! This is the first version of the chapter.

It still needs
editing, proof-reading and design improvement.

Бүлек 1

Vocabulary Grammar
● meeting new people ● the verb “to be”
● countries and cities ● “Yes/No” questions
● classroom interaction ● plurality
● other words ● there is/there are
● personal pronouns
● possessiveness
● ablative case
 Лексика Vocabulary

formal
formal informal

Исәнмесез! Hello! Исәнме! Hello!

Хәлләрегез ничек? How are you? Хәлләрең ничек? How are you?

Шәп Яхшы Ярыйсы Начар

Dialogs

1 ——Сәлам!
——Исәнме!
——Hi!
——Hello!
——Хәлләрең ничек? ——How are you?
——Яхшы, ә синеке? ——Good. And you?
——Шәп, рәхмәт. ——Great, thanks.
——Синең исемең ничек? ——What is your name?
——Минем исемем Гөлнара. Ә синеке? ——My name is Gulnara. And what is your name?
——Талия. Танышуыма бик шат. ——Taliya. Nice to meet you.
——Мин дә бик шат. ——Nice to meet you too.

2 ——Исәнмесез, Галия апа!

——Исәнме, Алия!
——Hello, Galia apa!
——Hello, Aliya!
——Хәлләрегез ничек? ——How are you?
——Яхшы, рәхмәт. Синең хәлләрең ничек? ——Good, thank you. And you?
——Ярыйсы. ——OK.

3 ——Габдулла Тукай кем?

——Ул шагыйрь.
——Who is Gabdullah Tukay ?
——He is a poet.
——Ул кайдан? ——Where is he from?
——Тукай Арчадан. ——Tukay is from Archa .

4 ——Алия, бу нәрсә?
——Бу минем яңа китабым.
——Aliya, what is this?
——This is my new book. Gabdullah Tukay
(1886-1913) is a
——Китап кызыкмы? ——Is the book interesting?
great Tatar poet.
——Әйе, бик кызык! ——Yes, very interesting!
——Аның исеме ничек? ——What is it called? Archa is a town
in the Republic of
——“Матурлык”. ——“Beauty”.
Tatarstan.
——Шәп! ——Great!

2 1-нче бүлек
 Cultural Things
Tatars have respectful forms to address older people. For example, they call older women “апа” and older men
“абый”. These terms are used along with the first name, for example: Галия апа, Ирек абый.
The formal way of addressing a person is borrowed from the Russian language: the first and middle names
SOME RESPECT used together. The middle name coincides with patronymic name (the name of the person's father). For
example: Мансур Фәтхиевич (-евич is a patronymic suffix for males), Алсу Маратовна (-овна is a patronimic
suffix for females.) Tatar variants are used more seldom: Мансур Фәтхи улы (literally: Mansur, Fathi's son),
Алсу Марат кызы (Alsu, Marat's daughter).
Addressing an older person only by his first name is considered to be impolite and even rude. Keep it in mind!

Яңа сүзләр
Исәнме Hello
Исәнмесез Hello (addressing more than one person or formally)
Сәлам Hi
(Синең) хәлләрең ничек? How are you?
(Сезнең) хәлләрегез ничек? How are you? (addressing more than one person or formally)
Синең исемең ничек? What is your name?
Сезнең исемегез ничек? What is your name? (addressing more than one person or formally)
Син кайдан? Where are you from?
Сез кайдан? Where are you from? (addressing more than one person or formally)
Бик шат/танышуыма бик шат Nice to meet you
Сау бул Goodbye
Сау булыгыз Goodbye (addressing more than one person or formally)
Бу нәрсә? What is this?
Бу кем? Who is this?

Dialog Фәнзилә апа (укытучы): Исәнмесез!

