1

REDEOVERDELAATSTEDINGEN

Verwoestingvandetempelvoorzegd(Mt.24:1-2;Lc21:5-6)

Mc13:1
Kat . s:e.ue. ieu au eu . s eu t.eu . ,.t au a .t, a i aa i au eu etea csa., t e.
:ea:et t et sat :ea:at et seeeat .

. s:e.ue. ieu part.praes.M.gen.(abs)masc.sing. . s:e.u eat naarbuitengaan,eruitkomen

au eu pron.pers.gen.(abs)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
. s voorzetsel(+2) . s uit,vanaf,sedert,onmiddellijkna
eu t .eu subst.gen.neut.sing. e t .e i detempel
. ,.t indic.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen
au a pron.pers.dat.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
.t, adj.card.nom.masc.sing. .t , n
a i aa i subst.gen.(part)masc.plur. e a , deleerling
etea csa. subst.voc.masc.sing. e etea csae, demeester
t e. interjectie
1
e a a zien
:ea:et adj.interr.nom.masc.plur. :ea:e , hoedanig?watvoor(een)?
t et subst.nom.masc.plur. e t e, desteen
:ea:at adj.interr.nom.fem.plur. :ea:e , hoedanig?watvoor(een)?
et seeeat subst.nom.fem.plur. et seee hetgebouw,destichting

En toen Hij de tempel uitging, zei een van Zijn leerlingen tegen hem: Meester, kijk (eens) wat (voor)
eenstenenenwat(voor)eengebouwen!

NBG:EntoenHijuitdetempelging,zeideeenvanzijndiscipelentotHem:Meester,zie,welkestenen
enwelkegebouwen!

Opmerkingen:
Enkele handschriften lezen hier . s:e.ue. iai au a i . s eu t.eu (toen zij uit de tempel
gingen).Vgl.WBC,293.
SommigeSyrischeversieshebbenrabbi.p.v.etea csa.(WBC,293).
CodexBezaevoegtaanheteindvanhetversnogtoeeu t.eu (vandetempel).
Kat . s:e.ue. ieu au eu . s eu t.eu is een genitivus absolutus (vgl. Grieks 1, par. 21.6;
MoultonI,p.74).Deconstructiemet. s komtindeplaatsvaneengenitivusseparationis.
Op vier plekken in het NT, waaronder Mc. 13:1, vervangt het interrogativum (correlativum)
:ea:e , het meer gebruikelijke t , (bij personen) en t bij zaken (BDR 298,6; Robertson,
GGNT,741).
Merk op dat het adjectief :ea:e , (correlativum van hoedanigheid) wordt herhaald omdat twee
verschillende genders optreden (e t e, en et seee ). Toch komt in het NT ook voor dat in
zulke gevallen het adjectief blijft staan (vaak domineert dan het mannelijke substantief over het
vrouwelijke):Lc2:33enHand.25:13(Robertson,GGNT,412v).
Na de interjectie t e. volgt in het NT vaak een nominativus. Twee keer vinden we echter een
accusativus (Jh. 20:27 en Rom. 11:22), wat meer past bij de klassieke oorsprong van t e. als
imperatief(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,60).

Mc13:2
sat e `Iceu , .t :.i au a . :.t, au a, a , .,a a, et seeea ,, eu a|. ae. t e,
. :t t ei e , eu saau .

e `Iceu , subst.nom.masc.sing.prop. e `Iceu , Jezus

.t :.i indic.aor.A.3epers.sing. . ,a zeggen
au a pron.pers.dat.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
. :.t, indic.praes.A.2epers.sing. . :a zien
au a, pron.dem.acc.fem.plur. eu e, die,deze,dit,dat
a , et seeea , subst.acc.(obi)fem.plur. et seee hetgebouw,destichting

1
Uitroepbuitengrammaticaalzinsverband.

2
.,a a, adj.acc.fem.plur. . ,a, groot
eu bijwoord+partikel eu zekernietzullen(+coni)
a|. coni.aor.P.3epers.sing. a |t t laten
ae. bijwoord a e. hier
t e, subst.nom.masc.sing. e t e, desteen
. :t voorzetsel(+4) . :t op
t ei subst.acc.masc.sing. e t e, desteen
e , pron.rel.nom.masc.sing. e , die,dat,hetwelk,wie,wat
saau coni.aor.P.3epers.sing. saau a ontbinden,vernietigen

EnJezuszeitegenhem:Ziejedezegrotegebouwen?Erzalhier(zeker)geensteenop(deandere)
steenwordengelaten,die(zeker)nietzalwordenneergehaald(of:afgebroken,weggesloopt).

NBG:EnJezuszeidetothem:Zietgijdezegrotegebouwen?Erzalgeensteenopdeanderegelaten
worden,dienietzalwordenweggebroken.

Opmerkingen:
De Willibrordvertaling 95 geeft de laatste woorden van dit vers samenvattend weer met: alles
wordtneergehaald(W78:alleszalwordenverwoest).
CodexAlexandrinusleesthier,onderinvloedvanLuc.21:6t e, . :t t a (zowelindedativus
alsinaccusativuskan. :t op(bijrust)betekenen).
Na eu (constructie die een mogelijkheid ontkent, hier gebruikt in zowel de hoofdzin als de
bijzin)kanzoweleenconiunctivusvolgen(prohibitivus,futuralisofgeneralis;ziedetekst)alseen
indicativus futurum (vgl. N* en L: saau c.at). Vgl. Wallace, Greek grammar beyond the
basics, 469; Burton 487. Hier zal de keuze voor het futurum in enkele handschriften zijn
ingegevendoordeklassiek-Griekseeisvaneenindicativusfuturumvoorhetweergevenvaneen
doelnae ,(Robertson,GGNT,930,960,1174;MoultonI,189,191).
Enkele handfschriften (o.a. D en W) voegen aan het vers toe: sat eta ta i .a i
a iac c.at a i.u ,.ta i (en na 3 dagen zal een andere worden gebouwd zonder handen),
eentoevoeginggenspireerdopMc.14:58enJh.2:19.Vg.Robertson,GGNT,638.
Deuitdrukkingt e, . :t t eiiseensemitisme(MoultonII,p.438).

Hetbeginvandeween(Mt.24:3-14;Lc.21:7-19)

Mc13:3
Kat sa. ieu au eu .t , e e e, a i . ata i sa. iait eu t.eu . :a a au e i sa`
t etai E. e, sat `Ia sae, sat `Iaa ii, sat `Aie.a,

sa. ieu part.praes.M.gen.(abs)masc.sing. sa at zitten

au eu pron.pers.gen.(abs)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
.t , voorzetsel(+4) .t , op,in,naar
e e e, subst.acc.neut.sing. e e e, deberg
a i . ata i subst.gen.(qual)fem.plur. . at a deolijfboom
sa. iait voorzetsel(+2) sa. iait tegenover
eu t .eu subst.gen.(sep)neut.sing. e t .e i detempel
. :a a indic.imperf.A.3epers.sing. . :.aa a iemandietsvragen
au e i pron.pers.acc.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
sa` voorzetsel(+4) saa volgens,verspreidover,distr.
t etai adj.acc.fem.sing. t ete, afzonderlijk,afgezonderd,eigen
E. e, subst.nom.masc.sing. e E. e, Petrus
`Ia sae, subst.nom.masc.sing. e `Ia sae, Jacobus
`Iaa ii, subst.nom.masc.sing. e `Iaa ii, Johannes
`Aie.a, subst.nom.masc.sing. e `Aie. a, Andreas

En toen Hij op de Olijfberg zat, tegenover de tempel, vroegen Petrus en Jakobus en Johannes en
AndreasHeminafzondering(of:vroegPetrusapartmetJacobusenJohannesenAndreasaanHem):

NBG:EntoenHijopdehellingvandeOlijfberggezetenwas,tegenoverdetempel,vroegenPetrusen
JakobusenJohannesenAndreasHemafzonderlijk:

3
Opmerkingen:
Met name in Marcus en Lucas verdringt .t , steeds meer het klassiek-Griekse . i (BDR 205,4;
Robertson, GGNT, 593). Dat betekent in dit vers dat het dynamische aspect van .t , verdwijnt
onderinvloedvanhetstatischewerkwoordsa at(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,
359).MerkoverigensopdatMatthes24:3hier. :t eu e eu,heeft.
De genitivus qualitatis e e e, a i . ata i (gebruikt als adjectief) is eigenlijk een verkorte
weergavevane e e, e saeu .iei . ata i(BDR143,3).
sa. iait komt negen keer voor in het NT (feitelijk oneigenlijk gebruikt voor :e ) en betekent
tegenover(synoniemisa :. iait).ZieBDR214,6;Robertson,GGNT,644;MoultonII,465.
Merk op dat . :a a een singularis is, terwijl het onderwerp bestaat uit vier personen. Dit
verschijnsel komt vaker voor als het subject wordt gevormd door een reeks van singulari (WBC,
300). Oussoren vertaalt hier: Toen Hij zat op de helling van de Olijfberg, tegenover het
heiligdom, heeft, nu zij op zichzelf waren, Petrus met Jakobus, Johannes en Andreas hem de
vraag gesteld:. Brouwer maakt ervan: En nadat hij zich op den Olijfberg had nedergezet,
tegenover den tempel, vraagde Petrus hem, in besloten kring met Jakobus, Johannes en
Andreas:IetsdergelijksheeftFransvanBladel:Entoenhij[...]kwamPetrusapartmetJakobus
enJohannesenAndreashemvragen:
sa` t etaibetekenletterlijknaar/volgensiemandseigen,d.w.z.afgezonderd,apart,ofinhet
Engels:inprivate.Hetiswellichtvrouwelijkomdateenderdewoordisverondersteld(mogelijk
,a a = de plaats of positie). Sommige manuscripten hebben overigens de originele vorm sa
t etai(Robertson,GGNT,224).

Mc13:4
.t :e i t i, :e . au a . cat sat t e c.t ei e ai . au a cui..t cat :a ia,

.t :e i imp.aor.A.2epers.sing. . ,a zeggen
t i pron.pers.dat.(obi)plur. . ,a ik
:e . bijwoord :e . wanneer
au a pron.dem.nom.neut.plur. eu e, deze,die,dit,dat
. cat indic.fut.M.3epers.sing. .t t zijn
t pron.interr.nom.neut.sing. t , wie,wat
e c.t ei subst.nom.(pred)neut.sing. e c.t ei hetteken
e ai voegwoord+temporelebijzin e ai wanneer
. coni.praes.A.3epers.sing. . a zullen
cui..t cat infin.praes.M. cui.. a vervullen,geheelvoltooien
:a ia adj.nom.neut.plur. :a , ieder,elk,alle

Zeg ons, wanneer deze dingen zullen gebeuren en wat het teken (is) wanneer dit alles zal worden
vervuld(of:voltooid)?

