Professional Documents
Culture Documents
au;a=umfoH
2011 ckEpS f
twGJ (1)
trSw(f 6)
ta&;awmfy*Hk sme,f
pufwifbmv
rmwdum
vufeufuidk w
f u
dk yf (JG A/S) ukd aG;vrf;tjzpf(2)
jynfov
l x
l t
k wGuf rGaJ q;(39)
enf;y&d,m,f(2) &yf(4)
u|erf qufa&;csiaf om azazhta=umif;rsm;(41)
pmwnf;tzG@J trSm(5)
ukad v;armife@J u|eaf wmf(44)
jyefvmzk@d ac:ae+yD(6)
t&dyrf aJ tmufu(47)
vlxt
k Hk ur_ b,fawmhayguu
f rJG vJ(8)
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;(54)
awmckw
d mr[kwf vlxrk cDS w
dk m(10)
wcgu vSn;f wef;rSm(56)
ppftm%m&Sipf epfe@J (12)
tmz&duwku
d f rdaewJh bmvifused pf m(57)
ppfAsLku
d a&pD,EW&m;(13)
rmhupf f tde*f ,f vDeifw@dk .(58)
ppftm%m&Sipf epfu
dk (14)
*s;D uJvEf iS [
hf 'dk (f 62)
rqvtavmif;uk
d (15)
&Sib
f &k if au;wifawmh(67)
umwGe;f aeOD;. vuf&mrsm;(16-17-18)
vpfAsm;rSm(69)
owif;eJ@ rSwcf su(f 19-20)
&ifav;zG,f tmz*ef&@J tem*wf(71)
ppftm%m&Sipf epf rkcs csKyf+idr;f vdrrhf ,f(21)
orkid ;f xJu Ekid if w
H umh ppfonf(73)
wae@wauG@awmh awG@=uOD;rnf(23)
wkwjf ynf uGejf rLepfygw(D (78)
ppftyk pf t
k m;aumif;aeoaG@(25)
wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J ygwcD si;f qufqaH &;(81)
pufwifbm 9 tawG;wp(27)
awmiftm&SEidk if rH sm;&Sd uGejf rLepfygwrD sm;(83)
aysmufaomvrf;rSm prf;w0g;(29)
uGejf rLepf0g'&J@ rlrsm;(87)
rsujf zLqku
d af v q&m}uKduaf v(32)
acwfuek +f yw
D v
hJ m;(91)
aemufwcg xyf+yD;tvdrcf &H &if(34)
vwfwavm Ekid if aH &;tcif;tusi;f (94)
avmyDwa&tm;v#ypf pf pDru
H ed ;f (37)
tdwzf iG ahf y;pm(96)
Auy(A[k)d . tmabmf
ta&;awmfy*Hk sme,f
vufeufuidk w
f u
dk yf (JG A/S) ukd
t&efa&G;vrf;tjzpf xm;&wJt
h a=umif;
Auy(A[k)d
a&$/ Akv
d cf if!eG @f w@dk tcJraus jzpf+yD; rif;wk@d rvmvnf; wk@d u
nDvmcH vkyrf mS yJ qk+d y;D anmifEpS yf if vkyu
f m +ird ;f awGudk wuf
apcJo
h nf?
+idr;f awGu vGwv
f w
G v
f yfvyf ajymcsio
f nf? ajymcGihf
r&? awmf wef wdwq
f +dk yD; ydwyf ifc&H onf? tJ'D anmif(2)yif nD
vmcH&J@ tm%mykid u
f Akv
d o
f ed ;f pdef aumfr&Sif jzpfonf?
'Dvedk @J (108) csuf xifyg&@J / rlawG twif;csrw
S cf o
hJ nf?
2010 aG;aumufyJG +y;D awmh OD;ode;f pdef tpk;d & wuf
vmonf? 2008 tajccHOya'vnf; touf 0if+yD? touf0if
v#if v_y&f mS ;&rnf? 'ga=umifv
h nf; 2008 tajccHOya'&J@ tcef;
(7) rS yk'rf (338) (339) t& +idr;f tzG@J wyfawGudk ol@uGyu
f rJ _
atmuf oGi;f csio
f nf? OD;aqmifr_ ukd cH,al pcsio
f nf?
+ird ;f awG&@J wyfawGu woD;wjcm; jzpfaev#if xkyd 'k rf
rsm;u t"dy`m,fr&Sd jzpfvdrfhrnf? 'ga=umifh SSA, KIA ukd
wku
d o
f nf? wku
d yf u
JG =umoGm;+yD? KIA ukd wku
d af wmh wkwu
f
enf;enf; usO;f usO;f ywfoufvmonf? ok@d aomf cyfa&Smifa&SmifyJ
aeonf? tdE,
dN uawmh bmrS ajymoHr=um;&? ole@J uvnf; odyf
rywfouf?
ta&;awmfy*Hk sme,f
udpu
P }uD;onf? Ekid if w
H umu yg0ifywfoufvmr,fh udpP
jzpfonf?
b,favmuf=um=um wzufe@J wzuf aoG;wk;d prf;
ae=urvJ rodyg? OD;ode;f pdet
f pk;d &uawmh p&z/ owif;wyfz@JG
wk@d udk rSww
f rf;rSw&f mawG jyKpkcidk ;f aeonf[k =um;&onf?
1947-48 u zqyvtpk;d & jynfxaJ &;0ef}uD;u
t*Fvyd f csex
f m;&pfwhJ ppfpaHk xmufXmeeJ@ ykvyd o
f wif;wyfz@JG
awG&@J rSww
f rf;rSw&f mawG tok;H jyK+yD; jynfv;Hk u|wf uGejf rL
epfzrf;yGJ vkycf o
hJ vkd vkyzf @dk jyifaeovm;[k oHo, &Syd gonf?
qkw
d myJ jzpfonf? 1948 wke;f uvkad wmh jzpfrmS r[kww
f m
aocsmonf? [kw
d ek ;f uawmh xd&x
J pd rf;qkw
d hJ AuyeJ@
xdw,fumG qkw
d hJ zqyv qk&d ,
S v
f pfw@dk xdyw
f u
dk af wG@wm
jzpfonf?
ykqed yf JG ukd Auy wk@H jyefwmeJ@ 'Dy,
J if;ukd
NLD wk@H jyefwmvnf; rwl=ubl;? NLD u t=urf; rzuf
a&;ukd taoukid pf x
JG m;v#if rSm;vdrrhf nf[k ,lqygonf?
rdrb
d ufucsn;f wzufowfcaH e&v#if vlwef;pm; t!Ge@f
usL;d wwfygonf?
Akv
d o
f ed ;f pdef aumfr&Siu
f anmif(2) yifrSm ol&
csifwmukd &atmif ,lcJhonf? OD;odef;pdeftpkd;&uvnf;
2008 tajccHOya'&J@ tcef;(10) yg yk'rf awGudk xkwo
f ;Hk +y;D
zdEydS v
f mEkid o
f nf? 'gudk owdjyK+yD; vkt
d yfor# jyifqif&vdrhf
rnf?
Auy(A[k)d
Auy(A[k)d . tmabmf
ta&;awmfy*Hk sme,f
u vpfb&,facwfy?J 'ga=umifv
h nf; trsm;pku t=urf;
rzufa&; ajym=uw,f? xd&ifu zd&ifcsr,fqw
dk hJ tiftm;
pkawGawmifrS t=urf;rzufa&;aq;cg;}uD; wkdufau|;cH
&wmom =unfah wmh?
Auyysuaf wGuvnf; tawG;tac: OD;xdyx
f m;
a&; vrf;ray: Ekid if aH &;wk@d acwfuek +f yDv@dk a&;=u ajym=u
w,f? vufawG@us&r,fvk@d ajym+yD; tnhcH aH &;ukd wGe;f =u
w,f?
tckawmh e0wetzvnf; vkcd siw
f mawG &cJ+h yD?
vrf;jyajrykH +yD;vkd@ 2008 tajccHOya'vnf; touf0if
oGm;+yD? v$waf wmfEidk if aH &;qkw
d mvnf; ay:ae+yD?
wcsdefwnf;rSmyJ urBmrSmu 1930vGefumvu
tajctaersK;d jyefay:aew,f? acwfwacwf ajymif;jyefawmh
r,fqw
dk hJ vuQ%myJ? vrf;ray: Ekid if aH &;omru vrf;r
ay:u vufeufuidk w
f u
dk yf JG awG/ vrf;ray:u vlowfyJG awG
jzpfae+y?D
(6) NLD bmvkyrf vJqw
dk mukd apmif=h unfah ew,f?
ppfwyfu cef@whJ jynfxaJ &;0ef}uD; Akv
d u
f u
dk dk uawmh pmyJ yk@d
w,f? orRw OD;ode;f pdeu
f cef@whJ 0ef}u;D OD;atmif=unfuawmh
a':pk( NLD eJ@r[kw)f eJ@ pum;ajymaew,f?
orRwt}uHay; OD;jrifhwkd@ zdwf=um;vkd@ tvkyfkH
aqG;aEG;yGJqkdwmvnf; a&muf+yD;+yD? OD;odef;pdefeJ@vnf; awG@
+yD;+yD? ppfwyfu cef@whJ Akv
d (f OD;) wifatmifjrifeh @J Akv
d u
f u
dk dk wk@d
uawmh cyfuif;uif;yJ ae=uw,f?
'g[m aumif;wJh twdwef rd w
d f r[kwb
f ;l ?
Akv
d cf if!eG @f e@J upm;wke;f u Akv
d o
f ef;a&$e@J xrif;
vufqpHk m;wmyJ &Sw
d ,f? OD;ode;f pdeu
f awmh Akv
d cf sKyfatmif
qef;ykH csw
d x
f m;wJh k;H cef;rSm awG@+y;D pum;ajym=uw,fqadk wmh
wqifah wmh wk;d vmovkyd ?J (Akv
d af tmifqef;yku
H cgawmfrD csw
d f
wmvm;/ k;H cef;awG b,fEcS ef; &So
d vJ rod)
Auyuawmh apmif=h unfah erSmyg? pum;OD;oef;+y;D
bmrS rajymygbl;? vpfb&,fvrf;a=umif; vrf;qkH;atmif
av#mufwmukd pdw&f n
S &f n
S f apmif=h unf&h if; tJ'v
D rf;rayguf
&if &,f'Du,fvrf;a=umif; csufcsif;tpm;xkd;zkd@twGuf
jyifqifaerSmyg?
ulazmfrvkyfEkdif&ifawmif avmifzufawmh
rjzpfap&ygb;l ? ?
Auy(A[k)d
ta&;awmfy*Hk sme,f
pmwnf;tzGJ@trSm
apcsiw
f ,f? 21 &mpkrmS ArmjynfrmS jynf
wGi;f ppf jyefrjzpfapcsib
f ;l ? ppftm%m&Sif
pepfukd +ird ;f csr;f pGm zsuo
f rd ;f Edik zf @kd e@J 'Dru
kd a&
pDpepfo@kd om,macsmarG@pmG ul;ajymif;Edik zf @kd
vdv
k m;ygw,f?
(3) 'gayrJh tckjzpfay:ajymif;vJaewmawGu tJ
'Dvv
kd m;csuef @J ajymif;jyefjzpfaew,f?
2008 tajccHOya' abmifxJ
udk acgi;f iH@k +yD; 0ifvmzd@k usK;H oGi;f
aew,f?
ppftyk pf w
k iG ;f *d%
k ;f wdu
k yf rJG mS t
a&;edro
hf mG ;wJh axmifwiG ;f tusO;f
cscx
H m;&olawGukd vGw+f idr;f cGihf
ay;zd@k yJ vkyaf ew,f?
tar&duef/ Oa&myor*~ (EU)
&J@ txl;oHwrefawG/ ukvor*~
ud,
k pf m;vS,af wGukd wHcg;zGihf }uKd
qdkaew,f? '%fcwfydwfqdk@a&;
u vGwzf @kde@J tmqD,t
H zG@J &@J OuU
ae&m a&Sma&SmSLSL&a&;u tar
&duefukd uyfrS &rSmyJ? tar&duef
eJ@ &if=um;aphcsiaf ewm xif&mS ;
w,f?
'Dvyk &f yfawG[m
ppfreS w
f hJ tajymif;tvJ
r[kwyf gb;l ?
tajymif;tvJ vky[
f ef
jy+yD ; twd k u f t cH a wG u d k
aoG;cGaJ ewm jzpfw,f?
pmwnf;tzG@J
5
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
&JabmfnKdarmif
OD;ode;f pdeu
f jyefvm=uzk@d ac:aew,f?
ta&;awmfy*Hk sme,f
orRwqD toem;cHpm wifvmatmif vkyw
f m
yg?
'Denf;u tnHch v
H ufeufcsudk vl!eG @f
usKd;atmif vkyfwJhenf;yJ? AuyysufawGukd
t}udrf}udrf tnhHcHapwJh vkyfenf;yJ? Auy
ysuf awG[m ppftpk;d & vkyo
f r#udk axmufcH
a=umif; olrsm;xufO;D atmif a&;=u&&Smw,f?
ajym=u&&Smw,f? ocifwifjr/ armifpl;prf;eJ@
taygi;f ygawG tckajymae=uwm a&;ae=uwm
ukyd J =unfyh g?
OD;ode;f pdew
f @dk u pdraf jyeajy wvSr;f csi;f yJ
oGm;aerSmyg? zk;d olawmf jzpfreS ;f rod jzpf
apwJh vkyef nf;ukyd J vkyyf gvrd rhf ,f?
ta&;awmfy*Hk sme,f
ta&;awmfykH
a&$atmifpnf
vm&wJt
h cg
tJ'Dvkd (2) ck }uKH}uKdufrS jynf
vk;H u|wf tkH ur_}uD; ayguu
f w
JG wfygw,f?
ta&;awmfy*Hk sme,f
atmufwb
dk mv (8) &ufus awmh rqv
A[kdaumfrwDtpnf;ta0;rSm pD;yGm;a&;vrf;pOf
ajymif;zk@d vk+d yDv@dk ajAmifajymvmw,f?
aemuf LDC pm&if;oGi;f ay;zk@d av#muf&
awmhwmyJ? +rD&iS &f @J zt
d m;ukd rvGeq
f ef0v
hH @dk y?J
v$wfawmfqkdwmawGuvnf; odyfrsm;
w,f? v$waf wmfOuUawG rsm;w,f? 0ef}u;D csKyfawG
vnf; rsm;w,f?
'ga=umifh rqv wygwpD epfwek ;f uvkd tkyf
pk;d ykpH epf}u;D wckv;Hk a&S@w;dk r& aemufqw
k rf & jzpfyrHk sK;d
tck jzpfrmS r[kwb
f ;l vk@d wGuw
f ,f?
orRwawG tm%m+yKdiw
f m/ v$waf wmfawG
tm%m+yKdiw
f m/ A[ked @J 0ef}uD;csKyf tm%m+yKdiw
f m
awG jzpfEidk w
f ,f?
EkdifiHa&;
ta&;awmfy*Hk sme,f
awmckdwm r[kwf vlxk rSDckdwm
vufeufukdifawmfvSefa&;vkyfr,fvkd@ ykdif;
jzwf&if b,fol@rSDckd&rvJqkdwmukd qkH;jzwf&
rSmyJ?
1948 wke;f u aus;vufvx
l u
k kd rScD dk
zk@d aus;vufqif;wm jzpfw,f? awmxJ oGm;
ckzd @dk r[kwb
f ;l ?
'Dupd u
P dk tckajym&wmu yJc;l k;d rwk@d
rkd;Zyfawmifwkd@/ yky`m;/ EG,facG/ ajcawmf&m
pwJh awmawmifawGrmS [kw
d ek ;f uvkd r[kwf
awmhbl;? awmckdvkd@ r&awmhbl;vkd@ wcsKd@u
ajymaevkd@yg?
[kwyf gw,f? awmawmifprd phf rf;awG
r&Sdawmhygbl;? vrf;awG wHwm;awGuvnf;
[kw
d ek ;f u rdrt
d ajcpku
d &f mawGrmS &Sad eyg+yD?
ta&;}uD;wmu pnf;kH;xm;wJh vl
xk &Szd @dk yg? (1948) wke;f u AuyrSm zufqpf
awmfvSefa&;umveJ@ tJ'Daemufykdif; ygwD
w&m;0ifumvu pnf;kH;xm;wJh vlxk &Sdyg
w,f? +rKd@ay:rSma&m aus;vufrmS yg &Syd gw,f?
'ga=umifyh J +rKd@ay:rSm aer&&if aus;vufqif;
vkdufkHygyJ?
1948-49u aumf r wD t pnf ; t
a0;awGukd +rKd@ay:rSmyJ vkyfygw,f? rD;&xm;
vrf; oabFmvrf;yJ u|rf;usif=uawmh tJ'D
vrf;a=umif;awG okH;+yD; +rKd@rSm pkpnf;&vkd@yg?
{&m0wD v rf ; a=umif ; oG m ;r,f q k d & if avS
wpif;0,f &dumQ wif+yD; pkev
f u
dk q
f efvu
dk f vkyf
vk@d &w,f? vk&d mc&D;a&muf&if avSudk yHo
h ul
ypPnf;tjzpf pGef@ypfcJhwmyJ? rD;&xm;vrf;
a=umif; okH;&ifawmh vrf;av#muf&w,f?
b,fbw
l ma&muf+yDqw
dk m =unf+h yD; c&D;oGm;
&wm jzpfw,f?
tc&mu vlxkukd pnf;kH;xm;zkd@yJ?
vlxkukd rSDckdEkdif&if vufeuf&Sd&Sd r&Sd&Sd aevkd@
&w,f? aemufusrS vufeufukd &Sm&if &
w,f? ppfynmvnf; aemufrS oifv@dk &wm
yJ?
xGef;aomf
10
ta&;awmfy*Hk sme,f
Armjynf&J@ xl;jcm;csufu vufeufayg
wmyJ? ppf}uD;twGi;f u vufusev
f ufeuf &So
d vkd
tckvnf; vufeufawG &Sdaewmyg? vufeufu
tc&mr[kwf/ pnf;kH;xm;wJh vlxku tc&myJ?
vufeuf&Sdwkdif;om vufeufukdifwkdufyGJ
wkdufEkdifw,fqkd&if *VKefOD;apm[m vufeufukdif
wku
d yf JG wku
d Ef idk cf rhJ mS ayg?h ol@udk t*Fvyd af wG ck;d xkwf
ay;wJh vufeufaumif;awG wykH}uD; &SdaewmyJ?
pnf;k;H xm;wJv
h x
l k r&Sad wmh tJ'D vufeufawGu
ol@twGuf 0efxyk 0f efy;dk }uD; jzpfaew,fr[kwv
f m;?
olvkyfEkdifwmuvnf; vufeufukdifawmfvSefa&;
r[kwb
f J vufeufe@J t=urf;zuf vky}f uHwmyJ vkyf
EkdifcJhw,f?
(=um;azmuf? ? Ak d v f a tmif q ef ; wk d @
vky}f uHc&H zk@d jzpfapwJh OD;apm aoewfypfc&H wJu
h pd u
P dk
vufonfawGuvnf; a&;w,f? odvkdufolawG
uvnf; a&;aew,f? r=umao;cifuawmh xl;xl;
qef;qef; jrv_id &f @J raorD zGi[
hf 0efccH suf ukd zwf
vkduf&w,f? olu Akdvfatmif}uD;tdrfrSm/ &efukef
baqGu Akv
d af e0if;tdrrf mS aoewfypf avhusi&hf
owJ?h raokyH J ypfEidk af tmif avhusi&hf wmvk@d qkd
w,f? 'ga=umifh OD;apmukd raoapbJ '%f&m&kyH J
ypfcJh&w,fqkdyJ? 'grS OD;apmu txifrSm;+yD; Akdvf
atmifqef;ukd vky}f uHrmS -qkw
d m odv@dk qkyd ?J Akv
d af e
0if;eJ@ Akv
d af tmif}uD;&J@ cJwvk;H eJ@ iSu(f 2) aumif
ypf ac:&rvm;/ usm;eJ@awm0uf &efapmifae&if
awm0ufuydk pf/ awm0ufu aoG;l;aoG;wrf;eJ@ a&S@
uusm;ukd yufvdrfhr,fqkdwJh rkqkd;y&d,m,fvkd@
ajym&rvm; rodygbl;? 'kwd,y&d,m,feJ@awmh
eD;pyfw,f xifygw,f?
'Dowif;u twnfjyKzk@d cufygw,f? t*F
vdyfvkd a&;xm;w,f? cifAsm;wkd@u pmtkyfxkwfyg
vm; qkad wmh rxkwb
f ;l ?)
1948 wkef;u zqyvu opPmcHwyf
awGjzpfwhJ u&if/ ucsi/f a*:&cg;wyfawGyJ ok;H +yD;
wku
d af wmh vlawG owf/ &GmawG rD;_@d pwJ[
h mawG
t&rf ; uma&m vk y f w ,f ? tJ o vd k v k y f a wmh
a,musf m ;rS e f o r# Auywyf x J a&muf v m=u
w,f? &ufykdif;twGif; axmif*%ef;&SdwJh wyf}uD;
jzpfvmw,f? rk;d Zyfawmif&yd cf +dk yD; wyfawG zG@J &w,f?
e,fajr cG+J yD; v_y&f mS ;apw,f? tJ'v
D edk @J yJ a&$b/dk rk&H mG /
ppfuidk ;f / jrif;+cH/ yckuLU / rif;bl; pojzifh ajymufusm;
wyfawG/ ajymufusm;tajccHa'oawG jyef@oGm;
wmyJ?
vlxk axmufcrH _ &S&d if awmrD;vkd jyef@omG ;
rSmyJ? Ekid if aH &;/ ppfa&;/ ajr,mvrf;pOfu rSeaf ezk@d yJ
vkw
d ,f? vrf;pOfrmS ;&ifawmh wjzKwfjzKwf wa&G@a&G@
eJ@ usKH@oGm;rSmyg? vlxktajccH &Sdaevkd@uawmh
a[mceJ 'kid ;f ceJ r+yKdygb;l ?
rScD w
dk m rSm;&ifawmh tus jrefwwfw,f?
r,kH r&Sed @J / 1989 Auy tusemwmyJ =unfyh g?
t"du ajymcsifwmu vlxu
k dk rScD ydk g?
vlxk&J@ axmufcHr_ukd vrf;pOfrSefrSefeJ@
wk;d cs@J yg? avScu
G cf sn;f usef tvHrvSpJ wrf;-qkw
d m
=um;&wm aumif;ygw,f? 'gayrJh avScGufcsnf;
use&f if vufeufuidk f awmfveS af &; rEkid Ef idk yf gb;l ?
avScu
G cf sn;f useaf pwJh vrf;pOfudk ppfaq;zk@d vkyd g
w,f? ?
11
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
wifha0xGef;
"rR m aomu
ppftm%m&Sipf epfe@J pwkwr Kdiu
f "rRmaomu
yJ?
zqyv qkd&S,fvpftm%mykdifawG&J@acwf
pwkwr Kdief @J xdyw
f u
dk f awG@z;l w,f? (1948) ckEpS f
rwfv (12) &ufuyJ? [pfwkdifeJ@ tkd;a0eJ@ pD;yGm;a&;
owif;pmwku
d u
f dk jynfxaJ &;0ef}u;D tpDtpOfe@J vltyk }f u;D u
0ifzsuf=uw,f? ykvdyfukd ac:ayr,fh ykvdyfu vufa&Smif
aew,f? jynfxJa&; 0ef}uD;u ykvdyfawGukd 'DudpP vuf
a&Smifz@dk }uKd+yD; [ef@wm;vk@d jzpfrmS ayg?h
(1947 wke;f u Auy pnf;k;H a&;rSL; towfc&H vk@d
ykvdyfukd oGm;+yD; wkdifcsufzGifhawmh wkdifcsufukd vufrcHbl;?
aqG&yd rf sK;d &dyrf uif;wJh ykvyd t
f &m&S}d uD;u wk;d wk;d wdww
f w
d f
ac:+yD; &Sif;jyw,f? 'DudpPrsKd;ukd wkdifcsufzGifhvm&if vufrcH
eJ@ vk@d jynfxaJ &;0ef}u;D Xmeu v#K@d 0u
S !
f e =f um;xm;w,fv@dk
qkdw,f? +yD;awmhrS b,folowfw,fqkdwm wkd@vnf; od
w,f? rif;wk@d vnf; odw,f-vk@d ajymzl;w,f?)
orRw OD;odef;pdefacwf
OD;ae0if;acwfuvkd r[kwfawmhbl;? tpkd;&ykdif
pme,fZif;omru yk*v
~ u
d *sme,f r*~Zif;awG &Sad e+yD? yk*~
vdu owif;pmxkwcf iG v
hf nf; ay;rvkv
d dk =um;w,f? owif;
pm xkwcf sio
f al wGuvnf; jynfwiG ;f a&m jynfyrSmyg &Sw
d ,f?
tpk;d &ykid o
f wif;pm/ ppfwyfyidk o
f wif;pmu &Sad e+y;D om;? yk*~
vduukd xkwcf iG ahf y;vku
d &f if tawmf}uD; t+yKdit
f qkid f jzpf
=uawmhrmS yJ? a'gujf zKwfol a*smuf(acsmuf)csol +rKdif
+rKdiq
f idk q
f idk jf zpfrmS aocsmoavmufy?J
tm%mykdifrsm;wJh acwf
OD;odef;pdef&J@ orRwacwfrSm OD;ae0if;orRwacwf
xuf tm%mykid f rsm;w,f? xdyq
f ;Hk rSmawmif tm%m+yKid f
&Sad ew,f? q,ftrd rf LS ;uvnf; tm%mykid yf ?J
*syefacwfeJ@ =umavwlav jzpfaew,f? yGJ}uD;yGJ
aumif; vmaygawmhr,f?
pnf;urf;jynf0h aom 'Dru
dk a&pDeJ@ wyfrawmf&@J
OD;aqmifrt
_ cef;b,fvv
dk q
J w
dk mukd apmif=h unf&h rSmyg?
OD;ae0if; ppftm%m&Sifacwf
tJ'DacwfrSm "rRmaomu jzpfwmawG odyfrsm;
w,f? (a=u;rk)H OD;aomif; a&;oGm;wJh bDv;l wk@d &mG pmtkyf
a'gujf zKwf}u;D 'k!e =f um;a&;rSL;qkw
d t
hJ cef;rSm awmfawmf
av; a&;xm;w,f?
orRw}u;D OD;ae0if;twGuf awmif&n
S yf q
k ;dk 0,f
&ef usy(f 2000)bwf*suaf iGpm&if;yg udpu
P awmfawmf
12
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
ppf A sLk d u a&pD , EW & m;/ ppf t k y f p k /
ppftpkd;& 'D(3) ck aygif;rS ppftm%m
&Sifpepf &SdEkdifw,f?
v_dif;jrifh
vku
d Ef idk w
f ,f?
'gu ppftyk pf ek @J ppfAsLku
d a&pD,E&m;wk@d aygi;f pnf;rdomG ;
wJh Zmwfuu
G yf ?J
zqyv uGaJ wmh oef@&iS ;f tpk;d & tm%m&w,f? ppf
tkyfpku ppfAsLkdua&pD,EW&m;okH;+yD; tm%mvkw,f? 'gayrJh
tdraf pmifzh @dk y/J 1947 tajccHOya'ukd umuG,zf @dk yJ jzpfaew,f?
'DtajccHOya'u ppfAv
dk f Ekid if aH &;tm%mr&apwJh Oya'yJ?
(1962) rS tm%modr;f w,f? 1947 tajccHOya'ukd
zsuo
f rd ;f vku
d w
f ,f? tajccHOya' topfa&;zk@d jyifw,f? 1974
tajccHOya' ay:vmw,f?
1962 usrS ppftyk pf &k ,f/ ppfAsLku
d a&pD,E&m;&,f/ ppf
tpk;d &&,f aygi;f pnf;rd+yD; ppftm%m&Sipf epf jzpfvmwmyJ?
ppfokH;ppf aygif;pnf;r_[m ppftm%m&Sifpepf&J@ tajccH
tkwjf rpfyJ jzpfw,f?
ppf(3) ppfudk aygi;f pnf;ay;wmuawmh 1974 tajccH
Oya'jzpfw,f?
b,fvkd b,fykHpH aygif;pnf;ay;ovJ qkdwmrSmawmh uGJ
jym;r_ enf;enf;&SEd idk af yr,fh ppftyk pf u
k tajccHtw
k jf rpfawmh tysuf
rcHb;l ? 19&4 tajccHOya'jzpfjzpf 2008 tajccHOya'jzpfjzpf
'Dtajc cHtw
k jf rpfudk tmrcHxm;=uwmcsn;f jzpfw,f?
tajccHtw
k jf rpf +zKdcsc&H r,fh tE&m,fawG@&if ppftm%m
odr;f yGw
J ck zefw;D rSmyJ?
ppftm%modr;f yGv
J yk af &; vrf;zGiahf y;wmukd 1947 tajc
cHOya'rSm rawG@Eidk b
f ;l ? 2008 tajccHOya'rSmom awG@Eikd f
w,f?
'guawmh (1988) vlxt
k Hk ur_}u;D u ay;wJh oifcef;pmukd
etz ppftyk pf k u owdjyKxm;vk@d y?J wzufu ajym&ifvnf; ae
0if; ppftyk pf k vkd uk,
d u
hf ,
dk u
f dk ,k=H unfrr_ sK;d oef;a&$ppftyk pf k rSm
r&Sv
d @dk y?J
(3) vGwv
f yfa&;&vmawmh tm;vk;H tqifah e&m jrifw
h uf
vmw,f? ppfAsLku
d a&pD,E&m;wpkv
H ;Hk uk,
d v
hf ufxJ a&mufvm+y?D
'DrmS jy\em p ay:wmyJ? vGwv
f yfa&;&p ppfwyf&@J xdyyf idk ;f rSm (ppf
AsLku
d a&pD,E&m;&J@ tcsut
f csm ae&mawGrmS ) BIA,BDA,PBF
awG ae&mr&bl;? t*Fvdyfu tqifhjrifhay;oGm;wJholawGyJ }uD;pkd; (4) ppftm%m&Sipf epf(ESpf 50 jynf)h a&$&wkobif wpnvnf;
w,f? t*Fvyd ef @J csKyfxm;&wJh vusmf z&D;rif; pmcsKyft& +Aw
d o
d # vky0f rhH ,frxifb;l ?
rdrdwkd@uawmh ppftm%m&Sifpepfukd zGifhcszkd@ jynfol
ppfaumf r&Si(f BSM) vnf; vufcx
H m;&w,f?
k dk wyfveS @f z@dk 1962 rwfvukd rarhe@J ajymae&vdrrhf ,f?
tpk;d &tm%muawmh zqyv qk&d ,
S v
f pfawG vufxrJ mS vlxu
ESp(f 50) u 2012 rwfva&muf&if jynfah wmhrmS yg?
yJ? ppfAsLku
d a&pD,E&m; ppftm%mukd ukid x
f m;olawGu tdE,
dN
1962 tm%modr;f yGJ a=umifh wkid ;f jynfb,favmuf epf
jyefawG jzpfaew,f? jy\emu =umav }u;D av ydyuQ jyif;xefav
l x
l k b,favmuf'u
k aQ &mufw,fqw
dk mukd acwf
jzpf+y;D u&ifawG ykeu
f efawmhrS Akv
d v
f usmf vnf; tz,fcv
H u
dk &f w,f? emw,f/ jynfov
tdE,
dN jyef wyfrLS ;}u;D awGuv
dk nf; tem;ay;vku
d w
f ,f? Akv
d af e0if;wk@d tqufquf ajymae&vdrrhf ,f? *syefacwfudk rarhovkad yg?h ?
qk&d ,
S v
f pfppftyk pf u
k ppfAsLku
d a&pD,E&m;}uD;wckv;Hk ukd tykid pf ;D
13
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
ppftm%m&Sipf epfudk
pD;yGm;a&; Ekid if aH &;_axmifrh S
cGJjcrf;pdwfjzm okH;oyf=unfhjcif;
+idrf;OD;
uG,af &;0ef}uD;vufatmufrmS raevkad wmhb;l ? t&yfom;
0ef}uD;csKyfw@dk t&yfom;umuG,af &;0ef}uD;wk@d vufatmuf
u ke;f xGucf siv
f mw,f? ke;f xGuzf @dk tiftm;vnf; &Sv
d m
w,f? Ekid if jH cm;tquftoG,v
f nf; &Sv
d mw,f?
zqyv (2) jcrf;uGaJ wmh tcGiahf umif; ay:w,f?
oef@&iS ;f tpk;d & 0ef}u;D csKyOf ;D Ekudk tusyu
f idk +f y;D tm%m awmif;
w,f? tm%m &w,f?
'gayrJh tdraf pmift
h pk;d &yJ vkyEf idk w
f ,f? 1947 t
ajccHOya'u t[ef@twm; jzpfaew,f? 'ga=umifh tm
%mjyeftyfz@dk a&G;aumufyJG vkyaf y;&w,f? yxp Ekid w
f ,f?
yxpukd tm%m jyefvaJ$ y;&w,f?
yxp tpk;d &rSm OD;-Akv
d -f ocif tkypf u
k aJG wmh csuf
aumif;ay:+yq
D +dk y;D 1962 rwfvrSm ppftm%modr;f yGJ vkyw
f m
yJ? ppftyk pf k Ekid if aH &;tm%m&zk@d cGirhf jyKwJh 1947 tajccHO
ya' ukd csucf si;f zsuo
f rd ;f ypfw,f?
tJ'u
D wnf;u ppftm%m&Sipf epf pwmyJ? r=um
cifrmS ESp(f 50) jynfah wmhr,f?
ESpf(50) twGif;rSm
ppftm%m&Sipf epfukd tmrcHwhJ tajccHOya' (2)
ck (1974 eJ@ 2008) ay:+yD;+yD?
Armjynf&@J t}u;D qk;H vuf0g;}u;D tkyf ppfAsLku
d &uf
"e&Sirf sm; jzpfae=u+y?D ppfAv
dk pf pfom;(ta[mif;-topf) r&Sd
wJh u&,fv@dk b,frmS rS r&Sad wmhb;l ? rKdi}f uD; (3) &yfrmS
awmh olw@dk csn;f avmufy?J pwkwr Kdirf mS awmh wk;d 0ifqJ jzpf
w,f?
'g[m aemufq;Hk wnf&adS ewJh tajctaeyJ?
ESpf(50) tajcusaewJh ppftm%m&Sifpepf
ukd av#mhrwGufoifh
ppftyk pf t
k wGi;f rSm/ ppfAsLku
d &uf vlwef;pm;twGi;f
rSm twGi;f ykid ;f ydyuQawG &Srd mS yJ? [kw
d ek ;f u &Scd w
hJ ,f? aemifrmS
vnf; &SOd ;D rSmyJ?
tJ'ga=umifh ppftm%m&Sipf epf+yKdvo
J mG ;r,fv@dk
wGuf&if rSm;vdrfhr,f? jynfol@tiftm;eJ@ +zKdrS +yKdrSmyg?
jynfo@l tiftm; r&S&d ifawmh iuef;ao iapGyJ ay:aerSmyJ?
u pw,f?
1950 pufwifbmvrSm DSI ay:w,f? Akv
d af tmif
}uD; OD;pD;w,f? wyfrawmfom;awG oufomacsmifcsda&;vkd@
qkw
d ,f? tjrwftpGe;f &zk@d r&nf&,
G b
f ;l vk@d qkw
d ,f?
(1950) rSm zqyv tpk;d &u umuG,af &;0ef}uD;
Xmeukd usyaf iG(6) ode;f twk;d rJh xkwaf cs;w,f? (2) ESpt
f wGi;f
jyefqyf&r,fv@dk qkw
d ,f?
DSI u
Ek@d q/D o=um;/ bD,m pwmawGudk ppfom;a&m t
&yfom;ukyd g a&mif;w,f? (2) vaeawmh vlo;Hk ukeyf pPn;f awG/
tm;vkH;ukdyg vufvDvufum; a&mif;w,f?(1960) ckESpf
a&mufawmh b%fvkyfief;/ yifv,ful;oabFmvkyfief;/ oGif;
ukex
f w
k u
f ek v
f yk if ef; pwJh vkyif ef;}uD;awGrmS yg vkyv
f mw,f?
olwkd@ odyfjrwfw,f? jrwfrSmaygh? olwkd@u tcGef
vGww
f ,f? ppfonftm;vk;H ukd trmcHazmufonftjzpf &Sx
d m;
w,f?
t&yfolt&yfom; tm;vkH;ukdvnf; vufvDvuf
um; a&mif;Ekid w
f ,f? ukepf nf o,f,yl @dk aqmif&mrSm ppfom;&J@
vkyt
f m;eJ@ ppfwyf&@J armfawmfum;awGudk tcrJh ok;H Ekid w
f ,f?
rD;&xm;/ oabFm &mxrf;/ r_xrf;awGtay: Akv
d u
f s tEkid u
f sihf
Ekid w
f ,f? 'ga=umifh ukepf nfp;D qif;r_ oGuv
f ufw,f?
&&SdvmwJh tjrwftpGef;uvnf; ppfwyf&J@ oydwf
0if tdw0f ify?J t&yfom;tpk;d &ukd pm&if;tif; wifjyp&m rvkd
bl;? ppfaq;cHp&m rvkb
d ;l ?
{&mr tjrwftpGe;f awG &Sad eawmh opPmazmuf
awGukdvnf; 0,f,lodrf;oGif;Ekdifw,f? ykHESdyf rD'D,mvkyfief;rSm
aiGawGo;Hk +yD; wk;d 0ifw,f?
csKyf+yD; ajym&ifppfwyfoufomacsmifcsda&;vkyfief;u ppfAkdvfawG&J@
vuf0g;}uD;tkyfvkyfief; jzpfvmw,f? ppftm%meJ@ ppfwyf
pD;yGm;a&;tiftm; aygif;pyfrdawmh ppfAsLkdu&uf "e&Sif}uD;
vlwef;pm; ay:vmw,f? ppftkyfpk ay:vmw,f? ppftkyfpku
Ekid if aH &;tm%mukd wyfrufvmw,f? t&yfom;tpk;d &&J@ um
DSI
14
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
rqv tavmif;ukd
Post- mortem(ao+yD; cGpJ w
d pf pfaq;) =uolawG
(pkd;at;)
(2) ppfaq;olwOD;u
rqvu toufatmif+h yD; taocHomG ;
wmvk@d qkw
d ,f? vlxu
k vnfyif;npv
f @dk aowm r[kwb
f ;l ?
toufatmif+h yD; wrif taocHomG ;wmwJ?h
Akv
d af e0if;[m ol@trSm;ukd ol jrif+y;D rqvukd
aoatmifvyk o
f mG ;wmvk@d ajymcsiw
f myJ? Akv
d af e0if;ukd um
uG,cf siw
f m &Si;f w,f?
'Dvu
l yJ wae&mrSm 88 tkH ur_}u;D ukd Akv
d f
ae0if;u wrif zefw;D vku
d w
f mvk@d qkjd yefw,f? 'gu armfpD
wke;f &J@ c&D;&Sncf sw
D ufyJG atmifjrifwm[m cseaf u&Sw
d u
f wrif
zGiahf y;vku
d v
f @dk yJ qkw
d hJ Ekid if aH &;[morsK;d yg?
aemufwOD;uawmh
15
ta&;awmfy*Hk sme,f
umwGef;
16
ta&;awmfy*Hk sme,f
umwGef;
17
ta&;awmfy*Hk sme,f
umwGef;
18
ta&;awmfy*Hk sme,f
owif;eJ@ rSwfcsuff
au;wif w k d i f ; om uk d v k d e D w yk d i f ;
qk d & if tar&d u ef [ m t}uD ; qk H ; uk d v k d e D
wyk d i f ; Ek d i f i H a ygh qk d w J h avm*spf r S m ;?
tJ'aD vm*spu
f dk ajymolu wcgwek ;f u
AuyA[kdaumfrwD0ifyJ?
'Dvkd avm*spfrsKd;u tay:,HuswJh
pOf;pm;enf;yg?
acwfopft&if;&SifpepfrSm wOD; w
a,mufwnf;&J@ yk*~vdu t&if;tESD;eJ@ b,f
aumfyadk &;&Si;f rS pD;yGm;ukeo
f ,
G f rvky=f uygb;l ?
wenf;enf;eJ@ t&if;tESD;rsm;atmif vkyf=u
wmcsnf;yJ?
tvsOrf aD tmif pm;0wfaezk@d au;,l&
ole@J t&if;tES;D }uD;}uD;eJ@ aps;uGuu
f dk vuf0g;
}uD;tkyfzkd@ au;,lolukd wwef;wnf;xm;wm
[m t}uD;qkH;trSm;yg?
tar&duefrmS tau;awG x&DvseH @J csD
+yD; wifaew,f? au;wifwahJ e&mrSm eHygw0f rf;
yJ? 'gayrJh urBmukd v$r;f rk;d zk@d ppftiftm;awmh
wk;d cs@J aew,f? urBmywfvnf tar&duefppfXm
ecsKyfawGu avsmhroGm;bl;? tmz&du ppfXm
ecsKyfqw
dk mawmif &Sv
d maew,f? tmz&durSm
&Sw
d hJ b,fEidk if u
H rS ppfXmecsKyfqw
dk mukd vufrcH
vkd@ *smreDrSm XmecsKyfxm;&owJh? vpfAsm;rSm
usL;ausmfppfqifwmrSm ol ygaew,f?
ppftiftm;rSm eHygwf0rf;ae&m xdef;
xm;zkd@ au;wifcHaewmvkd@ ajym&vdrfhr,f? ?
t}uD;trSL; topfwifvkduf+yD?
jyifopfyJ? trsKd;orD; jzpfw,f? 'Dvkdjzpfr,f
qkdwmu od+yD;om;yg? vl=um;aumif;atmif
t+yKdit
f qkid f &Sad v[efawmh vkycf =hJ uwmyJ?
tar&duefu 1945 urBmt
h pDtpOfudk
rjzpfrae xde;f rSmyJ? b,favmufyJ tusyaf wG@
aeygap/ ol&&Sx
d m;wJh tqifah e&mukd jywfjywf
om;om; xde;f rSmyg? tau;wif&mrSm eHygwf
0rf; jzpfaeygap/ ppfa&;/ aiGa&;a=u;a&; pD;yGm;
a&;rSm eHygw0f rf;ae&mukd taotvJ umuG,f
rSmyg?
Ekwx
f u
G o
f mG ;&wJh IMF t}uD;tuJ&@J
tr_jzpfykH/ tr_ppfykHuvnf; wrsKd;yJ? EkdifiHa&;
ya,m*ygovm;vkd@ pOf;pm;p&m jzpfaew,f?
'Dyk*~Kdvf( Dominique Strauss-Kahn)u qkd
&S,fvpforRwavmif; tjzpf 0if+yKdifr,fhol/
olu vuf&o
dS rRwtay: Ekid af jc &Sad ew,f-wJ?h
?
IMF
19
ta&;awmfy*Hk sme,f
owif;eJ@rSwfcsuf
*kb
d macsmAh &f @J touf(80) jynfh arG;ae@
a*:bmacsmAh &f @J touf(80)jynfh arG;ae@udk vef'efrmS vkyo
f wJ?h ol@Zmwd k&mS ;rSm
rvkyb
f ;l ? ol@udk k&mS ;awGu r=unfnKd=ubl;? k&mS ;ukd *k%o
f u
d mQ nK;d EGr;f atmif vkyf
cJo
h l w&m;cHyv
J @dk owfrw
S =f uw,f? 'ga=umifh vef'efrmS oGm;vky&f wmyJ?
Akdvfae0if;&J@ ESpf(100) arG;ae@aum b,folawGrsm; vkyf=uovJ? ol
touf&iS f tm%m&Spd Ofu vlawG vky=f uovm;? tck tm%m&aeoluaum vky=f u
ovm;? rvkyb
f ;l ? Auy opPmazmufawGom vGr;f rajy jzpfaewmyJ?
Akv
d af tmifqef; arG;ae@u ESp(f 100) ra&mufao;ygb;l ? 'gayrJh ol@udk rar@
=ubl;? tckwavmrSm Akv
d af tmifqef;ukd *k%jf yKwm awG ykrd sm;vmw,f? bma=umifh
vJ?
tajzu &Si;f &Si;f uav;yJ? touf&iS pf Of }uD;jrwf+yD; uG,v
f eG af wmh *k%f
a&mifajymifol ukyd J xm0pOf av;pm;=urSmyg?
vGr;f p&m&Srd v
S nf;vGr;f =uvdrrhf ,f? ?
owif;eJ@ rSwfcsuff
Akdvfae0if;ukd vGrf;=uolrsm;
Akv
d af e0if; apmifrvk@d orRwawG/ Ekid if aH wmf aumifp0D ifawG/ 0ef}uD;0efuav;awG
xJu b,foal ovk@d b,fo&l o
dS vJ rodawmhygb;l ? olw@dk u vGr;f rajy rjzpf=ubl;?
EkdifiHa&; yifpif&=uwJholawGuawmh wcsKd@ usefaeao;wm awG@&w,f? olwkd@u
vGr;f =uw,f? (1980) Akv
d af e0if;eJ@ v#K@d 0u
S af wG@ =uwke;f u Akv
d af e0if;u ocifwifwa,muf
pm;&rJh aomuf&rJh jzpfaea=umif;/ 'k 0ef}uD;csKyfb0 0ef}uD;b0u aomufaomufvJ &cJhwJh
aiGawG avmif;upm;vkycf v
hJ @dk tckvdk jzpfwm jzpfa=umif;?
'Dukd xGufrvmcifrSm ol@vlawGukd wkdif;jynftwGuf wcsdefu vkyfcJh=uolawGukd
ypfrxm;oifb
h ;l / Oya'xkw+f y;D axmufyx
hH m;zk@d vkad =umif;/ Oya'u|r;f usio
f al wGe@J wkid yf if+y;D
Oya'jyKpkxm;zk@d rSmcJah =umif; ajymygw,f? olajymwm rsm;ygw,f?
aemufawmh Ekid if *hH %
k &f nfw@dk armfueG ;f 0ifw@dk ay:vmwmyJ?
tJ'D *k%&f nfawG armfueG ;f 0ifawG &=uolxrJ mS uGejf rLepfopPmazmufawG yg
w,f? olw@dk u OD;ode;f pdet
f pk;d &u yifpifw;dk ay;awmh 0rf;om=uowJ?h *sme,fawGxrJ mS awG@
&w,f?
Akv
d af e0if; wkid ;f jynfzsucf w
hJ mukd rajymbJ olw@dk udk aiGa=u; tenf;tusO;f ay;urf;
cJw
h mukd vGr;f rajy jzpfae=uav&J@?
20
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
ausmufvufeufypPn;f ud&,
d m toH;k rsm;yg w,f? aemifrmS a=u;/
oH vufeufu&d ,
d mawG oH;k pGw
J t
hJ cgrmS pku
d yf sKd ;a&;/ arG;jrLa&;awG
vkyw
f wfvm+y;D twnfwus aexkid w
f wfvmygw,f? twnfwus
aexkid w
f wfwhJ vl@t0ef;t0kid ;f awGrmS xkwv
f yk af &;awG[m pm;oH;k
wmxuf ykx
d w
k v
f mEkid yf gw,f? 'Dvzdk v
l v
kH mawmh vlO;D a&;wk;d yGm;
vmr_Ee_ ;f vnf; jrifv
h mygw,f? vl@,Ofaus;r_vnf; pwifvmygw,f?
,Ofaus;vmwJh vl@tokid ;f t0kid ;f rSm yk*v
~ u
d ykid q
f ikd w
f phJ epf jzpfwnf
vmygw,f? tJ't
D csed u
f pwif+yD; vlwef;pm;uGjJ ym;r_qw
dk m ay:
vmw,f? wzufrmS =unf&h if vlidk ;f b0 csKyf+idr;f +yD; vl@,Ofaus;r_
pwifygw,f? wzufrmS =unf&h if vlom;tm;vH;k wef;wl&nfwl &Sm
azGpm;aomufaexkid &f mu tykt
d v#aH wGudk vuf0g;}uD;tkyo
f el @J
&SmazGxw
k v
f yk o
f q
l w
dk hJ vlwef;pm;rwlnrD _ jzpfvmygw,f? 'D[mu
pnf;pepfoabmaqmifvmwJh tcgrmS awmh tkypf ;dk olvw
l ef;pm;eJ@
tkypf ;dk cH&olq+dk yD; 2 rsKd ; jzpfay:vmygw,f?
ukex
f w
k u
f &d ,
d mawG topfxeG ;f um;vm+y;D xkwv
f yk af &;
enf;emawG ajymif;vmwmeJ@tr# ukev
f yk q
f ufqaH &;awGvnf;
ajymif;vJvmygw,f? 'Dvadk jymif;vmwmeJ@tnD tkypf ;dk olvw
l ef;pm;
awGvnf; ajymif;vJvmw,f? vlwef;pm;wcsKd @ aysmufu,
G o
f mG ;+y;D
vlwef;pm;topfawG tkypf ;dk olvw
l ef;pm;rSma&m/ tkypf ;dk cHvw
l ef;pm;
rSmyg jzpfay:vmygw,f? 'Dvjdk zpfysuaf ewmukd Ekid if aH &;a0g[m&t&
ajym&&ifawmh vlwef;pm;ydyuQe@J vlwef;pm;wku
d yf aJG wG &Sio
f ef
jzpfay:wk;d yGm;aew,fqw
dk mukd awG@&rSmyg? 'Dtjyif vlwef;pm;
21
ta&;awmfy*Hk sme,f
ydyuQe@J vlwef;pm;wku
d yf aJG wGuyJ vlwef;pm;tm;vH;k ukd csKy+f ird ;f
ap+y;D vl@,Ofaus;r_}u;D ukv
d nf; wqifw
h ;dk jri o
hf mG ;vdrrhf ,f qkw
d m
ukd tckid t
f rm ar#mrf eS ;f Ekid yf gw,f? vl@,Ofaus;r_ ykjd rifv
h mwmeJ@
tr# xkwv
f yk af &; ykrd jkd rifrh m;vm+yD; vl@toda&csed f ykjd rifv
h mwJh
tcgrmS vlwef;pm;rJh vl@tzG@J tpnf;jzpf wnfvmr,fqw
dk mukd
rkcsw&m;tjzpf awG@jrifvm=urSmyg?
uae@ArmjynfrmS vlwef;pm;wku
d yf JG jzpfaeygw,f? ppf
AsLku
d &ufvuf0g;}u;D tkyf "e&Siv
f w
l ef;pm;uwzuf/ tvkyo
f rm;
v,form;/ +rK@d aeqif;&Jom;/ "e&Siaf ygupf ynmwwf/ trsK;d om;
t&if;&Siv
f w
l ef;pm;/ wkid ;f cspjf ynfcspf "e&Siv
f w
l ef;pm; pwJh vlwef;
pm;aygi;f pkH tv$maygi;f pku
H wzuf jzpfaewJh vlwef;pm;wku
d yf JG
}uD;ygy?J
trsKd ;om;+ydKuGrJ _ jzpfaewm[m jynfwiG ;f ppfjzpfwhJ
tajctaetxd jrifrh m;aew,f? jynfoal wG +idr;f csr;f a&;eJ@ 'Drdk
ua&pDtcGit
hf a&;awG vkv
d m;awmif;qdak ew,f? tkypf ;dk oltpk;d &
eJ@ awmfveS o
f al wG=um; ydyuQjyif;xefaew,f? trsKd ;om;vlenf;
pkwidk ;f vkv
d dk rdru
d ,
dk yf idk Ef idk if aH &;ygwaD wGe@J uk,
d yf idk v
f ufeufuidk f
wyfawGe@J - &Sad ewmawG tm;vH;k [m vlwef;pm;ydyuQe@J vlwef;
pm;wku
d yf yJG v
J @dk jrifoal wG &So
d vk/d vlwef;pm;wku
d yf JG r[kwb
f ;l ?
vlwef;pm;wku
d yf v
JG @dk em;rvnfoal wGvnf; &S=d uygw,f? 'gayrJh
b,fvydk J tjrifujJG ym;onf jzpfap/ uae@tcsed t
f cgrmS wlnw
D hJ
tjrifwck &S=d uygw,f? tJ'gu Armjynfudk uae@ tkycf sKyf pk;d rk;d ae
wJo
h l tm%m&tpk;d &[m vlrsKd ;pHjk ynfov
l x
l u
k dk rw&m; zdEydS f
tkycf sKyaf ewmjzpfw,fqw
kd hJ tjrifyjJ zpfygw,f? 'ga=umifh rdrw
d @kd &@J
w&m;wJt
h cGit
hf a&;awGtwGuf wku
d yf 0JG if&r,fqw
kd hJ ckid rf mwJh
pdw"f mwf &Sad e=uygw,f?
2008 tajccHOya't& 2010 a&G;aumufyeJG @J wuf
vmwJh }uzh H @HG trnfcH orRwOD;ode;f pdet
f pk;d &[m ,cif,
h cif tpk;d &
awGvydk J ArmjynfrmS jzpfay:aewJh bmjy\emukrd S r,fr,f&&
rajz&Si;f Ekid b
f J jzpfaeygw,f? tajctaeawG[m ykrd dk qd;k 0g;vm
aeygw,f? orRwOD;ode;f pdet
f pk;d &&J@ tqifq
h ift
h m%mykid af wGu
vlxt
k ay: w&m;vufvw
G jf yKrq
l ufqw
H mawG[m wae@wjcm;
yk+d yD; &ufpuf/ yk+d yD;vlrqefwmawG jzpfaeygw,f? tvkyo
f rm;/
v,form;/ +rdK@aeqif;&Jom;/ trsKd ;om;vlenf;pk a'oawGrmS eJ@
tusO;f axmifxrJ mS Ekid if aH &;tusO;f om;awGtay: vlrqefpmG
qufqw
H mawG[m orRwOD;ode;f pdev
f ufxufrmS ,ciftpk;d &
xuf omcsio
f mr,f/ avsmah wmh ravsmb
h ;l ? aumif;rGew
f hJ tkyf
csKyfr/_ oef@&iS ;f wJt
h pk;d &qkw
d muawmh a0vma0;yJ?
