Professional Documents
Culture Documents
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
Daw Khin Si
Proofer
Sara Htun
Book Layout
U Khin Moung
Cover Design
Myint Zaw
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
xk w f 0 D o l p um;
&ckid
f eG zYf ;l qkad & pmtkyu
f kd
1961-rSm rGD;zGm;cuwfpGm r[kwfygvm;/
1994-ckrSm &ckdifom;BuD;pmyDa&
&ckid
f eG zYf ;l (2)ukd qufxw
k v
f mpGm
t*k &ckid
f eG zYf ;l (5)ukd a&mufygAsm,f/
&Sq
d ufzcYdk &D;rSm
pm&D;ol pmzwfoel efY xkw0f o
D q
l adk &
tem;ok;H em;nDzYdk vkt
d yfyga&/
wpfEpS rf mS &ckid
f eG zYf ;l wpftyk u
f s
xkw0f ED idk af tmif BuKd ;pm;cauavh
jzpfoifah &twkid ;f awmh
taumif;qk;H jzpfvmatmif BuKd ;pm;pGmygAsm,f/
tvkyw
f idk ;f rSm tcufc[
J pd mG
avmu"rwm&mr[kwyf gvm;/
,if;ykid jf zpfepD mG tcufcu
J &dk m
ikd nnf;jyeDzq
Ydk ydk gau
vlom;eeft
Y vkyf 0D;oxuf0;D vDygzAYdk sm,f/
,if;csiw
hf u
d dk tomxm;Asm,f
a' &ckid
f eG zYf ;l (5)ukd zwfyem
auseyftm;&Ekid yf gpv
D Ydk
qkawmif;qEjyK,if;
&ckid
f eG zYf ;l trSw(f 6)xGuzf Ydk
BuKd ;pm;Munfv
h u
dk yf gar/
&ckdifpmyDxGef;um;vmpD&ar
&ck d i f v S j ri
rifh
24-4-99
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay rS
pmayrdwfaqGESifh pmzwfolrsm;ukd
zd w f a c: t yf y g o nf
1/ &cdik o
f m;Bu;D pmayonf &ckid pf may? &ckid ,
f Ofaus;rI? &ckid o
f rkid ;f qkid &f m pmtkyf
pmwrf;uk]d ]pmzwforl sm; avhvmrIv,
G u
f al p&ef }}&nf&,
G yf gonf/
2/ &ckid o
f m;Bu;D pmayrS xkwaf 0aom pmtkyrf sm;ukd pmzwforl sm;tm ]]tNrzJ wfI
avhvmEkifd &f ef}}twGuf &nf&,
G yf gonf/
3/ &ckid o
f m;Bu;D pmayrS pDpOfxw
k af 0aom pmtkyrf sm;ukd pmzwfol pmayrdwaf qG
rsm;tm; ]]tpOftNraJ y;ykEYd idk &f ef}} &nf&,
G yf gonf/
4/ &ckid o
f m;Bu;D pmayrS xkwaf 0aom pmtkyrf sm;tjyif tjcm;aompmtkyrf sm;ukd
vnf; ]]rSm,lrv
I ,
G u
f al p&ef}} &nf&,
G yf gonf/
5/ xk]d ]&nf&,
G cf surf sm; atmifjrifap&ef}}twGuf pmzwforl sm; 0ifciG yhf pHk w
H iG f
jznfph u
G Nf y;D ]]&ckid o
f m;Bu;D pmzwforl sm;}} uwfxw
k af y;Ekid &f ef ywfpyf Ydk "mwfyHk
ESpyf EHk iS t
hf wl pmwku
d rf S rSwyf w
Hk ifjzifh ay;ykEYd idk af Mumif; cifrif&if;ES;D pGm zdwaf c:yg
onf/
6/ u'f&&SNd y;D aom pmzwfo?l pmayrdwaf qGrsm;xHoYdk ay;ykaYd omtcg ]]25&mckid f
EIe;f wefz;dk avQmh ay;ydyYk grnf/
7/ toif;0ifypHk rH sm;ukd &ckid o
f m;Bu;D pmayrS xkwaf 0aom r*Zif;rsm;rSm xnfah y;
xm;ygonf/
&cd k i f o m;BuD ; pmay
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
rmwdum
1/ &ckid &f mZ0ifopf0g'
toQifaumov(*a0oD)
armifcidk af tmif
3/ rsufESmopfuwfr,f
*lazqef
u&0D&(tm&ua'o)
5/ yef;wsif;oHewfoHkdUeefY aysmfuwfaw
&ckid o
f BueF f
6/ atblrdeufoefNrDBuD;ukd
yef;cs-D rif;kd
ckdifausmf(Oya')
8/ toGix
f ;l jcm;onfh &ckid o
f m;jcif;uAsm
armifaumufp(H jynf&ckid )f
9/ &rf;NAu
J Re;f rS &Guyf ek ;f oD;Zrf;uAsmrsm;
armifa&Tvyd f
apmwifarmif(ykPm;uRef;)
a&Tckdifausmf(ajrmufOD;)
xGef;a&Tckdif(r[m0dZm)
13/ trwfBuD;r[mynmausmf\rSwfom;zG,f&m
avQmufxkH;
oQifol&def(Oya')
14/ okcrdeftrwfBuD;0drv\pGrf;aqmifcsufrsm;
armifa'0
rif;jym;rif;ode;f ZH
0wDxGef;
apmrif;EG,f(ajrmufOD;)
armifvidI (f vrk)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
19/ ajrmufOD;acwfaESmif;&ckdif
(at'D 1742-1784)
jrxGe;f atmif
20/ oHw&mywjrm;(okdYr[kwf)
0gusweDpdorl[usrf;
rif;okrif
GezYf ;l vl
rSwfwrf;wm0efcH
tOea&TxGef;
24/ tvSnfh
at;olZH
25/ rI[
d if;&Gujf yif; tazmfruif;pDcsif
rsK;d ckid f
pma[mif;yDa[mif;u@
26/ &ckid f opmed'ge;f usr;f (rla[mif;)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdif&mZ0ifopf0g'
,Ofaus;rIqidk &f mrsm; avhvmvku
d pf m;aeaom pmayynm&Siw
f pfO;D rS pma&;ol
tm;]]&cdkiftaMumif; odaumif;bG,f&m}}trnfjzifh pmtkyfwpftkyf (usrf;wpfapmif)
a&;om;ay;yg&efEiS hf ukeu
f sp&dwrf sm;tm;vk;H ukd wm0ef,yl grnf[k qkv
d mcJo
h nf/ pma&;
olrS BuKd ;pm;um a&;om;ay;ygrnfjzpfaMumif; 0efcv
H u
dk rf Nd y;D aemuf pmtkyw
f pftyk jf zpf
ajrmuf&ef BuKd ;pm;rd\/
vufv
f rS ;f rSo
D rQ ar;jref;rIuwpfrsK;d ? pmtkypf may &SmazGru
I wpfz?Hk rdrw
d iG f pkaqmif;
xm;aom pmtkypf mwrf;rsm;rS tcsut
f vufrsm;ukd &SmazG&if;jzifh &ckid w
f efaqmifr*Zif;
trSwf(10) 1995-ckESpfwGif q&mrBuD; rMuef(a':Muef)\ &ckdif&mZ0ifaqmif;yg;udk
jyefvnfzwfrI o
d jzihf aqmif;yg;ukd a&;jzpfcyhJ gawmhonf/
vpf[maeaomuGufvyf
aqmif;yg;wGif azmfjycsurf mS okawoepmwrf;zwfyw
JG pfcw
k iG f ]]&ckid }f }[laom
a0g[m&ukd rnfonfah cwf? rnfonft
h axmuftxm;wGif tapmqk;H awGU&ygovJ[k
wpfO;D u ar;onf/ pmwrf;&Sirf S wdwu
d susrajzEkid cf /hJ tar;ESihf tajzajyvnfrrI &Scd /hJ
okaYd omf okawoDrsm;? orkid ;f 0goem&Sirf sm;twGuf pOf;pm;p&m? &SmazGavhvmp&mtuGuf
ay:vmonf[k azmfjy\/ q&mrBu;D a':MuefrS vpf[maeaomuGuv
f yfudk axmufjyojzifh
pma&;oltm; ajymjyzl;ojzifh od&adS ecJNh y;D jzpf\/ pma&;oltaejzifh vpf[maeaom xku
d u
G f
vyfudk jznfq
h nf;ay;vkyd gonf/ pma&;oljznfh jynfNh y[
D k rqkv
d ydk g/ vkt
d yfcsurf sm;
&Sad umif;&Srd nf/ okawoDrsm; xyfrjH znfph u
G f jynfah pvko
d nf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckid af 0g[m&
&uyl& ya0oeukv0ifusrf; aypmrl(a&S;ya0oPDarmfuGef;)wGif ukorif;
ou&mZf(4900)ausmf yxr"n0wDacwfEiS hf tESpw
f pfaxmiftuGm? 'Gg&m0wDow
H NJG rKd Uudk
tkycf sKycf ahJ om 0goak '0? Ava'0 rif;nDaemifwpfusyd w
f \
Ydk vufxufuyifvQif trsK;d
tEG,u
f dk ]]&ckid }f }ac: jynfudk ]]&uw
d yl&}}[kac:qadk Mumif; awGU&&dS ygonf/,if;ayrlwiG f
]]ukvyl&&H uw
d wd&uKd i}f } [k 0dN*Kd [jf yKazmfjy\/ ]]ukv}}[lonfrmS trsK;d tEG,jf zpf
]]yl&}H }qko
d nfrmS NrKd U? tdr[
f l jzpfNy;D ]]&uw
d }}yk'rf mS rl apmifah &Smufjcif;? vkNH cKH apjcif;yif
jzpfonf/ um; ]]tbd"mey 'Dyu
d musr;f }}\zGiq
hf cdk suw
f nf;/ t"dym ,frmS ]]rdrw
d Ydk
\trsK;d tEG,Ef iS hf NrKd U&mG tdraf jcwku
Yd dk vkNH cKH atmifjyKjcif;? apmifah &Smufxed ;f odr;f jcif;yif jzpf\/
&ckid &f mZ0ifvuFmwGif torEd ? cw,
d [k 0goak '0rif;rS p upye'D? jrpfurdk DS
vsu?f vuf0v
J uf,m? rsm;pGmNrKd Ujynf? wnfcahJ yrS}} [k rSww
f rf;jyKxm;csuv
f nf; &Sad y
onf/ "n0wD&mZ0ifrmS vnf; ,if;twkid ;f yif rSww
f rf;wifxm;jyef\/
odjYk zpf ]]&cdik [
f al oma0g[m&}}onf ]]&uw
d }}[laom rm*"bmompum;rS
qif;oufvmjcif;jzpfNy;D ? ]]&ckid }f } [laom a0g[m&ukd 0goak '0? Ava'0rif;nDaemifwYdk
vufxufuyifac:wiG af eNy;D jzpfaMumif; awGU&&dS \/
tcsKUd q&mrsm;rS 0goak '0? Ava'0ESihf oHwNJG rKd U 'Gg&m0wDtaMumif;t&mrsm;ukd r,kH
MunfvMdk u? vufrcHvMdk ubJ 0k;d w0g; tjzpfom xm;vkMd uonf/ &ckid &f mZ0ifq&mrsm;rS
rdrw
d w
Ydk idk ;f jynfEiS hf oifjh rwfatmif ykBH u;D csUJ xm; ajymMu[ef? a&;Mu[efazmfjyNy;D z,f&mS ;
vkMd ujyefonf/ &ckid &f mZ0ifq&mrsm;omru &ckid ?f Arma&S;ynm&Sirf sm;tm;vk;H tnDtnGwf
vufct
H wnfjyKxm;MuykrH sm;ukd wifjyygrnf/ tif;0e&ywdrif;Bu;D (804-830)ESihf rif;NyKd if
tkycf sKyaf om ajrmufO;D NrKd U tvDcifrif;(795-820)odr;f ,laom oHwrJG zd &k m; apm,Ofr\
d
&wkwiG f ]]rif;apm'o? bmuDwwk?Yd 'DyZrL? vk;H vk;H csL? cGe,
f o
l rd ;f jref;? xD;eef;wnf&m?
r,fw&Ydk mG vnf;? 'Gg&m0wD? od*a &mifvQ?H NrKd U&iS yf s0H ,f}}[lvnfaumif;? armfueG ;f pmqkd
e0a';\ &ckid Ef idk af rmfueG ;f wGif ]]0goak '0? 'onDaemif? rif;ukeaf tmifwYdk ? ajymifajymifZrL?
