4

geluid

4.1 Geluid horen en maken

Mijn antwoord op de introvraag is: A De klankkast laat de tonen beter klinken. B De klankkast verzamelt de klanken van de snaren en geeft ze door. C De klankkast versterkt het geluid. Zoek in het plaatje de verschillende geluiden op die gemaakt worden. Schrijf ze op.

sirene ziekenauto drilboor tikken tegen radiator telefoon keyboard hond blaft T.V. en geluidsinstallatie
3
Geluid kan gebruikt worden voor communicatie, als waarschuwingssignaal en voor je plezier. Kleur het wolkje achter de zin in de juiste kleur. geluid als communicatie: blauw geluid als waarschuwing: geel geluid als hinderlijk: rood geluid als plezierig: groen.

a Je praat met iemand uit je klas b Een hond wordt teruggefloten c Wonen vlak langs een snelweg d Spelen op een gitaar e Luchtalarm op de eerste maandag van de maand f De beltoon van je mobieltje g Luisteren naar de uitleg van een som h Geluid van de buren in een flat met slechte geluidsisolatie i Een grommende hond
4

blauw blauw rood groen geel geel blauw rood geel

Hinderlijk geluid kan zijn een piepende deur, een opstijgend vliegtuig of een wekker die afloopt. Schrijf hieronder nog drie andere storende geluiden op.
1 2 3

Eigen antwoord.

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

79

De Dutch TT is een motorrace in Assen. Schrijf twee verschillende geluiden op die je bij een motorrace hoort.
1 2

geluid van de motoren geluid uit de luidsprekers

Kleur bij een goede zin de smiley groen. a Als je praat, dan maakt je tong het geluid b Geluid ontstaat door een trilling. c Als je praat, dan trillen je stembanden. d In een oortelefoontje ontstaat het geluid zonder een trilling. Bij een luidspreker trilt de conus Hoe komt in bron 3 het geluid van de trommel bij het oor? Zet de zinnen in de goede volgorde. Plaats de letters die voor de zinnen staan in de goede volgorde in het balkje. e Het trommelvlies trilt mee met de lucht. o De lucht geeft de trilling van de trommel naar alle kanten door. t Het trillende vel van de trommel zorgt voor geluid. m In je oor zit een trommelvlies. r De lucht rond de trommel trilt mee. l Je hoort het geluid. m De trillingen van de lucht komen bij je oor. 1 2 3 4 5 6 7

groen

7 8

t
9

Schrijf onder het plaatje door welke tussenstof het geluid zich verplaatst.

water
10

ijzer

lucht

glas

lucht

Je kunt een microfoon gebruiken om je stem te versterken. Geef drie voorbeelden van een situatie waarbij je een microfoon gebruikt.
1 2 3

disco sportwedstrijd. feestavond.

80 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

11

Geluid kan met een klankkast worden versterkt, maar ook elektrisch. Bedenk een voordeel van het elektrisch versterken van geluid.

Je kunt de hardheid van het geluid regelen. Je kunt elektronische geluidseffecten toevoegen.

12

Schrijf drie beroepen op waarbij geluid een belangrijke rol speelt.

1 2 3

geluidstechnicus. artiest. verkoper op de markt

OPSLAAN VAN GELUID

13
Je ziet hier de tekeningen uit het leerboek.

a Leg uit hoe geluid is opgeslagen op een cd.

Op een CD is de geluidscode vastgelegd in putjes.

b Leg uit wat er gebeurt tijdens het afspelen van een cd.

Op een CD is de geluidscode vastgelegd in putjes. Een laser leest deze putjes. Alleen als de laserstraal op een putje terecht komt, komt het licht op de ontvanger.

14

Wat is de juiste volgorde van de zinnen? Schrijf de letters voor de zinnen in de juiste volgorde op. a De ontvanger maakt hier aan-en-uit-signalen van. b De luidspreker brengt de lucht in trilling. c Door het ronddraaien van de cd ziet de ontvanger knipperend licht. e Alleen bij aan loopt er een elektrisch stroompje. f Je hoort muziek. g Deze stroompjes gaan via een versterker naar de luidspreker.