'ga=umifh ArmjynfrmS }uHzh @HG tpd;k &trnfcH orRw OD;
ode;f pdet
f pd;k &[m jynfov
l x
l &k @J qef@usirf u
_ dk wqifw
h ;dk cH&rSm
rkcsy?J 'Dru
dk a&pDawmfveS af &;[m rkcsw&m;yJ jzpfygw,f? 'gayrJh
'D rkcsw&m;[m taumiftxnfazmfwhJ enf;emawG rjynfph &kH if
rrSeu
f ef&if tcsed rf rD jzpf&if tcsed u
f mv &Sn=f umEkid w
f ,f? tauG@
taumufrsm;Ekdifygw,f? 2008 tajccHOya'ukd vufrcHol
tcsi;f csi;f [m toD;oD;tjyeftvSef em;vnfr,
_ =l u+yD; uk,
d hf
22
apmxGe;f Zif
=o*kwf 23/ 2011?
ta&;awmfy*Hk sme,f
ta&;awmfykH
23
ta&;awmfy*Hk sme,f
u|r;f olrsm; tqifoifah pmif+h yD; xd;k aq; (armfzed ;f eJ@ ydZ0D
tifwb
D ikd t
f ;kd wpfaq;) *Gr;f / ywfw;D wd@k omru ta=umaq;/
qvdik ;f *vl;ud@k pyf v
k if;rsm;eJ@ aoG;ykvif;xd pOf;pm;pDpOfxm;
Edik o
f ifyh gw,f? =uufajceDtqifu
h p+y;D vkyif ef;wm0efrsm;udk
tpueOD;uyif cGaJ 0ydik ;f jcm;xm;&ef vdyk gw,f? twwfynm
&Siu
f |rf;usio
f rl sm;udk a&S@wef;rSm txdtcdu
k t
f emrcHbJ
wu,fwrf; toH;k wnfrh ,fh ae&mrsm;rSm wm0efay;xm;&ef
ta&;}uD;ygw,f?
acgif;aqmifydkif;udk umuG,fu,fxkwf vGwf
ajrmufoGm;Edkifa&;twGuf wm0ef&Sdolrsm;/ ,m,D0Suf
xm;Edik &f ef vH+k cKH whJ tdraf e&mrsm;eJ@ xGuv
f rf;xkwv
f rf; pDpOf
xm;+yD; jzpfoifyh gw,f?
2? wefjyefx;kd ESuEf ikd af &;udp[
P m yxrtcsuv
f ykd J }udKwif
jyifqifr_ tifrwefta&;}uD;a=umif; txl;ajymzd@k vdrk ,f
rxifyg?
rdrb
d ufrmS vufeufuikd t
f iftm;r&Sw
d hJ tcdserf mS
armfpw
D ek ;f onmay;cJ@ovdk &efo@l vufeuf ud,
k v
hf ufeuf
&efo@l wyf ud,
k w
hf yf jzpfz@kd vH;k yef;=u&ygvrd rhf ,f? onf
ae&mrSm ppftpdk;&&J@ rw&m;zdESdyfr_ '%f/ ro'<ga&pm
avmufyJ au|;xm;wJ'h %fukd cHae=u&wJh t&mc t
H =uyf wyf
om; vlrsm;pk}uD;ukd rdrb
d uf r[mrdwrf sm;taeeJ@ yxr
qk;H qGaJ qmiford ;f oGi;f Edik zf @kd olw@kd vufxu
J vufeufukd
jynfoal wGbuf OD;rvSnb
hf /J olw@kd tygt0if vlx}k u;D w&yf
vH;k udk rw&m;ojzifh &uf&ufpufpuf aoG;pkyzf Ed ySd f !O;f yef;
aewJh ppftm%m&Siaf wGbufukd aoewfajymif;vSnzhf @kd }udK;
yrf;=u&rSmyg?
1917 ckEpS f k&mS ;Edik if rH mS abmfv&f ADS pfawmfveS af &;
atmifyGJcHatmif aqmif=uOf;cJhwJh ydokumwpfOD;jzpfol
xa&mfpuDu tHk uGawmfveS rf q
_ w
kd m trSepf ifppfrawmh
wyfrawmfukd qef@usiw
f mr[kwb
f J wyfrawmfukd rdrb
d ufyg
vmatmif vky,
f w
l myJ jzpfw,f vd@k aumufcsucf sc@J yg
w,f? wyfrawmfudk +zdKuGJzdk@r[kwf/ wyfrawmfw&yfvHk;
jynfob
l ufygvmatmif vkyaf qmifrj_ zpfv@kd pdw&f iS ;f &Si;f eJ@
&J&w
J if;wif;vkyo
f ifw
h hJ vkyif ef;tjzpf ,H,
k =kH unf=unf tm;
pdu
k cf eG pf u
kd v
f yk =f uzd@k qdyk gp@kd ?
atmufajcuwyfawG ud,
k b
hf uf wpfyikd ;f wcdsK@
0ifvm+yDqdkwmeJ@ jynfwGif;ppfrD;}uD;xGm;vmrSmudk awG;
a=umuf+y;D pd;k &G@H aevd@k awmh rjzpfyg? ArmjynfrmS jynfwiG ;f ppf
tESpfajcmufq,f ausmfcJhyg+yD? oef;acgifxuf nOf@euf
p&mta=umif;jzifh r&Sad wmhyg?
onftqifhrSm jynfol@tpdk;&w&yf zGJ@pnf;&yg
awmhr,f? pif+ydKiftpd;k &wck ay:ayguv
f mrSomv#if Edik if H
wumu todtrSwf jyKEikd rf ,ft
h jyif vufeufypPn;f &efyaHk iG
tultnDukd w&m;0ifay;Edik w
f t
hJ ajctae jzpfvmygr,f?
24
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
ppftkyfpk tm;aumif;aeoaG@
Armjynfudk
zG@H +zdK;wk;d wufatmif
rwnfaqmufEidk f
ukad xG;
25
ta&;awmfy*Hk sme,f
pm;ay;oH;k pGrJ _ twkid ;f twmukad wmh xifxif&mS ;&Sm;jrifae&w,f
r[kwyf gvm;? olw@dk 0efrcHvnf; rsujf rifawG@ae&wmawGt&
=unf; a& av ppfwyf t&G,t
f pm;rsm; yk}d u;D vmw,f? ppfvuf
eufopfawG wyfqifr_ ykrd sm;vmw,f? ppfvufeufxw
k w
f hJ pufkH
awG ykw
d ;dk vmw,f? ppfwuUov
dk af wG ykrd sm;vmw,f? ppfzuf
qkid &f m Ekid if jH cm;ynmoifvw
$ w
f hJ ta&twGuf ykw
d ;dk vmwm
awGt& odomygw,f?
'Dv}dk u;D xGm;vmwJh ppftiftm;tm;vH;k ukd wkid ;f jynf&@J
o,HZmw a&mif;&aiGawG/ jynfov
l x
l &k @J tcGeaf wGtjyif jynf
olvx
l ck pH m;&r,fh wjcm;ynma&;/ use;f rma&;/ pnfyif0ajym
a&;pwJh cHpm;ykid cf iG ahf wGxu
J yg vk,uf,il if+yD; oH;k pGx
J m;wm
jzpfygw,f? olw@dk au;a=umfavh&w
dS mu wyfrawmf tiftm;
&Srd S wkid ;f jynftiftm;&Srd ,fqdw
k mjzpfygw,f? wu,fv
h ufawG@
rSmawmh wyfrawmf tiftm;&Srd S ppftyk pf k tiftm;&Sw
d ,fqw
dk m
awG@ae&ygw,f? }uD;vmwJph pftiftm;ukd tumtuG,,
f l
toH;k cs+yD; ppftyk pf ek @J taygi;f ygrsm; b,favmufu,f0csr;f
omae=u+yDvq
J w
kd m tm;vH;k jrifo=d um;ae=u&w,f r[kwf
ygvm;?
ppftyk pf v
k ufxrJ mS ppfwyf&adS eoa&G@ wkid ;f jynf zG@H +zdK;
wkd;wufa&;/ jynfolvlxkb0at;csrf;om,ma&;ukd wnf
aqmufv@dk r&Ekid yf gb;l ? Armjynf zG@H +zdK;wk;d wufa&;/ at;csr;f
om,ma&;twGuf tajz[m +ird ;f csr;f a&;eJ@ trsKd ;om;jyefvnf
&if=um;apha&;jzpfygw,f? 'Dvyk if ef;pOf taumiftxnf azmf
Ekid zf @dk ArmjynfEidk if aH &;tiftm;pktoD;oD;/ vlrsKd ;pkvufeufuidk f
tzG@J toD;oD;/ &[ef;&Siv
f el @J tajrmftjrif&w
dS hJ vly*k Kd~ vf toD;
oD;u awmif;qkw
d ifjyae=uayr,fh ppftyk pf u
k vufrcHbJ jiif;
y,fum ppfwyftm;uk;d +y;D zdEydS af csre_ ;f wJeh nf;uko
d m wav#muf
vH;k usio
hf ;kH vmcJw
h m ckxyd gy?J wpHw
k &m vku
d af vsm[efjyK+yD;
aemufq;kH rSm ppftyk pf v
k ufatmuf tav#mah y;/ tnHch cH idk ;f wJh
enf;eJ@ acsre_ ;f wJeh nf;yJ vkycf w
hJ mjzpfygw,f? 'Denf;eJ@awmh b,f
awmhrS ArmjynfEidk if aH &;jy\emukd ajz&Si;f vk@d r&Ekid b
f ;l qkw
d m
avmavmq,ftjzpftysurf sm;u oufaojyaew,f r[kwf
ygvm;?
tckaemufq;kH OD;ode;f pdef tpk;d &eJ@ ucsi/f u&if/ &Sr;f
vlrsKd ;pkvufeufuidk f tiftm;pkrsm;[m vufeufuidk w
f u
dk cf u
dk f
ae=u&wJt
h qifh jyefa&mufae+yD jzpfygw,f? 'Dtjzpftysuu
f
wnf&adS ewJh Ekid if aH &;jy\emrsm;ukd ausvnfatmif aqG;aEG;
aphpyf rajz&Si;f bJ ppftiftm;oH;k +yD; ajz&Si;f r,fq&dk if tzG@J t
pnf; toD;oD;uvnf; jyefvnfcck w
H u
dk cf u
dk o
f mG ;Ekid w
f ,f qkd
wmukd azmfjyaewm jzpfygw,f? ppftyk pf &k @J ppfwyfrsm;eJ@ vuf
eufopfrsm;[m Armwjynfv;kH awmtvH;k awmiftES@H jyef@ae
v$waf wmfveG u
f mv
ppftm%m&Sipf epfudk
wku
d zf su=f u?
jynfol t
h iftm;ukd
pkpnf;=u?
wJh vufeufuidk t
f iftm;pk toD;oD;ukd t+yD;tjywfacsre_ ;f zk@d
rjzpfEidk b
f ;l qkw
d m ppfwu
dk af ewJph pfom;wkid ;f odygw,f?
OD;ode;f pdet
f pk;d &[m ol@a&S@u ppftpk;d &tqufquf
ajz&Si;f enf;twkid ;f wnfaqmufxm;wJh ppftiftm;ukyd J tm;
uk;d +yD; qufvufajz&Si;f r,fq&dk ifawmh jynfwiG ;f ppfr;D awmuf
[m t&ifxufus,jf yef@pmG awmufavmifvmrSm aocsmyg
w,f?
ukad xG;
9-8-11?
26
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
pufwifbm 9 tawG;wp
nKdpdef0if;
1928 ckESpf?
onfw}udrf w&m;yGJrSm tpnfum;
qk;H aom vlxw
k &m;yG}J uD;[k qk&d vdrrhf nf xif
onf? rsm;jym;vSaom vlxyk &dowf}uD;rSm +idrf
oufwdwfqdwfae=uonf? w&m;a[majym
rnfhq&mawmfu +idrfoufpGm rwfwwf&yfae
aoma=umifh vlx}k uD;uvnf; +idro
f uf+yD; q&m
awmfukd ai;arm=unfh_aejcif;yif jzpfonf?
ouFe;f kx
H m;aom q&mawmfu bmr# rde@f ruf
jcif ; rjyKbJ rwf w wf & yf a eonf r S m ig;rd e pf
avmufawmif =umoGm;+yD? vlxu
k q&mawmf
bma=umifh w&m;ra[mao;bJ +idro
f ufpmG &yf
aeovJqo
dk nfudk pOf;pm;awG;awm+yD; tH=h oae
=uonf? xkpd OfrmS yif ouFe;f kv
H suf rwfwwf
&yfaeaom q&mawmfu jzKef;ceJ kHxm;aom
ouFe;f ukd qGcJ mG csvu
dk o
f nf? vlxyk &dowf}uD;
rSm [mceJ [ifceJ?
ouFef;kHxm;aom OD;OwWr r[kwf
awmhbJ axmif0wfaxmifpm;ESifh axmifom;
OD;OwWr jzpfomG ;onf? onfawmhrS q&mawmf
u w&m; pa[monf? axmifxrJ mS ouFe;f 0wf
cGihf ray;=u? twif;tusyf ydwyf ifojzifh axmif
0wfESifhom axmifoufwrf;wav#muf aecJh&
a=umif;/ Oykov
f nf; jyKcGirhf ay;a=umif;/ ol wyg;
wnf;uko
d mru axmifoiG ;f tusO;f cs cH&aom
27
ta&;awmfy*Hk sme,f
nKdpdef0if;
28
ta&;awmfykH
ta&;awmfy*Hk sme,f
aysmufaomvrf;rSm prf;w0g;
ausmfrif;
'DepS f 2011ckEpS q
f ef;uwnf;u ajrmuftmz&dueSihf ta&S@
tv,fyikd ;f a'orSm vlxak wG tHk ucJ=h uygw,f? ESpaf ygi;f
q,ftcsKd @ "m;rd;k tkycf sKyfc=hJ uwJh tm%m&Sit
f pd;k &awGukd qef@
usicf =hJ uwmyg? urBmo
h rdik ;f rSm 'Dvrkd sKd ; Ekid if aH wG trsm;}u;D rSm
wEkid if +H yD;wEkid if H qufwu
kd f vlxt
k kH urSKawG ray:aygucf zJh ;l
ygb;l ? 'Dae@'t
D csed rf mS 'Dvrkd sKd ;jzpfvmwm[m 'DEidk if aH wG&@J xl;
jcm;csuyf govdk wzufuvnf; enf;ynmacwf}u;D &J@ tusKd ;
aus;Zl;a=umifv
h nf; ygygw,f? vlxt
k kH urSKawGukd tm%m
&Siaf wGuvnf; tvG,w
f ul tav#mrh ay;ygb;l ? ppfwyfawG
&JtzJ@G awG oH;k +yD; aoG;xGuo
f ,
H kd &uf&ufpufpuf ESrd ef if;=u
wmyg? wcsKd @Eidk if aH wGrmS vlxak wG &mcsaD oqH;k cJ+h y;D qD;&D;,m;
EkdifiHrSmqdk aowJhvl axmifausmfaeygjyD? 'DEdkifiHawGxJrSm
tdik Af &Du@kd pf ( taemuftmz&duEkid if H jzpfayr,fh wcsed w
f nf;
avmuf jzpfcw
hJ myg)/ wle;D &Sm;eJ@ tD*spw
f @kd rmS &mcdik Ef e_ ;f jynfv
h @kd
rqdEk idk af wmifrS vlxak wG atmify&GJ cJw
h ,fv@kd awmh ajymvd@k &
r,fxifygw,f? tD&ef/ bm&de;f / a*sm'f ef/ aqmf'eD @J t,f*s;D &D;
,m;Ekid if aH wGrmS awmh qENjyjynfoal wGukd tm%m&Sit
f pd;k &
awGu atmifjrifpmG ESrd ef if;vdu
k =f uygw,f? 'gawmif bm
&de;f rSm aqmf'b
D &k if&@J ppfwyfawGu bm&de;f bk&if buf u
0if&yfay;cJw
h myg? aqmf'b
D &k ifu olvnf; bm&de;f bk&ifvdk
tjzpfrsK;d }uK&H rSm pk;d wJph w
d ef @J bm&de;f bk&ifbufu 0ifuv
l u
dk f
wmyg? bm&de;f vlxak cgi;f aqmifawGuakd wmh ao'%fay;ypf
vdu
k =f uygw,f?
vlxak tmify&GJ cJw
h hJ Ekid if aH wGujkd yef=unf&h if tdik Af &D
udk@pfrSm jynfolawGa&G;aumufwifajrmufcH&wJh orRw
29
ta&;awmfy*Hk sme,f
23ESpu
f qdak yr,fh jyefawG;=unf&h if rae@wae@uvdyk gb?J 'D23ESpf
umvtwGi;f rSm &Spaf v;vH;k ta&;tcif;}u;D eJ@ ywfoufv@kd a0zef
oH;k oyfcsuaf wG/ aumufcsuaf wG/ ed*;kH csKycf suaf wGukd vly*k Kd~ vrf sK;d pHk
tzJ@G tpnf;toD;oD;wd@k u ajymqdak qG;aEG;cJ=h u xkwjf yefa=unm
cJ=h uygw,f? tJ'h aD 0zefcsuaf wG aumufcsuaf wGxrJ mS wln=D u
wmawG&Sdovdk rwluGJjym;=uwmawGvnf;trsm;=uD;yg? rwl
uGjJ ym;wJh tjrifawG[m ta&;tcif;umv}u;D twGi;f rSmvnf;
ae&m tES@H tjym;rSm ay:aygucf w
hJ myg? oabmxm;tjrif rwluJG
jym;=uwJt
h cg OD;aqmifra_ e&mudk &aewJo
h al wG&@J oabmxm;
tjrifawGyJ twnfjzpfomG ;&wwfygw,f? 'gayrJh OD;aqmifr_
ae&m&aeolawG&@J tjrifwikd ;f vnf; trSerf [kwEf idk yf gb;l ?
1988ckEpS f =o*kwv
f vukeyf ikd ;f uyg? om;owform;bJ@G
&cJw
h hJ Adv
k pf ed v
f iG f vrf;rawGay:u jynfoal wGukd &uf&ufpuf
puf vlowfy}GJ u;D awGe@J owfjzwfcahJ yr,fh &J&if+h y;D owWad jymifvS
wJh jynfoal wGukd t_;H ay;+yD; orRw&mxl;u qif;ay;vdu
k &f wJh
tcsed u
f mvyg? a'guw
f marmifarmifu qENawGrapm=uyge@J
qdw
k hJ taysmq
h u
GJ av;eJ@ orRwxdik cf akH y:a&mufvmcsed yf g? tJ'D
tcsed u
f mvydik ;f rSm ypfcwfowfjzwfra_ wG ,m,D&yfqikd ;f aecJyh g
w,f? wjynfv;kH vSn;f aeavSatmif; jrif;aZmif;rusef qd&k
avmufatmif tH=k u+G y;D qENjyyGaJ wG +crd +hf crd o
hf o
J J usi;f ycJ=h uwmyg?
b,favmufxv
d q
J akd wmh trsKd ;orD;awG( tbGm;tdak wGygruse)f
tdr&f iS rf rsm;or*~q+kd yD; paumawG td;k awG a,mufrawGuikd +f yD;
vrf;ray:a&mufvm=uygw,f? rde;f r&SmawGuawmif avmuudk
tvSqiforl sm; qdw
k hJ qdik ;f bkww
f yf+y;D vrf;rawGay:rSm 'k@d t
a&;uG,ahf emfvd@k au;a=umf+yD; qENawGjycJ=h uygw,f?
aemufyikd ;f rSm tpd;k &0efxrf;awGyg qENjyyJx
G J yg0ifvm+y;D
Xmeqdik &f mqdik ;f bkwaf wGuikd u
f m vrf;ay:xGuv
f m=uygw,f?
0efxrf;awGaemufu &J0efxrf;wcsKd @e@J ppfonfwcsKd @vnf; jynfol
awGe@J vma&mufy;l aygi;f cJ=h uygw,f? 'Dv0kd efxrf;awGyg tHk u
vmwJhtwGuf tpdk;&,E&m;}uD;wckvHk; oGufcsmyg'vdkuf+yD;
&yfqikd ;f oGm;ygawmhw,f? ppftpd;k &uvnf; aemufwvSr;f qkw+f y;D
a&S@ajcvSr;f twGuf }uw
d jf yifqifaecsed rf mS a'guw
f marmifarmif
u taysmq
h aGJ v;eJ@ vlxu
k x
kd ed ;f xm;ygw,f? 'Dvkd typftcwfr&Sd
twefi,f vGwv
f yfoa,mif &Sad ewJt
h csed f vlx}k uD;w&yfv;kH
(ppfwyfuvGv
J @kd ) tHk uaecsed f tpd;k &,E&m;}u;D uvnf; +yKv
d yJ suf
pD;aecsed rf mS OD;aqmifra_ e&mrSm a&mufaewJah cgi;f aqmifwcsKd @
tiftm;pktcsdK@ tajctaeudk twGufvJGcJh=u/ pdwful;,OfcJh
=uyHk&ygw,f? acgif;aqmifwOD;uqdk&if atmifyGJ[m vuf
30
ta&;awmfy*Hk sme,f
emcH qdw
k phJ w
d "f mwfukd &if0,fyu
kd +f yD; jyefc=hJ uygw,f? trsm;pk
u =um;jzwftpd;k &qdak wmhvnf; ud,
k v
f nf;yJ =um;jzwftpd;k &
yJayg?h
( u|eaf wmfw@kd vpkd w
d "f mwfrsK;d eJ@ oHvsif ausmufwef;
oH;k cG+rKd@e,fawGrmS &Jpcef;awGu vufeufawGukd c&rf; OD;pde0f if;
acgi;f aqmifwhJ oydwaf umfrwDu odr;f ,lc=hJ uygw,f? ta&;t
cif;t+yD;rSm OD;pde0f if;tzrf;cH&ygw,f? tm%m&Siaf wG&@J t+iKd;
w}u;D nO;f qJc&H +y;D axmifxaJ &muf+y;D r=umcifrmS yif usq;kH cJh
&ygw,f? )
vlxt
k kH ur_wck atmifjrifz@kd q&kd if ppfwyf&@J axmuf
cHr_ (wenf;tm;jzifh )ppfwyfukd vlxb
k ufygatmif pnf;H;k Edik zf @kd
vdyk gw,f? ppfwyfutm%m&Siaf wGbufu &yfwnfaeoa&G@/
tm%m&Siaf wG&@J vufuikd w
f w
k jf zpfaeoa&G@ b,fvx
l t
k kH ur_rS
ratmifjrifeikd yf gb;l ? 'Dvt
kd ajctaersKd ;rSmawmh vlxt
k wGuf
a&G;p&m wvrf;yJ useyf gawmhw,f? vufeufuikd af wmfveS af &;
t=urf;zufawmfveS af &;ygy?J OuUarmf ajymcJw
h hJ tm%m[m
aoewfajymif;0uxGuw
f ,fqw
kd hJ oabmw&m;&J@ qdv
k &kd if;u
vnf; 'gygy?J
aemufqufwJG
'Daqmif;yg;udk +y;D cJw
h hJ =o*kwv
f qef;ydik ;f u a&;cJw
h myg?
tck pufwifbmvqef;a&mufawmh Ekid if w
H umtajctaeu
tawmfajymif;oGm;yg+y?D 'ga=umifh 'Daemufqufwu
JG kd xyfa&;&
wmyg?t"dutajymif;tvJu vpfAsm;rSmyg? azazmf0g&v
D u
pcJw
h hJ vpfAsm;jynfoal wG&@J tm%m&Siq
f ef@usiaf &;wdu
k yf [
GJ m
'Dae@ (pufwifbmvqef;w&ufae@)qdk +y;D vke;D yg;tajctaeudk
a&muf+yDv@kd t=urf;zsi;f ajym&if &Ekid yf g+yD? x&Dyv
kd +D rKd@uv
kd nf;
wckv;kH odr;f +y;D +yv
D @kd ajymEkid yf g+y?D u'gzv
D nf; yke;f uG,x
f u
G af jy;
ae&yg+y?D u'gzo
D pPmcHwyfwcsKd @ ae&mtenf;i,frmS ckcaH ewm
uvGv
J @kd awmfveS af &;wyfz@GJ awG vpfAsm;wjynfv;kH rSm atmifycGJ H
ae=uyg+yD? vpfAsm;jynfoal wG[m vufeufuikd af wmfveS af &;
vrf;a=umif;udk aoG;qmvGe;f vd@k a&G;cJ=h uwmr[kwyf gb;l ? awmf
vSeaf &;tpydik ;f rSm olw@kd vnf; wle&D mS ;rSmvd/k tD*sprf mS vdk vpfAsm;
ppfwyfu jynfoal wGbufukd yl;aygi;f vmvdrrhf ,fv@kd ar#mv
f if+h y;D
vrf;ay: xGucf =hJ uwmyg? 'gayrJh vpfAsm;ppfwyfu jynfoal wG
bufukd yl;aygi;f rvmbJ vrf;ray:u qENjyaewJh jynfoal wGukd
tm%m&Sit
f vdu
k s &uf&ufpufpuf ypfcwf owfjzwfjyvdu
k yf g
ausmrf if;
31
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
rsufjzLqkdufav q&m}uKdufav
rkd;OD;
32
ta&;awmfy*Hk sme,f
pD tzGJ@csKyftygt0if EkdifiHa&;ygwD toD;oD;u
ta&G;cs,cf &H olawG[m jynfov
l x
l &k @J uk,
d pf m;
vS,af wGygy?J tJ'D uk,
d pf m;vS,af wGu v$waf wmf
ac:/ tpk;d &zG@J / tajccHOya' a&;qGw
J m vky&f rSmyg?
tJ'v
D dk vkyEf idk cf rhJ ,fq&dk if Armjynf[m 1990 ckEpS f
u p+y;D ppftm%m&Sipf epf zsuo
f rd ;f um 'Dru
dk a&pD
vrf;a=umif;ay: a&mufomG ;rSm trSeyf g? 'gudk tJ'D
wke;f u tm%modr;f +y;D a&G;aumufyJG usi;f yay;wJh
e0w ppftyk pf u
k cg;cg;oD;oD; jiif;y,fcw
hJ ma=umifh
Armjynf[m 'Dru
dk a&pDe@J a0;cJ&h wmyg?
e0w/ etz ppftpk;d &[m vlxq
k ENudk
apmfum;armfum; eif;acszsuq
f ;D vku
d +f yD; ol@uwd
pum;ukv
d nf; olu,
dk w
f idk zf suu
f m trsK;d om;nD
vmcH axmifacsmufudk qifcw
hJ ,f? typftcwf
&yfpaJ &;ukd +idr;f csr;f a&;ygq+dk yD; em;vSnyhf g;ku
d w
f m
awG vkycf w
hJ ,f? trsK;d om;nDvmcHrmS wu,fv
h x
l k
uk,
d pf m;vS,af wG&@J wifjycsuaf wG/ typftcwf
&yfxm;wJh tzG@J awGu uk,
d pf m;vS,af wG&@J wif
jycsuaf wG/ ormorwfuswhJ woD; yk*v
~ u
d yk*K~ v
d f
awG ynm&Siaf wG&@J wifjycsuaf wGtm;vk;H ukd vspf
vsL_ +y;D 2008 tajccHOya'a&;qGaJ &; aumfr&Siu
f dk
ppftyk pf t
k vku
d s zG@J w,f? ppftyk pf q
k ENt& 2008
tajccHOya' a&;w,f? vlxk qENrygwhJ vlxk qENcH
,lyq
JG w
dk meJ@ 2008 tajccHOya'ukd ppftyk pf u
k
twnfjyKw,f? tJ'D 2008 tajccHOya't& ro
rmr_aygi;f rsm;pGmeJ@ 2010 a&G;aumufyq
JG w
dk m rjzpf
jzpfatmif vky+f y;D v$waf wmfawGac:/ orRw OD;ode;f
pdet
f pk;d &ukd zG@J cw
hJ myJ? 'Dawmh 0ef}u;D csKyf Akv
d cf sKy}f u;D
ode;f pdet
f pk;d &u orRw OD;ode;f pdeu
f dk tm%mv$J
ay;wmeJ@ Akv
d o
f ef;a&$ uef@vef@um aemufu,
G f 0if
oGm;wJh tajymif;tvJuvG+J y;D bmtopftqef;rS
r&Scd yhJ gb;l ?
etz ppftpk;d &vufxufrmS typft
cwf &yfpaJ &;vkycf w
hJ hJ tzG@J awGudk etzu aemuf
vmr,fhtpkd;&eJ@rS EkdifiHa&;pum; ajymyg? tck
awmh typftcwf&yf +ird ;f csr;f a&;vky+f y;D a'ozG@H +zK;d
a&;vkyyf gv@dk ajymcJw
h ,f? tck orRwOD;ode;f pdef
tpk;d &opfwufvmawmh wcsK@d typf &yfwhJ tzG@J awG
jyef+yD; vufeufuidk w
f u
dk &f wm jzpfae+yD?
wzufrSm +idrf;csrf;a&;pum;ajym+yD;
wzufrmS tvpftiku
d ,
f l wku
d w
f mawG[m ,cif
tpk;d &tqufquf vkycf w
hJ mawGy?J orRwOD;ode;f
pdet
f pk;d & 'guydk J vkyaf eygw,f?
trsKd;om;pnf;vkH;nD!Gwfa&;qkdwm
ppftpk;d &tqufqufu ajymcJw
h ,f? vufawG@rmS
zdEydS af oG;cG+J y;D tkycf sKyw
f myJ? uae@ orRwOD;ode;f pdef
tpk;d & vufxufrmS Oya'wGi;f / Oya'y tiftm;pk
awGtjyif v$waf wmfwiG ;f / v$waf wmfy tiftm;pk
awGtjzpfyg xyfuaJG ew,f? Ekid if aH &;tusO;f om;
awG 'ke@J a'; zrf;xm;wmukd Ekid if aH &;tusO;f om;
r&Sb
d ;l qk+d y;D ajAmifvrd w
f ,f? jynfe,fe@J wkid ;f a'o
}uD; v$waf wmf/ trsK;d om; v$waf wmf/ jynfaxmif
pkvw
$ af wmf qk+d y;D cGjJ cm;ay;vku
d jf cif;tm;jzifh trsK;d
om;vlenf;pk Ekid if aH &;ygwaD wG[m jynfaxmifp}k u;D
wckv;Hk twGuf ajyma&;qkcd iG rhf &Sad wmhbJ a'oE&
vuQ%mxJrmS yJ uef@owfcv
H u
dk &f wm jzpfw,f?
jrefrmvlrsK;d }uD;0g'ukd ykt
d m;aumif;ap+yD; trsK;d
om; wef;wla&;udk ku
d cf sK;d ypfwm jzpfygw,f? 'Dvdk
trsK;d om;pnf;vk;H nD!w
G rf u
_ dk +zKcd w
JG hJ tpk;d &/ trsK;d
om; wef;wlru
_ dk zsuq
f ;D wJt
h pk;d &[m ppfvnf;rjzpf/
+ird ;f csr;f a&;vnf;r&wJh tajctaeukd zefw;D +y;D tm
%mukd taozufw,
G x
f m;rSmygy?J
'ga=umifh orRw OD;odef;pdeftpkd;&[m
awG@qaHk qG;aEG; tajz&Sma&;ukd vufrcHygb;l ? wef;
wl&nfwl aqG;aEG;zk@d qkw
d mukd enf;em trsK;d rsK;d eJ@
jiif;y,faeygw,f? 'gayrJh enf;y&d,m,ftrsK;d rsK;d
ok;H +yD; +idr;f csr;f a&; pum;ajym/ axmifacsmufqif
usKH;oGif;wmrsKd;awmh vkyfygvdrfhr,f? vkyfaeyg
w,f?
Armjynf&@J Ekid if aH &;/ pD;yGm;a&;/ vlra_ &;
tcuftcJ rsK;d pku
H dk ajyvnfatmif ajz&Si;f zk@d orRw
OD;ode;f pdet
f pk;d &u }uK;d pm;rSm r[kwb
f J jy\em_yf
av 2008 tajccHOya't& ukid w
f ,
G +f yD; ppftm
%m&Sifpepf +rJonfxuf+rJatmif vkyfrSmyJ jzpf
w,f? rsujf zLqku
d af v q&m}uKu
d af v qkw
d mrsK;d yJ
jzpfygvrd rhf ,f?
rkd;OD;
33
EkdifiHa&;
ta&;awmfy*Hk sme,f
aemufwcg xyf+yD;
tvdrfcH&&if
ukd,fhtjypf
aomif;xGef;jrifh
vwfwavmEkdifiHa&;tcif;tusif;
tay:,H [efaqmif+yD; wkid ;f jynfe@J jynfov
l l
xktay: apwemxm;oa,mifa,mif jyKrlajymqkdcsuf
awGukd tpkd;&opf&J@ wu,fh pdwfaumif;apwemtjzpf
,k=H unfvufco
H al wG &Sv
d maeygw,f? 'Dae@ Armjynf&@J
Ekid if aH &; tcif;tusi;f uvnf; tJovkd jzpfatmif zefw;D
ay;ovkdvkd jzpfaeygw,f?
+idr;f csr;f pGm trsK;d om; jyefvnf&if=um;apha&;/
awG@qkHaqG;aEG;a&;[m (vwfwavm &r& tyxm;)
aumif;wJhOD;wnfcsuf jzpfygw,f? trsKd;om;'Drkdua&
pDtzG@J csKyfe@J wjcm;Ekid if aH &;tzG@J tpnf;wcsK@d [m tJ'D OD;
wnfcsuftwkdif; ,kH,kH=unf=unf av#mufvSrf;ae=u
w,fvkd@ ,lqygw,f? olwkd@ ,kH,kH=unf=unfav#muf
vSrf;wmukd ajcvSrf;wk@Hqkdif;apr,fh a0zefajymqkdcsufrsKd;
rvkyv
f ydk gb;l ? olw@dk rmS vnf; olw@dk enf;y&d,m,f tcif;
tusi;f eJ@ow
l @dk vkyaf qmif}uKd;yrf;ae=uwm jzpfrmS yg? ol
wk@d &@J tckid t
f rm enf;y&d,m,fajcvSr;f ukd jyifyu rod
Ekdifygbl;? 'gayrJh owdxm;&rSmu tpkd;&opfrSmvnf;
olw@dk enf;y&d,m,ftcif;tusi;f eJ@ow
l @dk &Sad evdrrhf ,fqdk
wmygyJ?
awG@qaHk qG;aEG;a&; }uKd;yrf;aewJh oufqidk &f m
EkdifiHa&;tzGJ@tpnf;[m ol@enf;y&d,m,feJ@ol ol@tm;
omcsuef @J ol &Sad ewJh wcsed w
f nf;rSm ol@tusyt
f wnf;
eJ@ol &Sad ew,fqw
dk mvnf; odxm;zk@d vkyd gw,f? tJovkyd J
tpkd;&opf[m
b,ftajccHay:rSm &yfwnf+yD;
ajymqkdvkyfukdifae=uwmvJ
tjrif&Sif;&Sif;eJ@ =unfhjrifzkd@qkd&if tpkd;&opf
[m b,ftajccHay:u &yfwnf+yD; ajymqkv
d yk u
f idk af e
34
ta&;awmfy*Hk sme,f
w,fqkdwm =unfh=u&rSmyg?
(1) ol[m 2008 tajccHOya'tay:u &yf
wnf ajymqkv
d yk u
f idk af ewm jzpfw,f? (2008 tajccHO
ya'ukd r,kH=unfwJh tzGJ@tpnf;rsm;tm; ,kH=unfvm
atmif }uKd;yrf;r,fvkd@ orRwu ajymaew,f r[kwf
vm;) 2008 tajccHOya'[m ppftm%m&Sipf epf om;pOf
ajr;quf wnfwo
hH mG ;a&;ukd &nf&,
G +f yD; a;qGx
J m;wmrk@d
trsm;u r,kH=unf=uwmyg? ArmjynfEkdifiHa&;&J@ OD;
aqmifrt
_ cef;ukd ppftyk pf u
k ZGwt
f wif;vk,x
l m;wmrk@d
rauseyf=uwmyg? 2008 tajccHOya'tay:rSm &yfwnf
aeoa&G@ ol[m ppftm%m&Sifpepf&J@ t&yf0wf[efjy
Zmwfyk o
f m jzpfaerSm aocsmygw,f? wenf;ajym&&if
vnf; ol[m ppftm%m&Sipf epfxrJ mS yg0ifaewJh t&yf
0wf ppftpkd;&om jzpfygw,f?
(2) orRwu oef@&iS ;f wJt
h pk;d &jzpfatmif }uKd;
yrf;aew,fv@dk ta&r& tzwfr&pum;awG ajymaeay
r,fh tpk;d &opf[m ADZuku
d roef@&iS ;f ygb;l ? roef@&iS ;f wJh
ppftkyfpku arG;zGm;ay;vkdufwm jzpfkHru roef@&Sif;wJh
a&G;aumufyeJG @J wufvmwJt
h pk;d & jzpfygw,f? ppftm%m
&Sipf epfu ppfAv
dk af wG/ ppfAv
dk x
f u
G af wGe@J ol@vufyg;ap
awG tuGuu
f sus ae&mcsxm;ay;cJw
h hJ roef@&iS ;f wJh tpk;d
& jzpfygw,f? 'Droef@&iS ;f r_awGudk av#mzf yG v
f @dk r&ygb;l ?
tay:,H jyKjyifajymif;vJre_ @J r&ygb;l ? vk;H 0 ajymif;vJypfrS
&rSmyg?
(3) jynfolvlxk r,kH=unfwJh ppftkyfpkpdwf
"mwf/ }uHzh @HG ygwpD w
d "f mwfe@J ol &yfcaH jymqkd aqmif&u
G f
aewm jzpfygw,f? jynfwGif;ppftwGif; jynfolvlxk
tay: ppfwyfu kdif;pkdif;,kwfrmr_awGukd rarh=uygeJ@?
'g[m ppftyk pf u
k ku
d o
f iG ;f xm;wJh pdw"f mwfyg? aomif;
usef;ol }uHhzGH@awG xifwkdif;}uJaewmawGukd rsufpdrv#H
=uygeJ@?
(4) jynfwGif;+idrf;csrf;a&; jy\emukd =unfh
rvm;? orRwu autkid af tukd aomif;use;f olv@dk ajym
wmukd =unfyh g? ol@&yfwnfcsuf &Si;f aewmyJ? 'D&yfwnf
csufrsKd;eJ@ ppfrSefwJh jynfwGif;+idrf;csrf;a&; r&Ekdifygbl;?
t&ifwek ;f uvkyd J jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;ukd ajymvku
d /f jynf
wGi;f ppfwu
dk v
f u
dk ef @J upm;aerSmygy?J jynfwiG ;f ppfudk +yD;
qkH;atmifvnf; rwkdufygbl;? tppftrSef +idrf;csrf;a&;
ukv
d nf; rvkyyf gb;l ? ppftyk pf k pdw"f mwftwkid ;f jynfwiG ;f
ppfudk arG;xm;+yD; vko
d vkd ok;H aerSmyg?
(5) wavmu autkdifateJ@ aqG;aEG;&mrSm
tpkd;&bufu ajymwJhpum;awGukd =unfhyg? owif;pm
&Si;f vif;yGrJ mS OD;ausmq
f ef; ajymwJph um;ukd =unfyh g? Ekid if H
awmf[m jynfolvlxk&J@rdbqkdwJh &yfwnfcsufeJ@ ajym
aewmyg? 'g[m ppftyk pf &k @J ol@u,
dk o
f l xm;wJph w
d "f mwf
jzpfygw,f? ppfya'o&mZfpdwf"mwf jzpfygw,f? jynf
olvx
l u
k dk &if0,fom;vkd oem;w,fqw
dk hJ ya'o&mZf
tajymrsKd; ajymaewmyg? 'gayrJh usefppfom;vkdawmif
jynfov
l x
l k rsu&f nfudk okwaf y;zk@d rpOf;pm;wJh ppfya'
o&mZfyg? 'geJ@twl ppftkyfpk&J@ ol@ukd,fol wkdif;jynf&J@
u,fwif&Sif qkdwJh oabmxm;rsKd;vnf; &Sdaeygw,f?
tiftm;pktoD;oD;eJ@ jynfov
l x
l yk g0ifwhJ zufqpfawmf
vSeaf &;&J@ acgi;f aqmifru
_ adk wmif vk,+l yD; ol@u,
dk o
f l
wkid ;f jynfu,fwif&iS t
f aeeJ@ vkyyf gao;w,f? vkyrf &
awmh zufqpfawmfvSefa&;ukd arS;rSdefatmif vkyfypf
ygw,f? wzufuvnf; wyfrawmfomtrd/ wyfr
awmfom tzqkw
d hJ oabmxm;ukd wav#mufv;Hk ukid f
pGv
J mcJw
h myg? tck t&yfom;tpk;d & jzpfvmawmh Ekid if H
awmf[m trd/ Ekid if aH wmf[m tz qk+d y;D pum;vk;H ajymif;
vku
d yf gw,f? 'gayrJh oabmxm;uawmh twlwyl gy?J
Ekid if aH wmfu jynfov
l x
l &k @J rdbqk&d if 'Duae@ Ekid if aH wmf
qkdwm b,folygvJ? ppftkyfpkygyJ? ppftkyfpk[m w
av#mufvkH; 'Doabmxm;eJ@ &yfwnfvmcJhovkd tck
tpkd;&opf[mvnf; 'Doabmxm;rsKd;eJ@ &yfwnfae
a=umif; &Si;f ygw,f? (tzwkid ;f jynf trdwidk ;f jynfv@dk om
&Syd gw,f? rdbjynfov
l @dk om jynfov
l x
l u
k dk OD;xdyyf ef
avh &Syd gw,f? wk;d wufwt
hJ jrife@J =unfrh ,fq&dk if "e
&SifEkdifiHawmfqkdwm tzdESdyfcHjynfolawGtay: zdESdyf
xm;wJh ,EW&m;wckygy?J )
(6) owif;pm&Si;f vif;yGrJ mS wkid ;f jynfudk 'Dt
ajctaea&mufatmif aqmif&u
G }f uKd;yrf;ay;cJw
h hJ acgi;f
aqmifawG&@J apwemukd em;rvnf=ubl;qk+d yD; OD;ausmf
qef;u ikd,kdajymcJhygw,f? 'Dtajctaea&mufatmif
qkw
d m bmtajctaevJ? ppftyk pf x
k yd o
f ;D awGe@J ppftyk f
pk vufo;Hk awmf pD;yGm;a&;orm;awG t}uD;tus,f csr;f
omae=uwmukyd J wk;d wufwhJ tajctaevk@d ,lqae
=uwmvm;? olwkd@aecsifwJhae&m(aejynfawmf)rSm
crf;crf;em;em; }uD;}uD;us,u
f s,(f olw@dk txif) wnf
aqmufxm;wmukyd J wk;d wufw,fv@dk qkcd siw
f mvm;?
'ga=umifrh @dk aejynfawmfudk [kv
d al c:jy 'Dval c:jy vkyaf e
=uwmvm;? wwkid ;f jynfv;Hk 'kuEQ w
HG iG ;f epf+yD; wkid ;f jynf
&J@ *k%o
f u
d mQ tedrq
hf ;Hk tqifh usa&mufaewmukd rjrif
Ekid w
f hJ &yfwnfcsurf sK;d yg? Akv
d o
f ef;a&$&@J om;orD;awGe@J
ppftkyfpkxdyfoD;awG&J@ om;orD;awG pdefa&$awGoD;ae
csed rf mS jynfov
l x
l k om;orD;awG&@J rsu0f ef;rSm rsu&f nf
awG oD;ae=u&wmukd rjrifEidk w
f hJ &yfwnfcsurf sK;d yg?
(7) Ekid if aH &;tusO;f om;awG tckxd v$waf y;
zk@d rpOf;pm;ao;wmuvnf; ol@tajccH&yfwnfcsuu
f dk
azmfjyaeygw,f? Ekid if aH &;tusO;f om;awG v$waf y;a&;
[m tpkd;&opfukd tuJjzwfa&;pHcsdefwcktjzpf jynf
wGi;f jynfyu jrifae=ucsed yf g? ,k=H unfcsuef @J tusO;f cs
xm;cH&olawG v$wf+idrf;cGifheJ@pyfvsOf;wJh v$wfawmf&J@
wifjycsufukd trsKd;om; umuG,fa&;ESifh vkH+cKHa&;
aumifpD u b,fvw
dk @Hk jyeftajzay;rvJqw
dk m r=um
cif od&awmhrmS yg? &Si;f vif;wJt
h ajz ay;&ifjzpfap/ y,fcs
&ifjzpfap ol@oabmxm;ukd &Si;f &Si;f vif;vif; wGuq
f vk@d
&Ekid yf gw,f? axmifacsmufxJ qGo
J iG ;f wJh tajzrsK;d / ig;pm
ypfau|;wJh tajzrsK;d / a0hvnfa=umifywf tajzrsK;d awG
vnf; ay;vmEkid yf gw,f? b,fvt
dk ajzrsK;d ay;onfjzpf
ap tckid t
f rmcGjJ crf;pdwjf zm+yD; tem*wfrmS jzpfvmr,fh
tusK;d qufudk taotcsm wGu=f u&rSmyg?
35
ta&;awmfy*Hk sme,f
b,ftajccHay:u ol&yfwnf ajymqkdaqmif
&GufaeovJqkdwmukd olukd,fwkdif azmfjyaeygw,f? tJ
ovkd tcsuaf wG trsm;tjym; &Sad eygw,f? ta&;}uD;wm
u tay:,H ajymqkdvkyfaqmifcsufwcsKd@wavavmufeJ@
ol@udk taumif;jrif trSwrf ay;rdz@dk ygy?J ol@tajccHudk &Si;f
&Si;f vif;vif; jrifatmif=unf+h yD; tuJjzwf=u&rSmyg? tajccH
rajymif;or# vlqkd;[m vlaumif;jzpfrvmEkdifygbl;? rif;
om;rsuEf mS zk;H aumufpyG v
f u
dk w
f meJ@ ADved (f uke;f ky)f pku
d f
aysmufomG ;wm r[kwyf gb;l ? tqk;d jrife@J ajymaewm r[kwf
ygbl;? tajccH&yfwnfcsufukd okH;oyfwJhtjrifeJ@ ajymae
wmyg?
pmrl&iS rf sm;ok@d
- 2008 tajccHOya' wku
d zf suaf &;/ jynfo@l tiftm;pkpnf;a&;
&nfreS ;f csujf zifh
ta&;awmfyHk *sme,ftwGuf pmrlrsm; zdwaf c:tyfygw,f?
- ta&;awmfyHk *sme,fukd awmfveS af &;umvwav#muf
a&&Snx
f w
k af 0oGm;rSm jzpfygw,f?
- aqmif;yg;rsm;/ tEkynmzefwD;r_trsKd;rsKd;/eJ@ &opmay/
umwGe;f rsm; ay;yk@d Eidk yf gw,f?
- aqmif;yg;yg tcsuftvufrsm;uawmh ckdifrmwduszkd@
vkyd gw,f?
&nfne ;f (Ref;) zk@d vk&d if twdtus azmfjyzk@d vnf; vkyd gw,f?
- pmrlay;yk@d &if swptbn@yahoo.com qkw
d hJ vdypf meJ@
ay;yk@d Eidk yf gw,f?
av;pm;pGmjzif
h
pmwnf;tzG@J
aemufwcg tvdrftnmcH&&if
ukd,fhtjypf
tm%modr;f ppftyk pf ak cwfe@J rqvacwfwek ;f
u tvdrftnmcHcJh=u&ygw,f?
qkd&S,fvpfpepfvkd@ vdrfnmcJhw,f?
acwfajymif;awmfvSefa&;qkd+yD; vdrfnmcJhw,f?
awmfveS af &;aumifpv
D @dk vdrn
f mcJw
h ,f? bmawmfveS af &;rS
r[kww
f m ausmaumhatmif cH&+yD;rS odvm=u&w,f? w
jcm;tzGJ@tpnf;awG rqkdxm;eJ@/ yrnwvkd tzGJ@rsKd;u
awmif rsufpdvnfcJhao;w,f? acwfajymif;wmuawmh
jynfolvlxk rGJjymuswJhb0/ rGJjymuswJhacwf a&mufoGm;
wmyJ? (tckvnf;yJ toGiaf jymif;vJa&;qk+d yD; ajymqko
d aH wG
=um;ae&jyef+yD)
+idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yGq
J +dk yD; vdrn
f mcJw
h ,f? +idr;f
csrf;a&;aqG;aEG;yGJqkdwmeJ@ upm;+yD; olwkd@tjrwfxkwfzkd@
}uKd;pm;wmyJ? ppfreS w
f hJ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; tckxd r&ao;
wm tm;vk;H tody/J tckvnf; tpk;d &opfu jynfwiG ;f +idr;f
csrf; a&;pum; ajymaejyef+yD? tppftrSef +idrf;csrf;a&;ukd
wu,fwrf; aqmif&u
G af y;csiw
f ,fq&dk if vufawG@e@J ouf
aojyyg?
awmifov
l ,form; ES;D aESmzvS,yf q
JG w
dk mawG
ukd crf;crf;em;em; t}udrf}udrf usif;y+yD; vdrfnmcJhw,f?
(tck tpk;d &opfuvnf; tvkyf aHk qG;aEG;yGaJ wG qkw
d m/ qif;
&JrGJawr_ av#mhcsa&;qkdwmawGeJ@ vdrfnmaejyef+yD) v,f
vkyo
f l v,fvyk yf idk cf iG &hf adS &;qkw
d meJ@ vdrn
f mcJw
h ,f? v,f
orm;awGudk awmifov
l ,form;OD;}uD;rsm;vk@d ac:a0:
ok;H pG+J yD; vdrn
f mcJw
h ,f? awmifov
l ,form;awGe@J 'l;wku
d f
aqG;aEG;w,fqkd+yD; vdrfnmcJhw,f? awmifolv,form;
awGe@J tpk;d &t&m&Sad wG wem&Davmuf xrif;vufqHk pm;
+yD; vdrfnmcJhw,f? tokH;vkH;ausqkdwmwkd@/ pmrwwfol
y aysmufa&; qkw
d mawGe@J vdrn
f mcJw
h ,f? b,fo+l yKdiv
f @dk
vSygawmhEidk f qkw
d hJ ky&f iS u
f m;yJ tzwfwif use&f pfcw
hJ ,f?
LDC &zk@d av#mufxm;csiw
f t
hJ cgusawmh pmwwfajrmuf
ol wk;d jriv
hf mwJh ta&twGuq
f w
dk m pm&if;Z,m; tvdrf
aomif;xGef;jrifh
36
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
apmt,fxl;
tJ'pD rD u
H ed ;f ywf0ef;usirf mS &Sw
d hJ obm0 ywf0ef;usif
ysupf ;D wm/ a'ocHjynfoal wG&@J O,smOf+caH jr/ v,f,m
ajrawG ysupf ;D wm/ aus;&GmawG a&$@ajymif;&wm/ vlawG
tvkyv
f ufrhJ jzpfuek w
f mawGukd pwifcpH m;ae&yg+yD?
a&&Snrf mS oHviG jf rpf/ {&m0wDjrpf}uD;awG bmjzpfomG ;
rvJy?J
vGefcJhwJhtESpf 50 ausmfavmufu bDvl;
acsmif;rSm wnfaqmufwhJ rd;k +AJa&umwmeJ@ avmyDw
a&tm;v#ypf pf pDru
H ed ;f tajctaeudk waphwapmif;
jyefo;Hk oyf&if ydak umif;r,fxifw,f? bDv;l acsmif;[m
&Sr;f jynfe,f tif;av;uefrmS jrpfzsm;cH+y;D awmifbufudk
pD;qif;w,f? u,m;jynfe,f vGKd iaf umfuiG ;f udk jzwf+y;D
avmyDw a&wHceG af tmufbufuae yGeaf csmif;xJukd
pD;0ifw,f? rd;k +AJ+rdK@teD;rSm bDv;l acsmif;ukd qnfz@kd vu
kd f
w,f? rd;k +AJa&umwmvk@d ac:ygw,f? rd;k +AJa&umwm
uae vdKG ifaumfuiG ;f xJudk vuf0w
J ;l ajrmif;/ vuf,m
wl;ajrmif;qd+k yD; a&v$aJ jrmif;ESpcf ek @J a&v$waf y;w,f?
vGdKifaumfuGif;[m vuf0Jwl;ajrmif;/ vuf,mwl;
ajrmif;eJ@ rlv bDv;l acsmif;u a&awGe@J v,fa&oGi;f pdu
k f
wm vkyv
f mEdik w
f ,f? avmyDwrSm vdKG ifaumfuiG ;f ukd
jzwfvmwJh a&tm;vk;H jyefpak y;vdu
k w
f ,f? avmyDw
rSm a&tm;v#ypf pfpuf&w
Hk nfaqmuf+yD; v#ypf pf"mwf
tm;ukd xkwv
f yk w
f ,f? v#ypf pf"mwftm;udk &efuek /f
rEWav; qd+k yD; ESpv
f ikd ;f cGyJ @dk ygw,f? vdKG ifaumf/ rd;k +AJ/ z,fcHk
pwJ+h rK@d awGyJ v#ypf pfr;D &=uygw,f? vdKG iaf umf0ef;usiu
f
aus;&GmawG v#ypf pfr;D r&=uygb;l ?
rd;k +AaJ &umwm ydwv
f u
kd w
f t
hJ cg bDv;l acsmif;
txufyidk ;f pHu,
G ef ,fwckv;Hk a&jrKyfomG ;ygw,f? pH
uG,af pmfbmG ;vnf; pHu,
G ef ,fuxGu+f yD; z,fc+Hk rKd@rmS
wufae&ygw,f? apmfbmG ;awG tm%mpGe@f vw
$ yf eJG @J }uKH
}udKufvu
kd af wmh pHu,
G af pmfbmG ;vnf; apmfbmG ;tm
%m pGe@f vw
$ yf u
JG &wJah vsmaf =u;aiGe@J z,fc+Hk rKd@rmS t
oufxufq;Hk aeoGm;ygw,f? tJ'D a&jrKyo
f mG ;wJh pHu,
G f
37
ta&;awmfy*Hk sme,f
e,f t xuf u k d tck a wmh z,f c k H t if ; vk d @ yJ
ac:ae}uygw,f? pHu,
G v
f x
l u
k awmh tawmf'u
k Q
awG@omG ;ygw,f?
z,fct
Hk if;txufbufrmS pHum;e,f
&Syd gw,f? pHum;uawmh a&rjrKyfayr,fh pHum;
e,ftawmf rsm;rsm; a&jrKyfomG ;ygw,f? tJ'gukd
tck pHum;tif;vd@k a'ocHawGu ac:aeygw,f?
pHum;apmfbmG ;u raxmif;wmvSayr,fh pHum;
vlxu
k awmh tawmf'u
k Q a&mufygw,f?
z,fckHeJ@pHum;tif; ESpfckjzpfvmwm
a=umifh bDv;l acsmif;0ef;usirf mS &Sw
d hJ v,fajreJ@
opfawmawG ysupf ;D ukew
f ,f? a'ocHawG[m a&
jyiftxuf tif;ab;u opfawmawGukd ckwx
f iG f
&Si;f vif;+yD; &Gmopfwnfwm/ awmif,m ckww
f m
vky=f u&ygw,f? 'Dvedk @J tif;ab;ywfvnf a'o
awGrSm awmjyKef;vmygw,f? tif;jzpfvmwm
a=umifh ig;vnf; aygrsm;vmygw,f? 'ga=umifh rd;k +AJ
a&umwmaqmufjy;D 10 ESp/f tESpf 20 twGi;f rSm
om;ig; tawmfaygygw,f? tif;av;uefuae
vGKd iaf umftxd a&a=umif; oGm;vma&;[mvnf;
tawmftqifajyygw,f?
tif;av;ywf0ef;usirf mS awmjyKe;f oGm;
awmh rd;k &GmwJt
h cgrmS ajrqDvm$ awG[m rd;k a&eJ@
twl ygvm+yD; tif;av;uefxu
J kd tenftESpf
awGtjzpf yk@d csay;ygw,f? pHum;tif;eJ@ z,fct
Hk if;
rSmvnf; 'DtjzpfrsKd ;awG jzpfay:ygw,f? rd;k +AJa&
umwm aqmuf+y;D tESpf 30 avmuf&v
dS mwJh t
cgrmS tif;av;uef[mvnf; tawmfaumvm
w,f? pHum;tif;eJ@ z,fckHtif;vnf; tawmf
aumvmw,f? tif;awG&@J ywfywfvnfrmS pdu
k yf sKd ;
=uwJh oD;ESpH u
kd cf if;awGrmS vnf; "mwfajr}oZmeJ@
ydk;owfaq;awG tokH;rsm;vmw,f? 'ga=umifh
a&odak vSmifEikd w
f hJ xk enf;vm+yD; a&xJrmS "mwk
aq;0g; tuif;tuseaf wGrsm;vmawmh ig;awG
a&m*g jzpfwm/ aowmrsm;vmw,f? om;ig;t
xGuf avsmhvmygw,f? tif;av;uefrSmvkdyJ
pHum;tif;eJ@ z,fct
Hk if;rSm wHigvyk if ef;eJ@ touf
arG;olawG usyf wnf;qif;&Juek yf gw,f?
rd;k +AaJ &umwmrSm a&odak vSmifEikd w
f hJ a&
xkyrm% avsmeh nf;vmawmh vGKd ifaumfuiG ;f ukd
vnf; t&ifvdk a&ray;Edik af wmhwm jzpfvmw,f?
avmyDw a&tm;v#ypf pf puft
kH wGuv
f nf; a&
tm; rvkaH vmufjzpfomG ;ygw,f? ok;H aewJh puf
awG[mvnf; tESpf 30/ 40 =um+yDjzpfawmh
apmt,fx;l
03/ 09/ 2011
38
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
jynfolvlxktwGuf rGJaq;
ref;xGef;
39
ta&;awmfy*Hk sme,f
a=umifh tck aygi;f avmif; a&tm;v#ypf pfprD u
H ed ;f
udk vkyw
f mygy?J wcsed w
f nf;rSm olw@dk aejynfawmf
udk vnf; v#ypf pfr;D tv#yH ,f ay;Edik w
f m jzpfomG ;yg
w,f? ysO;f rem;jynfo/l aygi;f avmif;jynfoal wG
uawmh v,f,majrawG qk;H &_;H ukeyf gw,f?