NBG:Zegons,wanneerzaldatgeschiedenenwatishetteken,wanneeraldezedingeninvervulling
zullengaan?

Opmerkingen:
Deaoristusvan. ,a kanzowel.t :eials.t :azijn(deimperativusisdanrespectivelijk.t :.,en
.t :e i).Merkopdatdeaccentendoorgrondtekstbezorgerszijngeplaatstuncialenkennengeen
accenten!Vgl.BDR81,1;Grieks1,bijlage10.4.3.
Constructies met . a en een infinitief zijn zogeheten omschrijvende vervoegingen (coniugatio
periphrastica). Daarmee kan meer nadrukkelijk een coniunctivus futuralis worden gebouwd (vgl.
cui. at (coni. M) of cui. (coni. P)). Een tweede gevolg is dat de zin een tweevoudig
predikaat krijgt: dat van het bepaalde (. ) en het onbepaalde (infinitieve) werkwoord
(cui..t cat),resp.au a en:a ia(BDR356.2;GG203c).
:e . ishiereenbijwoordelijkeaanvullingvantijdophetpredikaat(au a).Vgl.GG,258c.

Mc13:5
e e. `Iceu , ae . ,.ti au et , . :.. t, u a , :ai c

e. voegwoord e. en,nu,danmaar
e `Iceu , subst.nom.masc.sing.prop. e `Iceu , Jezus
ae indic.aor.M.3epers.sing. a ,eat beginnen(te)
. ,.ti infin.praes.A. . ,a zeggen

4
au et , pron.pers.dat.(obi)masc.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem
. :.. imp.praes.A.2epers.plur. . :a zien
partikel niet
t, pron.indef.nom.masc.sing. t , wie,wat
u a , pron.pers.acc.(obi)plur. cu jij
:ai c coni.aor.A.3epers.sing. :aia a doendwalen,verleiden

EnJezusbegontegenhentezeggen:Zieeroptoedatniemandjullieverleidt(letterlijk:doetdwalen).

NBG:Jezusbegontothentezeggen:Ziettoe,datniemanduverleide.

Opmerkingen:
Sommigehandschriftenhebbena :a c (a :aa a=misleiden,bedriegen,verleiden).
ae . ,.ti isredundanttaalgebruikonderinvloedvanhetHebreeuws(MoultonII,p.455).
Waarschuwingen krijgen na werkwoorden van vrezen etc. (zogeheten verba trimendi) vaak de
vorm van + conjunctivus, waarbij doorgaans het voegwoord is bij een bevestigende
mededeling (en eu bij een ontkenning). Zie Grieks 1, bijlage 8.1.6 (vgl. Wallace, Greek
grammar beyond the basics, 477). Zelden is dan een onbepaald voornaamwoord het onderwerp
(Robertson,GGNT,751,995v).Burtonwijsterbovendienopdat hiereenlijdendebijzininleidt:
Ziettoedatnietiemanduverleide(Burton209).

Mc13:6
:eet . .u ceiat . :t a e ie at eu . ,ei., e t . ,a .t t, sat :eeu , :ai ceucti.

:eet adj.nom.masc.plur. :eu , veel

. .u ceiat indic.fut.M.3epers.plur. . ,eat komen,gaan
. :t voorzetsel(+3) . :t bij,op,over
a e ie at subst.dat.neut.sing. e e iea denaam
eu pron.pers.gen.(poss)sing. . ,a ik
. ,ei., part.praes.A.nom.masc.plur. . ,a zeggen
e t voegwoord+voorwerpzin e t dat,omdat,want(of:)
. ,a pron.pers.nom.sing. . ,a ik
.t t indic.praes.A.1epers.sing. .t t zijn
:eeu , adj.acc.(obi)masc.plur. :eu , veel
:ai ceucti indic.fut.A.3epers.plur. :aia a doendwalen,verleiden

Velen zullen komen onder Mijn naam (of: die Mijn naam gebruiken) en zeggen: Ik ben (het) en zij
zullenvelenverleiden(of:doendwalen)

NBG:Velenzullenkomenondermijnnaamenzeggen:Ikbenhet,enzijzullenvelenverleiden.

Opmerkingen:
. :t betekent hier onder, mit Nennung of durch Verwendung (Bauer, . :t-II-3; e iea-2c.). Vgl.
Deut.18:5,7,20,22.HagnertekentvoorMt.24:4nogaandate ieaookopeenambtkanduiden,
watzoubetekenendatvelenzoudenkomenenzichuitgevenalsMessias(WBCII,690).
e tleidthiernoodzakelijkeendirecteredeinanderszoudendebedriegerskunnenzeggendat
zeJezuszijn(Lohmeyer,KEK,270).

Mc13:7
e ai e. a seu c. :e. eu, sat a sea , :e. ai, e.t c. e.t ,.i. cat, a ` eu :a e
. e,.

e ai voegwoord+temporelebijzin e ai wanneer
e. voegwoord e. en,nu,danmaar
a seu c. coni.aor.A.2epers.plur. a seu a horen
:e. eu, subst.acc.(obi)masc.plur. e :e .e, deoorlog,destrijd,hetconflict
a sea , subst.acc.(obi)fem.plur. a se hetgerucht,gehoor,oor
:e. ai subst.gen.(epex)masc.plur. e :e .e, deoorlog,destrijd,hetconflict
partikel niet
e.t c. imp.praes.P.2epers.plur. e. a schreeuwen(pass.=schrikken)
e.t indic.praes.A.3epers.sing. e. a nodighebben,missen
,.i. cat infin.aor.M. ,t ieat worden,gebeuren
a ` voegwoord a a maar
eu :a bijwoord eu :a nogniet
e . e, subst.nom.(pred)neut.sing. e . e, heteinde

5
Maar wanneer jullie horen van oorlogen en geruchten over oorlogen, moeten jullie nooit schrikken.
(Want)ditmoetgebeuren,maarheteinde(ishet)nogniet.

NBG:Dochwanneergijhoortvanoorlogenengeruchtenvanoorlogen,weestdannietverontrust.Dat
moetgeschieden,maarheteindeishetnogniet.

Opmerkingen:
a seu a kan zowel een genitief krijgen als een accusatief. Een genitief wordt doorgaans gebruikt
wanneer iemand zelf iets hoort, terwijl een accusatief uitdrukt dat men een zeker feit indirect ter
orekomt(BDR416,5).Robertsonmaaktervandat a seu ametaccusatiefbegrijpen inhoudten
met een genitief (alleen) horen (Robertson, GGNT, 506). Wallace betwijfelt of dit algemeen
opgaat(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,133).
Enkele minuskels hebben a seu.., een praesens. Dat komt in het koin-Grieks zelden voor na
hettemporelevoegwoorde ai.Deheletemporelebijzinduidtopeenverwachting(futuralis),net
als.a i+indicativus(Grieks1,par.23.6).Vgl.BDR382,8;Robertson,GGNT,972.
FransvanBladelsteltvooromtevertalen:horenoveroorlogenenoorlogsdreiging.
Veel handschriften, waaronder 1, voegen na e.t nog ,a in. Merk op dat e.t in Marcus vooral
voorkomtineschatologischepassages(Mc.8:31;9:11;13:10,14;vgl.LXXDan.2:28-29).
Latetekstgetuigenhebben:e. aivervangendoora ia,ta,(anarchie).Vgl.WBC,303.
Deimperatiefvanhetpraesense.t c.(vanhetdeponense. eat)heefteenduratiefaspect
en betekent in combinatie met de negatie nooit (GG 212e). Een handjevol manuscripten
lezen overigens eu.tc. i.p.v. e.t c.. Dit betekent: wees niet (nooit) van je stuk gebracht
(van eu. a: in verwarring, van streek, ontdaan, verontrust). Weer andere teksten hebben
:e .(opgewonden,doorsterkeemotiemeegesleept),analoogaanLc.21:9(WBC,303).

Mc13:8
. ,. c.at ,a . ie, . :` . ie, sat act.t a . :t act.tai, . ceiat c.tcet saa e :eu,,
. ceiat tet a , a et iai au a.

. ,. c.at indic.fut.P.3epers.sing. . ,.t a opstaan(tegen),verzetten
,a voegwoord ,a want
. ie, subst.resp.nom./acc.neut.sing. e . ie, hetvolk
. :` voorzetsel(+4) . :t op,over,tegen(bijvijandigheid)
act.ta subst.nom.fem.sing. act.t a hetkoninkrijk
act.tai subst.acc.fem.sing. act.t a hetkoninkrijk
. ceiat indic.fut.M.3epers.plur. .t t zijn
c.tcet subst.nom.masc.plur. e c.tce , de(aard)beving
saa voorzetsel(+4) saa verspreidover
e :eu, subst.acc.masc.plur. e e :e, deplaats
tet subst.nom.fem./masc.plur. e / te , dehongersnood
a , subst.nom.fem.sing. a , hetbegin
a et iai subst.gen.(temp?)fem.plur. a et i dewee
au a pron.dem.nom.(pred)neut.plur. eu e, deze,die,dit,dat

Want volk zal opstaan tegen volk (lett. zal worden opgezet tegen) en koninkrijk tegen koninkrijk, er
zullenaardbevingenzijnopverschillendeplaatsen,(en)erzullenhongersnodenzijn.Dezedingenzijn
(het)beginvandeween.

NBG: Want volk zal opstaan tegen volk en koninkrijk tegen koninkrijk. Er zullen nu hier, dan daar,
aardbevingenzijnenerzullenhongersnodenwezen.Datishetbeginderween.

Opmerkingen:
Enkele manuscripten voegen na tet nog sat aaat (en onlusten/ rellen) in. Er kan sprake
zijn van homoioteleuton, maar ook van een gegroeide tekst (TCGNT, 95). Andere tekstgetuigen
hebbenetet (plagen)inplaatsvantet (Lc.21:11).
a , a et iai kaneengenitivustemporiszijn(degenitiefduidteentijdstipaan).Aandeandere
kantkrijgthetwerkwoorda ,eat(beginnen)altijdeengenitief(Grieks1,bijlage5.2.5).

Mc13:9
P. :.. e. u .t , .aueu , :aaea ceucti u a , .t , cui. eta sat .t , cuia,a,a , ea c.c.
sat . :t ,.e iai sat act. ai ca c.c. . i.s.i . eu .t , au tei au et ,.

