Εισαγωγή: Μηχανικά - Ηλεκτρομαγνητικά κύματα 1

KYMATA
ΚΥΜΑ: Ένας μηχανισμός μεταφοράς ορμής και ενέργειας. Δεν μεταφέρεται
μάζα.
ΚΥΜΑ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (υλικό ή μηχανικό κύμα): Η διάδοση μιας
διαταραχής μέσα σε ένα ελαστικό μέσο με ορισμένη ταχύτητα, όπου
μεταφέρεται ενέργεια και ορμή, όχι όμως ύλη. Η διαταραχή αυτή παράγεται σε
μια περιοχή του υλικού μέσου, από κάποιο εξωτερικό μηχανισμό, που
προσφέρει την ενέργεια και την ορμή, γι’ αυτό και τον λέμε πηγή του κύματος.

ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ: Το πηλίκο της απόστασης Δχ

που προχωρεί (ή διαδίδεται) η διαταραχή κατά μήκος μιας διεύθυνσης
διάδοσης, σε χρόνο Δt, δια του χρόνου Δt
∆χ
Uδιαδ. =
∆t
Η ταχύτητα διάδοσης εξαρτάται από τη φύση του ελαστικού μέσου διάδοσης.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ ( f ) : Ιση με τη συχνότητα ταλάντωσης

της πηγής. Δεν εξαρτάται από την ταχύτητα διάδοσης του κύματος.

ΜΗΚΟΣ ΚΥΜΑΤΟΣ ( λ ) : Η απόσταση που διατρέχει το κύμα σε χρόνο

μιας περιόδου Τ.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΕΞΙΣΩΣΗ ΤΗΣ ΚΥΜΑΤΙΚΗΣ Σε χρόνο . . . . . . . . . .

διατρέχει απόσταση . . . . . . . . . .

λ 1
C = Θέτοντας στην εξίσωση όπου T =
f
, παίρνουμε c=λf που
Τ
ονομάζεται θεμελιώδης εξίσωση κύματος.

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΚΥΜΑΤΩΝ. Τα μηχανικά κύματα ανάλογα με τον τρόπο

ταλάντωσης των σωματιδίων του ελαστικού μέσου διακρίνονται σε:

ΕΚΦΕ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2003 1

Εισαγωγή: Μηχανικά - Ηλεκτρομαγνητικά κύματα 2

Εγκάρσια κύματα, όπου οι ταλαντώσεις των σωματιδίων του υλικού μέσου

γίνονται κάθετα στη διεύθυνση διάδοσης του κύματος, και στα
Διαμήκη κύματα, όπου οι ταλαντώσεις των σωματιδίων γίνονται κατά μήκος
της διεύθυνσης διάδοσης του κύματος. Ο ήχος διαδίδεται με διαμήκη κύματα.

ΆΣΚΗΣΗ 1 : Η νότα “ντο” έχει συχνότητα 264 Hz και το αντίστοιχο

ηχητικό της κύμα στον αέρα έχει μήκος κύματος 1,31m . Με πόση ταχύτητα
τρέχει ο ήχος στον αέρα;

ΑΣΚΗΣΗ 2 : Να βρείτε το μήκος κύματος των ραδιοκυμάτων ενός σταθμού

ΑΜ συχνότητας 1200 Hz και ενός σταθμού FM συχνότητας 100 MHz. Η
ταχύτητα διάδοσης των ραδιοφωνικών κυμάτων είναι 300.000 km/s.

ΕΚΦΕ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2003 2

Εισαγωγή: Μηχανικά - Ηλεκτρομαγνητικά κύματα 3

Πως παράγονται τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα;

Σχεδιάστε την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου που οφείλεται σε μια

φορτισμένη σφαίρα. Πως μεταβάλλεται η ένταση όταν αλλάζει το φορτίο;

Σχεδιάστε τις δυναμικές γραμμές ενός ηλεκτρικού διπόλου. Πως

μεταβάλλονται όταν αλλάζει η πολικότητα του διπόλου;

Σχεδιάστε τις μαγνητικές γραμμές ενός ευθύγραμμου ρευματοφόρου αγωγού.

Πως μεταβάλλονται όταν αλλάζει η φορά του ρεύματος;

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΠΑΛΛΟΜΕΝΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΔΙΠΟΛΟΥ

ΕΚΦΕ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2003 3

Εισαγωγή: Μηχανικά - Ηλεκτρομαγνητικά κύματα 4

ΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΠΑΛΛΟΜΕΝΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΔΙΠΟΛΟΥ

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΚΥΜΑ

Όταν ένα ηλεκτρικό δίπολο πάλλεται, εκπέμπει ταυτόχρονα δυο κύματα, ένα
ηλεκτρικό και ένα μαγνητικό, που διαδίδονται με την ταχύτητα του φωτός.
Αυτά είναι αλληλένδετα, δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο, και τα
διανύσματα Ε και Β των δυο πεδίων πάλλονται κάθετα μεταξύ τους. Τα δυο
διανύσματα Ε και Β είναι ακόμη κάθετα στην ταχύτητα διάδοσης του κύματος.

Τα δυο διανύσματα Ε και Β μεταβάλλονται από σε στιγμή σε στιγμή και από

σημείο σε σημείο. Το ΗΜ κύμα, όπως και όλα τα κύματα είναι χρονικά και
τοπικά μεταβαλλόμενο. Σε κάθε σημείο
του χώρου η ένταση του ηλεκτρικού
πεδίου λαμβάνει περιοδικά τιμές από
- Εο μέχρι Εο. Το ίδιο και το μαγνητικό
πεδίο από –Βο μέχρι Βο.
Στο σχήμα αριστερά βλέπουμε τις
ομάδες των ηλεκτρικών δυναμικών
γραμμών να ξεκόβουν από το
παλλόμενο ηλεκτρικό δίπολο και να
διαδίδονται στο χώρο.

ΕΚΦΕ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2003 4