh gia Ai cp vi Ixaren, knh o b ng ca t nm.......... ti nm...........

99

PHIU HC TP S 2 Knh Pa-na-ma khi cng t nm.............do Phec-i-nng Let-xep ngi Php xy dng nhng tht bi do.................................................Hoa K thay Php xy dng t nm................n nm.............. v sau s hu knh Pa-na-ma ti nm............. mi trao tr hon ton cho nhn dn Panama. Knh o mang li li ch to ln cho Hoa K......................... - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS trnh by trc lp. Cc HS khc nhn xt, b sung. GV yu cu cc nhm tm ra nhng c im khc bit ca knh o Xuy- v Pa-na-ma. *GV cho HS quan st s tuyn knh o v gii thch v sao knh o Pa-na-ma phi xy dng u tu (Do s chnh lch v mc nc ca i dng Thi Bnh Dng v i Ty Dng nn Hoa K xy dng cc u tu iu chnh mc nc tng on knh sao cho c cao ngang bng nhau. V d khi tu i t i Ty Dng vo u tu Gattun th tu c mc vo cc si cp ko bng thp gi n ng yn, sau u tu c bm nc vo cho ngang bng vi mc nc ca h Gattun, khi tu i qua ca cng. C nh vy mc nc lun c iu chnh cho ngang bng nhau gia cc u tu tu di chuyn cho n khi ti i dng bn kia. Qu trnh di chuyn trn knh o, tu khng m my m di chuyn nh h thng my mc hai bn b knh). Hot ng 3: Theo nhm - Bc 1: Cc HS nhm chn lm phn b bi tp 1. Cc HS nhm l lm phn b bi tp 2. - Bc 2: i din hai nhm vit kt qu ln bng. - Bc 3: Cc HS khc nhn xt, b sung. GV chun kin thc. P N MC B BI TP 1: Tuyn -et-xa - Mum-bai Mi-na-al A-hma-i - Gi-noa Mi-naal A-hma-i - Rot-tec-am Mi-na-al-hma-i - Bantimo Ba-lik-pa-pan - Rot-tec-am Khong cch c rt ngn khi qua knh o Xuy- n v hi l 7620 6364 6372 3358 2778 n v % 64,5 57,5 53,4 27,9 23

- Li ch ca knh Xuy-: Gim cc ph vn chuyn, tng kh nng cnh tranh ca hng ho. Trnh c nh hng ca thin tai trong qu trnh vn chuyn. em li ngun thu ln cho Ai cp thng qua thu hi quan. Thc y giao lu kinh t gia Chu u, Chu Phi v chu .... - Nhng tn tht kinh t i vi Ai Cp khi knh o b ng ca l: mt i khon thu ln t thu hi quan, hn ch s giao lu kinh t gia Ai cp vi cc nc trn th gii.... - Khi knh o b ng ca cc nc ven a Trung Hi v bin en phi chi ph vn chuyn hng ho tng ln, kh nng cnh tranh hng ho gim mnh. Ri ro trong qu trnh vn chuyn tng do thin tai gy ra... P N MC B BI TP 2:
100

Tuyn Niu I-ooc - San Pnran-xi-c Niu I-ooc - Vancuv Niu I-ooc - Van-pa-rai-x Li-v-pun - Xan Phran-xi-xc Niu I-ooc - I--c-ha-ma Niu I-ooc - Xit-ni Niu I-ooc - Thng Hi Niu I-ooc - Xingapo

Khong cch c rt ngn khi qua knh Pa-na-ma n v hi l n v % 7844 7857 6710 5577 3342 3359 1737 1256 59,8 56,5 84,5 41,3 25,6 25,7 14 12,3

- Li ch ca knh Pa-na-ma: Knh o Pa-na-ma l con ng ngn nht ni Thi Bnh Dng v i Ty Dng, gim cc ph vn chuyn, tng kh nng cnh tranh ca hng ho. y mnh giao lu gia cc vng thuc chu - Thi Bnh Dng vi Hoa K, thc y kinh t pht trin . - Phi mt rt nhiu thi gian u tranh Pa-na-ma mi c Hoa K trao tr quyn s hu knh o. Knh o Pa-na-ma em li li ch to ln cho nn kinh t Pa-na-ma.... IV. NH GI Ch trn bn v nu hiu bit ca em v knh o Xuy- v Pa-na-ma. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 47.
101