c, a, e, g, b, f

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

81

4.1 Test jezelf

1
Geluid gebruik je A voor communicatie, plezier en voor waarschuwing. B alleen voor communicatie. C alleen voor plezier. D voor het veroorzaken van geluidshinder. Geluid ontstaat door A luidsprekers. B microfoons. C trillingen. D stemvorken. Een voorwerp dat geluid maakt is een A tussenstof. B geluidsbron. C geluidseffect. D geluidsvoorwerp. Geluid gaat door de lucht naar je oor. De lucht is dan de A geluidsbron. B zuurstof. C ontvanger van geluid. D tussenstof. Kleur de smiley groen als de uitspraak juist is. a Alle geluiden klinken even hard. b Als je praat, dan trillen je stembanden. c Als je geluid hoort, dan is er iets dat trilt. d Als er geen lucht is, dan kun je elkaar niet horen. e Voor geluid is geen tussenstof nodig. f Een microfoon zet trillende lucht om in elektrische stroom. g Met een klankkast kun je geluid versterken. h Een trillende snaar geeft zonder versterking een hard geluid. i Op een geluidsdrager kun je alleen stemmen opslaan. Welke twee manieren zijn mogelijk om geluid te versterken? A een klankkast gebruiken en een snaar aanslaan B een klankkast gebruiken of elektrisch versterken C elektrisch versterken en gehoorbescherming gebruiken D een klankkast gebruiken en een stemvork aanslaan

groen

82 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4.2 Geluidssterkte
1
Mijn antwoord op de intro vraag is: A omdat ze dan geen last hebben van het gillen en juichen van het publiek. B om geen hoofdpijn te krijgen. C omdat ze anders doof kunnen worden van de harde muziek die ze elke avond horen. Schrijf vier hard klinkende geluiden op.
1 2 3 4

sirene vuurwerk vliegtuig te harde muziek.

De leerlingen in bron 2 meten de geluidssterkte a Met welk meetinstrument meet je de geluidssterkte?

Met een decibelmeter

b In welke eenheid meet je de geluidssterkte?

dB
4
Schrijf naast het plaatje wat het met geluidssterkte te maken heeft.

De slijptol maakt heel veel lawaai. Daarom draagt de slijper gehoorbeschermers.

In welk plaatje wordt de geluidssterkte goed gemeten?

Het meten van de geluidssterkte moet volgens vaste regels, omdat A je de geluidssterkte van de verschillende geluidsbronnen dan kunt vergelijken. B de decibelmeter dan niet goed meet. C dit in de gebruiksaanwijzing van de decibelmeter staat.

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

83

Kleur het rondje onder de decibelmeter groen.

30
10 2 0

40

50

1225.2v
60
s tekst dit is te tekst tekst is tekst s tekst tekst

dB

70
80

Schrijf met behulp van de tabel uit bron 3 de juiste geluidssterkte bij elk pictogram.

Geef twee voorbeelden van een geluid waarbij directe gehoorbeschadiging kan ontstaan.
1 2

Dicht bij ontploffend vuurwerk. Dicht bij een startend vliegtuig.

10

Gehoorbeschadiging kan ook ontstaan bij 90 dB. Waarom is gehoorbeschadiging bij 90 dB geen directe gehoorbeschadiging?

Omdat de gehoorbeschadiging ontstaat na lange tijd werken bij 90 dB.

11
De man in bron 4 draagt gehoorbeschermers. a Wat is ongeveer de geluidssterkte waarin de man werkt?
Raadpleeg bron 3.

110 dB
b Geeft deze geluidssterkte gehoorbeschadiging als je geen geluidsbeschermers draagt? Ja / Nee , want het

84 >> 4 Geluid

90

2m

-1

140 dB ........................

100 dB ........................

60 dB ........................

110 dB ........................

30-50 dB ........................

50 dB ........................

is meer dan 90 dB.

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

12

blootstellingsduur (uren) >

Hiernaast zie je een grafiek. In het meest linkse gedeelte loop je geen gevaar voor gehoorbeschadiging. Het donkergrijze gedeelte rechts is de gevaarzone. Uit de grafiek kun je aflezen dat in geluid van 90 dB na iets meer dan 3 uur blijvende gehoorbeschadiging kan optreden.

kans op blijvende gehoorschade 8 7 6 5 4 3 2 1 0 75 80 85 90 95 100 105 110 115

a Na hoeveel tijd is 87 dB gevaarlijk?

na ongeveer 6 uur
b Waaraan kun je in de grafiek zien dat
vuurwerk van 130 dB directe gehoorbeschadiging kan veroorzaken?

gemiddeld geluidsniveau (dB) >

je zit dan direct in het donker grijze gedeelte, na 0 uur.

c Je werkt in een ruimte met een geluid van 85 dB.
Is het dan verstandig om gehoorbeschermers te dragen? Schrijf op waarom je dat vindt.