vSno
hf rd ;f ,laomf? &SL&SLyifv,f? iSuEf ,
S yf s0H ?J NrKd Uow
H 0JG ,f}} [lvnf;aumif;? ajrmifvNS rKd U
pm;rif;Bu;D oD&rd [maZ,so\
l u0dvuP'DyeDusr;f wGif C#y@dwZmwfawmfvm
0goak '0wku
Yd ydk if &nf&,
G f oHwNJG rKd U 'Gg&m0wDudk azmfeT ;f ajzqkad &;om;xm;jyefonf/
xkt
Yd jyif pG,pf aHk usmx
f ifusr;f ? *ZyumoeDusr;f ? &wke0a';\ tHawmfb&k m;
wkid &f wk? OD;wk;d \ &ckid pf pfcs&D wk? vuf0o
J Ek & \ jrwfyef;a0qmcsD aus;ap&wkww
Ydk iG f
0goak '0wku
Yd ydk if &nfeT ;f 'Gg&m0wD oHwNJG rKd UtaMumif;ukd a&;zGUMJ uuke\
f /
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
qkv
d &dk if;rSm a&S;pmqkrd sm;? ynm&Sirf sm;? tqkt
d rderYf sm; &Sad eNy;D om;jzpf pma&;ol
wkYd taejzifh 0k;d w0g;'@m&D[k rsuu
f ,
G jf yKxm;&ef rjzpfEidk af y/ &ckid ?f Arm a&S;pmqkad wmf
rsm;? ynm&Sirf sm;u todtrSwjf yKxm;Ny;D om; jzpfaeavonf/
'Gg&m0wD r*Zif;trSwf(1)wGif okwaAm"d(r[maAm"d pmoifwkduf? EkdifiHawmf
oHC0efaqmif Ekid if aH wmf 0denf;"k&d ?f omoe"Z "rmp&d,q&mawmf)\ wHcg;NrKd Uawmf
aqmif;yg;wGif bk&m;a[m ygVu
d sr;f *efvm&Syd EHk iS hf ,ckrsuaf rSmufacwfumvtajctae
rsm;udo
k ;Hk oyf wifjyxm;\/ tusO;f csKyw
f pfcsuu
f dk wifjyygrnf/
]]C#y@dwZmwfawmf wpfzufrS yifv,furf;ajc? wpfzufawmifwef;awG
wnf&adS Mumif; awGU&ojzifh oHwNJG rKd U 'Gg&m0wDudk rD;armif;xk;d jyxm;ouJo
h Ydk [kwrf eS af e
aMumif;ukd awGUjrif&jyefonf/ bk&m;a[m usr;f *efvm 'Gg&m0wDNrKd Uonf oHwNJG rKd UtrSeyf if
jzpfonfudk ,krH mS ;oHo,jzpfp&mrvkad y}}[k tuk;d tum;taxmuftxm;ESihf jywfjywf
om;om;wifjyxm;onfudk avhvmMuygb/d xkt
Yd jyif urmEh idk if t
H oD;oD;rSm raocsmaom
NrKd UwpfNrKd Uom&Sad Mumif;? oHwNJG rKd Uyg0ifaMumif; ynm&Sirf sm; todtrSwjf yKxm;csuv
f nf;
&Sdaeao;\/
tcsKdq
Y &mtjrif
tcsKUd q&mrsm;rSm 0goak '0wko
Yd nf oHwNJG rKd Uxuf ajrMoZmaumif;rGeaf om ppfawG
'DpBww
d ?f upye'Djrpf0rS ;f ukd ra&G;cs,b
f J 'Gg&m0wDow
H NJG rKd Uuo
dk m rif;aejynfawmftjzpf
a&G;cs,af wmfrjl cif;ukd tb,faMumifrh od&acs[k qk\
d /
0goak '0wkrYd mS NrKd Uae&mwnf&ef &SmazGorl sm; r[kwaf y/ vuf;Hk tm;uk;d ppfwu
dk v
f dk
olrsm;omjzpf\/ olw\
Ydk rl0g'rSm ZrL'dyu
f Re;f vk;H t&Sio
f ciftjzpf odr;f ,lvo
dk rl sm;om
jzpfonf/ &ckid jf ynft0Sr;f wGif oHw'JG gG &m0wDom NrKd Uawmftjzpf wpfcw
k nf;om &Sad eao;&m
NrKd Uawmfuo
dk m wku
d cf u
dk o
f rd ;f ,lrS enf;vrf;usayrnf/ NrKd Uawmfudk wku
d cf u
dk o
f rd ;f ,lNy;D rS
ajrMoZmaumif;rGeo
f nfh upye'Djrpf0rS ;f ta&SUbuf taemufbuf NrKd U&mG wnfaqmuf
trsK;d tEG,t
f pOftqufaexkid Mf uaMumif; &mZ0if? orkid ;f ? rSww
f rf;wkw
Yd iG af wGU&EdS idk yf gonf/
t*FgESp&f yf
orkid ;f q&mrsm;? pma&;olrsm;taejzifh t*FgEpS &f yfjynf0h &efvo
dk nf/ ]]A[kow
k jynfh
0jcif;ESihf k;d om;rI&jdS cif;}} wkyYd if jzpf\/ A[kow
k vGepf mG jynf0h k;d om;rIr&Sad omf wpfzuf
apmif;eif; jzpfwwf rSm;,Gi;f wwfonf/ k;d om;rI&o
dS nfum; rSe\
f / okaYd omf A[kow
k
&ckdifom;BuD;pmay
10
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
11
&ckdifom;BuD;pmay
12
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&udw? &uo
pOf;pm;awG;awmzG,&f m&Sad e\/ &uw
d [laom apmifah &Smufjcif;? vkNH cKH jcif;?
rm*"pum;rS qif;oufvmaom ]]&u}}pmvkH;ESifh &uo&udKof(&udKvf) bDvl;rS
qif;oufvmaom ]]&upmvkH;ESpfvkH;wGif tb,f]]&u}}pmvkH;ukd ,lrnfenf;[k
ar;jref;zG,&f m&So
d nf/
&uo? &uob
f v
D ;l rS &uu,
dk yl grl bDv;l rsK;d omjzpfoifah wmh\/ &uw
d (apmifh
a&Smufjcif;? vkNH cKH jcif;)rS]]&u}}ukd ,lygu]]ukvyk&&H uww
d Ydk &ckid }f }[laom &uy&l ya0
oe ukv0if usr;f t& trsK;d tEG,Ef iS hf NrKd U&mG wku
Yd dk apmifah &Smufjcif;? vkNH cKH apjcif;aMumifh
&ckid af c: aMumif; yDjyifayawmhrnf/
tm&u
tmeEpjEausmufpmwkdif\ ajrmufbufrsufESm&Sd pmaMumif;a& (42)wGif
]]tm&ua'os}} [k yg&\
dS / ,if;ausmufpmt& &ckid jf ynfudk ]]tm&ua'o}}ac:qdk
aMumif;? tm&urS &ckid jf zpfvmaMumif; okawoDtcsKUd rS qkMd u\/ ]]tm&u}}t"dym ,frmS
tapmift
h a&SmufjyKjcif;? apmihaf &Smufjcif;[k t"dym ,f&&S\
d /
,if;tm&urS &ckid [
f k ac:a0:aMumif; tqku
d dk vufcyH gvQif a0omvDacwf at'D
(8)&mpka&mufrS &ckid [
f k trnfwiG af Mumif; rSw,
f &l ef&o
dS nf/ okw
Yd nf;r[kwf 'Gg&m0wD?
"n0wDrS tpOftquf ok;H pGv
J mrIukd a0omvDacwfwiG f qufvufo;Hk pGMJ uum tm&u
a'oQ[k ausmufpmwGif a&;xk;d armfueG ;f wifjcif;vnf; jzpfwef&m\/
&uw
d rm*"bmomESihf ]]tm&ua'oQ}}taemufyidk ;f wdbufjrefrm bmompum;
rSm t"dym ,fnrD Qr&I \dS / yifrvm*wfrifrS a0omvDacwfrif;ESihf jynfow
l o
Ydk nf taemufyidk ;f
wdbufjrefrmpum;rSwpfqifh qif;oufvmaMumif; qk\d / tcsKUd q&mrsm;rS a0omvDacwf
'kw,
d ykid ;f avmufa&mufaomtcg at'D (9)&mpk t&d,eftrnfrS &ckid [
f k trnfwiG f
aMumif; qkjd yef\/ 'Gg&m0wDacwfrmS ryDjyifreI 0f g;0g;[k ,lqcJah omfvnf;aumif;? t&d,efrS
&uKd ijf zpfvmonfqjdk cif;rSmvnf; ra&&m[k ok;H oyfrad omf tmeEpjEm ;ausmufpmudo
k m
tckid t
f rm taxmuftxm;tjzpf ,l&efoifah wmhonf/
tm&urS tm&uefjzpfvmonf qkjd cif;rSm ckid rf m\/ tvGeef ;D pyf obm0vnf;us
ayonf/ tcsKUd Eidk if jH cm;om;rsm;rS tJv&f u
D eG [
f al om tma&Asmbmompum;rS qif;ouf
vmaMumif; qk\
d / Ekid if jH cm;rSww
f rf;udo
k m t"du
f tm;uk;d wpfcrk jyKoif?h a'orSww
f rf;
&mZ0ifwEYdk iS v
hf nf; Ed idI ;f um tajz&Sm&rnfomjzpf\/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
13
&ckid jf ynfe,ft0Sr;f
"n0wD&mZ0ifpm(30)wGif ]]torEd c w,
d tEG,jf zpfaom 0goak '0rif;wk\Yd tpOf
tqufqufwo
Ydk nf up
ye'D(ukvwef)jrpf\ ta&SUbuf? taemufbufNrKd U&mG okYd wnf
axmif tkypf ;dk Muuke\
f }} [k jyqk\
d /
&ckid &f mZ0ifvuFmwGi]f ]torEd ? cw,
d [k? 0goak '0? rif;up? upye'Djrpfudk
rSDvsuf? vuf0Jvuf,m? rsm;pGmNrdKUjynf? wnfcJhonfrSm}} [k qkdxm;onf/ okdYjzpf
'Gg&m0wDrpS upye'D(ukvwef)jrpf\ ta&Subuf? taemufbufwidk af tmif 0goak '0?
Ava'0 trsKd;tEG,fwkdYonf tpOftquf aexkdifcJhMuaMumif; ay:vGif\/ 0goka'0
wkt
Yd aMumif; oHo,jzpfp&mrvkad Mumif; om"ursm;pGm&S\
d /
&ckid t
f p
&ckid &f mZ0if? orkid ;f rSww
f rf;rsm;wGif tdE,
d jynf rZrd a'orS 0goak '0? Ava'0
rif;nDaemifwpfusyd w
f rYdk S pwifcahJ Mumif; a&;om;azmfjyMu\/ Ekid if jH cm;om;rsm;rS &cdik jf ynf
e,fEiS hf e,ferd w
d cf si;f qufpyfaeaom tdE,
d jynf ta&SUajrmufyidk ;f a'orS 0ifa&mufvm
olrsm;jzpfaMumif; a&;om;Mujyef\/
]]&ckid t
f p rm&,kr?S &ckid t
f p a&Munf(&DBuKd i)f u}}ponfq
h dk ;dk pum;vnf; &Sjd yef\/
,if;tqku
d dk vufcv
H Qif oHwcJG kid rf mS oD;jcm;jzpfayawmhrnf/
&ckid u
f rf;ajrmifa'owGif orkid ;f rwifraD cwfu MopMwvGKd uEf ,
G 0f ifrsm; aexkid cf hJ
[ef&\
dS [k orkid ;f okawoDwrYdk S cefrY eS ;f MuaMumif;ESihf xkv
d rl sK;d EG,0f ifrsm;onf ky&f nf
ke&Yf if;Murf;wrf;aom acwfO;D vlrsm;jzpfMuojzifh bDv;l [k owfrw
S cf &H aMumif;? xko
d Ydk
orkid ;f acwfO;D wGif bDv;l [kowfrw
S cf &H aom bDv;l Zmwfvrf;rsm; &Scd ahJ Mumif; q&mrBu;D
a':MuefrS azmfjya&;om;xm;\/
&ckid f
0goak '0? Ava'0 rif;wkv
Yd ufxufrpS 'Gg&m0wDrS upye'Djrpf\ ta&SUbuf?
taemufbufwidk af tmif aexkid o
f rl sm;tm;vk;H wko
Yd nf rdrt
d rsK;d tEG,Ef iS hf NrKd U&mG wku
Yd dk apmifh
a&Smufjcif;? vkNH cKH atmifjyKjcif; trIwu
Ydk dk aqmif&u
G jf yKrMl uojzifh trsK;d ukd ]]&ckid }f }[k ac:
jynfudk ]]&uy&l }}ac:qadk Mumif; &ckid &f mZ0ifopf? "n0wD&mZ0ifopf? &uy&l ya0oe
ukv0ifusr;f ? &ckid &f mZ0ifvuFmwku
Yd dk SEd idI ;f tajzxkwEf idk af vonf/ &uw
d ESihf tm&u
wkrYd mS t"dym ,fwn
l rD &I dS tmeEpjEm ;ausmufpmESihf &uy&l a0oe? ukv0ifusr;f wkYd
&ckdifom;BuD;pmay
14
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
ukdufnD\/
a0zefEd idI ;f
q&mrBu;D a':Muefaxmufjyaom vpf[maeonfh uGuv
f yfudk pma&;olrS jznfh
pGuw
f ifjyjcif;omjzpfygonf/ pmay0goem&Sif &[ef;&Siv
f rl sm;taejzihf .....
