Professional Documents
Culture Documents
Dersin ieri i
y Aminoasitler y Aminoasitlerin s n fland r lmas y Zwitterion y Peptid ba lar y Proteinler:birincil, ikincil, ncl, drdncl yap lar y Ya asitleri ve lipidler, vcuttaki grevleri
Aminoasitler(aa)
y Proteinlerin ve polipeptid zincirlerinin yap ta lar d r. y Tm peptid ve polipeptidler alfa-amino asitlerin polimerleridir. y 20 -amino asit:tm memeli hayvan gruplar nda temel olarak
birle ik halde bulunur. y ( peptid veya proteinlerle bile ik olmaz ise). y Bu proteinlerle birle ik olmayan amino asitler vcutta zel grev stlenirler.
di erinden ay rt etmeye yarar. Bunlar da -karbonuna ba l d r. En basit aminoasit olan Glisinde: R-grubu: hidrojen -karbonuna hidrojen do rudan ba l d r.
grev stlenir: y r. Tirozin amino asidi y Tiroid hormonunun yap m nda. y r. Glutamik asit y Nrotransmitter madde olarak grev al r.
y 20 -amino asidin her biri y R-grubunun -karbon atomundaki farkl haliyle s n fland r l r. y R-grubundaki: y hidrofobik y veya hidrofilik amino asit olabilir.
iter). y Bundan dolay proteinlerin i k sm nda olmay tercih eder. y Bu amino asitler H-ba lar n n iyonizasyonu veya olu umunda yer almaz.
ederler y H-ba lar n n olu umunda s ka grlr. y Proteinlerin d yzeyinde veya enzimlerin tepkime vermeye haz rlanan aktif blgelerinde yer al r.
-COOH ve -NH2 gruplar amino asitlerde: daima iyonizasyon iin haz rd r. nk asidik ve bazik R-grubu yap s n temsil eder. A a daki denge tepkimeleri iyonizasyon iin saptanm t r: R-COOH <--------> R-COO- + H+ R-NH3+ <---------> R-NH2 + H+
Aminoasitlerin Asit-Baz zellikleri Asity Amino asitler e er iyonize olan R-grubu iermiyor ise elektriksel a dan ntr y y y y
bir zelli e sahiptir. Bu pH: zwitterion olarak adland r l r. Organik asitler gibi, karboksil, amino ve iyonize olabilen Rgruplar , amino asitlerde: ayr ma katsay s ile (Ka) tan mlan r. ya da Kan n negatif logaritmas , pKa olarak ifade edilir.
De i ik R-gruplar iin rnekler Ry Histidin: midazol ad verilen zel bir halka yap ya sahip: y ya proton verici ya da proton kabul edici bir zelli i fizyolojik pHta
gsterir: y Bu yap enzimlerin reaktif merkezinde s ka bulunur. y Histidin hemoglobin yap da yer al p H+ iyonlar n karbonik asit iyonizasyonu iin tamponlar. y Hemoglobin bu zelli i ile dokularda O2 ve CO2 de i imini sa lar.
olu ursa: iral olarak adland r l r. y Bu zelli i gstermeyen bir amino asit rne i : y Glisin y nk 'R-grubu" bir hidrojen atomudur.
iral zelli e gre: Bir molekl polarize(ykl) n dzlemini ya sa a (dekstrorotatr)(D-formu) ya da sola (levorotatr)(L-formu) evirebilir. Proteinlerde genelde L formu bask nd r.
Peptid ba
y Peptid ba y y y y y y
olu umu: Kondensasyon (yo unla ma) tepkimesi olup amino asidlerin peptidlere ve proteinlere polimerizasyonunu sa lar. Peptidler bazen ok az amino asitten olu abilir, Bazen de polipeptidler(oklu peptidler) olarak r. Baz hormonlar ve nrotransmitterler, baz antibiyotik ve antitmr maddeler(polipeptid tabiat nda) bulunur.
Peptid ba
y En basit peptid, bir dipeptiddir: y Bir peptid ba
ierir. y Bir amino asidin karboksil grubu ile ikinci bir amino asidin amino grubunun y yo unla mas (kondensasyonu) sonucu olu ur.
Peptid Ba
y
Peptid ba n n yap s
y Resonans stabilizasyonu(kararl l k)hali:
y Amino asitlerin dzenli s ras n gsteren yap d r. y S ralamada: y N-terminal (u) (serbest -amino grubu) en solda (1. amino asit) y C-terminal (u) serbest alfa-karboksil grubu)
konformasyon(uzaydaki boyutlu konum) olu turmalar . Proteinlerin sekonder yap lar n olu turur. Proteinler bu yap grubunda ikiye ayr l r: Globler(kremsi)proteinler Fibrz proteinler.
Proteinlerin ikincil(sekonder)yap s
y Globler proteinler: y S k ca katlanm
-pileli yap
-heliks gibi sarmal(helikal) yap yerine: y -pileli yap : 5-10 amino asidin 2 veya daha fazla k vr m ile olu ur. y -pileli yap da: y H-ba lar amid nitrojenleri ve karbonil karbonlar aras nda olu arak stabilizasyon sa lar.
y
-pileli yap
y K vr m n alt yap s
-karbonlar n etraf ndaki bile iklerin: y a a ve yukar do ru peptid ba ndaki dizilimi ile belirlenir.