ArmjynftES@H vrf;awGazmuf/ wHwm;
awG aqmufwm[mvnf; awmfveS af &; tajccH
pcef;a[mif;awGrmS aemif awmfveS af &; tajccH a'
oawG jyefrjzpfatmif/ ppfa&;/ tkycf sKyfa&;t&
vufO;D r_&atmif azmufvyk w
f mawGcsn;f yJ qkw
d m
awG@&rSmyg? jynfov
l x
l k twGuu
f awmh tusKd ;cH
pm;cGifh xl;xl;jcm;jcm;r&Syd gb;l ? xl;jcm;vmwmu
awmh vrf;a=u;/ wHwm;a=u;awGay;&wm/ vrf;
awG/ wHwm;awGukd uif;apmifah y;&wm/ vkyt
f m;
ay;&wm pwmawGyJ jzpfygw,f?
usKd if;awmif; a&tm;v#ypf pf pDru
H ed ;f eJ@
oHviG jf rpfay:u wmqef;a&umwm a&tm;v#yf
ppf pDru
H ed ;f [m vwfwavmrSm tufp/f tufp/f at
awmifyikd ;f eJ@ ajrmufyidk ;f tquftoG,f jywfomG ;
apw,f? tJ'D ywf0ef;usirf mS &Sw
d hJ jynfov
l x
l ak wG/
v,f,m+caH jrawG vufvw
$ q
f ;Hk _;H cJ=h u&w,f?
aZmf*sD a&tm;v#ypf pf pDru
H ed ;f / a&$vD a&
tm;v#ypf pf pDru
H ed ;f / tck {&m0wDjrpfqHk pDru
H ed ;f
awG[mvnf; jynfov
l x
l ek @J vufeufuidk f tiftm;
pkawGudk xdcu
kd ef pfemapwmcsn;f yJ jzpfygw,f? awmf
vSeaf &; tajccHpcef;awGudk zsuq
f ;D ypf+y;D pd;k rd;k xm;
a&; &nf&,
G cf suef @J yJ ppftpd;k & tqufquf vk;H yef;
wm awG@&ygw,f? vwfwavmrSm {&m0wD jrpfqHk
pDru
H ed ;f a=umifh aus;&Gmtkypf k (11) pk/ aus;&Gm (19)
&Gm tdraf jc (3200) eJ@ vlO;D a& 43000 a&$@ajymif;
&rSm jzpfygw,f? 'Dawmh v,f,m+cHajr b,f
avmuf qk;H &_;H r,f/ vlawG b,favmuf 'kuaQ &muf
r,fqw
dk m odEikd yf gw,f?
'ga=umifh ppftpk;d & tqufqufe@J uae@
orRw OD;ode;f pdet
f pd;k &ajymaewJh pDru
H ed ;f awG[m
vlrsKd ;pkjH ynfov
l x
l }k uD;twGuaf wmh rpm;&0cref;
qko
d vkjd zpf+y;D / wu,fawmh rGaJ q;awGyJ jzpfygw,f?
jynfov
l x
l &k @J vkt
d yfcsuu
f kd tajccH+y;D cswmr[kwf
bJ tm%m& vufwqkypf meJ@ ol@todik ;f t0dik ;f vl
wpktusKd ;pD;yGm;ukd ar#mu
f ;kd +yD;vkyw
f mcsn;f yJ jzpf
ygw,f?
obm0 o,HZmwypPn;f awG xkw,
f l
a&mif;cs pm;aomufaewm ppftyk pf ek @J ol@taygi;f yg
awGygy?J vrf;azmuf/ wHwm;aqmuf/a&umwm
aqmufwt
hJ vky/f pufrZ_ ek af wG xlaxmifwt
hJ vky/f
a&eufqyd u
f rf;aqmufvyk w
f hJ tvkyaf wG/ =uufajy;
ukd aejynfawmftjzpf wnfaqmufwmawG/ tm;
vk;H [m vwfwavmppftyk pf ek @J ol@&@J acwfysuo
f l
aX;awG&@J pm;uGuaf wG jzpfygw,f? 'Dtvkyaf wGvyk f
vk@d jzpfay:vmr,fh aumif;usKd ;/ qd;k jypfawGudk olw@dk
b,fwek ;f urS rpOf;pm;ygb;l ? tm%m&So
d u
l cGijhf yK
csuaf y;vk@d vmbfaiG&w,f? aqmufvyk cf iG &hf olu
aqmufvyk v
f @dk aiG&w,fq&kd if +yD;wmygy?J olw@kd
tav;xm;wmu wkid ;f jynfbmwckv;Hk ukd vuf
0g;}uD; tkyx
f m;Edik af &;/ tkycf sKyfrt
_ & ppfa&;t&
tqifajya&;/ vufO;D r_&a&;yJ jzpfygw,f?
&efuek /f jynf/ awmifil }w*d aH 'oxJrmS us
a&mufaewJh yJc;l k;d ra'orSm ArmjynfueG jf rLepfygwD
eJ@ r'nwA[du
k dk acsre_ ;f zd@k ppfqifa&;}uD;awG vkyf
wmeJ@ w+ydKifeufwnf;rSm &JE,
G w
f mwrH pDru
H ed ;f
vkyyf gw,f? 'D pDru
H ed ;f t& &JE,
G af csmif; wav#muf
ukd pd;k rd;k xm;jyD; awmfveS af &;tiftm;pkawGudk v_yf
&Sm;*Gi(f cGi)f usO;f oGm;atmifvyk w
f ,f? awmfveS af &;
tiftm;pkawG&iS ;f oGm;+y;D &ifvnf; aemufwzef jyef
0ifvm+yD; tajcrcHEikd af tmifqw
kd hJ &nf&,
G cf suef @J
vkyw
f mjzpfw,f? tckawmh &JE,
G pf rD u
H ed ;f t& 'ku
d Of ;D
+rdK@e,f/ yefwq
H m+rdK@e,fawGrmS v,fajrawG oJz;Hk
ysupf ;D wmyJ tzwfwifw,f? a'ocHjynfov
l x
l rk mS
bmrS xl;xl;jcm;jcm; tusKd ;&Sv
d mwmr[kwb
f J qif;
&J rGaJ woGm;wm jzpfuek w
f ,f?
ysO;f rem;a'o[m jynfwiG ;f ppfrwdik rf u
D
p+yD; jynfwiG ;f ppfwav#mufrmS ArmjynfueG jf rLepf
ygw&D @J trmcH/tajccHa'o jzpfw,f? tck ysO;f
rem; =uufaf jy;a'orSm aejynfawmf wnfaqmuf
w,f qdw
k m[m tJ'aD 'oukd aemifb,fawmhrS
awmfveS af &; tajccHa'o rjzpfap&bl;qdw
k hJ &nf
&G,cf suv
f nf; ygygw,f? aygi;f avmif;a'o[m
awmfveS af &;wyfz@JG awG 90 ckEpS t
f xd tajccHcw
hJ m
ref;xGef;
03/ 09/ 2011
40
ta&;awmfy*Hk sme,f
twKy`wWd
u|erf qufa&;csiaf om
azazhta=umif;rsm;
(trSwf 23)
vSausmfaZm
1949 ck E S p f t wG i f ; u
azazeJ@ arar tJ ' D u mv
umuG , f a &;0ef } uD ; Ak d v f v usf m td r f a &S @ rS m
41
ta&;awmfy*Hk sme,f
odr;f xm;wm[m tJ'+D rKd @tjyif tpGeu
f wyfe,fuo
dk m jzpf
ygw,f?)
'ga=umifh Akv
d cf sKyfprpf'eG ;f rdom;pku jrpf}uD;em;
ajymif;csifwJhta=umif; ppfHk;ukd ta=umif;=um;ygawmh
w,f? 'Dawmh zqyvtpk;d &u Akv
d cf sKyfprpf'eG ;f rdom;pkudk
jrpf}u;D em;yk@d ay;r,f? tjyeftvSet
f m;jzifh Akv
d af usmaf Zmrd
om;pk (ararwd@k rdom;pk) ukd ac:r,fv@dk autif't
D rdk sm;eJ@
tay;t,lvyk +f y;D ,lbaD tav,mOf 2 pD; pDpOfay;vku
d v
f @dk
arareJ@pef; &efuek jf yefa&mufvmygawmhw,f?
azaz[m tJ't
D csed u
f tif;pdew
f u
dk yf JG tjyif;
txef wku
d yf w
JG u
dk af e&csed jf zpfv@kd r*Fvm'Hak vqdyu
f dk t&m
&Sd 2 a,mufvw
$ f t}udKckid ;f vku
d +f yD; wcgwnf; ararhrb
d
rsm;&S&d m oH;k q,f+rdK@udk jyefy@dk cidk ;f vku
d yf gawmhw,f?
azazu tJ't
D jzpftysuf tqH;k owfuav;ukd
usaemfvnf; wzufwvrf;u pdwaf t;oGm;&ygonf?
ar+rKd @us oGm;a=umif; usaemf=um;&uwnf;u usaemfZh eD;
wckcjk zpfomG ;v#if ol@rb
d rsm;ukd b,fvadk jym&rvJ[k ylyef
aerd&m ,ckawmh wylat;oGm;ygawmhonfvk@d ol@pm
tkyrf mS a&;xm;wm awG@&ygw,f?
tJ'aD r+rKd @u {nf&h yd o
f mrSm ararwk@d om;trd Akv
d f
csKypf rpf'eG ;f wk@d ro
d m;pke@J twlaecJ=h upOfu tJ'{D nf&h yd o
f mukd
apmif&h wJh Akv
d af emfqidk ;f wyfu u&ifwyfom;rsm;eJ@ arar
aemif ESpaf ygi;f rsm;pGm jyefvnfqpHk nf;=u&ygw,f?
1976 ckEpS f azazeJ@ u|erf wd@k armifErS wawG awm
ckdvm+yD;aemuf av;ESpft=um 1980 ckESpfrSm ararw
a,mufwnf; aemufu u|erf wk@d &&dS m awmxJvu
dk v
f mcJh
ygw,f? tJ'w
D ek ;f u u|erf wk@d u wkwAf rme,fpyfu yef
qef;qkw
d t
hJ &yfrmS aeae=uygw,f? u|erf u ta&S@ajrmuf
ppfa'ou zGix
hf m;wJh ppfa'oaq;Hw
k iG ;f rSm ae+yD; azaz
uawmh ArmjynfueG jf rLepfyg wD&@J A[kd ;kH csKyfrmS aeygw,f?
u|erf u ppfa'oaq;Hek @J wGzJ iG x
hf m;wJh A[kad q;ausmif;rSm
wm0ef,l oif=um;ay;ae&+y;D aeawmh ppfa'oaq;Hk 'kEidk if H
a&;rSL; &JabmfaiG (u|erf wd@k tac: q&mr}u;D ) eJ@twl aq;
H0k idk ;f xJu wef;vsm;wckrmS aeygw,f?
arar[m azazeJ@ A[kd ;kH rSm aeayr,fh tm;&if
tm;ovkd ppfa'obuf qif;vmwwfygw,f? u|erf wk@d ae
wJh wef;vsm;rSmawmh wcgwav ntdy+f yD;rS reuf A[kd ;kH
jyefwufomG ;wwfygw,f? arar 'Dvq
dk if;vm+y;D u|erf wk@d
tdrrf mS a&mufaepOf wae@rmS u|erf wd@k trd af emufrmS aewJh
&Jabmf&'S ef[m ol@+cx
H u
G f iSuaf ysmzD;av;wzD; qG+J y;D u|erf
wk@d qD a&mufvmygw,f?
&Jabmf&'S ef[m tJ'u
D mvu ta&S@ajrmufppfa'
ou zGix
hf m;wJh tusO;f axmif&@J wm0efcjH zpf+yD; *si;f azm
trsKd ;om; wa,mufvnf; jzpfygw,f? Akv
d af emfqidk ;f eJ@twl
wkwjf ynfygvmwJh &JabmfwOD;jzpf+yD; ol@ZeD;u wkwf
42
ta&;awmfy*Hk sme,f
csed rf mS awmfveS af &;vrf;a=umif;ay:rSm jyefqakH wG@=u&
wwfygw,f? awmfvSefa&;vrf;a=umif;qdkwm &Snf
vnf;&Snf _yv
f nf;_yef @J r+y;D Ekid rf pD;Ekid f av#muf=u&wJh
vrf;a=umif; r[kwyf gvm;?
{nf&h yd o
f mudk 0ifp;D +yD; ararhudk 0ifu,fr,f? 'ga=umifh
olw@kd e@J vku
d zf @kd toifjh yifxm;ygvk@d a&;xm;w,f? n
aevnf;usa&m olw@dk &w
dS hJ tajrmufawGe@J {nf&h yd o
f m
ukd ausmaf usm+f y;D ypfw,f? a&$^m%fawmf pl;a&mufyu
kH
olw@dk tajrmufe@J ypf&if uif;u u&if&aJ bmfawGu
xGuaf jy;vdrrhf ,f? tJovkd xGuaf jy;&if ararwk@d om;
trdudk 0ifqrJG ,fv@kd pDpOfwmwJ?h u&if&aJ bmfawGu
b,f+ird cf rH vJ? olw@dk uvnf; &Sw
d v
hJ ufeufe@J jyefypfwm
ayg?h 'Dwif [kb
d uf'b
D uf 2 zuf ypfwhJ usnq
f efawGu
ararwk@d acgi;f ay:u yvlysaH ewmyJ? uif;&JabmfawGu
ararwkd@ om;trd AHk;cdkusif;xJqif;zkd@ vmac:w,f?
araru cyfayayyJ/ orD;pef;ukd &ifciG x
f J ayG@xidk af e+yD;
aovnf; om;trdESpfa,muf twlwlaor,fqkd+yD;
AH;k cku
d si;f xJ rqif;bJ tdraf xmifw
h axmifrh mS yJ xkid af e
vku
d w
f ,f? 2 zufv;kH ypf&cwf&wm armoGm;awmhrS
&yfomG ;=uawmhw,f? awmfao;w,f? tukeaf orukef
wmvk@d ajymjyzl;ygw,f? (1980 ckEpS rf sm;rSmxkww
f hJ oajy
r*~Zif;wapmifrmS tJ'u
D mvtjzpftysuaf wGudk wyfr
awmfom; &Jabmfa[mif;wOD;a&;xm;wJh ppftwGif;
tawG@t}uHK aqmif;yg; wapmifrSm zwfvkduf&zl;
ygw,f?)
&Jabmf&'S efw@dk [mvnf; Adv
k af emfqidk ;f wyf
qkwf&m ygvm+yD; wkwfjynfukd a&mufvmygw,f?
wkwjf ynfu olw@dk wwyfv;kH ukd auG@usKd ;jynfe,fu
ckid v
f q
D w
dk t
hJ &yfrmS vufcx
H m;+y;D Ekid if aH &;oifwef;awG
ay;vk@d olw@dk &@J t&iftjrifawGjzpfwhJ trsKd ;om;a&;awG
aysmufomG ;+y;D vlwef;pm;tjrifpw
d "f mwfawG 0ifvmum
usef tzdEydS cf H Armjynforl sm;tm;vH;k twlwl vGwf
ajrmufro
S mv#if olw@dk trsKd ;om;a&;vkyif ef;awGvnf;
atmifjrifr,f/ olw@dk trsKd ;om;awGvnf; vGwaf jrmuf
r,fqw
dk hJ tjrifreS u
f dk em;vnfoabmayguv
f m=uyg
w,f? tJ't
D jrifatmufrmS olw@dk wawG (&Jabmfaemf
qkid ;f OD;pD;wJw
h yfz@JG taeeJ@) 1968 ckEpS f ArmjynfueG jf rLepf
ygwD ta0;a&muf A[kt
d zG@J &@J OD;aqmifru
_ dk cH,+l y;D Arm
jynfwiG ;f jyefvnf0ifa&mufvm+yD; jynfo@l 'rD u
dk a&pD
awmfveS af &;}uD;xJ yg0ifvmcJ=h uygawmhw,f?
'Dvedk @J u|erf wd@k wawG tJ'u
D mvawmfveS af &;
}uD;&J@ XmecsKyfyefqef;rSm jyefvnfqq
kH nf;=u&wmyg?
&nf&,
G cf suf yef;wkid w
f =l uolawG[m wae@ae@ wcsed f
43
ta&;awmfy*Hk sme,f
ukdav;armifeJ@ u|efawmf
zkd;oH(vlxk)
u|eaf wmhb
f 0rSm yxrqH;k t}urd f du
_ }f u;D wiif idrk d
wm[m 1971ckEpS /f arv30&ufae@/ cef@reS ;f ajctm;jzifh nae
oH;k em&DcaJG vmufrmS jzpfyg w,f?
rSeyf gw,f? tJ'g[m udu
k ;kd u|e;f 53 &uf tpmiwf
cH wdu
k yf &JG @J aemufq;kH ae@jzpfygw,f?
'Dtcsed rf mS axmiftm%mydik af wGe@J u|eaf wmfw@kd
&J@acgif;aqmifawGjzpfwJh (avxD;)Adkvftkef;armif-q&m
&m*sew
f @kd t=um; aqG;aEG;wmawGukd u|eaf wmfw@kd t=um;
rSmtcsdefrSefcsjyaewmrdk@ wdkufyGJ[m+yD;qHk;cgeD;+yD/ axmif
tm%mydik af wG[m tav#mah y;&awmhr,fqw
kd mudk vlwikd ;f
wGuv
f @kd &aeyg+y?D aemuf+y;D 'dt&ifae@awGwek ;f u ud,
k rhf supf d
atmufrmS yJ &Jabmfig;a,mufvnf; usq;kH oGm;cJyh g+yD? 'g
a=umifh u|efawmfwdk@tm;vHk;[m atmifyGJtwGuf 0rf;r
ajrmufEikd af o;bJ touftEW&m,f &Sad ewJw
h u
dk yf 0JG if &Jabmf
awGtwGupf ;kd &dryf yl efra_ wGukd ycH;k xufxrf;+yD; tajctae
udk apmihq
f ikd ;f ae=u&ygw,f? aowGi;f E_wcf rf;rSm a&mufae
+yD; jzpfaewJv
h al wGuvnf; vJavsmif;aewmrenf;ygb;l ?
'DvdkeJ@ tJ'Dae@reuf10em&DavmufrSm &Jabmf
armifarmifp;kd (ausmufqnfu rEWav;wuUov
kd f ausmif;
om;) usq;kH ygw,f? ud,
k ef @J twlww
l axmifwnf;/ wwdu
k f
wnf;uvmwJv
h rl @kd vm;/ aowmawG odyrf sm;ae+yD jzpfv@kd
vm;rodb;l / olajc&if;rSm&yf&if; b,fub,fvkd usvmrSe;f
rodwJh rsuf&nfawGusvmrdygw,f? ajcmufa,muf&Sd
oGm;yg+yD? (aemifrmS axmiftr_wrf;awGu 'Dvw
kd a,muf
+y;D wa,muf aoqH;k aewmudk cifAsm;wd@k awmhrodb;l ? u|ef
awmfw@dk awmh a=umufrv
d u
kd =f uwmrajymyge@J awmhv@kd ajym
=uygw,f) udu
k ;kd u|e;f u axmiftm%mydik af wGrmS u bm
tm%mrS rSad vawmh tm;vH;k &efuek u
f kd tpD&ifc/H &efuek u
f
!e=f um;csuu
f kd apmihv
f yk af e&+y;D tJ'aD pmihaf e&wJh tcsed af wG
u ody=f umygw,f? 'Dvekd @J wrdepf+y;D wrdepf/ wem&D+y;D wem&D
uke&f if; wdu
k yf 0JG ifoal wG[mvnf; ckct
H m;awG avsmq
h if;&if;
avsmq
h if; usvmaeygw,f? tJ'aD e@reufyikd ;f rSmyJ axmif
tm%mydik af wGe@J u|eaf wmfw@kd acgi;f aqmifawG wcg aqG;aEG;
cJyh gao;w,f?
tJ'w
D ek ;f u wdu
k yf x
JG rJ mS rygwhJ u|eaf wmfw@dk vkd vl
awG[m tvkyw
f m0efr&S&d if wdu
k yf aJG qmifawGem;rSmyJ &pfoD
&pfoeD @J xdik rf &xr& jzpfaewwf=uygw,f? tJ'aD e@uawmh
u|efawmfvnf;tm;aeygw,f? 'DvdkeJ@ ae@vnfoHk;em&D
avmufusawmh &Jabmfav;armif tajctae raumif;
awmhb;l qdw
k o
hJ wif; taqmiftjyifukd vGiv
fh mygw,f? 'g
a=umihf u|efawmfvnf; taqmifxu
J 0kd if+yD; &Jabmfav;
armif vJavsmif;ae&meJ@rvSr;f rurf;rSm a,mifvnfa,mif
vnf vkyaf evdu
k yf gw,f? u|eaf wmfw@kd &@J aq;rSL; &Jabmfukd
at;jrifu
h use;f rma&;tajctae tvGeq
f ;kd 0g;aewJh wdu
k yf JG
0if&Jabmf avaumif;avoef@ &zdk@twGuf rvdktyfbJeJ@
tem;rvm&bl;vd@k owfrw
S x
f m;ygw,f? 'ga=umihf u|eaf wmf
vnf; taqmift0ifaygut
f em;rSmyJ &yf+y;D vnfwqef@qef@
=unhaf ecJyh gw,f? u|eaf wmfe@J e;D eD;rSmu &Spaf ,mufajrmuf
aemufq;kH usq;kH wJh &JabmfxeG ;f 0if; vJavsmif;vsu&f dS aeyg
w,f? c%t=umrSmawmh udak v;armif i,facs;ygw,f qdw
k hJ
owif; a&mufvmygw,f? tajctae qd;k oGm;yg+yD? u|ef
awmfwdk@&J@tawG@t}uKHt&qdk&if tJ'Dvdki,facs;yg+yDqdk&if
44
ta&;awmfy*Hk sme,f
r&awmhygb;l ? tcsed yf ikd ;f twGi;f rSmqH;k oGm;wmygy?J 'ga=umifh
ausmufyef;awmif;u ausmif;om;&Jabmfudkatmifabmf
(1975 wke;f u yJc;l d;k rSmusq;kH oGm;ol) eJ@twl wa,muf
vufukd wa,mufuikd +f yD; u|eaf wmftxJukd 0ifomG ;ygw,f?
udak v;armifukd vSr;f jrifae&wJah e&mtxd av#mufomG ;vdu
k f
ygw,f?
udak v;armif&@J eaH b;rSm udak t;jrifeh @J acgi;f aqmif
&JabmfawGESpfOD;jzpfwJh q&m&m*sefeJ@OD;tkef;armifwdk@ ESpf
a,mufyJ &Syd gw,f? bmrSr=umygb;l ? udak t;jrifu
h u|eaf wmf
wd@k bufukd vSn+hf y;D acgi;f ,rf;jywmawG@vu
kd &f ygw,f? aocsm
oGm;+yDayg?h bma=umihrf eS ;f rodb;l / u|eaf wmf[m u|eaf wmfh
ab;rSm&yfaewJh udak tmifabmf&@J ycH;k ay: acgi;f wif+yD; oJ}uD;
rJ}u;D idck svu
kd rf yd gw,f? 'dt&ifu u|eaf wmfh woufrmS wcgrS
'Dvkd ridzk ;l ovdk udu
k ;kd u|e;f rSm wjcm;b,forl v
S nf; 'Dvikd w
kd m
rawG@z;l ao;ygb;l ? idv
k u
kd v
f @kd vnf; &ifxrJ mS aygrh oGm;ygb;l ?
tJ'aD emuf &JabmfxeG ;f 0if;usawmh idt
k m;awmifr&Sad wmhwm
owdxm;rdygw,f? idw
k m[m wjcm;&JabmfawG tifwmae
&Sief ,focD si;f udk qd=k uawmhrS (&Jabmfwa,mufusq;kH wdik ;f
usef vltm;vH;k u tifwmaeSief ,f-Edik if w
H umhocD si;f udq
k /kd
au;a=umfoaH wG wdik =f uygw,f) idw
k m&yf+yD; wcsuw
f csuf
du
_ &f if; oDcsi;f udk vdu
k q
f akd ecJyh gw,f?
tJ'g ole@J u|eaf wmfe@J c&JG wJah e@ygy?J
pawG@wmu olaewJh tdrjf zLawmftrnf& xH;k jzL
okwx
f m;wJh uyfww
J vH;k &J@ tay:xyfrmS yg? oydwaf &mifx
aewJh tom;ta&mife@J vu
l jzLpif;kd om;vSwt
hJ +yHK;eJ@ u|ef
awmfu
h dk qD;}uKd ygw,f? ol[musKyw
f @kd +rKd @uawmh aq;vdyef @J
uGefjrLepfyJ xGufw,fvdk@ wcsKd@olawGajymavh&Sd=uwJh
jrif;jcHuyg? aq;vdyv
f nf; taotvJ }udKuf&mS ygw,f?
u|eaf wmfu ole@J rawG@z;l cifuwnf;u ol@emrnfe@J
ol@ta=umif;udk =um;zl;aeygw,f? wuUov
kd af usmif;om;
t&G,af wG qdak wmh vlwa,mufta=umif; rdwq
f ufay;&if
[kww
f mvnf;yg/ um;wmvnf;yg/ &,fp&mvnf;yg/ tm;usp
&mvnf; ygayg?h 'Dawmh ol@urkd awG@z;l rDuwnf;u ol@uAsm
awGukd zwfz;l / ol@cspZf mwfvrf;vnf; =um;zl;aeygw,f? olu
u|eaf wmfx
h uf 5 ESpaf vmuf}uD;+yD; wuUov
kd u
f akd wmh 3-4
ESpaf vmufapma&mufaeygw,f?
u|eaf wmf wuUov
kd af &mufwyhJ xrESprf mS aemuf
qH;k or*~a&G;aumufyu
JG kd }uKcH &hJ ovdk tJ'ED pS u
f ausmif;om;
nD!w
G af &;wyfO;D nDvmcHrmS u|eaf wmf[m wyfO;D aumifp0D if
jzpfcyhJ gw,f? aumifp0D ifqw
kd m tzG@J 0ifuakd jymwmyg? Edik if aH &;
awG bmawG em;vnfv@kd qw
kd mxuf ausmif;om;or*~ vkyf
wm aumif;w,f/ ausmif;om;awGtay:rSm zdEydS rf a_ wG Sad e
w,f pwJh tifrwef;kd pif;wJh todawGa=umihf or*~vyk if ef;
awGukd wufwufuuvkycf w
hJ myg? twlvyk &f wJv
h al wGu
vnf; u|eaf wmfw@kd vx
l w
k u
kd u
f kd 0ifxu
G zf ;l olawG/ u|eaf wmhf
45
ta&;awmfy*Hk sme,f
vufcs aygi;f oif;wdik yf ifEikd w
f hJ vlwa,mufjzifh awG@+yv
D @kd cHpm;rd
apygw,f? ol[m ole@J tjrifrwlv@kd jiif;cH&k ifawmifrS a[m
Asm qd+k yD; ol@tjrifukd +yKH;-+yKH;eJ@ jyefajymwwfoyl g?
'Dvekd @J u|eaf wmf[m udak usmcf if/ udak v;armif tjyif
uAsmq&mud=k unfvif(ud=k unfatmif)/ rpdr;f yif/ udak tmif+ird ;f
(jrif;+cH)/ rEWav;axmifxrJ mS usq;kH oGm;wJh udak X;vS polawGe@J
v_y&f mS ;=uygw,f? ajratmufvy_ &f mS ;=uwm jzpfv@kd wjcm;
u|efawmfrodolawGvnf; &SdrSmaocsmygw,f? tJ'DtxJu
wcsKd @ukd 1966ckEpS af xmifxaJ &mufawmho&d / awG@&ygw,f?
axmifxu
J kd u|eaf wmfu ol@t&ifav;ig;&uf apm
a&mufygw,f? u|eaf wmfu
h kd zrf;+yD; aemufwae@rmS yJ rEWav;
axmifxyJ @kd vdu
k w
f mjzpf+yD; ol@uakd wmh axmufvrS ;f a&;H;k rSm
csKyfppfaevd@k u|eaf wmhaf emufrS a&mufvmwmyg? tJ'w
D ek ;f u
rEWav;axmifu rEWav;eef;wGi;f xJrmS jzpf+yD; ESpw
f u
kd rf mS ol
u tcef;(1)/ u|eaf wmfutcef;(2)yg? tJ't
D csed u
f p+y;D ol[m
u|eaf wmf&h @J d;k d;k &Jabmf&b
J ufwif ruawmhbJ tawG;tac:
t,ltq t_yt
f axG;S&d if t}u^H m%faumif; ay;Edik o
f t
l jzpf
ES;D aESmwdik yf if&wJh &JabmfwOD; jzpfvmygw,f? wcgrS axmifr
usz;l olawG axmifxaJ &muf=uawmh "rRwmyJ? u|eaf wmfw@kd
xJrmS tawG;tac:,dr;f ,dik w
f mawG usqif;wmawG jzpfwm
rqef;ygb;l ? tJ'v
D &kd aJ bmfawGukd udak v;armif aqG;aEG;xde;f xm;
cJw
h mudk u|eaf wmf tcktxd rSwrf ad eygw,f?
axmifxrJ mS u tzG@J tpnf;aygi;f pH/k vlrsKd ;aygi;f pHek @J
awG@qkH qufq=H u&avhydS gw,f? 'DtcgrmS Edik if aH &;tusO;f om;
tcsi;f csi;f wOD;eJ@wOD; tmCmwawG z,f&mS ;zd@k [m tifrwef
rS ta&;}u;D vSygw,f? tJ'w
D ek ;f u u|eaf wmfw@kd tzd@k 'Dvkd tae
txm;rsKd ;awGtwGuf udak v;armif[m taumif;qH;k oHwref
ygy?J qdv
k w
kd m ol@ukd wjcm;tzG@J tpnf;uvlawG (Auytay:
tifrwef tmCmwxm;avhw
dS hJ tvHeaD wGtyg)[m ol@ukd
cifcifrifrif av;av;pm;pm; qufq=H uygw,f? oHCmawmf
awG/ olaX;awG/ tvkyo
f rm;-v,form;awG/ ausmif;om; vl
i,fawG/ axmifqw
kd mtv$mawGu pHyk gbo
d eJ@? 'gt
h jyif axmif
0g'gvkd atmufajctr_xrf;awG/ axmifusawG/ 'Dv[
kd mawG
eJ@qufq&H mrSmvnf; u|eaf wmfw@kd u ol@uykd J a&S@weG ;f yd@k avh=dS u
ygw,f?
udu
k ;kd u|e;f ay:a&muf+y;D aemufEpS &f uf/ oH;k &uft=um/
wnrSm u|eaf wmfw@kd u Adv
k t
f ek ;f armife@J q&m&m*sew
f @kd qrD mS
cGifhawmif;+yD; rEWav;axmifuvmwJh u|efawmfwdk@tr_wGJ
ausmif;om;vdik ;f u vlawG tpnf;ta0;vky=f uygw,f? tJ'D
tpnf;ta0;rSm tm;vH;k uyJ ol@udk u|eaf wmfw@dk tpk&@J acgi;f
aqmiftjzpf todtrSwjf yK+yD; aqG;aEG;yGu
J kd OD;pD;apcJyh gw,f?
rdwaf qGyjJ zpfjzpf/ oli,fcsi;f yJjzpfjzpf/ tcuftcJawGxJ
rSm twljzwfoef;cJo
h al wG[m yd&k if;/ ydo
k aH ,mZOf&=dS uw,f
qdw
k m txl;ajymp&mrvdyk gb;l ? 'Dawmh ajratmufvyk if ef;rSm/
axmifxrJ mS / udu
k ;kd u|e;f rSm twljzwfoef;/ aqG;aEG;wdik yf ifcw
hJ hJ
vlawGcsi;f b,fu
h avmuf oHa,mZOf}u;D w,fqw
dk m em;vnf
zd;k oH(vlx)k
46
ta&;awmfy*Hk sme,f
t&dyrf aJ tmufu
vif;vuf uAsmq&m armifvrl edS f
armifv0S if;
ed*kH;
i,faygi;f }u;D zufvv
dk nf;jzpf a&;azmfa&;zufvnf; jzpfchJ
wmrk@d ol@uAsmukd u|eaf wmf teufid_ ;f qk;H em;vnfcpH m;vku
d rf d
w,f? 'g[m ygw&D @J tem*wfudk ar#m&f nfwrf;wxm;wmyg? t
vif;acwfukd azmfusL;vku
d w
f myg? topfq;Hk yef;rsm; qkw
d m[m
atmify}JG uKd teD&&J J yef;rsm;ukd olz@JG qw
dk mjzpfa=umif; ol ajymcGihf
romayr,fh u|eaf wmf&h ifxrJ mS cHpm;od&adS erdw,f?
a=omfu|eaf wmfw@dk u ol@udk cGcJ sex
f m;cJah yr,fh oif;
uGJ vkd jzpfuse&f pfcw
hJ hJ ol@&ifxrJ mS ygweD @J awmfveS af &; pG+J rJpmG odr;f
qnf; jrKyfEx
HS m;cJw
h myguvm;? ol@twGuf 0rf;om*k%,
f rl o
d vkd
ol@tay: aemufyidk ;f umvawGrmS pdr;f um;rdwhJ uk,
d u
hf ,
dk u
f dk oif
cef;pm,lrw
d ,f? 'ga=umifv
h nf; ol@ta=umif;ukd tckvdk jyefvnf
wrf;w xkwaf zmfrw
d myg? topfq;Hk yef;rsm;ukd erf;_u
d cf iG rhf &rD uG,f
vGeo
f mG ;&Smygaygv
h m;?
wcsed u
f ole@J u|eaf wmf ESpaf ,mufom; u|eaf wmfw@dk +rK@d
uav;uae rv_id +f rKd@uav;qD c&D;xGucf =hJ uw,f? rv_id f +rKd@u
&Jabmf&b
J ufawGvnf; jzpfwhJ uAsma&;olawGe@J oGm;a&mufawG@
qk=H uwmyg? xef;awmxJrmS awG@=uwmrk@d uk,
d af jymcsiw
f hJ uAsmt
a=umif; Ekid if aH &;ta=umif;awGudk vGwv
f w
G v
f yfvyf ajymvk@d &
w,f? 'ga=umifv
h nf; tm;yg;w& ajymqkad qG;aEG;cJ=h uw,f? uAsm
eJ@uAsmq&m xyfwjl zpfa&;tajymEkid if aH &;eJ@ vufawG@Eidk if aH &;
'Dae&mw0ku
d f
aeylavyl wku
d v
f u
dk zf ;l w,f?
'Dae&mw0ku
d f
wrmGuaf u 0Jusvu
dk zf ;l w,f?
'Dae&mw0ku
d f
rD;v#rH ;D &J avmif+rKduzf ;l w,f?
'Dae&mw0ku
d f
rk;d w+yKduf mG yef;opfyiG Ohf ;D r,f?
a=omf 'Dae&mw0ku
d f
topfq;Hk yef;rsm;ayG@yu
dk f
ar$;jrpGm erf;_u
d &f OD;r,fu,
G ?f
47
ta&;awmfy*Hk sme,f
wom;wnf; usa&;ta=umif;t&m[m tJ'aD cwf tJ'u
D mv
u pmaytokid ;f t0kid ;f rSm tawmfav; v_yv
f y_ &f mS ;&Sm; jzpfcw
hJ hJ
ta=umif;t&mrk@d u|eaf wmfu pdwx
f &J w
dS mawG oGecf s+yD; aqG;
aEG;vku
d rf w
d ,f? pm/ uAsmeJ@ awmfveS af eko
H mru vluyg awmf
vSe&f r,fqw
dk t
hJ a=umif;t&myg?
jrif;+cHtjyef c&D;onfwifum;ay:rSm ol pum;odyf
rajymbJ +idro
f uf+yD; pOf;pm;awG;awmaewm awG@&w,f? c&D;
onf twuftqif; usyJ g;oGm;+y;D um;ay: vloyd rf useaf wmhwhJ
tcsed rf mS ol pum;pvmw,f? zk;d vS0if;(u|eaf wmfw@dk tJ'u
D m
vu wa,mufe@J wa,muf ody&f if;ES;D cifrifomG ;w,fq&dk if em
rnfa&S@u zk;d wyf ac:cJ=h uwJh tavh&w
dS ,f? olu u|eaf wmhx
f uf
touf}uD;ayr,fh ol@uv
dk nf; u|eaf wmfu zk;d pef;v_id f vk@d ac:
w,f? wjcm;&JabmfawGuv
dk nf; zk;d aomif;xGe;f zk;d &Jjrifh
pojzifh ac:cJw
h ,f?)armif&if wufwufuu aqG;aEG;wm
uk,
d t
f m;&ygw,f'gayrJh uk,
d f ;dk k;d om;om; 0efcx
H m;csiw
f m
&Sw
d ,f? a&S@quf rwk;d cif tcktcsed f yGiyhf iG v
hf if;vif; ajymrS jzpf
rSmrk@d ajym&wmyg armif&iftaeeJ@ uk,
d u
hf dk tqk;H pGet
f xd ar#mf
vifrh xm;apcsib
f ;l ? ajymcsiw
f muawmh awmckw
d t
hJ xdawmh
uk,
d rf vkyEf idk b
f ;l 'gayrJh uk,
d f rmhupf 0f g'ukd ,k=H unfw,f
ygwu
D dk ,k=H unfw,fuk,
d w
f wfEidk w
f mawmh uk,
d v
f yk rf mS yg
tenf;qk;H ygwu
D dk vufcyk w
f ;D }uKdqo
dk t
l jzpf uk,
d x
f m0& &Sad e
rSmygwJ?h
olu tk;d om;qk;H tyGiv
hf if;qk;H ajymvku
d w
f m jzpfay
r,fh u|eaf wmf tawmf pdwyf suo
f mG ;w,f? ol@tay: ar#mv
f ifh
xm;cJo
h r#awG oJxJ a&oGef jzpf&avjcif;qk+d y;D tawmf rausreyf
jzpfrw
d ,f? 'Dwcg pum;rajymEkid af wmhbJ E_wyf w
d af &ikH r_eo
f ;dk ok;d
jzpfomG ;&olu u|eaf wmfyg?
tJ'aD emuf u|eaf wmfw@dk &Jabmftpkuav;u ole@J
tuGmta0;wck cGmxm;vku
d w
f ,f? tac:tajym rysuaf yr,fh
qufqaH &;uawmh odoo
d mom uso
J mG ;cJw
h m aemufq;Hk u|ef
awmfw@dk ygwx
D H ajy;vm&wJt
h csed t
f xdy?J
ta=umif;t&mcsi;f qufpyfaewmrk@d tvm;wl oif
cef;pm,lp&m tjzpftysuw
f ckuv
dk nf; ajymcsiyf gao;w,f? &ef
olu vku
d zf rf;vk@d ajy;=u&r,ft
h csed f u|eaf wmfe@J tcifq;Hk
&Jabmf t&Snf}uD;(t&yf&Snfvkd@ t&Snf}uD;/ ESmwH&Snfvkd@
Akv
d Ef mS acgi;f vk@d eHrnf0u
S f ay;xm;cJo
h )l tdrrf mS pk&yfvyk +f y;D ntdycf hJ
=uw,f? reufa0vDa0vif; um;qdyu
f dk oGm;zk@d xGuv
f mcJ=h uwJh
tcg vrf;ay:rSmwif olu aqG;aEG;w,f? ol@tar ruse;f rrmeJ@
ESv;Hk a&m*gvnf; &Sad ewma=umifw
h a=umif;/ aemuf+y;D uav;awG
w+yKH}uD;eJ@ oltckvdk xGuo
f mG ;&if tm;vk;H 'kuaQ &mufuek rf mS
jzpfa=umif;/ 'ga=umifh ol rvku
d af wmhb;l vk@d qk;H jzwfvu
dk af =umif;/
'gayrJh tzrf;cH&vnf; opPmrazmufbJ awmfveS af &;vrf;a=umif;
tay: pGpJ +JG r+J rJ &yfwnfomG ;r,ft
h a=umif; olu ajymjyw,f? c&D;
xGurf ,fq
h q
J J vrf;ay:rSmrS 'Dvdk jzpf&avjcif;? u|eaf wmf tawmf
pdwyf suaf 'goxGuw
f ,f? 'gayrJh pdwu
f x
dk ed ;f +y;D opPmrazmufz@dk /
48
ta&;awmfy*Hk sme,f
jynfol eJ@ awmfveS f a&;bufu &yfwnf&if; uG,v
f eG o
f mG ;cJw
h ,f?
rk;d Gm+yD;p
nrSm
ol a&mufvmw,f?
olqw
dk m
uAsmyg
zsm;emae&Smw,f?
oJorJ rJ J 0uf0ufuJG
rk;d xJavxJu vm&&Sm
crsmrSm wke,
f ifae
tom;ta&awG 0gazsmh
tm;enf;yef;vsae+yDayg?h
'gayrJh
r=umbl;
ol[m tm;jynfh
aq;aumif;awG@w,f
uae@jynfoq
l u
D yg?
qkw
d hJ ol@uAsmtykid ;f tpav;ukd oGm;owd& vku
d rf w
d ,f?
jynfob
l ufu/ ygweD @J awmfveS af &;bufu &yfwnfor#
oif;uGJ rjzpfygb;l &Jabmf?
wcsed u
f tenf;qk;H ygwu
D dk vufcyk w
f ;D }uKdqadk er,fo
h l
jzpfaer,f qkw
d mtay: pdwyf surf yd gw,f? 'Duae@ jyefpOf;pm;=unfh
vku
d af wmh ygwx
D J a&muf+y;D rS ygwt
D ay: opPmazmuf+y;D ygwu
D dk qJa&;
aeolawG wefz;dk rJo
h avmuf cifAsm;u vly*k K~ v
d t
f aeeJ@ ta&mifrrSed b
f J
uAsmtaeeJ@ 0if;vufwefz;dk &Sad eolyg?
u|eaf wmfw@dk uvnf; vufcyk w
f ;D +yD; }uKdqadk er,fo
h al wGudk
wefz;dk xm;a=umif;/ vufcyk w
f ;D }uKdqadk er,fo
h al wG rsm;oxuf rsm;
vmatmif }uK;d pm;oGm;r,fjzpfa=umif; od=um;apvku
d yf gw,f&aJ bmf?
oG,0f u
dk v
f @dk jzpfap/ uAsmenf;y&d,m,ftok;H jyKvk@d jzpfap zGichf swu
dk f
cku
d w
f u
hJ AsmawGe@J jynfov
l x
l b
k ufu &yfwnfwu
hJ AsmawG tawmf
rsm;rsm; yg0ifaevk@d jzpfygw,f? uAsmq&m wOD;csi;f taeeJ@ ppftpk;d &
ukd qef@usi+f yD; jynfo@l bufu &yfwnf a&;om;wJh uAsmq&mawG &Sd
cJzh ;l ygw,f? 'gayrJh rk;d a0uAsmawGusawmh tkypf ;dk oludk qef@usi+f yD;
jynfo@l bufu &yfwnfwhJ uAsmq&mawG rk;d a0r*~Zif;pmrsuEf mS awG
ay:rSm pkpnf;rdc=hJ uwm[m xl;jcm;csuw
f &yftjzpf qkEd idk v
f rd rhf ,f xifyg
w,f? tJ'Dacwftaetxm;t& rmhufpf0g'ukd ,kH=unfvufcHwJh
uAsmq&mawGvnf; rk;d a0r*~Zif;rSm 0ifa&muf a&;om;cJ=h uygw,f?
armifvrl edS [
f m tJ'v
D dk uAsmq&mrsK;d yg? aemuf+yD; rk;d a0
uAsmawGta=umif; ajymwJt
h cgrmS armifvrl edS [
f m csev
f yS x
f m;vk@d
r&Ekid b
f J tcef;0ifr&_ w
dS hJ uAsmq&mwa,mufvnf; jzpfaejyefygw,f?
aemuf+y;D uAsma&;azmfa&;zufawG armifvrl edS u
f dk rarhEidk =f u
wJh ta=umif;wckuawmh ol[m uAsmpmayeJ@ tEkynmtay:rSm
b0wav#mufv;Hk ZGeJ bJ}u;D pGm wpku
d rf wfrwf jrwfE;dk wG,w
f m ayG@zuf
arG@aysmcf w
hJ hJ ol@&@J pdw"f mwfa=umifyh J jzpfygw,f? u|eaf wmfcpH m;csuf
t& ol[m ,k=H unfcsuef @J wGzJ uf+yD; uAsmpmay/ tEkynmpdwef @J &Sif
oefaewJh vlom;wa,mufv@dk awmif xifjrifryd gw,f? u|eaf wmfw@dk
twl aexkid jf zwfoef;zl;wJh umvwav#muf ol[m uAsmpmayt
vkyu
f vGv
J @dk wjcm;tvkyf vkyu
f idk cf zhJ ;l wm r&So
d avmufygy?J ol@trd u
f
tvkyt
f ukid &f mS azGay;vk@d rv$o
J mwJt
h wGuf pma&;tvkyu
f dk vkyu
f idk cf hJ
zl;ygw,f? 'gayrJh av;ig;vxuf ykrd vkycf yhJ gb;l ? jyZmwfa&;q&mtjzpf
ZmwfxJ c% vku
d cf zhJ ;l ygw,f? 'gayrJh wESpaf vmufawmif =umr,f
rxifygb;l ? tdru
f au|;wJx
h rif;ukpd m;/ taygi;f toif;awG ay;urf;
wJah iGe@J vufzuf&nfqidk x
f idk ?f u|eaf wmf od&cdS o
hJ avmuf vl@b0&J@
pnf;pdrcf pH m;r_tjzpf ol@b0rSm 'gxufyw
dk m bmrS r&Scd yhJ gb;l ? tEky
nmeJ@ uAsmpmaytay: pl;pku
d rf u
_ sawmh &moufyefv@dk qkEd idk yf gvrd hf
r,f? uAsmtokid ;f t0kid ;f u ol@udk rarhwEhJ idk f vGr;f qGwo
f wd&ae=u
wmrSm ol&@J 'pD w
d "f mwfvnf; ta=umif;tcsuf wcktaeeJ@ yg0ifae
ygvrd rhf ,f?
ed ' gef ;
armifvlrSdefeJ@ uAsm
armifvrl edS t
f a=umif; wrmcg;wk@d / pma&;q&m &mZm
vif;opfwkd@ a&;cJhzl;yg+yD? wjcm;uAsmq&mawGuvnf; oluG,f
vGe+f yD;aemufyidk ;f pmeJ@ jzpfap/ uAsmeJ@jzpfap vGr;f qGwo
f wd&cJ=h uyg
w,f? wcsed u
f twl vufw+JG y;D a&;azmfa&;zuf/ &Jabmf&b
J ufjzpfco
hJ l
u|eaf wmfrh mS vnf; ol@ta=umif; a&;zk@d wm0ef&adS ew,fv@dk vnf; cH,l
xm;cJyh gw,f? 'gayrJh tcsed af wG [kad &$@'aD &$@e@J a&;zk@d txrajrmuf
Ekid cf b
hJ J tckrS rjzpfrae csa&;vku
d w
f myg?
rk;d a0uAsmacwfv@dk rowfrw
S Ef idk &f ifawmifrS rk;d a0uAsmawG
[m uAsmv_y&f mS ;r_w&yftaeeJ@ txift&Sm; &Scd w
hJ m trSeyf gy?J
rk;d a0uAsmawGta=umif; azmfjywJt
h cg yko
H mefopfbufucdk sn;f
tav;wif; azmfjyrae=uygeJ@? rkd;a0uAsmawGta=umif; tav;
xm;azmfjyae&wm[m &efopl pftpk;d &ukd tJ'aD cwftaetxm;t&
49
armifvrl edS [
f m tjcm;&Jabmfwa,mufe@J twl axmifu
vGwv
f mwJt
h cgrmS tdru
f dk csucf si;f rjyefEidk af o;wmrk@d &efuek u
f rdwf
aqGwa,muftrd rf mS olw@dk EpS af ,mufom; wnf;ckcd =hJ uw,f? ukv
d rl edS f
ZGJ}uD;vkdufykHrsm; tJ'Dnu wnvkH;rtdyfbJ uAsmawG twkd;cs
a&;aeav&J@Asm vk@d 'D&aJ bmfu jyefajymif;ajymjyw,f?
armifvrl edS f aemufyidk ;f a&;cJw
h hJ obm0oif;uGJ qkw
d hJ uAsm
av;ukd olu,
G v
f eG +f yD;wJah emufyidk ;f uAsmq&m tawmfrsm;rsm;u
txl;jyK+yD; trSww
f & azmfjyvm=uwm awG@&w,f?
ta&;awmfy*Hk sme,f
taqmuftOD;}uD;xJ olwOD;wnf; ajymif;a&$@aexkdifygw,f)
OD;u|e;f ausm0f idk ;f &J@ taemufawmifaxmifu
h armifvrl edS w
f @dk tdrf
uav;qDudk u|eaf wmfomG ;wkid ;f ESpaf ygi;f rsm;pGm ypfxm;vk@d oHacs;
pm/ ck/d us;D uef; ysu
H sorm;
wufaewJh uk,
d x
f nfoufouf um;ysu}f u;D ab;u uyf+y;D t+rJ
a&tkid b
f jJ zL avSx;dk om;
jzwfomG ;&ygw,f? bD;ryg wefqmyvmr&Sd ajray:yk;d vk;d yufvuf
wDaumifv,fxeG pf m;?
ajcum;,m; vufum;,m;jzpfaewJh 'Dum;ysu}f u;D ab;u uyf+y;D
(armifvrl edS )f
jzwfomG ;& wkid ;f armifvrl edS &f @J uAsmukd oGm;oGm; trSw&f rdwwf
ygw,f?
armifvrl edS &f @J uAsmu um;ysu}f u;D &J@ txkyw
` dW ukd zG@J
ta=umif;t&m/ yko
H mefe@J toHyg aumif;wJu
h Asm
xm;ygw,f? tckawmh um;ysu}f u;D / t&ifwek ;f uawmh ajy;qGaJ e
av;yg? qufpyftawG;e,fcs@J r,fq&dk if trsm;}u;D us,u
f s,f jyef@
wJh i,f,
G Ef yk sKd oGuo
f u
G v
f ufvuf c&D;onfwifum;ayg?h awmu
jyef@ qufpyfawG;awmvk@d &wJu
h Asmav; jzpfygw,f? rwlwhJ tvkyf
aps;onf ta':}u;D awG wifczhJ ;l w,f? tysKrd awGvnf; pD;cJzh ;l ovkd
tukid af wGe@J b0ukd ke;f uef=u&wJt
h a=umif; awG;&ifvnf; &yg
tzk;d }u;D awGvnf; pD;cJzh ;l w,f? aps;onftcsi;f csi;f vnf; um;ay:
w,f? ol@rSm ukd,fhrSm tvSukd,fpD pGrf;&nfukd,fi &Sdae=uwJh
rSm &efjzpfczhJ ;l w,f? py,f&mav;&J@ ac|;pufawGvnf; usczhJ ;l w,f?
ta=umif; okyaf zmfwmvnf; jzpfEidk yf gw,f? obm0 oif;uGJ
um;}u;D u wm0efausatmif uke;f ke;f &SmazGau|;cJv
h @dk um;ykid &f iS f
qkdwJh ol@acgif;pOfav;a=umifh 'gxufykdwJh wjcm;t"dy`,frsm;
uawmh csr;f omoxuf csr;f omoGm;w,f? 'gayrJh atmufvm$ u
&Sad eovm;qk+d yD; u|eaf wmf wrsK;d wrnf awG;rdygao;w,f? u|ef
vl@b0awGe@J twl um;}uD;uawmh Ake;f Ake;f vJus+yD; oHacs;awG
awmfw@dk &aJ bmfawGe@J olu oif;uGv
J dk jzpfomG ;cJw
h hJ tcsed rf mS oif;uGJ
wufv@dkqkw
d mrsK;d vSvyS yav; a&;zG@J xm;w,fv@dk pdwx
f rJ w
S rf ad e
vkd xif&ayr,fh uk,
d o
f ef&m uk,
d v
f rf;a=umif;uae avmuukd
ygw,f? armifvrl edS f oa&mfxm;wJh um;ysu}f uD;&J@yidk &f iS u
f awmh
tusK;d jyKaeygw,f-vk@d olazmfjycsiw
f mvm;qkw
d hJ tawG;ukd ol@udk
ol@O;D }uD;jzpfoyl gy?J (pum;ajym&mrSmjzpfap/ uAsmpm a&;&mrSm
vGr;f qGw&f if; awG;awmrdygw,f?
jzpfap rxdwxd oa&mfwwfwmu armifvrl edS &f @J [efwrsK;d yg)
ola&m u|eaf wmfyg rk;d a0r*~Zif;rSm uAsmawG pwifa&;
armifvrl edS u
f ol@tazukad wmif oa&mfwwfygw,f?
pOfumvu ole@J ywfoufv@dk trSwx
f ifxif jzpf&wJh uAsmu t
ol@taru jrif;+caH ps;}u;D xJrmS aps;a&mif;ygw,f? ol@tazuawmh
&dyrf J yg? uAsmq&mwrmcg; uvnf; rk;d a0uAsmawGta=umif;
pdwu
f ;l aygurf S [kt
d vkyf xvkyv
f u
dk /f 'Dtvkyx
f vkyv
f u
dk f jzpf[ef
ajymwJt
h cgrmS armifvrl edS &f @J t&dyrf J uAsmukt
d xl;jyK azmfjyxm;
wlygw,f? armifvrl edS u
f pmayuAsm/ jyZmwftEkynm 0goem
wm awG@&ygw,f?
ygovkd ol@tazuvnf; ky&f iS u
f dk 0goemyg ygw,f? jrif;+cHrmS
armifvrl edS ef @J ywfouf+y;D u|eaf wmf&h ifxJ rarhravsmjh zpf
0g;&rf; ajy;zk;d ode;f wk@d / a&$nmajrwk@d utp ky&f iS u
f m;awG
ae&wJh uAsmuawmh um;ysu}f uD;(&J@ txkyw
` )dW uAsm jzpfyg
ku
d zf @dk vm=u&if ol@taz[m wjcm; bmtvkyu
f rdk S pdwx
f J rxm;
w,f? rk;d a0r*~Zif;rSm yxrqk;H azmfjycJw
h hJ ol@&@J uAsmvk@d vnf;
awmhbJ ky&f iS f u
dk w
f ahJ emuf waumufaumuf vku
d af ewwfw,f?
rSwrf ad eygw,f? trSwf xifxifjzpfp&mvnf; aumif;ygw,f?
jrif;pD;wJh tcef;awGyg&if ol@tazvnf; ky&f iS x
f J yg+yDayg?h ky&f iS f
bmvk@d vq
J adk wmh um;ysu}f uD;[m wu,f&adS evk@d yg?
l;oGyw
f hJ ol@tazta=umif; oa&mfawmfawmfajym+yD; jrif;pD;
jrif;+cH+rKd@rmS 0wfvaHk wmf&a&S@ae}uD; OD;u|e;f ausm[
f m
Zmwfvu
dk af usm}f u;D vk@d ac:wwfw,f?
emrnf}uD;yk*~Kdvfwa,mufjzpf+yD; csrf;vnf; csrf;omygw,f?
armifvrl edS f uAsmpa&;wm rk;d a0r*~Zif;rSm r[kwyf gb;l ?
zqyv trwfavmif;taeeJ@ aG;aumufyrJG mS 0iftaG;cHczhJ ;l yg
tJ't
D &ifu za,mif;puULay: vufEydS pf ufe@J ku
d +f y;D pmul;pufe@J
w,f? ajrawGvnf; trsm;}uD; ykid yf gw,f? jrif;+cH+rKd@xu
J OD;u|e;f
ykEH ydS w
f hJ uAsmpmtkyaf v;awGrmS ol uAsm pa&;cJw
h myg? u|eaf wmf
ausmf 0kid ;f vk@d txifu& vlord sm;wJh OD;u|e;f ausm&f @J tdraf jr0kid ;f [m
wk@d u za,mif;puULeJ@ a&;+yD; GuEf k r*~Zif;qkw
d m xkwaf wmh
tvGe@f udk us,yf gw,f? tJ'OD ;D u|e;f ausm0f idk ;f &J@ taemufawmif
armifvrl edS u
f uAsmpmtkyw
f tkyaf vmuf xkw&f atmif ajymvm
axmifrh mS armifvrl edS w
f @dk rdom;pk&@J tdru
f av; wnf&ydS gw,f? (tJ'D
w,f? 'grsK;d qkw
d muvnf; tpk;d &rodatmif xkw&f wmqkad wmh
0kid ;f xJrmS OD;u|ef;ausmf aemufyidk ;f raeawmhygb;l ? ol@&J@ tdrf
v#K@d 0u
S f tpnf;ta0; vky&f ygw,f? rSwrf w
d muawmh olet
hJ wl
a[mif;vkv
d dk *kad 'giv
f v
dk dk taqmuftOD;}uD;}uD;u txD;wnf;
ol@oil ,fcsi;f ukad tmif&ife@J tJ't
D csed u
f ppftpk;d &k;H wk;H rSm
wnf&adS ew,f?) OD;u|e;f ausm[
f m armifvrl edS &f @J OD;}uD;vm;rod/
pma&;}uD;vkyfaewJh ukdcspfvSwkd@ygw,f? (tJ'Dpma&;}uD;uyJ
awmfygw,f? aqGrsK;d awmfwmawmh trSeyf gy?J 'ga=umifv
h nf;
uAsmpmtkyt
f wGuf vufEydS pf ufe@J uAsmawG ku
d af y;/ ntcsed f
OD;u|e;f ausmu
f ol@ajr0kid ;f &J@ axmifw
h ae&mrSm tdru
f av;wvk;H
ck;d a=umifc;dk 0Suf pmul;pufe@J pmvSrd ahf y;vk@d uAsmpmtkyaf v; oyf
aqmuf+yD; olw@dk udk aeapcJw
h myg? 'gayrJh OD;u|e;f ausmf csr;f om
oyf,yf,yf xGuEf idk cf w
hJ myg)u|eaf wmfe@J twl u|eaf wmho
f il ,fcsi;f
oavmuf armifvrl edS w
f @dk rdom;pkuawmh qif;&Jygw,f? ( aemuf
yef;csq
D &mwa,mufygw,f? tJ't
D pnf;ta0;rSm armifvrl edS f
ykid ;f rSm armifvrl edS [
f m tJ'D tdrv
f v
dk dk *kad 'giv
f v
dk dk OD;u|e;f ausm&f @J
d hJ uAsmpmtkyef rH nfudk tm;vk;H u vufcH
5 0 wifjywJh ayoHqkw
obm0oif;uGJ
ta&;awmfy*Hk sme,f
twnfjyKcJh=uygw,f?(ayoH-qkdwm tzdESdyfcHwkd@&J@ toHvkd@
ajymwmyg)
rk;d a0r*~Zif;rSm uAsmawGygz@dk ola&m u|eaf wmfyg t
awmf}u;D }uK;d yrf;tm;xkwcf &hJ wmyg? uAsma&;wmrsm;vk@d ola&m
u|eaf wmfyg uAsmawGudk pmtkyv
f u
dk f vkyx
f m;wwf=uw,f? ol
a&m u|eaf wmfyg rk;d a0rSm uAsmwyk'yf gz@dk wcsK@d tcgawGrmS (10)
yk'af usmaf usmf avmufawmif yk@d c&hJ wm &Syd gw,f? ausmif;ok;H A
vm pmtkyx
f rJ mS uAsmawG a&;xm;wJh ol@vufa&;av;awGudk
tckxd rSwrf ad eygao;w,f? ol@uAsm uk,
d u
hf Asm tjyeftvSef
vJv,
S zf wf+_ yD; a0zefcsuf xifjrifcsuf ay;avh&=dS uygw,f?
