1.

Opis problema
Program je napravljen da se instalira i koristi u nekom kozmetikom salonu i on je za to opremljen odgovarajim opcijama . Mora se napomenuti da u ovom sluaju nije razmatran proces finansija zbog toga to se time zalazi u oblasti za koje je potrebno dodatno izuavanje. Ovo bi se moglo ubrojati u nedostatke ovog programa, ali se taj nedostatak moze ispraviti ukoliko se dobiju adekvatne informacije iz odreenih finansijskih slubi. Trebalo bi jo napomenuti da su i razmatrani procesi obraeni na odreenom nivou apstrakcije i da posmatrano iz tog ugla program ne moe u potpunosti da funkcionie u relnom svetu i da bi za njegovu stvarnu primenu bilo potrebno dodatno izmeniti ili poboljati neke pojedinosti. Inae, ovaj program razmatra tri glavna procesa : NABAVKA PROIZVODA VRENJE USLUGA PRODAJA PREPARATA ZA NEGU FINANSIJE Ti procesi imaju svoje podprocese ije je delovanje i meusobna razmena podataka objanjena grafikim prikazima ,tj dijagramima,za iju su izradu korieni programi Bpwin4.0 I Erwin4.0,a detaljno razmatranje protoka podataka iz procesa u proces bie razmatrano u nastavku ovog rada. Ovim je obraena sutina poslovanja i komunikacije izmeu salona, centralnog objekta, i klijenta i dobavljaa. Pod tim se misli na taan redosled pristizanja dokumenata kod svakog od njih i reakcije na njih. Razmena poinje kad salon eli da narui proizvod koji je potreban za rad ali i za prodaju, a koji ne postoji vie u zalihama ili ga nema u dovoljnim koliinama. Na osnovu ponuda dobavljaa bira se dobavlja i alje se narudbenica dobavljau. Na to dobavlja, ukoliko ima taj proizvod, popunjava otpremnicu i fakturu i alje ih zajedno sa proizvodom salonu. Ako je nastao neki problem u vezi sa ispravnou proizvoda salon moe da napie reklamaciju na osnovu dobijene otpremnice. Kada klijent eli da bude izvrena neka usluga on moe da napie zathev na osnovu kataloga usluga koji dobija od salona . U sluaju procesa prodaje preparata za negu klijent na osnovu kataloga proizvoda naruuje proizvode koje eli da kupi nakon ega se popunjavaju otpremnica klijentu i raun prodaje i proizvodi se isporuuju klijentu. Treba jo naglasiti da ne postoji direktna komunikacija izmeu klijenta i dobavljaa i svaki put prenosa proizvoda od proizvoaa do klijenta ide preko salona.

2. Dijagrami tokova podataka

Informacioni sistemi su esto veoma sloeni, sadre veliki broj procesa, tokova i skladita podataka i spoljnih objekata. Radi jednostavnijeg i detaljnijeg prikaza sistema, na predstavljanje sistema pomou DTP-a primenjuje se metoda apstrakcije. To se postie hijerarhijskom dekompozicijom procesa i posebnim nainom prikazivanja strukture, tokova i skladita podataka u reniku podataka. Hijerarhijskom dekompozicijom DTP-a proces sa DTP-a vieg nivoa apstrakcije se dekomponuje i prikazuje pomou DTP-a nieg nivoa apstrakcije, pri emu se potuju odreena pravila i konvencije. Dekompozicija jednog procesa se sprovodi sve dok takva dekompozicija ima smisla. Postupkom dekompozicije jedan sistem se opisuje hijerarhijom DTP-a. Dijagram na najviem nivou hijerarhije naziva se dijagramom konteksta i zapravo predstavlja IS. Ovaj dijagram sadri mali broj procesa visokog nivoa apstrakcije i njihovu komunikaciju. Dekompozicijom dijagrama konteksta dobijaju se dijagrami prvog nivoa i oni se nazivaju dijagramima srednjeg nivoa. Procesi nieg nivoa oznaavaju se sa A1,A2,A3,, a procesi u narednom niem nivou sa A1.1, A1.2,, A2.1,, A3.1, i tako redom u zavisnosti od toga koja je oznaka procesa ija se dekompozicija posmatra. U naem sluaju za IS kozmetikog salona dijagram konteksta je sledei:
USED AT : AUT HOR: Marija Zlatic PROJECT : IS KOZMETICKI SALON NOT ES: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 DAT E: 17.8.2010 REV: 18.8.2010 WORKING DRAFT RECOMMENDED PUBLICAT ION READER DAT E CONTEXT :

TOP

1 D O B A V Lj A C Ponuda dobavljaca Narudzbenica dobavljacu Otpremnica dobavljaca Faktura dobavljaca Reklamacija dobavljacu Odgovor na reklamaciju Uplata dobavljacu

0 Din.

2 Katalog usluga Zahtev za uslugom Racun za usluge Uplata racuna za usluge K L I J E N T

KOZMETICKI SALON

Katalog proizvoda Narudzbenica klijenta Otpremnica klijentu Racun prodaje Uplata racuna prodaje

NODE:

T ITLE:

KOZMETICKI SALON

NUMBER:

A-0

Slika 1:dijagram konteksta

Posmatrani dijagram konteksta sadri: 1. jedan proces ( A-0 informacioni sistem kozmetikog salona) 2. dva spoljanja objekta (1. Dobavlja , 2. Klijent) 3. tokove podataka (izmeu procesa i spoljanjih objekata). Dekompozicijom dijagrama konteksta dolazimo do dijagrama prvog nivoa i ovakvi dijagrami spadaju u grupu dijagrama srednjeg nivoa. Procesi nieg nivoa oznaavaju se sa A1,A2,A3,, a procesi u sledeem niem nivou sa A1.1, A1.2,, A2.1,, A3.1, u zavisnosti od toga koja je oznaka procesa ija se dekompozicija posmatra. Dijagram prvog nivoa prikazan je na slici broj 2.
USE D AT : A UT HOR: M arija Zlatic P RO JECT : IS KOZM ET ICK I SALON NOT ES: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 D O B A V Lj A C Narudzbeni ca dobavlj acu Otprem ni ca dobavljaca Faktura dobavl j aca Reklam acij a dobavl jacu Odgovor na rekl am aci ju NABAVKA PRO IZVODA Faktura dobavlj aca Faktura 1 dobavl jaca 0 Di n. 1 DAT E: 17.8.2010 REV : 18.8.2010 WORKING DRAFT RECOM M ENDE D P UBLICAT ION REA DER DAT E CONTEXT :