(u) &uy&l ya0oeukv0ifusr;f t& 0goak '0vufxufrS p ]]&uw
d }} rS
qif;oufavmaom &ckid f ........
(c) &ckid Zf mwd0o
H armfueG ;f aypmrlrS rm&,kvufxuf yxr"n0wDacwf &*kid f
yifrS qif;oufvmaom &ckid f .......
(*) "n0wD&mZ0if i&uKd ub
f v
D ;l ukd tpGjJ yK &ckid jf zpfvmaMumif; Buq
H onfh
i&uKd urf S qif;oufvmonf&h ckid f .......
(C) tmeEpjEm ; ausmufpmwkid w
f iG f a&;xk;d xm;aom tm&urS qif;oufvm
aom &ckid f .......
(i) a0omvDacwf at'D (9)&mpk t&d,efrS qif;oufvmonfqadk om t&d,ef
&ckid f ........
,if;azmfjyxm;aom &ckid rf sm;wGif rnfonfu
h dk tckid t
f rmqk;H [k ,lqygrnfenf;/
okw
Yd nf;r[kwf rnfoYdk usr;f Md urnfenf;/ wpfnw
D pfw
G w
f nf; qk;H jzwf&efawmhvdk
aeNy[
D k ,lq&if;wifjy&ygownf;/
t&Sifaumov(*a0oD)
&nfTef;
1/ "n0wD&mZ0ifopf
2/ &ckid &f mZ0if
3/ &uy&l ya0oeukv0ifusr;f
4/ &ckid ,
f Ofaus;rI trSw(f 3)
5/ tbd"mey'yD u
d musr;f
6/ &ckdifwefaqmif(1995-1988)
7/ &ckid rf *Zif;trSw(f 3)? trSw(f 11)
8/ oQpaf omif;bk&m;ykx;dk orkid ;f
9/ wkid ;f &if;om;,Ofaus;rI
yJcl;rif;ausmif;q&mawmf
&rf;NAJawmifausmif;/
aypmrl/
toQipf uEd
toQiaf rm*vef? oD[Vdk f
OD;ausmfausmfvS
vrf;pOfygwD
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
15
&ckdifUr[m&ifckefoH
"Poetry is the inteleet coloured by feeling"
&ckdifom;BuD;pmay
16
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
onf/
uAsmonf wkdufkduftqkdtrdefYr[kwf? Mo0g'r[kwfonfhtwGuf uAsm\
tm;aumif;rIonf edrw
d yf Hk wnfonf/ oauFw0g'aD cwfay: uAsmq&mBu;D tDZ&maygi;f
u edrw
d yf o
Hk nf vQyw
f pfjyuftawG;ESihf cHpm;rIwYdk pkpnf;csujf zpfonf[k ajymzl;onf/
uAsmonf edrw
d yf EHk iS hf cGJ r&? edrw
d yf rHk ygvQif uAsm[k ac:&efrvG,yf g/
18-&mpkaESmif;ykid ;f *smrefawG;ac:ynm&Sif ]uef}Y u uAsmonf vlom;wk\
Yd
pHw&m;rsm;ukd azmfusL;Ekid pf rG ;f &So
d nft
h Ekynm\ tjrifq
h ;Hk yko
H @mef[k ajymonf/ uAsm
aMumifjh zpfaom tusK;d w&m;wGif ESpo
f ufjcif;oufoufvnf;&Sd b0iftod tmedoifEpS f
oufjcif;vnf;&So
d nf/ ESpo
f ufjcif;oufoufudk o'gvuFm&/ twmvuFm& tpdwf
tykid ;f rS &wwf b0iftod tmedoifEpS o
f ufjcif;ukd pma&;ol\ apwemtajccHEiS hf
av;eufaomtaMumif;t&m tajccHrS &wwfonf[k q&maZmf*su
D ]&opmay tzGihf
ed'ge;f usr;f }wGif a&;onf/
uAsmonf vlom;wk\
Yd todw&m;jzpfonf/ cHpm;rIjzpfonf/ vlrsK;d qufwpfcrk S
wpfco
k Ydk tarGay;cJo
h nfh ,Ofaus;rI &wemjzpfonf/ u0dw\
Ydk &wemr[kw?f vlxEk v
S ;Hk
tdrx
f rJ S &ifcek o
f jH zpfvmacsNy/D arG;cef;0rS tavmif;piftxd? jynfw
h efqmtp ygarmu
tv,f Ekid if aH wmftqk;H uAsm&Sad eonf/ uAsm&Gwaf omvlrsK;d onf vl,
Y Ofaus;rI *kPf
odum wpf&yfudk ykrd ydk idk q
f idk jf cif;jzpfvmacsNy/D
rsuaf rSmufacwf &ckid u
f Asmtb,fenf;/
]]vGecf ahJ om ESpEf pS q
f ,fceYrf S ppfawGapmaemifEiS hf a&;azmfa&;zufrsm;\ uAsm
tqifhukd vkdufrDa&;EkdifpGrf;r&Sdawmhonfukd 0rf;enf;pGm awGUjrifae&onf/}}cHpm;rI
rxufjruf? twwfynmyg;vSacsonf/ &moDMurf;? ajrqDcef; ydev
f aDS jcmufaoGUvm
aom opfwpfyifEiS hf wlygonf/
&ckid u
f Asm xGe;f vifv
h ma&; apwemESihf onfaqmif;yg;ukd a&;ygonf/
]]&ckid u
f Asmonf &ckid w
f \
Ydk tEkynm &wemtarGjzpfonf}} od*pF jEa rsmufom;
awmf\ ]]odeu
f efred w
f iG f ...}}rS pcJah om a0omvDb&k if &ifcek o
f o
H nf ,aeYxd Nird ahf nmif;
pGm yJhwifcwfwkef;jzpfonf/ &ckdifuAsmonf &wk? vuFm? {csif;? omjcif;? ewfjcif;?
vl;wm;? armfueG ;f ponfwEYdk iS hf xkxnfBu;D rm;onf/ &ckid af jrtvS? &ckid w
f \Ydk tawG;tac:?
&ckid w
f \
Ydk b0tjrifudk azmfusL;xm;onf/ tmkcH pH m;rI aumif;aumif;? tawG;aumif;
aumif;? ta&;aumif;aumif;ESihf uAsmonf pMum0VmxJrS xm0pOf awmufytEkynm
Mu,fyiG rhf sm;jzpfonf/ orkid ;f 0if usecf ahJ om &ifcek o
f rH sm; jzpfygonf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
17
&ckdifom;BuD;pmay
18
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
19
vQy?f 0g? pdr;f ? rk;d ? yef; qkad om pum;vk;H rsm; xyfovkd edrw
d yf v
Hk mxyfonf/
&wkb&k ifEpS yf g;\ &ifcek o
f aH jc&mxyfjcif;um; olwEYdk pS Of ;D \ yk*v
u
d cifrif&if;ES;D
rI? tEkynmonfcsi;f tjyeftvSef av;pm;rIrS ay:xu
G v
f mjcif;jzpfayonf/
OumysH\ q,fhESpf&moD&wkonf tdfrfa&SUpHrif;carmif;ukd &ckdifokdYjyefvmrnfh
taMumif; cspo
f rl if;orD;u wifavQmuf[efypHk jH zpfonf/ &ckid w
f \
Ydk uAsmy&d,m,fjzpf
onf/ eef;wuf"avh r[kw?f aus;vuf"avhjzpfonf/
&wkonf r,fbUJG ? armifbUJG ? r,fvrG ;f ? armifvrG ;f &wkavm vk;H 0r[kwyf g/
pmqku
d rdcifajrudk vGr;f aom tvGr;f jzpfonf/
]]&wkum; 17-&mpktzGihf &ckid rf [musr;f jzpfonf/}}
ya'o&mZfeef;wGi;f pmayrsm;xHwiG f acwfNyKd ijf ynfob
Yl 0ukd wpfpeG ;f wpfpi,ff
awmifrS awGU&cJygonf/ jynfob
Yl 0qko
d nf ukex
f w
k v
f yk af &;? bmoma&;? vlraI &;?
vlxyk aJG wmfrsm; ponfponfwt
Ydk jyif vlxrk cDS adk exkid af om a&ajrawmawmif obm0
tvSyg yg0ifonf/ vlxb
k 0ukd Munhjf rif&mwGiv
f nf; tmPmpifjrifah y:rS eef;wGi;f cHpm;rI
rsK;d r[kwb
f J k;d om;oefpY ifaom apwemjzifh zGUJ qrdk t
I a&;Bu;D onfr[kwyf gavm/
ae&mwGi;f ]]tif;0pmqkd rif;Bu;D ya'o&mZmESihf Oumyso
H nf pmayorkid ;f jzpfay:
rItqifah e&mwpfcw
k nf;wGif &Sad eMuonf[k uReaf wmf ajym&Jygonf/}}
&wkonf rdcifajrokt
Yd vGr;f ? &ckid rf [muAsm[k uReaf wmfqcdk o
hJ nf/ MunhMf uyg
pkdY/
xkad cwf &ckid v
f t
Yl zGUJ tpnf;\ tajccHp;D yGm;a&;onhf v,f,mukex
f w
k v
f yk if ef;?
tajccHvw
l ef;pm;onf v,form;? olwu
Ydk dk OumysaH rhaecJo
h avm? [Hom0wDeef;wGi;f rS
ae &ckid v
f ,form;wku
Yd dk olwa&;a&;jrifonf/
]ork'&f &D iS ?f awmifvw
D if? aumif;uifridI ;f 0DrQwnf;}
]xGefoGm;&Sm? uRJEGm;wyf? v,facsmif; awmawmif? vkyfaqmifrsKd;csvwfu}
(eH,kef)
awmfovif; oD;ESrH sm;0if;rSnNhf y?D rk;d <uif;rsm;vnf; useaf o;onf/ b0onf
MunfE;l p&m? vGr;f p&m/
]awmifjrifah cgiaf cgi?f cazmifazmifonf? ,mawmifvyk o
f w
l ?Ydk Munhaf csaysmb
f ,
G w
f }d
]aus;iSuEf iS o
f nf? ,mawmifpOfwidk ;f &Scd }hJ (awmfovif;)
eef;wGi;f pmqko
d nf awmxJrS awmifay:,mpifav;ukd vGr;f onf? k;d om;vSy
aus;vufqefayonf/
&ckdifom;BuD;pmay
20
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
21
&ckdifom;BuD;pmay
22
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
23
wpfnwGi?f bkcH iG o
f vGeo
f m
wlpEHk aJT ysmjf rL;&Ti}f
(e,kef)
rif;orD;i,fonf cspo
f al rmifawmfjyefa&mufonf[k pdwx
f w
J iG f xifonf/
]nnft
h yd pf ufau? tdyrf ufawmifrxif}
ylyifuif;rJph mG tdypf uf&onht
f wGuf tdyrf ufawmifr&Sb
d ;l [k qkyd gonf/ pdwcf sr;f
ajrMh unfE;l pGm tdyaf ysmw
f wfaomrif;orD;i,f\ tjypfuif;pif uav;qefaom ESv;Hk om;
tvSEiS hf arwmw&m;ukd cHpm;rdonf/ tvSEiS hf arwm\xkxnfBu;D rm;rIudk azmfjyaom
t&monfpmqkd\ ]tdyfrufawmifrxif}qkdaom pum;pkjzpfonf/ tawG;rsm;jzifh
odyo
f nf;aeaom awG;av vSavjzpfaom uAsmpum;jzpfonf/ uAsmwpfy'dk v
f ;Hk \
tmkcH pH m;rIudk xde;f csKyx
f m;aom edrw
d yf jHk zpfygonf/
rif;orD;i,f zswcf eJE;dk xvmaomtcgum;] ywfvnfrw
I Bf uKd ;wHy;dk oHom,m
Muufrsm;vnf; aomhweG ?f armifvrJ vm? vdyjf ymyl;vm[efo}Ydk /
armifawmfonf wu,fvmjcif;r[kwyf gwum;/ cHpm;rItiftm;Bu;D rm; tmkv
H JG
aoGrjI zpf&acsNy/D armifawmfudk ykd ykd wrf;w&onf/
]armifvrJ vm? vdyjf ymyl;vm[efoYdk
Burd zf efrsm;pGm wpfcsed rf mS
e,kepf rk;d NzKd ;NzKd ;oGecf svmonf}
rk;d wu,f&mG ygoavm? ]vdyjf ymyl;vm[ef} ESihf ]rk;d NzKd iNf zKd io
f eG }f edrw
d yf EHk pS cf Mk um;rSm
tawG;a0'emESihf rif;orD;i,f\ vlo
Y bm0onf ay:xu
G v
f mcJyh gonf/ uAsmaumif;rsm;
awGU&wwfaom ]edrw
d yf w
Hk \
Ydk tjyeftvSef qufpyfjcif;oabm} (edrw
d w
f \
Ydk tnrn)
jzifh vlo
Y bm0cHpm;rIukd azmfusL;rIjzpfygonf/
]'g &ckifd u
f AsmbJ} vkYd 0if<h um;*kP,
f al jymavmufonfh pHtzGUJ rsK;d jzpfygonf/
]wpfa,mufarmifaMumif?h oefaumifv;Hk vk;H vGcJ ?hJ
Muufrsm;vJ aomaomwGe}f
(0gqkd)
]armifuw
dk I? arG;olrtdyb
f ;l wnfh
vGr;f rIt
H cgcg? oH0gqef;xl;
ac:ysx
H ;l ? us;D iSuw
f eG jf rL;vm}
rdru
d ,
kd u
f dk ]arG;ol}[k vSyodraf rGUpmG ac:aom rif;orD;av;onf armifu
h kd wrf;w
&ckdifom;BuD;pmay
24
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
25
&ckdifom;BuD;pmay
26
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
[k tku
d cf siu
hf ]uAsmtaMumif; pmwrf;(1987)} a&;onf/
Oumyso
H nf ya'o&mZfeef;wGi;f pmqkjd zpfonf/ okaYd omf vlxEk iS hf cHpm;rIe;D pyfonf/
ol&Y wkxw
J iG f t&yfo;Hk pum;? tajympum;rsm;ukd vIid v
f idI Bf u;D ok;H pGo
J nf/ okt
Yd wGuf
e&DvyS onf/ uAsmonf vef;qef;zswv
f wfaeonf/
]armifyifavQmufygv}D
]r,fvrG ;f pGmukd armifrod}
]pufarGU&mrSm baZmifex
D idk rf ,fv}J
]bkef;&Sifq,fygcvkduf}
]ZmeefzY efvYdk jyefq&Hk zkv
Yd }J
]atESpf jymokd ataqmif;udv
k J rvkcd si}f
]Muifygcvkdufav}
]tm;iifukefqGJ&mqGJ}
]ESif;vJw0D0DeefY}
tajympum;rsm;onf pdwcf pH m;rIrsm;ukd wku
d f u
dk yf aYdk y;Ekid pf rG ;f &Syd gonf/
vkH;xyfESifh pum;vkH;<u,f0
]odro
hf rd n
hf ?H wa&mif;a&mif;? waomif;aomif;? wvJ0h if;ajymif? ajymifajymifxeG ;f ?