51
olw@dk tyk pf u
k dk u|eaf wmf pwifcifw,
G rf w
d muawmh
olwkd@&J@ ajr0kdif;jyZmwfawGa=umifhyg? olwkd@jyZmwfawG
ta=umif;ajym&if jrif;+cH+rKd@u ok;H qlb&k m;yGt
J a=umif; &Si;f jyzk@d
vkt
d yfygvrd rhf ,f? ok;H qlb&k m;yGrJ mS bk&m;vSnw
hf t
hJ cg w+rKd@
vk;H u &yfuu
G af wGudk vSnw
hf ,f? bk&m;vSnw
hf meJ@twl ,dr;f awG/
tqked @J wD;0kid ;f tzG@J awG/ jyZmwfawGu aemufuae vku
d yf g+yD;
ujyazsmaf jz=uw,f? wcsK@d u um;awGe@J / wcsK@d u ajcvsi?f
pnfawmf}uD;,dr;f vkd crf;crf;em;em; tysKad csmav;awG uwJh
,dr;f awGu um;awG/ rD;pufawGe@J crf;crf;em;em; vSnw
hf wfovkd
uav;awG umvom;awG&@J bk;d olawmf,rd ;f vkd ,dr;f rsK;d awG
uvnf; ajcvsiv
f n
S =hf uwmayg?h jrif;+cH+rKd@rwl&,
d mtzG@J wk@d /
auG@}uD;wl&,
d mtzG@J w@dk vdk wl&,
d mtzG@J awGuvnf; tqkad wG
tuawGe@J twl (rEWav;o}ueF rf mS tvSjyum;awG vSnhf ovkd
rsK;d ) um;eJ@ vSnw
hf wf=uw,f? tJovkd vSnw
hf t
hJ zG@J aygi;f &m
ausmfovkd bk&m; a&oy`m,fzkd@eJ@ 'DtzGJ@awG &yfem;ujyzkd@
tau|;tarG;awGe@J {nfch w
H rhJ yfawGuvnf; w&yfuu
G u
f dk
av;ig;ajcmufcrk u w+rK@d v;Hk pkpak ygi;f &mausm&f w
dS ,f? wae@v;Hk
wnvk;H vSnv
hf nfujyvku
d w
f m aemufae@ rk;d vif;wJt
h xdy?J
qif;&Jwu
hJ av;awGvnf; 'Dvydk aJG wmfrsK;d rSmrS Aku
d u
f m;atmif
pm;&awmhr,fq+dk yD; ykm;,dr;f / tzk;d }uD;tk,
d rd ;f qk+d yD; rdwu
f yf
awG vl;um yGaJ wmfrmS 0ifEv
J$ u
dk =f uwm bmrS rpm;Ekid af wmhbJ
ajcukev
f ufyef;usum ypfvw
J t
hJ xd jzpfuek &f wmvnf; &Sw
d ,f?
armifvrl edS w
f @dk jyZmwfu ajcusiv
f u
dk yf gujywJh jy
ZmwftzG@J av;yg? aemufu Arm*DwmawG/ r,f'vife@J wjcm;
wl&,
d m twD;tr_waf v;awG ygygw,f? 'gayrJh txifawmh
rao;vku
d yf ge@J ? olw@dk ajr0kid ;f jyZmwf&@J tEkynmawG/ pum;vk;H
awG/ okyfaqmifr_awGaumif;vGef;vkd@ a=u;pm;jyZmwfu
okyaf qmifawG/ Zmwfobiform;awGu,
dk w
f idk f olw@dk jyZmwf
ukd twkc;dk zk@d arSmif&yd u
f ,
G u
f ae vku
d v
f aH vhvmae=u&wmyg?
'DjyZmwfawG&@J pum;vk;H awGudk armifvrl edS u
f &SmazGay;&w,f
qkw
d m ajymp&m rvkyd gb;l ? jyZmwfemrnfawGvnf; armifvrl edS f
ay;wmyg? rJacgijf rpf0rS ;f u aoG;pnf;oHqkw
d hJ jyZmwfwyk'u
f dk
u|eaf wmf tckxd rSwrf ad eygao;w,f? tJ'u
D wnf;u ol@jy
ZmwfawGrmS Ekid if aH &;oabmawG ygaeyg+y?D armifvrl edS u
f ,
dk w
f idk f
okyaf qmiftjzpf yg0ifygw,f? 'gayrJh okyaf qmif wJb
h ufrmS
awmh aemif jyZmwfrif;om;jzpfomG ;wJh ukv
d aS tmif}uD;wk@d / ukd
wifah qGw@dk u ol@xuf ykad umif; ygw,f? rif;orD;tjzpfuawmh
ukvm;}uD;qef;nGe@f v@dk ac:wJh rde;f r&Smwa,mufu rif;orD;
awG _;H atmif okyaf qmifEidk w
f m awG@c&hJ ygw,f? u|eaf wmfqdk
ta&;awmfy*Hk sme,f
olw@dk jyZmwfawGudk pGv
J rf;+yD; olw@dk uav&m ryfwck+yD;wck
qufwu
dk f vku
d =f unfch &hJ w,f? rk;d vif;ykid ;f a&mufv@dk olw@dk tzG@J
awG tawmfr;l ae=urS vSnjhf yefc&hJ w,f?
olw@dk tzG@J &rf;vku
d w
f mvnf; rajymeJ@/ olw@dk tzG@J ujy
zk@d tvSnrhf a&mufcif wjcm;,dr;f tzG@J uaewke;f tvum;[m
awGbmawGuaerSe;f rodb;l qk+d yD; olw@dk oil ,fcsi;f rl;aewJh
ukad tmif&ifu uaewJv
h t
l yk x
f J ab;u qkid ;f tzG@J &@J pnfww
dk vk;H
aumuf+y;D ol@Av}u;D eJ@ v$+J y;D ypfayguv
f u
dk w
f mtem;rSm &Sad e
wJh u|eaf wmfu a=umufvef@w=um; qGrJ q
d &JG m vSr;f qGv
J u
dk w
f m
pnfw&dk @J om;a&}uKd;zrf;rd+yD; atmufem; jyKwfusomG ;vk@d awmf
ao;&J@/ r[kw&f if aoolao/ '%f&m&ol&eJ@ yGuaf vmku
d +f y;D tr_
tcif;awG jzpfuek af wmhrmS ? armif vlredS af &m/ ol@tzG@J awGrmS yg
'Dvdk pku
d rf sK;d awG &Sw
d wfwmukd ajymjywmyg?
tJovkd ajr0kid ;f jyZmwfawGu emrnfausmv
f mawmh
olw@dk tzG@J xu
J ukv
d aS tmif}uD;u aemifrmS jyZmwfrif;om; jzpf
oGm;+yD; armifvlrSdefuvnf; jyZmwfa&;q&mtjzpf b0wck
c%wm xlaxmif=unfv
h u
dk yf gao;w,f?
armifvlrSdefeJ@ pwifawG@xdrdykH
olw@dk to
J vkd jyZmwfawG uaewJt
h xd ole@J u|eaf wmf
r&if;ES;D ao;ygb;l ? u|eaf wmfuyJ olw@dk udk odaeko
H ufoufyg?
'gayrJh ole@J waJG ewJo
h al wGu u|eaf wmfw@dk &yfuu
G ef @J teD;tem;
&yfuu
G u
f vlawG rsm;w,f? ukv
d aS tmif}u;D wk@d / rde;f r&Sm ukvm;
}u;D qef;nGe@f wk@d u u|eaf wmfw@dk &yfuu
G u
f jzpf+y;D uyfvsu&f yf
uGuu
f ukw
d ifah qGuvnf; u|eaf wmfw@dk &yfuu
G o
f m;vkd jzpfae
awmh u|eaf wmfuAsma&; wJo
h wif;/ qkawG&wJo
h wif;ukd olu
=um;aeygw,f?
olu awG@csiw
f ,fqv
dk @dk ukv
d aS tmif}u;D u ac:oGm;+y;D
qkaH wG@ay;wJt
h wGuf olw@dk trd rf mS ole@J pawG@ygw,f? ol@&J 0oD
twkid ;f _r0rSm uAsmwkad v;awG ygwmawmh olu tm;ay;+yD;
aiGwm&De@J aoG;aomufrmS ygwmawGus oa&mfovkv
d dk ajymyg
w,f? u|eaf wmfq
h u
D uAsmawG/ pmtkyaf wG awmif;zwf/ iSm;zwf
vkyyf gw,f? 'gayrJh tJ't
D csed t
f xd ol uAsmra&;ao;ygb;l ?
ole@J wrJG o
d mG ;&if; yk&d if;ES;D oGm;wmu Ekid if aH &;a=umifyh g? ol@qrD mS
vnf; Ekid if aH &;pmtkyaf wG &Syd gw,f? u|eaf wmfuvnf; Ekid if aH &;
pmtkyaf wG [ku
d 'Du &vmwmawG &Sw
d ,f? pmtkyf vJzwf=u&if;
yk&d if;ES;D oGm;=uwmyg?
armifvlrSdefeJ@ EkdifiHa&;
'Dvedk @J wae@rmS olu pwmvifarG;ae@ txdr;f trSwyf JG
uav; wck vkycf siw
f ,fvdk h ajymvmygw,f? olu ol,=Hk unf
wJo
h l wa,mufygr,f/ u|eaf wmfu u|eaf wmf,=Hk unfwo
hJ l ESpf
a,mufygr,f/ pkpak ygi;f ig;a,mufavmufe@J vkyzf @dk wkid yf if=u
w,f? u|eaf wmfe@J ygwhJ &JabmfEpS af ,mufu ole@J vnf; odaeyg
52
ta&;awmfy*Hk sme,f
t&ufwu
dk w
f m/ au|;arG;wm vky=f uygw,f? t&ufqw
dk m a&eJ@ a&maomuf&if tonf;ukd rxdcu
dk b
f ;l qk+d y;D armifvrl edS u
f t&ufudk
zefcsKid x
hf u
J a&eJ@ a&ma&m+yD; u|eaf wmfu
h dk wku
d yf gw,f? trSeu
f zefcsKifx
h rJ mS xnfx
h m;wmawGuvnf; a&r[kwb
f J t&ufawGyg?
u|eaf wmfrh mS wnvk;H rl;oGm;vku
d w
f m {u&mZfjrpfawG aoG;wku
d w
f mawmif trl;'%frajybJ ESp&f ufavmuf '%fcv
H u
dk &f ygw,f?
owd&wJhtcsdef ausmrSmvnf; bmjzpfxm;rSef;rodwJh '%f&mawGeJ@yg? tJ'Daemuf olwkd@b,favmufwkdufwkduf olwkd@eJ@ wGJ
raomufawmhygb;l ? aemufyidk ;f ygweD @J tquf&wJt
h cg u|eaf wmfw@dk &aJ bmfawGtm;vk;H t&ufraomufawmhwt
hJ cg armifvrl edS w
f @dk
t&uf0idk ;f eJ@ vk;H 0uif;uGmoGm;ygw,f?
'gayrJh armifvrl edS &f @J tm;aumif;csuu
f awmh pmtkyaf wGe@J ruif;ruGm aewmygy?J ol@vufxrJ mS rmhupf 0f g'eJ@qidk w
f hJ pm
tkyw
f rsK;d rsK;d jzpfap/ pmayeJ@ oufqidk w
f hJ pmtkyw
f rsK;d rsK;d jzpfap ukid x
f m;wwfygw,f? vufzuf&nfqidk f xkid &f if;vnf; pmtkyu
f dk
zwfwwfygw,f? armifvrl edS &f @J xl;jcm;csuu
f twef;ynm (7) wef; (8) wef;avmufom&Sad yr,fh pmayavhvmr_tm;aumif;vk@d tckvdk
uAsmq&mjzpfvmwmyg? pmaytEkynm avhvmr_rmS r[m*Dwaygi;f csKyfutp avhvmygw,f? r[m*Dwaygi;f csKyf pmtky}f uD; qk&d if
u|eaf wmf ol@qu
D iSm;,l+yD; avhvm&wmyg?
ole@J u|eaf wmf wGaJ ewJu
h mvu wjcm;+rKd@u Ekid if aH &;aqG;aEG;olawG ol@qv
D m&ifvnf; u|eaf wmfe@J ay;awG@+yD; aqG;aEG;apyg
w,f? rSwrf w
S &f & ukad usm0f if;(,ck pma&;q&m ausm0f if;) ausmif;om;b0u armifvrl edS t
f rd rf mS awG@+y;D u|eaf wmfw@dk aqG;aEG;cJ=h uzl;yg
w,f? (tJ'u
D wnf;u ukad usm0f if;t,ltqawGudk u|eaf wmfw@dk vufrcHEidk cf =hJ uyg)
u|eaf wmfw@dk &Jabmftpkav;eJ@ olwrJG pd Ofumvu 'Dtpkuav;&J@ wm0efay;csut
f & ole@J tjcm;&Jabmfwa,muf vm;_;d rl q,fbufwuf+yD; AuyeJ@ tquftoG,&f atmif wuf&mS cJzh ;l wmvnf; xnfo
h iG ;f azmfjyrS jynfph EHk idk v
f rd rhf ,fxifygw,f?
pmaytEkynmbufrmS armifvrl edS &f @J Ekid if aH &;t,ltquawmh jynfo@l pmay/ jynfo@l tEkynm ay:xGe;f a&;eJ@ olu,
dk w
f idk f
uawmh jynfo@l uAsmq&m jzpfa&;ygy?J
armifvlrSdefeJ@ cspfarwWm
u|eaf wmfw@dk i,fi,f ol vlysKu
d mvom;tG,u
f armifvrl edS f rde;f rysKad wG yk;d yef;wm &Szd ;l w,fv@dk oJo
h ahJ wmh =um;zl;ygw,f?
'gayrJh b,foel @J orD;&nf;pm; jzpfz;l w,f&,fv@dk wcgrS r=um;zl;yg? "e&Sit
f csp/f "e&Siv
f w
l ef;pm; tdraf xmifa&; qef@usiw
f ,fv@dk
ajAmif au;a=umfajymqkad ewmuwa=umif;/ tvkyt
f ukid f twnfwusrvkyb
f J uAsmukyd J a&;aewmuwa=umif; olrmS cspo
f &l nf;pm;
&zk@d vnf; rvG,v
f yS g?
aemufyidk ;f rSmawmh Ekid if aH &;bufu &Jabmfrwa,mufudk ol ta0;uae pGpJ v
JG rf;vrf; cspcf ifum }udw+f yD; yk;d yef;zl;ygw,f?
vufzuf&nfqidk u
f apmif=h unf+h yD; yk;d yef;wmrsK;d avmufyg?
u|eaf wmf cGcJ mG vm+y;D wJah emufyidk ;f rSmvnf; ol tdraf xmifusw,fv@dk r=um;rdyg? woufv;Hk vlysK}d u;D b0eJ@ tk;d xkwo
f mG ;w,f
xifyg&@J ?
uAsmq&m&J@ ed*kH;
ole@J twl jrif;jcyH gvmzl;+y;D ole@J tawmf &if;ES;D wJh uAsmq&m a&;wJh aqmif;yg; zwf&rS armifvrl edS f a&epfaoqk;H oGm;w,fv@dk
=um;od&ygw,f? pdwrf aumif; jzpf&ygw,f? tpu a&m*ge@J uG,v
f eG o
f mG ;w,fv@dk xifrw
d myg? olu t&ufvnf; }uKu
d w
f wfwmuk;d ?
(aemuf+yD; bma=umifv
h J rod vlawmxJ a&muf&if ol@Ew
_ cf rf;ukd vufuidk yf 0gav;eJ@ tkyx
f m;wm ol@&@J [efwrsK;d vk@d qk&d ygr,f? olu
ky&f iS rf if;om; jrwfav;ukv
d nf; tawmfpyJG gw,f? ol@qyH ifuvnf; jrwfav;qHyifypHk rH sK;d yg?) armifvrl edS f 'Dtouf 'DtG,af &mufrS
b,fvdk a&epfao&wmygvrd ?hf wcsK@d aom tEkynmorm;awG jzpfavhjzpfx &So
d vkd uk,
d u
hf ,
dk u
f dk owfaowmrsm;vm;vk@d r0Hrh &J awG;
vku
d rf yd gao;w,f? tJovkd r[kwyf gapeJ@? rmhupf 0f g' ,k=H unfo/l ygwu
D dk ,k=H unfo/l ta&;awmfyu
Hk t
dk m;ay;olr@dk armifvrl edS f uG,v
f eG f
oGm;jcif;twGuf tvGe@f udk ESajrmwojcif; jzpfryd gw,f? ?
(vlemrnf uavmifemrnfrsm;
ajymif;vJazmfjyxm;ygw,f)
armifvS0if;
53
+idrf;csrf;a&;
ta&;awmfy*Hk sme,f
jynfwGif; +idrf;csrf;a&;
rkd;vif;0if;
q&m}uD;'*kefwm&mu 16-2-2011 ae@rSm jynfwGif;+idrf;csrf;a&; aphaqmfwJhtaeeJ@ tEkynm&SifawG/ todynm&SifawG tck +idrf;csrf;
a&;v_y&f mS ;r_rmS yg0if=uzk@d ar#mv
f ifah =umif; ajymqkv
d u
dk yf gw,f? vGwv
f yfa&;&+yD;cgp jynfwiG ;f ppfr;D awmufavmifvmcsed w
f ek ;f u ocif
uk,
d af wmfrid_ ;f OD;aqmifra_ tmufrmS v_y&f mS ;cJw
h hJ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;tzG@J rmS vnf; q&m'*kew
f m&m yg0ifcw
hJ ,f? 1948 rwfv 28 &ufae@u
jynfwGif;ppfydyuQ}uD; pwifcJhw,f? q&m}uD; ocifukd,fawmfr_dif;u zqyv tzGJ@}uD;xJu qkd&S,fvpfeJ@ uGefjrLepfwkd@&J@ ydyuQrSm 2
zufpvH;k ol@wynfo
h m;ajr;awGcsn;f yJ/ olrmS ;w,f/ uk,
d rf mS ;w,fv@kd ajymrae=ueJ@awmh? tm;vH;k oifyek ;f acs=upk@d / 'Dr;D +idr;f atmif vky=f u
&r,fv@kd ajymcJw
h ,f?
5-12-48 uefawmfrifyef;+cH vlxt
k pnf;ta0;jyKvky+f yD; jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &; jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;twGuf awmif;qkcd suaf wG
wifjycJw
h ,f? &efuek +f rdK@ay:u ausmif;wku
d f 100 ausmu
f oHCmawmfawGudk q&m}uD;r_id ;f uk,
d w
f idk f 7 &ufv;kH vH;k vku
d +f yD;av#mufxm;w,f?
25 &ufae@rSm oHCmawmf 3000 ausmfeJ@ vl 2000 ausmfygwJh tpnf;ta0;uae tjyKwfwkdufa&; rusifhoHk;zkd@ oifykef;acsenf;ukd
usio
hf ;kH zk@d awmif;qkcd w
hJ ,f? 'Dvx
l t
k pnf;ta0;u csrw
S q
f ;kH jzwfcsuaf wGudk tpk;d &qD yk@d cw
hJ ,f? bmta=umif;rS rjyef=um;yg? 1960 ck
ESpyf idk ;f rSm topfwzefjyefvnf zG@J pnf;+yD;/ +yD;cJw
h hJ olremuk,
d rf em aphpyfaqG; aEG;a&; tqifu
h ae wqifw
h ufcw
hJ ,f? trsKd ;om;'Dru
dk a&pDa&;/
e,fcs@J qef@usiaf &;ay:rSm tajcwnfrS ckid +f rJwhJ +idr;f csr;f a&; jzpfr,fq+dk yD; +idr;f csr;f a&; aphpyfaqG;aEG;a&; tajccHopfukd csjycJw
h ,f? q&m}uD;
touf 84 ESpaf usmv
f m+yDr@dk Akv
d af usmaf Zm wk@d / OD;xGe;f wifw@kd u q&m}uD;&J@ tarGqufc+H yD; jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; qufvuf}udK;yef;cJ=h uw,f?
'gayrJh tpd;k &ykid ;f u vufrcHwt
hJ wGuf }udK;yrf;r_vyk if ef;awG atmifjrifrr_ &cJb
h ;l ?
1964 rwfvrSmawmh Akv
d af e0if; ppftpk;d &&J@ trsKd ;om;nD!w
G af &;/ xde;f odr;f umuG,af &;Oya'ay:ayguv
f m+yD; jynfwiG ;f
+idr;f csr;f a&;tzG@J [m v_y&f mS ;r_r&So
d avmufjzpfc&hJ w,f? 1964 aemufyidk ;f awmwGi;f vufeufuidk af wmfveS af &; tiftm;pkawGe@J jynfwiG ;f
ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wG wzG@J +yD;wzG@J ysujf ym;cJw
h ,f? vufeufuidk yf dyuQ qufvufjzpfay:cJw
h ,f? 67-68 ckEpS rf mS
jynfwGif;ppfrD;}uD; jynfwGif;rSma&m e,fpyfa'orsm;rSmyg awmufavmifcJhw,f? rqv ppftpkd;&acwfrSm vlrsdK;pkvufeufukdif awmf
vSeaf &;tzG@J tpnf; 20 ausmt
f xd wk;d rsm;vmcJw
h ,f? vufeufuidk f awmfveS f wku
d yf rJG 0ifwhJ vlrsKd ;pk&,fv@dk r&So
d avmufjzpfcw
hJ ,f?
1988-89 rSmawmh jynfwiG ;f jynfy Ekid if aH &;tcif;tusi;f awG ajymif;cJw
h ,f? e,fpyfa'o vlrsKd ;pk vufeufuidk f awmfveS af &;
tiftm;pkrsm;[m 8av;vHk;ta&;tcif;ukd vufeufeJ@ ESdyfuGyfowfjzwf+yD; wufvmwJh e0wtpdk;&eJ@ typftcwf&yfpJa&; oabmwl
nDcsuaf wG &&Scd w
hJ ,f? e0wtpk;d &eJ@ vufeufuidk yf dyuQawG ,m,D&yfpo
J mG ;cJw
h ,f? ppfvnf;rjzpf +idr;f csr;f a&;vnf;r&wJh tajctae
opfwckudk jzwfoef;cJ=h u&w,f? e0w-etzppftpk;d &[m typf&yftzG@J awG&@J Edik if aH &; awmif;qkcd suaf wGudk rsuu
f ,
G jf yK+yD; a'ozG@H +zdK;a&;/
pD;yGm;a&;vkyif ef;awGe@J acsmjh rLa&;enf;emukd toH;k jyK+yD; vlrsKd ;pk vufeufuidk af wmfveS af &;tiftm;pkrsm;ukd +zdKcGyJ pfcw
hJ ,f? aoG;cGt
J yk cf sKyf
cJw
h ,f? e0w-etz OD;pD;usi;f ycJw
h hJ ac:qkad vh&w
dS hJ trsKd ;om;nDvmcHrmS wufa&mufciG &hf cJah yr,fh trsKd ;om;wef;wla&;/ aoG;pnf;a&;/
uk,
d =hf urRmuk,
d f zefw;D cGihf awG awmif;qkcd w
hJ mawGuawmh bmwckrS r&cJyh g?
2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk a&;qGJ+yD;aemufrSmawmh typf&yftzGJ@rsm;twGif; EkdifiHa&;rauseyfr_awG[m aygufuGJvmawmhw,f?
cef@reS ;f ajctm;jzifh pkpak ygi;f tiftm; 4 aomif;avuf&w
dS hJ typf&yf vlrsKd ;pkvufeufuidk f awmfveS af &;wyfz@JG awGudk umuG,af &;OD;pD;csKyf
vufatmufcHwyfzGJ@rsm;tjzpf ajymif;vJzGJ@pnf;&r,fvkd@ jymef;vkdufw,f? wenf; e,fjcm;apmifhwyf BGF tjzpf toGiaf jymif;a&;ukd
awmif;qdv
k mw,f? 'gudk typf&yftzG@J rsm;u vufrcHEidk =f uyg? rdrw
d @kd &@J wef;wla&;/ aoG;pnf;a&;/ uk,
d =f urRmuk,
d zf efw;D cGihf qH;k _;H cJ&h +yDv@dk
,lq=u+yD; ppftpkd;&eJ@ vufeufukdif ydyuQjzpfvmygw,f? u&iftrsdK;om; tpnf;tHk; KNU rS cGx
J u
G v
f mwJh DKBA Ak'<bmom
u&iftrsKd ;om;tpnf;tH;k tzG@J 0ifawG[m KNU eJ@ jyefvnf yl;wG+J yD; ppftpk;d &ukd ckcpH pf jyKvkycf w
hJ ,f? Ek0d ifbm 8 &ufae@ Akv
d o
f ef;a&$&@J
2010 a&G;aumufyt
JG +yD;rS pwifum typf&yf vlrsKd ;pk vufeufuidk f tiftm;pkawGe@J ppftpk;d &ppfwyfawGt=um; vufeufuidk yf dyuQ[m
yk}d uD;xGm;vmw,f? ppftpk;d &wyfawG[m u&ifjynfe,ftwGi;f ppfa&;wk;d cs@J ra_ wG vkyv
f mw,f?
arv 11 &ufae@u tpk;d &&J@ xk;d ppf'%fa=umifh u&ifjynfe,f ajrmufyidk ;f (zmyGe)f ckid f vlaom+rdK@e,ftwGi;f aus;&Gmaygi;f
100 ausmrf mS aexkid =f uwJh vlaygi;f 1000 eD;yg;[m pm;eyf&u
d mQ tusyt
f wnf; jy\emeJ@ &ifqidk }f uHKawG@ae&ygw,f? ppfwyfpcef;cs
xm;&mae&mawG/ wku
d yf jJG zpfymG ;&mae&mawGrmS u&if&mG om;awG[m pku
d yf sKd ;a&;tcuftcJ }uHKae&ovkd ppfrufjzpfymG ;aewma=umifh
54
ta&;awmfy*Hk sme,f
tcuftcJ yk}d uD;rm;aeygw,f? wcsKd @&mG awGrmS uav;oli,frsm;uko
d m tpm;tpmau|;Ekid +f yD; vl}uD;awGrmS pm;p&mr&Sv
d @kd tiwfcaH e&wmrsKd ;vnf;
&Sw
d ,f? jynfwiG ;f ppf&@J tedmHak wG us,jf yef@rvmatmif tajctae awGu awmif;qdak ew,f? wcsKd @jynfoal wG[m AH;k oH/ aoewfoaH wGa=umifh
wzufEidk if rH mS oGm;a&mufcv
dk a_H e=u&w,f? jynfoal wGcpH m;&wJh b0u cg;oD;vSygw,f?
e,fjcm;apmifw
h yfz@JG a&; vufrcHwhJ KIA wyfz@JG e@J ppftpk;d & vufeufuidk yf dyuQ[mvnf; ucsiaf wmifwef;rSm us,jf yef@vmw,f? ppftpd;k
&xk;d ppfa=umifh ucsijf ynfe,ftwGi;f u jynfoal wG[m a=umuf&@HG xw
d v
f ef@+yD; wkw-f Arme,fpyf&dS KIO xde;f csKyfxm;&m e,fajrtwGi;f 0ifa&muf
ckv
d aH_ e=u&w,f? uav;trsm;pke@J ouf}uD;&G,t
f dk trsm;tjym; ajy;vm =uygw,f? xkid ;f Arme,fpyfrS wkwAf rme,fpyf/ ucsijf ynfe,f ajrmufyidk ;f rS
&Srf;jynfawmifykdif; tv,fykdif;txd ppftpkd;& xkd;ppftajrmufoHrsm; yJhwifxyfvmvkd@ &Srf;trsdK;om; jynfolrsm;vnf; rdrd&yf&Gmukd pGef@v$wf+yD;
ab;uif;&ma'oawGudk ajy;vm=u&w,f? ppfab;oifw
h hJ a'ou ausmif;olausmif;om;rsm;vnf; ausmif;ocFr;f ukd pGe@f cmG +yD; xGuaf jy;vm=u&w,f?
1948 upwifcw
hJ hJ jynfwiG ;f ppf&@J '%f&m'%fcsuaf wGa=umifh jynfoal wG&@J b0[m qif;&JrjJG ymusaeqJyg? zqyvacwfrS e0w/ etz
acwftqufquf/ ppftpk;d &awG[m wkid ;f jynf&@J pD;yGm;a&;/ Ekid if aH &;/ ynma&;pwJjh y\emawG +idr;f csr;f pGm aqG;aEG;ajz&Si;f &r,ft
h pm; jynfoal wG&@J
tcGifhta&;awGukd t=urf;zufenf;eJ@ ajz&Sif;cJh=uw,f? e,fpyfa'ou ppfa&;xkd;ppfawG/ &Srf;awmifwef;ay:u xkd;ppfawG&J@ kdufcwfr_a=umifh
jynfwiG ;f u jynfov
l x
l }k uD;uvnf; pk;d &drw
f ek v
f y_ f aomua&muf=u&ygw,f? 48 ckEpS u
f pwifcw
hJ hJ jynfwiG ;f ppfr;D [m rD;cJjymzH;k b0uae jyefvnf
awmufavmif us,jf yef@vmaewm awG@=u&awmh &[ef;&Siv
f jl ynfoal wG b0ifEv
S ;kH r&$i+f yHK;Ekid f cHpm;ae&+yD?
'ga=umifh vlrsKd ;aygi;f pHjk ynfov
l x
l }k uD;&J@ jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;awmif;qdrk a_ wG yJw
h ifxyfvm+yD; q&m}uD;'*kew
f m&m/
trsKd ;om;'Dru
dk a&pDtzGcJ sKyf taxGaxGtwGi;f a&;rSL; a':atmifqef;pk=unf pwJh yk*K~ v
d af wGuvnf; jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; &&Sad tmif
}udK;yrf;oGm;r,fv@dk urBmukd a=unmcJ=h u+yD? =o*kwv
f 3 &ufae@u &Sr;f / u&if/ rGe/f csi;f / &ckid pf wJh wkid ;f &if;om; 5 ygwu
D &efuek +f rdK@rmS awG@qakH qG;
aEG;=u+yD; OD;ode;f pde&f @J v$waf wmfrmS +idr;f csr;f a&;aumfrwD zG@J pnf;oGm;r,fv@dk ajymcJ=h uw,f? vmr,fh 22 &ufae@ v$waf wmfrmS tckupd eP @J ywfouf+yD;
Oya'ykdif;t& bmawG wifjyrvJqkdwm aqG;aEG;cJha=umif;/ aemifvmr,fh jynfaxmifpkv$wfawmfrSmvnf; wifjyrSmjzpfa=umif; ajymqkdcJhw,f?
t"duaqG;aEG;cJo
h l SNDP rS OD;apmoef;jrifu
h
+idr;f csr;f a&;twGuf wkid ;f &if;om;vufeufuidk f tzG@J tpnf;awGe@J yg !Ed id_ ;f csiaf yr,fh tpk;d &u cGihf
rjyKvk@d vk@d qkyd gw,f? 'ga=umifh v$waf wmfudk t}uHjyKawmif;qdo
k mG ;&rSmjzpfw,fv@dk ajymygw,f?
OD;odef;pdeftpkd;& v$wfawmfqkdwm[m waoG;woHwrdef@qefwJh vuf!dK;axmif acgif;ndwfv$wfawmfyg? emZD[pfwvm&J@ kdif;pwuf
v$waf wmfe@J xl;rjcm;em;yg? 'ga=umifh "e&Si'f rD u
dk a&pDtcGit
hf a&; wifjyEkid cf iG ahf wmif uef@owfc&H wJh v$waf wmftrsKd ;tpm;[m ArmEkid if H vlrsKd ;aygi;f
pHk jynfoal wG&@J +idr;f csr;f a&;/ 'Dru
dk a&pDa&;awG/ vl@tcGit
hf a&;awGudk ajz&Si;f Ekid rf mS r[kwyf gb;l ? acwftqufqufu ppftpk;d &awG[m jynfwiG ;f +idr;f
csr;f a&;/ jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;awG wifjywkid ;f rsuu
f ,
G jf yK=uygw,f? jynfwiG ;f ppfudk azmufjyefwhJ wefjyefawmfveS af &;ppfe@J tEkid ,
f zl @dk tjyKwfwu
dk zf @dk
vky=f uayr,fh ratmifjrifygb;l ? olrEkid u
f ,
dk rf Ekid f tajctaeukd oabmayguo
f ifyh g+yD? jynfwiG ;f ppf&@J '%f&m'%fcsuaf =umifh jynfoal wG rGjJ ymusae+yD/
wkid ;f jynf[m urBmrh mS zG@H +zdK;wk;d wufr_ tedrq
hf ;kH tqifah &mufae+yD? jynfwiG ;f ppfw&m;cH[m b,fov
l ?J
'Dae@ acwftqufquf jzwfoef;vmcJ&h wJh jynfwiG ;f ppfw&m;cH[m zqyv vuf,mqk&d ,
S v
f pfe@J ppfAv
dk cf sKyf}uD; awGomjzpfw,fqw
kd m
&Si;f oxuf &Si;f vmaeyg+yD? jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; awmif;qkrd a_ wG[m tkypf ;dk ol vlwef;pm;awG vufcrH S taumiftxnfay:rSmyg?
olw@dk acwftqufqufrmS vnf; rsuu
f ,
G jf yKcJw
h ,f? tckvnf; bmvSnu
hf u
G ef @J jynfou
l dk vdrn
f mOD;r,fqw
dk m rodygb;l ? qufvufapmif=h unfh
zGichf somG ;&OD;rSmyg? 'gayrJh jynfoal wG&@J awmif;qkrd a_ wG[m &yfprJ oGm;ygb;l ? +idr;f csr;f a&;[m jynfo@l Ev
S ;Hk pdw0f rf; wu,fwrf;+idr;f csr;f apr,fh at;jr
aom a&pifyg? Armjynf+idrf;csrf;a&;/ urBmh+idrf;csrf;a&;[m vlrsdK;aygif;pHkjynfolawG&J@ tonf;ESvHk;u arG;zGm;vmwmyg? OD;odef;pdef tpkd;&opf&J@
jynfaxmifpv
k w
$ af wmfrmS rJcq
JG ;kH jzwf&ifvnf; +idr;f csr;f a&;r&Ekid yf gb;l ?
jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;&J@ tvkdtyfqHk;uawmh vlrsdK;aygif;pHkjynfolawG&J@ nD!Gwfa&;yg? tvkyform;/ v,form;/
tr_xrf;t&mxrf;/ ausmif;olausmif;om;/ wyfrawmfom;rsm;ygrusef pnf;pnf;vHk;vHk;eJ@ vufwGJrjzKwf nDnD!Gwf!GwfeJ@ wkdufyGJ0if=urS
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;&rSmyg? jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;ukd jynfolvlxk}uD;w&yfvkH; axmufcHyg0if+yD; a&&SnfZGJebJeJ@ rqkwfrepf
qufvuf awmif;qkdwkdufyGJ0ifoGm;=u&zkd@ trSefwu,f vkdtyfaeyg+yD? ?
Armjynf+idrf;csrf;a&;/ urBmh+idrf;csrf;a&; t"Gef@&Snfygap?
rkd;vif;0if;
ta&;awmfy*Hk sme,f
wrsuEf mS 0wKwkd
wcgu vSnf;wef;rSm
oef@Zif
tcsed u
f 1963 ck/ awmfveS af &;aumifpu
D jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;awGvyk zf @dk p+yD; jyifqifaewJh umvayg?h
tJ't
D csed w
f 0ku
d
f jrefrmwkid ;f &if;aq;;ukz@dk q+dk y;D awmbufu aqGrsK;d eD;pyf tzk;d tkw
d a,muf
ukb
d aqGav;&J@ ZeD;eJ@ om;orD;awG aexkid w
f hJ vSn;f wef;utdrrf mS a&mufvm+yD; 6 vavmuf aexkid o
f mG ;cJzh ;l w,f?
ukb
d aqGav;uawmh tJ't
D csed f k;d rxJrmS ayg?h
vrf;xJu vl wa,mufp ESpaf ,mufpuawmha=omft+idrrf aewwfwhJ awmu tzk;d }uD; wa,mufyg
vm;qk+d yD;awmh owdjyKvku
d rf =d uw,f?
'Dawmom; tbk;d }u;D uvnf; reuf rk;d aomuf+yq
D w
dk meJ@ wbufudk acgi;f rSm aygi;f / usK;d aevk@d oGyef ef;}uKd;eJ@
wkycf snx
f m;wJh rsurf eS u
f idk ;f ukd wyf/ 0g;wHjrufpnf;wku
d av; vufuqG+J y;D vrf;xJu tdraf wG&@J rsuEf mS pma&S@u tdru
f jyif
awGudk wHjrufpnf;vSn;f / oef@&iS ;f a&;vku
d v
f yk af y;/ vrf;xJu a&csr;f pifu a&tk;d awG a&jznf/h aemuf vrf;xdyu
f ewfueG ;f
av;ygrcsef oef@&iS ;f a&;ukd ykrH eS f 0wW&m;rysuf vkyaf ewwfw,f?
wcgwavawmhvnf; vrf;xdyu
f opfyift&dyaf tmufrmS ikww
f w
k u
f av; wa,mufwnf; oGm;xkid v
f @dk /
tem;rSm upm;ae=uwJh uav;awGe@J pum;ajym/ jzwfomG ;jzwfvm [kt
d onf 'DtonfawGe@J pum;pjrnf ajymae
wwfw,f?
uk,
d t
hf vkyef @J uk,
d f y_ af e=uwJh &yfuu
G x
f u
J vlawGuawmh ol@udk txl;wvnf *kjyKrd=uykH r&ygb;l ?
'Dvedk @J jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; aqG;aEG;yGaJ wGysu/f vlzrf;yGaJ wG p
wae@rmS awmh ppfum;awG/ axmufvrS ;f a&;awG vrf;xJ w&=urf; 0ifar$wt
hJ cg vrf;xJu olawGvnf; wthH
w=o jzpfuek =f uw,f?
awmom;tzk;d }uD;uawmh aq;uk+yD;vk@d awmjyefomG ;+yDw?hJ
'Dvedk @J nae xrif;=urf;0kid ;f rSm wa,mufu bma=umifrh sm; wae@u vrf;xJ ppfom;awG vmoGm;&wmwk;H vk@d
ar;awmh
wa,mufuAuy-u ocifcspf a&mufaew,f owif;&vk@d q+dk yD; ajymae=uwmyJwJ?h ukb
d aqGav;&J@
tdrb
f uf ar;xk;d jy&if; igawmh[kwrf ,frxifygb;l uGm/ odwt
hJ wkid ;f 'DaumifawG[m olw@dk om;trdawGudk t+iK;d xm;+y;D
t+rJwrf; vmaESmif,
h u
S af eusy[
J mvk@d rSwcf sujf yKygw,f?
wu,fyJ awmu tzk;d }uD;[m ocifcspyf v
J m;? tm%mykid af wGe@J axmufvrS ;f a&;awGuyJ opfuidk ;f ajcmuf
usK;d oH=um;wmeJ@ rk;d +yKdawmhrvm;qk+d yD; acsmufcsm;ae=uwmvm;? ?
56
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwumha&;&m
tmz&duwku
d f rdaewJh
bmvifused pf m
0if;xkduf
bmvifused pf m
used pf mtrsK;d rsK;d
tmz&du a'ocHvrl sK;d awGcsn;f ydyuQ jzpfwm r
[kwb
f ;l ? vljzLeJ@ vlrJ ydyuQ &Sw
d ,f? uk;d uG,w
f b
hJ mom
rwlnv
D @dk ydyuQ &Sw
d ,f?
awmiftmz&durSmu used pf mwrsK;d ? tck ql'efw@dk /
qkrd mvD,mwk@d rmS u ydyuQwrsK;d yJ? tJ'gawGvnf; bmvif
used pf moifh wm jzpfw,f?
57
ta&;awmfy*Hk sme,f
rmhufpf0g'
(NN)
ed ' gef ;
trsm;eJ@ 0kid ;f 0ef;+yD; 21 &mpk rmhupf 0f g'ukd &SmazGcsiv
f @dk
'D pmwrf;ukd a&;ygw,f?
jiif;ckHzkd@ r[kwfyg? tajz&Smzkd@yg?
tckumvrSm urBmah wmfveS af &; (WR) ukd a&;ol ajymol
rsm;rsm; r&Syd gb;l ? &Sw
d t
hJ enf;pkuav;uvnf; xa&mfpuDtEG,0f if
awG jzpfygw,f?
bmyJjzpfjzpf (WR)eJ@ ywfouf+yD; rmhupf v
f eD if0g'aD wG a&;
wmukd zwfrw
S af vhvmovkd tpktzG@J uav;awG a&;wmvnf; zwfyg
w,f? olw@dk bmajymovJ bmvkyo
f vJqw
dk m odcsiv
f @dk yg?
rmhupf /f tde*f ,f/ vDeifw@dk u trsm;}uD; a&;cJyh gw,f? pmtky/f
pmwrf;/ aqmif;yg;/ ay;pmawGu axmif aomif;cs+D yD; &Syd gw,f? tm;vk;H
rzwfEidk yf g? 'gayrJh ta&;}uD;wmawG (WR) eJ@ ywfouf+yD; a&;wm
awGawmh vufvrS ;f rDor# tawmfrsm;rsm;ukd zwfc&hJ ygw,f? Auy
ygwrD xlaxmifrD avhvma&;tpk0ifb0u tcktxd zwfcw
hJ mqkad wmh
rsm;ygw,f? pdwx
f J pGaJ ewmawG &Syd gw,f?
tck avhvm&&Scd supf mwrf;ukd a&;awmh pdwx
f J jzpfay:
vmor#ukd a&;ygw,f?
(rl&if;) pmtkypf mwrf;/ ay;pm/ aqmif;yg;awGudk uk;d um;wm
awmh rvkyyf g? uk,
d ahf vhvm&&Scd suu
f ydk J ajymcsiv
f @dk jzpfygw,f?
vkd wkd &Si;f ta&;tom;a=umifh xdcu
dk o
f mG ;rdwm&S&d if cGihf
v$wfapcsifygw,f?
tyk d i f ; (1)
rmh u f p f td e f * ,f w k d @ ajymwJ h urB m h a wmf v S e f a &;(WR)
olw@dk (2)OD; yl;wGaJ &;wJh uGejf rLepfa=unmpmwrf;rSm ol
58
ta&;awmfy*Hk sme,f
a=umifh +idr;f csr;f pGm jzpfEidk w
f ,fv@dk olw@dk awG;rdwmyJ? 'g[m tcsuf
tvufrmS ;ay:rSm tajccH+yD; 'Dtjrif wnfaqmufrw
d myJ qkw
d mukd
vnf; oda&m tjrefjyifypfvkduf=uwmyJ?
tcsut
f vufrmS ;ay:rSm tajccHrv
d @dk rSm;wmawG awmf
awmfrsm;ygw,f? olw@dk acwfu owif;rSe&f zk@d u rvG,b
f ;l ? odyH`
ynm&Siaf wGe@J orkid ;f a&;olawGuvnf; trSm;awG a&;avh&w
dS ,f?
tJ'gudk uk;d um;rd&if olw@dk vnf; rSm;awmhwmyJ? tdE,
dN rSm ta&S@
tdE,
dN ukr%
` u
D ukvm;awG trsm;}uD;ygwhJ ukv
d edk pD pfwyf}uD; xl
axmifxm;wm &Sad =umif; rodv@dk tJ'v
D dk awG;rdwmyJ jzpfw,f?
'guvnf; olw@dk (2) OD; tjrifzvS,=f uwJh tjyeftvSef
ay;pmawG(olwkd@twGuf vGef+yD;rS awG@+yD;) pmtkyfxkwfvkd@ od&
wmyg?
tm&Swu
dk u
f e,fcs@J qef@usiaf &;orm; v_y&f mS ;wufu
olawGudk aG;cs,+f yD; U T E rSm rmhupf 0f g' vDeif0g'ukd tajccH
u p+yD; oif=um;ay;w,f? ausmif;+yD;oGm;wJh ausmif;qif;awGu
uk,
d w
hf idk ;f jynf uk,
d jf yef+yD; uGejf rLepfygwaD wG xlaxmif=uwmyJ?
(1920-1930) (10) ESpt
f wGi;f rSm tm&SygwaD wG ay:vmwm jzpf
w,f?
U T E ukd vDeif bma=umifh xlaxmifovJ
(1917) wke;f u vDeifu rmhupf /f tde*f ,fw@dk }uHqcJo
h
vkdrsKd;(WR) jzpfr,fv@dk xifcw
hJ ,f? txl;ojzifh *smreDrmS awmf
vS e f a &;jzpf r ,f v k d @ xif c J h w ,f ? *smreD r S m om awmf v S e f a &;
atmifjrif&if jyifopf/ t*Fvef/ tar&duef tm;vk;H ukd ys@H E@HS ul;puf
59
ta&;awmfy*Hk sme,f
ajym=unfhw,f? 'DtcsdefrSm 'gawG rpOf;pm;eJ@/ zufqpfawmf
vSeaf &; vkyzf @dk yJ pOf;pm;-vk@d ajymvk@d aemufqw
k cf &hJ w,f? 'D
udpPukd ola&;wmrSm wrsKd; a&;xm;w,f? ocifoef;xGef;&J@
armufrmr_vv
dk dk jzpfatmif a&;w,f? ocifp;dk ukad jymawmh ocif
pk;d u vufcw
H ,f? 'gayrJh ocifp;dk tvHeu
D Ekid if w
H umu 0kid ;f
y,fcx
H m;&wmyJ? bmtquftoG,rf S r&Sb
d ;l ? aemufusawmh
qk&d ,
S v
f pfygwD ukAd aqGudk uyf+yD; oGm;&w,f? yg&rD mS aomif
wifw,f/ Akv
d af e0if;eJ@usrS armfpukd a&mufw,f? [krd mS u ck
&Su&f @J {nfo
h nf jzpfcw
hJ ,f?
ukcd spv
f id_ f U T Ewufa&; a&m*gxwke;f u wu,f
awmh U T E r&Sad wmhb;l ? uGerf ifwef(wwd, tifwmae&Sif
e,f) zsuo
f rd ;f +yD;+yD? qGe,
f ufqifwuUov
dk f awmif r&Sad wmh
bl; xifygw,f? armfpukrd mS &Sw
d hJ wuUov
dk f awGrmS yJ ausmif;
wuf=u&awmhwJh umvyg?