BI 39: A L NGNH THNG TIN LIN LC

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nm c vai tr to ln ca ngnh thng tin lin lc, c bit trong thi i thng tin v ton cu ho hin nay. - Trnh by c s pht trin nhanh chng ca ngnh vin thng trn th gii v c im phn b dch v vin thng hin nay. 2. K nng - K nng c bn , lc . - K nng v biu thch hp t bng s liu cho. II. THIT B DY HC - Cc lc trong SGK phng to. - Bn cc nc trn th gii. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c (Kim tra phn thc hnh ca hc sinh) 3. Ni dung bi ging M bi: S pht trin mnh m ca ngnh thng tin lin lc khng ch c ngha quan trng i vi cc nc pht trin m cn c bit quan trng i vi cc nc ang pht trin trong qu trnh hi nhp kinh t th gii. Ngnh thng tin lin lc pht trin nh th no? Phn b ra sao? Chng ta s cng tm hiu trong bi hc hm nay. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: Cp/ nhm - Bc 1: HS c mc I trang 151 SGK, kt hp vi vn hiu bit, hy: + K tn cc loi hnh dch v thng tin lin lc? + Nu vai tr ca ngnh thng tin lin lc i vi nn kinh t - x hi ca mi quc gia? Cho v d? - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS tr li, cc HS khc nhn xt, GV chun kin thc. Ni dung chnh I. Vai tr ca ngnh thng tin lin lc - m nhim s vn chuyn cc tin tc mt cch nhanh chng v kp thi - To mi giao lu kinh t gia cc a phng v cc nc, thc y qu trnh ton cu ho. - Lm thay i cch thc t chc kinh t. - Nng cao cht lng cuc sng. - Thng tin lin lc l thc o ca nn vn minh. Hot ng 2: C nhn II. Tnh hnh pht trin v phn b Cu hi: c mc II trang 151 SGK kt hp hiu ngnh thng tin lin lc bit, hy: 1. Vin thng - Nu c im ca vin thng? Vin thng gm cc thit b thu v - S pht trin ca ngnh vin thng gn b mt thit pht, cho php truyn cc thng tin, m
102

vi ngnh cng nghip no? Nu biu hin ca s lin h mt thit . Hot ng 3: Cp / nhm - Bc 1: GV giao nhim v cho HS (xem phiu hc tp phn ph lc). - Bc 2: HS trao i b sung cho nhau. - Bc 3: Mt HS trnh by c im ca cc dch v vin thng. Mt HS ch trn bn v nu c im phn b my in thoi trn th gii. Cc HS khc nhn xt. GV chun kin thc (xem thng tin phn hi phn ph lc) Lin h: Vit Nam l nc c tc pht trin in thoi ng th 2 th gii. Nm 1991 nc ta c 0,2 my in thoi/100 dn, nm 2002 c 6 my/100 dn. n cui nm 2005, 100% s x trong ton quc c my in thoi. - GV: Thng tin lin lc thu tm nhiu ngnh kinh t, bin nhng iu khng tng thnh c thc. Thng tin lin lc khng ch l mt ngnh dch v m cn l c s h tng. V d: bu in khng ch l ni cung cp thng tin m cn l trung tm kinh doanh tin t (thng bo tuyn sinh, gi tin tit kim bu in, mua v my bay...).

thanh, hnh nh n cc khong cch xa trn tri t. 2. Cc dch v vin thng - in bo: Truyn thng tin khng c li thoi. - in thoi: Truyn tn hiu m thanh - Telex: Thit b in bo hin i, c th truyn tin nhn v s liu trc tip gia cc thu bao. - Fax: Thit b truyn vn bn v hnh nh ho. - Radio: H thng thng tin i chng truyn m thanh. - V tuyn truyn hnh: h thng tin i chng truyn m thanh, hnh nh. - My tnh c nhn v Internet: Thit b thng tin a phng tin truyn m thanh, hnh nh, vn bn.

PHIU HC TP Nhim v: Quan st hnh 52.1, c mc II trang 197 SGK, hy in vo bng sau Chc nng ca cc loi dch v vin thng. Cc dch v vin Nm ra i Chc nng thng in bo in thoi Telex v Fax Radio v V tuyn truyn hnh My tnh v Internet

THNG TIN PHN HI

103

Cc dch v vin Nm ra i thng in bo 1844 in thoi Telex v Fax Radio v tivi My tnh v Internet 1876 1958

Chc nng Truyn thng tin khng c li thoi. Truyn tn hiu m thanh. Truyn d liu my tnh. Truyn tin nhn v s liu trc tip gia cc thu bao. Thit b truyn vn bn v hnh nh ho.

Radio 1895 Truyn m thanh, hnh nh. Tivi 1936 1989 ni mng Truyn m thanh, hnh nh, vn bn. ton cu Lu gi thng tin.