A-0 Upl ata dobavl jacu

0 Din. 0 Di n. VRSE NJE USLUGA 2 Racun za usluge 2 Racun za usl ugu

2 K L I J E N T

Katalog usluga Zahtev za uslugom Racun za usl uge

FINANS IJE

Uplata racuna za usl uge Katalog proi zvoda Narudzbeni ca kl ijenta Otprem nica kli j entu Racun prodaje Upl ata racuna prodaj e PRO DAJA PREPARATA ZA NE GU

0 Din.

3 Racun prodaje 3 Racun prodaje

NODE:

T ITLE:

KOZMETICKI SALON

NUM BER:

A0
Slika 2:dijagram I nivoa

Ovaj dijagram prvog nivoa sadri: 1. cetiri procesa (A1 Nabavka proizvoda, A2 Vrenje usluga, A3 Prodaja preparata za negu, A4 Finansije) 2. dva spoljanja objekta (1. Dobavlja, 2. Klijent) 3. tokove podataka (izmeu procesa i spoljanjih objekata) 4

Razlaganjem procesa sa dijagrama prvog nivoa dobijamo odgovarajue dijagrame drugog nivoa koji su prikazani na slikama. Dekompozicijom procesa A1 Nabavka proizvoda dobijamo etiri nova procesa: A1.1 Prikupljanje ponuda A1.2 Narucivanje A1.3 Prijem proizvoda A1.4 Kontrola proizvoda Na ovaj nain dobijamo dijagram drugog nivoa, odnosno DTP Nabavka proizvoda ( slika3) koji sadri 1. etiri pomenuta procesa A1.1, A1.2, A1.3, A1.4) 2. jedan spoljanji objekat (1. Dobavlja ) 3. tokove podataka ( izmeu procesa i spoljanjih objekata )

USE D AT : A UT HOR: M a rij a Zl a ti c P RO JE CT : IS K OZM E T ICK I SA LON NOT ES : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0

DAT E :1 7 .8 .20 10 REV : 1 8 .8 .20 10

WORK ING DRA FT RECOM M E NDE D P UB L ICAT ION

REA DER

DAT E CONT E XT :

A0

1 D O B A V Lj A C P o nu d a do ba vl j aca

0 Din .

5 Dob a vl j a ci

P RIKUPLj ANj E P ONUDA

4 P on u da do b avlj a ca

0 Din . Na rud zbe n i ca d o ba vl j a cu

NARUCIV ANJ E

7 P roi zvo d i

6 Naru dzb en i ce do b avl j acu 0 Din . Fa ktu ra do ba vl j aca Otprem ni ca d o ba vl ja ca P RIJE M P RO IZVODA 3 1 Fa ktu ra do b a vl ja ca

8 Otpre m n i ca do ba vl j aca Rekla m a cij a do ba vl j acu 0 Din . Od g ovo r n a re kl a m aci j u KONTROLA P RO IZVODA 4

9 Rekla m a ci j e do ba vl j acu NUM B E R:

NODE:

T IT L E :

NABAVKA PROIZVODA

A1

Slika 3:DTP Nabavka proizvoda

Dekompozicijom procesa A2 Vrenje usluga dobijamo potprocese: A2.1 Informisanje klijenata A2.2 Zakazivanje termina usluga A2.3 Izvravanje usluga Tako dobijamo dijagram drugog nivoa DTP Vrenje usluga (slika 4).

USED AT :

AUT HOR: Marija Zlatic PROJECT : IS KOZMET ICKI SALON NOT ES: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

DAT E: 17.8.2010 REV: 27.8.2010

WORKING DRAFT RECOMMENDED PUBLICAT ION

READER

DAT E CONTEXT :

A0

2 K L I J E N T 0 Din. Katalog usluga INFORMISANJE KLIJENATA 1 10 Usluge

0 Din. Zahtev za uslugom

11 Klijenti

ZAKAZIVANJE TERMINA USLUGA

12 Zakazane usluge

0 Din. Racun za usluge IZVRSAVANJE USLUGA

3 17 Potrebni preparati

2 Racun za uslugu

NODE:

T ITLE:

VRSENJE USLUGA

NUMBER:

A2

Slika 4: DTP Vrenje usluga Na kraju, dekompozicijom procesa A3 Prodaja preparata za negu dobijeni su procesi: A3.1 Izrada kataloga A3.2 Obrada narudzbenica A3.3 Isporuka Na ovaj nain dobijamo dijagram drugog nivoa DTP Prodaja preparata za negu (slika 5).

USED AT :

AUT HOR: Marija Zlatic PROJECT : IS KOZMETICKI SALON NOT ES: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

DAT E: 18.8.2010 REV: 18.8.2010

WORKING DRAFT RECOMMENDED PUBLICAT ION

READER

DAT E CONTEXT :

A0

2 K L I J E N T Katalog proizvoda

0 Din. IZRADA KATALOGA

7 Proizvodi

13 Katalog proizvoda

0 Din. Narudzbenica klijenta OBRADA NARUDzBENICA

11 Klijenti

15 Narudzbenica klijenta

Racun prodaje Otpremnica klijentu

0 Din. ISPORUKA

3 16 Otpremnica klijentu 3 Racun prodaje

NODE:

T ITLE:

PRODAJA PREPARATA ZA NEGU

NUMBER:

A3

Slika 5: DTP Prodaja preparata za negu Hijerarhijski dekompovan informacioni sistem kozmetikog salona izgleda ovako:
K O Z M E T IC K I SALON