6
P. :.. imp.praes.A.2epers.plur. . :a kijken,zien,opletten
e. voegwoord e. en,nu,danmaar
u .t , pron.pers.nom.plur. cu jij
.aueu , pron.refl.acc.(obi)masc.plur. . aueu vanzichzelf
:aaea ceucti indic.fut.A.3epers.plur. :aaet eat overleveren
u a , pron.pers.acc.(obi)plur. cu jij
.t , voorzetsel(+4) .t , tot,voor,tegen,naar
cui. eta subst.acc.neut.plur. e cui. etei hetgerecht,derechtbank
cuia,a,a , subst.acc.fem.plur. cuia,a, desynagoge
ea c.c. indic.fut.P.2epers.plur. e. a slaan,geselen
. :t voorzetsel(+2) . :t op,tentijdevan,voor
,.e iai subst.gen.masc.plur. e ,.a i degouverneur
act. ai subst.gen.masc.plur. e act.u , dekoning
ca c.c. indic.fut.P.2epers.plur. t ct doenstaan(. ca i=staan)
. i.s.i voorzetsel(+2) . i.sa wegens,vanwege
. eu pron.pers.gen.sing. . ,a ik
au tei subst.acc.neut.sing. e au tei hetgetuigenis
au et , pron.pers.dat.(incomm)masc.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem

Maar jullie, let op jezelf (of: kijk uit voor jezelf). Zij zullen jullie overleveren aan rechtbanken en
synagogen. Jullie zullen worden gegeseld (of: geslagen, afgeranseld) en voor stadhouders en
koningenwordengesteldomwillevanMij,toteengetuigenisvoor(of:tegen)hen.

NBG:Dochgij,ziettoeopuzelf.Zijzullenuoverleverenaangerechtshoven,eninsynagogenzultgij
gegeseld worden en voor stadhouders en koningen zult gij gesteld worden om Mijnentwil, tot een
getuigenisvoorhen.

Opmerkingen:
Enkele handschriften hebben a , c.c. (jullie zullen worden geleid), analoog aan Mt. 24:18
(WBC,303).
Nawerkwoordenvanvrezen,zichhoedenvooretc.(hier:. :a)volgteenaccusatief(vandaar
hier .aueu ,). Zie BDR 149,2. Het is overigens in het NT ongebruikelijk om . :a in deze
betekenistegebruiken.:ec. ,aligtmeervoordehand(Lohmeyer,KEK,272).
Het is lastig uitmaken waar .t , cuia,a,a , bij hoort. Vormt het een tandem met .t , cui. eta
(zieNaardenseBijbel,LuthersevertalingenSV).Ofhoorthetbijea c.c.enis.t , oneigenlijk
gebruikt (Blass, Debrunner en Rekopf menen dat hier sprake is van een typische hellenistische
verwisseling van . i en .t , (BDR 205,4; Robertson, GGNT, 593)). Voor een discussie over de
punctuatieindeze:WBC309.
. :t met genitief betekent, met betrekking tot personen, voor, in the presence of (BDR 234,4;
Robertson,GGNT,603).
au et , is een dativus incommodi (Wallace, Greek grammar beyond the basics, 144). Lohmeyer
vertaalt: zum Zeugnis ihnen en legt dit uit als zum Zeugnis fr, d.h. wider sie (KEK, 269, 272).
Zie ook de KJV, die heeft: for a testimony against them. W78 maakt er trouwens van: ten
overstaanvanhen.
. i.sa is attisch Grieks, gebruikt in aanwezigheid van koningen. De koin-vorm (ook ionisch) is
. i.s.i(MoultonII,p.67).

Mc13:10
sat .t , :a ia a . i :a ei e.t su, iat e .ua,,. tei.

.t , voorzetsel(+4) .t , tot,voor,tegen,naar
:a ia adj.indef.acc.neut.plur. :a , ieder,elk,alle
a . i subst.acc.neut.plur. e . ie, hetvolk
:a ei bijwoord(acc.adv). :a e, eerst
e.t indic.praes.A.3epers.sing. e. a nodighebben,missen
su, iat infin.aor.P. su cca verkondigen
e .ua,,. tei subst.acc.(obi)neut.sing. e .u a,,. tei hetevangelie

Enonder(of:aan,tot)allevolkenmoeteersthetevangeliewordenverkondigd.

NBG:Enaanallevolkenmoeteersthetevangeliegeprediktworden.

7
Opmerkingen:
Het voorzetsel .t ,geeft, behorend bij werkwoorden van zeggen, verkondigen etc. een richting
aanzonderfysiekebeweging(Bauer,.t ,-1d).Infeiteneemt.t ,(+4)hierdefunctievan. i(+3)
over(BDR206,6;Robertson,GGNT,535).MerkopdatdeCodexBezaehierleest::a ei e.t
su, iat e .ua,,. tei . i :a ct et , . i.cti.
Sommige exegeten verbinden het eerste deel van vers 10 aan het slot van vers 9: tot een
getuigenis voor hen en tot alle volken. Eerst moet het evangelie worden verkondigd. Maar deze
variantkrijgtweinignavolging(WBC,310).
a . iiseenhebrasmeinvertaling(vanuitdeLXX:gojim).ZieGrieks1,bijlage10.6.1.

Mc13:11
sat e ai a ,acti u a , :aaetee i.,, :e.tia . t a c., a ` e .a i ee u t i . i
. s.t i a a eu e a.t . eu ,a . c. u .t , et aeu i., a a e :i.u a e a ,tei.

e ai voegwoord+temporelebijzin e ai wanneer
a ,acti coni.praes.A.3epers.plur. a ,a (weg)leiden,(mee)voeren
u a , pron.pers.acc.(obi)plur. cu jij
:aaetee i., part.praes.A.nom.masc.plur. :aaet eat overleveren
partikel niet
:e.tia . imp.praes.A.2epers.plur. :e.tia a opvoorhandzorgenmakenover
t pron.interr.acc.(obi)neut.sing. t , wat,wie
a c. coni.aor.A.2epers.plur. a. a spreken
a ` voegwoord a a maar
e pron.rel.nom.neut.sing. e , die,dat,hetwelk,wat,wie
.a i partikel . a i als,indien
ee coni.aor.P.3epers.sing. et eat geven
u t i pron.pers.dat.(obi)plur. cu jij
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
. s.t i pron.dem.dat.fem.sing. . s.t ie, deze,die,dit,dat
a a subst.dat.fem.sing. a a hetuur
eu e pron.dem.acc.(obi)neut.sing. eu e, deze,die,dit,dat
a.t . imp.praes.A.2epers.plur. a. a spreken
eu bijwoord eu niet
,a voegwoord ,a want
. c. indic.praes.A.2epers.plur. .t t zijn
u .t , pron.pers.nom.plur. cu jij
et aeu i., part.praes.A.nom.masc.plur. a. a spreken
e :i.u a subst.nom.neut.sing. e :i.u a degeest,wind,adem
a ,tei adj.nom.neut.sing. a ,te, heilig

Enwanneerzijjullieafvoerenomjullieuitteleveren(of:enuitleveren),maakjedannooitopvoorhand
zorgen over wat jullie moeten zeggen, maar spreek dat wat jullie op dat moment wordt (in)gegeven.
Wantjulliezijnhetnietdiespreken,maardeHeiligeGeest.

NBG:En wanneer zijuwegvoerenomuoverteleveren, weestdannietvantevorenbezorgdwatgij

zeggen moet, maar zegt wat u in die ure gegeven wordt; want gij zijt het niet, die spreekt, maar de
heiligeGeest.

Opmerkingen:
Onder meer de majuskels A en O hebben na a c. nog e. ..a . (of moeten doen
(..a a)).ZieWBC,303(nietinNA27!).
Enkelehandschriftenlezen . a inplaatsvana a (WBC,303).
:e.tia . iseenzogehetenhapaxlegomenon(Lohmeyer,KEK,273nt.1).
:e.tia . is een imperatief van het praesens met een duratief aspect, wat, gezien de
negatie,nooitbetekent(GG212e).
e ai verwijst hier naar toekomstige gebeurtenissen (GG 276g). Toch hebben de coniunctivi in
dezinsomeprobabilityoffulfilment(Burton303).
t a c.iseenindirectevraagzin.
.a i wordtnietvertaaldnaeenbetrekkelijkvoornaamwoord.Hetpartikelduidtdannogslechtsop
a i+coniunctivus(Grieks1,pr.23.6).

8
Mc13:12
sat :aaea c.t a e.|e , a e.|e i .t , a iaei sat :a . siei, sat . :aiac ceiat . sia
. :t ,ei.t , sat aiaa ceucti au eu ,

:aaea c.t indic.fut.A.3epers.sing. :aaet eat overleveren,uitleveren

a e.|e , subst.nom.masc.sing. e a e.|e , debroer
a e.|e i subst.acc.(obi)masc.sing e a e.|e , debroer
.t , voorzetsel(+4) .t , tot,voor,tegen,naar
a iaei subst.acc.masc.sing. e a iae, dedood
:a subst.nom.masc.sing. e :a devader
. siei subst.acc.(obi)neut.sing. e . siei hetkind
. :aiac ceiat indic.fut.M.3epers.plur. . :ait caat opstaantegen
. sia subst.nom.neut.plur. e . siei hetkind
. :t voorzetsel(+4) . :t naar,tegen,op
,ei.t , subst.acc.masc.plur. e ,ei.u , deouder
aiaa ceucti indic.fut.A.3epers.plur. aiae a doden
au eu , pron.pers.acc.(obi)masc.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem

En(deene)broerzal(deandere)broeraandedooduitlevereneneenvader(zijn)kind.Enkinderen
zullenopstaantegen(hun)oudersenhenterdoodbrengen.

NBG:Eneenbroederzalzijnbroederoverleverentendodeeneenvaderzijnkind;enkinderenzullen
opstaantegenhunoudersenhenterdoodbrengen.

Opmerkingen:
Enkelehandschriftenmakenervan:sat . :aiac ceiat . sia . :t ,ei.t , sat et ,ei.t , . :t
a . sia.
De vertaling zullen ter dood brengen (aiaa ceucti) is beter dan zullen doden of zullen
vermoorden(WBC,303).Immers,werkwoordenop-eazijnfactitief(zedrukkeneendoenuit).
Opvallendisdathetwerkwoord. :aiac ceiat bij. siahiereenmeervoudsvormheeft.Vaak
krijgenonzijdigesubstantievenindepluraliseenwerkwoordindeenkelvoudsvorm(Grieks1,par.
6.1;BDR133,3).

Mc13:13
sat . c.c. tceu .iet u :e :a iai eta e e iea eu. e e. u :e.t ia, .t , . e, eu e,
ca c.at.

. c.c. indic.fut.M.2epers.plur. .t t zijn

tceu .iet part.praes.P.nom.masc.plur. tc. a haten
u :e voorzetsel(+2) u :e door
:a iai adj.indef.gen.masc.plur. :a , ieder,elk,alle
eta voorzetsel(+4) eta doortoedoenvan,wegens
e e iea subst.acc.neut.ing. e e iea denaam
eu pron.pers.gen.(poss)sing. . ,a ik
e. voegwoord e. en,nu,danmaar
u :e.t ia, part.aor.A.nom.masc.sing. u :e. ia volharden,verduren,verdragen
.t , voorzetsel(+4) .t , tot,voor,tegen,naar
. e, subst.acc.neut.sing. e . e, heteind
eu e, pron.dem.nom.masc.sing. eu e, deze,die,dit,dat
ca c.at indic.fut.P.3epers.sing. ca ,a redden

Enjulliezullen(steeds)dooriedereenwordengehaatvanwegeMijnNaam.Maarwie(of:degenedie)
volhoudt(of:zalvolhouden)totheteinde,diezalwordengered.