Шамелла (студент): Исәнмесез.
Камилә (студент): Исәнмесез, Фәнзилә апа!
Шамелла: Хәлләрегез ничек, Фәнзилә апа?
Фәнзилә апа: Бик яхшы, рәхмәт. Сезнең хәлләрегез ничек?
Шамелла: Шәп!
Камилә: Минем дә шәп. Рәхмәт.
Фәнзилә апа: Таныш булыгыз, бу – яңа студент.
Аның исеме – Ми.
Шамелла: Сәлам, Ми! Хәлләрең ничек?
Ми: Яхшы, рәхмәт. Синең исемең ничек?
Шамелла: Минем исемем Шамелла.
Камилә: Ә минем исемем Камилә.
Ми: Танышуыма бик шат.
Камилә: Мин дә бик шат.
ШАМЕЛЛА: Ми, ә син кайдан?
МИ: Мин Япониядән. Ә сез кайдан?
КАМИЛӘ: Мин Казаннан.
ШАМЕЛЛА: Ә мин Нью-Йорктан.
МИ: Фәнзилә апа, ә сез кайдан?
ФӘНЗИЛӘ АПА: Мин Кукмарадан. Сау булыгыз, студентлар.
СТУДЕНТЛАР: Сау булыгыз, Фәнзилә апа.

1-нче бүлек 3
 Яңа сүзләр
укытучы teacher өстәл table
студент student актер actor
төркем group дуст friend
сыйныф classroom якын дуст best (close) friend
сорау question башкала capital
җавап answer
ил country кем who
туган ил motherland нәрсә what
чит ил foreign country кайдан where from
шәһәр city кайсы which
тел language нинди what (kind)
туган тел mother tongue якын close
чит тел foreign language зур big/large
электрон адрес e-mail address кечкенә little/small
музыка music яраткан favorite
фильм movie яңа new
китап book матур beautiful
урындык chair кызыклы interesting

Илләр, шәһәрләр
Астана Astana Хельсинки Helsinki
Әнкара Ankara Дәһли Deli
Баку Baku
Брюссель Brussels Австралия Australia
Варшава Warsaw Азия Asia
Ереван Erevan Америка кушма USA
Истанбул Istanbul штатлары (АКШ)
Казан Kazan Әрмәнстан Armenia
Лондон London Бөек Британия Great Britain
Лос-Анджелес Los-Angeles Германия Germany
Мадрид Madrid Европа (Ауропа) Europe
Мәскәү Moscow Испания Spain
Монреаль Montreal Канада Canada
Нью-Йорк New-York Кытай China
Париж Paris Мисыр Egypt
Пекин Beijing Һиндстан India
Рим Rome Польша Poland
Сан-Франциско San-Francisco Россия (Рәсәй) Russia
Сидней Sydney Финляндия Finland
Тбилиси Tbilisi Франция France
Токио Tokyo Япония Japan

Words for class interaction

Минем соравым I have a question. Мин белмим. I don’t know.
бар. Хәтерләмим. I don’t remember.
Дөресме? Is this right? Аңламадым. I didn't understand.
Дөрес. That’s right. Шулаймени? Really?
Дөрес түгел. That’s wrong.

4 1-нче бүлек
 Грамматика Grammar

There is no verb “to be” in present tense. See: Yes/no questions are constructed with endings “-мы” and “-ме”.
See:
Бу китап. This is a book.
Мин студент. I am a student. Бу китапмы? Is this a book?

Әйе, бу китап. Yes, this is a book.

The equivalent of the negative particle “not” is “түгел” in Tatar,
but unlike in English it is postpositional. See: Юк, бу китап түгел, No, this is not a book;
бу — дәфтәр. this is a notebook.
Бу китап түгел. This is not a book.
Мин студент түгел. I am not a student. Син студентмы? Are you a student?

There are no articles in Tatar. See: Әйе, мин студент. Yes, I am a student.

Бу китап. This is a book. Юк, мин студент түгел, No, I am not a student;
Китап кызыклы. The book is interesting. мин – укытучы. I am a teacher.

1-нче күнегү Translate using a dictionary

1 This is a teacher. This is an apple. This is a house. He is a doctor.
2 This is not a cat. She is not a singer. We are not students. These is not a pen.
3 Is this a table? Is this a banana? Is this a school? Is this a tree?
4 Yes, this is a table. No, this is not a banana, this is an apple. No, this is not a school, this is a shop. Yes, this
is a tree.

2-нче күнегү Answer the questions

Example: Әйе, бу китап. Yes, this is a book.
Юк, бу китап түгел. No, this is not a book.