=um;azmuf ajymcsiw
f m +yD;yg+yD?
tyk d i f ; (2)
rd r d & J @ avh v m&&S d c suf r sm;(ok d @ r[k w f ) rd r d & J @
pOf ; pm;csuf r sm;
vD e if bmvk y f o vJ
*smreDawmfveS af &;om ratmifjrif&if igw@dk ;H_ +yD
vk@d ,wdjywfajymcJw
h hJ vDeifu WR ukd wjcm;enf;eJ@ pOf;pm;
=unfw
h ,f? a&S@wef;a&mufawGu rawmfveS &f if ukv
d edk w
D idk ;f
jynfawGu jynfoal wGu awmfveS rf mS yJ-qk+d yD; wwd,tifwm
ae&Sief ,f xlaxmifw,f? UTE ta&S@zsm; vkyo
f m;wuUov
dk f
zGifhw,f?
('Dae&mrSm =um;azmuf+yD; od&or# ajymygr,f?)
ajymrSmu (2) ckyg? U T E ausmif;qif; [kcd srD if;u
ol@widk ;f jynfrmS uGejf rLepfygwD wnfaxmifovkd wzufuvnf;
wwd,tifwmae&Sief ,f&@J uk,
d pf m;vS,t
f jzpfe@J rav;,m;
uGejfrLepfygwu
D v
dk nf; zG@J pnf;ay;cJh w,f? (1930) rSm zG@J wmyJ?
ArmjynfrmS u rzG@J jzpfb;l ? (1930) txd u|eaf wmf
wk@d &@J tawG;tac:u r&ifu
h suaf o;vk@d y?J rif;avmif; 0g'
u rvGwu
f |waf o;vk@d y?J (q&mpH olyek x
f csed yf )J
rmhufpf0g'pmayeJ@ awmfvSefwufuwJhvli,f r
aygif;pyfrdwmvkd@yJ ,lqygw,f?
1936 rSmawmh pwifaygi;f pyfryd g+yD? 'gayrJh (3) ESpf
=umrS (1939 usr)S Auy xlaxmifEidk w
f ,f? (1300 jynfu
h srS
tajctae &ifhusufvmvkd@ jzpfygw,f)
aemufta=umif;wckuvnf; Armjynf&@J yx0D t
aetxm;yJ? Armjynfu ta&S@awmiftm&S(tif'kdcsKdif;em;
u|e;f qG,)f xJ ygovm;? awmiftm&S / tdE,
dN eJ@ ykq
d ufpyf
ovm; -qkw
d u
hJ pd P rjywfom;bl;? ta&S@awmiftm&SxrJ mS vk@d
owfrw
S &f if puFmyltajcpku
d f tifwmae&Sief ,f&@J AsLku
d OD;pD;
+yD; Auy zG@J ay;&rSmyg?
tdENd,eJ@ wwGJwnf;vkd@yJ owfrSwfvkd@ aemufusrS
+Adwo
d # tifyg,mxJygwhJ Armjynf&@J uGejf rLepfygwu
D dk zG@J &wm
yg?
aemuf }uKHvkd@ajymr,fh udpPwck? odyfta&;r}uD;
ygbl;? ukdcspfv_dif(ukdukdarmif}uD;) &J@ U T E wufcsifwJh
a&m*gu ygwDwGif;rSm vlodrsm;ygw,f? ocifoef;xGef;ukd
60
ta&;awmfy*Hk sme,f
Za0Z0g xifygw,f? a&mrorkdif; ravhvmzl;vkd@yg? avhvmzl;ol
rsm;u ynmjzef@a0&if tusKd;&Sdygvdrfhr,f?
(NN)
pmrl&iS rf sm;ok@d
- 2008 tajccHOya' wku
d zf suaf &;/ jynfo@l tiftm;pkpnf;a&; &nfreS ;f csujf zifh
ta&;awmfyHk *sme,ftwGuf pmrlrsm; zdwaf c:tyfygw,f?
- ta&;awmfyHk *sme,fukd awmfveS af &;umvwav#muf a&&Snx
f w
k af 0oGm;rSm jzpfygw,f?
- aqmif;yg;rsm;/ tEkynmzefw;D r_trsK;d rsK;d /eJ@ &opmay/ umwGe;f rsm; ay;yk@d Eidk yf gw,f?
- aqmif;yg;yg tcsut
f vufrsm;uawmh ckid rf mwdusz@dk vkyd gw,f?
&nfne ;f (Ref;) zk@d vk&d if twdtus azmfjyzk@d vnf; vkyd gw,f?
- pmrlay;yk@d &if swptbn@yahoo.com qkw
d hJ vdypf meJ@ ay;yk@d Eidk yf gw,f?
av;pm;pGmjzif
h
pmwnf;tzG@J
61
ta&;awmfy*Hk sme,f
*sD;uJvfESifh[kd'f
armifoef;jra&$
wae@oY vef'ef+rKd @ vlpnfum;&mt&yf&dS oef@&iS ;f pnf
um; vif;vufaps;qdik rf sm; awmufyaps;0,frsm;jzifh ESpv
f zkd ,
G f
vrf;oG,fwcktwGif; a&S@ae}uD;tufwmqef rdwfaqGwOD;
ESit
hf wl vrf;av#muftvm rdwaf qGu tjzpftysuw
f &yfukd
ajymjyonf? 4if;rdwaf qGonf yGv
J rf;obiftaysmt
f yg; cHrk ifol
wOD;jzpfum tufwmqefEiS hf toGiv
f uQ%mrwlaomfvnf;
olw@kd EpS Of ;D bma=umifh rdwaf qGjzpf=uonfukd b,forl rS oday?
vrf;oG,t
f qH;k rSm arSmifrnf;qef;=u,f jywif;aygurf hJ taqmuf
ttHw
k vH;k &S+d yD; wHcg;r}uD;rSm vlac:acgi;f avmif;vnf; wyfqif
rxm;/ vufuikd b
f v
k nf;r&S/d zkerf sm;jzifn
h pfywfaeum avScg;xpf
ay: npfayaeaomuav;rsm; ta=umuftvef@rhJ aqmhupm;
aeonfukd rnfou
l rSwcH g;zGi+hf yD; olw@kd uakd rmif;xkwjf cif;vnf;
r&Sad y?
eHeufo;kH em&D arSmifru
kd o
f nfah qmif;weHeuf tufwm
qef.rdwaf qG tdrjf yeftvm xdv
k rf;ray:wGif ajy;vmaeaom
uav;ri,fav;wOD; cyfyyk v
k w
l a,mufEiS hf kww
f &ufwu
kd rf +d y;D
uav;rav; vJusomG ;onf? xdv
k u
l cyfat;at;yif vJaeonfh
uav;rav;tay: ol@bw
G zf ed yfjzifw
h ufeif;u ausmjf zwfomG ;
onf? a=umufvef@w=um; atmf[pfi,
kd akd eaom uav;rav;udk
'Dtwdik ;f ypfxm;cJah vonf? vlrqefonfv
h yk &f yf jzpfonft
h wGuf
ol@aemufuakd jy;vdu
k u
f m zrf;qGx
J m;vdu
k o
f nf? xdyk *k Kd~ vfonf
tvGeu
f akd t;wdat;pufEikd v
f +S y;D ol@t=unfo
h nf raumif;qd;k 0g;
qefum &ifxaJ tmf*vDqefomG ;ayonf? r=umrD vlpv
k al 0;jzpf
vmum uav;rav;.rdom;pkEiS hf q&m0efvnf; a&mufvm
onf? xdv
k u
l rmewcGo
J m;ESihf +*Kd [=f unf=h unfu
h m b,favmuf
avsm&f rvJv@kd ar;onf? aemufq;kH rSm aygiw
f pf&m avsmaf =u;
ay;&ef oabmwlvu
kd o
f nf? xdv
k u
l olw@kd ukd aemufwzef +*Kd [f
=un =hf unf+h y;D xdt
k rd }f u;D od@k ac:oGm;avonf? aomhxw
k /f wHcg;
zGihf tdrx
f 0J ifomG ;onf? c%aejyefxu
G v
f mum a&$om;jzifh q,f
aygicf suv
f ufrw
S jf zifh aygif 90 ay;onf? csuv
f ufrw
S af y:rS
emrnfonf vlord sm;onfh *k%o
f a&&Syd *k Kd~ vfwOD; jzpfaeav
onf? q&m0ef.ouFmruif;r_ukd jrifawG@&onft
h cg xdv
k u
l
ryle@J b%fziG w
hf t
hJ xdapmif+h yD; olu,
kd w
f ikd f aiGxw
k af y;r,f[k
qdo
k nf? wu,fygyJ csuv
f ufrw
S u
f vnf; trSeyf /J aiGxw
k f
vd@k &+y;D uav;rav;&J@ro
d m;pkukd ay;vdu
k yf gonf?
csuv
f ufrw
S af &;ay;olu tJ't
D rd rf mS yJaeovm;
a&S@ae}u;D tufwmqefu ar;vdu
k o
f nf?
u|eaf wmfrar;csib
f ;l rdwaf qGuajzonf? u|ef
awmht
f awG@t}uHKt& odypf yfpw
k mraumif;bl;? raumif;
wJt
h ajzudk od&jcif;[m tawmfq;kd wJu
h pd jP zpfwwfw,f?
twefi,fav#mufvm=u&if; tufwmqefu cifAsm;ajym
wm rSeyf gw,f/ 'gayrJh uav;rav; udk wufeif;oGm;wJv
h &l @J
emrnfukd u|eaf wmfoEd ikd rf vm; ol@yykH ef;u b,fvv
kd J ?
ol@emrnfu rpPwm[d'k v
f @kd ajymwmyJ =unf&h
wmwrdsK;}u;D yJ/ ykyk *ifww
kd kd oefrmyH&k w,f/ wpHw
k ck vGaJ csmaf e
yHyk /J pufqyk &f &HG mS rESp+f rKd @p&maumif;w,f/ r[kwaf o;bl; rke;f
p&mudkaumif;wm u|efawmfol@udk jrifjrifcsif; tjrifuyf
rdw,f?
olaomhxw
k +f yD; wHcg;zGiw
hf maocsmovm;?
bmjzpfv@kd v/J vGecf w
hJ w
hJ ywfuawmif wHcg;aomh
zGihf 0ifomG ;wm awG@vu
kd af o;w,f?
xl;qef;vd@k aygAh sm/ cifAsm;awG@wt
hJ wdik ;f yJ csuv
f uf
rSwyf ikd &f iS &f @J emrnfukd cifAsm;udk u|eaf wmfrar;bl;/ bmjzpfv@kd
vJqakd wmh u|eaf wmfoad evd@k yJ ?
csuv
f ufrw
S yf ikd &f iS Ef iS hf tdr}f uD;&Sirf mS a'guw
f m*s;D
uJvf qdo
k l odyyH` nm&Siw
f OD;jzpfI =uifemoem;wwfo/l tvSL
twef; &ufa&mol vl}u;D vlaumif;wOD;jzpfavonf? olonf
a&S@ae }uD;tufwmqef. ausmif;aezufoil ,fcsi;f vnf;jzpf
62
ta&;awmfy*Hk sme,f
tr_onfwOD;vnf; jzpf.? xdknaecif; npmpm;+yD;aemuf
tufwmqefonf ol@tr_onf ay;tyfxm;aom aowrf;pm
wapmifukd xkwzf wfaerd&if; pdwrf oufrom jzpfaeavonf?
aowrf;pmudk a'guw
f m*s;D uJv.
f vufa&;jzifah &;um ud,
k w
f ikd f
vufrw
S f a&;xd;k xm;onf? aowrf;pmwGif ,ckvkd a&;xm;onf?
tu,fI u|EkfyfuG,fvGefcJhaomf odk@r[kwf oHk;v
xufausmI
f aysmufq;kH aecJah omf/ u|Eyfk yf ikd q
f ikd o
f r# t&mtm;
vH;k tm; u|Eyfk .
f csprf w
d af qG [d'k t
f m; v$t
J yfay;apvdyk gonf?
(ESpf)
aemufwESpaf vmuft=um vef'ef+rdK@&@J nwn vrf;r
}uD;wckay:wGif &ufpuf=urf;=uKwfaom vlowfrw
_ &yfjzpfymG ;
cJo
h nf? towfc&H olrmS pdwo
f abmxm;jynf0h aom touf
t&G,}f uD;&ifo
h nfh vl}uD;vlaumif;wOD;jzpfI vrf;av#mufww
k f
jzifh ta=umif;rJh raorcsi;f }udrzf efrsm;pGm du
k o
f wfc&H jcif; jzpf
onf? vlowform;rSm wjcm;r[kw/f [d'k yf if jzpfonf? tcif;
jzpfymG ;&mae&mwGif vlowform; toH;k jyKcJo
h nfh xufyikd ;f usKd ;
aeaom vrf;av#mufww
k u
f v
kd nf; odr;f qnf;&rdonf? vrf;
av#mufww
k rf mS a'guw
f m*s;D uJv.
f wkwjf zpfonf? [d'k u
f kd &Sm
rawG@/ aysmufjcif;rvS aysmufomG ;onf?
[d'k f aysmufomG ;+y;D aemuf a'guw
f m*s;D uJvu
f kd rdwaf qG
o*F[rsm;=um; aysmaf ysm&f i$ &f i$ jf zifh jyefawG@&onf? bk&m;ausmif;
vnf; rSerf eS w
f ufonf? olu tufwmqefukd ,ckvakd jymonf?
cifAsm;udk u|eaf wmf uwday;ygw,f? u|eaf wmf [d'k u
f kd
b,fawmhrS xyfrawG@awmhb;l ? tvGeq
f ;kd wJu
h pd yP gy?J ole@J u|ef
awmf jywf+y?D [d'k u
f kd u|eaf wmf *krpdu
k b
f ;l ? u|eaf wmf*h %
k f odumQ
udyk J u|eaf wmfpOf;pm;aewmyg?
aemufEpS v
f avmuft=umwGif a'guw
f m*s;D uJvu
f
{nfo
h nfrsm;udk vufcaH wG@qzkH @kd jiif;qefjyefonf? tufwmqefu
awG@qckH iG &hf zd@k t}urd }f urd cf iG ahf wmif;aomfvnf; ol aexdik rf aumif;
onft
h wGuf cGiv
hf w
$ &f efawmif;yefonfh jyef=um;csuu
f o
kd m vuf
cH&&So
d nf? wae@ tufwmqefonf olEiS *hf s;D uJvw
f @kd. &if;csmaom
rdwaf qGvnf;jzpf ausmif;aezufvnf;jzpfol a'guw
f mvif&efxH
tvnftywfa&muf&o
dS nf? vif&efu tufwmqefukd vufcaH wG@
qHkaomfvnf; ol@=unfh&onfrSm kwfw&uftdkpmoGm;ovdk
ydecf sK;H nKd ;a&mfae+y;D aocge;D vlrrmwa,mufEiS hf wlaeojzifh tuf
wmqefonf acsmufcsm;oGm;ayonf? olu *s;D uJvt
f rnfukd
ol@trd rf mS rajymzd@k wm;jrpfonf? aemufwywft=umwGif a'guf
wmvif&ef uG,v
f eG o
f mG ;jyefonf?
a'guw
f mvif&ef -vufa&;jzifh rdrx
d v
H yd w
f yfxm;aom
yk*~dKvfa&;ay;pmwapmifudk tufwmqefvufcH &&Sdonf?
pmtdwu
f akd zmufvu
kd af omtcg aemufxyfpmtdwf wvH;k xGuf
vmI pmtdwaf y:wGif ,ckvakd &;xm;onf? a'guw
f m*s;D uJvf
raoqH;k cif od@k r[kwf raysmufq;kH cif Tpmtdwu
f kd rzGiyhf gEiS @f ?
rdwaf qGwOD;aoqH;k +y;D aemufrw
d af qGwOD; pdw'f u
k aQ &mufaecsed rf mS
ud,
k rfh supf d ud,
k f r,HEk ikd af vmufonfh pum;vH;k rsm;udk zwfvu
kd &f
aomfvnf;/ tvGef ;kd om;ajzmifrh wfonfh yk*Kd~ vfwOD;ESihf a&S@ae
wOD;vnf;jzpfonfEiS t
hf nD tufwmqefonf ol.rdwaf qGEiS hf
63
ta&;awmfy*Hk sme,f
xm;aom pmoH;k apmifxu
G v
f monf? yxrpmu aowrf;pm
jzpfonf? ,cifaowrf;pmESihf rwlwmu um,uH&iS u
f ol@&@J
useyf pPn;f OpPmtm;vH;k udk [d'k o
f @kd ay;tyfcjhJ cif;r[kwb
f J ol@rw
d f
aqG}uD;tufwmqefo@kd ay;tyfcjhJ cif;yJjzpfonf? 'kw,
d pmu
,ae@ae@pjGJ zifh a&;xm;jcif;jzpfonft
h wGuf a'guw
f m*s;D uJvf
,ae@ txd touf&iS af eao;onfrmS xif&mS ;ayonf? pmwdk
uav; wapmifom jzpfonf?
csppf mG aomtufwmqef
'Dpmudk cifAsm;zwfaecsed w
f iG f u|eyf af ysmufu,
G o
f mG ;
+yD; jzpfonf? aus;Zl;jyKI tdrjf yef+yD; vif&ef.pmudk zwfygav?
'Daemuf u|Eyfk .
f 0efccH suu
f kd zwfyg?
uHta=umif;rvSpmG pdwrf csr;f ajr@jzpf&aom oifrh w
d f
aqG
[ife&D *s;D uJvf
(oHk;)
a'guw
f mvif&ef.pmrSm atmufygtwdik ;f jzpf.?
vGecf ahJ omav;&ufu pgwu
kd rf aS eI *Ds;uJvf vufa&;
ESihf ud,
k w
f ikd af &;xm;aom pmwapmifvufc&H &So
d nf? pmu rdwf
a[mif;aqGa[mif;wOD;taejzifh tultnDw&yf awmif;xm;
jcif; jzpfonf? ol@tdr"f mwfccJG ef;wGi;f &Sd "mwkaq;&nfyv
k if;
aq;r_e@f xyk Ef iS hf aq;rSww
f rf;pmtkyw
f tkyu
f kd oGm;,lay;&efEiS hf
noef;acgif,HwGif a&mufvmrnfh {nfhonfvlpdrf;wOD;tm;
ay;vdu
k &f efjzpfayonf? ol@toufEiS phf w
d +f idr;f csr;f r_onf rdrt
d
ay: wnfaeojzifh rysurf uGuaf qmif&u
G yf g&ef awmif;yefxm;
onf? a=umufrufz,
G f ab;'kuw
Q &yfEiS hf ol}uHKawG@ae&+yD; rdrd
omv#if u,fwifEikd rf mS jzpfa=umif; a&;om;xm;avonf?
*s;D uJvf ;l oGm;+yD[k u|Eyfk w
f u
G v
f u
kd af omfvnf; rdwf
aqG rnfonf rdwaf qGomjzpfojzifh olcikd ;f onft
h wdik ;f u|Eyfk f
vkyaf qmifay;cJyh gonf? xdn
k oef;acgi,
f w
H iG f *s;D uJvv
f w
$ v
f u
kd f
aom vlprd ;f {nfo
h nf a&mufvmonf? xuf rwefwq}u;D
rm;onfh t0wftpm;ukd 0wfqifxm;onfh rESp+f rKd @p&m ykyw
k w
k f
wkwv
f pl rd ;f u u|Eyfk x
f rH S uwdwckawmif;onf? u|Eyfk t
f aejzifh
tcef;xJrx
S u
G v
f u
kd xGuo
f mG ;Edik +f yD; od@k r[kwf odyeH` nf;us &Si;f
rjyEdik o
f nfh r,H=k unfEikd zf ,
G f prf;oyfrw
_ &yfukd apmif=h unfEh ikd f
a=umif;ajymonf? olbmajymaeovJ u|Eyfk f em;rvnfyg/ cyf
a=umifa=umifieJEiS hf wd;k aeygaygv
h m;[k wGuq
f aerdonf? 'gayrJh
u|eyf t
f cef;xJrmS yJ aecJyh gonf? olonfzefcu
G w
f vH;k wGif "mwk
aq;&nfEiS hf aq;r_e@f rsm;a&mpyfum wcsw
D nf;armhcsvu
kd o
f nf?
ol@cE<mud,
k w
f ckv;kH v_ycf gaeum touf&LS vnf; jyif;xefvmyg
onf? wc%csi;f rSmyif olonfwpwp t&yf&n
S v
f m }u;D xGm;
vm rsuEf mS vnf; rnf;jymoGm;&mrS toGiaf jymif;vm/ aemufq;kH
u|Eyfk f rsupf ad &S@arSmuf jzLa&mfcsnehf @J wke,
f ifpmG &yfaeolrmS [if
e&D *s;D uJvyf if jzpfayawmhonf?
xdn
k u rsu&f nfvnfjJG zifh *s;D uJvf zGi[
hf 0efccH suu
f kd
u|Eyfk jf yefa&;jyzd@k rwwfEikd yf g? u|Eyfk rf mS om aomuAsmyg' jzpf
usecf yhJ gonf? odyyH` nm&Siw
f a,muftaejzifh r,H=k unfEikd zf ,
G f
udpw
P &yfukd rsu0f g;xifxif jrifawG@ae&ygonf? tdypf ufjcif;um;
u|Eyfk x
f rH S xGuaf jy;oGm;acs+yw
D um;? u|Eyfk f wm&Snf rae&awmh
bl;qdo
k nfukd tvdv
k kd odaeygonf? u|Eyfk f aemufq;kH ajymvdk
onft
h csurf mS *s;D uJvf ajymjycsut
f & xdn
k u u|Eyfk t
f rd o
f @kd
a&muf&dS vmonfh raumif;qd;k 0g;aumif. trnfrmS [d'k jf zpf+y;D
vlowfrj_ zifh ykvyd b
f ufu tvd&k adS eol jzpfonf qdo
k nft
h csuf
yif jzpfonf?
a&S@ae}uD;tufwmqefonf pdwfacsmufcsm;pGmjzif@
a'guw
f mvif&ef.pmudk zwf+_ yD;aemuf a'guw
f m*s;u
D v
J .
f
0efccH suu
f kd qufvufzwfonf?
a'gufwm*sD;uJvf.0efcHcsuf
u|Eyfk u
f kd 18 ckEpS w
f iG af rG;zGm;onf? u|Eyfk o
f nf use;f
rmoefprG ;f aomcE<mud,
k f xufjrufonfOh m%f&nfjzifh atmifjrif
aomodyyH` nm&Siw
f OD;tjzpf aumif;rGeaf omtem*wfukd qufcH
xm;ygonf? u|Eyfk o
f nf yifu,
kd t
f m;jzifh tvky}f uKd ;pm;ol wOD;
jzpfonfh tm;avsmpf mG u|Eyfk Ef iS o
hf ufw&l ,
G w
f v
l il ,fv&l ,
G rf sm;
tjyifxGuf vnfywfaysmfyg;aecsdefwGif u|EkfyfrSm tzdk;tdkw
a,mufvkd tvkyx
f J ydaeonf? jyifytjrifrmS av;euf}udK;pm;
+ird o
f ufonfh pdu
k v
f uQ%m &Sad omfvnf; aemufu,
G rf mS wuf
u aysmf i$ f vnfywfaysmyf g;vdak om pdu
k v
f uQ%m &Sad eojzifh
u|Eyfk t
f zd@k tawmfroufrom jzpf&onf?
vlwikd ;f rSm pdu
k v
f uQ%mESprf sKd ;&So
d nf? cE<mud,
k w
f ck
xJwiG f vlEpS rf sKd ; twlwuG aeaeonfh oabmjzpfonf? b,f
avmuf qef;=u,fvu
kd yf govJ? 'DEpS cf u
k kd cGx
J w
k v
f u
kd +f y;D taysmf
}uKd uo
f u
l kd aysmcf iG ahf y;vdu
k /f tav;teuf}uKd uo
f u
l kd av;euf
cGiahf y;vdu
k ?f TonfrmS rjzpfEikd af omt&m r[kwaf y? pdu
k f
ESpcf u
k kd ol@cE<mud,
k Ef iS o
hf @l rsuEf mS oD;jcm;pDcx
JG w
k v
f u
kd Ef ikd o
f nfh
aq;0g;w&yfukd azmfxw
k zf @kd u|Eyfk }f udK;pm;ygonf? aemufq;kH rSm
aq;0g;w&yf u|Eyfk af zmfxw
k Ef ikd cf o
hJ nf? tawmf=um=um csw
D kH
cswkH jzpfae+y;D aemuf jyif;jyonfq
h EN. v_@H aqmfra_ =umifh aq;
udk u|Eyfk af omufvu
kd o
f nf? tjyif;txefemusirf E_ iS t
hf wl u|Eyfk f
.tmHo
k nf csmcsmvnfomG ;ayonf? emusirf a_ vsmyh g;+y;D owd
jyef&vmonft
h cg xl;jcm;ESpv
f @kd z,
G f cHpm;r_w&yfay:ayguv
f m
onf? pdwf ikd ;f pdw=f urf;awG u|Eyfk pf w
d t
f mHw
k iG f uckejf rL;wl;ae
=uonf? u|Eyfk o
f nf ydrk Ekd yk sKd aygyh g; vGwv
f yfoefprG ;f tyltyifrhJ
jzpfvmonf? raumif;qd;k 0g;qefayr,fh u|Eyfk f ESp+f cKu
d af eonf?
od@k &mwGif u|eyf f ykomG ; ao;oGm;onfukd owdjyKrd
onf? rSex
f w
J iG f ykyk *ifww
kd kd raumif;qd;k 0g;waumif. t=unfh
jzifh u|Eyfk u
f =kd unfah eaom [d'k q
f o
kd u
l kd u|Eyfk af wG@vu
kd &f onf?
u|Eyfk o
f nf kyaf jymif;kyv
f aJ$ q;udk tjrefazmfpyfum xyfaomuf
vdu
k jf cif;jzifh aemufwzef emusiu
f u
kd cf J rl;a0jcif;ESit
hf wl *s;D uJvf
pdwEf iS *hf s;D uJvu
f ,
kd f jyefjzpfvmcJyh gonf?
u|Eyfk .
f [d'k b
f 0 pufqyk zf ,
G f vef'efn vrf;}uKd vrf;
=um; taysmt
f yg; pGephf m;cef;rsm;ta=umif; tao;pdwf rajym
vdak wmhyg? vlwikd ;f rSm taumif;ESit
hf qd;k 'Gew
f aJG eaomfvnf;
[d'k u
f awmh taumif;qdI
k r&So
d avmufjzpfonfh &mZ0wf
64
ta&;awmfy*Hk sme,f
aumif waumifom jzpfygonf? 'ga=umif@ *s;D uJvEf iS hf vH;k vH;k jcm;
em;aom oGijf yifvuQ%m &Sad ejcif;jzpfonf? raumif;qd;k 0g;udk
avSmiftrd x
f rJ S v$wv
f u
kd rf +d yD? =umav xde;f &cufav jzpfvm+yD?
wnrSm vrf;ay:wGif uav;i,fwa,mufukd wufeif;ypfco
hJ nf?
u|Eyfk v
f ufrw
S jf zifh csuv
f ufrw
S w
f apmif avsmaf =u;ay;cJ&h onf?
weHeufcif; u|Eyfk t
f yd &f mtx xl;qefonfch pH m;r_ w&yf
a=umifh wpHw
k ckrmS ;,Gi;f aea=umif; owdjyKro
d nf? ud,
k v
hf uf ud,
k f
=unfv
h u
kd rf o
d nft
h cg td;k aigaig ndKarSmifyed v
f DS tarG;xlxl vuf
=urf;}uD;udk awG@vu
kd &f onf? *s;D uJvt
f jzpf tdyaf ysmo
f mG ;aomf
vnf; tdy&f mEd;k aomtcg [d'k t
f jzpf Ed;k vmjcif;jzpf.? u|Eyfk f t}u;D
tus,f acsmufcsm;oGm;onf? u|Eyfk .
f cE<mud,
k Ef iS hf pdwo
f Emef
twGuf u|Eyfk .
f pdwaf umif;ESihf pdw,
f w
k w
f @kd wdu
k yf q
JG ifae=uav+y?D
[d'k t
f jzpfrS *s;D uJvt
f jzpf ajymif;zd@k twGuf aq;udk ESpq
f aomuf
ae&onf? Tt&mESpcf t
k euf wckcu
k kd a&G;&awmhrnfukd u|eyf o
f d
aomfvnf; ysi;f &d+i;D aiG@z,
G f *s;D uJvt
f jzpf qufvuf raecsipf w
d u
f
tom&&So
d mG ;+yD;/ wnrSm wd&p>mefikd ;f waumif jzpfonfh [d'k u
f kd
taESmiftzG@J rS wcg;zGihf v$wv
f u
kd rf ad vonf? xdn
k u u|Eyfk o
f nf
vl}u;D vlaumif; wa,mufukd bmta=umif;rSr&Sb
d J =urf;=uKw&f uf
pufrt
_ ay: =unfE;l onhpf w
d jf zifh raorcsi;f du
k o
f wfvu
kd o
f nf?
*s;D uJvt
f jzpf jyefvnfa&muf&v
dS monft
h cg u|Eyfk o
f nf 'l;axmufikd
au;+yD; bk&m;ocifxH cGiv
fh w
$ zf @kd wdik w
f nfrad yonf? bk&m;ocif
u,fawmfryl g? u|Eyfk o
f nf [d'k u
f kd ay;xm;onfh wHcg;aomhudk csKd ;
ypf+yD; v$iyhf pfvu
kd o
f nf? oGm;ayawmh [d'k ?f
aemufae@wiG f vlowfrE_ iS hf vlowform;[d'k o
f wif;onf
vef'efw+rdK@v;kH ys@H E@HS aeonf? wenf;wzHt
k m;jzifh u|Eyfk f 0rf;om
ygonf? [d'k f jyefrvmEdik af wmhb;l ? jyefvm&if tzrf;cH&ayawmhrnf?
u|Eyfk o
f nf tvkyrf sm;aomfvnf; wm0efopd w
d jf zifh aysm&f i$ zf ,
G u
f m
v w&yfukd jyefvnf &&Sv
d monf? od@k &mwGif u|Eyfk .
f aysm&f i$ rf o
_ nf
wm&Snrf cHay? =unfE;l om,mzG,f aeomonfh wnaecif; yef;+cH
wcktwGi;f ckw
H ef;wckay:xdik af epOf u|Eyfk o
f nft}uD;tus,f ae
xdik rf aumif;jzpfvmum [d'k f jyefay:vmjyefonf? wc%csi;f rSmyif
u|Eyfk o
f nf xif&mS ;ausm=f um; vlord sm;onfh q&m0efwOD;tjzpfrS
ykvyd u
f tvd&k adS eaom =urf;=uKwfonfv
h o
l wform; &mZ0wf
om; wOD; jzpfomG ;ay+yD?
b,fvdkvkyf tdrfjyef+yD; aq;aomufvdk@&ygawmhrvJ?
aemufq;kH rSm [dw
k ,fwckrmS oGm;yke;f +y;D rdwaf qG}u;D a'guw
f mvif
&efxH tultnDawmif;&ayonf? vif&ef. wkev
f y_ af csmufcsm;r_ukd
jrifawG@&onft
h cg u|Eyfk t
f }uD;tus,f &Surf yd gonf? ud,
k u
hf ,
kd f
ud,
k v
f nf; &GrH ek ;f rdonf? u|Eyfk o
f nf ykvyd u
f rkd a=umufyg? [d'k u
f o
kd m
a=umufaeonf?
tdrjf yefa&mufonfah emufyikd ;f u|Eyfk .
f rdpm> ud,
k yf mG ; [d'k f
jyefay:vmrSmudk u|Eyfk af =umufae&ojzifh ajzmifah jzmifh rtdy&f aJ wmh
yg? tdy&f mEd;k onfEiS hf u|Eyfk o
f nf [d'k jf zpfaeonf? aq;aomuf&
onfrmS t}udrpf yd v
f movdk E_e;f vnf;ESpq
f oH;k q jrifv
h monf?
u|eyf t
f cef;xJrS rxGu&f aJ wmhyg? vdt
k yfonfh "mwkypPn;f udk pmjzifh
a&;um wcg;atmufrx
S ;kd ay;+y;D yl;vftm; t0,fvw
$ &f onf? yl;vf
0,fvmay;onfh "mwkypPn;f onf t&nftcsi;f rjynf[
h k ,lqrd
65
ta&;awmfy*Hk sme,f
0dw&kd ,
d acwf(1837-1901)jzpfonf? rmufph u
f uGejf rLepfa=u
nmpmwrf; (1848) wGif ,ckvakd &;om;cJo
h nf? a&;aEG;aiG@EiS hf
pufu&d ,
d mwd@k u pufrx
_ w
k v
f yk af &;udk awmfveS af jymif;vJap
vdu
k o
f nf? acwfrD pufrv
_ yk if ef;}u;D u urBmah ps;uGuu
f kd wnf
axmif vdu
k o
f nf? "e&Siw
f @kd .t&if;tES;D vnf; wd;k yGm;vmum
tv,facwfu uif;useaf eonfh vlwef;pm;rSeo
f r#ukd aemuf
uG,o
f @kd z,fxw
k v
f u
kd o
f nf? xkwv
f yk af &; t+rrJ jywf ajymif;
vJjcif;/ vlrq
_ ufqaH &;tm;vH;k tqufrjywfr+ird rf oufjzpfjcif;/
xm0pOf ra&&mjcif;ESihf v_y&f mS ;jcif;wd@k onf tjcm;acwfumv
tm;vH;k ESihf rwlonft
h csuyf ifwnf;?
vDeifu e,fcs@J pepfusr;f wGif t&if;&Sipf epf jzpfay:r_
tqifhqifhudk ,ckvdka&;cJhonf? Oa&mytwdkif;twmjzifh
qdv
k #if vGwv
f yfpmG +ydKifqikd rf r_ mS 1860pkEpS rf sm;ESihf 1870 pkEpS f
rsm;wGif txGwt
f xdyo
f @kd a&mufco
hJ nf? ,if;umvrSm t*F
vefEikd if u
H ol.a&S;qefaom t&if;&Sipf epftzG@J tpnf; wnf
aqmufr_ +yD;qH;k aomtcsed jf zpfonf? vuf0g;}uD;tkypf epf
jzpfay:wd;k yGm;r_. yxrOD;qH;k ta&;ygonfu
h mvrSm 70 pkEpS f
rsm;wGif pwifc+hJ yD; 90 pkEpS rf sm;txd wnf&cdS ahJ om Edik if w
H um
vufrv
_ yk if ef; pD;yGm;ysurf }_ u;D ESihf pwifco
hJ nf? Oa&mywGirf l
t&if;&Sipf epftopf (vuf0g;}u;D tky)f u t&if;&Sipf epfa[mif;
(vGwfvyfpGm+ydKifqdkifr_) tm; twdtus qufcHvdkufaom
tcsed u
f kd tawmfav; wdusatmif ajymEdik o
f nf? 20&mpk tp
wGif jzpfonf?
t&if;&Sipf epfonf vGwv
f yfpmG +yKd iq
f ikd af om t&if;
&Sipf epf (wenf;tm;jzifh a&S;qefaomt&if;&Sipf epf) rS vuf0g;
}uD;tkyft&if;&Sifpepf (wenf;tm;jzifh e,fcsJ@pepf)odk@ jzpf
ay:wd;k yGm;vmonfEiS t
hf r# tv,facwfOa&my ya'o&mZf
oufO;D qHyikd f tm%m&Sipf epfukd awmfveS cf &hJ mY wd;k wufonfh
vuQ%m&Scd ahJ om blZmG vlwef;pm;.pdwu
f ;l pH vpfb&,f 'Drkd
ua&pDonf tdyrf ufozG,f aysmufu,
G o
f mG ;ay+yD? vGwv
f yf
wef;wl nD!w
G f r#w qdo
k nfah e&mwGif zdEydS f csKyfcs,f cGjJ cm;
u|ejf yKru
_ 0ifa&mufvmonf? ukex
f w
k v
f yk rf _ vl@tzG@J tpnf;
vuQ%m aqmifvmonfEiS t
hf r# "eOpPmydik q
f ikd rf u
_ yk*v
~ u
d
vuQ%maqmifvmonf? xkwv
f yk af &; rif;rJv
h uQ%m aqmif
vmonfEiS t
hf r# pD;yGma&;uyfrsm;ESiphf pfyrJG sm; ay:ayguv
f m
onf? wzef uyfqu
kd rf r_ sKd ;pHrk o
S nf pkyrkH (_ xkwv
f yk af &; t&if;
tES;D )ESihf vuf0g;}uD;tkyrf q
_ o
D @kd wdr;f !Gwaf pjyefonf? od@k jzifh
e,fcs@J pepfEiS hf urBmppf ESp}f udrf }uHKvdu
k &f onf?
vufawG@jzpf&yfrsm;u acgi;f rmvSacsonf[k t*Fvyd f
qdk ;kd &So
d nf? xkwv
f yk af &;vkyif ef;ESihf Edik if aH &;tm%mudk aoG;
pkyo
f al wG qkyu
f ikd x
f m;or# vGwv
f yf wef;wl nD!w
G f r#w
qdo
k nfrmS rjzpfEikd ?f 'Dru
kd a&pDppfppf/ taxGaxG'rD u
kd a&pD/
urBm'h rD u
kd a&p/D vlwef;pm;rJh 'Dru
kd a&pD/ vlwef;pm;txufu
'Dru
kd a&pD qdo
k nfrsm;rSm twkta,mif a=umifoal wmf 'Drkd
ua&pDrsm;omjzpfonf? t&if;. xrf;yd;k atmufrS vkyt
f m;
rvGwaf jrmufor# 'Dru
kd a&pD[o
l r# "e&Si'f rD u
kd a&pD rsm;om
jzpfonf? zdEydS af &;,E&m;ESihf 0g'jzef@csad &;,E&m; rsKd ;pHu
k kd aoG;
pkyo
f v
l w
l ef;pm;u ukid af qmifxm;or# vGwv
f yfpmG pk;kH cGi/hf
pwDAifqef
vGwv
f yfpmG xkwaf zmfciG /hf vlwikd ;f vGwv
f yfpmG rJay;cGiq
hf o
kd nf
rSm b,fawmhrS wef;wlpmG r#wpGm rjzpfEikd af y? vGwv
f yfpmG
vdrn
f mcGiyhf J &Sad yonf?
rmufph u
f ,ckvakd &;cJo
h nf? ya'o&mZfpepfxuf
ordik ;f a&;wd;k wufrj_ rifo
h nfh blZmG 'Dru
kd a&pDukd wpHw
k &m toH;k
csEikd af omfvnf; blZmG 'Dru
kd a&pD. ordik ;f a&;jymef;csut
f &
tuef@towf&rdS u
_ kd w'*FrS rarhygEiS /hf bk&ifpepfatmufrmS
omru 'Dru
kd a&pDtusq;kH orRwEdik if aH tmufrmS yifv#if Edik if H
awmfqo
kd nfrmS vlwef;pm;w&yfu vlwef;pm;w&yfukd zdEydS f
onfh ud&,
d mqdo
k nfukd rarhygEiS hf ? ypPn;f rJrh sm;tzd@k blZmG
rsm;. toif&h +dS yD; Edik if aH wmf,E&m; (zG@J pnf;tkycf sKyfykH ygvrD ef
ponf) udk udik pf +JG y;D rdrw
d @kd ta&;twGuf toH;k jyKIr&/ +zKd cszsuf
qD;ypfrS &ayrnf?
t&if;&Sipf epf. edAm efbu
kH o
kd mru tedmHu
k ykd g jrif
awG@vm&onft
h cg "e&Siaf ygupf vlwef;pm;onf acsmufcsm;
vmonf? om,ma&$jynf}uD;udo
k mru vlwef;pm;wdu
k yf EJG iS hf
awmfveS af &;rsm;udk }uKH awG@&onft
h cg txdww
f vef@ jzpfvm
onf? +idr;f csr;f a&;tpm; aoG;xGuo
f ,
H kd ppfyrGJ sm;udk jzwfoef;
vdu
k &f aomtcg idak u;awmh.? olw@kd onf pdwu
f ;l pHEiS hf vuf
awG@=um; Asmrsm;ae=uonf? olw@kd . vlwef;pm; vuQ%mt&
taumif;tqd;k 'Gew
f aJG eonf? olw@kd onf "e&Sirf sm;ESihf eD;pyf
ovdk ypPn;f rJrh sm;ESiv
hf nf; eD;pyfayonf?
*s;D uJvu
f =kd unf?h av;euf wnf=unf ajzmifrh wf d;k
om; }uKd ;pm; =uifem ulnD +ird ;f csr;f yk*v
~ u
d vGwv
f yfru
_ kd wefz;kd
xm; *k%o
f u
d mQ xde;f odr;f ? [d'k u
f awmhajymif;jyef taysm=f uL;
ay:a=umh =urf;=uKwf &efvkd avmfvD &rRu}f u;D pGuzf uf ylavmif?
*s;D uJvjf zpfvu
kd f [d'k jf zpfvu
kd ?f
0wKa&;q&mu *s;D uJvEf iS [
hf 'kd &f efyu
JG kd jzefajzray;
cJah y? jzefajzaphpyfay;Ivnf; &Edik zf ,
G f r&Sad cs? aemufq;kH rSm
ESpaf ,mufpvH;k udk owfypfvu
kd af yonf? taumif;ESit
hf qd;k
=um; wwd,Zmwfaumif r&Sb
d ;l vm;? ypPn;f rJEh iS "hf e&Si=f um;
=um;vlwef;pm; r&Sb
d v
l m;? &Sad wmh &SEd ikd o
f nf? od@k aomf csnehf @J
rwnf+idr?f wcsed cf sed rf mS wzufzufEiS hf aygi;f &ayrnf? b,f
t&if;&Siv
f @l tzG@J pnf;jzpfjzpf t&if;&SiEf iS hf ypPn;f rJo
h nfom tqH;k
tjzwfjzpfaoma=umifh jzpfayonf?
armifoef;jra&$
66
(8-8-2011)
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwumha&;&m
&Sifbk&if au;wifawmh
=unf0if;
au;wif &Sib
f &k if qyfvrd rhf ,f vd@k qdk ;kd &Syd g
w,f? wu,fawmh &Sib
f &k ifawG toH;k tzef;
}uD;vd@k tcGeaf wG wd;k aumuf=uwmyJ &Sw
d myg?
&Sib
f &k ifau; jynfou
l qyf&wmcsn;f ygy?J tck
vnf; &Sib
f &k if}uD;wyg; t}uD;tus,f au;
wifae+yD; jyefawmif rqyfEikd af wmhr,fh tajc
taeqdu
k o
f mG ;wma=umifh wurBmvH;k rsujf zL
qdu
k f oGm;&ygw,f? wjcm;&Sib
f &k if r[kwyf g
bl;? tar&duefEikd if yH g? tar&duefEikd if [
H m pD;yGm;
a&;t&/ ppfa&;t& tzufzufu urBmh eHygwf
wpfEikd if }H uD; jzpfygw,f? tau;vnf; trsm;
qH;k yg? ol@ukd acs;xm;wJEh ikd if aH wGuvnf; rsm;yg
w,f? 'ga=umifh aiGxyfacs;,la&;udpP aemufq;kH
owfrSwf&ufeD;vmwJh tcsdeftxd txuf
atmuf v$waf wmfe@J orRw=um;rSm !Ed i_d ;f r&
jzpfaevdk@ wurBmvHk; &ifwrreJ@ jzpfcJh=u&
wmyg?
tar&duefEikd if &H @J tu;ordik ;f udk ajym
&r,fqdk&if EdkifiHpxlaxmifcsdefuwnf;u
tau;eJ@ pcJh&wmyg? jynfwGif;ppft+yD;rSm
67
ta&;awmfy*Hk sme,f
jzpfygw,f? tJ't
D xJu tar&duefa':vm 445 x&Dvs[
H m
(au;pkpak ygi;f &J@ 47 eD;yg;) jynfyau;awG jzpfygw,f? 2011
ckESpf arvpm&if;t& wkwfEdkifiHu tar&duefa':vm
11598 bDvseH @J trsm;qH;k jzpf+y;D 'kw,
d u tar&duefa':vm
9124 bDvseH @J *syefEikd if H jzpfygw,f? +Adwed u
f tar&duef
a':vm 3465 bDvseH @J wwd, jzpfygw,f?
ESppf Of =o*kwv
f qef; 2 &ufae@ rwdik cf if xyfacs;cGihf
aiG yrm%udk v$waf wmf 2 &yfe@J orRwt=um; oabmwl
nDcsu&f ,l+yD; owfrw
S af y;aeus jzpfygw,f? tau;b,f
avmuf xyf,cl iG ahf y;rvJ/ toH;k p&dwf b,favmufjzwf
rvJ/ b,fuawGrmS jzwfrvJ/ tcGef wd;k aumufraumuf
pwmawGukd aqG;aEG;qH;k jzwf=uwm jzpfygw,f? xH;k pHtwdik ;f
v$waf wmftwGi;f rSm 'Dru
kd &ufe@J &DywfbvDueftrwfawG
jiif;=ucH=k u vkyaf eusyg? tck orRwtdb
k m;rm;[mvnf;
v$waf wmftwdu
k t
f cHtrwfb0wke;f u orRwbk&u
fS kd a0
zef+yD; ol@acs;aiGtqdk ycsuu
f kd uef@uu
G rf J ay;cJzh ;l ygw,f?
'Dwacgurf mS awmh aemufq;kH owfrw
S &f uf uyf
vmwJt
h xd oabmwlncD surf &=uvd@k wurBmvH;k pd;k &drf
w}uD; apmif=h unfah ecJ&h ygw,f? oabmwlncD surf &vd@k
aiGxyfracs;Edik af wmh&if tpd;k &0efxrf;awGyg vpmray;Edik f
jzpfawmhrmS rd@k tar&dueftpd;k &&J@,E&m;}u;D yg rvnfywfEikd f
awmhbJ &yfwef@omG ;rSm jzpfygw,f? tar&dueftpd;k &taeeJ@
tau;jyefrqyfEdkifawmhwJhtjzpf (default) usa&muf
oGm;rSmvnf; jzpfygw,f? tar&duefa':vmu Edik if w
H um
oH;k aiGa=u;jzpfaewm&,f/ Edik if t
H rsm;tjym;&J@ Edik if jH cm;t&ef
aiG (tau;tygt0if) [mvnf; a':vmjzpfaewm&,fe@J
urBmph ;D yGm;a&;t}u;D qH;k tar&duefEikd if [
H m urBmEh ikd if t
H rsm;
tjym;&J@ t"duukeo
f ,
G b
f ufEikd if H jzpfaewma=umifh urBmph ;D
yGm;a&;wckv;kH uarmufurjzpfomG ;rSm jzpfygw,f? 2008
ckEpS f urBmph ;D yGm;ysuu
f yfuae aumif;aumif;ke;f rxGuEf ikd f
ao;wJh tcsed v
f nf;jzpfovdk Oa&my,lakd iGaps;uGuu
f vnf;
tau;jyefawGyv
d @kd trsKd ;rsKd ;ref;r_wf u,fwifae&wJh tcsed f
vnf;jzpfwma=umifh ydq
k ;kd wm jzpfygw,f?
aemufq;kH owfrw
S &f uf a&mufcge;D usrS oabm
wlncD suf &cJw
h m jzpfygw,f? oabmwlncD sut
f & tar&d
uef a':vm 24 x&DvsH xyfw;kd +yD;acs;cGihf &ygr,f? avm
avmq,f trsm;qH;k acs;Edik cf iG hf DC u tar&duefa':vm
143 x&DvsH jzpfygw,f? wzufrmS vnf; toH;k p&dwu
f kd
tar&duefa':vm wpfx&DvsH av#mch sz@kd qH;k jzwfygw,f?
toH;k p&dwf av#mrh ,ft
h xJrmS umuG,af &;toH;k p&dwaf wmh
rygygb;l ? tJ'aD wmh vlrz_ v
l akH &;toH;k p&dwaf wGrmS av#mch sypf
68
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwumha&;&m
vpfAsm;rSm
ppfa&;eJ@0ifucl w
hJ hJ
aewd;k twGuf tusKd ;tjrwf
at;jrifh
vpfAsm;rSm 42 ESp=f um tkypf ;kd cJw
h hJ u'gz&D @J
tm%m[m +yKd uu
JG sq;kH awmhr,ft
h csed f eD;
vmaeyg+yD? 'gayrJh tcktcsed t
f xdawmh
u'gzu
D kd &SmrawG@ao;yg? x&Dyv
kd rD mS vnf;
aoewfoaH wG rpJao;yg? azazmf0g&v
D u
pcJw
h hJ ykeu
f efr[
_ m vdycf w
J nf;vnf; jzpf
aecJ&h mu tckvkd kwcf sn;f tajymif;tvJ
awG jzpfvmcJw
h ma=umifh tHph &m jzpfc&hJ
w,f?
'Dppfyu
JG kd Edik v
f u
kd o
f u
l awmh ae
wd;k vd@k yJ ajym&rSm jzpfygw,f? ukvor*~&@J
qH;k jzwfcsuf trSwf 1973 t& vpfAsm;
jynfolawGudk 0ifumuG,fzkd@qdkwJh t
a=umif;jycsuef @J aewd;k wyfz@JG [m vpfAsm;
rSm ppfa&;t& 0ifygcw
hJ ,f? tar&duef&@J
axmufcrH e_ @J jyifopfe@J +Adwed w
f @kd u OD;pD;
OD;aqmifvyk +f y;D vlom;awGukd umuG,zf @kd
wm0ef&rdS _ (R2P) qdw
k meJ@ vpfAsm;rSm ppf
a&;t& 0ifpu
G zf ufcw
hJ m jzpfygw,f? ae
wd;k &J@ e*d&k nfreS ;f csuu
f u'gzD ao&ifao/
raovnf; vufeufcstnHch H 'grrS [kwf
wdik ;f jynfu xGuaf jy;oGm;apzd@k w@kd jzpfyg
w,f? tcsed w
f t
kd wGi;f rSm &nfreS ;f csuaf wG
atmifjrifvrd rhf ,fv@kd ,lqcJ=h uw,f? 'g
ayrJh 'gawG wckrS jzpfrvmcJb
h ;l ? olyek f
wyfz@JG uvnf; xifwikd ;f rayguf jzpfae
w,f? 'Dvekd @J aewd;k tzG@J &@J ukeu
f sp&dwf
awG wjznf;jznf; wufvmcJw
h ,f? ud,
k hf
wdik ;f jynfawGrmS uvnf; pD;yGm;u ysuaf e
=uwmqdak wmh tawmfav; ab;usyf
eHusyjf zpfae=uawmhw,f? aemufq;kH r
awmh tjreftqH;k owfrS jzpfawmhr,f qdk
+yD; tcsuaf y; O=ooH ppfqifa&; udk
taumiftxnfazmfawmhwm jzpfyg
w,f?
Zlvikd v
f qef;ydik ;f rSm tdb
k m;rm;
tpd;k &u ta&;ygwhJ qH;k jzwfcsuw
f &yfukd
csrw
S v
f u
kd w
f t
hJ wGuaf =umifh 'Dppfqifa&;
udk pEdik w
f m jzpfw,f? tar&duefjynf
axmifpu
k ta&;}uD; ppfa&; tcsut
f
vufawGukd aewd;k tzG@J ukd cGaJ 0today;zd@k
qH;k jzwfcw
hJ m jzpfygw,f? =um;jzwfzrf;
,l&&Sw
d hJ kyyf rkH sm;tygt0if owif;t
csut
f vufawGukd avjyife@J ajrjyif&dS jyif
69
ta&;awmfy*Hk sme,f
opfe@J +Aw
d o
d #wyfz@JG awGukd today;cJw
h ,f? tckvkd tar&d
uef&@J ,SOb
f ufuif;wJh ypfcwftm; enf;ynmawG/ +*Kd [w
f k
qufo,
G af &;eJ@ armif;olrahJ v,mOfawG&@J tpGr;f rygcb
hJ ;l
qd&k if aewd;k wyfz@JG [m tckvkd tvsit
f jref yGo
J rd ;f Edik rf mS
r[kwyf gb;l ? 'Dvekd @J aewd;k wyfz@JG awG[m vpfAsm;tay:
t}urd af ygi;f 20000 ausmf ava=umif;u wdu
k cf u
kd rf a_ wG
yvkycf EhJ ikd w
f ,f? ypfrw
S f 7500 ausmu
f kd ypfcwfacsre_ ;f
Edik cf w
hJ ,f?
'Dvkd ava=umif;u wdu
k cf u
kd rf a_ wGtjyif ajr
jyifu olyek w
f yfz@JG awG tiftm;wd;k yGm;vmatmifvnf;
vkyaf qmifay;cJw
h ,f? +yD;cJw
h hJ 2 vausmu
f qd&k if olyek f
wyfz@JG tiftm;[m waxmifausmaf usmaf v;yJ &Syd gw,f?
tiftm; wd;k yGm;vmzd@k twGuf aewd;k &J@ ajz&Si;f enf;u
awmh a=u;pm;wyfom;awG pkaqmif;vdu
k w
f myJ jzpfyg
w,f? 'Da=u;pm;wyfom;awGxrJ mS udv
k b
H ,
D mu vufr&G@H
wyfom;a[mif;awG/ umwmeJ@ tm&yfapmfbmG ;Edik if u
H pk
aqmif;vdu
k w
f o
hJ al wG ygw,f? vpfAsm;&Sd tvkyv
f ufrhJ
wle;D &Sm;awG/ x&Dyv
kd t
D ay: rausreyfjzpfaewJh vpfAsm;
rsKd ;EG,pf ak wGe@J pDtikd af tu arG;xm;wJh rlqviftajccH
(qvmzDawG) awGvnf; yg0ifw,f?
x&Dyv
kd t
D aemufbuf uDvrkd w
D m 50 tuGm
rSm&Sw
d hJ t"dua&eHcsupf ufakH wG&w
dS hJ Zm0D,m+rKd @ukd t}u;D
tus,f AH;k }uw
J u
kd cf u
kd rf e_ @J tcsuaf y;O=ooHppfqifa&;
udk aewd;k wyfz@JG u pwifvu
kd w
f ,f? 'ga=umifh x&Dyv
kd D
&J@avmifpmvrf;a=umif;vnf; jywfawmufomG ;cJw
h ,f?