IV. NH GI 1. Trnh by vai tr ca ngnh thng tin lin lc. Cho v d. 2. Dng gch ni cc ca ct A v ct B sao cho ng: A 1. in bo 2. in thoi 3. Telex 4. Fax 5. Radio 6. V tuyn truyn hnh 7. My tnh v Internet B a. Truyn thng tin khng c li thoi b. H thng tin i chng, truyn m thanh, hnh nh c. Thit b thng tin a phng tin. d. Truyn tn hiu m thanh. e. Thit b in bo hin i, truyn tin nhn v s liu. g. Truyn vn bn v ho. h. H thng tin i chng, truyn m thanh.

V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 48.
104

BI 40: A L NGNH THNG MI

I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Bit c vai tr ca ngnh thng mi i vi s pht trin ca nn kinh t quc dn v i vi vic phc v i sng ca nhn dn, c bit l trong nn kinh t th trng hin nay. - Hiu c nhng nt c bn ca th trng th gii v bin ng ca n trong nhng nm gn y; nhng t chc thng mi ln trn th gii hin nay. 2. K nng - K nng phn tch s , bng s liu thng k. II. THIT B DY HC - Cc s , biu , bng s liu thng k trong SGK phng to. - Cc bi bo v hot ng thng mi. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Nu vai tr v c im ca ngnh thng tin lin lc? Cu 2: Trnh by cc phng tin thng tin lin lc ch yu? 3. Ni dung bi ging M bi: Thng mi ang vn ln tr thnh ngnh chnh trong c cu nn kinh t ca nhiu nc trn th gii. Pht trin thng mi, m rng th trng lun l ng lc thc y nn kinh t ca mi quc gia trn th gii. Vy th no l th trng, vai tr ca thng mi trong nn kinh t quc dn ca mt nc? Cn cn xut nhp khu v c cu nhp khu l g? Chng ta s cng tm hiu trong bi hm nay. Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C lp - Bc 1: GV gii thiu s hot ng ca th trng, khi nim hng ho, khi nim tin t. - Bc 2: HS cn c vo s trnh by khi nim th trng. - Bc 3: GV chun kin thc. Hot ng 2: Cp/ nhm - Bc 1: GV giao nhim v cho HS (xem phiu hc tp s 1 phn ph lc). - Bc 2: HS trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS tr li, cc HS khc nhn xt. GV chun kin thc. Cu hi: Ti sao hot ng tip th (Ma-ket-tinh) ngy cng c cc doanh nghip coi trng? Hot ng 3: C lp Cu hi: Da vo ni dung SGK, hy phn tch vai tr ca ngnh thng mi. - GV ly v d chng t thng mi iu tit sn
105

Ni dung chnh I. Khi nim v th trng - Th trng l ni gp g gia ngi bn v ngi mua. - o gi tr ca hng hov dch v, cn c vt ngang gi. Vt ngang gi hin i l tin - Th trng hot ng theo quy lut cung v cu. Quy lut cung v cu lm cho gi c trn th trng thng xuyn b bin ng.

II. Ngnh thng mi 1. Vai tr - Gp phn iu tit sn xut. - Thc y sn xut pht trin thng qua

xut: Khi sn phm c a chung trn th trng th quy m sn xut s c m rng, cht lng sn phm s c nng cao. Phn tch thng tin trn th trng gip cho cc nh sn xut thay i mu m, ngnh hng. - Thng mi hng dn tiu dng thng qua cc hot ng qung co, khuyn mi... Hot ng 4: Cp/ nhm - Bc 1: GV chia lp thnh nhiu nhm, cc nhm l lm phiu hc tp s 2, cc nhm chn lm phiu hc tp s 3. GV gi th no l phn cng lao ng theo lnh th. - Bc 2: Trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din HS ln trnh by, GV chun kin thc. Hot ng 5: C lp Da vo ni dung SGK hy: - Nu khi nim cn cn xut nhp khu? - Th no l xut siu, th no l nhp siu?

vic cung ng nguyn liu, vt t my mc v tiu th sn phm. - p ng nhu cu tiu dng ca con ngi, to ra th hiu mi, nhu cu mi cho ngi tiu dng. * Ngnh thng mi c chia lm hai ngnh ln: - Ngnh ni thng l khu ni gia sn xut v tiu dng trong nc, to ra th trng thng nht trong nc, thc y phn cng lao ng theo lnh th. - Ngnh ngoi thng gn th trng trong nc vi th trng th gii. Thc y phn cng lao ng quc t, y mnh quan h kinh t quc t. 2. Cn cn xut nhp khu v c cu xut nhp khu a. Cn cn xut nhp khu - Cn cn xut nhp khu l hiu s gia gi tr xut khu v gi tr nhp khu. - Xut siu: Khi gi tr xut khu > gi tr nhp khu. - Nhp siu: Khi gi tr nhp khu > gi tr xut khu. b. C cu hng xut - nhp khu Sn phm xut Nhm Cn cn nhp khu nc X-N SPXK SPNK Nhm My Khong Ch yu nc cng c, sn, xut siu Nhm Cy My Ch yu nc cng cng c, nhp siu III. c im ca th trng th gii - Th trng th gii hin nay l mt h thng ton cu. - Th trng th gii lun lun bin ng. - Khi lng bun bn trn ton th gii tng lin tc. - Cc nc t bn pht trin kim sot th trng th gii: + Chim t trng ln nht th gii v gi tr xut khu nhng ch yu l trao i

Hot ng 6: Cp/ nhm - HS c SGK mc 2 trang 155 SGK, hy nu s khc nhau v c cu hng xut nhp khu gia cc nc pht trin v cc nc ang pht trin.