NBG:Engijzultdoorallengehaatwordenommijnsnaamswil.Maarwievolhardttotheteinde,diezal
behoudenworden.

Opmerkingen:
u :e. ia is hier intransitief gebruikt (zonder lijdend voorwerp). Het woord kan ook transitief zijn,
meteenaccusativusobiectidirecti(vgl.1Cor.13:7).ZieBDR148,1.

9
. c.c. tceu .iet is een periphrastisch futurum met .t t (Wallace, Grammar beyond the
basics,567nt.2,649),gebruiktomdetoekomendetijdeenduratiefaspecttegeven(Robertson,
GGNT,889).
u :e.t ia, iseenparticipiumvandeaoristus(waarindoorgaanseenverledentijddoorklinkt:lett.
wievolhardheeft).Sommigegrammaticaszeggendathetdeelwoordhiernauwverwevenismet
hetfuturumca c.at,waardoordeletterlijkevertalingmoetluiden:wietotheteindezalhebben
volhard (BDR 339,2). Maar andere houden vast aan het tijdloze aspect van de aoristus en
ondersteunendelezingvolhardt(Robertson,GGNT,859).
Enkele manuscripten lezen eu a, in plaats van eue, (verwisseling van identiek klinkende
letters?),waardoordevertalingluidt:Maarwietotheteindevolhoudtzalzowordengered.

Overdegroteverdrukking(Mt.24:15-28;Lc.21:20-24)

Mc13:14
0ai e. t e. e e. u,a , . a c.a, . cse a e :eu eu e.t , e a ia,tia csai ie.t a,
e . et . i `Ieueata |.u,. acai .t , a e ,

0ai voegwoord+temporelebijzin e ai wanneer

e. voegwoord e. en,nu,danmaar
t e. coni.aor.A.2epers.plur. e a a zien
e e. u,a subst.acc.(AcI)neut.sing. e e. u,a degruwel,deverschrikking
, . a c.a, subst.gen.(epex)fem.sing. . act, deverwoesting,ontvolking
. cse a part.perf.A.acc.(AcI)masc.sing. t ct stellen,doenstaan
e :eu voegwoord e :eu waar
eu bijwoord eu niet
e.t indic.praes.A.3epers.sing. e. a nodighebben,missen
e a ia,tia csai part.praes.A.nom.masc.sing. a ia,tia csa lezen
ie.t a imp.praes.A.3epers.sing. ie. a waarnemen,begrijpen,denken
e . bijwoord e . dan,toen
|.u,. acai imp.praes.A.3epers.plur. |.u ,a vluchten
. i voorzetsel(+3) . i in
`Ieueata subst.dat.fem.sing. `Ieueat a Judea
.t , voorzetsel(+4) .t , in,naar,tegen,op
a e subst.acc.neut.plur. e e e, deberg(zieGrieks118.2)

Wanneerjullienudeverwoestendegruwelzienstaanwaarhijnietstaanmag,wie(dit)leestmoethet
herkennen(eneenplanmaken),danmoetenzijdieinJudeazijnnaardebergenvluchten.

NBG:Wanneergijdandegruwelderverwoestingzietstaan,waarhijnietbehoort-diehetleest,geve
erachtop-latendandieinJudeazijn,vluchtennaardebergen.

Opmerkingen:
Devertalingvanhetscheldwoorde e. u,a , . a c.a, varieertnogal.Letterlijkstaater
gruwelvandeverwoesting(SV,NBG,LEI,W78,LUV,Telos,NaardenseBijbel,HetBoek),naar
het hebreeuws ( ) dat gruwel die verwoesting veroorzaakt betekent (en dat steeds in
relatie met afgoderij wordt gebruikt). De Willibrordvertaling van 1995 leest: huiveringwekkende
gruwel(Frans vanBladel: griezelige gruwel).De NBVmaaktervan:verwoestende gruwel(vgl.
Bakels).DevertalingvandeSVetc.overwegend,kandeverwoestingvandetempelzijnbedoeld.
DevertalingvandeNBVsuggereertveeleerdatsprakeisvandeontheiligingvandetempel,b.v.
door een afgodsbeeld (vergelijkbaar met wat Antiochus IV deed in 167 v.C.). Maar Lohmeyer
betwistdit,geziendemannelijkevormvan. cse a(vgl.. cse ,)nahetonzijdigee e. u,a
(BDR 134,6). Hij vermoedt dat wordt gehint op een persoon in plaats van op een ding
(standbeeld)enzieterdeantichristin(Lohmeyer,KEK,275).DeNieuweWereldvertalingvande
Heilige Schrift leest echter: het walgelijke ding dat verwoesting veroorzaakt. Merk op dat
Matthes hier heeft: e e. u,a , . a c.a, [...] . ce , . i e :a a ,t a : staande op een
heiligeplaats.AlsdetempelinJeruzalemwasbedoeld,danzouerweldeheiligeplaatshebben
gestaan (Weren, Mattes, 221). Toch lijken met de Judeers wel de inwoners van Jeruzalem te
zijn bedoeld. Want, zo merkt Lohmeyer op: Auch knnen schwerlich die Bewohner des
BerglandesJudaindieBergefliehen(Lohmeyer,KEK,276).

10
Enkele manuscripten, waaronder de Codex Alexandrinus, voegen na . a c.a, nog in: e
. i (part. aor. P. nom.neut. sing) u :e ^ait eu :e| eu (= dat wat is gezegd door de
profeetDanil),watvermoedelijkeeningelasteuitlegis,analoogaanMatthes24:15.ZieDanil
9:27;11:31en12:11;vgl.Jer.44:22;1Makk.1:54.
Hetpraesens-perfectum. csa betekentletterlijkikhebmegesteld,metalsresultaatdatiksta.
Hetparticipiumervanduidtdusopstaan(de)i.p.v.gesteldzijn(de)(Robertson,GGNT,320).
Latehandschriftenlezen. cse a . i e :a a ,t a (staanineenheiligeplaats).
ie. abetekentzienenherkennenenbegrijpen.Meteenduratiefaspectkrijgthetwerkwoordde
betekenis van bedenken, zn verstand gebruiken en met een resultatief aspect bedenken, een
planmaken.
Codex Bezae breidt de tussenzin (parenthese) na ie.t a uit met: t a ia,tia cs.t (wat hij
leest),meteentypischhellenistischgebruikvanhetvragendvoornaamwoordt , alsbetrekkelijk
voornaamwoord(BDR298,8).
Enkelelatetekstgetuigenhebben:|.u,. acai .t , i . ei.
Eennegatie vane.t (menmoet)wordtvertaaldmetmenmagniet(vgl.het Engelsemustnot).
Hoffmann & Von Siebenthal stellen t.a.v. e :eu eu e.t voor om te vertalen alsof . ca iat er nog
achteraankomt:waarhijnietstaanmag(GG217c).

Mc13:15
e [e. ] . :t eu ea ae, saaa a e. .t c.a a a at t . s , et sta, au eu ,

e. voegwoord e. en,nu,danmaar
. :t voorzetsel(+2) . :t op,tentijdevan
eu ea ae, subst.gen.neut.sing. e ea a hethuis,dewoning
partikel e. niet
saaa a imp.aor.A.3epers.sing. saaat ia naarbenedengaan
e. partikel e. enniet,noch
.t c.a a imp.aor.A.3epers.sing. .t c. ,eat naarbinnengaan
a at infin.aor.A. at a optillen(enmeenemen)
t pron.indef.acc.(obi)neut.sing. t , wat,wie
. s voorzetsel(+2) . s uit,vanaf,sedert,na
, et sta, subst.gen.fem.sing. et st a hethuis
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem

En laat wie op het dak (lett. op zn huis) [is] niet naar beneden komen en niet (eigenlijk: noch)
binnengaanomwatuitzijnhuismeetenemen,

NBG: Wie op het dak is, ga niet naar beneden en ga niet naar binnen om iets uit zijn huis mede te
nemen,

Opmerkingen:
Denegatie maaktvan eenaoristus-imperatiefeenverbod.Zonconstructiekomtmaar8keer
voorinhetNTtelkensindederdepersoonensteedsgaathetomlogiavanJezus(Wallace,
Greekgrammarbeyondthebasics,487,723).Hoffmann&VonSiebenthalvertalenhierdanook:
WeraufdemDachist,sollnichtheruntersteigen(GG268b).
Enkele handschriften, waaronder A, D enW, lezen na saaa a nog .t , i et stai (het huis
binnengaan om wat mee te nemen). De Willibrordvertaling van 1978 houdt het midden tussen
beide varianten door het gebruik van het woordje er: Laat hij die zich op het dak bevindt niet
naarbenedenkomenenzijnhuisbinnengaanomerietsuittehalen.
Mattheus 24:17 heeft hier: saaa a a at a . s , et sta, au eu. Robertson wijst erop
dathiermogelijkdebetekenisvan. sen. idoorelkaarloopt(Robertson,GGNT,548,599).W78
vertaalthetversmet:omtehalenwathijinhuisheeft.

Mc13:16
sat e .t , e i a ,e i . :tc.a a .t , a e :t ca a at e t a tei au eu .

.t , voorzetsel(+4) .t , in,op,naar,tegen
e i a ,e i subst.acc.masc.sing. e a ,e , veld,land,akker
partikel e. niet

11
. :tc.a a imp.aor.A.3eprs.sing. . :tc. |a zichomkerennaar,wendentot
e :t ca bijwoord e :t ca achter
a at infin.aor.A. at a optillen(enmeenemen)
e t a tei subst.acc.(obi)neut.sing. e t a tei kleed,jas,mantel
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem

En laat wie op het land (lett. de akker) [is], zich niet omkeren naar [dat wat] achter [hem is] om zijn
mantelmeetenemen.

NBG:enwieinhetveldis,kerenietterugomzijnkleedmedetenemen.

Opmerkingen:
Enkelehandschriftenhebbenhetmeervouda t a ta(dekleren).
DeNBGenveelanderevertalingennegeren.t , a e :et ca.DeLeidseVertalingheeft:diekere
niet terug naar wat hij achtergelaten heeft om zijn mantel te halen. Het meest letterlijk is de
Naardensebijbel:laat[hem]nietomkerennaarachterzichomzijnkleedoptehalen.
In e .t , e i a ,e i is . i (+3) gewijzigd in .t , (+4). Vgl. Mt. 24:18 en Lc 17:31 (BDR 205,4;
Robertson,GGNT,453,525,536,586,593).
De negatie maakt van de aoristus-imperatief een verbod. Zon constructie komt maar 8 keer
voorinhetNTtelkensindederdepersoonensteedsgaathetomlogiavanJezus(Wallace,
Greekgrammarbeyondthebasics,487;723).
Bijwoorden worden soms gesubstantiveerd, zoals bij a e :t ca (een woord dat verder in het NT
veelvuldigvoorkomtalsvoorzetsel).Vaakgaathetombijwoordendieeentijdofplaatsaanduiden
(Robertson,GGNT,645).