vufcyk af jzmufajzmuf? waomaom? aomaomI? 0D0v
D ?l jzL;jzL;pGi?hf NzKd ;jzK;d oGe?f aomwGe?f
wjzmjzm? vkH;vkH;vGJ? wkH;kH;}
txufyg vk;H xyfpum;pkrsm;onf &cdik rf sm; ,aeYxd ajymqko
d ;Hk pGv
J su&f adS om
aeYpOft&yfpum;rsm;jzpfygonf/if;wku
Yd dk Oumyso
H nf xda&mufpmG tok;H csomG ;cJyh gonf/
vlxx
k &J dS uAsmq&mwpfO;D \ bmompum;Ekid ef if;rIjzpfygonf/
rif;orD;i,fu cspo
f rl if;om;ukd ......
bkef;vQHNzdK;? bkef;vufoef? r,foQif? r,fhonf;cif? bkef;&Sif? armifvGrf;Muif?
&moufE?HS r,fouf&iS ?f Muif0eS [
f ak c:onf/
rdru
d ,
kd u
f dk ....
jrpif? rTD;ol? vSjrwf&Sif? ajcmufjypfvGwfpif? rkd;ewfr,f? vSqif;0g? ewfkyf&nf?
cspfbG,ftwd? vSauckdif? vnfqGJ'gvD? vSrsKd;&moufyef [k trsKd;rsKd; vGJajymonf/
Oumys\
H pum;vk;H <u,f0rIudk awGUEidk yf gonf/ Oumyso
H nf pum;vk;H <u,f0Ekid f
eif;rIjzifh edrw
d yf rHk sm;ukd azmfusL;cJo
h nf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
27
&ckdifom;BuD;pmay
(OD;azarmifwif)
(aZmf*sD)
(aZmf*s?D rif;ok0Pf)
(OD;csrf;jr)
('*kefwm&m)
(jrZif)
28
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
rsufESmopfuwfr,f
(u)
tk;d xufut&DwifeaD &U emBu;D usvel m/ tdy&f mrS Ake;f Ake;f vJvYdk eDvmpGm? rvIyf
r,Suf pefeY pD mG ukMd unh/f &mpkEpS f ESppf /k a&m*gaysmufpmG awmhr[kw?f a,'gvJ tckuawmh
jref;jref;qef;qef;aoQw&dG vkYd tem*wftwGuf arQmv
f ift
h m;wufr/d
vlemu "mwfpmawmif;eDa&/
yD;pGmu tcsKt
d qdr/hf
vlemoG;D awmif;eDpmG u csOcf sOpf yfpyf a&Smufo;D vufoyk ?f ikwaf umif;ayguf
ayguef eft
Y pm/
vlemqGrD sK;d wdu tcsOt
f pyfeefY wnfzh rYdk [kwq
f Ndk y;D au ryD;/ aMumufaw? vlema&
yD;pGmukd twif;t"r&mrsKcd seaD &/ NcND ciD iH rH wG?d olo
Y ;DG awmifepD mG u .........
(c)
&ckid af 'orSm pmyDjref;qef;pjyKvma&vkYd qkcd siaf &/ NrKd Ue,ftoD;oD;u r*Zif;wdxw
k f
0Dvmuwfaw r[kwv
f m;av/ &ckid af 'o 17 NrKd Ue,fteufu 9-NrKd Ue,fa& r*Zif;xkwf
0Dyg,m/ useNf rKd Ue,fUdk vJ xkw0f zD Ydk BuKd ;yrf;eDpmG ukd 0g0gaoQMum;rda&/
90-ckESpfvGefa& &ckdifa'orSm pmyDeHvHxvmcsdefvkdY qkdcsifa&/ tvsifhtvsifu
txl;ojzifh vGwv
f yf&;D &Ny;D atrSmzufyidk ;f 1962-ckEpS \f aemufyidk ;f rSm &ckid af 'o pmyDxw
k f
0DraI & wef&Y yfvv
k jk zpfcvDa&/ xkw0f rD [
I ad uvJc rqkpd avmuf&m [dcvDa&/
1962-ck &Su
d awmh owif;pm? *sme,f? pmapmifwd ykrH eS x
f w
k 0f cD vDpmG ukd wGcd &a&/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
29
&ckdifom;BuD;pmay
30
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
txl;ojzifh 0wKww
dk u
d Mdk unf/h wpfcyk idk v
f J tm;&p&mr[do;D / 0wKw&dk ;D orm;vJ
rqkpd avmuf&m[da&/ k;d t&Sb
d ufrmS 0if&;D eDa&vufvJ k;d rtaemufbufrmS 0if&;D eDcg
ykrH vmcsipf mG ukd k;d om;pGm cHpm;&yga&/
uAsmukMd unf?h uAsmwduawmh k;d t&Su
d dk rrDqadk uvJ ajzqnfEidk yf go;D a&/ k;d t&Sd
buf\ 70 vGeEf pS t
f qifeh efY 81 vGeEf pS t
f qifh tcsKUd udk wG&d yga&/ 90 vGeEf pS rf sm;rSmawmh
k;d t&Srd mS uAsmqkad & ADZkyaf wmif &Smr&avmufatmifxd ajymif;vm;cyg,m/ armf'efacwf
vGef (Post modern) tEkynmukd zefw;D eDuwfyg,m/ pm&D;olUdk wkid o
f m;wdrmS awmh
armf'efem;ukd uyfvu
Ydk yfvYdk vmeDuwfyga&/ attcsuu
f dk Munhaf u? pauavmufawmh
useD yfryd ga&/ tpGmjzpfa&mifqadk u k;d t&Sb
d uf pmyDxw
k 0f rD eI efY k;d taemufbuf pmyD
xkw0f rD pI u
H u
dk rwlvjYdk zpfyga&/ pm&D;olUkd rmS u wpfEpS rf mS rS wpftyk f rxGucf six
f u
G cf sif
r[kwv
f m;a,? xkrd mS u wH&iS u
f &DoeG u
f sa&ykid /f rwl? uGma&/
0wLwko
d rm;wda&/ uk,
d f Udk a'or*Zif;rSm &D;autpGmjzpfvYdk nH&h pGmvJ/ rD;Munhf
csiyf ga&/ a'or*Zif;qkpd mG tqifeh rd v
hf ?Ydk &D;pGmvJ edrahf &vkYd qk&d zkv
Yd m;rod? a'oxkwf
0wKww
dk ad & tjzpfavmuf&m[dyga&/ BuKd ;pm;xm;rI? vufaMumwif;rI rygvYdk tm;r&/
okwykid ;f ukd Munfah u? orkid ;f aqmif;yg;wdcsn;f jzpfeaD &? ordik ;f aqmif;yg;vJ jzwf
nyu
f yf tqifu
h rsm;a&/ tjrifopfudk rwG&d /
&rf;NAaJ wmifausmif;? jynfe,fjzpfpOforkid ;f ? at'D ajcmuf&mpk / tmeEpjEa usmufpm
a'pmtkyw
f ad vmufudk tm;jyKyemorkid ;f vkyef u
D wfpmG ukd tm;r&csi?f tyifyef;cHzv
Ydk adk &/
taMumif;t&mopf? tjrifopf? Iaxmifo
h pf&mS oifah &/
atpGmwduadk xmufjyzkYd vlrvkv
d m;? tuJcwfzYkd vlrvkv
d m;? tuJjzwfzYdk vlrvkd
vm;? a0zefo;Hk oyfzYdk vlrvkv
d m;/
vkt
d yfaw? udik ;f ZmrSm .....
(C)
&ckid pf myDu@/
&ckid af 'or*Zif;wd xkw0f yD g,if/h &ckid pf myDjzpfay:ru
I dk rMunhw
f wf/ jrefrmpmyDu@
twGu&f m BuKd ;yrf;uwfaw/ &ckid pf myDu@twGuf vSnahf zmfawmif r&pGmukd wGed &D a&/
oif^uReaf wmftygt0if
&ckid pf myD rsuEf mS rGo
J m;orD;b0? acsmifx;dk cHb0? vl&mroGi;f csib
f 0/
pm&D;oltxufu ajymcpGmrSm 90-vGeEf pS rf mS &ckid af 'or*Zif;wd y&Guq
f w
d w
f iG ;f
u xGuaf wykid f xGuaf uvJ &ckid pf myDazmfxw
k &f ;D twGuf 0g,rpku
d /f jyefEY UHS &;D twGuf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
31
&ckdifom;BuD;pmay
32
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
33
t*Fg&yfrsm;ukv
d nf;aumif; aumif;pGm (tmkcH pH m;rI xufjrufpmG ) cHpm;od[Ed idk jf cif;?
2/ tEkynm&yfrsm;wGif us,jf yefaY om twGt
d BuKH [jd cif;?
3/ tEkynm&yf\ orkid ;f aMumif; tp[daom todtjrifrsm; us,jf yefpY mG [djcif;?
4/ wefz;dk jzwf&mrSm useD yfavmufaom oD0&D tNccD t
H jzpf xm;[dEidk rf ,fh a0zef&;D pepf
wpfck[djcif;?
(aZmfaZmfatmif? tEkynmpH? pm 145)
txufu wifjypGma& a0zefol Udk rmS [dtyfwhJ t&nftcsi;f ? tcsut
f vufwd
jzpfyga&?
yxrwifjypGmrSm pdwyf idk ;f eefq
Y idk yf ga&/ 'kw,
d wifjypGmrSmawmh twwfynmeefY
vdvmqnf;yl;rI A[kow
k eefq
Y idk yf ga&/
t"duajym&zkq
Yd adk u apwemrSeaf & a0zef&;D orm;jzpfzv
Ydk ydk ga&/ pmyDw;dk wuf&;D udk
tvD;teufxm;wwfo?l tvD;teufjyKo&l m a0zef&;D twGuf ykNd y;D c&D;a&mufEidk yf ga&/
ajymvkpd mG uawmh apwem trsK;d om;pmyDw;dk wufjzpfxeG ;f &D;? jri w
hf if&;D twGuf jzpfzu
Ydk
t"duvkt
d yfawvkYd qkcd siyf ga&/
(q)
pm&D;olUdk ywf0ef;usiu
f dk tdrv
f n
S ;f vSn;f uwf&a&? zkrH wuf&atmif/ rsuEf mS opf
&a&? rsucf s;D rjcLatmif? tkid w
f ifeaD & ajrmif;ukd azmufy;D &a&? &Drykyaf tmif? jcifrvmatmif/
,if;ykid ,
f m pm&D;olUdk \ pmyDudk ra0zefau zkw
H ufvmygvrd ahf r/ rsucf s;D jcLvmyg
vdrahf r/ &Dyyk v
f mvdrahf r/ &Dyyk af ujcifvmvdrahf r/ jcifaMumifh jcifrw
S pfqifh ul;pufEidk af &
a&m*gb,?