Бу Габдулла
Бу флагмы? Тукаймы? Бу җырчымы?

?
Бу кошмы
Бу таумы?

КҮПЛЕК САН Plurality in nouns is made by the suffixes: “-лар”, “-ләр”; if a word ends on the nasal sounds “м”, “н” and “ң”, the
Plurality plurality is denoted by the suffixes “-нар” or “-нәр”.

алма-лар apples китап-лар books

укытучы-лар teachers тел-ләр languages
урам-нар streets компьютер-лар computers

3-нче күнегү Add plural endings to the following words and translate them:
Тел_______, татар_______, урам_______, китап_______, галим_______, миң_______,
су_______, тапшыру_______, ил_______, кеше_______, бала_______, принтер______.

1-нче бүлек 5
 The constructions “there is/there are” and “there is not/ there are not” are correspondently “бар” and “юк” in
...БАР/...ЮК
There is... Tatar. See: Китап бар. — There is a book. (Literally it means “a book exists”).

Студентлар бар. There are students.

Китап юк. There is no book.
Студентлар юк. There are no students.
Чәчәкләр бармы? Are there flowers?
Әйе, чәчәкләр бар. Yes, there are flowers.
Юк, чәчәкләр юк. No, there are no flowers.

4-нче күнегү Look at the picture and divide the words in the box into two groups.

Eгет, кыз, укытучы, өстәл, алма, малай, бала, флаг, рәсем, песи, агач,
урындык, балык, табип, фил, китап.

Рәсемдә (on the picture) Рәсемдә нәрсә (кем) юк?

нәрсә (кем) бар? 1. Рәсемдә агач юк.
2.
1. Рәсемдә кыз бар.
3.
2.
4.
3.
5.
4.
6.
5.
7.
6.
8.
7.
8.

ЗАТ
Singular Plural
АЛМАШЛЫКЛАРЫ
Personal pronouns Мин I Без We
Син, Сез (formal) You Сез You
Ул He, she, it Алар They
There is no gen-
der in Tatar, thus
the pronouns
Ул биюче. She is a dancer. Син Майкмы? Are you Mike?
“he”, “she” and
“it” are expressed Ул табип. He is a doctor. Сез Камил әфәндеме? Are you Mr. Kamil?
only by one pro-
noun “ул”.
Unlike in English there are two forms for the word “you”: use “син” when addressing friends, and “сез” when
addressing older/higher ranking people or more than one person.

ТАРТЫМ Posessiveness is expressed two ways. The first way is pronouns:

Possesiveness
Singular Plural
Минем My Безнең Our
Синең, Сезнең (formal) Your Сезнең Your
Аның His, her, its Аларның Their

6 1-нче бүлек
ТАРТЫМ
(continued) The second way is possessive endings:

Singular Plural
Decling example
илем илебез -м, -ым, -ем My -быз, -без, -ыбыз, -ебез Our
илең илегез
-ң, -ың, -ең; Your -гыз, -гез, -ыгыз, -егез Your
иле илләре
-сы, -се, -ы, -е His, her, its -лары, -ләре, -нары, -нәре Their

In practice it’s possible to use either one to express the same meaning — 1) pronoun with ending, 2) just an
ending.
Example: 1) минем алмам
2) алмам } my apple

! If a word ends on a vowel, add an ending that starts on a consonant and vice versa.
If a word ends with the vowel "и" in first or second person, the word takes endings starting with a vowel.
Examples: минем әни-ем my mother
безнең әни-ебез our mother
синең әни-ең, сезнең әни-егез your mother
аның әнисе his mother

5-нче күнегү Conjugate the following words in the possessive case.

Алма Әти Китап Туп

Минем Минем алмам
Синең Синең алмаң
Аның
Безнең
Сезнең
Аларның

Ablative case is expressed by the endings “-дан/-дән”, “-тан/-тән” or “-нан/-нән”. In English they are equiva-
lent to the prepositions “from” and “than”. Some verbs require this ending, for example: to ask — сорау.
ЧЫГЫШ КИЛЕШЕ Add “-дан/-дән” if a word ends on a vowel or voiced consonant, “-тан/-тән” to a word ending with an un-
Ablative Case
voiced consonant and “-нан/-нән” to a word with “м”, “н” or “ң” at the end.
Pronouns: миннән синнән аннан бездән сездән алардан
from me from you from he/she it from us from you from them

Examples: өй-дән from home Казан Мәскәү-дән зуррак.