Mc13:17
euat e. at , . i ,act . ,eu cat, sat at , a,eu cat, . i . s.t iat, at , . at,.

euat interjectie(pred) eu at wee

e. voegwoord e. en,nu,danmaar
. i voorzetsel(+3) . i in
,act subst.dat.fem.sing. ,ac moederschoot,buik,maag
. ,eu cat, part.praes.A.dat.(incom)fem.plur. . ,a hebben,houden
a,eu cat, part.praes.A.dat.(incom)fem.plur. a ,a voeden,zogen
. s.t iat, pron.dem.dat.fem.plur. . s.t ie, deze,die,dit,dat
at , . at, subst.dat.fem.plur. . a dedag

Maarweehendieindiedageninverwachtingzijnendie(eenkind)zogen.

Weedezwangerenendezogendenindiedagen!

Opmerkingen:
Na euat kan een vorm van .t t worden ingevuld (BDR 190,2), gevolgd door een dativus
incommodi(zieJ.S.Speyer,Latijnschespraakkunst470,73).
Sommigevertalingenvullenvoorat ,vrouwenin:Weedevrouwendiedanzwangerzijnofeen
kindaandeborsthebbenindiedagen!(vgl.Brouwer/W95/Bladel)ofMaarweedenbevruchten
endenzogendenvrouwenindiedagen!(SV).

Mc13:18
:ec.u ,.c. e. t ia ,. iat ,.ta ie,

:ec.u ,.c. imp.praes.M.2epers.plur. :ec.u ,eat bidden

e. voegwoord e. en,nu,danmaar
t ia voegwoord+finalebijzin t ia opdat,dat
partikel niet
,. iat coni.aor.M.3epers.sing. ,t ieat worden,gebeuren
,.ta ie subst.gen.(temp)masc.sing. ,.ta i winter(slechtseizoen),rotweer

Enbiddathetniettijdensdewintergebeurt.

NBG:Bidt,dathetnietindewintervalle.

12
Opmerkingen:
Enkele handschriften voegen na ,. iat toe: |u, u a i (dat jullie vlucht niet in de winter
valt),terwijl andereop die plekau ainvoegen.CodexL(CodexAngelicus)eindigt het versmet
caa eu(ofgedurendedeSabbath),watvermoedelijkisaangebrachtomhetversindepaste
latenlopenmetMt.24:20.
,.ta ie, is een genitief die aangeeft binnen welke tijdspanne zich iets afspeelt (genitivus
temporis). Datzelfde geldt voor de toevoeging caa eu in Codex L . Zie Grieks 1, bijlage 5.2.3;
BDR182.2;GG168aen259e).
Na werkwoorden van gebieden volgt soms een lijdende bijzin met een conjunctief, i.p.v. een
meergebruikelijkeinfinitief(Burton200).

Mc13:19
. ceiat ,a at . at . s.t iat t t, eta eu ,. ,ei.i etau a :` a , , st c.a, i
. stc.i e .e , . a, eu iu i sat eu ,. iat.

. ceiat indic.fut.M.3epers.plur. .t t zijn

,a voegwoord ,a want
at . at subst.nom.fem.plur. . a dedag
. s.t iat pron.dem.nom.fem.plur. . s.t ie, deze,die,dit,dat
t t, subst.nom.(pred)fem.sing. t t, deverdrukking,rampspoed
eta pron.rel.nom.fem.sing. et e, zodanigals
eu bijwoord eu niet
,. ,ei.i indic.perf.A.3epers.sing. ,t ieat worden,gebeuren
etau adj.dem.nom.fem.sing. eteu e, zodanig,zon
a :` voorzetsel(+2) a :e vanaf,sedert,t.g.v.,door
a , , subst.gen.fem.sing. a , hetbegin
st c.a, subst.gen.fem.sing. st ct, deschepping,dewereld
i pron.rel.acc.(obi)fem.sing. e , dat,wat,hetwelk,wie
. stc.i indic.aor.A.3epers.sing. st ,a scheppen
e .e , subst.nom.masc.sing. e .e , God
. a, voorzetsel(+2) . a, tot
iu i bijwoord iu i nu
partikel niet
,. iat coni.aor.M.3epers.sing. ,t ieat worden,gebeuren

Wantdiedagenzullenzonverschrikkingzijnalsernietisgeweestsindshetbeginvandewerelddie
Godheeftgeschapen,totnutoe,enerzekernietmeerzalzijn.

NBG: Want die dagen zullen zulk een verdrukking brengen als er niet geweest is van het begin der
schepping,dieGodgeschapenheeft,totnutoe,enooknooitmeerwezenzal

Opmerkingen:
Enkele handschriften voegen na st c.a, nog se ceu (van de wereld) in (WBC, 316). Dat is
dubbelop,omdat st ct,ookstaatvoordesomvanalhetgeschapene(Bauer,st ct,-1: a :`
a , , st c.a,=vonAnbeginnderWeltan).Merkopdatnaa , altijdeengenitiefvolgt.
t t, wordt in het Nederlands doorgaans vertaald met verdrukking (vgl. SV, NBG en LUV),
maar het woord betekent ook beproeving, verschrikking, kwelling (Bauer: die Drangsal;
Rienecker:dieSchikane).
Het betrekkelijk voornaamwoord i volgt hier niet de casus van het substantief waar het op
terugslaat (st c.a,), maar krijgt de naamval die hoort bij de functie (object) in de betrekkelijke
bijzin(BDR294,3;Robertson,GGNT,715).
,. ,ei.i staatindeplaatsvan. ,. i.e(analoogaanDan.12:1).Vgl.BDR343,4.
D, O en mss. 565 laten de bijzin i . stc.i e .e , weg, die ook wat overbodig lijkt (Wallace,
Greekgrammarbeyondthebasics,438).
Bijwoorden van tijd en plaats worden soms gesubstantiveerd, zie . a, eu iu i (Robertson,
GGNT,547).
etau iseenantecedentbijeta (maarwelvolgendopeta)enispleonastischgebruikt(onder
invloed van een semitisme dat nog 7 keer voorkomt in Marcus). Vgl. Grieks 1, bijlage 8.2; BDR
297,2;Robertson,GGNT,710,722,731;WBC,322;MoultonI,p.95;MoultonII,p.419,435.

13
Mc13:20
sat .t . see ac.i su te, a , . a,, eu s a i . ca :a ca ca a a eta eu , . s.seu ,
eu , ...ae . see ac.i a , . a,.
.t voegwoord+conditionelebijzin .t als,indien
partikel niet
. see ac.i indic.aor.A.3epers.sing. seee a kortermaken,reduceren
su te, subst.nom.masc.sing. e su te, deHeer
a , . a, subst.acc.(obi/temp)fem.plur. . a dedag
eu s bijwoord eu niet
a i partikel a i -(mogelijk)
. ca indic.aor.P.3epers.sing. ca ,a redden
:a ca adj.indef.nom.fem.sing. :a , ieder,elk,alle
ca subst.nom.fem.sing. ca hetvlees
a a voegwoord a a maar
eta voorzetsel(+4) eta vanwege,wegens
eu , . s.seu , adj.acc.masc.plur. e . s.se , uitverkorene,(uit)gekozene
eu , pron.rel.acc.(obi)masc.plur. e , deze,die,dit,dat
... ae indic.aor.M.3epers.sing. . s. ,a uitkiezen,uitpikken

En als de Heer de dagen niet korter had (of: zou hebben) gemaakt, dan zou geen vlees (of: geen
mens, niemand) worden gered, maar vanwege (of: omwille van) de uitverkorenen die hij heeft
uitverkoren,heefthijdedagenkortergemaakt.

NBG:EnindiendeHerediedagenniethadingekort,zougeenvleesbehoudenworden,dochterwille
vandeuitverkorenen,dieHijheeftuitverkoren,heeftHijdiedageningekort.

Opmerkingen:
Enkelehandschriftenhebbene .e ,inplaatsvansu te, (WBC,316).
Eenhandjevoljongeremanuscriptenlezen:a , . a, . s.t ia,(analoogaanMt.24:21).
In de semitische uitdrukking eu s :a ca ca herkennen we de constructie eu ... :a , (niemand,
geen enkel).ZieBDR302.1;Robertson,GGNT,752.Merkopdathetonbepaaldebijwoord:a ,
hier toch bepaald is, zonder dat een lidwoord nodig is (distributief): alle vlees (Wallace, Greek
grammarbeyondthebasics,253;MoultonII,p.434).
.t . see ac.i iseenirrealisvanhetverleden(.t metindicativusaoristus;negatie= ),die
eennietbestaandesituatieweergeeftenwaterindatfictievegevalzougebeuren(Grieks1,par.
24.3;BDR428,3;GG246b;Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,696).
a i isaltijdhettweedewoordineenapodosis(hoofdzin,volgendopeenvoorwaardelijkebijzin)en
staatnooitaanhetbeginvaneen zin(Robertson,GGNT,424).Debijzingeefthiereenverleden
tijdweer(Robertson,GGNT,1015).

Mc13:21
Kat e . .a i t, u t i .t : t e. ae. e ,tce ,, t e. . s.t , :tc.u..

e . bijwoord e . dan,toen
.a i voegwoord+conditionelebijzin . a i als,indien
t, pron.indef.nom.masc.sing. t , iemand
u t i pron.pers.dat.(obi)plur. cu jij
.t : coni.aor.A.3epers.sing. . ,a zeggen
t e. interjectie e a a zien
ae. bijwoord a e. hier
e ,tce , subst.nom.masc.sing. e Xtce , deChristus
. s.t bijwoord . s.t daar
partikel niet
:tc.u.. imp.praes.A.2epers.plur. :tc.u a geloven

En als iemand dan tegen jullie zegt: Zie hier [is] Christus, zie [Hij is] daar, moeten jullie het nooit
geloven.

NBG:Indiendaniemandtotuzegt:Zie,hierisdeChristus,zie,Hijisdaar,geloofthetniet.

14
Opmerkingen:
Inplaatsvane ,tce ,leestcodexWe su te,(deHeer).
Deimperatiefvanhetpraesenskaneen duratiefaspecthebben,duseenopdrachtinhoudenom
op te houden met een handeling die reeds was ingezet: niet meer! of niet langer! In het geval
van :tc.u..ishetwaarschijnlijkerdateenlineairaspectisbedoeld(eenvoortdurendafzien
ofonthoudenvaniets):nooit!(GG212
e
;vgl.Robertson,GGNT,1170;Burton165).