-pileli yap
y paralel y ya da antiparalel ekilde bulunur y Kom u peptid zincirleri paralel yap da ayn ynde
Proteinlerin ncl(tersiyer)yap s
y kincil yap lar uzayda iie geerek ncl yap lar olu turacakt r. y Bu katlanma yard m ile olur. y kincil yap lardan alt birimler olu arak ncl yap lara zemin haz rlan r.
Proteinlerin ncl(tersiyer)yap s
y Farkl alt yap lar aras ndaki ba lar:
e itli ba larla kararl l k kazan r: y hidrojen ba lar , y hidrofobik etkile imler, y Elektrostatik(iyonik) etkile imler y van der Waals kuvvetleri.
DrdnclDrdncl-Kuvaterner yap
y o u proteinler iki veya daha fazla polipeptid zinciri iermekte olup: y Aralar nda kovalent olmayan ba larla boyutlu yap lar stabilize olur. y Bu yap proteinlerin en organize, en dzenli yap s d r.
Hemoglobinin yap s
Drdncl(Kuvaterner yap )
y Proteinler ok farkl polipeptid zincirlerinden olu ur ise:
drdncl yap y Hemoglobin: oksijen ta y c kan proteini y ki alfa ve iki beta alt biriminden olu ur.
y Proteinler: karbonhidratlarla karma k(kompleks) yap lar olu turur. y Bu sentez proteinlerin translasyonu sonras nda olur ve post-translasyonal
grubu zelliklerinin belirlenmesini sa lar. y 100 civar nda kan grubu belirleyici eker mevcuttur.
Karbonhidratlar
y Karbon bile enlerinden olu an ayn zamanda ok miktarda hidroksil
grubu da ieren molekllerdir. y En basit karbonhidratlar: y bir aldehit grubu (polihidroksialdehitler) veya y bir keton grubu (polihidroksiketonlar) iermektedir.
Karbonhidratlar:
y S n f olarak e ayr l r: y Monosakkaritler, y Oligosakkaritler, y Polisakkaritler.
Monosakkaritler
y Basit karbonhidratlar y Bir adet polihidroksialdehit veya keton ierir. y r. Glukoz(En basit eker) y r. Fruktoz(Bal kkenli) y r. Galaktoz(stn ve yo urdun iinde)
Glukoz
Aldoz
y E er karbonil grup: y karbon zinciri: y Monosakkaritler:aldehit iererek aldoz eker ad n al r. y r. Gliseraldehit
D-gliseraldehit
Ketozlar
y E er karbonil grubu: y Farkl bir konumda ise: bu monosakkarit keton olarak
(2) Dihidroksiaseton
Di er monosakkaritler: monosakkaritler:
y Tetrozlar (4 karbon ieren) y Pentozlar (5 karbon ieren) y Hekzozlar (6 karbon ieren) y Heptozlar (7 karbon ieren)
Disakkaritler: Disakkaritler:
y Basit ekerlerin birle mesinden olu ur: y r.maltoz: glukoz + glukoz
(malt ekeri) y r. Laktoz: glukoz + galaktoz (st ekeri) y r. Sukroz: glukoz + fruktoz (ay ekeri)
birbirine ba l olup bir oligosakkaridi olu tururlar. y (Disakkaritler de bu tan ma dahildir.) y Polisakkaritler: ok daha byk yzlerce monosakkaritin birle mesiyle olu ur.
Karbonhidrat yap s :
y Hidroksil gruplar n n ekerlerdeki yap s : y Karbonhidratlar n su ortam ile birlikte olmas n sa lar. y Hidrojen ba
Karbonhidrat yap s :
y Karbonhidrat trevleri y azot, y fosfatlar y ve slfr bile ikleri ierir. y Karbonhidratlar ayr ca lipidlerle birle erek
glikolipidleri olu turur ve: y proteinler ile birle erek glikoprotein yap lar n olu turur.
Glukoz
y ki halkasal yap daki ekerin hidroksil gruplar aras nda: y Glikozidik ba lar(kovalent) y Disakkarit olu umuna izin verir.
Disakkaritler
y sukroz, y laktoz y ve maltoz.
Sukroz
9 ekerkam ve pancar nda 9 Glukoz ve fruktozdan ibaret 9 -(1,2)- -glikozidik ba ile ba l .
Sukrozun yap s
(1,4) glikozidik ba ba l d r.
ile
y Maltoz: y Ni astan n en byk paralanma rn: y ki glukoz monomeri -(1,4) glikozidik ba ile
Polisakkaritler
y Do adaki tm karbonhidratlar: y byk molekl a rl kl polimerler halinde
Glikojen
y Hayvanlarda en byk depo karbonhidrat trdr. y Glukoz homopolimeri olup -(1,4) ba lar ve her 8-10 glukoz
Glikojen
y S k yap da y Polimer zincirlerin yay zelli i gstermesi ile bu s k l k sa lan r. y Bu s k l k yksek enerjiyi bar nd r r ve, y hcresel ozmolarite bundan etkilenmez.
Ni asta
y Bitki hcrelerinin temel karbonhidrat formu. y Yap glikojene benzer, y Daha az dall birim gzlenir(her 20-30 birimde bir) y Dallanmam ni asta: amiloz; y Dall ni asta: amilopektin
Amilozun yap s
Amilopektinin yap s
homopolisakkarit birimlerinden olu ur(10000 -15000 D-glukoz birimi). y Amiloz ve di er ana glikojen zincirlerine benzer.
Selloz yap s
Kitin yap s
YARARLANILAN KAYNAKLAR