Hot ng 7: C nhn/ cp Cu hi: c mc III trang 155 SGK, kt hp hiu bit, hy nu nhng biu hin chng t th trng th gii lun bin ng. GV gi (th trng th gii lun bin ng th hin s thay i v gi tr xut khu, loi hnh dch v, loi hng xut khu, gi c th trng). Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung, GV chun kin thc. Hot ng 8: Cp / nhm - Bc 1: GV giao nhim v cho HS (Xem phiu
106

hc tp s 4 phn ph lc) - Bc 2: HS trong nhm trao i, b sung cho nhau . - Bc 3: i din nhm pht biu, cc nhm khc b sung. GV chun kin thc (Xem thng tin phn hi phn ph lc). Hot ng 9: C nhn Cu hi: c mc IV trang 157 SGK cho bit c im v chc nng ca WTO. Cho v d minh ho v chc nng ca WTO. Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt. GV chun kin thc.

thng mi gia cc nc pht trin vi nhau. + Ngoi t mnh l ng tin ca cc nc t bn pht trin, nh: ng la (Hoa K), ng r, ng bng Anh, ng Yn. IV. Cc t chc thng mi th gii 1. T chc thng mi th gii - WTO l t chc thng mi ln nht th gii vi 149 thnh vin (2005). - Chc nng c bn ca WTO: + Qun l v thc hin cc hip nh a phng v nhiu bn to nn t chc ny + Lm din n cho cc cuc m phn thng mi a phng + Gii quyt tranh chp thng mi Hot ng 10: Cp/ nhm 2. Mt s khi kinh t ln trn th gii Da vo s hiu bit ca mnh, hy k tn mt s - APEC: Din n hp tc kinh t chu t chc kinh t ln trn th gii? - Thi Bnh Dng. - EU: Lin minh chu u - ASEAN: Hip hi cc nc ng Nam - NAFTA: Hip nh thng mi t do Bc M. - MERCOSUR: Th trng chung Nam M. PHIU HC TP Nhim v: c mc I SGK trang 154 kt hp vn hiu bit, hy in vo bng sau mi quan h gia cung v cu. Quan h cung Hng ho trn th Gi c c li B thit cu trng Cung > Cu Cung < Cu Cung = Cu

Quan h cung cu

Gi c

THNG TIN PHN HI Hng ho trn c li th trng

107

B thit

Cung > Cu Cung < Cu Cung = Cu

R t Phi chng

Tha Thiu

Ngi tiu dng Nh sn xut Nh sn xut ngi tiu dng

Nh sn xut Ngi tiu dng

PHIU HC TP S 2 Nhim v: c mc II trang 156, SGK, kt hp hiu bit, hy: - Nu vai tr ca ngnh ni thng............................................................... - Cho v d chng t ngnh ni thng pht trin s thc y s phn cng lao ng theo lnh th nc ta......................................................................... THNG TIN PHN HI PHIU HC TP S 2 - Vai tr ca ngnh ni thng: To ra th trng thng nht trong nc, thc y phn cng lao ng theo lnh th. - V d: ng bng sng Hng l vng cung cp cc sn phm la, go, ng, khoai, rau v ng........... l vng tiu th cc sn phm c ph ca Ty Nguyn, cao su ca ng Nam b, thu sn ca ng bng sng Cu Long.............. PHIU HC TP S 3 Nhim v: c mc II trang 156, SGK, kt hp hiu bit, hy: - Nu vai tr ca ngnh ngoi thng....................................................... - Ti sao y mnh hot ng xut nhp khu l ng lc thc y nn kinh t trong nc pht trin?...................................................................................... THNG TIN PHN HI PHIU HC TP S 3 - Vai tr ca ngoi thng: Gn th trng trong nc vi th trng th gii, lm tng cng quan h kinh t th gii, thc y phn cng lao ng quc t. - y mnh hot ng xut nhp khu, l ng lc thc y nn kinh t trong nc. + Hot ng xut nhp khu to u ra cho sn phm, tng hiu qu kinh t ca nhiu ngnh sn xut, tch lu vn (my mc, thit b sn xut, nguyn, nhin liu,...). + Hot ng nhp khu (my mc, thit b sn xut, nguyn, nhin liu), to iu kin thc y sn xut trong nc pht trin. Nhp khu hng ho, thc y cc c s sn xut trong nc nng cao cht lng v sc cnh tranh ca sn phm vi hng nhp khu. + Hot ng xut nhp khu to vic lm, tng thu nhp v nng cao cht lng cuc sng cho ngi dn. PHIU HC TP S 4 Nhim v: c mc III, trang 155 SGK kt hp quan st bng 40.1 v hnh 40, hy nu nhng biu hin chng t vai tr quan trng ca cc nc t bn pht trin (Lin minh chu u), Hoa K, Nht Bn) trong th trng th gii. - T trng gi tr xut khu........................................................................... - T trng gi tr nhp khu............................................................................ - T trng bun bn hng ho so vi th gii.................................................
108