Mc13:22
. ,. ceiat ,a .uee ,tcet sat .uee:e| at sat ea ceucti c.ta sat . aa :e ,
e a :e:aia i, .t euiae i, eu , . s.seu ,.

. ,. ceiat indic.fut.P.3epers.plur. . ,.t a opstaan

,a voegwoord ,a want
.uee ,tcet subst.nom.masc.plur. e .uee ,tce, devalsechristus(pseudo-)
.uee:e| at subst.nom.masc.plur. e .uee:e| , devalseprofeet(pseudo-)
ea ceucti indic.fut.A.3epers.plur. et eat geven,produceren
c.ta subst.acc.(obi)neut.plur. e c.t ei hetteken
. aa subst.acc.(obi)neut.plur. e . a, dewonderdaad
:e , voorzetsel(+4) :e , omte
e a :e:aia i infin.praes.A. a :e:aia a misleiden,doendwalen
.t voegwoord+conditionelebijzin .t als,indien
euiae i adj.nom.(pred)neut.sing. euiae , mogelijk
eu , . s.seu , adj.acc.(obi)masc.plur. . s.se , uitverkoren

Wantnepchristussenennepprofetenzullenopstaanenzijzullentekenenenwonderenlatenzienom,
alshetmogelijkzouzijn(of:zomogelijk),deuitverkorenentemisleiden.

NBG:Wanter zullen valsechristussen en valseprofeten opstaanen zij zullentekenenen wonderen

doenom,warehetmogelijk,deuitverkorenenteverleiden.

Opmerkingen:
Enkele handschriften hebben i.p.v. ea ceucti hier :et ceucti (zij zullen [tekenen etc] doen).
Merk op dat et eat in dit verband de betekenis heeft van to cause to happen, esp. in ref. to
physicalphenomena,produce,make,cause,give(BDAG).ZieookDeut.13:1(2)en2Thess2:9.
:e , e a :e:aia i (a :e:aia+.i) is een gesubstantiveerde infinitivus van het praesens,
waarbij:e ,doelengevolgweergeeft(omte)endeinfinitiefeentoekomstigehandeling(:e ,in
deze betekenis komt slechts 12 keer in het NT voor: 9 keer met een aoristus, 3 keer met een
praesens).ZieBDR402,5;Robertson,GGNT,891,1075;Burton107.

Mc13:23
u .t , e. . :.. :e.t sa u t i :a ia.

u .t , pron.pers.nom.plur. cu jij
e. voegwoord e. en,nu,danmaar
. :.. imp.praes.A.2epers.plur. . :a zien,toezien
:e.t sa indic.perf.A.1epers.sing. :e. ,a voorzeggen,voorspellen
u t i pron.pers.dat.(obi)plur. cu jij
:a ia adj.indef.acc.(obi)neut.plur. :a , ieder,elk,alle

Maarjullie,letop(of:kijkuitjeogen):ikhebhetjullieallemaalvantevorengezegd.

NBG:Dochgij,ziettoe:Ikhebhetuallesvoorzegd.

Opmerkingen:
DeWillibrord(1978)maaktvan:e. ,avoorspellen,maardatgaatmisschien eenstaptever.
Dan had er wel :e|..u a o.i.d. gestaan. Het betekent letterlijk iets vooraf meedelen (vgl.
prolegomena), als uitdrukking van een profetische verkondiging, die vaak wordt gebruikt bij OT-
citaten(Lohmeyer,KEK,278nt4).

15
Overdewederkomst(Mt.24:29-31;Lc.21:25-28)

Mc13:24
`Aa . i . s.t iat, at , . at, .a i t ti . s.t ii e te, csetc c.at, sat
c. i eu ea c.t e |. ,,e, au ,,
`Aa voegwoord a a maar
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
. s.t iat, pron.dem.dat.fem.plur. . s.t ie, deze,die,hij,zij
at , . at, subst.dat.(temp)fem.plur. . a dedag
.a voorzetsel(+4) .a na
i t ti subst.acc.fem.sing. t t, deverdrukking,rampspoed
. s.t ii pron.dem.acc.fem.sing. . s.t ie, deze,die,hij,zij
e te, subst.nom.masc.sing. e te, dezon
csetc c.at indic.fut.P.3epers.sing. cset ,a verduisteren
c. i subst.nom.fem.sing. c. i demaan
eu bijwoord eu niet
ea c.t indic.fut.A.3epers.sing. et eat geven
e |. ,,e, subst.acc.(obi)neut.sing. e |. ,,e, licht,straling,glans,schittering
au , pron.pers.gen.(poss)fem.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem

Maarindiedagennadezeverschrikking,zaldezonwordenverduisterdendemaanzalhaarlichtniet
geven.

NBG:Maarindiedagen,nadeverdrukking,zaldezonverduisterdwordenendemaanzalhaarglans
nietgeven.

Opmerkingen:
Het woord e |. ,,e, is een Hellenistisch alternatief voor e |a , dat naast dit vers uit Marcus
alleenvoorkomtinMt.24:29enLc.11:33(inLucas21:25ontbreekthetwoord).ZieBDR126,5.
Het lidwoord bij e te, en c. i duidt unieke substantieven aan (de zon, de maan). Zie
BDR253,1;Wallace,GreekGrammarbeyondthebasics,225.
Het futurum in deze perikoop is prospectief (op de toekomst gericht), d.w.z. dat het verteller het
beschreveneverwacht.EldersbeschrijftRobertsonditfuturumookalsduratief(lineair,d.w.z.een
voortdurende handeling uitdrukkend), hoewel ter benadrukking van het duratief aspect ook een
periphrastisch futurum (met . ceat + participium (zie vers 25) of . a + infinitief) kan worden
gebruikt(Robertson,GGNT,873,889).

Mc13:25
sat et a c. ., . ceiat . s eu eu aieu :t :ei.,, sat at euia .t, at . i et , eu aiet ,
ca.u ceiat.

et a c. ., subst.nom.masc.plur. e a c dester
. ceiat indic.fut.M.3epers.plur. .t t zijn
. s voorzetsel(+2) . s uit,van(af)
eu eu aieu subst.gen.masc.sing. e eu aie , dehemel
:t :ei., part.praes.A.nom.masc.plur. :t :a vallen
at euia .t, subst.nom.fem.plur. eu iat, demacht,dekracht
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
et , eu aiet , subst.dat.masc.plur. e eu aie , dehemel
ca.u ceiat indic.fut.P.3epers.plur. ca.u a doenwankelen

En de sterren zullen van de hemel vallen en de (leger)machten die in de hemelen zijn (of: hemelse
(leger)machten),zullenwankelen.

NBG:Endesterrenzullenvandehemelvallenendemachtenderhemelenzullenwankelen.

Opmerkingen:
DeTelos-vertalingkiestervooromdesterrenuitdehemeltelatenvallen.
. i et , eu aiet , is een bijvoeglijke bepaling bij at euia .t, (zie herhaling van het lidwoord).
Vgl.Grieks1,par.4.1;Robertson,GGNT,782.

16
Enkele substantieven in het NT krijgen vaak een meervoud onder invloed van het Hebreeuws,
zoals eu aiet als zetel van God. Doorgaans volstaat een vertaling in het enkelvoud (hemel),
maarsomszijndaadwerkelijkmeerderehemelenbedoeld,zoalsinditvers(BDR141,4).
De SV, de Lutherse vertaling en de Telos-vertaling houden het op krachten (die in de hemelen
zijn), de NBG, de Leidse Vertaling, W78 en W95 hebben het over machten. Dit laatste wordt
ondersteunddoorBauer,diehierleest:hemelselegers(Bauer,eu iat,-5),enThayer,diezelfs
hosts(horden)ziet(Thayer,eu iat,-f).
. ceiat ...:t :ei.,iseenconiugatioperiphrastica.Wallacemeentdatdezeisgebruiktomhet
lineaire(progressieve)aspectvan het futurumtebenadrukken,maarinhetNTkandebetekenis
vandevervoegingmet.t t ooksamenvallenmetdeeenvoudigevorm.(Grieks1,bijlage6.4(vgl.
bijlage 6.2.1); BDR 353,10; GG 203a;Wallace, Greek Grammar beyond the basics, 567, 649;
Robbertson,GGNT,353;1116;MoultonII,p.451).

Mc13:26
sat e . e eiat e i ut e i eu a ia :eu . ,e .iei . i i.|. at, .a euia .a, :e , sat
ee,.

e . bijwoord e . dan,toen
e eiat indic.fut.M.3epers.plur. e a a zien
e i ut e i subst.acc.(AcP)masc.sing. e ut e , dezoon
eu a ia :eu subst.gen.(poss)masc.sing. e a ia:e, demens
. ,e .iei part.praes.M.acc.(AcP)masc.sing. . ,eat komen,gaan
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
i.|. at, subst.dat.fem.plur. i.|. dewolk
.a voorzetsel(+2) .a (samen)met
euia .a, subst.gen.fem.sing. eu iat, demacht,dekracht
:e , adj.gen.fem.sing. :eu , veel
ee, subst.gen.fem.sing. ee a deheerlijkheid

Endanzullenze(of:zalmen)demensenzoonzienkomenopwolken,metveelmachtenheerlijkheid.

NBG: En dan zullen zij de Zoon des mensen zien komen op de wolken, met grote macht en
heerlijkheid.

Opmerkingen:
e eiat,gevolgddooreenaccusativuscumparticipio,isonpersoonlijkgebruikt(indebetekenis
vanmen),eenvormdievolgensMoultonsemitischis(MoultonII,p.447).
WaarMarcus. ,e .iei . i i.|. at,gebruikt,heeftMatthesinhetparallellevers:. ,e .iei
. :t a i i.|.a i eu eu aieu (citaat uit LXX, edit. Rahlfs). Enkele varianten (waaronder W)
lezenookinMarcus. :t a i i.|.a i.DitheefttemakenmetvariantelezingenvanDanil7:13
indeLXX,dienaastconstructiesmet. ien. :t somsooknog.a a i i.|.a i eu eu aieu
hebben(WBC,326).
DeSV,deLuthersevertalingendeTelos-vertalinghebbenkomenin(de)wolken.
Enkele handschriften draaien de woorden aan het eind van het vers om: .a euia .a, sat
ee,:e ,(WBC,326). eeaiseenhebrasmeinvertaling(vgl.kabod).
Constructiesmet genitieven zijn vaak symmetrisch, d.w.z. dat zowel het hoofd-substantief als de
genitief samen f een lidwoord hebben f samen een lidwoord ontberen: dus wl e e ,e, eu
.eu of e ,e, .eu , maar niet e ,e, eu .eu of e e ,e, .eu . Als beide zelfstandige
naamwoorden van een lidwoord zijn voorzien, dan heeft dit nauwelijks gevolgen voor de
betekenis,behalveinhetgevalvane i ut e i eu a ia :eu,waarinhetnadrukkelijkgaatomDe
MensenzoonuitDanil(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,240,nt61).