Ja, want uiteindelijk kom je in het donkere gedeelte uit als je de lijnen doortrekt.
13
Hoe noem je het afschermen van geluid?

Isoleren
14
Maak de volgende puzzel.
1 meet je met een decibelmeter 2 hier landen vliegtuigen 3 verminderen geluidsoverlast langs snelwegen 4 hard geluid 5 afkorting eenheid van geluidssterkte 6 hier hoor je mee 7 afschermen van geluid

g e .l u i. d s s t e r k t .e . . . . . . . . . . . v l. .i e g t u .i g 2 . . . . . . 3 g e l u i. d s s c h e r m . . . . . . . . . . . .
1 4 5 6 7

l. a w a a i. . . . . d. . B o r en . . . . i. s o l. e r e n . . . . . .

Welk woord vormen de letters op de streepjes?

decibel

15

Je oortelefoontje van de mp3-speler kan een geluid van 110 dB geven. Waarom hebben buren wel last van een radio met 110 dB maar niet van je oortelefoontje?

Het geluid van je oortelefoontje brengt veel minder lucht in trilling dan een radio.

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

85

16

Waarom draagt de man op de foto gehoorbeschermers?

De schuurmachine heeft een geluidssterkte van meer dan 90 dB

17

Wat is het beste materiaal aan de binnenkant van een gehoorbeschermer? A aluminiumfolie B een metalen plaatje C schuimrubber Een drukke weg langs een woonwijk zorgt voor veel geluidsoverlast. Op welke manier kan de overlast verminderd worden?

18

Door de maximumsnelheid te verlagen. De huizen goed te isoleren. Geluidswallen aanleggen.

19

Veel steden hebben in de binnenstad een autoluwe zone. a Zoek op wat een autoluwe zone is. b Schrijf op wat een autoluwe zone met geluid te maken heeft.

a Een gedeelte in het centrum waar weinig autoverkeer mag komen b Minder verkeer betekent minder geluid.
20
Maak de puzzel. horizontaal 1 eenheid van geluidssterkte 2 trilt in je oor 3 veroorzaakt geluid 4 daarmee kun je naar de maan
1 2 3 4

verticaal daar hoor je mee niet zacht druk van de lucht hardheid van geluid
4g

1o 2t

r o m r
2h

3g

e l

a r d

e l u 1d e c i b e l d m e 3l v l i e s s u t c e h r t k d t s d r u k e u 4 r a k e t

86 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

HARDER GELUID EN DECIBEL

21

a In welk plaatje is de druk in het oor even groot als buiten het oor? C b Kleur in dit plaatje het trommelvlies groen. c Kleur het trommelvlies blauw waarbij de druk buiten het oor groter is dan
achter het trommelvlies.

groen
A B C

blauw

22

Als een geluid harder wordt, dan A wordt de geluidsdruk groter. B wordt de geluidsdruk kleiner. C verandert de geluidsdruk niet. Een rinkelende wekker heeft een geluidsterkte van 60 dB. Hoe groot is de geluidssterkte van twee rinkelende wekkers? 63

23

dB

24

Lisa en Niek organiseren een schoolavond in de aula. Niek vindt het geluid van de installatie niet hard genoeg. Zet er nog een box bij, zegt Lisa, dan wordt de geluidssterkte twee keer zo groot. Heeft Lisa gelijk? Ja / Nee , want Bij

een verdubbeling van het aantal boxen wordt de geluidssterkte met 3 dB verhoogd.

25

Bij een vliegshow sta je op veilige afstand. Je ziet drie startende straaljagers. De geluidsterkte die je hoort, is 90 dB. Hoe groot is de geluidssterkte als er zes straaljagers starten? 93

dB

26

Maak een reclameposter voor een winkel die geluidsapparatuur verkoopt. Je mag de poster tekenen en kleuren. Je mag ook knippen en plakken. Hang de poster op in je lokaal en vergelijk je poster met andere posters. Bij welke poster komt het onderwerp geluid het beste naar voren?

Eigen antwoord.