'DA;kH }uJwu
kd cf u
kd rf a_ =umifh tiftm; 65000 ausm&f w
dS ,f
qdw
k hJ vpfAsm;wyf&@J xuf0ufausmu
f kd t&nftaoG;
av#mch s (degraded) vdu
k Ef ikd w
f ,fv@kd aewd;k u ajymyg
w,f? 'Daewd;k toH;k tE_e;f [m aoqH;k (od@k r[kw)f '%f&m
t}uD;tus,&f wmudk qdv
k w
kd m jzpfygw,f? tcsuf
ay;O=ooHppfqifa&;rSm tygcsD &[wf,mOfawGe@J *suf
av,mOfawG[m rD;uke,
f rf;ukef rJrjJ rif&m r&yfrem; ypf
cwf wdu
k cf u
kd =f uw,f? aewd;k ppfoabFmawG[mvnf;
yifv,fjyifuae x&Dyv
kd +D rKd @ukd ypfcwfwu
kd cf u
kd =f uw,f?
rpfp&mxm+rdK@rS olykefwyfzGJ@0if &maygif;rsm;pGmudk a&
a=umif;rSwqifh x&Dyv
kd t
D a&S@bufurf;ta&muf aewd;k
u yd@k aqmifay;cJw
h ,f?
yGu
J awmh +yD;cge;D yg+yD? yG+J yD;&if t_;H tjrwfawG
vmygawmhr,f? ayguaf umifuvnf; zGix
hf m;yg+yD? vpf
Asm;olyek w
f yfz@JG &@J yifv,fauG@a&eHurk %
` rD S jyef=um;a&;
70
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwumh a&;&m
&Jabmf_,Of
71
ta&;awmfy*Hk sme,f
odyo
f yd o
f nf;onf; zG@J pnf;xm;&wm r[kww
f hJ vH+k cHKa&;
tiftm;pkrsm;/ ykvyd rf sm;/ wyfom;rsm;ukd tJ'pD pfb&k ifawG/
vlrsKd ;pkacgi;f aqmifawGu tvG,w
f ul 0,f,o
l rd ;f oGi;f
oGm;Ekid rf mS jzpf+yD; tar&duefe@J aewk;d wyfz@JG rsm; qkwcf mG
oGm;+yD;aemuf qdrk mvDEidk if v
H dk tjzpfrsKd ; a&mufroGm;
Ekid b
f ;l vk@d b,forl S rajymEkid yf gb;l ?
3? tar&duef[m wmvDbeftiftm;pkawGudk
wzufu aphpyfa&;pum;awG ajymqkad eayr,fh wzufu
vnf; ppfa&;t& zdwu
dk af ewmyg? tar&duefu wmvD
befe@J Ekid if aH &;t& jyefvnfoifjh rwfatmif vkyaf &;[m ol@
wyfqw
k cf mG a&; tpDtpOfxu
J ta&;}u;D wJt
h ykid ;f w&yfv@dk
oabmxm;ayr,fh aphpyfa&;pum;0kid ;f rSm tay:pD;&zd@k
twGuu
f awmh ppfajrjyifrmS wmvDbefudk tiftm;avsmh
enf;atmif vkyEf idk rf S jzpfr,fqw
dk mukd tar&duefawGu
em;vnfxm;=uygw,f?
wmvDbefawGbufuvnf; Ekid if aH &;aqG;aEG;yGrJ mS
ykad jymEkid zf @kd qkEd idk zf @dk ykt
d cGit
hf a&;&zd@k olw@dk ppfa&;tpDtpOf
jriw
hf if&r,fqw
kd m oabmaygu+f yD;om;yg? (1 vtwGi;f
umZkid ;f tpk;d &&J@ ta&;ygol 2 a,muf vky}f ucH &H r_udk =unfh
yg?)
'ga=umifyh J 'DEpS rf sm;twGi;f tar&duefbufu
a&m wmvDbefbufuyg ppfa&;t&Sed af wG jriw
hf if=urSm
jzpfv@kd tmz*efEidk if &H @J vH+k cHKa&;tajctaeuawmh ykq
d ;dk
&Gm;vmrSmyg? 'gawGuawmh vH+k cKH a&;qkid &f m jy\emawGyg?
pD;yGm;a&;rsuEf mS pmrSmvnf; tar&duefwyfawG
xGuo
f mG ;+yDq&dk if tmz*efepPwef&@J pD;yGm;a&;tusyt
f
wnf;u ao;rSm r[kwyf gb;l ?
tESpf 30 ausmf ppfwvif;jzpfc&hJ wJh tmz*ef Ekid if H
rSm pD;yGm;a&;w&yfv;kH c|w+f cHKusaeygw,f? tar&duefu
t=urf;zuf0g'ukd wku
d w
f phJ pfyJG qifEcJ$ sed rf S pvk@d tmz*ef
Ekid if o
H m;trsm;tjym;[m olw@dk Eidk if w
H iG ;f a&mufvmwJh
Ekid if jH cm;om;wyfz@JG rsm;ukd 0efaqmifra_ y;wJv
h yk if ef;t00ukd
vkyaf qmif+y;D toufarG;ae=u&wmyg? wjcm;bmvkyif ef;
rS r,fr,f&& r&Syd gb;l ? 'gt
h jyif umZkid ;f tpk;d & bwf*su&f @J
90 &mckid Ef e_ ;f ukd tar&duefu ay;ae&wmyg? 'gawGudk
tar&duefrsm;taeeJ@ ol@wyfawG qkwcf mG oGm;+y;D aemufrmS
ay;Ekid yf gO;D rvm;? umZkid ;f tpk;d &taeeJ@ bmpD;yGm;a&;eJ@
ol@Eidk if u
H dk axmufyx
hH m;Ekid rf mS vJ?
'gt
h jyif tar&duefe@J aewk;d wyfrsm; xGucf mG
oGm;+yD;aemufrmS tmz*efv+kH cHKa&;[m ykrd q
kd ;dk &Gm;vmp&m
&Sw
d ,fqw
dk hJ tjrifawGatmufrmS Ekid if jH cm;&if;ES;D jrKyfErHS _
awGuv
dk nf; ar#mv
f ifEh idk pf &m r&Syd gb;l ? 'ga=umifyh J umZkid ;f
tpk;d &&J@ ar#mv
f ifch suf a&mifjcnfawGjzpfwhJ "mwfowWK wl;
azmfa&;wd@k / pku
d yf sKd ; a&;upDru
H ed ;f wk@d qw
kd mawGvnf;
a&S@ajcvSr;f av; wvSr;f awmif rwk;d Ekid f jzpfae&ygw,f?
&Jabmf_,Of
8-8-2011?
72
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwum uGefjrLepfv_yf&Sm;r_
orkdif;xJu EkdifiHwumhppfonf
wkwfjynfokd@ apv$wfvkdufwJh uGefjrLepftifwmae&Sife,f&J@ ukd,fpm;vS,f
pdr;f jrjr0kid ;f
73
ta&;awmfy*Hk sme,f
1921 {+yD 15 &ufae@rmS AD,ifemu xGucf mG vmcJw
h ,f? {+yD 21 rSm ol[m tDwvD/ Aif;epf+rdK@udk ajccs+yD; oabFmeJ@
ta&S@widk ;f &Se[
f o
J @dk vDeife@J uGejf rLepftifwmae&Sief ,fu ay;tyfvu
dk w
f hJ rGejf rwfww
hJ m0efrsm;ukd aqmif&u
G &f ef xGucf mG vm
w,f?
1921 ar 30 &uf a[mfvefrmS &Sw
d hJ &Se[
f ,
J m,Daumifppf0efcsKyfu &Se[
f J tvkyo
f rm;Xmeukd pmyk@d ta=umif;=um;
vku
d w
f ,f? pmxJrmS rm&if;eJ@ ol@&@J vkyaf zmfuidk zf ufjzpfwhJ tif'edk ;D &Sm;uGejf rLepf bmppf/ 'DueG jf rLepf 2 a,muf[m &Se[
f u
J dk oGm;ae
w,f? olw@dk &@J vy_ &f mS ;r_awGudk eD;eD;uyfuyf apmif=h unfh &r,fv@dk azmfjyxm;w,f? wcsed w
f nf;rSmvnf; olu wkwjf ynf ykvyfd f
tokid ;f t0kid ;f eJ@ ukv
d edk yD v
k yd af wGuv
dk nf; ta=umif;=um;cJw
h ,f?
ZGev
f 3 &ufrmS olw@dk p;D vmwJh oabFm[m [Grzf jl rpfxJ jznf;jznf;csi;f ckwaf rmif;0ifa&mufvmw,f? &Se[
f o
J abFmqdyu
f dk
ajccsrv
d u
dk w
f meJ@ v#Kd @0u
S pf akH xmufawG&@J rsuv
f ;kH awG[m ol@udk rsuaf jcrjywf apmif=h unfah e=uygw,f? &Se[
f u
J dk a&muf+yD;aemuf
rm&if;[m wmhwek [
f w
dk ,f tcef;eHygwf 23 rSm wnf;ckad eygw,f? aemufwae@rmS ol[m tefw&mpif; qkd wJt
h rnf ajymif;
vku
d yf gw,f? a[mfvef&dS &Se[
f aJ umifppf0ef;lH ukd oGm;+yD; aqmif&u
G &f efupd rP sm;ukd aqmif&u
G pf Ofu rdr&d @J vkyif ef;wm0efudk *syef
(ta&S@w
k idk ;f abm*aA'ynm&Si)f r*~Zif;&J@ owif;axmufvk@d ajymxm;cJw
h myg? v#Kd @0u
S pf akH xmufawG[m rsujf cnfrjywf =uyf
rwf=unfh a_ e=uayr,fh aemufq;kH rSm vl&nfvnfvw
S hJ rm&if;[m rdrad emufvu
dk af ewJh pHak xmufawG ukd rsujf cnfjzwfypfcw
hJ ,f?
ol[m wwke[
f w
dk ,fu tjrefq;kH xGucf mG vku
fd +f y;D rku
d u
f if;vrf; trSwf 32 wnf;ckcd ef;rSm 0ifwnf;ckv
d u
dk yf gw,f? aemifrmS awmh
ol[m wkwaf wGe@J qufo,
G &f mrSm eDuek ;f csif qdw
k hJ aemufxyf ajymif;vJxm;wJh trnfuydk J oH;k ygw,f?
yxrt}udrf uGef*&ufukd wufa&mufcJhwJh EkdifiHjcm;om;wOD;
&Se[
f u
J dk eDuek ;f csif a&mufvm+yD; wkwjf ynfueG jf rLepfygwD yxrt}udrf uGe*f &ufudk 1921 Zlvidk v
f xJrmS ac:,lEidk f
atmif ulnaD qmif&u
G af y;cJw
h ,f? wkwjf ynfueG jf rLepfygwD yxrt}udrf uGe*f &ufrmS uGejf rLepftifwmae&Sief ,f&@J uk,
d pf m;
vS,t
f jzpf rm&if;u trSmpum; ajymygw,f? oluwkwjf ynfueG jf rLepfygwu
D dk pepfwus xlaxmifvu
dk +f yD? 'g[m t a&;ygwhJ
av;eufwhJ Ekid if w
H umht"dym` ,faqmifygw,f? uGejf rLepftifwmae&Sief ,ftwGuf ta&S@widk ;f rSm uvmyfpnf;wck wk;d vmwm
jzpfovkd abmfv&f ADS pfawGtwGuf ta&S@widk ;f rSm wku
d af zmfwu
dk zf ufwOD; wk;d vmwmyJvk@d qkyd gw,f? wkwjf ynfrmS uGejf rLepfygwD
xlaxmifEidk af &;ukd vDeifu ar#mv
f ifah wmifw
h cJo
h vkd ta&S@widk ;f rSm qk&d ,
S v
f pfpepfay:xGuv
f ma&;ukv
d nf; ar#mv
f ifah wmifw
h cJh
ygw,fv@dk rm&if;u ajymvku
d w
f t
hJ cg tpnf;ta0;[m wrk[w
k cf si;f aomif;aomif;jzjz jzpfomG ;awmhw,f? v#@d 0u
S pf akH xmufawG
tmHrk pku
d rf ad tmif udprP +yD;cif vufcyk =f obmoHawG/ au;a=umfwmawG rvkyzf @dk rm&if;u ajymrxm;&ifawmh tpnf;ta0;[m
wufa&mufvmwJh uk,
d pf m;vS,af wG&@J vufcyk =f obmoHawG/ au;a=umfoaH wGe@J aomif;aomif;jzjz jzpfaerSm taocsmygy?J
Zlvidk f 30 &ufnrSm wkwjf ynfueG jf rLepfygwD yxrt}urd f uGe*f &uf usi;f y&mae&mukd ,cifvma&muf axmufvrS ;f zl;wJh
v#Kd @0u
S pf akH xmuf vma&muf axmufvrS ;f csed rf mS yJ rm&if;[m ESpaf ygi;f rsm;pGm v#Kd @0u
S af &;vkyif ef; tawG@t}uHK&So
d yl yD /D 'g pHk
axmufyJqw
dk mukd &dypf m;rdvu
dk w
f meJ@ tpnf;ta0;ukd csucf si;f &yfypfum ud,
k pf m;vS,rf sm;ukd 'Dae&mu jrefjrefqw
k cf mG vlpck JG
vku
d zf @dk t}ujH yKvu
dk yf gw,f? rm&if;&J@t}uaH y;r_a=umifh v#Kd @0u
S af &;vkyif ef; tawG@t}uKH r&Sad o;wJh wkwjf ynfueG jf rLepfygwD yxr
t}urd u
f eG *f &uf uk,
d pf m;vS,rf sm;[m ab;&efw&yfuae vGwaf jrmufc&hJ w,f? aemuf&ufrmS awmh uk,
d pf m;vS,af wG[m us&iS ;f
eef[l (awmif'uQ%
d a&uefom) &Sd c&D;oGm; avSwpif;ay:rSm uGe*f &uf qufvuf usi;f ycJw
h ,f?
tJ'w
D ek ;f u wkwjf ynfrmS uGejf rLepf0g' tpki,fawG pwifz@JG pnf;cJw
h hJ csiw
f l [
_ m uGrw
f ek ;f ynma&;aumfrwD OuU
vkyaf evk@d tvkyt
f m;vyf&uf r&Sw
d ma=umifh yxruGe*f &ufudk rygEidk yf gb;l ? =oZm*k%o
f u
d mQ &So
d el @J v_@H aqmfEidk pf rG ;f }uD;ol jzpf
wJt
h avsmuf uGejf rLepfygw&D @J taxGaxGtwGi;f a&;rSL;tjzpf ol@ uydk J a&G;cJ=h uw,f?
csiw
f l u
_ dk ygw&D @J taxGaxGtwGi;f a&;rSL;tjzpf a&G;cs,+f y;D aemuf rm&if;u wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J vkyif ef; wm0efawG
tjrefaqmif&u
G af &;ukd pdwaf vmaeygw,f? 'ga=umifh csiw
f l x
_ H t}urd af ygi;f rsm;pGm vlvw
$ f }u;D =uyf ppfaq;ygw,f? olu &Se[
f o
J @dk
jyefvm+yD; ygw&D @J vkyif ef;wm0efrsm;ukd yg0ifaqmif&u
G zf @dk ar#mv
f ifah eayr,fh csiw
f ;l _[m tvkyw
f m0efawGe@J vH;k axG;ae&vk@d w
c%av;awmifrS tvkyu
f cGmvk@d rjzpfwma=umifh tcsed =f umwJt
h xd jyefrvmEkid cf yhJ gb;l ? csiw
f l &_ @J 'DjyKral qmif&u
G cf su[
f m uGejf rL
epf0g' awmfveS af &;tay: wm0efr,l&m a&mufovkd olwOD;csi;f &J@ t&Sed =f oZmtay: pdeaf c: &ma&mufw,fv@dk rm&if;u ,lqw,f?
yxrqH;k wacguf &Se[
f u
J dk a&mufpOfu rm&if;[m vDwmh/ vD[efu|e;f wd@k e@J qufo,
G cf ahJ yr,fh olw@dk yxrqH;k awG@qkH
r_[m aqG;aEG;zk@d tcGirhf omcJb
h ;l ? omrefr[kww
f hJ b0tawG@t}uHKawG &Sad ecJo
h jl zpfwt
hJ avsmuf rm&if;[m pdw"f mwf tvGef
jyif;xef+y;D toift
h wifh rme}u;D ol jzpfygw,fw?hJ um,uH&iS w
f OD;&J@ jyefvnfowd&csurf w
S w
f rf;twGi;f vlwOD;csi;f &J@ pGv
J rf;pdwef @J
a&;xm;wmrd@k todtrSwrf jyKvk@d rjzpfygb;l ?
uGejf rLepftifwmae&Sief ,f&@J uk,
d pf m;vS,f 2 OD; topf0ifvmygw,f? wa,mufu eDuadk vmhApf uD;/ vufaxmuf
tqifah e&m/ pum;odyrf ajym? k;d om;wJyh kH &Sw
d ,f? aemufwa,mufuawmh ta&;}uD;wm0ef&o
dS ?l emrnfu rm&if; wJ?h
74
ta&;awmfy*Hk sme,f
tJ'rD suEf mS jzL[m tvGerf me}uD;+yD;/ pum;ajym&cufoyl g? vky[
f ef[m aAuifpuD; (wkwt
f rnf 0lxifcef;/ uGejf rLepf
tifwmae&Sief ,f&@J aemufxyf uk,
d pf m;vS,w
f OD;) eJ@ vH;k vH;k vsm;vsm; rwlujJG ym;ygw,fvk@d use;f uk;d axmifuvnf; u|ef
awmf&@J jyefvnfowd&csurf sm;qkw
d rhJ w
S w
f rf;;rSm a&;om;azmfjyxm;w,f?
rm&if;&J@ 'Dvyk [
f efawGe@J csiw
f l t
_ ay: ol@&@J rauseyfra_ wG[m wrk[w
k cf si;f csiw
f l x
_ H a&mufomG ;ygw,f? csiw
f l [
_ m
'gawGe@J ywfoufv@dk rausrvnfjzpfum ,k;d r,fz@JG tcsed q
f +JG yD; ygw&D @J taxGaxGtwGi;f a&;rSL;wm0ef xrf;aqmifz@dk &Se[
f u
J dk
jyefrvmwmjzpfw,f?
uGru
f sKd ;rSmaeaewJh csiw
f l [
_ m rm&if;&J@ avmaqmfaer_udk *krpku
d af wmhbJ ygwt
D wGuf aiGa=u;&SmazGa&;ukd ,k;d
r,fz@JG um uGru
f sKd ;rSmyJ qufaeaeygw,f? rm&if;xHuv
dk nf; &Se[
f o
J @dk b,fawmhjyefvm+yD; wm0efxrf;ygrh ,fqw
dk mvnf;
rjyef=um;bJ aecJw
h ,f? tJ'v
D dk uGru
f sKd ;rSmaexkid af epOftwGi;f ygw&D @J acgi;f aqmifwOD;jzpfwhJ use;f uk;d axmifxrH S pm 2 apmif/
3 apmif qufwu
dk f vufc&H &Syd gao;w,f? pmxJrmS use;f uk;d axmifu ygwt
D wGuf toH;k p&dwaf iG&&Sad &;enf;vrf;ukd tjrefpOf;pm;
}uq
H ulnyD gv@dk awmif;qkx
d m;w,f? vGecf w
hJ w
hJ ESpu
f uGejf rLepftifwmae&Sief ,f&@J wjcm; uk,
d pf m;vS,w
f OD;jzpfwhJ aAuifpuD;u
wkwjf ynf ae&mwkid ;f rSm uGejf rLepftpkav;awG pwif+yD; wjznf;jznf; xlaxmifae=u+yD? 'Dvdk uGejf rLepftzG@J awG zG@J +yD;wmeJ@
awmufav#muf toH;k p&dwjf y\em tcuf}uHK&vdrrhf ,fv@dk ajymcJzh ;l w,f?
csiw
f l u
_ wkwjf ynfawmfveS af &;[m wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J jy\em/ wkwaf wmfveS af &;orm;awGudk rScD +dk yD;
rdrw
d @dk bmom vky&f ef vkt
d yfw,fqw
dk hJ t,ltqukd wav#mufv;kH qkyu
f idk x
f m;oljzpfw,f? csiw
f l u
_ wkwjf ynf uGejf rLepfygwD
xlaxmifvu
dk u
f wnf;u trScD u
dk if;a&;ukd yd+k yD; Ek;d =um;odjrifvmum uGejf rLepftifwmae&Sief ,fxH toH;k p&dwf awmif;a&;
pOf;pm;ayr,fh olrsm;&J@ uef@owfcsKyfcs,rf _ tvG,w
f ul cH&aumif; cH&vdrrhf ,f? uGejf rLepfygw&D @J trScD u
kd if;a&;ukd xde;f odr;f
a&;twGuf t}urd }f urd f tav;xm;+y;D wkwaf wmfveS af &;[m wkwaf wG rdrw
d @dk &@J jy\emjzpfw,f? rdrw
d @dk bmom vkyaf qmif
oGm;&r,fv@kd pOf;pm;cJw
h m jzpfaumif;jzpfygvrd rhf ,f?
'gayrJh wkwjf ynfueG jf rLepfygwu
D dk pepfwus xlaxmif+yD;vk@d wvt=umrSmawmh toH;k p&dwjf y\em[m xyfr+H yD;
a&S@wef; a&mufvmjyefw,f? tJ'w
D ek ;f u wkwjf ynftvkyo
f rm;tpnf;tH;k / twGi;f a&;rSL;Xme wm0efcv
H yk af ewJh use;f uk;d
axmif&@J jyefvnfowd&csux
f rJ mS tJ'w
D ek ;f u 0g'jzef@csad &;pmapmifawG yHEk ydS w
f t
hJ a&twGu[
f m csucf si;f wufvmwma=umifh
toH;k p&dw[
f m 3/ 4 q,fuae 200 ,Git
f xd wufomG ;cJw
h ,f? tcuftcJq;kH tajctaeukd a&mufvmawmh use;f uk;d axmif[m
ol@ &J@t0wftpm;tm;vH;k taygiq
f ikd f oGm;aygiv
f u
dk yf gw,f? tJ'v
D &dk vmwJah iGe@J ygw&D @J yHrk eS v
f nfywfa&;ukd rDcS cdk &hJ w,fv@dk
azmfjycJw
h ,f?
wkwjf ynfueG jf rLepfygwrD mS jzpfay:aewJh toH;k p&dwjf y\emudk &nfp;l +yD; tvkyo
f rm;tpnf;tH;k twGi;f a&;rSL;
Xme wm0efcv
H yk af ewJh use;f uk;d axmifudk rm&if;u oD;jcm;ac:,l+y;D ygw&D @J vy_ &f mS ;r_awGtwGuf toH;k p&dwaf xmufyahH &; awmif;a&;
ukd xyfrw
H ifjyvmw,f? olu Ekid if w
H um0g' &yfwnfcsuu
f ae uGejf rLepftifwmae&Sief ,fu Ekid if t
H oD;oD;&Sd uGejf rLepfygwD
toD;oD;udk uln&D ef wm0ef0wW&m; &Syd gw,f? wkwjf ynfueG jf rLepfygwt
D aeeJ@vnf; pk;d &draf =umif=h ur_ uif;uif;eJ@ vufc,
H l
oifw
h ,f vk@d qkyd gw,f? wcsed w
f nf;rSmvnf; vkyif ef;pDru
H ed ;f eJ@ }uKd wifcef@reS ;f acstoH;k p&dwu
f dk csucf si;f a&;qGzJ @d k use;f uk;d axmifudk
rm&if;u awmif;qkyd gw,f?
csifwl_eJ@ tay;t,lwnfhatmif rqufoG,fvdk@ rjzpf
use;f uk;d axmif&@J &oH;k cef@reS ;f acs aiGpm&if; (bwf*su)f csucf si;f xGuaf y:vmygw,f? 'gayrJh ol[m 'gudk csiw
f l x
_ H ay;yk@d tpD
&ifcw
H t
hJ cg tjyif;txef uef@uu
G rf e_ @J &ifqidk &f ygw,f? wu,fawmh uGru
f sKd ;rSm&Sad ewJh csiw
f l u
_ omru tjcm;tqifh
awGuvnf; uGejf rLepftifwmae&Sief ,f&@J aemifrmS csKd ;ESrd af jymqkw
d m cH&rSmukd pk;d &dryf yl ef=uygw,f? wu,fvnf; aemifrmS
wkwjf ynf uGejf rLepfygw[
D m 'Djy\emtay:rSm ra&wGuEf idk af vmufatmif rsm;jym;vSwhJ jypfwifajymqdrk a_ wG cH&ygw,f?
taxGaxG twGi;f a&;rSL; csiw
f l u
_ oabmrwlwt
hJ wGuf 'D}uKd wifcef@reS ;f ajc toH;k p&dwf rl=urf;[m tJ'w
D ek ;f u acsmifx;dk xm;
vku
d &f ygw,f? rpPwm csiw
f l _ &Se[
f o
J @dk jyefa&mufvmwJt
h cgrmS rS aemufq;kH qH;k jzwfcsucf svrd rhf ,fv@kd ygwu
D rm&if;ukd tajz
ay;xm;cJw
h ,f?
1921 pufwifbmrSm csiw
f l _ &Se[
f o
J @dk jyefa&mufvm+y;D ,G&D efvD tcef;eHygwf 2 rSm wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J taxG
axG twGi;f a&;rSL;wm0efudk xrf;aqmifygw,f? wm0efudk xrf;aqmifvu
dk w
f meJ@ vDwxHrmS rm&if;[m wkw&f aJ bmfawGtay:
av;pm;r_ r&Sad =umif;/ rmefrmeaxmifvm$ ;wJh oabmxm;awG &Sad ea=umif;eJ@ wcsKd @jy\emawGudk uk,
d x
f ifovkd ajz&Si;f ae
wJt
h ajctaeawGudk od&v
dS mygw,f? &Se[
f jJ yefa&mufcgp jzpfwhJ csiw
f l [
_ m rm&if;eJ@ vlcsi;f rawG@jzpfao;bJ rkid f axmifcsaD 0;vHwhJ
t&yfu a&mufvmwJh uGejf rLepftifwmae&Sief ,f&@J wkwu
f ,
dk pf m;vS,t
f ay: oabmrusra_ wG &Sad evd@k cyfuif;uif;jzpfaew,f?
aemufq;kH awmh use;f uk;d axmif&@J azsmif;zsajymqkrd a_ tmufrmS csiw
f l [
_ m pdwrf ygw
h yge@J rm&if;eJ@ awG@qckH w
hJ ,f?
75
ta&;awmfy*Hk sme,f
uGejf rLepftifwmae&Sief ,fx0J ifa&;eJ@ uGejf rLepftifwmae&Sief ,fxrH S pD;yGm;a&;t& tultnD,al &;jy\emtay:
olw@dk 2 a,uf &efjzpfvu
dk =f uwm jzefajzvk@d r&Ekid af vmufatmifygy?J aemufq;kH awmh csiw
f l [
_ m tusvufcgjy+y;D pdwq
f ;kd rmef
qk;d eJ@ xGucf mG oGm;+y;D 2 a,mufom; pdwv
f ufrtDromeJ@ yGo
J rd ;f vku
d &f w,f? olw@kd 2 a,muft=um;u ydyuQ[mvnf; }u;D
xGm;+y;D &if; }u;D xGm;vmaevk@d wkwjf ynfrmS rm&if;[m tvkyv
f yk zf @kd awmif tcuf}uKH vm&awmhw,f? rm&if;eJ@ csiw
f l t
_ =um;
ydyuQawG ajymifajymifwif;wif; jyif;xefvmwJt
h csed rf mS rar#mv
f ifw
h hJ jzpf&yfwck ay:vmvk@d olw@dk 2 OD;t =um; qufqrH r_ mS
kww
f &uf ajymif;vJomG ;ygw,f?
1921 atmufwb
dk m 4 &uf 4 em&DrmS csiw
f l [
_ m ukv
d ekd OD ya'eJ@ ukv
d edk yD v
k yd rf sm;&J@ zrf;qD;axmifcsc&H w,f? 'g
a=umifh e,fy,ftoD;oD;u jyif;xefpmG wH@k jyefc=hJ uw,f? tzG@J toD;oD;uvnf; vGwaf jrmufa&;ukd }uKd ;pm;aqmif&u
G =f uw,f?
rm&if;uvnf; owif;=um;+yD;aemuf tquftoG,f trsKd ;rsKd ;jzifh csiw
f l v
_ w
G af jrmufa&;ukd aqmif&u
G cf yhJ gw,f? aemufq;kH
uGi;f quftoD;oD;ukd xk;d azmufvu
dk Ef idk cf +hJ yD; emrnf}uD; jyifopfa&S@aeeJ@ w&m;H;k wuf xkacscv
hJ @dk aiGa=u;eJ@ a&S@ae&J@wefc;kd
a=umifh atmufwb
dk m 26 rSm csiw
f l _ jyefvw
G v
f mygw,f?
csiw
f l v
_ w
G w
f ahJ e@rmS yJ use;f xku
d af vG@ csiw
f l a_ etdru
f dk a&mufvm+yD; rm&if;u aEG;axG;pGm ESpo
f rd t
hf m;ay;a=umif;
wqifah jymjyygw,f? wu,fv@dk tqifo
h if&h if uk,
d w
f idk v
f ma&muf ESpo
f rd t
hf m;ay;vkad =umif; vnf; ajymjycJyh gw,f? csiw
f l _
uvnf; 1 &uf 2 &ufavmuf&&dS if ole@J aqG;aEG;&atmif u|eaf wmf xyfrcH sed ;f ygrh ,fv@dk &Jabmfrm&if;ukd wqifah jymjyay;ygvk@d
rSm=um;vku
d yf gw,f? 'gt
h jyif taxGaxGtwGi;f a&;rSL;wm0efuv
dk nf; pwifxrf;&Guaf eygw,fv@dk wifjyvku
d yf gw,f? 'Dvedk @J
olw@dk 2 OD;t=um;&Sd ydyuQawG[mvnf; jrLck;d rsm; aysmufu,
G o
f vkd vGiphf ifu,
G af ysmufomG ;cJw
h ,f? 'DawG@qkH r_awGu rar#mv
f ifb
h J
csiw
f l u
_ dk t}uD;tus,f wufuxufoefvmapcJw
h ,f? ol@udk wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J yuwd wnf&adS ewJh tajctae
ukd omru armfpuked @J qufqaH &;ukyd g at;at;aq;aq; pOf;pm;oH;k oyfvmapEkid cf yhJ gw,f?
1921 atmufwb
dk m 27 csiw
f l _ vGwaf jrmuf+yD; aemufw&ufrmS ygw0D ifawGupdk pk nf;+yD; yxrqH;k t}udrf ta&;}uD;
tpnf;ta0;w&yfudk ac:,lusi;f yw,f? tJ't
D pnf;ta0;rSm wkwt
f vkyo
f rm;tpnf;tH;k / twGi;f a&;rSL;Xmewm0efcH
use;f uk;d axmif jyKvyk x
f m;wJh acsmifx;dk xm;wJh vkyif ef;pDru
H ed ;f eJ@ &oH;k cef@reS ;f ajc aiGpm&if;rl=urf;ukd twnfjyKc=hJ uw,f? 'Dr=l urf;ukd
uGejf rLepftifwmae&Sief ,fo@dk ppfaq;twnfjyKay;&ef wifoiG ;f a&;ukv
d nf; wcsed w
f nf; qH;k jzwfvu
fdk w
f ,f?
1922 Zlvidk rf mS usi;f ycJw
h hJ wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J 'kw,
d uGe*f &ufrmS uGejf rLepftifwmae&Sief ,f0ifa&;ukd w&m;
0if qH;k jzwfcw
hJ ,f? aemifrmS uGejf rLepftifwmae&Sief ,f tzG@J 0ifjzpfvmvk@d tzG@J 0ifpnf;rsO;f rsm;ukd usio
hf ;kH azmfaqmifc&hJ ayr,fh
csiw
f l x
_ ifxm;ovkd vGwv
f yfrq
_ ;kH _;H roGm;bJ qufvufxed ;f odr;f xm;Ekid cf w
hJ ,f?
ulrifwef uGefjrLepf yl;aygif;aqmif&Gufa&; pdwful;pdwfoef;ukd zGJ@wnfcJhol
wkwjf ynfueG jf rLepfygweD @J uGejf rLepftifwmae&Sief ,f&@J odraf rG@wq
hJ ufqaH &;ukd jzpfajrmufapcJ+h yD;aemuf tjcm;
wzufudk rm&if;[m rsupf yd w
d rf xm;bJ 1921 'DZifbm 23 rSm use;f xku
d af vG@ ulnv
D u
dk yf gaqmif&u
G af y;jcif;jzifh uGr;f &S;D auG@vif
od@k omG ;a&muf+y;D qGe,
f ufqifukd av;pm;pGm oGm;a&mufawG@qykH gw,f? qGe,
f ufqifxrH mS 9 &ufwidk f aexkid cf +hJ y;D ulrifwefygwD
ukd tao;pdwf pl;prf;avhvmygw,f? qGe,
f ufqifu rm&if;ukd ol[m rmhupf 0f g'ukd r,H=k unfayr,fh ol@&@J tawG;tac:awG[m
rmhupf f tawG;tac:awGe@J wnDw!Gww
f nf;usaewJh tykid ;f awG rsm;pGm &Sad e=umif;ukd wifjycJw
h ,f?
rm&if;[m tJ'w
D ek ;f u wkwjf ynfueG jf rLepfygw[
D m tJ'u
D mvu ta&S@tEd ,
dN qk&d ,
S 'f rD u
dk &ufr[mrdwt
f zG@J e@J wlovkd
ulrifwefygw&D @J tajctae[mvnf; tJ'u
D mvwke;f u ta&S@tEd ,
dN tpPvrfbmoma&; r[mrdwt
f zG@J e@J wlw,f vk@d cHpm;rd
owJ?h tJ'w
D ek ;f u ta&S@tEd ,
dN qk&d ,
S f 'Dru
dk &ufwpf r[mrdwt
f zG@J [m tiftm;ucsnehf @/J }uD;vnf;}uD;xGm; rvmao;bl;?
tpPvrfbmoma&; r[mrdwt
f zG@J uawmh tiftm;uawmh aumif;yg&@J ? 'gayrJh avsm&h &J J jzpfaew,f?
'ge@J ol[m *smAm;rSm tvkyv
f yk af epOfumvu ta&S@tEd ,
dN qk&d ,
S 'f rD u
kd &ufr[mrdwt
f zG@J 0ifawGudk tpPvrf
bmoma&;r[mrdwt
f zG@J xJ 0ifa&mufa&; wku
d w
f eG ;f cJv
h @dk ta&S@tEd ,
dN qk&d ,
S 'f rD u
dk &uf r[mrdwt
f zG@J wrk[w
k cf si;f tiftm;
aumif;vmcJw
h mukd jyefvnf pOf;pm;rdw,f?
rm&if;u wkwjf ynfrmS vnf; 'Day:vpDtwdik ;f usio
hf ;kH Ekid w
f ,fv@dk ,lqw,f? wkwjf ynf uGejf rLepf ygw0D ifawG[m
rdryd gw0D ifb0&J@ *k%o
f u
d mQ ukd xde;f odr;f xm;+yD; ulrifwefygwx
D 0J ifum ulrifwefygw&D @J acgi;f aqmiftqifrh mS yg0if=u&r,f?
'Dvedk nf;eJ@ wkwjf ynfueG jf rLepfygw[
D m wrk[w
k cf si;f tiftm;aumif;vmEkid w
f ,f? rmvif&@J 'Daoe*FAsL[m oabmaqmifwhJ
xifjrif,q
l csu[
f m tvGet
f a&;}u;D ygw,f? olu pl;prf;avhvm+y;D aemuf wkwjf ynfueG jf rLepfygw[
D m qGe,
f ufqife@J yl;aygi;f
aqmif&u
G o
f ifw
h ,fqw
dk hJ t,ltqukd uGejf rLepftifwmae&Sief ,ftr_aqmifaumfrwDudk wifjytpD&ifcv
H u
dk w
f ,f?
76
ta&;awmfy*Hk sme,f
rm&if;&J@ uGejf rLepfygw0D ifawG wOD;csi;f ulrifwefygwx
D J 0ifa&;t}ujH yKcsuu
f dk uGejf rLepfygw0D ifrsm;u jyif;xefpmG qef@usif
cJ=h uygw,f? taxGaxGtwGi;f a&;rSL; csiw
f l u
_ ulrifwef-uGejf rLepfy;l aygi;f aqmif&u
G af &;ukd vH;k 0oabm rwlovkd uGejf rL epfygw0D if
awG wOD;csi;f ulrifwefygw0D ifa&;udv
k nf; vH;k 0oabmrwlygb;l ?
tJ'aD emuf 1922 {+yD 23 rSm rm&if;[m *syefoabFmpD;+yD; a[mfvefudk jyefomG ;cJw
h ,f? tJ'u
D wqifh bmvifudk jzwfum
armfpuko
d mG ;+yD; uGejf rLepftifwmae&Sief ,f trlaqmifaumfrwDtm; wkwjf ynfrmS olaqmif&u
G cf w
hJ hJ vkyif ef;tajctaersm;ukd
tpD &ifcyH gw,f? ol@&@J ulrifwef-uGejf rLepfy;l aygi;f aqmif&u
G af &;tqku
d dk uGejf rLepftifwmae&Sief ,fuvnf; vH;k 0 oabmwlygw,f?
Zlvidk f 27 rSm qdAk ,
D uf&k mS ;tpk;d &u wkwjf ynfo@dk Ekid if jH cm;oHu,
dk pf m;vS,t
f jzpf &G@J azhudk apv$ww
f t
hJ cg rm&if;[m
twlvu
dk yf gvmcJw
h ,f? olu Ekid if w
H um uGejf rLepftifwmae&Sief ,f&@J ta&S@widk ;f Xmetm; wkwjf ynfuvmyfpnf;twGuf !e=f um;
csuu
f dk vufEydS pf ufe@J ku
d u
f m ol@&yS t
f usay:ukd ku
d Ef ydS af pygw,f? &Se[
f u
J dk a&mufwt
hJ cg csiw
f l u
_ dk =unfch idk ;f +y;D tJ't
D usudk csiw
f ;l _
tm;ay;vku
d w
f ,f?
!e=f um;csuu
f awmh uGejf rLepftifwmae&Sief ,f obmywdtzG@J &@J Zlvidk f 18 qH;k jzwfcsut
f & wkwjf ynfueG jf rL epfygwD
A[kad umfrwD[m ta=umif;=um;pm &&csi;f uGru
f sKd ;ok@d csucf si;f ae&majymif;&r,f? tvkyt
f m;vH;k vnf; rm&if;eJ@ eD;eD;uyfuyf
qufo,
G f aqmif&u
G &f r,fwJ?h 'g[m rm&if; }uKd uo
f vkd jznfah &;zd@k cGijhf yKvu
dk w
f hJ bmrSa&;rxm;ao;wJh csuv
f ufrw
S jf zpfovkd rm&if;
twGuf bk&ifrif;jrwf&@J oHvsuf vd@k vnf; qkEd idk yf gw,f?
1922 =o*kwv
f rSm wkwjf ynfueG jf rLepfygwD A[kad umfrwD txl;tpnf;ta0;ukd [efusKd ;/ &S;D [lrmS usi;f yw,f? ulrifwefuGejf rLepfy;l aygi;f aqmif&u
G af &;jy\emukd txl;wvnf aqG;aEG;=uw,f? rm&if;u ol@tqku
d dk xyfwifjyjyefw,f? xyfr+H yD;
qef@usicf &H ygw,f? olu tusus,o
f ;D ukjd zKwf bk&ifrif;jrwf&@J oHvsuf ukd jyvku
d w
f ,f? qef@usio
f al wG csucf si;f yg;pyfa[mif;
avmif;eJ@ E_wq
f w
d u
f ek w
f ,f? 2 &ufwidk f aqG;aEG;+y;D rm&if;&J@ tqkjd yKcsuu
f dk ygwu
D vufcv
H u
dk w
f ,f? uGejf rLepf ygw0D ifawG wOD;csi;f
ulrifwefygwx
D J 0ifa&; qH;k jzwfcsuu
f dk twnfjyKcJw
h ,f? tJ'aD emuf vDwmausmuf/ armfpw
D ek ;f pwJh uGejf rLepfygw0D ifwoku
d f
wOD;csi;f taeeJ@ ulrifwefygwx
D 0J ifc=hJ uw,f? 1923 wkwjf ynfueG jf rLepfygwD wwd,t}urd f uGe*f &uf+y;D aemuf ygw0D ifawG tpkvu
dk f
t+yHKvku
d f ulrifwefygwx
D J 0if=uawmhw,f? vwcsKd @ =um+yD;aemuf armfpuko
d @dk rm&if; jyefomG ;w,f?
1926 aEG&moDuek q
f ;kH oGm;+yD;aemuf pwmvifu uGejf rLepftifwmae&Sief ,fe@J qdAk ,
D ufueG jf rLepfygwD (abmfv&f ADS pf)
twGi;f &Sd xa&mfpuD*%
dk ;f eJ@ twku
d t
f cH*%
dk ;f ukd wku
d yf q
JG ifygw,f? rm&if;[m tawG;tac:t& xa&mfpuDudk pmemol jzpfw,f?
aemufq;kH awmh aemufwESprf mS a[mfvefueG jf rLepfygwrD S Ekwx
f u
G v
f u
dk w
f ,f?
1929 rSm rm&if;[m xa&mfpuD;*k%
d ;f om;awGudk pkpnf;+y;D awmfveS w
f hJ qk&d ,
S v
f pfygwD ukd a[mfvefrmS xlaxmifw,f?
tJ'aD emuf awmfveS w
f hJ qk&d ,
S v
f pfygwD uk,
d pf m;vS,t
f jzpf a[mfvefygvrD efvw
$ af wmfrmS yg0ifcw
hJ ,f? 1938 pwkwE idk if w
H um
xa&mfpuD*%
dk ;f umvrSm xa&mfpuD*%
dk ;f rSm yg0ifa&;ukd vH;k 0jiif;y,fcw
hJ ,f?
1940 rSm *smrefzufqpfu a[mfvefudk usL;ausmo
f rd ;f yku
d w
f ,f? opPmapmifo
h w
d hJ jynfcsp0f g'w
D a,muftaeeJ@ rm&if;[m
zufqpfqef@usiaf &; w&m;wJw
h u
dk yf t
JG wGi;f ajcpkyH pf yg0ifvu
dk w
f ,f? ol[m pygw
h uwfqkw
d hJ *sme,fudk wnf;jzwf xkwaf 0um
a[mfvefjynforl sm;tm; usL;ausmaf &;orm;rsm;ukd Ek;d =um;qef@usi=f uzk@d tm;ay;cJw
h ,f? aemufyidk ;f rSm a&Smifwcif ta&;tcif;
wcka=umifh '%f&m&vk@d aq;Hu
k dk yk@d &mrSm *smrefzufqpfrsm;vufwiG ;f ok@d usomG ;cJ&h w,f?
tusO;f axmiftwGi;f rSm opPmapmifo
h d tnHrh cHovdk w&m;H;k awmfrmS w&m;cHk ;kH zG@J +y;D ppfaq;awmhvnf; *smrefzufqpfawG
ukd a'gowaxmif;axmif;eJ@ jypfwif@H_ cs+y;D uGejf rLepfwa,muf&@J ckid rf mwJh wku
d yf 0JG ifpw
d "f mwfudk azmfjycJw
h ,f? uHq;dk rd;k arSmifusaewJh
=urRmqk;d u rdrrd vGwaf jrmufEidk af wmhb;l qdw
k m rdrb
d mom od&adS ewJt
h avsmuf orD;eJ@om;rufxo
H @dk pdwx
f cd u
dk pf &maumif;vSwhJ
b,fawmhrS arhaysmufv@dk r&Ekid w
f phJ mawG a&;xm;cJyh gw,f? ol@pmrSm
om;wk@d orD;wk@d
azaz[m azaz&J@ ar#mv
f ifch sut
f wGuf b,fvrdk S aemufrwGe@f bJ k;d om;jzLpifwq
hJ ENjzifh rdru
d ,
dk u
f ,
dk f ay;vSLoGm;r,f?
b,forl qdk rar#mv
f ifb
h J aorif;eJ@ &ifqidk &f vdrrhf ,f/ 'g[m a&Smifvv
J$ @kd r&Ekid b
f ;l qdw
k m od=uwmcsn;f ygy?J 'gayrJh azazh ESv;kH om;
uawmh wnf+ird af eygw,f? azaz[m ESpaf ygi;f rsm;pGm wav#mufv;kH opPmapmifo
h w
d hJ ppfom;wa,mufjzpfcw
hJ ,f? azazhrw
d af qGawGe@J
w&m;ol}uD;awGudk yGiv
hf if;ajzmifrh wfrt
_ wGuf aooGm;&oludk todtrSwrf jyKol r&Sb
d ;l vk@d zGi[
hf wkid f wnf+yD;cJyh g+yD? azaz[m
aowJt
h xd wav#mufv;kH pGpJ +JG rJ+rJ&o
dS /l rdr&d @J ,=kH unfcsuef @J rdr&d @J d;k om;pGmopPmapmifo
h rd t
_ ay: ckid +f rJpmG oEMd mefcsxm;olyyD /D uk,
d f
tm;^m%ftm;&So
d r# tpGr;f ukepf u
dk x
f w
k u
f m rdr,
d =kH unfcsut
f vHawmfudk jrifjh rifrh m;rm; v$ix
hf +l y;D aemufq;kH xGuo
f uftxd vH;k yef;
wku
d cf u
dk o
f mG ;r,fqw
dk m vltm;vH;k odjrifem;vnfomG ;+yDr@dk azazodyu
f dk v_u
d v
f u
d_ v
f v
JS jJS zpfrw
d ,f ?
ukd;um;?
77
EkdifiHwumh uGefjrLepfv_yf&Sm;r_
ta&;awmfy*Hk sme,f
touf 90 jynfo
h mG ;+yjD zpfwhJ wkwjf ynfueG jf rLepfygwD
roef;at;
1921 ckEpS f Zlvidk f 1 &ufae@rmS pwifz@JG pnf;cJw
h hJ wkwjf ynf
uGejf rLepfygw[
D m 'DEpS f 2011 ckEpS f Zlvidk f 1 &ufae@rmS tESpf
90 jynfah jrmufcyhJ g+y?D wkwjf ynfw0ef;vH;k wkwjf ynf uGef
jrLepfygwD 'DtESpf 90 jynfh tcrf;tem;awGudk usi;f ycJ=h uyg
w,f? wkwf awmfveS af &;}u;D ukd OD;aqmifcw
hJ hJ armfpw
D ek ;f u
pvk@d acwftqufquf awmfveS af &;wku
d yf rJG sm;twGi;f eJ@
wkid ;f jynfwnf aqmufa&;vkyif ef;aygi;f pHt
k wGi;f touf
ay;vSL pGe@f vw
$ o
f mG ;cJ=h uwJh wkwu
f eG jf rLepfygw0D if ol&J
aumif; taygif;&J@ twKy`wWdawG/ vkyfaqmifcsufawG/
pGe@f vw
$ rf a_ wGudk owif;rD',
D mrsKd ;pHu
k ae xkwv
f i$ jhf yo/
yHEk ydS x
f w
k af 0wmawG vkyaf e=uygw,f? uae@ a&=unf
aomufae&olrsm;u a&wGi;f wl;ay;oGm;cJo
h rl sm;&J@ aus;Zl;
w&m;ukd azmfjy ajymqk=d u+yD; atmufarhwo vGr;f qGwf
ae=uygw,f?
wcsd e f w nf ; rS m vnf ; tmZmenf t axmif
taomif;wk@d &@J aoG;ac|;toufawGe@J vJv,
S ,
f v
l mcJw
h hJ
atmifyt
JG oD;tESaH wGudk bmyJpeG @f vw
$ &f pGe@f vw
$ &f um
uG,af pmifah &Smuf+yD; tJ't
D mZmenfawG ar#mrf eS ;f cJw
h hJ tdyf
rufawG taumiftxnf ay:vma&;ukd aqmif&u
G o
f mG ;
=ur,fqw
dk hJ oEMd mefuv
dk nf; rsKd ;qufopf wkwu
f eG jf rL
epfygw0D ifawGu csrw
S af e=uygw,f?
urBmay:rSm yxrqH;k aom qk&d ,
S v
f pfEidk if H }u;D jzpf
wJh qkAd ,
D uf,el ,
D }H u;D eJ@wuG ta&S@Oa&my uGejf rLepf Edik if H
rsm; 1990 ckEpS rf sm;twGi;f u wAke;f Ake;f +yKd vo
J mG ;+y;D aemuf
uGejf rLepf0g'}uD; edw
d o
H mG ;+yDv@dk vlwcsKd @u ,lqcJ=h uyg
w,f? qkAd ,
D uf+y;D aemuf qk&d ,
S v
f pfEidk if aH wGxrJ mS tiftm;
}uD;Ekid if jH zpfwhJ wkwEf idk if u
H uGejf rLepfygwv
D nf; r=umcif
78
ta&;awmfy*Hk sme,f
}u;D rsm; vkycf =hJ uzl;ygw,f? ,cktcg 'Dausmif;&J@ ausmif; tkyrf mS
'korRw &Su
d sizhf if (2012 rSm [lusiahf xmif&@J tku
d f t&mukd
qufcrH nfo
h t
l jzpf owif;ajy;aeol) jzpfygw,f?
wkwjf ynf&@J pD;yGm;a&;eJ@ vlra_ &;temtqmrsm;ukd
ukoay;Ekid w
f hJ enf;vrf;aygi;f pHu
k dk aqG;aEG;=u/ jiif;cH=k u/ tjyef
tvSen
f Ed id_ ;f =u+yD; tem*wf csrw
S rf ,fh ay:vpDrsm;ukd a&;qGJ
=uwJh ae&mvnf; jzpfygw,f?
'Dausmif;[m wjcm;wuUov
dk af wG/ ausmif;awGe@J
rwlb/J tvGef +idr;f csr;f at;aq;vSygw,f? ausmif;0if;twGi;f
tpk;d &0efxrf;}uD;rsm;&J@ um;rsm;jzpfwhJ teufa&mif atmf'q
D
vGe;f um;rsm; wef;pD&yfxm;wmukd awG@Eidk yf gw,f? tJ'aD usmif;
rSm wufa&mufaewJh ausmif;om;rsm;ukv
d nf; =unfyh gO;D ? jynf
e,ftyk cf sKyfa&;rSL;awG/ tpk;d &0ef}uD;awG/ tpk;d &t&m&S}d uD;/
vwf/ i,fawG/ olw@dk &@J {nfyh garmuQawG/ wcgw&Hwidk ;f jynf&@J
xdyw
f ef;acgi;f aqmifawGpwJh tausmt
f armfawGudk awG@Eidk f
ygw,f?
tJ'DygwDausmif;rSm ajym=um;wJh xdyfwef;acgif;
aqmifrsm;&J@ rde@f ceG ;f eJ@ ausmif;uxkwaf 0wJph mapmifrsm;rSm yg
wJh olw@dk &@J aqmif;yg;awGrmS qk&d if r=umcifcsrw
S af wmhr,fh A[kd
tpk;d &&J@ aoe*FAsL[m topfawG/ ay:vpDtopfawG&@J tpt
eawG/ t!e;f awG ygvmwwfygw,f?
r=umcifurS jzpfysucf w
hJ hJ tjzpftysuw
f &yfudk Oy
rm ay;yg&ap? tckwavm ay:ayguaf ewJh nDr#rr_ &Sw
d /hJ a&
&Snrf cHEidk w
f hJ zG@H +zdK;wk;d wufrt
_ ay: jynfov
l x
l &k @J pk;d &drrf a_ y: rl
wnf+y;D jynfov
l x
l &k @J tajccHtusKd ;pD;yGm;awGudk wzufu jznfh
qnf;ay; - wzufuvnf; ay:ayguaf ewJh vlra_ &;jy\emawG
ukd ukid w
f ,
G af jz&Si;f a&;twGuf enf;emawG &Smaeygw,f? tJ'D
xJu wDxiG zf efw;D r_&w
dS hJ vlra_ &;qkid &f m tkycf sKyfa&; twwf
ynmqkw
d hJ t,ltqw&yf ay:ayguv
f mygw,f? b,fvadk y:
ayguv
f movJ? jzpfpOfudk =unf&h atmifyg?
'DEpS f azazmf0g&v
D rSm usi;f ycJw
h hJ jynfe,ftqif/h 0ef
}u;D tqifh t&m&Srd sm;&J@ oifwef;zGiyhf rJG mS orRw[lusi;f axmif
u rde@f ceG ;f w&yf ajymcJyh gw,f? orr#wr_&+dS y;D wufu&$iv
f ef;r_e@J
jynfah ewJh wnf+ird w
f hJ vl@tzG@J tpnf;w&yf ay:ayguaf &; tmr
cHcsu&f w
dS hJ vlra_ &;qkid &f m pDrcH ef@crJG _ twwfynmopf/ enf;em
opfawG &Smzk@d [lu ausmif;oifwef;om;rsm;ukd wku
d w
f eG ;f cJh
ygw,f? [luyJ wkid ;f jynfrmS tHrh cef;zG,f vlra_ &;eJ@ pD;yGm;
a&; zG@H +zKd ;wk;d wufra_ wG &Sad evifu
h pm; tcsed rf a&G; vlra_ &;rwnf
+ird rf a_ wG/ ydyuQawG ay:ayguEf idk yf gw,fv@dk vnf; owday;xm;
w,f? vlra_ &;qkid &f m pDrcH ef@crJG t
_ wGuf taqmufttHak wG vkd
tyfa=umif;vnf; [lu axmufjy+y;D 'gawGudk aumfrwDrsm;
&J@ acgi;f aqmifr/_ tpk;d &&J@ wm0efyidk ;f qkid &f myg0ifr/_ tpk;d &r[kwf
wJh tzG@J tpnf;rsm;eJ@ jynfov
l x
l &k @J axmufcrH a_ wG &&Sad tmifjyK
vkyzf @dk vnf; wku
d w
f eG ;f ajymqkcd yhJ gw,f?
rwfvrSm usi;f ywJh v$waf wmf 2 &yftpnf;ta0;rSm
awmh vmr,fh 12 }urd af jrmuf 5 ESppf rD u
H ed ;f (2011-2015 um
v) twGi;f wkwjf ynf&@J xl;jcm;csuv
f uQ%mrsm;eJ@ uku
d n
f w
D hJ
79
ta&;awmfy*Hk sme,f
qkw
d m oabmayguv
f m=uygw,f? 'Dvkd jyKjyifajymif;
vJra_ wG vkyrf o
S m ygwaD &m/ olw@dk u,
dk w
f idk af &m tm
%m +rJaer,fqw
dk m em;vnfvm=uyg+yD?
tJ'D jyKjyifajymif;vJra_ wGe@J ywfoufv@dk
aqG;aEG;jiif;cHzk @dk 'DA[kyd gwaD usmif;[m toifah wmf
qH;k ae&myJ? bmjzpfvv
dk q
J akd wmh wkid ;f jynf&@J tqifjh rifh
t&m&S}d u;D rsm; &meJ@cs+D y;D vtcsKd @ pkpnf;xm;wJh ae&m
jzpfaevk@d ygy?J
'gt
h jyif 1990 ckEpS rf sm; tv,fup+yD; 'D
A[kd ygwDausmif;rSm wjcm;{nfhygarmuQrsm;vnf;
a&mufvmygao;w,f? 'gawGuawmh Ekid if jH cm;wkid ;f
jynfu tzG@J tpnf;awGu acgi;f aqmifawGygy?J 'Dvdk
enf;eJ@ wkwt
f &m&Srd sm;ukd wjcm;,Ofaus;r_rsm;t
a=umif;/ wjcm;wefz;dk rsm;ta=umif;/ wjcm;Ekid if aH &;
pepfrsm;ta=umif; em;vnfapygw,f?
tJovked nf;eJ@ wkwu
f eG jf rLepf ygw0D ifawG
ukd acwfe@J wajy;wnf;jzpfatmif (rdrw
d @kd &@J twdwf
atmifjrifrt
_ ay:rSmom ,pfr;l rae=ubJ) tquf
rjywf jri w
hf ifay;aewma=umifh wkwu
f eG jf rLepfygwD
[m jynfov
l x
l &k @J axmufcrH u
_ dk qufvuf&&Sad ewm
jzpfygw,f? tckwifjycJw
h m[m A[kyd gwaD usmif;
ta=umif;omjzpf+y;D jynfe,ftoD;oD;rSmvnf; jynf
e,ftqifh ygwaD usmif;rsm; &S+d y;D / tJ'aD usmif;awGrmS
vnf; ckid t
f qif/h +rdK@e,ftqifh (a'ot&m&Sad wG)
t&m&Sad wGudk 'DypkH t
H wkid ;f tqufrjywfynmay; jri hf
wifaewm jzpfygw,f?