NABAVKA P R O IZ V O D A

VRSENJE USLUGA

P RO DA JA PREPARATA ZA NEGU IZ R A D A KATALOGA OBRADA N A R U D Z B E N IC A IS P O R U K A

F IN A N S IJ E

P R IK U P L J A N J E PONUDA N A R U C IV A N J E P R IJ E M P R O IZ V O D A K O N TR O LA P R O IZ V O D A

IN F O R M IS A N J E K L IJ E N A T A
Z A K A Z IV A N J E T E R M IN A U S L U G A

IZ V R S A V A N J E US LU G A

3. Opis primitivnih procesa

Procesi koji se u postupku dekompozicije ne mogu dalje dekomponovati nazivaju se primitivnim procesima. Dijagrami koji odgovaraju ovim procesima nalaze se na najniem nivou hijerarhije. U IS kozmetikog salona postoje jedanaest primitivnih procesa i to su: 1. Prikupljanje ponuda Da bi se zapoeo rad u kozmetikom salonu treba obezbediti proizvode koji se koriste kako u radu tako i za prodaju. Zato se vri prikupljanje ponuda za nabavku od razliitih dobavljaa. U preduzeu se zatim evidentiraju podaci o dobavljau u skladitu Dobavljai, kao i informacije o ponudama u skladitu Ponude dobavljaca. 2. Naruivanje Na osnovu pristigle ponude dobavljaa naruuju se one koliine proizvoda koje su nestale ili ih nema dovoljno na zalihama. To se sve dokumentuje u narudbenici. Na njoj stoji datum, proizvodi i koliine koje se naruuju. Dokument se uva u skladitu Narudbenice dobavljaa. 3. Prijem proizvoda Prilikom isporuke proizvoda dobavlja alje i dokumente otpremnica i faktura. Na otpremnici kao i na narudbenici stoji datum, proizvodi i koliine. Svaka otpremnica se vezuje sa narudbenicom po kojoj je stigla ta roba i na osnovu nje se vri prijem proizvoda. Dokument se uva u skladitu Otpremnice dobavljaa. Faktura se vezuje za otpremnicu tj. sadri sve podatke kao i otpremnica s tim sto faktura sadri i cenu kupljene robe. Ovaj dokument se uva u skladistu Fakture dobavljaa. 4.Kontrola proizvoda Uz pomo otpremnice dobavljaca vri se kontrola pristiglih proizvoda. U sluaju da nesto nije u redu sa proizvodima ili ih nema u istoj koliini koja je naruena alje se reklamacija dobavljau. Ovi podaci se dokumentuju u dokumentu reklamacije dobavljau koji se uva u skladitu Reklamacije dobavljau. 5.Informisanje klijenata U ovom procesu, na osnovu podataka iz skladita Usluge, pravi se katalog usluga koji se prosleuje potencijalnim klijentima kako bi se informisali o uslugama koje mogu dobiti u salonu. 6. Zakazivanje termina usluga Uz pomo zahteva za uslugom klijent zakazuje termin kada e mu biti izvrena usluga. U ovom procesu se auriraju skladita podataka Klijenti (ako je klijent prvi put u salonu) i Zakazane usluge. 7. Izvravanje usluga Na osnovu evidencije o zakazanim uslugama vrsi se prijem klijenata i izvrsavaju se usluge koje je on traio. Nakon izvrenja usluge klijentu se ispostavlja raun za usluge koji se uva u skladitu Raun za usluge, i aurira se skladite podataka Potrebni preparati koje sadrzi podatke o potroenim preparatima prilikom izvravanja usluge.

8. Izrada kataloga Na osnovu baze proizvoda pravi se katalog proizvoda, koji se prosledjuje klijentu radi informisanja o proizvodima koje salon nudi i ovaj dokument se smeta u skladite Katalog proizvoda. 9. Obrada narudzbenica Na osnovu poslatog kataloga klijent formira narudzbenice na kojoj stoji ta se naruuje i u kojoj koliini. Ovaj dokument se smeta u skladite Narudzbenice klijenata. 10. Isporuka Na osnovu narudzbenice klijenta prvo se pravi otpremnica koja sadri koliinu isporuenih proizvoda. Smesta se u skladite Otpremnice klijentu. Na osnovu otpremnice pravi se faktura, koja sadri izraunatu cenu proizvoda i zajedno sa otrpemnicom alje klijentu. 11. Finansije Ovo je proces koji vri regulisanje finansija salona. U odnosu sa klijentom ovaj proces ispostavlja raun za usluge i raun prodaje u zavisnosti da li je klijent koristio usluge salona ili kupio neke proizvode iz salona. U odnosu na dobavljaa ovaj proces dobija fakturu dobavljaa i na osnovu nje vri plaanje proizvoda. Ovaj proces koristi skladita Raun za usluge, Raun prodaje i Fakture dobavljaa.

4. Renik podataka
4.1 Opis tokova podataka
Tok podataka je put kojim protiu grupe podataka. Taj put pokazuje izmeu kojih elemenata se odvija tok podataka. U dijagramu toka podataka javljaju se sledei tokovi podataka: PONUDA DOBAVLJAA:<ifra ponude, ifra dobavljaa, datum ,{ifra proizvoda, koliina, cena}> NARUDZBENICA DOBAVLJAU:<ifra narudzbenice, datum, ifra dobavljaa, ifra ponude, {sifra proizvoda , koliina,jedinica mere}> OTPREMNICA DOBAVLJAA:<ifra otpremnice, ifra narudzbenice, datum, sifra dobavljaa,{sifra proizvoda, koliina,jedinica mere}> FAKTURA DOBAVLJAA: <ifra fakture, sifra otpremnice, datum, ifra dobavljaa, {ifra proizvoda, koliina, jedinica mere, cena} > REKLAMACIJA DOBAVLJAU:<ifra reklamacije dobavljau, {ifra proizvoda, kolicina}, datum reklamacije, ifra otpremnice dobavljaa > ODGOVOR NA REKLAMACIJU: <ifra odgovora, ifra reklamacije dobavljau, datum, {ifra proizvoda,opis> UPLATE DOBAVLJAU:<ifra uplate, ifra fakture, suma, datum, ifra dobavljaaa, broj iro racuna firme> KATALOG PROIZVODA:<ifra kataloga,datum,ifra proizvoda, kataloska cena > NARUDZBENICA KLIJENTA: <ifra narudzbenice klijenta, datum naruivanja, ifra klijenta, ifra kataloga, {ifra proizvoda, koliina}>

OTPREMNICA KLIJENTU: <ifra otpremnice klijentu, ifra narudzbenice klijenta, datum isporuke, ifra klijenta, {ifra proizvoda, koliina}> RAUN PRODAJE:<ifra rauna prodaje, datum, ifra otpremnice klijentu, ifra klijenta, {ifra proizvoda, koliina, iznos } > UPLATE RAUNA PRODAJE:<ifra uplate, ifra rauna prodaje, suma, datum, ifra klijenta> KATALOG USLUGA: <ifra kataloga, datum, ifra usluge, cena> ZAHTEV ZA USLUGOM: <ifra zahteva, ifra klijenta, ifra usluge, zakazani datum> RAUN ZA USLUGE: < ifra rauna za usluge, datum, ifra zahteva, ifra klijenta, {ifra usluge, cena } > UPLATA RAUNA ZA USLUGE: < ifra uplate, ifra rauna za usluge, suma, datum, ifra klijenta, >