Нью-йорк-тан from New York Moscow is bigger than Kazan.

6-нче күнегү Translate the following sentences and phrases into Tatar.

My friend is from London.
Her daughter is from this city.
Are you from Paris?
No, their teacher is from Niznekamsk.
This is your notebook.
From person, from Kazan, from the street, from NY, from this
family, than you, from the store, from Arizona, than Paris, than a
cat, from the teacher, from Tatars, from trees, to ask a teacher, to
ask me.

1-нче бүлек 7
 The suffixes “-лы/-ле” form a noun expressing a citizenship or a location (state, city, town, and village) the
CITIZENSHIP person is from. These words never start in a capital letter. See: америкалы — American.

Examples: россияле Russian The ethnic identity is usually not

казахстанлы Kazakhstani made by an ending.
казанлы Kazanian See: татар – Tatar, казах – Kazakh,
француз – French.

7-нче күнегү Fill in the blanks:

Аризонадан аризоналы Боливиядән ___________

Канададан ___________ Сиднейдан ___________
Үзбәкстаннан ___________ Әлмәттән ___________
Мәскәүдән ___________ Тбилисидан ___________

Сөйләшү Speaking

8-нче күнегү Read the sentences and answer the questiones.

Бүген төркемдәшләрегез белән беренче очрашу. (Today is the first meeting with your groupmates).
Очрашу башланырга әле 10 минут кала. (There are 10 minutes left till the meeting starts).
Сыйныфта (in the classroom) кем бар? Кем юк?

Үрнәк (Example): Сыйныфта Диләрә Шәрифуллина бар.

Сыйныфта Гөлнара Сабирова юк.

Солтан Гөлнара Азат Эльвира

Хәсәнов Сәбирова Әмиров Хайруллина

Ленар Диләрә Илназ Ирек

Ибраһимов Шәрифуллина Әхәтов Мустафин

9-нчы күнегү Үзең белән таныштыр (Now introduce yourself).

Синең исемең ничек? Син кайдан? Кайсы шәһәрдән (штаттан)?

Үрнәк: Минем исемем Айсылу.

Мин Татарстаннан, Чаллыдан.

8 1-нче бүлек
10-нчы күнегү Кайбер (some) төркемдәшләрең (your groupmates) — чит иллэрдэн. Төркемдәшләрең кайдан,
кайсы шәһәрләрдән? Алар нинди милләттән?

Үрнәк: Джонатан Австралиядән, Сиднейдан. Ул австралияле.

Майк Мари-Элен Марина

Вирджиния Марсель Владивосток
Ричмонд

Азамат
Астана

Эдуардо Юань
Рио-де-Жанейро Шанхай
Амал
Дәһли

Андре
Буэнос-Айрес
Джонатан
Сидней

11-нче күнегү 1 Бирелгән сүзләргә туры килгән рәсемне табыгыз. (Match pictures to the given words).
2 Гадәттә, сезнең беренче сөйләшүегез нәрсә турында була? (What do you usually talk about at the
first meeting?)
Шәһәр, ил, фильм, китап, музыка, актер, һава торышы, гаилә, университет.
Үрнәк: Фильмнар турында. (About movies.)

+12 C°
High +14°
Low +5°

12-нче күнегү Each person should think of another person in the group. The other students should ask questions in
Tatar about the student so they can guess who he is. Look at the example.

Үрнәк:
— Ул студентмы? — Әйе, ул студент.
— Ул Россиядәнме? — Юк, ул Россиядән түгел.
— Ул америкалымы? — Әйе, ул америкалы.
— Аның яраткан китабы — Әйе, “Мобидик”.
“Мобидик”мы?
— Бу Джеймсмы? — Әйе, бу — Джеймс.