'Davmufq&dk ifawmh wkwjf ynf uGejf rLepf
ygwD[m bma=umifh +ydKvJroGm;bJ ykdrkd}uD;rm;wJh
atmifyaJG wGudk &&Sad eovJqw
kd m t=urf;zsi;f tm;jzifh
oabmayguaf vmufyg+yD?
wkwjf ynfueG jf repfygwD t"Ge@f &n
S yf gap?
qufvuf+yD;vnf; atmifyrJG sm; &&Syd gap?
roef;at;
17-6-2011
80
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwumh uGefjrLepfv_yf&Sm;r_
tawG;tac:t,ltqukd ab;csw
d x
f m;wJh
wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J
ygwcD si;f qufqaH &;
(tar&duef owif;rD',
D mrsm;wGif azmfjyxm;wJh owif;)
bkdauaomif;
u|eaf wmfw@dk [m vGwv
f yf-trScD u
dk if;a&;/ vH;k 0wef;wla&;/
tjyeftvSeaf v;pm;a&;/ olwyg; twGi;f a&;ukd 0ifa&muf
rpGuzf ufa&;qkw
d hJ ygwcD si;f qufqaH &;rl 4 csuu
f dk csrw
S f
xm;+yD; tawG;tac: t,ltq rwlwmawGudk ausmef if;
um tjyeftvSeef m;vnfa&;eJ@ yl;aygi;f aqmif&u
G af &;uko
d m
&SmazGcyhJ gw,f? u|efawmfw@dk [m wHcg;zGix
hf m;wJt
h aet
xm;eJ@ urBmh Ekid if t
H oD;oD;u Ekid if aH &;ygwrD sm;eJ@ us,u
f s,f
jyef@jyef@ qufqaH eygw,fvk@d &Si;f jyygw,f?
ajymif;vJru
_ dk 1978 wde@f a&Smifzif puFmyl w&m;0if
tvnftywf c&D;pOfu pwifcw
hJ mjzpfygw,f? tJ'w
D ek ;f u
wkwjf ynf Ekid if jH cm;qufqaH &; vrf;!eaf wGudk aqG;aEG;=u
&mrSm puFmylacgi;f aqmif vDurG ,
f ;l u wde@f udk wkwjf ynf
[m awmfveS af &; wify@dk ru
_ dk &yfwef@ypf&r,fvk@d ajymvku
d f
ygw,f? wde@f a&Smifzif[m c%wm rSiw
f ufro
d mG ;+yD;aemuf
cifAsm;u u|eaf wmfu
h dk b,fvv
kd yk zf @dk awmif;qkv
d u
dk w
f m
vJvk@d kww
f &ufar;vku
d yf gw,f? rav;,m;uGejf rLepf
ygweD @J tif'edk ;D &Sm; uGejf rLepfygwaD wG&@J [GmeeftoHvi$ @f kH
awGudk &yfypfyg? ajymufusm;wyfawGudk axmufcu
H n
l aD ewm
awGuv
dk nf; &yfypfyg vk@d vDurG ;f ,lu owW&d &dS dS ajymcsvu
dk f
ygw,f? wdef@a&Smifzif[m vDuGrf,l;&J@ t}uHjyKcsufukd
vufccH yhJ gw,f?
ZGef 10 wkwjf ynfueG jf rLepfygwD A[kEd idk if jH cm; quf
qHa&;Xme&J@ vGwv
f yfpmG ajymqkad qG;aEG;a&;v_y&f mS ;r_udk
wufa&mufvmwJh Ekid if jH cm;owif;axmufawGe@J awG@q&kH mrSm
tku
d zf siu
f wkwjf ynfueG jf rLepfygweD @J wjcm;Ekid if aH wGu
Ekid if aH &; ygwaD wGe@J qufqaH &;rlawGudk &Si;f jycJyh gw,f?
olu tdE,
dN owif;axmuf ar;vmwJh ar;cGe;f ukd
ajz=um;&mrSm tajctaewrsdK;atmufrSm wkwfjynf
81
ta&;awmfy*Hk sme,f
uGejf rLepfygw[
D m Oya'y Ekid if aH &;ygwaD wGe@J tpGe;f
a&muf Ekid if aH &;ygwaD wGe@J qufqaH &; rvkyyf gb;l ? Oy
rmtm;jzifh wkwjf ynfueG jf rLepfygw[
D m tdE,
dN uGejf rL
epfygwD (armfpw
D ek ;f 0g') eJ@ ygwcD si;f qufqrH _ r&Syd gb;l ?
orkid ;f rSm wkwjf ynfueG jf rLepfygw[
D m urBmh awmfveS f
a&;ukd axmufcu
H n
l w
D hJ ajymqdek nf;awG &Scd yhJ gw,f?
tckawmh w&m;0if Ekid if aH &;tm%mw&yfudk vufeuf
ukid f wGe;f vSew
f yhJ pkH rH sKd ;ukd u|eaf wmfw@dk axmufct
H m;ay;
wm rvkyaf wmhygb;l vk@d qkyd gw,f?
tckawmh twdwu
f qd;k oGr;f vSwhJ tar&d
uef e,fcs@J pepf &J@ 'Dru
dk &ufwpfygweD @J &Dywfbvpfuef
ygwv
D @dk ac:qdck w
hJ hJ 2 ygweD @J awmif rESpu
f pwif+y;D tJ'D
ygwaD wG&@J tqifjh rifah cgi;f aqmifrsm;eJ@ wkwjf ynfueG f
jrLepfygwD[m tjyeftvSef aqG;aEG;!dE_dif;r_awGukd
aqmif&u
G cf yhJ gw,f? wkwjf ynf Ekid if jH cm;qufqaH &;Xm
e&J@ ajyma&;qkcd iG &hf o
dS l [Gr[
f mG uGr;f u t&if 'grsKd ; r&Sd
cJzh ;l ygb;l vk@d qkyd gw,f? tar&duefe@J ywfoufv@dk ajym
&&if wkwjf ynfueG jf rLepfygw[
D m tar&duefueG jf rLepf
ygweD @J xdawG@ qufqrH u
_ v
dk nf; xde;f odr;f xm;ygw,f?
'gayrJh rwlwhJ ygwaD wG aqG;aEG;=uwmrd@k jy\emawG
vnf; rwl=uygb;l vk@d vnf; &Si;f jyygw,f?
oluu|efawmfwkd@ &DywfbvpfuefygwD/
'Dru
dk &ufwpfygww
D @kd e@J qufqw
H t
hJ cg tjyeftvSef
em;vnfru
_ dk b,fvdk tm;jznfo
h mG ;=urvJ/ 2 Ekid if q
H uf
qHa&; zG@H +zdK;wk;d wufatmif b,fvdk wGe;f aqmf=urvJ
qkw
d b
hJ ufawGukd aqG;aEG;=uygw,f? tar&duef uGejf rL
epfygweD @J usawmh oabmw&m;a&;jy\emt& pl;prf;
avhvmaqG;aEG;r_awG ykrd sm;ygw,f? t&if;&Sipf epf zG@+H zKd ;
wd;k wufr/_ tar&duef Ekid if aH &;/ pD;yGm;a&; tajctae
awG/ wkwjf ynfz@HG +zdK;wk;d wufrt
_ wGi;f u wcsKd @ jy\
emawGudk aqG;aEG;=uwmaygh vk@d &Si;f jyygw,f?
wkwfjynfuGefjrLepfygwD[m tar&duef
uGejf rLepfygweD @J vufeufuidk af wmfveS af &; b,fvv
dk yk f
=urvJqw
dk hJ jy\emrsKd ;ukd raqG;aEG;ygb;l vk@d [Gr[
f mG
uGr;f u qdyk gw,f?
wkwjf ynfueG jf rLepfygwu
D ,
dk w
f idk u
f vnf;
vufeufuidk af wmfveS af &;udk rDcS t
dk m;xm; xlaxmifc&hJ
wmyg? aoewfajymif;0u tm%mxGuw
f ,fqdk
wmuvnf; awmfveS yf ek u
f efwm w&m;w,f? t=urf;
zuf awmfveS yf ek u
f ef&r,fv@dk ajymwmyg? tck bm
a=umifh &yfwnfcsuf t}uD;tus,f ajymif;oGm;&wm
vJ? tajctaeu ajymif;oGm;vdk@vm;? 'grSr[kwf
wkwjf ynfueG jf rLepfygwD uk,
d w
f idk u
f vuQ%m ajymif;
oGm;vk@d vm;?
wkwjf ynfueG jf rLepfygwu
D acwfe@J trD
vku
d af &;ukd wav#mufv;kH pGpJ +JG rJ+rJ usio
hf ;kH cJw
h ,fv@dk
tku
d zf siu
f ajz=um;cJw
h ,f? olu wkwjf ynf uGejf rL
epfygw&D @J wpDwwef;}uD;aom qH;k jzwfcsurf sm;/ ay:
vpDrsm; tm;vH;k [m urBmh yuwdtajctae/ Ekid if H
awmf&@J yuwdtajctae/ ygw&D @J yuwdtajctae
awGe@J eD;eD;uyfuyf qufpyf tuJjzwfcsuaf wG jzpfyg
w,f? urBmt
h ajctae ajymif;vJomG ;yg+y?D wkwjf ynf
uGejf rLepfygw&D @J vrf;pOf/ vrf;!e/f ay:vpDawG[m
vnf; txku
d t
f avsmuf ajymif;vJra_ wG &Sv
d mygw,f
vd@k &Si;f jyygw,f? 'gawG[m wkwjf ynfueG jf rLepfygw&D @J
ajymif;vJra_ wGe@J vnf; qufpyfaeygw,fv@dk olu 0efcH
cJyh gw,f? olu wkwjf ynfueG jf rLepfygw[
D m awmf
vSeaf &;ygww
D &yfuae Ekid if aH &;tm%m qkyu
f idk x
f m;wJh
ygwjD zpfvmwJt
h xd acgi;f aqmifc&hJ ovkd tckwcg wH
cg;zGihf jyKjyifajymif;vJa&;ukd acgi;f aqmifaewJh ygwD jzpf
vm&jyefyg+yD? wGuq
f =unf&h ifvnf; vuQ%mwrsKd ;
ajymif;vJomG ;cJyh g+yDv@dk vnf; qkyd gw,f?
wkwfjynfuGefjrLepfygwD&J@ ar#mfrSef;csuf/
oabmw&m;a&;tajccHe@J &nfreS ;f csuaf wGuawmh
ajymif;vJrr_ &Syd gb;l vd@k vnf; tku
d zf siu
f wcsed w
f nf;rSm
tav;xm; ajymoGm;cJyh gw,f?
bkdauaomif;
ukd;um;?
? wkwfjynfcsef;acgifowif;
pOf ZGef 15 rSm jyefvnfazmfjycJhwJh tar&duef
toHv$ifhXme 0ufqkd'frSm azmfjyxm;wJh owif;?
82
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwumh uGefjrLepfv_yf&Sm;r_
pD;yGm;a&;tusyt
f wnf;atmufu
awmiftm&SEidk if rH sm;&Sd uGejf rLepfygwrD sm;&J@
tajctaeukd cGjJ crf;pdwjf zm=unfjh cif;
cifat;=unfjr
awmiftm&SrmS armfv'f u
dk Ef idk if rH t
S y tdE,
dN / ygupPwef/ b*Fvm;a'h&/fS eDayg/ oD&v
D uFm/ blwefe@J tmz*efepPwefEidk if w
H @dk rmS
uGejf rLepfygwaD wG &Sad e=uygw,f? 'DueG jf rLepfygwaD wG[m tiftm;t& t}u;D tao; rwl=uygb;l ? wk@d teuf E_id ;f ,SOcf sut
f &
tiftm;}uD;wmu tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g')/ tdE,
dN uGejf rLepfygw/D tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf v
f eD if0g')/ tdE,
dN
uGejf rLepfygwD (armfpw
D ek ;f 0g')/ eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D / eDaygueG jf rLepfygwD (pnf;vH;k nD!w
G af om
rmhupf v
f eD if0g') pwJh ygwaD wGjzpfw,f?
'DueG jf rLepfygwaD wG[m oabmw&m;eJ@ ay:vpDqidk &f mawGrmS uGjJ ym;csuaf wG &Sad ewJt
h avsmuf touf&iS w
f nf&dS
cGi&hf atmif aqmif&u
G rf a_ wGe@J zG@H +zKd ;wk;d wuf/ tqifah e&m&&Sad &;twGuf usio
hf ;kH wJh tcdik t
f rmvrf;a=umif;awGvnf; rwl=uygb;l ?
v$waf wmfvrf;a=umif;eJ@ zG@J pnf;tkycf sKyfypkH epftwGi;f u csw
D ufaewJh uGejf rLepfygweD @J t=urf;zufawmfveS af &;enf;em jzpfwhJ
vufeufuidk f awmfveS af &;qifEaJ$ ewJh zGpJ nf;tkycf sKyfypkH epfjyifyu uGejf rLepfygwt
D jzpf 2 rsKd ;cGEJ idk w
f ,f?
Ekid if w
H umuGejf rLepfvy_ &f mS ;r_ 'Da&edru
hf mvrSmyJ &Sad eao;wJh 'Dae@vt
dk csed u
f mvrSmukyd J 'DueG jf rLepfygwD 2 rsKd ;vH;k [m
avmavmq,fq,f ESprf sm;twGi;f awmiftm&Sa'o/ txl;ojzifh tdE,
dN eJ@eaD ygrmS tvGe=f oZm}uD;ygw,f? tdE,
dN uGejf rL
epfygwD (rmhupf 0f g') OD;aqmifwhJ vuf0*J %
dk ;f wyfaygi;f pk[m taemufb*Fvm;jynfe,frmS a'otpk;d &tjzpf 2010 txd 33
ESpw
f idk f tm%mqkyu
f idk x
f m;Ekid cf w
hJ ,f? eDaygueG jf rLepfygwD (armf0g')D 2009 Zefe0g&rD mS eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD
(armf0g')D vk@d trnfajymif;cJh [mvnf; 2008 =o*kwv
f rS 2009 arvtxd eDaygrmS Edik if aH &;tm%m &&Scd ahJ o;w,f? 'gayrJh
urBmvH;k qkid &f m pD;yGm;a&;tusyt
f wnf;jzpfay:vmawmh t&if;&Siv
f w
l ef;pm;u tvkyo
f rm;/ v,form;rsm;&J@ tcGit
hf a&;rsm;ukd
wk;d cs@J xk;d ppfqifvmwJt
h ajctaeatmufrmS 'DueG jf rLepfygwD 2 ygwv
D ;kH [m qk;d 0g;jyif;xefwhJ tajctaeawGudk &ifqidk }f uKH awG@&+y;D
zG@H +zKd ;wk;d wufa&;twGuf uGi;f qufumvrSm a&muf&adS eygw,f?
pD ; yG m ;a&;tusyf t wnf ; atmuf r S m zG J @ pnf ; tk y f c sKyf y H k t wG i f ; u uG e f j rLepf y gwD r sm; }uH K awG @ ae&wJ h
tajctae
awmiftm&Sa'orSm v$waf wmfa&G;aumufy0JG ifcw
hJ hJ tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g')/ tdE,
dN uGejf rLepfygw/D eDayg
pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygw(D armf0g')D eJ@ eDaygueG jf rLepfygwD (nD!w
G af om rmhupf v
f eD if0g') ygww
D @dk [m rJ&&Srd E_ e_ ;f
tvGeef rd w
hf t
hJ jyif jynfwiG ;f Ekid if aH &;b0twGi;f rSm }uD;}uD;rm;rm; =oZmoufa&mufrv
_ nf; jzpfrvmygb;l ?
pD;yGm;a&;tusyt
f wnf;u awmiftm&Sa'o Ekid if t
H oD;oD;ukd jyif;xefq;dk 0g;wJh pD;yGm;a&;/ Ekid if aH &;tajctaeawGe@J
}uHKawG@apcJw
h ,f? 'DtajctaeatmufrmS v$waf wmfa&G;aumufy0JG ifwhJ uGejf rLepfygwaD wGvnf; rao;vSwhJ tcuftcJrsm;
}uHKawG@apcJw
h ,f? tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g') eJ@ eDaygpnf;vH;k nD!w
G af omuGejf rLepfygwD (armf0g')D wk@d [m 'Djy\emeJ@
ywfoufv@dk uk,
d pf m;jyKr_e@J pHwifavmufwhJ vuQ%mawG &Scd w
hJ ,f?
(u) tEN d , uG e f j rLepf y gwD (rmh u f p f 0 g') a'oEk d i f i H a &;tm%m tqif h a e&m xd e f ; od r f ; a&;
tcuf } uH K awG @ &jcif ;
tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g') Ekid if aH &;tm%m qkyu
f idk v
f m+yD;aemuf t}uD;qH;k _;H edrrhf e_ @J }uHK&jcif;? ?tdE,
dN
Ekid if aH &;avmurSm ar#mv
f ifch sux
f m;cJw
h hJ tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g') &J@ 0g&ifo
h uf}u;D acgi;f aqmif taemufb*Fvm;jynfe,f
,cifxyd w
f ef;0ef}u;D a[mif;wOD;jzpfwhJ bmql;[m 2010 Zefe0g&rD mS uG,v
f eG o
f mG ;cJw
h ,f? bmql; uG,v
f eG o
f mG ;jcif;[m tdE,
dN
uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g') tzk@d }uHch idk af wmifw
h if;ae&mrS qkw,
f w
k yf sujf ym;jcif;&J@ trSwv
f uQ%mvkd jzpfvmcJ&h w,f? 2009
jynfo@l vw
$ af wmf a&G;aumufyeJG @J 2010 Zlvidk f taemufb*Fvm;jynfe,f/ umvuwWm;+rKd @ v$waf wmf a&G;aumufyrJG mS _;H edrrhf [
_ m
tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g') 33 ESp=f um Ekid if aH &;tm%m qkyu
f idk v
f mcJ+h yD;aemuf t}uD;rm;qH;k tcuftcJe@J &ifqidk cf &hJ jcif;
jzpfw,f?
83
ta&;awmfy*Hk sme,f
vGwaf wmfa&G;aumufyrJG sm;rSm H;_ edro
hf mG ;&wJt
h a=umif;&if;rsm;ukd jyefvnfo;kH oyfa&;twGuf 2010 =o*kwf (7-10)
rSm tdE,
dN uGejf rLepfygwD (rmhupf 0f g') &J@ A[kad umfrwDw;dk cs@J tpnf;ta0;ac:,lusi;f ycJw
h ,f? _;H edr&hf wJh ta=umif;&if;rsm;ukd cGJ
jcrf;pdwjf zm=unfw
h t
hJ cg (1) a&G;aumufyq
JG idk &f m enf;y&d,m,f rSm;,Gi;f jcif; (2) a&&Snt
f m%mcsKyfuidk v
f mEkid rf u
_ ygwpD nf;H;k
a&;eJ@ wnfaqmufa&;ukd tusKd ;r&Sw
d hJ kw
d cf wfru
_ dk jzpfapjcif; (AsLku
d &uf0g'/ vmbfpm;tusiyhf surf /_ &if;ES;D olrsm;ukd &mxl;
cef@xm;jcif;/ wm0efxrf;aqmif&mwGif aygah vsmv
h mjcif; ponf) (3) wyfaygi;f pkay:vpDrmS ;,Gi;f cJjh cif; (4) pD;yGm;a&; ay:vpD
rSm;,Gi;f r_e@J (5) ygww
D iG ;f cGx
J u
G rf t
_ usyt
f wnf;awG jzpfay:vmjcif;wk@d [m a&G;aumuf yGJ ;H_ edrjhf cif;&J@ ta=umif;&if;awG jzpfw,fv@dk
oH;k oyfc=hJ uw,f?
(c) eDayg pnf;vHk;nD!Gwfaom uGefjrLepfygwD (armf0g'D) aemufw}udrf EdkifiHa&;tm%mqkyfukdifEkdifzkd@
tvm;tvm arS;rSdefoGm;jcif;
1? eDayg pnf;vH;k nD!w
G af omuGejf rLepfygwD (armf0g')D &J@ a&G;aumufyt
JG ajctaetay: cGjJ crf;pdwjf zm=unfjh cif;? ?
'Dygw[
D m vufeufuidk w
f u
dk yf v
JG rf;a=umif;ukd pGe@f vw
$ +f y;D v$waf wmfEidk if aH &;xJyg0ifvm+y;D aemuf Ekid if aH &;tm%m &vdu
k af yr,fh
jynfwiG ;f u ya'o&mZftiftm;pkrsm;ukd &Si;f vif;rypfEidk w
f ma=umifh qk&d ,
S v
f pf0g'jyKjyifajymif;vJa&;ukv
d nf; txku
d t
f avsmuf
rvkyaf qmifEikd cf yhJ gb;l ? rdr&d @J vufeufuidk t
f iftm;rsm;ukd tuef@towfcv
H u
dk &f wJt
h wGuf tm%m&J@ tajccHtw
k jf rpfuv
kd nf;
wnf+idraf tmifxed ;f rxm;Ekid cf b
hJ ;l ? ygw&D @J OuU y&mcse'f g[m 0ef}uD;csKyftjzpf 8 vwm wm0ef xrf;aqmif+yD;aemuf 2009
arvrSm wm0efu qif;ay;cJ&h w,f?
2010 Zlvidk f 21 rSm jyKvkyw
f hJ eDayg v$waf wmftwGi;f 0ef}uD;csKyfa&G;cs,yf rJG mS tJ'u
D mvu tiftm;t}uD;qk;H
Ekid if aH &;ygwjD zpfwhJ eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D &J@ OuU y&mcse'f g[m a&G;aumufyu
JG dk 7 }udrw
f idk f yg0if
ta&G;cH=unf+h yD;aemuf b,fvrdk S atmifEidk zf @kd tvm;tvm r&Sw
d ahJ tmufrmS pufwifbm 17 &ufae@rmS tJ'aD &G;cs,yf rJG S
E_wx
f u
G af =umif; a=unmvku
d &f w,f?
tJ'u
D mvu v$waf wmfrmS 'Dygw[
D m tiftm;t}u;D qH;k ygwjD zpfae&wJh t&if;cHta=umif;&if;rSm jynfopl pfy&JG @J &v'fe@J
jynfo@l vw
G af jrmufa&;wyfrawmf&@J tiftm;rsm; wnf&adS er_a=umifyh gy?J 'gayrJh vufeufuidk w
f u
dk yf u
JG dk pGe@f vw
$ v
f u
dk w
f meJ@
aemufwcsaD &G;aumufyt
JG wGi;f ol[m tiftm;t}u;D qH;k ygwt
D qifah e&muae av#musomG ;cJ&h w,f? vk&d if;oabmukd ajym&&if
eDaygpnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D [m 'Dru
dk a&pDopf awmfveS af &;ukd qH;k cef;wkid f rqifEEJ$ idk cf w
hJ t
hJ jyif qd&k ,
S v
f pf
awmfveS af &;a&mufatmif rwGe;f aqmfEidk cf b
hJ ;l ? 'ga=umifh jynfwiG ;f jynfy azmufjyefwt
hJ iftm;pkrsm;u yl;aygi;f acsre_ ;f r_atmufrmS
tcuftcJrsm;twGi;f usa&mufc&hJ w,f?
2? uGx
J u
G rf r_ sm;eJ@ wcsed w
f nf;rSm jyefvnfaygi;f pnf;r_rsm;aqmif&u
G jf cif;? ? eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD
(armf0g')D [m vufeufuidk w
f u
dk yf u
JG dk pGe@f vw
$ v
f u
dk +f y;D v$waf wmfpepftwGi;f 0ifvu
dk w
f meJ@ wqufwnf; ygww
D iG ;f rSm jyif;xefwhJ
,SO+f yKd irf a_ wG tqufrjywfay:xGucf w
hJ ,f? wku
d yf &JG @J tav;xm;csurf mS vufeufuidk w
f u
dk yf u
JG dk qufvufqyk u
f idk rf vm;/ pGe@f vw
$ f
rvm;qdw
k mygy?J 'ga=umifh 2009 ckEpS rf mS jyif;xefwhJ cGx
J u
G rf a_ wG jzpfcw
hJ ,f? tJ'ED pS f azazmf0g&rD mS w&m;0if cGx
J u
G rf a_ wG jzpfchJ
w,f? tJ'yD gw&D @J ,cifEidk if aH &; OD;aqmiftzG@J 0if ,mwzl u y&mcse'f g OD;aqmifwhJ eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepf
ygw[
D m jyefjyifa&;0g'eJ@ jyKjyifa&;0g' ygwt
D jzpf ajymif;oGm;+yDv@dk ajymqkad 0zefcw
hJ ,f? olu ya'o&mZfb&k ifacwfudk
jynfo@l ppfyjJG zifh wGe;f vSew
f hJ eDaygueG jf rLepfygwD (armf0g')D &J@ awmfveS af &;pdw"f mwfudk qufvufv@H_ aqmfpnf;H;k +y;D eDaygueG jf rLepfygwD
(armf0g')D ukd jyefvnf xlaxmifvu
dk w
f ,f?
nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D rSm cGx
J u
G rf a_ wG&adS ewmeJ@ wcsed w
f nf; eDayg&dS wjcm; uGejf rLepfygwrD sm;eJ@
yl;aygi;f r_awG &Sad ejyefw,f? 2009 Zefe0g&rD mS eDaygueG jf rLepfyg'D (armf0g')D eJ@ eDaygueG jf rLepfygwD (pnf;vH;k nD!w
G af om A[k-d
rD;wkw)f wk@d yl;aygi;f cJ=h uw,f? {+yv
D rSm eDaygueG jf rLepfygw(D waygi;f wpnf;wnf;)eJ@ yl;aygi;f +y;D eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepf
ygwD (armf0g')D trnfopfe@J xlaxmifvu
dk yf gw,f? y&mcse'f gyJ OuUwm0ef,cl yhJ gw,f?
2010 {+yD 22 vDeif tESpf 140 arG;ae@umvrSm y&mcse'f gu eDayg&dS uGejf rLepf*%
dk ;f toD;oD;ukd eDayg&@J wckwnf;aom
uGejf rLepfygwXD mecsKyfjzpfvma&;udk v_@H aqmfcyhJ gw,f?
3? eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D &J@ oabmw&m;tjrifrsm; ajymif;vJomG ;jcif;? ?eDayg pnf;
vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D A[kad umfrwDtpnf;ta0;ukd 2009 Ek0d ifbmrS 2010 Zefe0g&x
D d 3 veD;yg; usi;f y
cJw
h ,f? tpnf;ta0;u rsuaf rSmuftajctaeeJ@ ypPn;f rJv
h w
l ef;pm;&J@ orkid ;f ay;wm0efqdw
k hJ qH;k jzwfcsuu
f dk twnfjyKcw
hJ ,f?
qH;k jzwfcsuu
f eDayg&@J ukv
d edk w
D ydik ;f / ya'o&mZfwykid ;f vuQ%m[m t&if;cHtm;jzifh rajymif;ao;bl;? rsuaf rSmuf ypPn;f rJv
h w
l ef;
pm;&J@ orkid ;f ay;wm0efrmS Ekid if aH wmfudk ya'o&mZfwykid ;f / ukv
d edk w
D ykid ;f tajctaeu vGwaf jrmufa&;jzpfw,f? +idr;f csr;f wJh
tajccHOya'&Sw
d hJ wkid ;f jynfvw
G v
f yfwhJ jynfoal wGtqift
h wef;jrifw
h /hJ armf0g'*D %
dk ;f u OD;aqmifwhJ jynfv;kH qkid &f m tpk;d & jzpf
84
ta&;awmfy*Hk sme,f
vma&; au;a=umfot
H ajccHay:rSm Oya't& vrf;rrsm;ay:rSm tpDtpOft&S&d dS wku
d yf 0JG if&if; azmufjyefwt
hJ iftm;pkrsm;&J@ vky}f urH _
rsm;tm; tEkid ,
f al &;ukd vlxt
k m; vH@_ aqmfpnf;H;k oGm;&efjzpfw,f? tJ'u
D wqifh 'Dru
kd a&pDawmfveS af &; aoe*FAsL[m &nfreS ;f csuu
f dk
taumiftxnfazmfomG ;a&;ygy?J
,cifu jynfo@l ppfyo
JG abmw&m;tjrifukd qkyu
f idk x
f m;wJh eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygw(D armf0g')D [m
vufeufuidk w
f u
dk yf v
JG rf;a=umif;ukd pGe@f vw
$ v
f u
dk +f yD; vlxv
k y_ &f mS ;r_e@J tpm;xk;d vku
d w
f ,f? qkv
d w
dk mu +idr;f csr;f pGm qENjyjcif;eJ@
oydwaf rSmufjcif;tm;jzifh eDaygEidk if aH &;b0twGi;f rSm =oZmukx
d ed ;f odr;f xm;+yD; Ekid if aH &;awmif;qkcd suu
f dk a&muf&o
dS mG ;apa&; jzpf
w,f? 2009 'DZifbmeJ@ 2010 arvrSm nD!w
G af om eDaygueG jf rLepfygwD (armf0g')D [m 2 }udrf jynfv;kH u|wo
f ydwf arSmufcw
hJ ,f?
wckv;kH ukd csKy=f unfv
h u
dk &f if 'Dvy_ &f mS ;r_awG&@J tusKd ;&v'f[m tuef@towf&adS e+y;D rlv owfrw
S x
f m;wJh &nfreS ;f csuu
f dk ra&muf
ygb;l ? 'gt
h jyif 'Da&G;aumufyaJG wGuae =unfjh yefawmhvnf; eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D [m Ekid if aH wmftwGi;f
Ekid if aH &;=oZm usqif;aewmuvnf; jiif;vk@d r&wJh wu,fjh zpf&yf jzpfaeygw,f?
zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHkpepfjyify&Sd uGefjrLepfygwDrsm; (vufeufukdfifwkdufyGJtwGif; touf&SifzGH@+zdK;wkd;wufaejcif;)
1? Ekid if w
H umeJ@ jynfwiG ;f ESpx
f yfurG ;f zdtm;ukd &ifqidk af e&jcif;? ? armf*%
dk ;f Ekid if aH &;ygwrD sm;teuf =oZmt}uD;qH;k
uawmh eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D eJ@ tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D wk@d jzpfygw,f? 'gayrJh eDayg pnf;vH;k
nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D uawmh vufeufuidk w
f u
dk yf JG qifEaJ$ e&muae aemufqw
k v
f u
dk w
f mrd@k ,cktcg tdE,
dN uGejf rL
epfygwD (armf0g'D) uom t}uD;qHk;jzpfaeygw,f? zGJ@pnf;tkyfcsKyfykHpepftwGif;&Sd uGefjrLepfygwDrsm;eJ@ E_dif;,SOf&if vufeuf
ukid w
f u
kd yf v
JG rf;a=umif;ukd qkyu
f idk x
f m;wJh uGejf rLepfygwrD sm;[m ykjd yif;xefq;dk 0g;wJh tajctaeukd &ifqidk af e&w,f? &J@ touf
&Siw
f nf&adS &; uGuv
f yf[m t=urf;zufr_ qef@usiaf &;trnfatmufrmS tqufrjywf zdtm;rsm;a=umifh ao;usKH @vmaeygw,f?
2009 ZGev
f rSm tdE,
dN tpk;d &[m tar&dueftpk;d &eJ@ qufo,
G +f yD;aemuf tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D ukd eHygwf 34 ajrmuf
t=urf;zuftzG@J tpnf;tjzpf pm&if;oGi;f vku
d yf gw,f? ygwu
D v
dk nf; tjyif;txef xk;d ppfqifacsre_ ;f cJw
h ,f? tar&duef[m ky0f wK
t&/ owif;eJ@ vufeufuidk pf pfom;rsm;ukd avhusiahf y;a&;eJ@ armf0g'v
D ufeufuidk rf sm;ukd &Si;f vif;a&;v_y&f mS ;r_awGudk axmufcH
tm;ay;cJw
h ,f?
2009 Ek0d ifbmvu pwif+y;D tdE,
dN tpk;d &[m armf0g'v
D ufeufuidk rf sm;tm; acsre_ ;f a&; tpdr;f a&mifawmvku
d f v_y&f mS ;
r_ukd qifEcJ$ w
hJ ,f? 2010 Zlvidk f 2 &ufae@rmS tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D &J@ emrnfausmf oabmw&m;q&meJ@ ajym a&;qkcd iG &hf o
dS l
jzpfwhJ eHygwf 3tqif&h dS acgi;f aqmifwOD; vky}f uHowfjzwfjcif; cHc&hJ ygw,f? 'g[m tpk;d &&J@tpdrf ;f a&mifawm vku
d f v_y&f mS ;r_
a=umifh vky}f uHowfjzwfcv
H u
dk &f wmvk@d ,lqygw,f?
awmiftm&S wjcm;Ekid if aH wG&dS armf0g'v
D ufeufuidk af wG[mvnf; Oya'jyifytaetxm;rSm &Sad e+y;D tiftm;a&m =oZm
oufa&mufry_ g odyrf &Sv
d aS o;ygb;l ?
2? t&if;&Sipf epf&@J pD;yGm;a&;/ Ekid if aH &;zG@H +zdK;wk;d wufr_ rnDnmwJh ydyuQ[m uGejf rLepfygwrD sm; Oya'jyify wnf&adS &;&J@
a&cHajrcHjzpfw,f? ? rsuaf rSmufumvrSm armfv'ku
d ef @J ygupPwefrt
S y usew
f hJ 6 Edik if rH mS armfpw
D ek ;f 0g' Ekid if aH &;ygweD @J vufeuf
ukid t
f iftm;rsm; wnf&adS eygw,f?
armf0g'v
D ufeufuidk t
f iftm;rsm;teuf v_y&f mS ;r_t&Sq
d ;kH jzpfwhJ tdE,
dN ukd Oyrmxm;=unf=h uygp@dk ? 1991 aemufyidk ;f tdEdN
,rSm qif;&Jcsr;f om uGm[r_[m tvGejf yif;xefvmw,f? ukvor*~ urBmph m;eyf&u
d mQ pDru
H ed ;f XmeeJ@ tdE,
dN tpk;d &r[kww
f hJ tzG@J
tpnf;&J@ aemufq;kH pm&if;aumuf,cl sut
f & tdE,
dN vlO;D a&&J@ 21 &mckid Ef e_ ;f vlO;D a& oef; 230 ausm[
f m tm[m& rvHak vmuf
wJh taetxm;rSm &Sad ew,f? 'g[m wurBmvH;k &J@ qif;&Jiwfrw
G af eol vlO;D a&&J@ 27 &mckid Ef e_ ;f &S+d yD; urBmx
h yd q
f ;kH rSm &Sad ew,f?
tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')[m aus;vufrmS oD;pm;cav#mch sa&;/ twd;dk E_e;f av#mah ygah &;ay:vpDudk usio
hf ;kH +yD; ajr&Sirf sm;ukd
wku
d cf u
dk u
f m Zmwferd o
hf rl sm;/ trsKd ;orD;rsm;eJ@ Zmwfwpl jk ynforl sm; pwJh csnehf @J whJ rsKd ;wltyk pf rk sm;&J@ tusKd ;pD;yGm;ukd umuG,f xde;f
odr;f ygw,f? vufeufuidk t
f iftm;jzifh tJ'aD 'oawGu v,f,mxGuu
f ek w
f efz;dk ukd ckid rf mpGm tmrcHay;w,f? 'Denf;eJ@ tJ'aD 'o
awGu qif;&Jom;awG&@J 0ifaiGudk tmrcHcsu&f adS pw,f? olw@dk u tJ'aD 'oawG&@J a&ay;oGi;f a&;pepfudk wnfaqmufay;jcif;/ aq;0g;
ukoa&;udk taxmuftuljyKjcif; pwmawGudk aqmif&u
G af y;jcif;jzifh aus;vufa'orsm;rSm &yfwnfciG hf &&Sv
d mcJ=h uw,f? rsuf
arSmufumvrSm tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D twGi;f rSm armf*%
dk ;f (emqmbm&D*%
dk ;f ) tygt0if vufeufuidk f tiftm;rsm;[m
tdE,
dN &J@ jynfe,f 12 jynfe,f/ a'o 125 a'orSm =oZmoufa&mufr&_ adS eygw,f? v_y&f mS ;aewJh a'oawG[m tdE,
dN ykid f
eufe,fajr&J@ 40 &mckid Ef e_ ;f avmuf&ydS gw,f? olw@dk [m tdE,
dN &J@ tv,fyidk ;f eJ@ ajrmufyidk ;f u zG@H +zKd ;wk;d wufra_ emufuswhJ a'oawGrmS
pwk&ef;uDvrdk w
D m 9 ode;f 2 aomif;&Sw
d hJ emqmZkef ukd jzpfwnfapygw,f? tdE,
dN jynfxaJ &;Xme&J@ 2004 cef@reS ;f csut
f &
armf0g'*D %
dk ;f &J@ vufeufuidk t
f iftm;rSm 5 aomif;rS 1 ode;f 2 aomif;txd &SEd idk w
f ,fv@dk qkyd gw,f? t"du tzG@J 0iftiftm;rSm
9300 avmuf &SEd idk +f y;D ork;d usvufeufrsm;eJ@ uk,
d w
f idk v
f yk f vufeufrsm;ukd ukid af qmifxm;=uw,f? *k%ef @J j'yf [yfrw
d hJ wu,f
tiftm;&Sw
d hJ tpk;d &ukq
d ef@usiaf &; vufeufuidk t
f iftm;pk wpk jzpfw,f?
85
ta&;awmfy*Hk sme,f
tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D [m enf;y&d,m,ft& jynfo@l ppfyt
JG av;xm;+yD; ajymufusm;ppfenf;emrsm;t&
ppfqifaewmrk@d tdE,
dN ykvyd rf sm; bmrSrwwfEidk yf gb;l ?
awmiftm&Sa'o vl@tzG@J tpnf;twGi;f &Sd ya'o&mZfpepf tuif;tuseaf wGudk &Si;f vif;rypfEifdk &f ifjzpfap/ t&if;&Sif
pepf zG@H +zdK;wd;k wufra_ =umifh tqift
h wef;uGjJ ym;r_awGe@J tpGe;f ESpcf k uGo
J mG ;r_udk rajz&Si;f Ekid &f ifjzpfap awmiftm&Sa'otwGi;f
armf0g' Ekid if aH &;ygwaD wGe@J olw@dk &@J vufeufuidk t
f iftm;pkawG aysmufu,
G o
f mG ;vdrrhf ,fr[kwyf gb;l ?
3? awmiftm&Sa'o armf0g'Ekid if aH &;ygwaD wGe@J wjcm;vufeufuidk t
f zG@J rsm;t=um;u qufqrH u
_ dk tm;jznfjh cif;?
? qk;d 0g; jyif;xefwhJ wku
d yf t
JG ajctaeawGudk &ifqikd +f y;D armf0g'Edik if aH &;ygwrD sm;[m awmiftm&Sa'o&Sd armf0g'Ekid if aH &;ygwrD sm;
nDnmjzjz pnf;H;k zG@J pnf;vkyaf qmifa&; aumfrwDrSwqifh owif;r#a0a&;/ tjyeftvSezf vS,af &;awG aqmif&u
G w
f t
hJ jyif
awmiftm&Sa'ou wjcm;vufeufuidk f tzG@J tpnf;rsm; zG@H +zdK;wk;d wufa&;twGuf qufo,
G u
f m tjyeftvSef taxmuf
tuljyK=uvk@d }uD;xGm; t&Sed t
f [kef aumif;vmygw,f? 2009 atmufwb
dk mrSm tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D &J@ taxGaxG
twGi;f a&;rSL;u od&D v
d uFmu usm;olyek t
f zG@J jyefvnfz@JG pnf; wku
d yf 0JG ifa&;twGuf vufeufypPn;f rsm; taxmuftul
ay;cJw
h ,fvk@d wifjycJw,f? 'gt
h jyif tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D pwJh armf0g' Ekid if aH &;ygwaD wG[m uuf&rS ;D ,m; vufeuf
ukid t
f zG@J e@J vnf; t+rw
J rf;qufo,
G af &; xlaxmif=uw,f? 'DtzG@J tpnf;awGt=um; vufeuf/ owif;/ tzG@J 0ifawGcsi;f uGe&f uf
csw
d q
f ufrf a_ wG xlaxmif=u+yD; wOD;vkt
d yfru
_ dk wOD;u jznfph rG ;f ay;cJ=h uw,f? tpk;d &&J@ wku
d cf u
dk af &;tiftm;awGudk csKyfiif
xm;ay;+yD; touf&iS &f yfwnfa&; ae&mukd wk;d cs@J c=hJ uw,f?
3? eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D tay: jyif;xefwahJ 0zefa&;oabmxm;ukd qkyu
f idk x
f m;jcif;?
? 'Dygw[
D m vufeufupdk eG @f / vGwaf wmfEidk if aH &;twGi;f yg0ifc+hJ yD;wJah emuf vufeufuikd w
f u
dk yf v
JG rf;a=umif;ukd qufvuf qkyf
ukid x
f m;wJh armf0g' Ekid if aH &;ygwt
D oD;oD;&J@ tmabmft& tvGe}f uD;rm;wJh zdtm;ay;tusyu
f idk jf cif; cHc&hJ w,f? eDayg pnf;vH;k
nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D &J@ 'Dvyk &f yfa=umifh useaf rmf0g' Ekid if aH &;ygwrD sm;twGuf tiftm;aumif;wJh r[mrdww
f OD;
qH;k _;H oGm;wmeJ@wcsed w
f nf;rSm wpHw
k &mtwkid ;f twmtxd aoe*FAsL[meJ@ enf;y&d,m,ft& vufO;D rJw
h hJ tajctaeok@d us
a&mufomG ;cJ&h w,f? armf0g'D vufeufuidk t
f iftm;pktm;vH;k u eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D [m jyefjyifa&;
0g'trSm;ukd usL;vGecf +hJ yD; vufeufcsa&;vrfa=umif;twkid ;f csw
D ufaewmjzpfw,f? 'ga=umifh ol@udk jyif;xefpmG a0zefa&;
oabmxm;udk qkyu
f idk x
f m;=uw,f?
2009 Zlvidk rf mS tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D u tdwzf iG ahf y;pm wapmifrmS y&mcse'f g[m awmfveS af &;ukd ausm
ckid ;f oGm;cJ+h yDv@dk a0zefw
_ cf scw
hJ ,f? tdE,
dN uGejf rLepfygwD (armf0g')D u vufeufawGudk 0&rf;uyfvu
dk w
f m/ jynfo@l vw
G af jrmuf
a&;wyfrawmfudk pcef;csxm;wJah e&mrSm uef@owfxm;+yD; ukvor*~&@J apmif=h uyfr_ cHae&wm[m ygwpD 'kH rD u
kd a&pD trnf
atmufrmS jynfo@l ppfyeJG @J vlwef;pm;wku
d yf u
JG dk pGe@f vw
$ yf pfvu
dk w
f mjzpfw,f? 'g[m 10 ESpaf usmf jynfo@l ppfyt
JG wGi;f &&Scd w
hJ hJ
toD;tyGiahf wGukd xdcu
dk af pw,fv@dk ,lqw,f?
2009 rSm tmz*efueG jf rLepfygwD (armf0g')D u eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D [m ypPn;f rJv
h l
wef;pm; Ekid if w
H um0g'ukd ausmcdik ;f oGm;+yD? eDayg pnf;vH;k nD!w
G af om uGejf rLepfygwD (armf0g')D &J@ awmfveS af &;ukd }uH}h uHch idk cf idk f
&yfwnfwhJ ygw0D ifawGe@J vGwaf jrmufa&;wyfrawmfom;awG[m 'D&u
S pf &maumif;wJh tajctaeukd tjrefq;kH tqH;k owfypfa&;
ygwaD cgi;f aqmiftqifu
h dk zdtm;ay;tusyu
f idk &f r,fv@dk ,lqw,f?
csKyfvu
dk &f if pD;yGm;a&;tusyt
f wnf; tajctae}uD;atmufrmS v$waf wmfEidk if aH &;twGi;f yg0ifwhJ ygwyD jJ zpfjzpf
vufeufuidk w
f u
dk yf v
JG rf;a=umif;ukd av#mufwu
hJ eG jf rLepfygwyD jJ zpfjzpf tm;vH;k [m zG@H +zKd ;wk;d wufa&;twGuf tvGeq
f ;dk 0g;wJh tajc
taeeJ@ &ifqidk af e&ygw,f? 'Dvt
dk ajctaeawGatmufrmS wenf;tm;jzifh urBmr_jyKr_atmufrmS tm;aumif;vmwJh tusKd ;
&v'fawGudk e,fcs@J tiftm;pkawGu twm;tqD;jyKvmEkid w
f m[m ygwt
D oD;oD;&J@ oabmw&m;/ ay:vpDtrSm;awGe@J qufpyf
aew,f?
awmiftm&SEidk if rH sm;rSm &Sad ewJh uGejf rLepfygwaD wG &ifqidk af e&wJh zdtm;awG[m tcsed w
f t
kd wGi;f avsmo
h mG ;zk@d r&Syd g
bl;? 'gayrJh b,fvt
dk ajctaerSmyJjzpfjzpf ajymif;vJvmatmif b,fvv
dk yk o
f mG ;&rvJ? qk&d ,
S v
f pf0g' tiftm;pkawG zG@H +zdK;wk;d
wufvma&;twGuf uGejf rLepfygwaD wG[m uGejf rLepf0g'vkyif ef;&yfawGudk OD;wnfcsut
f jzpf wGe;f aqmfay;&r,f? 'gro
S m vlx&k @J
axmufcrH a_ wG/ tm;ay;ulnrD a_ wG &&Sv
d m+yD; aemufq;kH rSm r_;H edrEhf idk w
f t
hJ ajctaerSm &yfwnfEidk v
f mvdrrhf ,f?
?
cif a t;=unf j r
31-7-2011?
ukd;um;?
86
ta&;awmfy*Hk sme,f
uGefjrLepf0g'. rlrsm;
z&uf'&pf tde*f ,f
87
ta&;awmfy*Hk sme,f
+ydKifqikd rf q
_ akd om vl@tzG@J tpnf; tajctaewckwiG o
f m zG@H z;wd;k wufEikd o
f nft
h wGuf Tvkyif ef; zG@J pnf;xajrmuf
a&;twGuf vGwv
f yfaomyifqikd rf u
_ kd vdt
k yfonf? "e&Sio
f nf rSL;}uD;rwf&mrsm;ESihf *D;vfvyk if ef;&Sirf sm;. vl@tzG@J
tpnf;qdik &f m tm%mudk acsre_ ;f +y;D aemuf wd@k . Edik if aH &;tm%mudv
k nf; acsre_ ;f vdu
k o
f nf? vl@tzG@J tpnf;twGi;f
yxrwef;pm;ae&mod@k jrifw
h ufvm+yD;aemuf "e&Sio
f nf Edik if aH &;wGiv
f nf; yxrwef;pm;jzpfa=umif; rdru
d ,
kd rf rd d a=u
nmvdu
k yf gonf? Tonf "e&Siw
f @kd . w&m;Oya'a&S@arSmufwiG f wef;wlnrD #jcif;ESihf vGwv
f yfonfh +ydKifqikd rf t
_ &
w&m;0if todtrSwjf yKjcif;wd@k tay: rScD o
kd nfh ud,
k pf m;vS,pf epf azmfaqmifjcif;jzifh jyKvkycf o
hJ nf? Oa&myEdik if rH sm;wGif
zG@J pnf;tkycf sKyfyOkH ya't& bk&ifpepfomefukd cH,v
l u
kd jf cif;jzifh vkyaf qmifvu
kd o
f nf?
TzG@J pnf;tkycf sKyyf t
kH & bk&ifpepfrsm;wGif t&if;tES;D wpHw
k &m&So
d rl sm; wenf;tm;jzifh "e&Sio
f mv#if rJay;
Edik o
f rl sm;jzpfum T"e&Sif rJqEN&iS rf sm;u ud,
k pf m;vS,rf sm;udk a&G;cs,+f yD; T"e&Siu
f ,
kd pf m;vS,rf sm;u tcGef
taumufrsm;udk rJay;&ef jiif;qdEk ikd af om wd@k . tcGit
hf a&;udk toH;k jyK+yD; "e&Sit
f pd;k &udk a&G;cs,=f uonf?
wwd,? pufrv
_ ufra_ wmfveS af &;onf ae&mwdik ;f wGif ypPn;f rJh rsm;udk "e&Siv
f w
l ef;pm;tm; wnfaqmufay;onfh
twdik ;f twmtwdik ;f wnfaqmufay;onf? "e&Sirf sm; ydI
k ydI
k csr;f omvmonfEiS t
hf r# wlnw
D hJ tcsK;d tpm;twdik ;f
ypPn;f rJrh sm;uvnf; ta&twGuf wd;k rsm;vmonf? ypPn;f rJrh sm;tm; t&if;tES;D uom tvkyaf y;Edik +f yD; t&if;tES;D
onfvnf; vkyt
f m;udk iSm;&rf;jcif;jzifo
h mv#if wd;k yGm;Edik o
f nft
h wGuf ypPn;f rJrh sm;. }u;D xGm;r_onf t&if;tES;D }u;D xGm;
r_EiS t
hf nD wom;wnf; vSr;f wufaeayonf? wcsed w
f nf;rSmyif TjzpfpOfu pufrv
_ yk if ef;rsm; tvGef tusK;d tjrwf&dS
atmif vkyaf qmifEikd o
f nfh +rdK@}uD;rsm;wGif "e&SiEf iS hf ypPn;f rJrh sm;udk twl pk;Hk ay;vdu
k o
f nf? Tenf;jzifh wae&m
wnf;rSm tvGe}f u;D rm;onfh vlpv
k al 0;}u;D rsm; jzpfay:jcif;jzifh ypPn;f rJrh sm;tm; wd@k . pGr;f &nftiftm;udk od&edS m;vnf
apvdu
k yf gonf? 'gt
h jyif TjzpfpOf ydrk jkd zpfay:wd;k wufvm+y;D vl@vyk f tm;udk z,f&mS ;onfh puf,EW&m;rsm;udk ydI
k wDxiG f
vmv#if u|eaf wmfw@kd axmufjycJo
h nft
h wdik ;f t}uD;pm;pufrv
_ yk if ef;rsm; u vkycf rsm;udk tedrq
hf ;kH od@k ydrk Ekd rdS chf svu
kd +f y;D
Tenf;jzifh ypPn;f rJrh sm;.tajctaeonf omIomI onf;rcHEikd zf ,
G &f m jzpfvmayonf? Tenf;jzifh ypPn;f rJrh sm;onf
wzufwiG f rauseyfrr_ sm;}uD;xGm;vmum wzufwiG v
f nf; tiftm;awmifw
h if; }uD;rm;vm+yD; pufra_ wmfveS af &;u
ypPn;f rJv
h @l tzG@J tpnf; awmfveS af &;vrf;udk jyifqifay;vdu
k o
f nf?
ar;cGef; 12? pufr_awmfvSefa&;. a&S@tusKd;qufrsm;um; tb,fenf;?
tajz? a&aEG;aiG@tif*siEf iS hf tjcm;puf,EW&m;rsm;ESihf t}uD;pm;pufrv
_ yk if ef;u tawmrowf us,jf yef@aeaom xkwv
f yk af &;
enf;emrsm;udk tcsed w
f t
kd wGi;f ESihf tuket
f usenf;pGm zefw;D vdu
k o
f nf? Tenf;jzifh xkwv
f yk af &; ajyjypfacsmarm
jrefqefvmr_EiS t
hf wl t}u;D pm;pufrv
_ yk if ef;ESihf rvGrJ aoG yl;wGaJ eonfh vGwv
f yfonfh +yKd iq
f ikd rf u
_ vnf; r=umrDtwGi;f
rSmyif tvGet
f u|q
H ;kH omefo@kd a&muf&v
dS monf? t&if;&Sif tajrmuftjrm; pufrv
_ yk if ef;avmuod@k usL;ausmf 0if
a&mufvm+y;D tcsed w
f t
kd wGi;f rSmyif oH;k Edik o
f nfxufy+kd yD; xkwv
f yk v
f mawmhonf? tusK;d uawmh xkwv
f yk v
f u
kd af om
ypPn;f rsm;rSm a&mif;rxGuaf wmhbJ ukeo
f ,
G af &;uyfqw
kd m ay:xGuv
f mawmhonf? pufrHk sm; ydwv
f u
kd &f +y;D ydik &f iS rf sm;
a'0gvcD u
H m tvkyo
f rm;rsm; pm;p&mr&Sd jzpfomG ;&onf? ae&mwumrSm qif;&J'u
k Q wGi;f teufq;kH usomG ;onf?
c%=umawmh ydv
k #aH eaom ypPn;f rsm; a&mif;xkwv
f u
kd &f +yD; pufrHk sm;jyefvnf vnfywfum vkycf rsm; jrifw
h ufvm+y;D
wjznf;jznf;ESih f pD;yGm;a&;rSm ,cifuxuf ydI
k aumif;vmygonf? od@k aomf odyrf =umvdu
k b
f J ukeyf pPn;f trsm;tjym; jyefvnf
xkwv
f yk v
f mjyef+yD; uyfab;topf xyfjzpfvmum ,cifvrf;a=umif;twdik ;f om jyefay:vmcJo
h nf? T (19) &mpk
tpydik ;f rSp+yD; pufrv
_ yk if ef; tajctaeonf }uD;yGm;aomumvESihf uyfqu
kd af omumvtwGi;f t+rJ twuftus
jzpfae+yD; uyfqu
kd jf cif;topfrmS ig;ESpo
f @kd r[kwf ckepfEpS f eD;yg;w}udrf rSerf eS ef ;D yg; usa&mufaeonf? Tod@k jzifh tvkyf
orm;rsm;twGuf t}u;D rm;qH;k aom tcuftcJ tusyt
f wnf;rsm;/ taxGaxG awmfveS af &;v_y&f mS ;r_rsm;ESihf wnf&q
dS J
tajctaersm;twGuf tvGet
f u|H tEW&m,frsm; pwmawG woDwwef;}uD; jzpfay:vmygonf?
ar;cGef; 13? Tumvtvdkuf rSefrSefjzpfay:vmaom ukefoG,fa&;uyfab;rsm; aemufrSm bmawGvdkufvmyg
oenf;?
tajz? yxr? t}u;D pm;pufrv
_ yk if ef;onf .tapmqH;k tqifw
h iG f vGwv
f yfonfh +yKd iq
f ikd rf u
_ kd zefw;D cJah omfvnf; ,cktcgwiG f
onf vGwv
f yfonfh +ydKifqikd rf u
_ kd ausmv
f eG o
f mG ;ay+yD? t}uD;pm;pufrv
_ yk if ef;tzd@k +ydKifqikd rf E_ iS hf a,bk,stm;jzifh
yk*v
~ u
d ydik f pufrx
_ w
k v
f yk af &; tpnf;tk;H rsm;rSm twm;tqD; tcsKyftaESmifrsm; jzpfvm+yD; wd@k ukd zsuq
f ;D ypf&
awmhrnf? zsuv
f nf; zsuq
f ;D ypfvrd rhf nf? t}u;D pm;pufrv
_ yk if ef;onf ,ckvuf&dS . tajccHay:rSm qufvufvnf
ywfvyk af qmifaeor# umvywfv;kH ckEpS Ef pS w
f }urd f taxGaxGtkH ur_qakd om t&if;tES;D ay;rSomv#if xde;f odr;f xm;
88
ta&;awmfy*Hk sme,f
Edik rf mS jzpf+yD; xdt
k kH ur_rsm;u t}udrw
f ikd ;f rSm vl@,Ofaus;r_ wckv;kH udk +cdr;f ajcmuf+yD; ypPn;f rJrh sm;udk qif;&JwiG ;f
usa&mufapkrH u "e&Sit
f pdwt
f ydik ;f trsm;tjym;udv
k nf; zsuq
f ;D ypfayonf? Tod@k qv
kd #if t}u;D pm;pufr_
vkyif ef;ud,
k w
f ikd u
f t_;H ay;vdu
k rf nfvm;? 'guawmh vH;k 0rjzpfEikd af y? od@k r[kwf taeESihf pufrx
_ w
k v
f yk f
a&;udk tjyeftvSef +ydKifqikd af ewJh yk*v
~ u
d pufyHk ikd &f iS rf sm;&J@ !e=f um;r_ qufrcHawmhbJ tm;vH;k &J@vt
kd yfru
_ kd
xnfo
h iG ;f pOf;pm;onfh wdusonfh pDru
H ed ;f ESin
hf D tzG@J tpnf;wckv;kH u v_y&f mS ;vkyaf qmifaom vH;k 0opfviG f
aom tzG@J tpnf;w&yfukd rv$rJ a&Smif vdt
k yfvmaprnfvm;?