a,eefYa0zef&D;ukd vufqefYwef;BudKqkduwfar/ a0zef&D;qkdpGm o&Jobuf
r[kw?f rdwaf qGyg&m/ okaYd omf a'rdwaf qG uawmhtrSeu
f dk trSet
f wkid ;f ajymwwfaw/
ZDwnfah jymwwfaw? ruG,rf 0Suw
f wf? a,eefo
Y el efY aygi;f oif;qufqzH Ydk aMumufeD
uwfjcif;jzpfyga&/ a0zef&;D pGm rdwaf qGyg&m/ aygi;f Munhaf u ol\k;d pif;ajzmifrh eS rf u
I kd
wG&d ygvrd ahf r/
(Z)
&ckid af 'opmyDa& tckwpfvidk ;f rSm jref;jref;qef;qef;[deaD &/ olcsijf cif;wyfepD mG u
awmh ikwo
f ;D ? ikwaf umif; ayguaf yguef efY a&Smufo;D okyjf zpfyga&/ okaYd omf olcY rsm
&ckdifom;BuD;pmay
34
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
0lazqef
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
35
&ckid pf myD
&ckid pf um;qufpyfjcif; tNctD eD
vlrsK;d wpfrsK;d \ pmyDonf bmompum;rS qifyh mG ;jzpfwnfvmjcif;jzpfyg\/ vuf[d
&ckid pf um;rS pmyDjzpfvmjcif;ukd Zmtcsed u
f pwifcMhJ uygoenf;/ ok;H oyfp;D ppf&ef vkv
d myg
\/ Zpfjrpft&if;ukv
d u
dk &f ef vkt
d yfvmyg\/ vlrsK;d wpfrsK;d \ &yfwnfrI toufo;DG aMumonf
xkv
d rl sK;d \bmompmyDvnf; [d&um; tuRef Udk &ckid v
f rl sK;d \ bmompum;pmyDudk ok;H oyf
Munf&h jcif;jzpfr\
d / bmompum; pmyDaysmufu vlrsK;d ygaysmufu,
G Ef idk &f um;? bmom
pum;pmyDt&Sncf efY wnfw&hH efrmS tuRef Udk &ckid w
f pfrsK;d om;vk;H \ wm0efjzpfaMumif;
ESv;Hk tonf;wGif pGNJ rrJ w
S Mf uzkYd vked yD g\/ ,if;onfEiS hf ywfouf bmompum;ESihf pmyD
qufpyfjcif;tNct
D eDudk tuRev
f v
hd mok;H oyfro
d avmuf wifjytyfyg\/
&SOd ;D &ckid v
f rl sK;d rsm;onf vGecf aom ESpaf ygi;f ig;axmifausmrf wkid cf ifuyif &ckid af 'o
tNccD swnf[ed x
D idk Nf y;D [k orkid ;f ynm&Sio
f ak woDUdk u qkMd uvD\/ &ckid af 'o &SOd ;D vlrsK;d
onf Zmbmompum;ukd tok;H jyKajymqked MD uonfygenf;/ &ckid af 'o ukvm;wefjrpf0rS ;f
txufatmufa'o awmifyidk ;f 'Gg&m0wDtygt0if t&yfa'o ae&m rm*"pum;ajym
ousomuD0if rm*"vlrsKd;(0g) acwftac: tm&d,efvlrsKd;wd[dvD\/ ,if;olkdUum;
Zmtcsed af vmufuyif pwiftNccD sex
D idk v
f zD Ydk cefrY eS ;f rusyif/ ESpt
f &DtwGuf rqkEd idk v
f /D
,if;onfaMumifh eD&ma'oESiyhf wfouf &ckid o
f rkid ;f &mZ0if ynmoQiq
f &mwdu '@m&D
ozG,f ajymqk&d ;D om;MuvD\/
&ckdifom;BuD;pmay
36
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
37
&ckdifom;BuD;pmay
38
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
,cif&ckid t
f oHxu
G f
qwfvlrsKd;
ZDp0g
qykef
azhoQm? azhqm
pufwefYem
pufusrmefatmif
toQif
,ck&ckid t
f oHxu
G f
oufvlrsKd;
ZDo0g
oykef
azhom? ayom
oufwefYem
ousrmefatmif
toif
q&marmifAode;f u &oHtNc,
D idk v
f monfudk azmfjyxm;zl;\/ ]],if;&oHtNc,
D idk f
vmjcif;tjyif tm&if;oH? vQm&if;oHUdk vnf; toH,idk v
f m\/ ]]&ckid af jrmufyidk ;f ok;H Asm,ff
um;ESm oHAsO;f NyD rS toHxu
G -f tdeo
f &oHzufrS ,kid ef v
YJ m;aomf jzpfEidk o
f nf/
]]&cdik af wmifyidk ;f (,m) um; ,cif(&m)ok;H pG&J mrS ,kid ef v
YJ m;onf jzpfEidk \
f /}} &ckid f
kUd onf bmompum; txl;avsmeh nf;vmeDonfudk wG&d \/ a0g[m&tok;H tEIe;f kUd vnf;
ysupf ;D vm\/ t&Sb
d ufoYkd ta&muftaygurf sm;ol yk*Kd vw
f Ed iS hf twnfwus eDxidk o
f l
rsm;jym;vm\/ ,if;oHaMumihf &ckid b
f mompum; bl;? ayg?h awmh? ,, owfvQmzsm;oHUdk
a&mxG;D vm\/ &ckid t
f ok;H tEIe;f rsm; ysupf ;D vmykt
H csKUd rmS .........
,ciftok;H rsm;
tcktcgrmS
tcktcgqkdau
oykef
tef'rm&D
,cktok;H rsm;
tckawmhcg
qyfjym
aMumiftrd f
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
39
&ckdifom;BuD;pmay
40
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
atmufjrpf&dS ]&Su
d aygu}f ok;H pGrJ ?I Oyrm-uJ;-vJ;-yJ;-(toHxw
k f at;o&oH)&Sd
ausmufpm? yDpm? yk&yk'd rf sm;ESihf pmtkyaf [mif;rsm; &ckid b
f mompum; pmyD\t&if;tjrpfrsm;
[dv&D um; ,if;ok;H pGJ ;dk ukd wGEd idk yf g\/
]],if;onfaMumifh &ckid b
f mompum;rS pmyDjzpfwnfru
I dk jyefvnf &ckid u
f ,
dk yf idk f
a0g[m& tok;H tEIe;f rsm;ESihf qufpyfE,
G af om pmyDwnfvD jyefvnfo;Hk pG;J u tvGef
avsmu
f ef oifjh rwfrnfjzpfaMumif; wifjytyfyg\/ tckacwfpmyDta&;tom;ukd &ckid f
oufBu;D ? 0gBu;D ? ayg&mPkUd u pmaygiu
f sK;d [k ac:MuvD\/ owdxm;oifyh g\/}}
ikyv
f QK;d 0yfpif;eDaom &ckid pf myDjyefvnf vef;qef;pkjd ynfatmiftnGew
Yf ufatmif?
aygi;f oifNrzD ?Ydk &Davmif;yD;zkv
Yd t
dk yfe\D / &ckid pf myD? okawoeynmoQit
f aygi;f teDEiS hf rD;usnhf
jymzk;H odjYk zpfeaD om &ckid pf myDjyefvnfxeG ;f awmufatmifvyk af qmif&m taxmuftuljzpf
&ef tuRev
f t
dk yfro
d avmuf wifjytyfygownf;/
u&0d& (tm&ua'o)
usrf;ukd;pm&if;
(1) at'D (6)&mpkEiS hf ,if;rwkid rf D
&ckid jf ynfo;Hk tu&m?
(2) &ckid o
f ifyek ;f Bu;D ? &ckid
f eG zYf ;l (1)
(3) &ckid &f oHp;D ppfcsu?f &ckid rf *Zif;/
(4) rm&,kEiS hf aA'g&mZ0if&iS ;f wrf;
(5) &uKd it
f u&m toGiaf jymif;vG;J vmykH
(6) y'lyod'/d
(7) jynfe,fjzpfpOforkid ;f
(8) &ckid pf mt&D;tom;jyem?
(9) &ckid pf mt&D;tom;ESihf &ckid f ;dk rwm0ef
OD;pHomatmif
armifAode;f
r*FvmokcoD[kdVfjyefq&mawmfBuD;/
OD;atmifomOD;
wuov
dk af rmif,Ofo?l (&ckid f ;dk rr*Zif;)
armifAode;f &ckid f ;dk r/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
41
&ckdifom;BuD;pmay
42
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
wdudk rSwrf ed w
D ek ;f yg/
0wKajyma&cg qkid &f mqkid &f mtaMumif;t&mwdeeft
Y wl ta&GUom;jcif;wduv
dk nf;
qkdjywwfaw/
vdyu
f efzmr 0wKxu
J 'gx;GD a,trdeeft
Y zkUd ig;,k;d zkv
Yd m;a&cg trdonfu ]]wpf
aumif&auavh 'gx;DG pm;ar? acsmif;zDvm;rSm ig;,k;d a&? ESpaf umif&auavh 'gx;DG pm;aracsmif;zdvmrSm ig;,k;d a&}}kUd/ Muufcs;D ar trdeefY 'gx;DG ar tzkUd &uwfawcg Muufcs;D arhu
]]igUdk trd rf mS vlrjrm;bJ ewfjrm;a&[efpad v-[efpaG v}}kUd udk em;rSm Mum;wke;f yg/
0wKwrd mS yga& vlom;wdrmS cspzf aYdk umif;a&vl? rke;f zkaYd umif;a&vlUdkudk od&rdS w
S o
f m;
vmuwf&a&/
(3)
uReaf wmfUdk &GmtaemufbufrmS a&S;a[mif;bk&m;wpfq[
l ad &/ ESpw
f idk ;f uqkef
vjynfah &mufau anmif&aD vmif;yGeJ eft
Y wl NyKd iaf vmif;yGyJ gusi;f ya&/ teD;ywf0ef;usirf mS
[da& &Gmwdu NyKd iaf vmif;wd a&mufuwfaw/ avmif;rNyKd icf if NyKd iaf vmif;wdrmS tvHH
axmifv?Ydk aemufuavmif;twGw
J rd mS AkH Udk ? qkid ;f kUd wD;rIwu
f wfaw/ oHcsyf xk;d uwfaw/
NyKd iaf vmif;om;tcsi;f csi;f remau ematmif wcFEyk w
Od mPfueG AYf sm oHcsyf xk;d uwfaw/
a,auavhoiG hf &efcyJ qmjzpfavhr[dwwfyg/
NyKd iaf vmif;wdvnf; a&mufvu
dk u
f wfawyif/ wpf&mG ukd wpfp;D usp/D (3)&ufNyKd if
rS yGu
J saD &/ (12)vHNyKd iaf vmif;Bu;D wdawmif yga&/ aysmaf umif;xref;yg/
(4)
wpfESpfwpfcg rkd;OD;usrSm tdrfoQifr? &GmoQifr? acsmif;oQifr? jynfoQifrkdUukd
ylaZmfyoa& teDeefY ewfyv
JG yk u
f wfaw/ use;f rmzk?Yd csr;f omzk?Yd &moDOwkaumif;rGezf ?Ydk
tpm;&dum aumif;rGezf ?Ydk jynf&mG tD;csr;f om,matmifapmifrzkyYd g/
ywfq&mkUd u yef;wsi;f ukd vnfyif;rSm vG,Af smwD;uwfaw/ ewfaumif;rkUd u
ewfjcif;ukq
d ?dk ua&vlueef/Y jynfoQirf kUd uydk ifah &cg ywfq&mu &ckid ef wfpOfudk tcsD
(tac:) qkad &cg ewfaumif;rkUd u tcseefq
Y u
dk wf&a&/ ywfq&mkUd u ewfpOfuq
dk adk &cg
]]&u r@vmav-&udKifrSefzl;? rif;bmwnfa& &TDajrmufOD;rSm? eef;&mukef;olu
*rke;f jzLav....}}tpcseD wfjcif;ukq
d adk &cg ewfaumif;rkUd u ewfwpfyg;pD\ wefc;dk tmEk
abmf? tykid pf m;&a& ykid ef ufUdk udk azmfusL;uwf&a&/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
43
&ckid v
f rl sK;d kUd rmS xD;eefeY ef;eefY tkypf ;dk ca& tcsed u
f yif oQib
f &k ifu,
kd w
f idk f tm;yD;
tm;ajrm ufy;D ca& k;d &mtrGt
D ESpw
f yd g/
(5)
vlysKad yguaf oQjzpfvYdk pmzwfwwfawcg q&mawmf toQipf uEd p ak qmif;wifjya&
]]&cdik f obm0aw;uAsmrsm;? &ckid f ;dk &m ykjH yifrsm;}} pmtkyw
f u
d dk zwfvm&a&/ a,mfigUdktaoQcg trdUdkqjdk ya& omjcif;wdeef?Y tabmifoQif Udk ajymca& 0wKw&d mumvkYd cHpm;&
rda&/
(6)
uReaf wmfUdk trdtzjzpfvYdk om;orD;wd rG;D pyfawcg tacswu
d dk omjcif;qkv
d Ydk
odyfaw tavhtxr[duwfygAsm/ acwfrDwkd;wufvma& acwfBuD;rSm uufquf?