1-нче бүлек 9
 13-нче күнегү Complete the questionnaire

Анкета
1. Синең исемең ничек? ____________________________

2. Синең фамилияң ничек? ____________________________

3. Синең туган илең нинди? ____________________________

4. Синең электрон адресың нинди? ____________________________

5. Синең яраткан китабың нинди? ____________________________

6. Синең яраткан фильмың нинди? ____________________________

7. Синең яраткан шәһәрең нинди? ____________________________

8. Синең яраткан музыкаң нинди? ____________________________

Бу сорауларны бер төркемдәшеңә дә бир (Ask one of your groupmates these questions). Аннары
төркемдә аның турында сөйлә (Then present him/her to the group).

Үрнәк: Аның исеме Эльвина. Аның туган иле – Татарстан. Аның яраткан шәһәре – Түбән Кама...
Безнең яраткан музыкабыз – джаз. Аның яраткан шәһәре Париж, ә аның яраткан шәһәре – Санкт-
Петербург.

Cultural Things
There are three main groups of personal names in Tatar.
1 Tatar-Turkic names, eg. Айгөл, Айсылу, Илнар, Илгизәр, Таңсылу. There are certain components to construct a name in Tatar-
Turkic names, eg. “ай” (the moon), “ил” (state), “гөл” (flower), “сылу” (beauty), “таң” (dawn), “нур” (ray, light) etc.
2 Borrowed from Arabic and Persian, eg. Галия, Таһир, Салих, Габдулла, Мөхәммәд, Әлфия.
3 Names that are borrowed from European languages, eg. Роберт, Эрнест, Венера, Эльвира, Марат.

Male names Female names

Азат Илназ Камил Рөстәм Фәнил Айгөл Венера Дилбәр Ләйсән Фирая
Айдар Илһам Ләззәт Салават Фәнис Айсылу Галия Динә Лилия Фирдәвес
Айрат Ильяс Марат Салих Фәрхат Алинә Гөлназ Җәмилә Назгөл Хәят
Алмаз Инсаф Раил Сәгыйть Хәлил Алия Гөлнара Зифа Раилә Шәмсия
Аяз Ирек Рамазан Сәет Шамил Алсу Гөлфия Зөлфия Рания Эльвина
Булат Ислам Рафаил Сәйдәш Роберт Альбина Гүзәл Зөһрә Роза Эльвира
Җәүдәт Ихтыяр Ринат Таһир Артур Әдилә Дания Кадрия Сылу Эльмира
Илдар Йосыф Ришат Тимур Руслан Әлфия Диләрә Камилә Таңгөл Энҗе

10 1-нче бүлек
КабатлауReview
Circle the correct answer
_________________, Искәндәр Хәйдәрович. Бу сорау___ кемнән?
А сәлам А нар
Ә әссаламегаләйкем Ә ләр
Б исәнме Б дан
В исәнмесез В лар

Яңа студент Юнь Кытайдан, башкаладан. Ул ____. Өстәлдә (on the table) китаплар ________?
A шанхайлы А -мы
Ә пекинлы Ә түгел
Б кытайдан Б бармы
В Тибеттан В юк

Зөһрә — Россиядән. Аның әти-әнисе татарлар. Синең яраткан актерың __________?

Аның милләте _______________. А кем
А татар Ә нәрсә
Ә рус Б ничек
Б россияле В бу нәрсә
В америкалы

— Бу синең китабыңмы? Аларның яраткан _____ — «Туган тел». Аның

— Юк, бу минем китабым _____________. авторы — Габдулла Тукай.
А юк А студентлары
Ә бар Ә телебез
Б түгел Б соравым
В мы В җырлары

Син кайсы шәһәрдән? Мин Пекин ___. Аның ______ укытучымы?

А -нән А әнием
Ә -тән Ә әнисе
Б -дан Б әние
В -нан В әни

— Бу китап __________ турында? — Минем яна компьютерым начар.

— Студентлар турында. — _______
А кайдан А Шэп!
Ә кем Ә Хәтерләмим.
Б нэрсэ Б Шулаймени?
В ничек В Яхшымы?

1-нче бүлек 11