Nn di nm t Du l mt nn di xay ra ti min Bc Vit Nam trong khoang t thng 10 nm

1944 dn thng 5 nm 1945 lm khoang t 400.000 dn 2 triu ngui dn cht di.

Xuong nguoi cht doi duoc cai tang tu nhung h chn tp th


Nguyn nhn :


Nguyn nhn truc tip: Cac hu qua cua chin tranh tai Dng Duong. Cac cuong quc lin quan nhu
Phap, Nht Ban va ca Hoa Ky d can thip vao Vit Nam va gy nhiu tai hoa anh huong dn sinh hoat
kinh t cua nguoi Vit. Nhung bin dng qun su va chinh tri dn dp xay ra khin min Bc vn di d
thiu gao nn cang bi doi.
Nguyn nhn gian tip: La su t hai cua ch d thuc dn Phap tai Vit Nam, voi nhung bin phap cai
cach kinh t nhm phuc vu ch d va nhu cu chin tranh, do tai nuoc Phap khi do dang co chin tranh
va cng dang bi xm chim.
Nguyn nhn tu nhin: Thin tai, l lut gy mt mua tai min Bc.


Nhung nguoi doi cuop lai thoc gao do Nht chim, bi qun di Nht hanh hung (1945)

T pha Php

Sau vu khung hoang kinh t toan cu nm 1930, Phap quay lai voi chinh sach bao h mu dich va dc
quyn khai thac Dng Duong theo duong li thuc dn. Toan th dn Dng Duong phai ra suc nng cao
gia tri kinh t cua khu vuc, nhung chi co nguoi Phap, mt thiu s rt it nguoi Vit va nguoi Hoa gn
gi voi Phap hay mt s dn chung thanh thi duoc huong loi. Hu qua la truoc Dai chin th gioi ln
thu hai, Vit Nam vn chi la mt xu lac hu va ngheo doi so voi nhiu quc gia chu A khac. Khi Dai
chin th gioi bung n, Phap bi yu th. Tai Dng A, Nht Ban bt du banh truong va nhin vao Dng
Duong nhu du cu tin qua Nam A va khng ch Trung Quc. Giua nm 1940, Phap bi Duc chim va
Nht Ban gy suc ep voi Phap ri nm sau tin vao Dng Duong. Vit Nam bi cun vao nn kinh t
thoi chin, voi vic Phap va Nht tranh gianh quyn kim soat kinh t. Nguoi ta noi dn ly do la Nht
Ban bt dn Vit Nam trng day thay trng lua gao d phuc vu chin tranh, nhung thuc ra Phap d tin
hanh vic y tu truoc, cu th la thu hep din tich canh tac cac hoa mau phu nhu ng, khoai, sn, d
trng bng, day, gai hay cy k ngh. San luong lua gao va hoa mu quy ra thoc tai min Bc giam
xung rt manh do din tich canh tac bi thu hep.

Doi qua phai n ca thit chut


T pha Nht Ban v Hoa Ky

Vit Nam bi Nht Ban chim dong va Dng Minh - chu yu la Hoa Ky -thuong xuyn oanh tac cac
tuyn duong vn tai d tn cng qun Nht Ban, nn gao tu min nam ra bc rt kho khn. Ca Phap va
Nht Ban du ra suc vo vet gao voi ch d cung bach thu mua cho nhu cu chin tranh cua ho, trong
khi b may chinh quyn cua Phap d tan r nn khng dam bao duoc vic tip vn va phn phi. Nan
thiu n bin thanh nan doi, d xut hin tu du nm 1944. Thang 3 nm 1945, Nht dao chinh Phap,
lp ra chinh quyn do Trn Trong Kim dung du. Chinh quyn nay mc du d co mt s c gng d
cuu doi cho dn, nhung moi vic d tro nn kho khn hon rt nhiu khi ma Nht vn tich cuc ap dung
chinh sach c.

L phat dng Ngay cuu doi tai Nha hat lon Ha Ni


Cu Ng Tu Ha, dai biu Quc hi (khoa I) cao tui nht, dang keo chic xe quyn gop va phn phi
gao trong Ngay cuu doi


Thin tai

Do chin tranh va su t lit cua gung may nha nuoc, gia ca cac mt hang thit yu lin tuc leo thang,
dc bit la luong thuc. Min bc cng bi han han va cn trung pha hoai, khin san luong vu dng-xun
nm 1944 bi sut khoang 20. Sau do la l lut xay ra vao vu mua nn khung hoang bt du bung n.