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

87

4.2 Test jezelf

1
Vul achter de zin het goede woord in. Kies uit: 140 dB, decibelmeter, gehoorbeschadiging, 90 dB, gehoorbeschermers, zacht, afstand, richting.

a De geluidssterkte meet je met een decibelmeter b Belangrijk bij het meten van de geluidssterkte zijn richting c Geluid dat pijn doet aan je oren heeft een geluidssterkte van 140 dB d Door te vaak naar te harde muziek te luisteren ontstaat gehoorbeschadiging e Isoleren van geluid doe je met zacht
materiaal. en afstand

f Gehoorbeschadiging ontstaat ook bij langdurig werken bij 90 dB g Je kunt je gehoor beschermen met gehoorbeschermers
2
De dB is de eenheid van A toonhoogte. B trilling. C geluidsterkte. D isolatiewaarde. Trek lijntjes van een plaatje naar de juiste geluidssterkte.

75 dB

115 dB

35 dB

55 dB

Woningen isoleren tegen geluidsoverlast kan alleen met A zachte materialen B harde materialen C natuurlijke materialen Trek de juiste verbindingslijntjes tussen de maatregel tegen geluidsoverlast links en de werking rechts. geluidsscherm plaatsen geluid isoleren volumeknop terug draaien geluid weerkaatsen gehoorbeschermers dragen geluid verminderen isolerende materialen aanbrengen in huis

88 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4.3 Hoge en lage tonen

1
Mijn antwoord op de introvraag is: A de toon van het linker glas B de toon van het rechterglas C Beide tonen klinken even hoog. De trillende snaar op de foto in bron 1 heeft een frequentie van 100 Hz. Hoe vaak trilt de snaar in n seconde?

100 x
3
Maak de puzzel: 1 ho . e r . . g. . 2 l a ge r . . . . . Hoe sneller iets trilt, des te is de toon.

Als iets langzamer gaat trillen, dan wordt de toon

f. . . . . . . . 3 . r e q u e n t i. e Het aantal trillingen per seconde heet de

4 t r . l. t . . i . 5 z o e me n . . . . . . Je hoort een hogere toon als iets sneller Geluid van een bromvlieg.

Welk woord lees je op de streepjes? hertz

Op de plank op de tekening zijn snaren gespannen. De snaren zijn even strak gespannen Om cirkel het juiste nummer. Snaar 1 2 3 heeft de hoogste toon.

1 2 3

Op de foto zie je de Erasmusbrug. Tijdens een storm zijn de draden van de brug heftig gaan trillen. Maak de tekening van de brug verder af . Teken de draden die in de hoogste frequentie zijn gaan trillen blauw. Teken de draden met een lage frequentie rood.

rood blauw

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

89

Zet een cirkel om het juiste antwoord.

a Een basgitaar is groter dan een gewone gitaar. b Een basgitaar heeft dikkere snaren dan een gewone gitaar. c Een basgitaar heeft dunnere snaren dan een gewone gitaar.
7

waar / niet waar waar / niet waar waar / niet waar

Het meisje in bron 2 sluit de gaten van de blokfluit af. Vul de ontbrekende woorden in. Kies uit hoger, lager, korter en langer.

a Naarmate ze meer gaten afsluit, wordt de luchtkolom langer b Naarmate ze meer gaten afsluit, wordt de toon lager c Naarmate ze minder gaten afsluit, wordt de luchtkolom korter d Naarmate ze minder gaten afsluit, wordt de toon hoger
8
Je ziet hieronder een getallenlijn. Op de getallenlijn zijn de frequenties van 0 tot 200 000 Hz aan gegeven. a Geef op de lijn met rood de onderste gehoorgrens van de mens aan. b Geef ook met rood de bovenste gehoorgrens van de mens aan. c Kleur de afstand tussen deze twee punten rood.

rood
10 20

blauw50

100

200

500

1000

2000

5000

10 000

50 000

200 000

groen
9
In bron 3 staat het gehoorbereik van een aantal dieren. a Geef op de getallenlijn van vraag 8 het gehoorbereik van de hond met blauw aan. b Geef met groen het gehoorbereik van de vleermuis aan. Zet een rood kruis door het oor als het geluid niet hoorbaar is voor mensen. a Vleermuizen zoeken hun prooi door geluiden te maken van 50 000 Hz. b Olifanten maken tonen van 10 Hz. c Een mug heeft en vleugelslag van 1000 Hz. d Een oorlogsschip zoekt een onderzeer met geluid van 350 000 Hz. e Een tak zwiept in de wind met een frequentie van 5 Hz.

frequentie (Hz) >

10

11

a In de linker kolom van de tabel staan leeftijden.