- T trng bun bn hng ho trong ni b vng.......................................... VI. NH GI 1. Nu c im ca th trng th gii. 2. Ti sao Vit Nam phi phn u tr thnh thnh vin ca WTO. 3. Gch ni tn cc nc vi cc khi kinh t khu vc sao cho ph hp: Tn khi kinh t a) Hoa K 1. EU b) Vit Nam c) c d) Bruny e) Canada 2. ASEAN f) Mhic g) Anh h) Italya i) Thi Lan k) Hungari 3. NAFTA l)Singapo 1. Trn th trng, khi cung ln hn cu th gi c s: A. t. B. R. C. Phi chng. 2. Dng gch ni sao cho ph hp. a. Ni thng To ra th trng thng nht trong nc. Thc y phn cng lao ng quc t. Thc y phn cng lao ng theo lnh th. Ngoi thng y mnh quan h kinh t quc t. b. Nhp siu Xut siu Gi tr xut khu > gi tr nhp khu. Gi tr nhp khu > gi tr xut khu.

V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 49.

CHNG X: MI TRNG V S PHT TRIN BN VNG

BI 41: MI TRNG V TI NGUYN THIN NHIN
109

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Nm c khi nim c bn v mi trng, s phn bit c cc loi mi trng - Nm c chc nng ca mi trng v vai tr ca mi trng i vi s pht trin ca x hi loi ngi. - Nm c khi nim ti nguyn, cc cch phn loi v nh gi ti nguyn thin nhin. 2. K nng - Rn luyn k nng phn loi ti nguyn thin nhin - K nng lin h thc tin Vit Nam, phn tch c tnh ph phn nhng tc ng xu ti mi trng 3. Thi , hnh vi - HS c thi v hnh vi ng n vi mi trng, coi mi trng l mt i tng cn c bo v, nng cao cht lng mi trng, cht lng cuc sng. - Hnh thnh cho HS o c mi trng. II. THIT B DY HC Tranh nh v mi trng, ti nguyn thin nhin. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by th trng v thng mi? Cu 2: Nu c im ca th trng th gii? 3. Ni dung bi ging M bi: Con ngi ngy cng quan tm nhiu hn ti mi trng bi nhng tc ng mnh m ca n n s tn ti v pht trin ca x hi loi ngi. Mi trng l g? C my loi mi trng? Vai tr ca mi trng v ti nguyn thin nhin? Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: C nhn - Bc 1: HS c mc I trang 159 SGK, kt hp hiu bit cho bit: + Khi nim mi trng. + Nu mi quan h ca mi trng i vi s tn ti v pht trin ca x hi loi ngi. - Bc 2: i din HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung. GV chn ghi cc ln bng theo 2 nhm du hiu bn cht ca khi nim mi trng. Hot ng 2: Cp/ nhm - Bc 1: HS c mc I trang 159, SGK hy: + Phn loi mi trng. + Cho v d chng t mi loi mi trng u c s
110

Ni dung chnh I. Mi trng 1. Khi nim: Mi trng l khng gian bao quanh Tri t, c quan h trc tip n s tn ti v pht trin ca x hi loi ngi.

2. Phn loi mi trng Mi trng c chia thnh 3 loi: - Mi trng t nhin. - Mi trng x hi.

tc ng mnh m ti con ngi. + Nu s khc nhau ca mi trng t nhin v mi trng nhn to? Cho v d? - Bc 2: Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt. - GV chun kin thc. Hot ng 3: C nhn Cu hi: c mc II trang 160 SGK, hy nu chc nng chnh ca mi trng, cho v d. - Mt HS tr li, cc HS khc nhn xt b sung. - GV chun kin thc.

- Mi trng nhn to.