Xac nguoi cht doi dy duong dang duoc thu luom di chn

Hu qua

Khng co s liu chinh xac v s nguoi d cht doi, nhung mt s ngun khac nhau uoc tinh la tu
khoang 400.000 dn 2 triu nguoi d bi cht doi tai min bc Vit Nam trong thoi dim nay. Thang 5
nm 1945, bay thang sau khi trn doi bung n tai min bc, toa khm sai tai Ha Ni ra lnh cho cac tinh
min Bc phuc trinh v tn tht. Co 20 tinh bao cao s nguoi cht vi doi o min bc la hon 380.000,
cht vi bnh khng r nguyn nhn la hon 20.000, tng cng 400.000 cho ring min bc. Thang 10
nm 1945, theo bao cao cua mt quan chuc qun su cua Phap tai Dng Duong khi do la tuong Mordant
thi khoang nua triu nguoi cht. Toan quyn Phap Jean Decoux thi vit trong hi ky cua ng v thoi ky
cm quyn tai Dng Duong "A la barre de l`Indochine" la co 1 triu nguoi min Bc cht doi. Cac
nha su hoc Vit Nam uoc doan la tu 1 dn 2 triu. Nhiu nha su hoc sau nay nu con s 1 triu trong
khi nhung nguoi sinh sng tai min Bc khi do thi thin v con s 2 triu, la diu H Chi Minh co nhc
dn trong bai Tuyn ngn Dc lp ngay 2 thang 9 nm 1945.

Sau ngay Quc khanh 2 thang 9, Chu tich H Chi Minh d nu ln sau vn d cp bach nht ma Chinh
phu cn giai quyt ngay va vn d s 1 la cuu doi: "Nhn dn ta dang doi... Nhung nguoi thoat cht
doi, nay cng bi doi. Chung ta phai lam th nao cho ho sng...".


Nhung xac nguoi cht chua kip chn ct



Nh nn di t Du 1945, cng bit qu dc lp t do


Duoi su thng tri d man va tan ac cua bon thuc dn, phat xit trong nhung nm 40 cua th ky truoc,
nhn dn ta sng kip n l dy tui nhuc. Chung dt ra du thu thu, tranh thu vo vet cua cai, boc lt dn
ta dn tn xuong tuy. Chung pha huy nha may, cng xuong, duong sa va dt cac kho thoc. D man
hon, chung con bt dn nh bo lua d trng day, chung vet can thoc lua cua ta dn dn tham hoa khung
khip nan doi nm At Du 1945, cuop di sinh mang hon hai triu nguoi.


Nhung nguoi cht doi o trai Giap Bat duoc cai tang v nghia trang Hop Thin (Ha Ni)



Trn bao Tin Moi sut tun l du thang 5-1945 dng tin 'Diu tra tu 13 dn 16-4-1945 cua Uy ban
lin lac Tng hi Cuu t v tinh hinh cac vung Nam Dinh, Thai Binh, Ha Nam, Ninh Binh, Hung Yn
cua cac thn hao, thn si Ha Ni: Ng Tu Ha, Nguyn Nhu Kim, Nguyn Xun Nha, D Ngoc Chu.
Nhung nhiu doan bi phong kim duyt duc bo. T chuc cng nhn cuu quc o nha in bao Tin Moi d
bi mt dp lai dem giao cho nha vn T Hoai chuyn dn bao Cuu Quc (bi mt) cua Tng b Vit
Minh, trong do co doan:

'Nguoi cht doi nhiu dn ni khng th chn kip, vi nguoi di chn cng d m doi ri...

Tai Hai Hu (Nam Dinh) co lang 1.000 dinh d cht doi toi 700. Dn ph phu Nam Truc (Nam Dinh)
co 16 van, mi ngay khoang 400 nguoi cht doi, trong s do co ca ly truong, pho ly, cac chuc dich
trong lang.

Cac ch doi nht trong tinh Ninh Binh la cac huyn Yn Khanh, Yn M, phu Kim Son. S nguoi cht
doi toi 50 phn trm hoc co noi nhiu hon. Dn s tinh Ninh Binh la 96.000 nguoi, trong s co 24.000
dinh. S nguoi cht doi hai thang khai la 3.325 nguoi. Nhung tht ra phai gp ba, nghia la d 1 van.
Rung mua co 22.000 mu, gt duoc 6.362 mu. Mi mu d 3 ta. S thoc d thu np la 2.664 tn.
Rung chim 22.283 mu, chi cy co 10.093 mu. Dn s phu Kim Son (Ninh Binh) ngot 11 van, mt
van d bo di.


Nguoi nguoi tu cac tinh ln cn Ha Ni ni dui nhau tim su tro giup. Tai cho Hang Da o Ha Ni, ho
cho phn phi d cuu tro, nhung nhiu nguoi chua kip nhn d cht

Mi ngay co 400 nguoi cht. Nu khng duoc cuu, dn thang 5, s cht s toi 5 van. Rung cay duoc
2.400 mu, mi nguoi hon 2 sao. Vu thang 10 s thu mi nm nhiu nht la 2 ta thoc, cng la 4.800
tn. 'Cng toa nha nuoc thu thoc d thu 1.586 tn, chi con 3.214 tn, chia ra thi mi du nguoi duoc
32 cn, n trong 6 thang. Co lang 400 dn, rung khng co nguoi lam, ban khng ai mua, mi mu
dang 1.000d, ban khng ni 30d. Phu nay nguoi ta duong mong duoc chong cht. Tre con 7 - 8 thang
dn 1 - 2 tui bi cha me bo hoc cha me d cht, ngi nheo nhoc khp noi, di duong nao cng thy.