4.2 Opis skladita podataka

Skladita podataka slue za uvanje podataka, tj. definiu se kao tok podataka u mirovanju. U datom IS javljaju se sledea skladita podataka: DOBAVLJAI:<ifra dobavljaa, naziv dobavljaa, adresa, PIB, iro-racun, telefon > PONUDA DOBAVLJAA:<ifra ponude, ifra dobavljaca,datum ,{ifra proizvoda, koliina,cena}> NARUDZBENICE DOBAVLJAU:<ifra narudzbenice, datum, ifra dobavljaca,ifra ponude,{ ifra proizvoda, koliina,jedinica mere}> OTPREMNICE DOBAVLJACA:<ifra otpremnice, ifra narudzbenice, datum, ifra dobavljaca,{ ifra proizvoda, koliina,jedinica mere}> FAKTURE DOBAVLJAA: <ifra fakture, ifra otpremnice, datum, ifra dobavljaca, { ifra proizvoda, kolicina, jedinica mere, cena} > REKLAMACIJA DOBAVLJAU:< ifra reklamacije dobavljau, { ifra proizvoda, kolicina}, datum reklamacije, ifra otpremnice dobavljaa > PROIZVODI:< ifra proizvoda, naziv proizvoda, jedinica mere, nabavna cena, prodajna cena, slika, koliona na zalihama> KLIJENTI: < ifra klijenta, ime klijenta, broj line karte, adresa, telefon> KATALOG PROIZVODA:< ifra kataloga,datum,sifra proizvoda, kataloska cena > NARUDZBENICA KLIJENTA: <sifra narudzbenice klijenta, datum naruivanja, ifra klijenta, ifra kataloga, { ifra proizvoda, kolicina}> OTPREMNICA KLIJENTU: < ifra otpremnice klijentu, ifra narudzbenice klijenta, datum isporuke, ifra klijenta, { ifra proizvoda, koliina}> RAUN PRODAJE:< ifra rauna prodaje, datum, ifra otpremnice klijentu, ifra klijenta, {ifra proizvoda, koliina, ukupna cena } > USLUGE <ifra usluge,naziv usluge,cena usluge> POTREBNI PREPARATI:< ifra usluge, ifra proizvoda, jedinica mere, koliina> ZAKAZANE USLUGE:<ifra zahteva,ifra klijenta,ifra usluge,datum> RAUN ZA USLUGE< ifra rauna za usluge, datum, ifra zahteva, ifra klijenta, {ifra usluge, cena } >

10

5. Dijagram objekti i veze

dobavljaci sifra dobavljaca naziv dobavljaca adresa PIB ziro-racun telefon Ponude dobavljaca sifra ponude sifra dobavljaca (FK) datum Stavka ponude dobavljaca sifra ponude (FK) sifra proizvoda (FK) kolicina cena Proizvodi sifra proizvoda naziv proizvoda nabavna cena jedinica mere prodajna cena slika kolicina na zalihama

Narudzbenice dobavljacu sifra narudzbenice dobavljacu datum sifra dobavljaca (FK) sifra ponude (FK)

Stavka narudzbenice dobavljacu sifra narudzbenice dobavljacu (FK) sifra proizvoda (FK) kolicina jedinica mere

Stavka reklamacije Otpremnica dobavljaca sifra otpremnice dobavljaca sifra dobavljaca (FK) sifra narudzbenice dobavljacu (FK) datum Stavka otpremnice dobavljaca sifra otpremnice dobavljaca (FK) sifra proizvoda (FK) kolicina Reklamacije dobavljacu sifra reklamacije datum sifra dobavljaca (FK) sifra otpremnice dobavljaca (FK) sifra reklamacije (FK) sifra proizvoda (FK) kolicina opis problema

Fakture dobavljaca sifra fakture dobavljaca sifra dobavljaca (FK) sifra otpremnice dobavljaca (FK) datum

Stavka fakture dobavljaca sifra fakture dobavljaca (FK) sifra proizvoda (FK) kolicina jedinica mere cena Stavka katalog proizvoda sifra kataloga (FK) sifra proizvoda (FK) kataloska cena

Katalog proizvoda sifra kataloga datum

Klijent sifra klijenta ime klijenta adresa telefon

Narudzbenice klijenta sifra narudzbenice klijenta sifra klijenta (FK) sifra kataloga (FK) datum narucivanja

Stavka narudzbenice klijenta sifra narudzbenice klijenta (FK) sifra proizvoda (FK) narucena kolicina Racun prodaje sifra racuna prodaje sifra klijenta (FK) datum Stavka racuna prodaje sifra racuna prodaje (FK) sifra otpremnice klijentu (FK) sifra proizvoda (FK) kolicina ukupna cena

Otpremnice klijentu sifra otpremnice klijentu sifra klijenta (FK) sifra narudzbenice klijenta (FK) datum isporuke Usluge sifra usluge naziv usluge cena usluge Katalog usluga sifra kataloga datum

Stavka otpremnice klijentu sifra otpremnice klijentu (FK) sifra proizvoda (FK) kolicina

Potrebni preparati sifra usluge (FK) sifra proizvoda (FK) jedinica mere kolicina

Racun za usluge sifra racuna datum sifra klijenta (FK)

Stavka kataloga usluga sifra kataloga (FK) sifra usluge (FK) cena usluge Zahtev za uslugom sifra zahteva sifra klijenta (FK)

Zakazane usluge sifra zahteva (FK) sifra usluge (FK) zakazani datum

Stavka racuna za usluge sifra racuna (FK) sifra usluge (FK) za uplatu

11

6. Proireni model objekti veze PMOV

n a z iv d o b a v lja c a a d re s a

s ifr a d o b a v lja c a

s if r a p o n u d e d o b a v lja c ( 1 ,n ) s a lje ( 1 ,1 ) ponuda P ro c e s s d o b a v lja c a d a tu m (1 ,n ) z ir o - r a c u n t e le fo n

s ta v k a p o n u d a d o b a v lja c a

P IB

k o lic in a

(1 ,n ) nabavna cena P r o iz v o d p r o d a jn a c e n a je d in ic a m e re s lik a k o lic in a n a z a lih a m a n a z iv p r o iz v o d a s ifr a p r o iz v o d a