Hot ng 4: Theo nhm - Bc 1: GV nu 2 quan im v vai tr ca mi trng. GV hi kin ca HS v chia lp thnh 2 nhm tranh lun: + Nhm 1: Cho rng mi trng t nhin l nhn t quyt nh s pht trin ca x hi. + Nhm 2: Cho rng phng thc sn xut l nhn t quyt nh s pht trin ca x hi. - Bc 2: Tin hnh tranh lun: Nhm 1 c 1 HS a l l u tin. Nhm 2 c 1 HS bi b kin ca nhm bn ng thi a l l ring ca mnh. GV iu khin cuc tranh lun i ng hng. Hot ng 5: C nhn/Cp - Bc 1: HS c mc III trang 161 SGK, hy: + K cc ti nguyn thin nhin m em bit, chng c vai tr g trong pht trin kinh t x hi? + Trnh by cc cch phn loi TNTN. + V sao phi bo v v s dng hp l ti nguyn thin nhin. - Bc 2: i din HS trnh by, cc HS khc b sung. GV chun kin thc. GV nhn mnh cch phn loi ti nguyn theo kh nng c th b hao kit trong qu trnh s dng ca con ngi.

II. Chc nng ca mi trng. Vai tr ca mi trng i vi s pht trin x hi loi ngi 1. Chc nng ca mi trng - L khng gian sng ca con ngi. - Cung cp ti nguyn cho cuc sng v sn xut ca con ngi. - L ni cha ng cc cht ph thi do con ngi to ra. 2. Vai tr ca mi trng t nhin. - Quan im duy vt a l (quan im sai lm). Mi trng t nhin l nhn t quyt nh s pht trin ca x hi. - Quan im ng: Mi trng t nhin c nh hng ln ti s pht trin ca x hi loi ngi nhng khng c vai tr quyt nh. Vai tr quyt nh s pht trin ca x hi loi ngi l phng thc sn xut.

III. Ti nguyn thin nhin 1. Khi nim: L cc thnh phn ca t nhin m trnh nht nh ca lc lng sn xut chng c s dng hoc c th c s dng lm phng tin sn xut v lm i tng tiu dng 2. Phn loi: C nhiu cch phn loi ti nguyn: - Theo thuc tnh t nhin. - Theo cng dng kinh t. - Theo kh nng c th b hao kit trong qu trnh s dng ca con ngi: + TNTN c th b hao kit. + TNTN khng b hao kit.

111

IV. NH GI 1. Hon thin s chc nng mi trng, cho v d

Chc nng mi trng

2. Sp xp cc ti nguyn nng lng mt tri, t, nc, khong sn, khng kh theo kh nng c th b hao kit trong qu trnh s dng: - Ti nguyn c th b hao kit................................................................. - Ti nguyn khng b hao kit.................................................................... 3. Cu ni sau ng hay sai? Ti sao? Mi trng t nhin l nhn t quyt nh s pht trin ca x hi. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, tr li cc cu hi trong SGK. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 50.

BI 42: MI TRNG V S PHT TRIN BN VNG

112

I. MC TIU BI HC Sau bi hc, HS cn: 1. Kin thc - Hiu c mi quan h gia mi trng v pht trin ni chung, cc nc pht trin v ang pht trin ni ring. - Hiu c nhng mu thun, nhng kh khn m cc nc ang pht trin phi gii quyt trong mi quan h gia mi trng v pht trin. - Hiu c mi thnh vin trong x hi u c th ng gp nhm gii quyt tt mi quan h gia mi trng v pht trin, hng ti mc tiu pht trin bn vng 2. K nng Rn luyn k nng phn tch, nh gi v mi trng. 3. Thi , hnh vi - Coi trng mi trng: c thi ng x vi cc hnh vi xm hi mi trng; - Bit lm cho mi trng sch p (gn gi trng - lp xanh sch p). II. THIT B DY HC - Tranh nh ti liu v mi trng. - Cc phiu hc tp. III. HOT NG DY HC 1. n nh t chc lp 2. Kim tra bi c Cu 1: Trnh by mi trng? Cu 2: Trnh by khi nim v cch phn loi ti nguyn thin nhin? 3. Ni dung bi ging M bi : S tn ti v pht trin ca x hi loi ngi khng th tch khi mi trng song chnh con ngi vi s pht trin kinh t - x hi gy sc p ln i vi mi trng. Trong bi hc hm nay chng ta s tm hiu nguyn nhn gy nhim mi trng cc nc ang pht trin v cc nc pht trin, nh c th no l pht trin bn vng ? Hot ng ca GV v HS Hot ng 1: Cp/ nhm - Bc 1: HS c mc I trang 163 SGK cho bit: + Th no l pht trin bn vng? + Con ngi khai thc ti nguyn nhm mc ch g? Tc khai thc? + Tc ng ca vic khai thc ti nguyn n mi trng nh th no? + Bin php khc phc? - Bc 2: i din HS trnh by, cc HS khc b sung. GV chun kin thc. (Khong sn b cn kit; t b thoi ho; Kh quyn nhim bn, thng tng zn; Nc sch b thiu trm trng; a dng sinh hc b suy gim, nhiu loi ng thc vt qu c nguy c tuyt chng. -> Cn kit ti nguyn gy kh khn cho
113