Zoek in de grafiek van bron 4 de onderste en bovenste gehoorgrens voor elke leeftijd. Vul de tabel in. leeftijd ( jaar) 10 20 30 40 50 60 70 onderste gehoorgrens (Hz) bovenste gehoorgrens (Hz)

20 Hz 20 Hz 20 Hz 20 Hz 20 Hz 20 Hz 20 Hz

20 000 Hz 17 500 Hz 16 000 Hz 15 500 Hz 15 000 Hz 14 000 Hz 7000 Hz

b Tussen welke twee leeftijden is de terugloop van de bovenste gehoorgrens het grootst?

tussen 60 en 80 jaar

90 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

12

De kat krijgt een gehoortest. Schrijf op wat je nodig hebt voor een gehoortest.

koptelefoon, computer of toongenerator.

13

Waarom liggen de pieptonen bij een gehoortest voor mensen tussen 20 Hz en 30 000 Hz?

omdat het gehoorbereik van mensen tussen de 20 Hz en 20 000 Hz ligt.

TWEE OREN
14
Schrijf onder elk plaatje waar je denkt dat de leerling het geluid vandaan hoort komen. Kies uit: links achter, rechts achter, midden achter.

linker oor dicht

beide oren open

rechter oor dicht

a rechts

b links

c links

15

Teken 6 luidsprekers zoals je ze in het leerboek ziet. Knip de luidsprekers uit. Plak ze in de tekening van de kamer op de plaats waar je de 6 boxen van de homevideoset het beste kunt neerzetten.

TV M

bas

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

91

4.3 Test jezelf

1
Wat is de frequentie van een toon? A het aantal trillingen in een minuut van de toon B het aantal trillingen van de toon C het aantal trillingen in een seconde van de toon Wat betekent De toon heeft een frequentie van 440 Hz? A De toon ontstaat door 440 trillingen in een seconde. B De toon ontstaat door 440 trillingen. C Een toon van 440 Hz is niet te horen. D De geluidssterkte is 440 Hz. De toon van een snaar kun je veranderen met A de lengte van de snaar. B de lengte en de dikte van de snaar. C de spanning en de dikte van de snaar. D de lengte, dikte en spanning van de snaar. Danique blaast op een klarinet. Ze sluit een extra klep af. Omcirkel de juiste woorden.

a Door het sluiten van de klep wordt de luchtkolom langer / korter. b Door het sluiten van de klep wordt de toon hoger / lager. c Door het sluiten van de klep wordt de frequentie van de toon hoger / lager.

A 200 Hz B 20 Hz
5

a Kies A of B voor de onderste gehoorgrens van de mens. b Kies C of D voor de bovenste gehoor van de mens. c Kies D of E voor het gehoorbereik van de mens.

C 20 000 Hz D 20 Hz E 20 - 20 000 Hz F 0 - 20 000 Hz

Waar of niet waar? Omcirkel het juiste antwoord.

a Als je ouder wordt, dan wordt je gehoor slechter. b Je gehoor wordt vanaf 10 jaar al slechter, maar
na 60 jaar gaat je gehoor sneller achteruit.

waar /niet waar waar /niet waar waar /niet waar waar /niet waar waar /niet waar

c Pas na je zestigste jaar wordt je gehoor slechter. d De leeftijd heeft niets met de kwaliteit van je gehoor te maken. e Dieren hebben eenzelfde gehoorbereik als mensen.

92 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4.4 Beeld en geluid

1
Mijn antwoord op de introvraag is: A Geluiden van dolfijnen zijn te zien in het water. B Geluiden van dolfijnen kun je niet zichtbaar maken. Je moet goed luisteren. C Je neemt de geluiden op en maakt een grafiek van het geluid. Hoe wordt geluid in de disco zichtbaar gemaakt door een DJ?

Door knipperend licht op het ritme van de muziek.