Dn phu Nghia Hung (Nam Dinh) co 15 van nguoi, s cht mi ngay khoang 500. Thoc phai np nha
nuoc la 1.250 tn, nhung chuc dich chi thu duoc 986 tn. Dn doi phai n cu chui va n ca thit
nguoi....

Thang 3-1945 GS V Khiu d vit bai: 'Truy diu nhung luong dn cht doi dy thng thit, bi ai:

Mt con gio bui vua tan

Hai triu sinh linh d mt

Khi oan ti ca my troi

Thy lanh phoi dy co dt...

.................

Oan thac no s dn chu tt.

Cho ai chin sui ngm cuoi.

D khach nm chu to mt.

Chi dang tic sng xua chua kip dem thn no dn bu dt nuoc,

phai ngm hon cung hoa co u .

Thi nay cht phai lam sao d hn kia choi loi troi my,

ma bao v ly giang son vung cht.

Giup dng bao trm triu sng yn vui

Dung dc lp nghin thu co vung ngt.

Dung nhu loi tin doan 'Dung dc lp nghin thu co vung ngt, thang 8 nm do, At Du 1945, Cach
mang Thang 8 thanh cng. Hai tun sau do, ngay 2 thang 9, mt cuc mit tinh lon duoc t chuc tai
Quang truong Ba Dinh, Ha Ni ngay khai sinh nuoc Vit Nam Dn chu Cng hoa.

Trong ban Tuyn ngn Dc lp, Chu tich H Chi Minh d nhc dn ti ac cua bon thuc dn phat xit
gy nn tham hoa v nan doi khung khip di voi nhn dn ta: 'Mua thu nm 1940, phat xit Nht xm
lng Dng Duong d mo thm cn cu danh Dng minh, thi bon thuc dn Phap quy gi du hang, mo
cua nuoc ta ruoc Nht. Tu do nhn dn ta chiu hai tng xing xich: Phap va Nht. Tu do dn ta cang
cuc kh, ngheo nan. Kt qua la cui nm ngoai sang du nm nay, tu Quang Tri dn Bc Ky, hon hai
triu dng bao ta bi cht doi.

Cui ban tuyn ngn kt lun: 'Nuoc Vit Nam co quyn huong tu do va dc lp, va thuc su d tro
thanh mt nuoc tu do dc lp. Toan th dn tc Vit Nam quyt dem tt ca tinh thn va luc luong, tinh
mang va cua cai d giu vung quyn tu do, dc lp y.

Vo cht ri, chng nhin con, cho dn luot minh ri con minh ng xung.




Phat-xit Nht bt dn ta nh lua d trng day, sau do thu mua can thoc lua nn nhn dn ta cht doi toi
hon 2 triu nguoi






Nan doi nm 1945

Mi ngay co 400 nguoi cht. Nu khng duoc cuu, dn thang 5, s cht s toi 5 van. Rung cay duoc
2.400 mu, mi nguoi hon 2 sao. Vu thang 10 s thu mi nm nhiu nht la 2 ta thoc, cng la 4.800
tn. "Cng toa" nha nuoc thu thoc d thu 1.586 tn, chi con 3.214 tn chia ra thi mi du nguoi duoc
32 cn, n trong 6 thang. Co lang 400 dn, rung khng co nguoi lam, ban khng ai mua, mi mu
dang 1.000 dng, ban khng ni 30 dng. Tre con tu 7 thang dn 2 tui bi cha me bo hoc d cht, ngi
nheo nhoc khp noi, di duong nao cng thy".

************************************************************
Duoi su lnh dao cua Dang Lao dng, nay la Dang Cng san Vit Nam, 60 nm qua nhn dn ta hoan
thanh su mang trong dai nhu trong doan kt cua Ban tuyn ngn Dc lp. Nuoc ta d thuc su tu do dc
lp. Kinh t, vn hoa x hi d phat trin hoa nhp cung xu huong phat trin chung cua th gioi. Nhn
dn ta d co cuc sng m no, hanh phuc.


An tuong v nan doi khung khip cach dy 60 nm thi khng d lng qun trong tm tri nhiu nguoi.

Nm 1951 mt s nguoi hao tm o Ha Ni d dung mt tm bia tuong nim voi dong chu: 'Noi an
gic ngan nm cua dng bao cht vi bi oanh tac va nan doi 1944-1945" trn h xuong chung o nghia
trang Hop Thin thuc phuong Vinh Tuy, qun Hai Ba Trung. Sau thoi gian tu b tn tao, ngay 19-12-
2001 noi dy duoc cng nhn la Khu Di tich lich su vn hoa cua thu d. Thoi gian qua, nhiu doan
khach Nht Ban d tim dn dy thp huong nhu d to loi xin li v ti ac cua ng cha ho d tung gy ra
tham hoa nay.