Ni dung chnh I. S dng hp l ti nguyn, bo v mi trng l iu kin pht trin - Khi nim pht trin bn vng: Bo m cho con ngi c i sng vt cht, tinh thn ngy cng cao, trong mi trng sng lnh mnh - Loi ngi ang ng trc th thch ln l: + Ti nguyn thin nhin ang b cn kit + Mi trng ngy cng b nhim v suy thoi => V vy chng ta cn phi s dng hp l ti nguyn ng thi phi bo v mi trng m bo cho s pht trin

pht trin kinh t - x hi. Cn phi khai thc i i vi bo v ti nguyn sao cho s pht trin hm nay khng lm hn ch s pht trin ca ngy mai).

Hot ng 2: Nhm - Bc 1: GV giao nhim v cho cc nhm (xem phiu hc tp phn ph lc). - Bc 2: HS cc nhm trao i, b sung cho nhau. - Bc 3: i din cc nhm trnh by (mt nhm trnh by v cc nc ang pht trin, mt nhm trnh by v cc nc ang pht trin). GV chun kin thc (Xem thng tin phn hi phn ph lc). Hot ng 3: C lp Cu hi: - Gii quyt vn mi trng cc nc ang pht trin gp phi nhng kh khn g? (Bng n dn s hu hoi mi trng, thiu vn u t, nhim mi trng bi cc tp on t bn nc ngoi.....). - Hy nu nhng vn mi trng v pht trin bn vng Vit Nam, HS phi lm g bo v mi trng, m bo cho s pht trin bn vng.

bn vng v lu di trn Tri t - Bin php: + Chm dt chy ua v trang, chm dt chin tranh. + Gip cc nc pht trin thot khi cnh ngho i. + ng dng cc tin b KHKT kim sot mi trng. + S dng hp l ti nguyn. + Thc hin cc cng c quc t v mi trng, lut mi trng II. Vn mi trng v pht trin cc nc pht trin v ang pht trin (Xem thng tin phn hi phn ph lc). Kt lun: Mi trng ang b nhim mc bo ng, ti nguyn thin nhin suy gim, v vy vn bo v mi trng v pht trin bn vng mang tnh ton cu. Tuy nhin, nguyn nhn ti nguyn mi trng mi nhm nc khc cn phi c nhng bin php ph hp vi mi quc gia.

PH LC PHIU HC TP Nhim v: c mc II, III trang 164, 165 - SGK, kt hp hiu bit, hy so snh vn mi
114

trng v pht trin cc nhm nc theo dn . Vn mi trng v pht trin bn vng Cc nc pht trin Biu hin Nguyn nhn Hng gii quyt THNG TIN PHN HI Vn mi trng v pht trin bn vng Cc nc pht trin - nhim kh quyn; thng tng zn, ma axit. - nhim ngun nc, cn kit ti nguyn khong sn. - Do qu trnh cng nghip ho, hin i ho v th ho din ra nhanh chng. Cc nc ang pht trin - Ti nguyn khong sn b khai thc qu mc - Khi thc khng i i vi phc hi rng. - t b hoang mc ho nhanh. - Thiu nc ngt Cc nc ang pht trin

Biu hin

Nguyn nhn

- Do bng n dn s. - Kinh t pht trin chm nn thiu vn trong vic u t cng ngh chng nhim mi trng. - Cc nc pht trin chuyn cc c s sn xut gy nhim mi trng sang cc nc ang pht trin.

Hng gii quyt

- Khai thc v s dng hp l ti nguyn thin nhin. - Gim t l gia tng dn s cc nc ang pht trin, chng i ngho. - Pht trin cng ngh sch trong sn xut v i sng. - Cn phi hp gii quyt vn mi trng v pht trin bn vng gia cc nc trn th gii.

IV. NH GI 1. So snh s khc nhau v nguyn nhn gy nhim mi trng cc nc ang pht trin v cc nc pht trin. 2. Nu cc bin php gii quyt vn mi trng th gii. V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh hc bi, chun b cc bi hc n tp. VI. RT KINH NGHIM Thiu phng tin dy hc, cn lin h vi thc t i sng.

Tit: 51.