AD',
D ?dk wDAaDG y:vmpGmeefY taoQUdk udk tqifoifzh iG jhf yvku
d af u Ny;D eDuwfAsm/
acwfumvuvnf; tppt&m&m oQm;yg;vmpGmeefY t,ifucg tdraf xmifpw
k pfpk
rSm tzvkypf mwpfcw
k nf;eefY vkaH vmufcpGmu at*ktcg wpftrd o
f m;vk;H xvkyaf u
awmifrS rvkHavmufEkdifuwfAsm/ trd? tz ESpfa,mufpvkH; tvkyfvkyf&uwf&vkdY
om;orD;kUd eefY eEG;D xxG;D reDEidk u
f wfAsm/
omjcif;avhrqk?d 0wKvnf;rajymuwfAsm/ p&dwBf u;D rm;vkYd NyKd iaf vmif;yGv
J nf;
rcsEidk u
f wfAsm/ oQpaf omif;bk&m;yGeJ efY OD;&mZfawmifb&k m;yGaJ vmufrmS &m &Sm;&Sm;yg;yg;
wGd&a&Asm/
attwkid ;f qkad u k;d &mtrGt
D ESpw
f u
d seu
f wfzo
Ydk v
d m;/ k;d &m;aysmufau vlrsK;d
aysmufawvwf/
(7)
qufo,
G af &;(Media)tm; aumif;vmpGmeefY jynfwiG ;f jynfykUd u ,kid af us;rIwd
&ckid v
f Yl tzGUJ tpnf;ukd pdr0hf ifysUH eUHS vmuwfaw/ &ckid v
f il ,fwrd mS acwfay:aemufov
Ykd u
dk f
aw vlpek efY acwfa[mif;trGt
D ESpu
f dk jrwfE;dk a& vlpk Udk jzpfvm;a&/
acwfay:orm;kUd u wpfcgvmauavh k;d &mtrGt
D ESpf ausmufpmyDpmeefY aumif;
aumif;pdwyf suzf Ydk aumif;a&/ urmeef&Y ifabmifwef;eda& acwfBu;D rSm &ckid q
f adk & tpGJ
tvrf;ukd azsmufypf&zk?Yd acwfeeft
Y nDw;dk wufzt
Ydk wGuf &ckid jf cif;ukd rdypf&zkv
Yd wf/
&ckid rf mS rG;D vkYd &ckid pf um;ajymeD&pGm jynfrukad &mufawcg &ckid o
f 0H 0J jJ zpfev
D Ydk &Suf
&ckdifom;BuD;pmay
44
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
aumif;xref;vwf/ &ckid t
f m;vk;H trsm;ok;H bmompum;ukad jymif;Asmajymuwf&zkv
Yd wf/
,if;twGuef ef[
Y zd /Ydk t,ifu &rf;NAaJ 'od,pum;ajyma& awmifuw
k Nf rKd UrmS at*k
bmompum;ajymif;vm;cAsm/ausmufjzL? &rf;NAJ Udk rmS vnf; wpf0ufavmuf ajymif;vm
uwfAsm/
0rf;om&zkv
Yd m;? 0rf;enf;&zkv
Yd m;-*k/
,if;vlwu
d aw;jcif;rSmvnf; ayg(h yf)&zk?Yd a[mh(xf)&zkv
Yd wf/ uk;d uG,,
f MHk unfrrI mS
vnf; acwfr&D zkv
Yd wf/ &ckid f ;dk &mewftpm; bk;d bk;d Bu;D ? ukBd u;D ausm?f ol&wDUdk udk
ajymif;Asmukd;uG,f&zkdYvwf/
NrKd Uxufu acwfrcD siaf & &ckid t
f rd w
f ed efY t&yfwumukd vm;zl;a& vlwd tdrf Udk rmS
ol&wDr,fawmfy?Hk tkeo
f ;D wpfv;Hk udk t0wfeaD ygi;f a& tavhtxwd [deu
D wfAsm/
acwfa[mif;ukd jrwfE;dk a&vlwu
d vlrsK;d qkpd mG uk,
d yf idk b
f mompum;? ud,
k yf idk ,
f Of
aus;rI trGt
D ESp[
f rd S vlrsK;d yDozkv
Yd Ydk ,lquwfaw/ vlrsK;d wnfwzhH t
Ydk wGuf k;d &mtrGt
D ESpf
ku
Yd dk xde;f odr;f azmfxw
k af pmifah &Smuf&zkv
Yd Ydk ,lquwfaw/
a,auavh-atykid pf w
d "f mwf[ad & vlwu
d aiGaMu;? ky0f wKqif;&JuwfvYdk pdwf
raumif;jzpfryd ga&/
(*)
jrefrmEkid if x
H w
k f owif;pmwdudk Munfyh g/ ]]trsK;d *kP?f Zmwd*P
k jf rifrh m;a&;ESihf
,Ofaus;rItarGtESprf sm;? trsK;d om;a&;vuPmrsm; raysmufysuaf tmif xde;f odr;f apmihf
a&Smufa&;}}qkpd mG ukd wGu
d wfygvad r/
uReaf wmfUdk &ckid v
f rl sK;d kUd rmS xde;f odr;f azmfxw
k pf &mtrsm;Bu;D yg/ tcsKUd uw
dk pfo;D
yk*v
vkyv
f &Ydk auavh tm;vk;H u0kid ;f vky&f zkYd tvkyw
f v
d nf; [deyD ga&/
(9)
trsK;d om;,kid af us;rI trGt
D ESpu
f dk xde;f odr;f azmfxw
k cf siaf & vlwpfpu
k rdrd Udk
tiftm;eefY &ckid f ;dk &momjcif;? ewfomjcif;? 0wKUdk qw
dk wfaw ajymwwfaw vlwAd m;rSm
toHoGif;rSwfwrf;wifeDuwfaw/
rdrdkdU pkaqmif;rdorQukd &ckdif,Ofaus;rIjywkduf? &DS;a[mif;okawoeXmeeefY
0goemyga&? xde;f odr;f vkad & vlwt
d wGuf yGm;yD;uwfaw/
,if;kdUteuf &ckdifkd;&m ewfomjcif; wdyfcGDtoHzrf;csdefrSm oBuFefuscgeD;eefY
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
45
wku
d q
f idk v
f m;a&/ rlymG ;&a& vlwu
d zGiu
hf wfawcg? BuKd uaf wvlwd trsm;Bu;D [dvma&/
acwfay:aygh(yf)? a[mh(xf)udk&m BudKufaw taoQwdawmifrS yef;usif;oHa&
taemufwidk ;f wD;vk;H eefw
Y al &qkAd sm BuKd uu
f wfaw/ wdycf zDG iG v
hf Ydk uuwfaw/ ewfom
jcif;wdycf aGD & ppfawG? ykPm ;uRe;f ? ayguaf wm? ajrmufO;D ? ausmufawmf? rif;jym;? bl;oD;
awmif? armifawmtxdjyefv
Y m;a&/ aw;oHoiG ;f qkid w
f d ck;d ul;uwfpmG aumif;aumif;
tvkyjf zpfawvkYd Mum;rd,if/h rk'w
d m yGm;p&myg/
oBueF rf @yfwrd mS ? um;wdrmS &DcrJ ek aYf &mif;a&vl? qku
d m ;rSm ode;f xDavmifay:
a&mif;a&vl pufo;D rSm ewfomjcif; wdycf MDG um;uwf&a&/
ewfczDG iG v
hf Ydk aysmu
f wfaw/ uuwfaw/
,if;twGufeefY 1997 (1358)ckESpf &ckdifoBuFefukd yef;wsif;oH? ewfoHkdYeefY
aysmu
f wfaw oBueF v
f Ydk qkEd idk yf ga&/
&ckid f ;dk &mtrGt
D ESpw
f u
d dk ypn;f tiftm;? vltiftm;? aiGtiftm;kUd eefY xde;f odr;f
azmfxw
k u
f wfygvYdk wku
d w
f eG ;f tyfyga&/
atmifol&ausmf(&uKdif)
&ckdifom;BuD;pmay
46
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
atblrdeufoefNrDBuD;ukd
]igo
h m;vukd romvnf;w? omvnf;w} qkd ;dk [da& pEmvrif;Bu;D a& urmwpfck
vk;H ukd tvSnu
fh s tD;jra& tvif;a&mifeeft
Y wl obm0&moDOwkwu
d dk yD;urf;pGeBYf ueJ D
a&ykid f tuRef Udk vjcrf;Nro
D nfvnf; &uKid jf ynfojl ynfom;wdudk use;f rma&;? ynma&;?
pm;0wfeaD &;/ Ekid if aH &;? vrf;yef;qufo,
G af &;? zGUH NzKd ;wk;d wufatmif o,HZmweeft
Y wl
nDrQa& &moDOwkUdkudk yD;urf;pGeBYf uJ aus;Zl;jyKvmpGma& ESpaf ygi;f axmifaomif;cscD ygAsm,f/
aemufvnf; rnfrQaus;Zl;jyKrnfukd rSe;f qvkrYd &yg/
aus;Zl;BuD;rm;vSa& aus;Zl;oQifBuD;? &uKdifNrD? wenf;wHwkdif;BuD; umqD;vkdY
b*Fvm;yifv,fatmf urf;ajcwpfavQmuf [kid ;f Bu;D uRe;f rSonf ae*a&tiltxd oEmNrD
urf;NceD efY abmifcwfxm;a& vjcrf;Nrv
D Ydk odecD yga&/ ,if;\ oufwrf;tm; ESpaf ygi;f oef;
csDcygAsm,f/
orkid ;f wifa& yxr"n0wD bDpD 3000 tZKerm&,kudk r&Gw
D u
G af uavh tvG,f
eefY rSwEf idk af & bk&m;oQi<f ua&mufvma&ESpu
f dk &Gw
D u
G v
f u
dk af uavh ESpaf ygi;f ESpaf xmifh
ig;&mausmv
f mygAsm,f/ ,if;umvwpfavQmufrmS pEmol&,
d rif;upvkYd rif;qufwu
d dk
&Gw
D u
G v
f mau rif;quftrsm;Bu;D ukd wGv
d mzkjYd zpfyga&/ ajrmufO;D acwf orw&mZmu
tpESpaf ygi;f ESp&f mavmuf &mrif;quf jywfvm;yga&/
rif;qufjywfvm;auavh &ckid v
f rl sK;d kUd ,Ofaus;rIeefY &uKd iv
f jcrf;Nru
D m; wnfwhH
ckid Nf rv
J suyf if/ orkid ;f tpOftvm Bu;D rm;ca& &uKd iNf ru
D m; xifay:ausmaf Zmvsuyf if/
rwdraf um ryaysmufEidk af & bmoma&;r[mwHwidk ;f Bu;D eefY &uKd if Udk apmifah &Smufvma&
&ckid f ;dk &m,Ofaus;rIa& t"dur[mAsL,mwpfcjk zpfawvkYd xifyga&/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
47
&ckdifom;BuD;pmay
48
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
teH (155)ayjzpfyga&/
wefaqmif;jym'fwu
d ajrmufO;D &TeD ef;wrQ jrifrh m;vSywifw
h ,feyD ga&/ ajrmufO;D
bufu awmifbufapmif;wef;rSm rif;wufvrf;jzpf[efwyl ga&/ ajrmufbufapmif;wef;
u oQifbk&ifr wufvrf;vkdYac:yga&/ rif;taqmifta,mifeefY wufawtwGuf
ausmufkd ausmufwkH;BuD;wdeefY jyKjyifxm;yga&/ cHwyftwkdif; ckdifrmawmifhwif;vkdY
[dygoda&/
,if;apmif;wef;eefY oD&rd me'D vufwufacsmif;acsxyd w
f u
kd jf zpf&a& taMumif;u
,if;acsmif;rSm azmifawmfqu
dk v
f Ydk rif;crf;rif;em;eefY rif;rsm; bk&m;ukd wufa&mufvYdk
ylaZmfygap/
tv,fyp,HrSm t&SdrSm jcaohBuD;ESpfaumif? taemufrSm jcaohBuD;ESpfaumif
tm;rmef tjynfeh efY bk&m;ukd apmifah &Smufeu
D wfyga&/ ,if;jcaow
h d xl;qef;yku
H &Sad [mif;
vuf&m'DZidk ;f wdeefY zefw;D xm;yga&/
zkrd wpfppHk u
D dk Mumik'H ZD idk ;f azmfvYdk zkrd t*FgZmwfcjJG cm;yem ,Ofaus;rIudk obm0uspmG
azmfjyxm;yga&/ tuRejf rifz;l a& jcaot
h rsm;pkrmS zkrd cGjJ cm;xm;a& oauFwudk rwGzd ;l yg/
bk&m;tv,fpp,rH mS aAm"dyifEpS yf if bk&m;&Si\
f *Eu#k w
D u
dk u
f dk tvD;csed n
f rD Qatmif
csed cf iG v
f Qm ,lxm;yga&/
ajrmufbuftyifudk odMum;aAm"danmifvkdY ac:yga&/ awmifbuftyifukd
om;qkyefa&anmifyifvYdk ac:yga&/
t&Sb
d ufrmS OD;awmfq;D uefeefY vufawmfq;D uef ESpu
f efuvnf; IarQmcf if;tvD;
csed u
f dk jznfph u
G x
f m;yga&/ ajrmufbufrmS rMumcifu zefw;D xm;a& jywku
d w
f pfcu
k dk
&Sad [mif;ausmufqpfyk ?f <uaD vmifyeG ;f ? ausmufavmifyeG ;f wdeefY "n0wDacwfcefrY eS ;f
vuf&majrmuf ausmufqpfyk ef efY bk&m;oQiu
f ,