3
Met een staafdiagram kun je op een scherm geluid zichtbaar maken. Teken hiernaast hoe het scherm er uit kan zien, als je muziek afspeelt. Teken 7 staven in het diagram, voor de volgende toonsoorten: 1 20-50 Hz 25 dB 2 50-100 Hz 40 dB 3 100-200 Hz 45 dB 4 200-500 Hz 55 dB 5 500-1000 Hz 70 dB 6 1000-2000 Hz 73 dB 7 2000-5000 Hz 68 dB

geluidssterkte (dB) >

70 60 50 40 30 20 10 0
20-50 50-100 100-200 200-500 500-1000 1000-2000 2000-5000

toonhoogte (Hz) >

a Welk apparaat kan trillingen in beeld brengen?

Streep de letters van dat apparaat in de volgorde zoals je het woord schrijft door in: o m s i c c r i l o l f o s o o c o n o p

b De letters die niet door gestreept zijn, vormen het woord microfoon
5
Teken het beeld op het scherm over in het vierkant.

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

93

a Welke toon is het hoogst?

II

II
b Tel het aantal hele trilling op scherm II.
Het aantal trillingen is 8

Welk systeem hebben de mensen van potvissen afgekeken?

a Streep de letters van de naam van dat systeem op volgorde van links naar rechts door in:
S E O C N H A O R

b De letters die niet door gestreept zijn vormen het woord echo
8
Het kader hieronder stelt de oceaan voor op twee kilometer diepte. a Teken er een potvis in. Teken ook een pijlinktvis op enige afstand van de potvis.

b De potvis maakt geluid om de pijlinktvis op te sporen.

Laat met lijntjes zien hoe het geluid van de potvis zich in het water verspreidt. Kleur de lijn van het geluid waarmee de potvis de pijlinktvis waarneemt.

Het dove meisje in bron 4 gebruikt een computer om woorden goed te leren uitspreken. Daarbij doorloopt ze verschillende stappen. Noteer in de vakken voor de zinnen de juiste volgorde van de stappen 1 t/m 5.

3 5 1 2 4

Ze probeert het geluid van het woord te maken. Ze oefent tot het beeld van haar geluid gelijk is aan het beeld van het goede geluid. Ze leest een woord op het scherm van de computer. Ze ziet het beeld van het geluid zoals het woord moet klinken. Het geluid wat ze maakt, komt in beeld op de computer.

94 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

10

Vind ze alle 10. In het vierkant zijn tien woorden verstopt. Zoek ze op en streep ze door. geluid scoop f g k l g r f t n i r o i k e c h o t o e b e e l d l o a e trilling stemvork q d s e u o o n a r u t t r i l l i n g e h e o d u s u f s echo microfoon n l m b g t n u c d t m i c r o f o o n i s t e m v o r k h stem toon e a l d k p m l o k beeld frequentie

VERONTREINIGING DOOR GELUID

11
Geef twee voorbeelden van geluidsbronnen onder water.
1 2

scheepsmotoren diergeluiden.

12

Op de foto in het leerboek zie je gestrande walvissen. Een mogelijke oorzaak van de stranding is het vele geluid onder water of de sonar van schepen. Hoe kan de sonar van schepen de stranding van walvissen veroorzaken?

Door de sonar van schepen raakt het eigen sonarsysteem van walvissen in de war.

13

In een broedreservaat mogen alleen boten varen met een elektromotor. Verklaar dat daar een elektromotor gebruikt wordt.

Een elektromotor maakt veel minder geluid dan een benzinemoter.

14
Trek de juiste verbindingslijntjes tussen de zinnen links en de woorden rechts. Boten gebruiken sonar Vissen gebruiken sonar Dolfijnen communiceren onder water Scheepsmotoren maken geluid onder water De geluidssterkte onder water is 40 dB De geluidssterkte onder water is 90 dB In de zomervakantie stijgt de geluidssterkte onder water menselijke geluidsbron natuurlijke geluidsbron

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

95

4.4 Test jezelf

1
Om het geluid van een stemvork zichtbaar te maken heb je nodig: A stemvork op klankkast, hamer en microfoon. B stemvork op klankkast, hamer en oscilloscoop. C stemvork op klankkast, hamer, microfoon en oscilloscoop Op welk plaatje is een oscilloscoop te zien?

B
13:08 25 km

Je wilt je stem in beeld brengen. Welke twee apparaten heb je dan nodig? A een computer en een oscilloscoop B een computer en een microfoon C een computer en een koptelefoon Hier zie je twee beelden van het geluid van een gitaar.
A B

a Welk geluid is het hoogst, A of B? B b De toon van de gitaar is te laag. Omcirkel het juiste woord.
Om de juiste toon te krijgen moet de snaar strakker / slapper gespannen worden.