Slika 6.1: ponuda dobavljaa

12

n a z iv d o b a v lja c a a d re s a

s ifr a d o b a v lja c a

s if r a n a r u d z b e n ic e

d a tu m

P IB

d o b a v lja c

( 1 ,n )

n a r u d z b e n ic a P ro c e s s d o b a v lja c u

( 1 ,n )

s a d rz i

z ir o - r a c u n te le fo n k o lic in a

( 1 ,n )

( 1 ,1 ) d a tu m ponuda P ro c e s s d o b a v lja c a

s ta v k a n a ru d z b e n ic a d o b a v lja c u

( 1 ,n ) nabavna cena P r o iz v o d p r o d a jn a c e n a je d in ic a m e r e n a z iv p r o iz v o d a s lik a s if r a p r o iz v o d a

s ifr a p o n u d e

k o lic in a n a z a lih a m a

Slika 6.2: narudzbenica dobavljau

13

n a z iv d o b a v lja c a a d re s a

s ifr a d o b a v lja c a

s ifr a fa k tu r e d o b a v lja c u

d a tu m

P IB

d o b a v lja c

( 1 ,n )

fa k tu r a d oP br oa cv el j as cs a

(1 ,1 )

s a d rz i

z ir o - r a c u n te le fo n k o lic in a

( 1 ,n )

( 1 ,1 )

s ifr a o tp r e m n ic e

s ta v k a fa k tu ra d o b a v lja c a

o tp r e m n ic a P ro c e s s d o b a v lja c a

ukupna cena ( 1 ,n ) nabavna cena P r o iz v o d p r o d a jn a c e n a je d in ic a m e r e s lik a n a z iv p r o iz v o d a k o lic in a n a z a lih a m a s ifr a p r o iz v o d a

d a tu m

Slika 6.3: faktura dobavljaa

14

n a z iv d o b a v lja c a a d re s a

s ifr a d o b a v lja c a

s if r a r e k la m a c ije d o b a v lja c u

d a tu m

P IB

d o b a v lja c

( 1 ,n )

r e k la m a c ija P ro c e s s d o b a v lja c u

(1 ,1 )

s a d rz i

z ir o - r a c u n te le fo n o p is

( 1 ,n )

( 1 ,n ) s ifr a o tp r e m n ic e d o b a v lja c a

s ta v k a r e k la m a c ija d o b a v lja c u

o tp r e m n ic a P ro c e s s d o b a v lja c a

( 1 ,n ) p r o d a jn a c e n a p r o iz v o d s lik a s if r a p r o iz v o d a k o lic in a n a z a lih a m a je d in ic a m e r e n a z iv p r o iz v o d a nabavna cena

d a tu m

Slika 6.4: reklamacija dobavljau

15

s ifr a k lije n ta

b r o j lic n e k a r te

s ifr a z a h te v a z a u s lu g o m

a d re s a k lije n t te le fo n ( 1 ,n ) im e k l ije n ta
zakazane u s lu g e

( 1 ,n )

z a h te v z a u s lu g o m

zakazani d a tu m

k o lic in a n a z a lih a m a s ifr a p r o iz v o d a nabavna cena P r o iz v o d p r o d a jn a cena je d in ic a m e re s lik a k o lic in a c e n a u s lu g e ( 1 ,n ) p o tr e b n i p r e p a r a ti ( 1 ,n ) u s lu g e n a z iv u s lu g e n a z iv p r o iz v o d a (1 ,n ) s if r a u s lu g e

Slika 6.5: zakazivanje usluga

16

s ifr a k lije n ta a d re s a

b r o j lic n e k a r te

k lije n t te le fo n

( 1 ,n )

ra c u n z a P ro c e s s u s lu g e

s ifr a r a c u n a

im e k lije n ta

( 1 ,n )

s ta v k a r a c u n a z a u s lu g e

z a u p la tu

( 1 ,n )

n a z iv u s lu g e

u s lu g e

s if r a u s lu g e

c e n a u s lu g e

Slika 6.6: racun za usluge

17

im e k lije n t a

s if r a k lije n ta

s ifr a n a r u d z b e n ic e k lije n t a

d a tu m n a r u c iv a n ja

b r o j lic n e k a r te

k lije n t

(1 ,n )

n a r u d z b e n ic a P ro c e s s k lije n ta

(1 ,n )

s a d rz i

t e le f o n

a d re s a

( 1 ,n )

( 1 ,1 )

s if r a k a ta lo g a

n a ru c e n a k o lic in a nabavna cena p r o d a jn a cena s lik a

s ta v k a n a r u d z b e n ic a k lije n ta

k a t a lo g p r o iz v o d a

( 1 ,n ) (1 ,n )

d a tu m

k o lic in a n a z a lih a m a je d in ic a m e re

p r o iz v o d

( 1 ,n )

s t a v k a k a t a lo g P ro c e s s p r o iz v o d a

s ifr a p r o iz v o d a

n a z iv p r o iz v o d a

Slika 6.7: narudbenica klijenta

18

im e k lije n t a

s ifr a k lije n ta

s ifr a r a c u n a p r o d a je

d a tu m

b r o j lic n e k a r te

k lije n t

( 1 ,n )

ra c u n P ro c e s s p r o d a je

(1 ,n )

s a d rz i

te le fo n

a d re s a k o lic in a je d in ic a m e re ukupna cena

( 1 ,n )

( 1 ,1 )

s if r a o t p r e m n ic e k lije n tu

s ta v k a ra c u n a p ro d a je

o tp r e m n ic a P ro c e s s k lije n t u d a tu m is p o r u k e nabavna cena

( 1 ,n ) p r o d a jn a c e n a p r o iz v o d s lik a s ifr a p r o iz v o d a k o lic in a n a z a lih a m a je d in ic a m e r e n a z iv p r o iz v o d a

Slika 6.8: racun prodaje

7. Prevoenje modela objekti-veze u relacioni model

19

Iz prethodno prikazanih dijagrama PMOV-a mogu se dati sledei podaci o objektima i njihovim agregacijama: Slab objekat u sistemu ne moe da postoji (egzistencijalno zavistan), i njegova pojavljivanja ne mogu da se identifikuju (identifikaciono je zavistan) od njemu nadreenog objekta (jak objekat). Identifikaciona i egzistencijalna zavisnost znae zapravo da slab objekat ne moe postojati u bazi podataka ako konkretno pojavljivanje objekta koji ga identifikuje takoe nije u bazi. Slabi objekti na prethodnoj slici su prikazani duplim pravougaonicima, jaki objekti samo pravougaonikom, dok su agregacije prikazane pravougaonikom ije su sredine susednih stranica spojene pravom linijom.