dk af wmfwidk f &ckid jf ynf"n0wDoYdk <u
a&mufvmykHZmwfawmfukd &ckdifqif,ifxkH;zGJUrIeefY kyf<uwdeefY jyxm;pGmukd wGd&vkdY
MunfE;l 0rf; ajrmufvrYdk qk;H yg/
taemufawmifaxmifhrSm &Sda[mif;yd#uwf rif;c&Daqmufvkyf v'gef;ca&
wku
d jf zpfyga& &Sad [mif;acgi;f avmif;wpfv;Hk u aysmufeyD ga&/ OD;&Jausmo
f l oGe;f acgi;f
avmif;u eD&mopfudk a&mufvm;ygAsm,f/ bufprHk rG ;f rHjyKysi&f mu *Eu#k w
d u
dk u
f xGuf
vma&NyKd i;f wkid Bf u;D wdeefY acgi;f avmif;wkid w
f u
d dk awmifbufapmif;wef;bufrmS ykx
H m;pGmukd
jrifcyga&/
,if;wkid w
f ad & tHMh op&maumif;a& wkid w
f jd zpfyga&/ ,if;wkid w
f u
d dk &Sad [mif;jywku
d f
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
49
&ckdifom;BuD;pmay
50
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
51
&ckdifom;BuD;pmay
52
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifkd;&m usiftm;upyfenf;ynm
tuRef Udkvrl sK;d rm k;d &mtm;upyfenf;wd trsK;d rsK;d [duwfawr[kwyf gvm;/ atmiff
vlq;D wrf;? wDx;dk wrf;? 'k;d xk;d wrf;? vGeq
f w
JG rf;? NyKd iaf vmif;NyKd iw
f rf;? usiu
f idk w
f rf;
... ,if;ykid f k;d &mtm;upyfenf;wd csMunfah u trsm;Bu;D [dygo;D a&/
,if;tm;upyfenf;wdu ZmtusK;d oufa&mufrI &a&av/
cEmuk,
d u
f dk use;f rmBuchH idk o
f efrmpDa&tjyif wpfO;D csi;f pGr;f &nfow?d tzGUJ vu
dk f
pkaygi;f pGr;f &nfow?d nDnw
G rf I tm;rmef? ZGv
J UHk vwdudk &[dpyD ga&/
Oyrm-Munhyf g? NyKd iaf vmif;yGJ Udk ? vGeq
f yJG ?JG &xm;qGyJ JG Udk rm qkad u wpfO;D aumif;wpf
a,mufaumif;eefY r&yg/ olwpfrsK;d igwpfzHk avSmv
f ?Ydk qGv
J Ydk r&Ekid yf g/ tm;vkad &/ rSeyf ga&/
tm;vkad &/ ,if;vkad &tm;u Zmykid t
f m;av;/
nDnw
G af wtm;/ NyKd iw
f t
l m;/ tm;jyKvYdk avSmyf g,if/h wpfa,mufwpfrsK;d avSmef D
vkYd &ygzv
Ydk m;/ wufcsrnDvYdk &ygzv
Ydk m;/ tm;pku
d v
f Ydk qGyJ g,if/h tqGrJ nDau0g jzpfygzv
Ydk m;/
atmifygzv
Ydk m;/
tavSmn
f ?D tqGn
J rD &S m/ NyKd iw
f t
l m;eefY ? nDnw
G af wtm;eefaY vSmrf ?S qGrJ S Ekid af r
r[kwyf gvm;/ vltrsm;yg0ifa& atykid t
f m;upyfNyKd iyf w
JG u
d cGet
f m;oefrmrI?use;f rmBuchH idk rf I
tjyif pnf;vk;H nDnw
G af w pkaygi;f pGr;f &nfudk avh&[dpyD ga&/
,au]]usi}f } 0g.../ ]]usi}f } u0g ZmtusK;d ukd &ygav/
usit
f m;upyfyu
JG cEmuk,
d f BuchH idk o
f efrmrItjyif wpfO;D csi;f pGr;f &nf? ZG?J owd Udkudk
&[dpyD ga&/ vk;H csi;f jzpfywfp/D ZmtcuftcJrqkd BuBhH uchH jH zwfausmEf idk af &/ t&m&mukd jywf
jywfom;om;&ifqidk Nf z,
D iS ;f &Ja&/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
53
&ckdifom;BuD;pmay
54
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
a,Zl;eefY ,ifeefv
Y sif dk t"dym ,ftwlwjl zpfcsiaf vh jzpfEidk yf g,if/h aemufwpfcu
k usiyf rJG m
emrnfBu;D usio
f efwpfO;D OD; usiu
f ikd zf ?Ydk usiu
f iG ;f zkYd xGuv
f mAsmqkad u......
]]usm;aoQvma&? usm;vma& ...usm;..usm;}} vkYd a&mif;a&mif;owfAsm aMumfy;D
tm;yD;uwfaw r[kwv
f m;/ usio
f efudk usm;eefY wifpm;pGm wGUd &yga&/
wu,fvYdk usm;eef,
Y if vm;wrf;upyfenf;ukd tNcjD yKvYdk usijf zpfay:vma& qkad u?
at,ifvm;wrf;upyfenf;pGm Zmcg pvkaYkd y:vmpGma&mif/ &ckid f ;dk &m OmPfupyfenf;um;
[kw,
f ifv
h m;/ [kwcf au usiu
f ikd ef nf;xuf &S;D usAsm [deND y;D jzpf&ygz/Ydk
usief efyY wfoufvYdk vrkacsmif; q&mausmrf nf;\ 0d[u
&mZ0ifvuFmukd qufzUJG
qkad & &mZ0ifvuFm (q&awmf toQipf uEy g;u &pGmyg/) tyk'd f 113 rm]]...uajcrsm;jzifh
wD;um&pfjrnf? pnfig;rnfwnf;? oH&n
S [
f pfa<u;? pk;Hk a0;vsu?f vufayGUus,if? vk;H axG
usif ? a&vsiBf uKd iyf ef;? tpkrH rG ;f om;? [if;&efr&Sm;? pm;bG,rf sm;jzif?h xl;jym;rSe;f q....}}vkYd
wG&d yga&/
vufayGUus,if? vkH;axG;usif...
a,au 1979 ckESpf? 32-ESpfajrmuf jynfaxmifpkedrm wifqufujyca&
usi,
f rd ;f eefY ywfoufNy;D au usif ;dk &m orkid ;f aMumif;ukd zGiq
hf jdk y&mrmawmhau]]usif
[laom a0g[m&ukd (u)usm;(,ifusm;)eefY ,ifcek yf saH &Smifwrd ;f zrf;,lyeHk efw
Y al om upm;
enf;rS usm;,if? us,if? usi[
f l vnf;aumif;? (c) upm;orm;ESpOf ;D onf wpfO;D csi;f ?
um,pGr;f &nfjy&ef wpfO;D ukw
d pfO;D u zrf;yk?H a&SmifyjHk yefv;Hk yk?H wpfO;D u tuGu0f if
wpfO;D rSm tusvsio
f nfudk vsi?f usvsi?f usijf zpfvmonf[k vnf;aumif; t"dym ,fziG hf
qkx
d m;Muayonf}} qkAd em&D;xm;pGm wG&d yga&axm/ atwifjycsut
f &qkad u.......
(u) usm; ,if =us,if
=usif
(c) tusvsif
=usvsif
=usif vkjYd zpfygz/Ydk
1997-rm xGuv
f ma& okawoD OD;atmifvo
S ed ;f ]]&ckid o
f w
k tbd"mef}} pmtkyrf m
usit
f "dym ,fudk t*kyikd f zGiq
hf x
dk m;yga&/
usi/f wpfO;D ukw
d pfO;D ajrokYd tvsiq
f ;Hk uspaD tmif cs&ojzifh us,ifrS usijf zpfvm
onf/ wpfa,mufwpfvn
S phf D pdwBf uKd uzf rf;&Ny;D zrf;olu tcsuaf y;rSom olEidk if gEidk f
NyKd iMf u&onf/ ausm(od)Yk vufonf ajrmBu;D ESihf xdrv
d Qif I;H onf[\
l /
wpfO;D udk wpfO;D NrBD u;D okYd tvsiq
f ;Hk uspaD tmif cs&vkYd us,ifu usijf zpfvma&
qkpd mG udak wmh tjynft
h 0vufrcHcsiyf g/ ZmwGuq
f adk u usiq
f pdk mG a& ejyifrmtvsiu
f s&
a,mif cs&a&/ tvsicf sEidk af uyif Ekid af &vkYd rqkEd idk yf g/ NrBD u;D okYd tvsiu
f svm;wkid ;f
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
55
,if;vl;HI pGmrsK;d avhaomh r[kwyf go;D / usiyf nmrm NrjD yifoYkd vSt
J yd v
f yYdk pf&pGmrsK;d ? tcHusif
oefu tzrf;om;Nc;D rwifbJ tjyefypfvu
dk pf mG rsK;d wd [dyga&/
tzrf;usio
f efudk tcHusio
f efu tjyefypfvu
dk v
f Ydk bkid ;f ceJ pif;eDAsm/ tzrf;om;
I;H a&vkYd qkyd gzv
Ydk m;/ ejyifrm tzrf;om;tvsiu
f sauavhaomh tcHom;u tjyefypfvu
dk f
pGmjzpfvYdk tjyefxif&mS ;au tzrf;om;Ekid yf ga&av/
aemufwpfcg tzrf;om;u tcHom;ukd tdyyf pfypfvu
dk af w/ *Rr;f eefyY pfvu
dk af w/
tzrf;om; NrBD u;D rm tvsiu
f s,if?h aemufrS tcHom;u us,if/h a,avh tzrf;om;
ypfciG [
hf v
d Ydk ypfvu
dk pf mG / jyefvm;a&/ a,au tzrf;om; Ekid yf ga&,Si/hf
aMumom;? vufNrDBuD;eefYwkduf(xd)rdauyif IH;pGmrsKd;avhr[kwfyg,Sifh/ vuf
axmufvv
Ydk v
J Ydk ypf&pGmenf;wd trsm;Bu;D [dyga&/
vrf;pOfygwaD cwf?&ckid jf ynfe,fjynfo
h aYl umifpu
D xkwaf w]]jynfe,fjzpfpOforkid ;f }}
(yOrwGJ)]],Ofaus;rIu@rm}}...
]]....zrf;olcsdwf cHolu ajcxkd;&onf/ wpfa,mufESifh wpfa,mufvkH;Mu
vJomG ;aomtcg tay:vEl idk f atmufvl ;HI onf/ wlaeygu cHozl rf; zrf;olc&H onf/
..}}qkyd em &D;xm;yga&/
,if;,Sirhf mavh]]tay:vEl idk f atmufvl ;HI onf}} qkpd mG ckid v
f jHk ynfph rHk I r[dxifyg
a&/ tay:vjl zpfwidk ;f Ekid yf gzv
Ydk m;/ atmufuvl qkad uyif I;H yg,mvm;/
tzrf;om;? tcHom;kUd vkyyf idk cf iG phf nf;urf;eefY rwkid ;f wm&Asm,fvm;/ a,Ny;D au
]]cHou
l ajcxk;d &onf}} qkpd mG avhtqef;/ Zmqkv
d rdk eS ;f rod/]]wlaeygu}}qkpd mG avh Zmukd
ajymrSe;f r,Si;f yg/
trSeaf jym&auawmhcg]]tus,if}}qkpd mG ]]usi}f }jzpfvma& qkpd um;ukd vufuidk f
jyKAsm qG,
J t
l "dym ,fziG u
hf wfpmG vkYd xifjrifem;vnfryd ga&/
&rm0wDaw;uAsmrsm;(&rm0wDynmpm&? vSatmifa&T) pmtkyu
f ]]tm;upyf
wrf ; tjcif ; wd } } u@rm usif e ef Y y wf o uf a w uAsmwd u k d wG d & ygoD ; a&/
]]waygi;f wefc;l ? rk;d oHa,usL;
Owkwzef? &moDjyefau
oBueF v
f rSm? arcspaf u armifvu
dk f
xkdyGJwGif;rSm? ust,if(us,if-usif) wkdufar........}}
(ust,if o ef arMuif w ef - rS )
]]0guRwaf uyGrJ mS ? vlb
Y aHk uaomif;oJ
&ckdifom;BuD;pmay
56
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
rsm;qkHqifau? us,ifuGif;ar.......}}
(us,if uGif;ar usifxkwfaw rS)
]]ESujf zefcgav? rsm;pGmoJoJ
ausmif;wkid cf iG ?f NrrD vyfau
0guRwyf o
JG ?Ydk ra&G;auzl;a&mif
a,bkHcGifrm? usD;,ifwkdufar........}}
(usD ; ,if w k d u f a r-rS )
]]&GmwkaH u&m aomif;oJ? rsm;qkq
H ifau
&GmwGiv
f rl sm;? ustm;,ifav
ustifwkdufaw? xkdyGJv,fau
cg;aoQEUJG EUJG ? armifv;Hk &mrm
arQmu
f mMunhaf u? 0rf;enf;enf;ESi.hf .....}}
(ustm;,if ustif w k d u f y G J - rS )
at&rf;NAaJ 'o obm0yef;uAsmwdxrJ mS usief efyY wfoufvYdk ]]ust,if? us,if?