N TP
115

I. MC TIU N TP - Nhm n tp, cng c cc kin thc hc cho hc sinh, c bit l cc bi 35 - 42. - Rn luyn mt s k nng c bn nh: V biu , c bn , phn tch, nhn xt bng s liu thng k. II. TIN HNH - Bc 1: Gio vin chia lp thnh 4 nhm Nhm 1. - Ngnh dch v bao gm nhng nhm ngnh no? Trnh by vai tr ca cc ngnh dch v? - Trnh by vai tr v c im ca ngnh giao thng vn ti? Nhm 2. Trnh by u, nhc im, tnh hnh pht trin ca ngnh vn ti ng b, ng thu, ng hng khng? Nhm 3 - Khi nim th trng? - Trnh by vai tr v c im ca ngnh thng mi Nhm 4 - Mi trng l g? V sao phi s dng hp l ti nguyn v bo v mi trng? - Bc 2: Cc nhm tin hnh tho lun - Bc 3: i din nhm ln trnh by, cc nhm khc b sung kin. - Bc 4: GV tng kt, nh gi V. HOT NG NI TIP V nh hc sinh tip tc n tp, tit sau kim tra hc k II. VI. RT KINH NGHIM Hc sinh cn chun b kin thc trc nh.

Tit: 52.

KIM TRA HC K II
I. MC TIU
116

Nhm kim tra nh gi kt qu hc tp ca hc sinh. II. BI I. Phn trc nghim (3 im), khoanh trn ng nht 1. sn xut c nhiu nng sn hng ha, phng thc canh tc c p dng ph bin hin nay nhiu nc trn th gii l: a. Qung canh, c gii ha c. a canh v xen canh b.Thm canh, chuyn mn ha d. Lun canh v xen canh 2. C s t nhin u tin, quan trng nht tin hnh trng trt l: a. Ngun nc c. t trng b. iu kin kh hu d. Ging cy trng thch hp 3. Loi gia sc c nui ly tht, sa, lng v da l: a. Tru c. D b. B d. Cu 4. Yu t t nhin nh hng su sc ti hot ng ca cc phng tin vn ti l: a. a hnh c. S pht trin v phn b cc ngnh kinh t quc dn b. Kh hu v thi tit d. V tr a l v s phn b dn c 5. Loi hnh giao thng vn ti c o trong phng tin chuyn ch khng cng di chuyn theo hng ha l: a. ng ng c. ng sng b. ng st d. ng bin 6. Ni hi t, giao nhau ca hai hay nhiu cc loi hnh vn ti khc nhau gi l: a. Trung tm giao thng c. Trung tm kinh t b. u mi giao thng vn ti d. Trung tm cng nghip II. Phn bi tp ( 4 im ) Cho bng s liu v t l sn lng lng thc ca Trung Quc v Hoa K nm 1994 Nc Tng sn lng La m La go Ng Cc loi khc lng thc (%) (%) (%) (%) (triu tn) Trung Quc 397,2 26 46 24 4 Hoa K 357,7 25 3 62 10 1. Hy tnh sn lng lng thc cc ngnh trng trt ca Trung Quc v Hoa K qua bng s liu 2. V biu th hin c cu sn xut lng thc ca Trung Quc v Hoa K qua bng s liu III. Phn t lun ( 3 im) Trnh by u, nhc im ca ngnh giao thng vn ti ng b?

P N MN A L KHI 10 HC K II I. Phn trc nghim (3 im) Mi ng c 0,5 im 1 - b, 2 - c, 3 - d, 4 - b, 5 - a, 6-b II. Phn bi tp ( 4 im )

117

1.Tnh ng 2 im ( mi ng 0,25 im) Nc La m La go Ng Cc loi khc (Triu tn) (Triu tn) (Triu tn) (Triu tn) Trung Quc 103,272 182,712 95,328 15,888 Hoa K 89,425 10,731 221,774 35,77 2. V biu hnh trn (2 im) Yu cu biu phi c tn biu , ch gii, s liu trn biu . Nu thiu phn no th tr 0,25 im
4% 26% 24%
La m La g o Ng Cc lo i khc

10% 25%

3%

46%

62%

Trung Quc

Hoa K

Biu th hin c cu sn xut lng thc ca Trung Quc v Hoa K nm 1994

III. Phn t lun ( 3 im) Mi ng c 0,5 im Ngnh u im Nhc im Vn chuyn c nhng hng ha nng - Ch hot ng c trn nhng ng trn nhng qung ng xa vi tc tuyn ng c nh c t sn st nhanh, n nh v gi r ng ray, u t ln, lao ng ng - Tin li, c tnh c ng v kh nng - Gy nhim mi trng thch cao vi cc iu kin a hnh. - Gy ch tc giao thng - Cho hiu qu kinh t cao trn cc - Gy tai nn giao thng t khong cch vn chuyn ngn, trung bnh. - Thc hin vic phi hp hot ng ca cc loi phng tin vn ti khc. ng Gi thnh vn chuyn rt r - Chi ph xy dng ln ng - Ch hot ng trn tuyn c nh

118