Mc13:27
sat e . a :ec..t eu , a ,,. eu, sat . :tcuia.t eu , . s.seu , [au eu ] . s a i .cca ai
a i. ai a :` a seu , , . a, a seu eu aieu .

e . bijwoord e . dan,toen
a :ec..t indic.fut.A.3epers.sing. a :ec. a wegzenden
eu , a ,,. eu, subst.acc.(obi)masc.plur. e a ,,.e, deengel

17
. :tcuia.t indic.fut.A.3epers.sing. . :tcuia ,a bijeenbrengen,verzamelen
. s.seu , adj.acc.(obi)masc.plur. . s.se , uitverkoren,uitgekozen
au eu pron.pers.gen.(auct)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
. s voorzetsel(+2) . s uit,vanaf,sedert,t.g.v.
.cca ai adj.card.gen.masc.plur. . cca., vier
a i a i. ai subst.gen.masc.plur. e a i.e, dewindstreek
a :` voorzetsel(+2) a :e vanaf,sedert,tengevolgevan
a seu subst.gen.neut.sing. e a sei uiterste,uiteinde,uiterstegrens
, , subst.gen.(poss)fem.sing. , deaarde
. a, voorzetsel(+2) . a, tot
eu aieu subst.gen.(poss)masc.sing. e eu aie , dehemel

En dan zalHijde(of:Zijn)engelenwegzendenende(door Hem,of:Zijn)uitverkorenenverzamelen

uitdevierwindstreken,vanhetuiteindevandeaardetothetuiteindevandehemel.

NBG:EndanzalHijzijnengelenuitzendenenzijnuitverkorenenverzamelenuitdevierwindstreken,
vanhetuiterstederaardetothetuiterstedeshemels.

Opmerkingen:
Letterlijk staat er de engelen. Toch kiezen veel vertalingen voor Zijn engelen, omdat het
bepaaldelidwoordeenbezitsgenitiefkanimpliceren(ofeenzogehetenbeschrijvendegenitief,een
restcategoriedieWallaceonderscheidtendiedoorsommigenwordtgelijkgesteldaandegenitivus
attributivus).Enkelehandschriftenvoegenhiertenovervloedeau eu in(WBC,326;vgl.Wallace,
GreekGrammarbeyondthebasics,79).
eu , . s.seu , au eu is een zogeheten genitive of agency (Wallace) of genitivus auctoris, die
antwoordgeeftopdevraagdoorwieeenhandelingwordtverricht(dedoorHemuitverkorenen).
Degenitiefisteherkennenaaneengesubstantiveerdadjectief(eindigendope,),gevolgddoor
eengenitief(BDR183,1;Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,126).
Een paar late tekstgetuigen lassen na a ,,. eu, nog .a ca :t,,e, .,a , in (met luid
trompetgeschal).
Craig Evans leest in . s a i .cca ai a i. ai a :` a seu , , . a, a seu eu aieu een
pleonastische uitdrukking, die wil zeggen dat God Zijn uitverkorenen overal vandaan zal
bijeenbrengennomatterhowscatteredandfar-flungtheymaybe(WBC,330).
Bij , en eu aie , ontbreekt in het Grieks soms het lidwoord, vooral als er een voorzetsel aan
voorafgaat(BDR253,5).Vgl.Mc.13:31.

Delesvandevijgenboom(Mt.24:32-35;Lc.21:29-33)

Mc13:28
`A:e e. , cus , a .. i :aae i e ai e e sa ee, au , a :ae , ,. iat sat
. s|u a |u a, ,tia cs.. e t . ,,u , e . e, . ct i

a :e voorzetsel(+2) a :e vanaf,sedert,tengevolgevan
e. voegwoord e. en,nu,danmaar
, cus , subst.gen.fem.sing. cus devijgeboom
a .. imp.aor.A.2epers.plur. aia ia leren
i :aae i subst.acc.fem.sing. :aae degelijkenis
e ai voegwoord+temporelebijzin e ai wanneer
e bijwoord e reeds,nu
e sa ee, subst.nom.masc.sing. e sa ee, detak
au , pron.pers.gen.(poss)fem.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
a :ae , adj.nom.(pred)masc.sing. a :ae , week,zacht
,. iat coni.aor.M.3epers.sing. ,t ieat worden,gebeuren
. s|u coni.praes.A.3epers.sing. . s|u a uitbotten,uitspruiten
a |u a subst.acc.(obi)neut.plur. e |u ei hetblad
,tia cs.. indic.praes.A.2epers.plur. ,tia csa weten
e t voegwoord+voorwerpzin e t dat,omdat,want(of:)
. ,,u , bijwoord(pred) . ,,u , nabij,dichtbij
e . e, subst.nom.neut.sing. e . e, dezomer
. ct i indic.praes.A.3epers.sing. .t t zijn

18
Leer nu van de vijgeboom de gelijkenis: wanneer zijn tak al zacht (of: saprijk) wordt en de bladeren
doetuitspruiten,wetenjulliedatdezomerdichtbijis(of:inaantochtis).

NBG:Leertdanvandevijgeboomdezeles:Wanneerzijnhoutreedsweekwordtendebladerendoet
uitspruiten,weetgijdaaraan,datdezomernabijis.

Opmerkingen:
. ct iishiereenkoppelwerkwoordbijhetalspredikaatgebruiktebijwoord. ,,u ,(GG256c;vgl.
BDR434,2).
Sommige grondtekst-bezorgers lezen . s|u (coni. aor. P.) in plaats van . s|u (coni. praes. A.).
Dit verandert de betekenis in krijgt bladeren (BDR 76,4; Robertsen, GGNT, 232, 341, 350;
MoultonII,p.60,264).
,tia cs.. heeft een duratief aspect en duidt op (aanhoudend) kennis vergaren (Robertson,
GGNT,827).
e . e, (van . a = warm worden) betekent letterlijk warmte en staat ook wel voor oogsttijd
(nietteverwarrenmet:e .tce ,).InhetNTstaathetwoorduitsluitendvoor(na)zomer,detijd
vandevruchtenoogstinIsral(NB.septemberisdemaandvandevijgenoogst).

Mc13:29
eu a, sat u .t ,, e ai t e. au a ,tie .ia, ,tia cs.. e t . ,,u , . cti . :t u at,.

eu a, bijwoord eu a, zo,opdezemanier
u .t , pron.pers.nom.plur. cu jij
e ai voegwoord+temporelebijzin e ai wanneer
t e. coni.aor.A.2epers.plur. e a a zien
au a pron.dem.acc.(obi)neut.plur. eu e, deze,die,dit,dat
,tie .ia part.praes.M.acc.neut.plur. ,t ieat worden,gebeuren
,tia cs.. indic.praes.A.2epers.plur. ,tia csa weten
e t voegwoord+voorwerpzin e t dat,omdat,want(of:)
. ,,u , bijwoord . ,,u , nabij,dichtbij
. ct i indic.praes.A.3epers.sing. .t t zijn
. :t voorzetsel(+3) . :t bij,op,over
u at, subst.dat.fem.plur. u a dedeur

Zo ook jullie, wanneer jullie deze dingen zien gebeuren, weten jullie dat het (of: Hij) nabij is, aan de
deur(is).

NBG:Zomoetgijook,wanneergijditzietgeschieden,weten,dathetnabijis,voordedeur.

Opmerkingen:
Enkelehandschriftenhebben:a ia au a(aldezedingen).
Letterlijkstaater:dathetvoordeurenis(BDR141,8).
. :t met dativus beantwoordt de vraag waar(heen)? en kan, afhankelijk van de context worden
vertaald met op, aan of bij (het onderscheid met . :t +4 is overigens vloeiend; zie Robertson,
GGNT, 601). Blass, Debrunner en Rekopf suggereren voor dit vers bij of aan (BDR, 235,1).
Hetlidwoordontbreekthier,maarmagwelwordenvertaald(BDR255,4).
. ct ikanhierope ut e , eu a ia :eu slaan(WBC,334)ofop act.ta eu .eu (vgl.het
parallelversinLuc.21:31).Zie:Lohmeyer,KEK,281nt2).

Mc13:30
`A i . ,a u t i e t eu :a. ,.i.a au . ,t, eu au a :a ia ,. iat.

a i indeclinabel a i voorwaar,waarlijk
. ,a indic.praes.A.1epers.sing. . ,a zeggen
u t i pron.pers.dat.(obi)plur. cu jij
e t voegwoord+voorwerpzin e t dat,omdat,want(of:)
eu bijwoord eu niet
partikel niet
:a. coni.aor.A.3epers.sing. :a. ,eat voorbijgaan,vergaan,sterven
,.i.a subst.nom.fem.sing. ,.i.a generatie,geslacht
au pron.dem.nom.fem.sing. eu e, deze,die,dit,dat

19
. ,t, voorzetsel(+2,bijwoord)+temp.bijzin . ,t, totdat,zolangals
eu pron.rel.gen.neut.sing. e , die,dat,welk,hetgeen,wie,wat
au a pron.dem.nom.neut.plur. eu e, deze,die,dit,dat
:a ia adj.indef.nom.neut.plur. :a , ieder,elk,alle
,. iat coni.aor.M.3epers.sing. ,t ieat worden,gebeuren

Voorwaar,Ikzegjullie:dezegeneratiezalzekernietvoorbijgaantotdatditallesgebeurdzalzijn.

NBG:Voorwaar,Ikzegu,ditgeslachtzalgeenszinsvoorbijgaan,voordatditallesgeschiedt.

Opmerkingen:
Enkele manuscripten verdubbelen het a i aan het begin van de zin, analoog aan Johannes
(WBC,333).
. ,t, heeft hier een ,, terwijl het voorzetsel ook zonder , voorkomt (BDR 21,3; Robertson,
GGNT,975).Hetwoord,hiergebruiktalseen(temporeel)bijwoordofpartikel(+genitief),luidteen
temporelebijzin in,die in deconjunctiefstaat(Wallace,Greekgrammarbeyond the basics,480)
eneenonbepaaldetoekomstaanduidt.ZieGrieks1,bijlage8.1.7;Burton331;MoultonII,p.113.
DeNBVvertaalt:a. ,eatmetverdwijnen.
eu + conjunctief (zeker niet zullen) duidt op een sterke ontkenning van iets in de toekomst
(Grieks1,par.23.7;Burton172).