Slabi objekti
- Ponude dobavljaa - Narudzbenice dobavljau - Otpremnice dobavljaa - Fakture dobavljaa - Reklamacije dobavljau - Narudzbenice klijenta - Otpremnice klijentu - Racun prodaje - Zahtev za usluge - Raun za usluge

Jaki objekti
- Dobavlja - Proizvod - Klijent - Usluge - Katalog proizvoda - Katalog usluga

Agregacije
- Stavka ponude dobavljaa - Stavka narudzbenice dobavljau - Stavka otpremnice dobavljaa - Stavka fakture dobavljaa - Stavka narudzbenice klijenta - Stavka otpremnice klijentu - Stavka racuna prodaje - Stavka reklamacije dobavljaa - Stavka katalog proizvoda - Stavka racuna za usluge - Zakazane usluge - Stavka katalog usluga - Potrebni preparati

Prevoenje modela objekti-veze informacionog sistema u odgovarajui relacioni model dat je na sledeim primerima:

20

s if r a k lije n ta

im e k lije n ta

s ifr a n a r u d z b e n ic e k lije n ta

d a tu m n a r u c iv a n ja

K L IJ E N T

( 1 ,n )

n a r u c u je

( 1 ,1 )

n a r u d z b e n ic a k lije n ta

te le f o n a d re s a b r o j lic n e k a r te

( 1 ,0 ) s a d rz i

( 1 ,1 ) o tp r e m n ic a k lije n tu

s ifr a o tp r e m n ic e k lije n tu

d a tu m is p o r u k e

1. Posmatrajmo najpre vezu izmeu objekta KLIJENT i objekta NARUDBENICA KLIJENTA. Imamo sledece: klijent moe da formira 0 ili vie narudbenica, a narudbenicu moe da napravi tano jedan klijent Skup S tada ine: S={ sifra klijenta, ime klijenta, broj line karte, adresa, telefon, sifra narudzbenice klijenta, datum narucivanja} Skup funkcionalnih zavisnosti dat je sa: SFZ={ sifra klijenta-> ime klijenta+broj line karte+telefon+adresa, sifra narudzbenice klijentu-> datum narucivanja } Ovakav tip veze se transformie u sledee relacije:

21

KLIJENT{ sifra klijenta*, ime klijenta, broj line karte, telefon, adresa} NARUDBENICA KLIJENTA{sifra narudzbenice klijenta*, sifra klijenta, datum narucivanja} 2. Dalje posmatrajmo vezu izmeu objekta NARUDBENICE KLIJENTA i objekta OTPREMNICE KLIJENTU. U ovom sluaju imamo sledece: jednoj narudbenici odgovara jedna ili ni jedna otpremnica, a jednoj otpremnici odgovara tano jedna narudbenica Formiramo sada skup S: S={ sifra narudzbenice klijenta, datum narucivanja, sifra otpremnice klijentu,datum isporuke} Skup funkcionalnih zavisnosti dat je sa: SFZ={ sifra narudzbenice klijenta -> datum narucivanja, sifra otpremnice klijenta->datum isporuke} Ovakav tip veze se transformie u sledee relacije: NARUDBENICE KLIJENTA { sifra narudzbenice klijenta*, datum narucivanja} OTPREMNICE KLIJENTU { sifra otpremnice klijentu*, sifra narudzbenice klijenta, datum otpremanja } Ukoliko bi ova dva zasebna sluaja posmatrali kao celinu dobili bismo da se odgovarajui model objekti veze prevodi u sledei relacioni model: KLIJENT{ sifra klijenta*, ime klijenta, broj line karte, telefon, adresa} NARUDBENICA KLIJENTA{ sifra narudzbenice klijenta*, sifra klijenta, datum narucivanja} OTPREMNICE KLIJENTU { sifra otpremnice klijentu*, sifra narudzbenice klijenta, datum otpremanja, sifra klijenta }

8.Implementacija relacija u Access-u

22

9. Popis relacija sa atributima i njihovim tipovima

23

RELACIJA Dobavljai

KLJU PK

Ponude dobavljaa Stavka ponude dobavljaca

PK FK PK FK PK FK FK PK FK PK FK FK PK FK PK FK FK PK FK

Naruzbenica dobavljau

Stavka narudzbenice dobavljau

Opremnica dobavljaa

Stavka otpremnica dobavljaa

Faktura dobavljaa

Stavka faktura dobavljaa

ATRIBUT ifra dobavljaa naziv dobavljaa adresa dobavljaa telefon dobavljaa PIB ziro-racun ifra ponude ifra dobavljaa datum ifra ponude ifra proizvoda koliina cena ifra narudzbenice dobavljacu ifra ponude sifra dobavljaa datum naruivanja ifra narudzbenice dobavljau ifra proizvoda koliina jedinica mere ifra otpremnice dobavljaa ifra narudzbenice dobavljau sifra dobavljaa datum isporuke ifra otpremnice dobavljaca ifra proizvoda koliina jedinica mere ifra fakture dobavljaa ifra otpremnice dobavljaa ifra dobavljaa datum ifra fakture dobavljaa ifra proizvoda koliina jedinica mere cena ifra reklamacije dobavljau ifra dobavljaa ifra otpremnice datum

TIP NUMBER(5) CHAR(30) CHAR(18) CHAR(10) CHAR(15) CHAR(15) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(3) FLOAT NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(3) CHAR(2) NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(3) CHAR(2) NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(3) CHAR(2) FLOAT NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE 24