'kw,
d ? t}u;D pm;pufrv
_ yk if ef;ESihf ujzpfapcJo
h nfh twm; tqD;r&Sd xkwv
f yk af &;cs@J xiG jf cif;onf
jzpfEikd o
f nfh t0ef;t0dik ;f twGi;f b0.vdt
k yfcsurf sm;tm;vH;k udk xkwv
f yk af y;+y;D vl@tzG@J tpnf;0ifwikd ;f jzpfay:
wd;k wufEikd u
f m jynf0h aom vGwv
f yfjcif;ESihf wd@k .tiftm;rsm;/ pGr;f &nfrsm;tm;vH;k udk toH;k jyKEdik o
f nfh
vl@tzG@J tpnf; taetxm; wckukd o,faqmifvmonf? xd@k a=umifh ,ae@ vl@tzG@J tpnf;twGi;f Y qif;&J
'kut
Q m;vH;k ESihf ukeo
f ,
G af &;uyfqu
kd rf _ tm;vH;k wd@k ukd jzpfay:aponfh t}uD;pm;pufrv
_ yk if ef;. t&nftcsi;f
rsm;uyifv#if rwlno
D nfh vl@tzG@J tpnf;atmufrmS T'kurQ sm;ESihf qd;k 0g;vSaom uyfab; twuftus
rsm;udk acsre_ ;f Edik af om t&mrsm; jzpf[ef &Sad yonf? xd@k a=umifh 1? Traumif;r_rsm;tm;vH;k udk ,cktcsed rf pS +yD; wnf&q
dS J ta=umif;tcsurf sm;ESihf qufvufuu
kd f
nDjcif; r&Sad wmhonfh vl@tzG@J tpnf;pepfay:od@k om yHck s&efjzpfonf? aemuf+yD;
2? Traumif;r_rsm;tm;vH;k udk vH;k 0z,f&mS ;+y;D vl@tzG@J tpnf; pepfopfw&yf azmfxw
k af &; enf;em
rsm;onfvnf; tqifoif&h adS e+yD jzpfa=umif; t&Si;f vif;qH;k jyovdu
k af y+yD?
ar;cGef; 14? vl@tzGJ@tpnf; taetxm;opfw&yfrSm b,fvdktrsKd;tpm;rsKd; jzpfrnfenf;?
tajz? t"durSm onfa,bk,stm;jzifh tjyeftvSe+f yKd iq
f ikd af eonfh yk*v
~ u
d rsm; vufxrJ S pufrv
_ yk if ef; vnfywf
a&;ESihf xkwv
f yk af &;vkyif ef;cGJ tm;vH;k udk odr;f ,lvu
kd +f y;D .ae&mwGif xkwv
f yk af &;vkyif ef;cGt
J m;vH;k udk vl@
tzG@J tpnf;wckv;kH u tkycf sKyfvyk af qmif cef@co
JG nfph epfjzifh tpm;xd;k onf? 'guawmh wlnaD om ta=umif;
tcsurf sm;twGuf bHpk rD u
H ed ;f ESit
hf nD vl@tzG@J tpnf;0if tm;vH;k u yg0ifaqmif&u
G &f rnfh pepfyifjzpfonf?
wenf;ajymv#if onf +ydKifqikd rf u
_ kd zsuo
f rd ;f +yD; 'guakd ygi;f pyfwzJG ufjcif;jzifh tpm;xd;k onf? xd@k jyif pufr_
vkyif ef;tay: yk*v
~ u
d pDrt
H yk cf sKyfru
_ . rv$rJ a&Smifomaom tusK;d quftjzpf yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf u
_ kd &&Sd
aponf? aemuf+y;D +yKd iq
f ikd rf o
_ nf pufrv
_ yk if ef;rsm;udk yk*v
~ u
d ydik q
f ikd o
f rl sm; tkycf sKyv
f yk af qmifonfh enf;pepf
ESihf omefr#om jzpfonft
h wGuaf =umifh yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf o
_ nf pufrv
_ yk if ef;tay: yk*v
~ u
d pDrH tkycf sKyfre_ @J
+ydKifqikd rf w
_ @kd EiS hf uif;uGmIr&[k jzpfvmonf? xd@k a=umifh yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf u
_ v
kd nf; zsuo
f rd ;f &rSmjzpf+y;D .
ae&mwGif xkwv
f yk af &;ud&,
d mtm;vH;k udk bHo
k ;kH pGrJ E_ iS hf bHo
k abmwlnrD t
_ & txGuyf pPn;f tm;vH;k udk jzef@a0r_u
tpm;xd;k vma&muf&rnf? pum;wcGe;f wnf;ESiq
hf v
kd #if ypPn;f rsm;udk trsm;ydik q
f ikd rf _ qdw
k myJ jzpfonf? wu,f
awmh yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf _ zsuo
f rd ;f a&;onf pufrv
_ yk if ef; jzpfay:wd;k wufru
_ vdt
k yfapaom xdt
k a=umif;
a=umifyh if uGejf rLepfrsm;u wd@k t"duawmif;qdck sut
f jyif rSeu
f efpmG wifjyonfh vlrt
_ zG@J tpnf; tae
txm;wckv;kH ajymif;vJa&;udk yHak zmf&ef twdq
k ;kH ESihf txif&mS ;qH;k aomvrf; jzpfonf?
ar;cGef; 15? xdk@a=umifh yk*~vduydkifqdkifr_udk tcsdefapmpGm zsufodrf;&ef r jzpfEdkifbl; r[kwfvm;?
tajz? rSeo
f nf? vl@tzG@J tpnf;qdik &f m taetxm; tajymif;tvJwikd ;f ydik q
f ikd rf q
_ ufqaH &;rsm;twGi;f u awmfveS af &;
wdik ;f onf ydik q
f ikd rf q
_ ufqaH &;rsm;ESihf qufvuf tH0ifciG u
f sjcif; r&Sad wmhonfh xkwv
f yk af &;tiftm;pkopfrsm;
zefw;D wDxiG v
f mjcif;. vdt
k yfaomtusK;d quf jzpfonf? yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf u
_ ,
kd w
f ikd f Tenf;jzifh pwifay:
ayguv
f mjcif; jzpfygonf? tb,fa=umifq
h akd omf yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf o
_ nf tpOft+rJwnf&cdS o
hJ nf r[kwaf om
a=umifh jzpfonf? tv,facwf ukeq
f ;kH cge;D tcsed u
f xkwv
f yk af &; enf;emopfwckonf xdt
k csed u
f wnf&dS
aeonfh ya'o&mZfEiS hf *D;vfyikd q
f ikd rf .
_ vufatmufct
H jzpf rxm;&SEd ikd o
f nfh pufrv
_ ufrv
_ yk cf if;omef
tjzpf xGuv
f m+y;D ydik q
f ikd rf q
_ ufqaH &;a[mif;xuf ausmv
f eG }f u;D xGm;vmonfh Tukex
f w
k v
f yk rf v
_ yk cf if;onf
yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf q
_ akd om ydik q
f ikd rf o
_ pfukd zefw;D vdu
k o
f nf? ukex
f w
k v
f yk rf v
_ yk cf if;ESihf t}u;D pm;pufrv
_ yk if ef;
jzpfay:wd;k wufr_ yxrtqift
h wGuf yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf o
_ nf wckwnf;aom jzpfvmEdik o
f nfh ydik q
f ikd rf o
_ mef
jzpfonf? tay: tajccHonfh vl@tzG@J tpnf;pepfonfvnf; wckwnf;aom jzpfvmEdik o
f nfh vl@tzG@J
tpnf;pepfyif jzpfonf? tm;vH;k twGuf vdt
k yfoavmuf rxkwv
f yk Ef ikd b
f J vl@tzG@J tpnf;t&if;tES;D wd;k
89
ta&;awmfy*Hk sme,f
jrifah &;ESihf xkwv
f yk af &;tiftm;pk qufvufw;kd wufa&;twGuf txGuyf pPn;f tydt
k v#rH sm; use&f adS eor# umvywfv;kH
vl@tzG@J tpnf; xkwv
f yk af &;tiftm;pkrsm;udk ydik q
f ikd f jc,fv,
S f csKyu
f ikd Ef ikd o
f nfh v$r;f rd;k }u;D pd;k aom vlwef;pm;ESihf qif;&Jonfh
tzdEydS cf v
H w
l ef;pm;[lI t+rJ &Sad eygvrd rhf nf? Tvlwef;pm;rsm; rnfo@kd zGw
J nf yg0ifonfqjkd cif;rSm xkwv
f yk af &; jzpfay:
wd;k wufr_ tqift
h ay: rSw
D nfygvrd rhf nf? v,f,mpdu
k yf sK;d a&;ay: rScD o
kd nfh tv,facwfwiG f bJa&mefrLS ;rwfrsm;ESihf ajr
u|erf sm;udk jzpfay:aponf? tv,facwfaemufyikd ;f +rKd @rsm;u *D;vfvyk if ef;ydik &f iS Ef iS hf e,fvn
S t
hf vkyo
f rm;ESihf ae@pm; tvkyf
orm;rsm;udk azmfjy+y;D 17 &mpkwiG f ukex
f ek v
f yk rf _ vkycf if;ydik &f iS rf sm;ESihf ,if;vkycf if;tvkyo
f rm;rsm; &Su
d m 19 &mpkrmS awmh
tvkyf Hk ydik &f iS }f u;D rsm;ESihf ypPn;f rJrh sm; &Sv
d mygonf? xkwv
f yk af &;tiftm;pkrsm;onf ,cktcsed x
f d tm;vH;k twGuf vHak vmuf
atmif xkwv
f yk Ef ikd o
f nfh tqifx
h d jzpfay: wd;k wufjcif;r&Sb
d J xdx
k w
k v
f yk af &;tiftm;pkrsm;twGuf yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf o
_ nf
tcsKyftaESmiftwm;tqD; jzpfaea=umif; &Si;f vmonf? od@k aomf ,cktcgwiG f t}uD;pm;pufrv
_ yk if ef; jzpfay: wd;k wuf
r_onf yxr - t&if;tES;D udk zefw;D +y;D xkwv
f yk af &;tiftm;pkrsm;rSm ,cifu r&Szd ;l onft
h qifx
h d us,jf yef@w;kd yGm;vmum
enf;emrsm;uvnf; tcsed w
f t
kd wGi;f tuef@towfr&Sd trsm;tjym; wd;k rsm;vm&ef tvG,w
f ul wnf&v
dS monft
h cg
'kw,
d - Txkwv
f yk af &; tiftm;pkrsm; "e&Sif tenf;i,f. vufxw
J iG o
f m pk+yKHa&muf&adS e+y;D vltajrmuftjrm;uawmh
ypPn;f rJt
h qifo
h @kd ydI
k ydI
k av#mu
h svm+yD; wd@k .tajctaersm;onf "e&Sirf sm;.u,f0csr;f omr_ wd;k rsm;vmonfh
tcsK;d tpm;ESihf nDr#pmG ydI
k qif;&J'u
k aQ &mufvmum rcHr&yfEikd jf zpfvmonft
h cg/ wwd,- T wefc;kd owW}d u;D rm;+y;D tvG,f
wul us,jf yef@w;kd yGm;Edik o
f nfh xkwv
f yk af &;tiftm;pkrsm;onf ,cktcsed x
f d yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf E_ iS hf "e&Siv
f w
l ef;pm;xuf
ausmv
f eG }f u;D xGm;vmum wd@k u tcsed rf a&G; vl@tzG@J tpnf; taetxm;tm; t=urf;wrf;qH;k aom qlyal ESmif,
h u
S rf r_ sm;
jzpfay:apvmaomtcg - ,cktcsed rf mS om Ttcsut
f vufrsm;atmufwiG f yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf _ zsuo
f rd ;f a&;onf jzpfvm
Edik af jc &Sv
d mkrH u vH;k 0vdt
k yfrv
_ nf; jzpfvmayonf?
90
ta&;awmfy*Hk sme,f
azmifydwfaqmif;yg;
acwfukef+yDwJhvm;
ausmf rif
ud,
k u
f trsm;pk&zd@k qdw
k muvnf; rvG,yf g? (2010 a&G;
aumufyu
JG kd =unfyh g?) &+yDyJ xm;ygO;D ? wyfrawmfom;
ud,
k pf m;vS,f tpdwo
f m;xJu ud,
k b
hf ufygvmatmif
pnf;H;k vd@k &Edik yf grh vm;? 'guv
kd nf;&+yDv@kd yJ xm;ygO;D ?
ppftyk pf /k ppfAsLdu
k a&pD,E&m;}uD; &Sad ewma=umifh ppf
wyfu jyeftm%modr;f +yD; ppftm%m&Sipf epfukd xyf
toufoiG ;f =uOD;rSmyJv@kd ,lqygw,f?
jynfo@l tiftm;omv#if
tm%m&Siaf wG[m vG,v
f ,
G ef @J tm%mpGe@f ;kd
xH;k pH r&Syd gb;l ? tck vlxv
k y_ &f mS ;r_awG jzpfaewJh tm&yf
urBmu Edik if aH wGukd =unfyh g? olw@dk [m ESp&f n
S v
f rsm; tm
%m&Siaf wGozG,f tkypf ;kd vm=uwmyg? tck vlxv
k y_ f &Sm;
r_awG jzpfvmrS olw@kd &@J yviaf wG v_yv
f m=uwm r[kwf
vm;? 'gawmif aemufq;kH tcsed t
f xd wwfEikd o
f r# rD;ukef
,rf;ukef tm%mudk umuG,af e=uwmygy?J tm %m&Sif
awG&@J &mZyviu
f kd udik v
f y_ Ef ikd w
f m[m jynfo@l tiftm;yJ
jzpfw,fqw
kd mudk 'Dtm&yfurBmu vlxv
k y_ &f mS ;r_awGu
xyfr+H yD; oufaojyvdu
k w
f myJ jzpfygw,f?
aphpyfaqG;aEG;wJeh nf;eJ@ tm%mtv$t
J ajymif;
jzpfomG ;w,fqw
kd mawG[mvnf; aocsmjyef=unf&h if jynf
ol@tiftm;&J@ tcef;rygbJ rjzpfb;l qdw
k m awG@&ygvrd hf
91
ta&;awmfy*Hk sme,f
r,f? vlajymrsm;wJh awmiftmz&dutajymif;tvJukd =unfh
yg? jynfoal wGu enf;omefaygi;f pHek @J ESpaf ygi;f rsm;pGm wdu
k f
yG0J ifc=hJ uvd@k om aphpyfaqG;aEG;yGv
J rf;ay: a&mufvmwm jzpf
ygw,f?
Armjynfvw
G v
f yfa&;[mvnf; aphpyfaqG;aEG;+yD;
&cJw
h mygy?J 'gayrJh jynfo@l tiftm;udk zqyv atmufrmS
pkpnf;xm;cJ+h y;D &&if& r&&ifcs vd@k au;a=umfoH xkwx
f m;
cJw
h m r[kwv
f m;? 1946 rSm taxGaxGoydw}f u;D eJ@ jynfo@l
tiftm;udk vufawG@vnf; jycJw
h ,f? 'ga=umifrh @kd puULjzL
pmwrf;eJ@ Armjynfukd quf+y;D udv
k ekd v
D yk zf @kd 0ifvmwJh +Aw
d o
d #
tpd;k &[m aphpyfaqG;aEG;a&;pm;yGq
J D a&mufvmcJ&h wm jzpf
ygw,f?
wdik ;f jynfrembJ +idr;f csr;f wJeh nf;vrf;eJ@ tajymif;
tvJjzpfrmS udk rvdv
k m;vd@k ajymaewm r[kwyf g? tJ'v
D rf;
ayguo
f mG ;r,fq&kd if 0rf;ajrmuf0rf;om }uKd qrkd mS jzpfygw,f?
'gayrJh b,frmS jzpfjzpf tm%m&Siaf wG[m tvG,w
f ul tm
%mpGe@f w,fqw
kd m rawG@z;l yg? aemuf+yD; b,fupd rP mS rqdk
wenf;r&&if aemufwenf;qdw
k m jyifqifxm;oifyh gw,f?
'ga=umifh jynfo@l tiftm;pkpnf;a&;udk vky=f uapcsiyf gw,f?
jynfo@l tiftm;udk pnf;H;k &mrSmvnf; ajAmif pnf;
H;k wJeh nf;aum v#Kd @0u
S af jratmufomefuykd g toH;k jyK=u
&r,fv@kd xifygw,f? ppftm%m&Sipf epfe@J &ifqikd af e&w,f
qdw
k mudk arhxm;vd@k rjzpfygb;l ?
rSeu
f efaeqJqw
kd mudk 'Djzpf&yfawGu xyfro
H ufaojyvdu
k f
wmyJ jzpfygw,f?
Armjynfvx
l v
k y_ &f mS ;r_ordik ;f udk =unf&h ifvnf;
tvm;wl jzpf&yfawGukd awG@&rSm jzpfygw,f? 8 av;vH;k um
vrSmvnf; vlxq
k ENjyyG}J u;D udk &uf&ufpufpuf ypfcwfowf
jzwf +zKd cGJ cJw
h m jzpfygw,f? rdru
d ,
kd u
f kd jyefumuG,zf @kd ausmif;
om;wyfrawmf (ABSDF) qdw
k m ay:cJyh gw,f? 2007
&[ef;&Siv
f l jynfov
l x
l &k @J v_y&f mS ;r_[mvnf; tvm;wl
t=urf;zuf+zdK cJcG cH &hJ ygw,f? 'ga=umifrh @kd +idr;f csr;f wJh enf;
vrf;eJ@ oGm;aevsuef @J tckvkd t=urf;zuf +zdK cJG cHae&wm
csn;f jzpfaew,fqakd wmh ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd f umuG,zf @kd t&ef
a&G;vrf;wck xm;oifyh gw,f?
+ird ;f csr;f wJeh nf;vrf;udk rvdv
k m;vd@k tckvkd ajymae
wm r[kwyf gb;l ? +idr;f csr;f wJeh nf;eJ@ &Edik v
f suef @J tJ'v
D rf;udk
qef@usio
f al wGxrJ mS uGejf rLepfawG[m aemufq;kH u jzpfrmS yg
vd@k tde*f ,fu ajymcJyh gw,f? tckvnf; +idr;f +idr;f csr;f csr;f eJ@
'Dru
kd a&pDpepfqD ul;ajymif;rSmudk vdv
k m;ygw,f? 'gayrJh tJ'D
vrf;raygub
f ;l qd&k if wjcm;a&G;vrf;awGvnf; jyifxm;ap
csiv
f @kd tckvkd wifjy&wm jzpfygw,f? vGwv
f yfa&;wdu
k yf JG
wke;f uvnf; &&if& r&&ifcs vd@k au;a=umfcw
hJ myJ r[kwf
vm;?
'Dvdkt&efa&G;vrf;xm;zdk@qdk&if OD;pGmtm;jzifh
tawG;tac:t& vufeufe@J t=urf;zufzEd ydS v
f m&if vuf
eufe@J jyeft=urf;zufcck w
H eG ;f vSew
f m w&m;w,f vd@k cH,l
xm;zd@k vdyk gw,f? 'DtawG;tac:&S+d yD;Hek @J r+yD;ygb;l ? vuf
awG@yikd ;f awGvnf; jyifxm;zd@k awmh vdyk gw,f? tus,f ra&;
awmhyg?
t&efa&G;vrf;
tck tm&yfEikd if aH wGrmS qENjyyGaJ wGjzpfawmh tm%m&Siaf wG
u t=urf;zufenf;vrf;eJ@ vlxu
k kd +zKd c=JG uwmcsn;f ygy?J zdEydS f
a&;twGuf tqH;k rSm ppfwyfukd xkwo
f ;kH =uwmyg? tD*sprf mS
awmh ppfwyfu rlbm&uftay: opPmrcHawmhwma=umifh
rlbm&ufvnf; rwwfombJ tm%mpGe@f vu
kd &f ygw,f?
'ga=umifh vlxq
k ENjyyGaJ wGe@J rlbm&ufukd jzKwfcsvu
kd Ef ikd yf g
w,f?
vpfAsm;rSmusawmh ppfwyfu u'gzu
D kd opPmcH+yD;
vlxu
k kd t=urf;zufzEd ydS af ewma=umifh vlxu
k aemufq;kH rSm
rvGrJ a&Smifom &&mvufeuf jyefpu
JG ikd +f yD; wGe;f vSe=f u&yg
w,f? ppfwyfxu
J wcsKd @uvnf; olyek w
f yfbuf ul;ajymif;
vm=uw,f? }udKwifjyifqifxm;wm r&Sb
d J rcHEikd v
f eG ;f vd@k
vufeufe@J jyefwu
kd &f wmrd@k trsm;}uD; tcuftcJawG@yg
w,f? vpfAsm;&J@x;l jcm;wJh tajctaea=umifh aewd;k wyfz@JG
0ifygvmw,f? 'DawmhrS olyek w
f yfz@JG toufLS acsmifomG ;
ygw,f?
wdu
k yf yJG o
kH mefukd tkypf ;kd cHjynfoal wGu a&G;cs,f
wm r[kwf? tkyfpdk;olawGuom a&G;cs,fw,fqdkwm
wyfrawmfujkd yKjyifa&;
w&m;H;k / tusO;f axmif/ *gw/f ykvyd ef @J ppfwyf pwmawG[m
tm%m&Siaf wG&@J zdEydS af &;,E&m;awGyJ jzpfw,f? tajc
taet& vdo
k vdk vSnt
hf oH;k jyKomG ;wm jzpfygw,f? 'DtxJ
rSm tc&muswmu ppfwyf jzpfygw,f? vlxw
k u
kd yf JG t&Sed f
jrifv
h m+yDq&kd if wenf;tm;jzifh olw@kd &mZmyvif v_yv
f m
+yq
D &kd if ppfwyfukd xkwo
f ;kH awmhwmygy?J 'Dvkd oH;k Edik zf @kd twGuf
ppfwyfukd olw@kd pw
d }f uKd uf olw@kd trde@f uykd J emcHatmif wnf
aqmufxm;=uwm jzpfygw,f? ta&;ygwhJ wyfrLS ;ae&mawG
qd&k ifvnf; olw@kd tay:opPmcHr,fo
h al wGukd a&G;cef@xm;wm
jzpfw,f? wenf;ajym&&if ppfAsLdu
k a&pD,E&m;udk tcdik f
trm wnfaqmufxm;wm jzpfygw,f?
tm&yfurBmrSm tckjzpfymG ;aewJh vlxv
k y_ &f mS ;r_
awGu=kd unf&h if ppfwyf&@J tcef;u b,favmufta&; yg
w,fqw
kd mudk awG@&rSmyg? tD*sprf mS ppfwyfu rlbm&ufukd
92
ta&;awmfy*Hk sme,f
opPmrcHawmhwJhtwGuf rlbm&uf jyKwfusoGm;w,f? bm
a=umifh opPmrcHawmhw,f qdw
k muawmh wydik ;f ayg?h vpfAsm;
rSmawmh wpdww
f ydik ;f u jynfo@l buf ul;ajymif;vmw,f? 'g
awGu=kd unf&h if ppfwyf&@J ta&;ygrt
_ cef;udk awG@&rSm jzpfygw,f?
wu,fawmh wyfxu
J atmufajcwyfom;awG[m
tzdESdyfcHjynfolawGu aygufzGm;vm=uolawGyJ jzpfygw,f?
wyfrLS ;awGxrJ mS vnf; wdik ;f jynfukd cspw
f o
hJ al wG jynfoal wGukd
pmemwJo
h al wG &S=d urSmyJ jzpfygw,f? 'ga=umifh wyfukd jyKjyif
ajymif;vJa&;qdw
k m rjzpfEikd w
f m r[kwyf g? rjzpfEikd w
f m r[kwf
ovdk rjzpfraevky&f r,fh vkyif ef;vnf; jzpfygw,f? ppftm%m
&Siaf wG&@J vufuikd w
f w
k w
f yftjzpfuae jynfoal wGbuf rsuEf mS
rlvmatmif wyfujkd yKjyifajymif;vJypfEikd zf @kd ta&;}uD;ygw,f?
8 av;vH;k umvrSma&m/ 2007 pufwifbmrSma&m
qENjyaewJh &[ef;oHCmjynfoal wGukd rypfcwf rESrd ef if;vdw
k hJ
wyfrLS ;wyfom;awG &Scd w
hJ myJ jzpfygw,f? 'Dvkd wyfrLS ;wyfom;awG
rsm;oxufrsm;vmatmif pnf;H;k =u&rSm jzpfygw,f?
wyfukd jyKjyifajymif;vJa&;vkyif ef;[m txl;ta&;}u;D
ovdk v#Kd @0u
S af &; txl;vdt
k yfwhJ vkyif ef;vnf; jzpfygw,f? vl
wdik ;f vnf; rvkyEf ikd yf gb;l ? vkyEf ikd w
f v
hJ al wGu vky=f uzd@k yJ jzpfyg
w,f?
'ga=umifh Adv
k af e0if;[m aemufwvSr;f qkw+f y;D a'guw
f marmif
armife@J taysmq
h JG qGcJ ikd ;f ae&w,f? tJ't
D csed rf mS tm%muGuf
vyf jzpfaecJw
h ,fv@kd ajymEdik yf gw,f? 'gayrJh rdrw
d @kd bufu 'Dae
&mudk tpm;0ifrxd;k Edik cf yhJ gb;l ? Adv
k af e0if;bufu jyifqifcsed f
&oGm;ygw,f? 'Doifcef;pmudk rarhoifyh gb;l ?
tcktcsed rf mS awmh 8 av;vH;k ta&;awmfy&kH @J aus;Zl;
a=umifh rdrw
d @kd rmS tzG@J tpnf;awG tawmfrsm;rsm; &Sad eyg+yD?
'Dru
kd a&pDta&;awmfyu
kH kd a&S@aqmifEikd zf @kd twGuf nD!w
G Ef ikd f
or#aom tiftm;pkawGukd nD!w
G af tmif pkpnf;+y;D wyfO;D w&yf
zG@J pnf;oifyh gw,f? 'Dvzkd @JG pnf;Edik zf @kd twGuf a&S;OD;vdt
k yfcsuf
uawmh tedrq
hf ;kH bHv
k yk if ef;pOfw&yfyJ jzpfygw,f? 'gukd ta&;
}u;D vkyif ef;w&yftjzpf oabmxm;+y;D taumiftxnf azmf
oifah =umif; wifjyvdyk gw,f?
zufqpfawmfveS af &;rSmvnf; vkyif ef;pOfcs+yD; zw
yv wyfO;D udk zG@J pnf;cJ=h uygw,f? zufqpf*syefukd awmfveS cf =hJ u
wm jzpfygw,f? vGwv
f yfa&;wdu
k yf u
JG v
kd nf; zqyv wyfO;D u
OD;aqmifcw
hJ m jzpfygw,f? tckvnf;yJ bHv
k yk if ef;pOfw&yfe@J
tJ'v
D yk if ef;pOftay:rSm tajcjyKwhJ wyfO;D w&yf ay:ayguaf &;udk
txl;tav;xm; vkyaf qmif=uzd@k wdu
k w
f eG ;f csiyf gw,f? 'Dvkd
bHv
k yk if ef;pOfe@J wyfO;D w&yf &Sad erSom Armjynf'rD u
kd a&pD ta&;
awmfy}kH u;D udk t&Sed t
f [keaf umif;aumif;eJ@ a&S@qufo,faqmif
Edik rf mS jzpfygw,f?
bHv
k yk if ef;pOfe@J wyfO;D
tck tm&yfurBmu vlxv
k y_ &f mS ;r_awGukd =unfw
h t
hJ cg tapm
ydik ;f rSm acgi;f aqmifr_ yDyjD yifjyif r&So
d vdk vkyif ef;pOfawGvnf;
yDyjD yifjyif rawG@&ygb;l ? wjznf;jznf;csi;f eJ@rS ay:vmwmudk awG@
&rSmyg? 'gvnf; rxl;qef;ygbl;? tm%m&SifpepfatmufrSm
aexdik =f u&wmjzpfv@kd tzG@J tpnf;awG vGwv
f w
G v
f yfvyf zG@J pnf;
xm;cGihf r&Sad wmh 'Dvykd J jzpfawmhwmayg?h
8 av;vH;k umvwke;f uvnf; 'Dvykd J jzpfcw
hJ m r[kwf
vm;? rqv wygwt
D m%m&Sipf epfatmufrmS qdak wmh toif;
tyif; tzG@J tpnf;awG r&Scd b
hJ ;l ? ajratmuftzG@J av;awGyJ &S=d u
wm jzpfygw,f? 8 av;vH;k ta&;awmfy}kH u;D twGi;f usrmS yJ acgi;f
aqmifawG wjznf;jznf;ay:xGuv
f m=uwm jzpfygw,f? wjznf;
jznf;eJ@ pkpnf;nD!w
G w
f hJ acgi;f aqmifru
_ kd }udK;pm;wnfaqmuf
=u&w,f? acgi;f aqmifpak wGt=um; a&S@vyk if ef;pOfawGukd !Ed i_d ;f
wkid yf if=u&w,f? 'Dvw
kd nfaqmufae&wma=umifrh @kd ta&;awmf
yH}k u;D udk nD!w
G w
f hJ wckwnf;aom wyfO;D w&yftjzpf OD;raqmif
Edik cf b
hJ ;l ? 'g[m 8 av;vH;k ta&;awmfy}kH uD;&J@ tm;enf;csuf
}uD;wck jzpfygw,f?
ta&;awmfy}kH u;D u t&Sed t
f [keef @J a&S@uw
kd ;kd aew,f?
acgi;f aqmifru
_ aemufuvdu
k af e&ovdk jzpfcw
hJ ,f? rqv&J@
tkycf sKyaf &;,E&m;}u;D wckv;kH zdzk &J jzpfaew,f? ppfwyf twGi;f
rSmvnf; vlxv
k y_ &f mS ;r_&@J du
k cf wfra_ wG }uD;}uD;rm;rm; &Sad e+yD?
ed*;kH
tckvt
kd csed rf mS 'Dvw
kd ifjywJt
h wGuf wrsKd ;rxifapvdyk g? txuf
rSm ajymcJo
h vdk wvrf;raygucf ahJ omf aemufwvrf;u csw
D uf
Edik zf @kd jyifqifxm;apcsiw
f hJ apwemeJ@ wifjywmyJ jzpfygw,f?
wvrf;raygurf S aemufwvrf;jyif&&if tcsed af wG trsm;}uD;
=uef@=umaerSm jzpfygw,f? ppftm%m&Sipf epfatmufrmS wdik ;f
jynfvnf; emvSyg+yD? =umav zGwfzGwfnufnufausav
jzpfaewmyg?
rmhupf &f @J ajympum;av;wcke@J ed*;kH csKyfcsiyf gw,f? }uD;
us,w
f hJ urBmo
h rdik ;f 0ifjzpf&yfrsm;eJ@ vly*k Kd~ vfrsm;[m 'kw,
d t
}udrf jyefjzpfay:avh&Sdw,fvdk@ [D*Jvfu rSwfcsufay;w,f? ol
xnfah jymzd@k useo
f mG ;wmuawmh yxrt}udrrf mS 0rf;enf;p&mvdk
(tragedy) vm+yD; 'kw,
d t}udrrf mS awmh oa&mfavSmifajymifp&m
vdk (farce) vmwm jzpfw,fqw
kd mygy?J
ausmf rif
(17 - 9 - 2011)
93
azmifyw
d af qmif;yg;
ta&;awmfy*Hk sme,f
vwfwavm
Ekid if aH &;tcif;tusi;f eJ@ upm;uGurf sm;
at;+ird ;f
qdkif;bkwfopf
2011 ckEpS f rwfvukeu
f p+yD; etzbufu upm;uGuo
f pf pw,f? t&yfom; tpk;d &opfqdw
k hJ qkid ;f bkwcf sw
d v
f u
dk w
f ,f? tpk;d &
qkw
d m&J@ vkyyf idk cf iG x
hf u
J oufqidk &f m0ef}u;D XmetoD;oD;u Ekid if aH &;/ pD;yGm;a&;/ ppfa&;/ oHwrefa&;udpaP wGrmS rsupf d aemufavmufatmif
upm;ygawmhw,f? olw@dk upm;uGuu
f us,v
f nf;us,jf yef@w,f? ,m,Dawmh xda&mufrv
_ nf; &Sw
d ,fv@dk ajymEkid w
f ,f?
EkdifiHa&;
yxrqH;k tzG@J tpnf;wkid ;f ukd pnf;vH;k nD!w
G rf _ +ydKuGaJ tmif vkyw
f ,f? NLD ukd tpdwpf w
d t
f r$mr$m jzpfatmifvyk w
f ,f? a':pke@J acgi;f
aqmifykdif; cGJcsifw,f? wkdif;&if;om;vlrsdK;pk vufeufukdiftzGJ@tpnf;wkdif;vkdvkdudkvnf; cGJw,f? awG@qHkaqG;aEG; tajz&Sma&;
qdw
k mrSmawmif vrf;a=umif;vGaJ tmif vkyw
f ,f?
wcsucf w
k f ESpcf sujf ywfvyk w
f mvnf; awG@&w,f? a':pke@J OD;ode;f pdef awG@qykH rJG mS orRwa[mif;awG/ 0ef}uD;csKyfawG/ 'k0ef}uD;
csKyfawG&@J "mwfyakH wG csw
d q
f jJG ycJw
h ,f? 0g'pGJ yk*Kd~ vfprJG &Sb
d J tm;vH;k eJ@ ajyvnfatmif vkyrf ,fqw
dk hJ a=umfjim0ifx;dk vku
d w
f mjzpfw,f?
ukvor*~e@J taemuftyk pf u
k adk &m Ekid if aH &;e,fy,fxJ 0ifae=uwJh tm%mukid zf ;l wJh yk*Kd~ vaf wG&@J tquftEG,af wGuykd g rsupf ypfvu
dk f
wmyg? ylyal EG;aEG; xdyaf cgucf x
H m;&wm arh+yD; auseyfou
l auseyfygw,f?
Ekid if aH &;tusO;f om;rsm; cif;csurf &Sd v$waf y;a&; qkw
d mjynfoal wG&@J awmif;qkcd suyf g? &ifwiG ;f u qENyg? Ekid if H a&;ygww
D idk ;f
vkv
d u
dk vnf; awmif;qkw
d ,f? urBmuvnf; vkyaf pcsiw
f ,f? olw@dk u a=umifyg;awGy?J 'gudk odw,f? olw@dk u,
dk w
f idk u
f vnf; raus
rcsr;f jzpfaewJh Akv
d cf if!eG @f tyg axmmufvrS ;f a&;awGudk tmywfajzwJt
h aeeJ@ v$waf y;csiw
f ,f? 'Dawmh wyfrawmf v$waf wmfu,
dk f
pm;vS,q
f o
dk rl sm;u axmifxrJ mS vkyaf zmfuidk zf ufawG&w
dS ,f? olw@dk ukd vGwaf pcsiyf gw,f qkd +yD; vGw+f idr;f csr;f omcGihf tqku
d dk
axmufcjH yvku
d w
f ,f?
'gayrJh odwt
hJ wkid ;f bmrS tvum; r&Ekid b
f ;l qkw
d hJ taygurf sKd ; csKd ;w,f? Ekid zf u
J kd ukid x
f m;+yD; olw@dk uv
dk w
$ af y;&if rqlryl
ap&ygb;l qdw
k hJ 0efccH su&f atmif vkyaf y;=uyg? cifAsm;wk@d uvnf; tmrcHcsuaf y;ygvk@d Ekid if aH &;ygwaD wGuadk &m taemufwidk ;f u
=oZm&Sd vladk o/ &Sif adk oyk*Kd~ vfawGuydk g awmif;qkcd w
hJ ,f? Akv
d af e0if;&J@ 0kid ;f }uD;csKyfqkw
d m 'gy?J
pD ; yG m ;a&;
tvkyf akH qG;aEG;yGJ (work shop) wk@d / zk&d rfw@kd / qDreD mwk@d vkyjf yw,f? qif;&Jra_ v#mch sa&; pmwrf;awG zwfapw,f? a':pkuadk wmif
wufa&mufem;axmifcidk ;f vku
d af o;w,f r[kwv
f m;?
orRwvkyo
f u
l b,ftcsed t
f wGi;f qif;&JarGawr_ b,favmuftxd av#mch sypfr,f ajymawmh 0g;vH;k acgi;f xJ qif 0ifovkd
usy+f yD;&if;usyaf ewJh jynfoal wGu vmjyef+yDvm; =uufqw
l yifqk+d yD; [movkyyf pf=uw,f?
pD;yGm;ysuu
f yf wausmjh yefvmrSm wurBmvH;k u a=umufae&wJh 'Dtcsed rf mS ajymawmh ol[m pGr;f tm;&Sif awmifru wefc;kd
&Sif tqift
h xd wufvrS ;f vku
d yf ykH ?J
wu,fvyk &f rSmu jynfwiG ;f ppf&yfp/J us,jf yef@atmif rvkyef @J / ppftm%m&Sipf epf zsuo
f rd ;f / umuG,af &;p&dwaf wGudk wkid ;f jynfz@HG
+zdK;wk;d wufa&;twGuf oH;k / 'Dru
dk a&pDtcGit
hf a&; ay;/ tzG@J tpnf;awGudk uGo
J xufuaJG tmifvyk af ewmawG &yf/ jy\emawGudk
awG@qakH qG;aEG; tajz&Smvku
d &f if jynfoal wG toufLS ayguf acsmifEidk w
f ,f? 'gawG +yD;rS work shop awGbmawG vkyaf yg?h
94
ta&;awmfy*Hk sme,f
ppf a &;
e,fjcm;apmifw
h yfz@JG (BGF) ZGwf tzG@cJ idk ;f wm em;raxmifwhJ wkid ;f &if;om;awGudk ppfa=unm+yD; jzpfw,f? 'Dawmh typf&yf
tzG@J tpnf;wkid ;f ukd oyfv#Kd wmawG wk;d vkyv
f mw,f? &efp+yD; ppfjyefwu
dk w
f ,f? wcsKd @udk qkid ;f xm;ygao;w,f? wzJph D zJph m;wm rcH
Ekid w
f hJ wkid ;f &if;om;awGu nD!w
G af omwkid ;f &if;om; vlrsKd ;pkaumifpD UNFC qkw
d hJ wyfaygi;f pkz@JG +yD; &ifqidk af e=uygw,f?
oHwrefa&;
xH;k pHtwkid ;f vufO;D r_&&dS dS cyfou
G o
f u
G f v_y&f mS ;vmwmu wkwjf ynfy?J olw@dk u ArmjynfEidk if aH &;ukd txl;ojzifh tm%mykid f ppftyk pf u
k dk
qkyrf u
d idk rf d &So
d al wGjzpfw,f? wkwx
f yd w
f ef;yk*Kd~ vf awmfawmfrsm;rsm; vm=uw,f? csp=f unfa&;pum;awG ajym=uw,f? ,H=k unfr_
wnfaqmuf=uw,f? aemuf pmcsKyfawG csKyfqo
dk mG ;=uw,f? a&S@qufr,fch &D;twGuf tajccHawG tm;vH;k csomG ;Ekid cf w
hJ ,f?
etzbufuvnf; taemuftyk pf k b,fou
l rS vl&mroGi;f csed rf @dk 'DqufqaH &;ukd wefz;dk xm;=uw,f? tm;uk;d w}uD; zuf
wG,x
f m;cJw
h ,f?
vufraxmifjy+yD; bmta&;vJ aygah v
(qkad vh&w
dS )hJ 'Dru
dk a&pDEidk if }H uD;rsm;uawmh rsuv
f ;kH +zJ+yD; t&yfom; tpd;k &vm;/ t&yfom;wykid ;f vm;/ ppftyk pf k }udK;ukid cf H
tpk;d &vm; jiif;=uck=H ueJ@ arrao wkwrf usKd ;/ tvkyrf jzpfwahJ y:vpDawG csxm;=uw,f? wzufuvnf; wkw}f uD; ajcvSr;f =unf/h
tdE,
dN ukd wGe;f tm;ay;/ tmqD,o
H abmxm; wD;acgu=f unfeh @J aemufrmS jywfuse&f pfw,f?
'gayrJh odyrf =umvku
d yf gb;l ? Ekid if w
H um oHwrefawG t0iftxGuf pdyv
f mw,f? &mxl;tedrt
hf jrifh rwlayr,fh yHo
k mef
rsKd ;pHek @J tiftm;}u;D Ekid if u
H uk,
d pf m;vS,af wG 0if=uxGu=f uw,f? tpd;k &ykid ;f eJ@a&m Ekid if aH &;tzG@J tpnf;awGe@J awG@qkH cGihf (etzuvnf;
ol@tuGuef @J ol v$waf y;vku
d w
f mrk@d ) &=uw,f? vmwJo
h al wGuvnf; o@Al sL[meJ@oq
l akd wmh awmfawmf tvkyv
f yk o
f mG ;Ekid =f uwm
awG@&w,f? txl;ojzifh a':pke@J awG@ciG &hf =uwm olw@dk twGuf tjrwfy?J wkwu
f dk trDvu
dk Ef idk o
f mG ;=u+yD- ajym&if&r,f xif?
owif;pmawG cs=unfv
h u
dk af wmh 0ifvmolawGtjyif XmaeoHtrwfawGvnf; awmfawmf tvkyv
f yk =f uwm awG@&w,f?
jyifopfo/H tpPa&;oH/ +Adwed /f *smreD/ awmiftmz&duoHtrwfawGu olw@dk tav;xm;wJh 0ef}uD;XmeawG0if+yD; aqG;aEG;=uw,f?
wkwo
f t
H rwfuawmh ajymraeeJ@? &So
d r#0ef}u;D ruseo
f avmufy?J tdref ;D csi;f tmqD,EH idk if aH wG vm=uwmukd em;vnfEidk yf gw,f?
oHtrwfawG awG@w0hJ ef}u;D XmeawG[m olw@dk widk ;f jynftusKd ;pD;yGm;eJ@ wku
d f u
dk yf wfoufygw,f? b,fEidk if u
H b,fot
H rwf/
b,f0ef}u;D ukd oGm;awG@wm bmtwGuv
f q
J +dk y;D OD;aESmufvy_ &f mS ;=unf=h u&if tusKd ;r,kwyf gb;l ? orRwwd@k / v$waf wmfOuU(awG)wk@d /
Ekid if jH cm;a&;0ef}uD; pwmawGe@J awG@=uwmuawmh (rsm;aomtm;jzif)h vkyf ;dk vkypf OfawGyg?
oHtrwfawG trsm;qH;k awG@wXhJ meawG =unfrh yd gw,f? umuG,af &;/ opfawm/ pD;yGm;ul;oef;/ jynfxaJ &;/ odyeH` @J enf;
ynm0ef}uD;awGtjyif ppfO;D pD;csKyf/ jyef=um;a&;0ef}uD;/ ynma&;0ef}uD;/ omoema&;0ef}uD; ponfygw,f?
'DtxJrmS tmHpk u
dk =f unf&h r,fh 0ef}uD;Xmewck &Syd gao;w,f? e,fpyfa&;&m0ef}uD;XmeeJ@ jrefrmhpufrz_ @HG +zdK;a&;0ef}uD;Xme
jzpfw,f? 0ef}uD;vkyo
f u
l vuf&dS Akv
d cf sKyfwOD;yg? oluidk w
f XhJ meu umuG,af &;0ef}uD;XmetwGuf toH;k p&dww
f cdsK@udk bwf*surf mS
ul zH;k ay;wJXh mevk@d tpGypf cJG aH e&w,f? tifrwef ta&;}uD;wJh Xmeyg? aemuf e,fpyfjy\em[m ppftxd jzpfEidk yf gw,f?
'DXmeawGudk b,fEidk if u
H vmawG@ovJ/ bmjy\emawG&v
dS @dk v/J b,ftxd jzpfomG ;Ekid o
f vJ qkw
d m ta&;}uD;ygw,f?
wkid ;f jynfudk cspw
f hJ jynfcspyf *k Kd~ vfawG/ Ekid if aH &;orm;awG/ wyfrawmfom;awG taeeJ@ rsujf cnfrjywfapmif=h unf=h u&ygvrd rfh ,f?
wkwjf ynftaeeJ@vnf; oabmwlncD suaf wGtay: auseyfaumif; auseyfEidk yf gw,f? 'gayrJh aemufq;kH &&Sw
d hJ owif;awG
t&awmh taemuftyk pf u
k vufraxmifEidk w
f hJ taetxm;yg? t"du jynfwiG ;f Ekid if aH &;tiftm;pkawGudk olw@dk vkid ;f ay: wifxm;
vku
d Ef ikd +f yD? 0/ uk;d uef@/ rkid ;f vm;uvG+J yD; wkid ;f &if;om; tiftm;pkawGuadk wmh olw@dk u tykid v
f @dk ,lqxm;=uwmyJav? aemufq;kH
tar&duef txl;uk,
d pf m;vS,f 'J&pfrpfcsJ xGucf mG roGm;rD ajymoGm;wm =unfyh g? vkcd siw
f mu 'gawGy?J tJ'gawGrvky&f if pkid &f iS f
kyrf ay;bl;wJ?h 'gu igw@dk rmEkid w
f ,fqdw
k m jywmyJ?
'Dvq
dk &dk if olw@dk xuf (vufrwacsmif; r[kw)f 2 acsmif;awmif jyEkid w
f mu igw@dk uG vk@d ppftyk pf u
k au;a=umfEidk yf gw,f?
tD;,lu,
dk pf m;vS,u
f awmif wkid ;f &if;om; vlrsKd ;pkta&;ukd ajyvnfatmif etztpk;d &u vkyaf y;r,fqkw
d hJ uwdpum;ukd ,H,
k kH
=unf=unf 0g'jzef@omG ;wmuk;d ?
'gayrJh Ekid if w
H um acgi;f aqmifawG/ oHwrefawGe@J wGJ u
dk x
f m;wJh "mwfyakH wG =unfrh ad wmh etzxdyo
f ;D awG&@J rsuEf mS ay:u
t+yHK;awG[m *k%,
f al e=uwmvm;/ rsuEf mS csKd aoG;jyaewmvm; cGjJ cm;&cufygw,f? Akv
d cf sKyfatmifqef;&J@ &mZ0ifwiG cf w
hJ hJ rde@f ceG ;f
wckuv
dk nf; owd&rdw,f?
[kv
d v
l m rsuEf mS csKd aoG;&/ 'Dvv
l m rsuEf mS csKd aoG;& eJ@qkw
d hJ rde@f ceG ;f tif;=um&if
at;+idrf;
(14/ 9/ 2011)
95
ta&;awmfy*Hk sme,f
tdwfzGifhay;pm
opfvGifrif;
(1) ar;cGe;f ar;csiv
f @dk yg? tck pma&;olu 2011 {+yv
D rSm xkww
f hJ ta&;awmfyHk *sme,f twG(J 1) trSw(f 4) rSm {&m0wDudk
u,fwifygaqmif;yg; a&;cJo
h yl g? opfviG rf if;uavmifemrnfe@J a&;ygw,f?
(2) ar;csiw
f hJ ar;cGe;f u r[mAE<Kv tk;d tk;d apwD b,frmS &So
d vJqw
dk hJ udprP sK;d r[kwyf gb;l ? Akv
d af Zmfrif; ajzEkid rf ,fh
vGecf w
hJ hJ (10) ESpaf usmu
f udpyP g?
ar;cGe;f (wpf)?
? wydefjrpfvufwufu p+yD; yifv,f0txd {&m0wDjrpfa=umif;ukd xdef;odrf;a&;eJ@
a&ay:&Syaf jy;a&,mOfawG ok;H +y;D uGew
f ed ef m oreaf wGe@J Owk(3) yg; oGm;vmEkid zf @dk wkwu
f tqkjd yKz;l w,f? pDru
H ed ;f (rl=urf;)
wck a&;+yD; etz0ef}uD;wcsK@d e@J em;vnfr_ pmc|ef (MOU)vufrw
S f a&;xk;d cJzh ;l w,f? tJ'gudk Akv
d af Zmfrif; odovm;?
ar;cGe;f (ESp)f ?
? tJ'D (MOU)ukd Akv
d cf sKyfrLS ;}u;D oef;a$wOD;wnf;u tusK;d ta=umif; rjybJ wcsuv
f w
$ f
y,fcscw
hJ mukd odovm;?
(3) 'Dar;cGe;f (2) ckudk Akv
d af Zmfrif; ajzEkid rf mS yg? 'gayrJh ajzzk@d owWd &Sd r&Sad wmh raocsmbl;? jrpfqpHk rD u
H ed ;f qkw
d mu
aemufrS ay:vmwJh pDru
H ed ;f yJ? 'DprD u
H ed ;f &J@ tpukv
d nf; u|eaf wmfw@dk odygw,f?
(OD;) Akv
d af Zmfrif; bDv;l xGuf xGu+f y;D }urd ;f wmuvnf; 0ef}u;D wyg; ikcd si;f cs+y;D b0ifq@dk omG ;&wJu
h pd rP mS rD',
D m
awGudk rauseyfv@dk wefjyefx;dk ppfqifcsiv
f @dk ajymwmrSe;f odygw,f?
rD',
D mawG[m a=u;pm;ppfom;awG r[kwb
f ;l ? ppfAv
dk af jymwmukd jyefveS f rajym0Hw
h hJ ppfom;awG r[kwb
f ;l ?
awmf wef wdwf vkyv
f @dk r&bl;? 'ga=umifv
h nf; tckawmh y'l(ysm;wl) tkH wkwef @J xk;d rdovkd jzpfomG ;+yDr[kwv
f m;?
=unfap +ird ;f apvkyaf e&wJh orRw}u;D qko
d l wku
d f u
dk u
f idk w
f ,
G yf gv@dk ajymae=u+y?D v$waf wmfrSm aqG;aEG;yg
vk@d ajymae=u+yD?
(4) jrpfqq
Hk nfupd u
P 'Davmufe@J +y;D oGm;rSm r[kwyf gb;l ? tar&duefe@J wkwf urBmt
h pDtpOfopf (NWO)udpP vGeyf rJG mS yg
ta&;w}uD;acgi;f pOf jzpfae+yD?
(5) 2011 {+yv
D wke;f u tcsed rf aESmif;ao;bl;vk@d a&;cJw
h ,f? tckvnf; tcsed f raESmif;ao;ygb;l ? {&m0wDudk jrpfpu
p+yD; yifv,f0txd a&oGm;a&vm aumif;atmif jyKjyifr,f/ xde;f odr;f r,fq&dk if &ygao;w,f?
jyKef;oGm;wJh opfawmukd jyefvnf arG;jrL&if &ygao;w,f?
wckawmh &Sw
d ,f? {&m0wD[m bDv;l acsmif; r[kwb
f ;l ? aygi;f avmif; r[kwb
f ;l ? jrpfi,f r[kwb
f ;l -qkw
d mukd
todtrSwf jyKyg?
rsupf }d uD; em;}uD; ynm&Siaf wG&@J pum;ukv
d nf; wqdwf em;axmifapcsiw
f ,f?
(6) ar;csiw
f mawGe@J ajymcsiw
f mawG rsm;ygw,f? 'gayrJh uk,
d x
hf uf u|r;f usiw
f hJ ynm&Siaf wGu,
dk w
f idk u
f ajymae=u+yD
jzpfv@dk aemufqw
k af ewmyg? tck ay;vku
d w
f hJ ar;cGe;f ukd wenf;enf;eJ@ ajzapcsiw
f ,f?
?
96