Mc13:31
e eu aie , sat , :a..u ceiat, et e. e ,et eu eu :a..u ceiat.

e eu aie , subst.nom.masc.sing. e eu aie , dehemel

, subst.nom.fem.sing. , deaarde
:a..u ceiat indic.fut.M.3epers.plur. :a. ,eat voorbijgaan,vergaan,sterven
e. voegwoord e. en,nu,danmaar
et e ,et subst.nom.masc.plur. e e ,e, hetwoord
eu pron.pers.gen.(poss)sing. . ,a ik
eu bijwoord eu niet
partikel niet

Dehemelendeaardezullenvoorbijgaan,maarMijnwoordenzullenzekernietvoorbijgaan.

NBG:Dehemelendeaardezullenvoorbijgaan,maarmijnwoordenzullennietvoorbijgaan.

Opmerkingen:
Enkelehandschriftenhebbeneu inplaatsvaneu (vgl.BDR365,3).
Het parallelle vers in Matthes heeft hier in plaats van het futurum een coniunctivus
(:a. acti), die meer gebruikelijk is na de ontkenning eu (Grieks 1, par. 23.7; GG 247a;
Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,468).
DeNBVvertaalt:a. ,eatmetverdwijnen.

Mc13:32
E.t e. , . a, . s.t i, , a a, eu e.t , et e.i, eu e. et a ,,.et . i eu aia eu e. e
ut e ,, .t e :a .

E.t voorzetsel(+2) :.t over,aangaande,naar

e. voegwoord e. en,nu,danmaar
, . a, subst.gen.fem.sing. . a dedag
. s.t i, pron.dem.gen.fem.sing. . s.t ie, deze,die,hij,zij
voegwoord of
, a a, subst.gen.fem.sing. a a hetuur
eu e.t , pron.indef.nom.masc.sing. eu e.t , niemand
et e.i indic.perf.A.3epers.sing. et ea weten
eu e. bijwoord eu e. enniet,noch
et a ,,.et subst.nom.masc.plur. e a ,,.e, deengel
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
eu aia subst.dat.masc.sing. e eu aie , dehemel
e ut e , subst.nom.masc.sing. e ut e , dezoon
.t voegwoord+conditionelebijzin .t als,indien
partikel niet
e :a subst.nom.masc.sing. e :a devader

20
Maarvan(lett.aangaande)diedagofdatuurweetniemand,nietdeengelenindehemel,ennietde
Zoon,behalvedeVader.

NBG:Maarvandiedagofvandieureweetniemand,ookdeengelenindehemelniet,ookdeZoon
niet,alleendeVader.

Opmerkingen:
DecodicesN DenWlezen , . a, . s.t i, sat , a a, (WBC333).
DeNaardenseBijbelheeft:overdiedagofdatuur.
OndermeerBheefthiera ,,.e,(eenengel).
Sommigelatemanuscriptenvoegenaanheteindnogtenovervloedee ie,toe.

Waarschuwingtotwaakzaamheid(Mt.24:36-44)

Mc13:33
P. :.., a ,u:i.t . eu s et ea. ,a :e . e sate , . cti.

P. :.. imp.praes.A.2epers.plur. . :a zien

a ,u:i.t . imp.praes.A.2epers.plur. a ,u:i. a alertzijn,lett.optlandslapen
eu s bijwoord eu niet
et ea. indic.perf.A.2epers.plur. et ea weten
,a voegwoord ,a want
:e . bijwoord :e . wanneer
e sate , subst.nom.masc.sing. e sate , de(eind)tijd
. cti indic.praes.A.3epers.sing. .t t zijn

Letop,blijfalert,wantjulliewetennietwanneerhetdetijdis.

NBG:Ziettoe,blijftwaakzaam.Wantgijweetniet,wanneerhetdetijdis.

Opmerkingen:
De Telos-vertaling voegt het vorige vers (32) bij deze perikoop en gebruikt de titel Dag en uur
onbekend(vgl.WBC335).
Enkeletekstgetuigenvoegeneu iin(dus)na. :...
De majuskels N C L en W hebben na a ,u:i.t . nog: sat :ec.u ,.c. (en bidt), mogelijk
analoogaanMc.14:38(TCGNT,95).
In de Codex Washingtonensis lezen we na et ea.: .t e :a sat e ut e , (behalve de
vaderendezoon),watdeelseenontkenningisvanhetvorigevers!
a ,u:i. abetekentletterlijkophetlandslapen,d.w.z.wakenoverhetvee,slapelooszijn.
P. :.., a ,u:i.t . is een zogeheten asyndeton, een aaneenrijging van nevengeschikte
woorden, woordgroepen of zinsdelen, zonder gebruik van voegwoorden (BDR 461,2). Beide
presentiahebbenbovendieneenlineairaspect(blijf...).

Mc13:34
'., a ia:e, a :e ee, a|.t , i et stai au eu sat eeu , et , eeu et, au eu i .euct ai
. sa ca e . ,ei au eu sat a uaa . i..t ae t ia ,,e .

'., voegwoord a , zoals,gelijk

a ia:e, subst.nom.masc.sing. e a ia:e, demens
a :e ee, adj.nom.(pred)masc.sing. a :e ee, opreis
a|.t , part.aor.A.nom.masc.sing. a |t t laten,toelaten,hier:achterlaten
i et stai subst.acc.(obi)fem.sing. et st a hethuis
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
eeu , part.aor.A.nom.masc.sing. et eat geven
et , eeu et, subst.dat.(obi)masc.plur. e eeu e, deslaaf
i .euctai subst.acc.(obi)fem.sing. . euct a demacht(hier:volmacht)
. sa ca adj.indef.dat.(obi)masc.sing. . sace, ieder,elk
e . ,ei subst.acc.(obi)neut.sing. e . ,ei hetwerk
a uaa subst.dat.(obi)masc.sing. e uae , dedeurwachter,portier
. i..t ae indic.aor.M.3epers.sing. . i. eat gebieden
t ia voegwoord+finalebijzin t ia dat,opdat
,,e coni.praes.A.3epers.sing. ,,e. a waakzaamzijn

21
Hetisals(met)eenmensdieopreisis,zijnhuisachtergelatenheeftenaanzijnslavendevolmacht
(of:debevoegdheid)gaf,aaniederzijnwerkendedeurwachteropdroegomwaakzaamtezijn.

NBG: Gelijk een mens, die buitenslands ging, zijn huis overliet en aan zijn slaven volmacht gaf, aan
iederzijnwerk,endedeurwachteropdroegtewaken.

Opmerkingen:
Na . i..t ae kan zowel een infinitief volgen als een constructie met t ia (BDR 392,5b;
Robertson,GGNT,993).Watvolgt,staatindeindirecterede(Burton204).
'., a ia:e, a :e ee, is een zogeheten aposiopese (plotselinge afbreking van een zin),
waarbij het is is weggelaten (BDR 482,4). Het verschijnsel lijkt op ellipsis, maar aposiopese
komt voort uit de spreektaal en vindt daarom vooral plaats in levendige vertellingen (Robertson,
GGNT1203).
a :e ee, (predikaat bij een weggelaten vorm van .t t ) betekent letterlijk weg (zijn) van zijn of
haar volk, wat door veel vertalers wordt weergegeven met naar/ in het buitenland zijn (vgl. SV,
NBG,LUV,W78,W95).DeNBV, deNaardense BijbelendeLeidseVertalinghebbenresp. een
man(LV:mens)dieopreisging/gaat/isgegaan.

Mc13:35
,,e.t . eu i eu s et ea. ,a :e . e su te, , et sta, . ,.at, e . .ceiu stei
a .see|aita, :at ,

,,e.t . imp.praes.A.2epers.plur. ,,e. a waakzaamzijn

eu i voegwoord eu i dus,daarom
eu s bijwoord eu niet
et ea. indic.perf.A.2epers.plur. et ea weten
,a voegwoord ,a want
:e . bijwoord :e . wanneer
e su te, subst.nom.masc.sing. e su te, deheer
, et sta, subst.gen.(qual)fem.sing. et st a hethuis
. ,.at indic.praes.M.3epers.sing. . ,eat gaan,komen
voegwoord of
e . bijwoord e . savondslaat
.ceiu stei subst.acc.(temp)neut.sing. e .ceiu stei middenindenacht
a .see|ait a, subst.gen.(temp)fem.sing. a .see|ait a hethanengekraai
:at bijwoord :at smorgensvroeg

Wees daarom waakzaam, want jullie weten niet wanneer de heer des huizes komt, s avonds laat of
middenindenacht,oftentijdevanhethanengekraai,ofsmorgensvroeg.

NBG: Waakt dan, want gij weet niet, wanneer de heer des huizes komen zal, laat in de avond of te
middernacht,bijhethanegekraaiofdesmorgensvroeg,

Opmerkingen:
De hypostasering .ceiu stei (een tot zelfstandigheid verheven abstractie middels een
verbinding met een voorzetsel of telwoord) staat in een accusatius temporis (geeft de tijdsduur
aan).ZieBDR123,4;161,6;Robertson,GGNT,495).
2

a .see|aita, iseengenitivustemporis(lett.gedurendehethanengekraai).
ishiercorrelatiefgebruikt(Robertson,GGNT,1188).
Enkelehandschriftenlezeninplaatsvan:e . hier::eta a a (opwelkuur).ZieWBC,337.

Mc13:36
. a i .at|i, .u u a , sa.u eeia,.

partikel niet
. a i part.aor.A.nom.masc.sing. . ,eat gaan,komen
.at|i, bijwoord . at |i, plotseling,onverwacht
.u coni.aor.A.3epers.sing. .u t csa vinden
u a , pron.pers.acc.(AcP)plur. cu jij
sa.u eeia, part.praes.A.acc.(AcP)masc.plur. sa.u ea slapen

2
Merkopdatdeuitdrukkingmiddenindenachtookindegenitivustemporisvoorkomt(Mt.25,6;Lc.11,5).Vgl.BDR186,6.

22
opdathijjullienietinslaapvindtalshijonverwachtkomt.

NBG:opdathijniet,alshijplotselingkomt,uslapendevinde.

Opmerkingen:
leidt hier een finale bijzin in (opdat niet), gevolgd door een coniunctivus (Grieks 1, par. 22.2;
GG278b;Robertson,GGNT,987)
Enkelehandschriftenhebbenhier a ,(ons).ZieWBC,337.

Mc13:37
e e. u t i . ,a :a cti . ,a, ,,e.t ..

e pron.rel.acc.neut.sing. e , die,dat,wat,hetwelk,wie
e. voegwoord e. en,nu,danmaar
u t i pron.pers.dat.(obi)plur. cu jij
. ,a indic.praes.A.1epers.sing. . ,a zeggen
:a cti adj.indef.dat.(obi)masc.plur. :a , ieder,elk,alle
,,e.t . imp.praes.A.2epers.plur. ,,e. a waakzaamzijn

Maarwatikjulliezeg,zegikaanallemaal,blijfwaakzaam.

NBG:WatIkuzeg,zegIkallen:Waakt!

Opmerkingen:
De imperatief ,,e.t . heeft hier een lineair aspect, wat kan worden weergegeven met blijf
waakzaam(vgl.vers33).