Reklamacije dobavljau

PK FK FK

Stavka reklamacije dobavljau

Proizvodi

PK

Klijent

PK

Katalog proizvoda Stavka kataloga proizvoda Naruzbenica klijenta

PK PK FK PK FK FK PK FK PK FK FK PK FK PK FK FK PK PK FK

Stavka narudzbenice dobavljau Opremnica klijentu

Stavka otpremnica klijentu Raun prodaje

ifra reklamacije dobavljau ifra proizvoda koliina opis ifra proizvoda naziv proizvoda nabavna cena prodajna cena jedinica mere koliina na zalihama slika ifra klijenta ime klijenta broj licne karte adresa telefon ifra kataloga datum ifra kataloga ifra proizvoda prodajna cena ifra narudzbenice klijenta ifra kataloga proizvoda ifra klijenta datum naruivanja ifra narudzbenice klijenta ifra proizvoda narucena koliina ifra otpremnice klijentu ifra narudzbenice klijenta ifra klijenta datum isporuke ifra otpremnice klijentu ifra proizvoda koliina ifra racuna prodaje ifra otpremnice klijentu ifra klijenta datum ifra kataloga datum ifra racuna prodaje ifra proizvoda

NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(3) CHAR(200) NUMBER(5) CHAR(20) FLOAT FLOAT CHAR(2) NUMBER(3) NUMBER(5) CHAR(10) NUMBER(5) CHAR(20) CHAR(10) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) FLOAT NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(3) NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(3) NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) 25

Katalog usluga Stavka racuna prodaje

Usluge Potrebni preparati PK FK PK FK PK FK PK FK PK FK PK FK

Stavka kataloga usluga Zahtev za uslugom Zakazane usluge Raun za usluge Stavka rauna za usluge

jedinica mere kolicina cena ifra usluge naziv usluge cena ifra usluge ifra proizvoda jedinica mere koliina ifra kataloga ifra usluge cena ifra zahteva ifra klijenta ifra zahteva ifra usluge zakazani datum ifra rauna za usluge ifra klijenta datum ifra rauna za usluge ifra usluge za uplatu

CHAR(2) NUMBER(3) FLOAT NUMBER(5) CHAR(20) FLOAT NUMBER(5) NUMBER(5) CHAR(2) NUMBER(3) NUMBER(5) NUMBER(5) FLOAT NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) DATE NUMBER(5) NUMBER(5) FLOAT

10. Startovanje aplikacije i rad

26

Program je realizovan u razvojnom okruenju Microsoft-ovog Access-a 2003, dela softverskog paketa Microsoft Office 2003. Brojne pogodnosti Access-a su u znatnoj meri olakali izradu ove aplikacije. Osnovna karakteristika Access-a je mogunost pregleda i manipulacije baze podataka preko objekata (objects). U programu su korieni sledei objekti: 1. Tabele (tables) 2. Upiti (queries) 3. Forme (forms) 4. Izvetaji (reports) 5. Makroi (macro) Namena ovih objekata je sledeca:

Upit je pitanje koje postavljamo tabelama baze podataka i na osnovu kojih dobijamo

trazeni rezultat. U izradi Informacionog sistema kozmetikog salona korieni su uglavnom select upiti i update upiti. Izvetaji se koriste kako bismo dobili i sumirali informacije iz jedne ili vie tabela u bazi podataka. Od upita se razlikuju po nainu predstavljanja podataka i izuzetno su dobar nain za prikazivanje informacija u itljivom obliku.

Makroi predstavljaju najsloeniji objekat koji se moe kreirati u bazi podataka. Oni se
kreiraju korienjem Visual Basic koda, kako bi se automatizovali odredjeni zadaci koji se ponavljaju.

Forme su odlian nain za pregled, unos i izmenu podataka tabele.

Naslovna forma

27

Posle pokretanja fajla Kozmetiki salon.mdb otvara se naslovna forma Kozmeticki salon na kojoj korisnik moze da izabere da li e dalje da pregleda Informacioni sistem salona ili e da izae iz programa.

Ako korisnik izabere opciju Izlaz aplikacija se zatvara, a ako izabere Ulaz otvara se MENI.

Na meniju se nalaze 3 opcije koje korisnik moze da odabere: Nabavka proizvoda, Vrsenje usluga i Prodaja proizvoda. Za povratak na prethodnu formu koristi se opcija Nazad koja ima istu namenu na svim formama u programu.

1. Nabavka proizvoda
28

Ukoliko korisnik na glavnom meniju odabere opciju Nabavka proizvoda otvara se forma Nabavka koja sadri sledece opcije: 1. 1 1. 2 1. 3 1. 4 1. 5 1. 6 Pregled i unos dobavljaa Pregled i unos proizvoda Ponude dobavljaa Narudbenice dobavljau Otpremnice dobavljaa Fakture dobavljaa

1.1 Odabirom opcije Pregled i unos dobavljaa otvara se forma za DOBAVLJACI . Uz pomo ove forme korisnik moe da vri pretragu dobavljaa na osnovu ifre i naziva dobavljaa, ime mu automatski bivaju prikazani ostali podaci o traenom dobavljau. Na formi postoje i opcije Dodaj novog dobavljaa i Obrisi dobavljaa ime se u tabelu Dobavljai upisuju podaci o novom dobavljau, odnosno brisu podaci o odabranom dobavljau.

29

1.2

Izborom opcije Pregled i unos proizvoda otvara se forma PROIZVODI.

30

Ovde se moze vrsiti pregled proizvoda na osnovu ifre proizvoda. Na formi bivaju prikazani svi osnovni podaci o izabranom proizvodu Takoe,na formi se mogu izabrati opcije Dodaj proizvod i Obrisi proizvod kojima se dodaju podaci o novom proizvodu odnosno brisu svi podaci o izabranom proizvodu. Klikom na dugme Proizvodi koje treba naruiti otvara se forma PRIIZVODI KOJE TREBA NARUITI na kojoj se nalaze podaci o proizvodima kojih nema dovoljno na zalihama.

Na ovoj formi klikom na dugme NARUCITI otvara se forma NARUDZBENICE DOBAVLJACU. Na formi PROIZVODI nalazi se i dugme Katalog proizvoda i klikom na njega otvara se izvetaj KATALOG PROIZVODA koji sadrzi podatke o proizvodima kioji se mogu naci u salonu i koji se moze koristiti kasnije u procesu prodaje za obavetavanje klijenata.