Een potvis kan met geluid bepalen waar een prooi zich bevindt. Hoe heet het systeem waarmee de potvis de plaats van de prooi bepaald?

sonar
6
Dove mensen kunnen met behulp van een computer leren hoe je een woord uitspreekt. Omcirkel het juiste woord.

a De computer laat zien hoe het woord moet klinken. b De computer laat horen hoe het woord moet klinken. c De computer laat zien hoe het geproduceerde geluid klinkt. d De computer laat horen hoe het geproduceerde geluid klinkt

waar / niet waar waar / niet waar waar / niet waar waar / niet waar

96 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

Onzichtbaar communiceren
1
Zet de volgende woorden of zinnen in het juiste vak. snelheid 340 m/s, snelheid 300 000 km/s, gaat ook door lege ruimte (vacum), heeft tussenstof nodig, golven, prikkels voor zintuigen, oog, oor.

snelheid 340 m/s

geluid geluid en licht

snelheid 300 000 km/s

licht

golven tussenstof oor prikkels voor zintuigen

vacum oog

Bij onweer zie je eerst de bliksemflits. Je hoort de donderslag pas enkele seconden later. Waardoor komt dat? A Je gehoorzintuig werkt trager dan je ogen. B De donderslag ontstaat later dan de bliksemflits. C Licht gaat veel sneller dan geluid. D Het geluid verspreidt zich in alle richtingen; het licht niet. Zijn de volgende zinnen juist of onjuist? a Ultraviolet is onzichtbaar voor mensen. b Ultraviolet is onzichtbaar voor bijen. c Infrarood is hetzelfde als de kleur rood. d Dolfijnen kunnen zien met echo van ultrasone trillingen. f Een mobiele telefoon zendt geluid naar een zendmast. g Een slang neemt een muis in het donker waar met infrarood. h Radiogolven gaan net zo snel als licht. i Radiogolven zijn hetzelfde als geluid.

juist / onjuist juist / onjuist juist / onjuist juist / onjuist juist / onjuist juist / onjuist juist / onjuist juist / onjuist

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

97

Maak de kruiswoordpuzzel.
1 3

R a d i o e l o l v e n

u l t r a v i o l e t

w
4 5S

o t

I n f r a r o o d t

a o

6r

n t g e n

7m

g d

horizontaal 1 lievelingskleur van de meeste mensen 5 communicatiemiddel van dolfijnen onder water 7 oven die op microgolven werkt 8 trilling die je hoort 10 onhoorbaar 11 infrarood voel je als . verticaal 2 daar verbrand je door 3 zendt je mobiele telefoon naar de zendmast 4 een slang ziet deze straling 6 gebruikt de tandarts voor fotos 9 hiermee zien ze vliegtuigen naderen op de verkeerstoren

8g

u
10 U

9r

a d a r

11

In bron 2 zie je een infrarood-foto. Schrijf de kleuren van de foto hieronder op, in volgorde van warm naar koud.

rood, geel, groen, blauw, paars.

6
Maak hieronder een infrarood-tekening van een hand die een brandende lucifer vasthoudt en een colaglas met ijsblokjes dat op tafel staat. Geef er een duidelijke legenda bij. kleur
lichtrood

temperatuur (oC)

wit lichtrood lichtblauw

groter dan 100C 40C 10C

donkerrood 25C
jas: donkerrood donkerrood vlam: wit

donkerblauw 0C

hand: lichtrood ijs: donkerblauw cola: lichtblauw

98 >> 4 Geluid

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

Je mobiele telefoon maakt gebruik van A microgolven. B radiogolven. C geluidsgolven. Hoe verplaatst jouw stem zich sneller: direct via de lucht of via een mobiele telefoon?

via mobiele telefoon

9
Bel jezelf op met twee mobiele telefoons en praat. a Wat neem je waar?

Je stem hoor je door de telefoon iets achter lopen

b Hoe kan dat?

De radiogolven moeten een grote afstand afleggen.

10

Bedenk een proefje om met twee telefoons te meten en te berekenen hoe ver je van een zendmast afstaat. Teken en beschrijf jouw uitvinding in het vak hieronder:

Eigen antwoord.

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

4 Geluid >>

99