31

1.3 Odabirom opcije Ponude dobavljaa otvara se forma PONUDE DOBAVLJAA.

Ovde se moze vrsiti pregled ponuda dobavljaa na osnovu ifre ponude dobavljaa i ifre dobavljaa koji je poslao ponudu. Na formi bivaju prikazani svi osnovni podaci koji se nalaze na izabranoj ponudi: ifra i naziv proizvoda, jedinica mere i koliina .Na formi se mogu izabrati opcije Evidentiraj novu ponudu i Obrisi ponudu kojima se dodaju podaci o novoj ponudi odnosno brisu svi podaci o nadjenoj ponudi. 1.4 Izborom opcije Narudzbenica dobavljau otvara se forma NARUDZBENICE DOBAVLJAU . U ovoj formi mozemo pregledati naruene proizvode od odreenog dobavljaa na osnovu ifre narudzbenice. Na formi bivaju prikazani svi osnovni podaci vezani za datu narudzbenicu: ifra narudzbenice, datum naruivanja, ifra ponude, kao i ta se sve od proizvoda nalazi u datoj narudzbenici. Takoe je ostavljena mogunost korisniku za dodavanje nove narudzbenice i brisanje odabrane narudzbenice.

32

1. 5 Odabirom opcije Otpremnice dobavljaa otvara se forma OTPREMNICE DOBAVLJAA . U ovoj formi korisnik moze da pregleda unete otpremnice, obrise odabranu otpremnicu i evidentira novu otpremnicu. Na otpremnici unosimo datum, ifru otpremnice, ifru narudzbenice, ifru dobavljaca kao i podatke o otpremljenom materijalu.

33

Dugme Dodati proizvode na zalihe treba iskoristiti pri evidentiranju nove otpremnice. Njegovim aktiviranjem proizvodi sa otpremnice ce biti dodat na zalihe proizvoda i pojavie se obavetenje:

1.6

Odabirom opcije Fakture dobavljaa otvara se forma FAKTURE DOBAVLJAA.

U ovoj formi se nalaze polja datum izdavanja fakture, ifra fakture, sifra otpremnice dobavljaa, ifra dobavljaca, naziv dobavljaa kao i podaci o proizvodima sa fakture: ifra prouzvoda, naziv prouzvoda , jedinica mere, koliina, cena i ukupan iznos za uplatu. Korisniku su ostavljene mogucnosti unosenja nove fakture- dugme Dodaj fakturu i brisanja odabrane fakturedugme Obrisi fakturu.

34

2. Vrsenje usluga
Ukoliko korisnik na glavnom meniju odabere opciju Vrsenje usluga otvara se forma Nabavka koja sadri sledece opcije: 2. 1 2. 2 2. 3 2. 4 Usluge Izvrsene usluge u odredjenom periodu Pregled i unos zahteva za uslugom Pregled i unos racuna za usluge

2.1

Opcija Usluge otvara formu USLUGE koja nam nudi pregled ve unetih usluga i njihovih osobina.

35

Pored dugmeta Dodaj uslugu koje korisniku omoguava unos nove usluge i Obrisi uslugu koje brise ve evidentiranu uslugu, na ovoj formi postoji i dugme Pregled usluga po tipu usluge i ako korisnik klikne na ovo dugme otvorie se izvetaj PREGLED USLUGA na kome su usluge sortirane po tipu usluge.

36

2.2

Klikom na dugme Izvrsene usluge u odredjenom periodu otvorie se obavetenje:

gde treba uneti datum od kog datuma elite pregled usluga. Kada se unese datum (recimo 1/1/2010) klikom na OK pojavie se obavetenje:

gde treba ukucati krajnji datum. Kada se unese datum (recimo 1/1/2011) klikom na OK realizovae se upit Usluge u odredjenom vremenskom periodu koji nam prikazuje podatke o zakazanim uslugama u zadatom periodu.

2.3

Ukoliko korisnik izabere opciju Pregled i unos zahteva za uslugom otvorie se forma ZAHTEVI ZA USLUGOM.

37

Na ovoj formi se mogu videti podaci o zahtevima za uslugom, zakazanim uslugama i klijentima koji su ih podneli. Klikom na dugme Evidentiraj novi zahtev korisniku je omogueno da unese novi zahtev, a ukoliko je zahtev realizovan, odnosno ukoliko su usluge izvrene zahtev se moe obrisati klikom na dugme Usluge izvrene, obrii zahtev.

2.4

Ukoliko korisnik odabere opciju Pregled i unos racuna za usluge otvara se forma RACUN ZA USLUGE .

38

Ova forma nam omoguava pregled rauna za usluge, i na njoj se nalaze podaci o klijentu i izvrenim uslugama, njihovoj ceni i ukupan iznos koji klijent treba da uplati. Takoe, omogueno je i dodavanje novog rauna, kao i brisanje izabranog, ve evidentiranog racuna.

3. Prodaja proizvoda
Ukoliko korisnik na glavnom meniju odabere opciju Prodaja proizvoda otvara se forma Prodaja proizvoda koja sadri sledece opcije: 3. 1 3. 2 3. 3 3. 4 Pregled i unos klijenata Narudbenice klijenata Otpremnice klijentu Rauni prodaje

39

3.1 Odabirom opcije Pregled i unos klijenata otvara se forma KLIJENATA.

PREGLED I UNOS

Uz pomo ove forme moemo vriti pregled ve unetih klijenata, sa svim njihovim podacima, i omogueno je dodavanje novog klijenta kao i brisanje ve evidentiranog, izabranog, klijenta.

40

Opcije Narudbenice klijenta , Otpremnice klijentu i Rauni prodaje imaji slicnu namenu kao opcije Narudzbenica dobavljacu, Otpremnica dobavljaca, Faktura dobavljaca . Opcija Narudbenice klijenta otvara formu NARUDZBENICE KLIJENATA, opcija Otpremnice klijentu otvara formu OTPREMNICE KLIJENTU i opcija Rauni prodaje otvara formu RAUNI PRODAJE. Ove forme imaju slican izgled kao forme NARUDZBENICE DOBAVLJACU, OTPREMNICE DOBAVLJACA i FAKTURE DOBAVLJACA s tim sto se na njima nalaze podaci o kupcima i proizvodima. Na formi OTPREMNICE KLIJENTU postoji opcija Skinuti proizvode sa zaliha i klikom na tu opciju proizvodi sa otpremnice se skidaju sa zaliha i pojavljuje se obavestenje:

41

11. Literatura

1. Dr Duan Stefanovi, Predavanja iz Projektovanja programa i informacionih

sistema 2. Help aplikacije za Bpwin i Erwin, kompanije Computer Associates 3. Microsoft Office- Access 2003 Bez tajni, Alison Balter

42