us;D ,if? ustm;,if? us,if}} qkAd em trsK;d rsK;d toHxu
G x
f m;pGm wGUd &yga&/
attok;H tEIe;f wda& usif a0g[m&ukd ud,
k f Udk a'oajymoHeefY zGUJ qx
dk m;pGmrsK;d
jzpfaMumif; xif&mS ;edeyf ga&/ usit
f "dym ,fa& attxuf a0g[m&wdu qif;oufajymif;
vJvmpGm r[kwfEkdif/
usifa0g[m&u edefAsm txufua0g[m&wdokdY ajymif;vm;pGmrsKd;&m jzpfygzkdY/
a,auus,ifu usijf zpfvma&qkpd mG um; tNccD idk yf gzv
Ydk m;/
q&mawmf toQipf uEd ? q&mBu;D armifAode;f kUd bufrmavh tcsuu
f svYdk usiaf 0g
[m&t"dym ,feefY ywfoufAsm,f xifjrifcsuaf wmif;cHMunfzh ;l yga&/
toQib
f &k m;u ]]usiq
f pdk mG z,fypfaw? usiyf pfaw(&Dzvm;ukd &Deefu
Y siyf pfaw
OyrmrsK;d eef)Y ypfcsvu
dk af w t"dym ,frsK;d jzpfEidk zf v
Ydk m;}}vkYd wGuq
f xifjrifcsuyf ;D cyga&/
q&mBu;D uawmhcg ]]usif qkpd mG usiAf sm[dzYdk xifa&}} vSw/f
q&mBu;D ,Si;f jypGmu ]]usiq
f pdk mG usiv
f nfa&? uRr;f usiaf & oabm/ &ckid rf m
vnf v nf y wf y wf v l u k d usif a oQ ( *sif a oQ ) vk d Y wif p m;ac:a0:uwf a wrvS m ;/
]]atolum;a0 usiaf oQ(*siaf oQ) rvm;,Si}hf } ,if;ykid af jymuwfawrvSm;}}
t*kyidk f a0zefwifjrifcsuf yD;czl;yga&/
usio
f efaoQ? usio
f efBu;D ? jynfusio
f ef
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
57
usiu
f t
dk aMumif;jyKvYdk usio
f efwd ay:vma&/
usiu
f idk zf t
Ydk wGuf cEmuk,
d f oefrmzkv
Yd adk &/ twwfynm? OmPf[d o
Hk ufoufeefY
avh r&Ekid /f tm;eefY OmPfynmukd 'Gew
f v
JG Ydk udik &f a& tm;upyfenf;wpf&yfjzpfaw/
,if;twGuaf Mumifh usiu
f idk af & vlpmG usiu
f idk ef nf;ynm? usijf cif;wdudk wwfuRr;f
zkv
Yd adk &ykid ?f uk,
d u
f m,avh txku
d t
f avsmuf oefrm0NzKd ;zkv
Yd ydk ga&/ a,eefjY zpfvYdk usif
ukid af & vlwpd mG tm;vk;H eD;yg; oefrmuwfaw/
a,Zl;eefo
Y l Udkudk ]]usio
f ef}}vkYd ac:uwfpmG jzpfyga&/ usiyf w
JG rd m usix
f u
G u
f idk af &
vl Zmvludk rqkd tm;vk;H odr;f usK;H vkYd ]]usio
f ef}}vkYd ac:yga&/
usiyf nmaumif;xd r<u,f0oD;? touft&G,u
f avhi,fEo
k ;D a&/ iGaD rmif;wef;
(ti,fwef) rm 0ifuikd cf a& taoQwq
d adk w ]]usio
f efaoQ}}vkYd ac:yga&/ ]]r*Fvmusi}f }
rm 0ifuidk af & tavaoQwad vh]]usio
f efaoQ}}wdygAsm,fa,/
yGt
J wGt
d BuKH avhrsm;? ynm&nfavh0? tm;cGeAf vavh axmifaxmifarmif;armif;
[de;f vkYd xD;vkq
Yd adk u ]]usio
f efBu;D }}vkYd qkEd idk yf ga&/ txl;ojzifh &TaD rmifwef;(yxrwef;)
usio
f efwq
d adk u]]usio
f efBu;D }} wdyif ac:uwfyga&/ (a'*kum; &TaD rmif;wef;usio
f ef
wdavh tvsiu
f ykid f Bu;D Bu;D rm;rm; enf;vmygAsm/)
]]usio
f efBu;D }} vkYd tac:c&H a& usio
f efa& usiyf aJG ygi;f rsm;pGm udik Af sm &TaD rmif;?
iGaD rmif;wd toift
h wif&h zl;&ygz/Ydk
]]jynfusifoef}} qkdpGmuawmh txG#ftxdwfygAsm,f/ usifoefBuD;wkdif;ukd
jynfusio
f efvYdk rqkEd idk yf g/ twwfynm yg&rDx;l jcm;jynfph o
Hk ?l cGet
f m;Avxl;jcm;zGUH NzKd ;ol?
owAd swx
d ;l jcm;ajymifajrmufo?l pdw"f mwfjrifjh rwf;dk om;ckid rf molrsK;d uk&d m]]jynfusio
f ef}}
vkYd ac:Eidk zf x
Ydk ifyga&/
]]jynfusio
f ef}}qkpd mG &ckid jf ynftESUH udk ywfvYdk usiu
f idk Af em&TaD rmif;wd trsm;Bu;D
&a& usio
f efrsK;d / yGrJ &G;D ? wmr&G;D vm;ukid 0f &hH aJ & usio
f efrsK;d / I;H yGeJ nf;Ny;D au Ekid yf rJG sm;&zk/Yd
y&dwo
f wftm;yD;rI tjynft
h 0[d&zk/Yd
yGw
J idk ;f rm emrnfBu;D vlord sm;a& usio
f efrsK;d jzpf&zk/Yd cGet
f m;eefY ynmt&mrm
jynfow
l pf&yfv;Hk u cs;D rGr;f av;pm;avmufaw? tHMh oavmufaw usio
f efBu;D rsK;d uk&d m
]]jynfusio
f ef}} ac:pmG jzpfyga&/
jynfol Udk Ew
I zf sm;u csrxm;avmufa,mif emrnfBu;D a&? tm;eefyY nmt&mrm
xif&mS ;a& yk*Kd vrf sK;d ygav/
]]jynfusio
f ef}} qkpd mG jynfou
Yl sio
f efygAsm,f/ wpfjynfv;Hk rSm xif&mS ;a&usio
f ef
&ckdifom;BuD;pmay
58
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
59
1/ jynfe,fjzpfpOforkid ;f (,Ofaus;rIu@)
2/ jynfaxmifpyk 0JG if k;d &m&ckid o
f cD si;f rsm;
3/ &ckid o
f w
k tbd"mef
(+) jynfe,fjzpfpOforkid ;f (yOrwG)J pm-33/
&ckdifom;BuD;pmay
60
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
61
avhwGd&yga&/
tcHom;wd\ ckcu
H muG,ef nf;wdu tzrf;om;\ ukid ef nf;wdxuf aysmufv,
G f
ekid yf ga&/ Ekid zf t
Ydk a&;ud&k m t"dutmkpH u
dk u
f wfpmG ygu;dk /
tzrf;om;\ ukdifenf;wdukd&m usifoefwdu t"duavhusifhwwfNyD;au
tcHom;\ ckcyH ?Hk umuG,ef nf;? jyefypfenf;wdudk avhusit
hf mkpH u
dk rf u
I tm;enf;wwfyg
a&/ a,Zl;eefY tcHenf;wdudk pepfwus azmfxw
k pf pk nf;oifyh ga&/
tzrf;om;\ usijf cif;? usiu
f idk ef nf;wdrm vufcsn;f oufouf ok;H vkyYd pfcsa&enf;
wd? NccD sn;f oufoufo;Hk vkYd ypfcsa&enf;wd? vufeefNY cu
D dk wGo
J ;Hk ypfcsa&enf;wd qkNd y;D
au tykid ;f ok;H ykid ;f cGjJ cm;yga&/
attydik ;f ok;H ykid ;f rm vufygNcyD gwv
JG yYdk pfawusiu
f idk ef nf;wdutrsm;qk;H yifjzpfyga&/
vufowfowfeefY qGzJ rf;udik w
f ,
G ef nf;wdrmavh enf;pepf[yd ga&/
armif;qG?J armif;vdr?f armif;owf/ armif;vT?J armif;jyef? armif;zGi?hf armif;xrf;?
*kyq
f ?JG *kyo
f wf? *kycf sK;d ? cGmwifpnf;? ikUH cg;zrf;(ikyzf rf;)? armif;owfcg;zrf;? armif;qGcJ g;zrf;
...,if;ykid ef nf;rsK;d pkH [dyga&/
NcDukdokH;vkdY ypfcsa& enf;pepfwdrmavhaomh NcDxkd;? NcDeif;? NcDayguf? NcDcsdwf?
NcjD ym;owf? Ncv
D rd ?f Ncu
D sp?f aygijf ri (hf aygix
f rf;)? NcaD umf? 'l;uef...enf;rsK;d pk[
H yd ga&/
vufowfowf? Nco
D wfowfu
f o
dk ;Hk vkYd ypfcsa&enf;wd/ tcHom; t&dyrf us? owd
rxm;rdcifrm jzKe;f ceJ jzwfceJ vQyw
f jyufypfcsEidk af & enf;wdjzpfyga&/ rsm;aomtm;jzifh
vufygNcyD g tok;H jyKuikd pf mG u rsm;yga&/
vufuidk w
f ,
G yf eHk nf;pepfwed efY NcaD ygu?f csw
d ?f vdru
f spyf Hk enf;pepfwu
d dk aygi;f pyf
yem usijf cif; usiu
f u
G w
f d ajymif;vJay:vmyga&/ jcm;em;a& usiu
f u
G w
f u
d dk &vmyga&/
at,Siu
hf J tzrf;om;usio
f ef\usiu
f idk ef nf; tjcif;? tuGuo
f abmw&m;tNccD yH gAsm,f/
tcHom;rmuawmh xde;f ukid ef nf;? ckcu
H muG,ef nf;? a,Smifxu
G f cRwx
f u
G ef nf;?
jyefcgenf;? jyefypfenf;eefY tjyefypfenf;wd [duwfyga&/ tjyefypfenf;qkad u tcHusio
f ef
kUd twGuf vQK0d u
S cf ufceJ ufeaJ & ynmwpf&yfyifjzpfyga&/
atavSmufqadk u usiu
f idk ef nf;\ tNccD o
H abmukd &dyrf ad vmufyg,if/h
tcGit
hf cgoifah u usiu
f idk ef nf;wdtaMumif;udk tus,
k w
f 0ifh ,Si;f jyEkid af ,mif
BuKd ;pm;Munhyf garvkYd ...../
ckdifausmf(Oya')
20-10-97
&ckdifom;BuD;pmay
62
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
63
pEm?avmif;&dyo
f mwGi?f aysm&f mwpfaMumif;? arkUdrmS av?azmftaygi;f eef?Y qefarmifaxmif;a&}}
omjcif;uAsmrsm;onf xD;ok;H eef;ok;H awmf0iftqifrh o
S nf aus;vufuAsmrsm;
tjzpf wGiu
f s,pf mG ae&m,lvmcJo
h nf/
&cdik jf ynfow
l EYdk iS hf jynfow
l \
Ydk rdcifrsm;? EIww
f uf&&G t
G m;&yg;& oDqMdk u? uav;
acsmMh uonfh aw;uAsmrsm;rSm omjcif;oH? omjcif;uAsmrsm;uom vTr;f rk;d aecJo
h nf/
uav;oli,frsm;\ yg;pyfzsm;wGiv
f nf; omjcif;oH? vli,fv&l ,
G w
f Ydk yg;pyfzsm;wGif
vnf; omjcif;oH? vlBu;D ykid ;f ? t&G,w
f iG v
f nf; omjcif;oH ponf ponfjzifh omjcif;oHrsm;
&ckid jf ynfae&mtESUH tjym; ae&m,lcMhJ uonf/
uav;oli,frsm;? uav;rdcifrsm;? omacsm&h if; &Gwq
f Mdk uonfudk ,mOf;omjcif;?
vli,fv&l ,
G w
f Ydk yg;pyfzsm;wGirf l (txl;ojzif)h rde;f uav;i,frsm;\ yg;pyfzsm;wGirf l
aus;vufaw;omjcif;? vlBuD;rsm;tzkdYwGifrl Ak'0ifjzpfpOfawmf omjcif; a[mpmrsm;
vTrf;rkd;cJhonf/
ntcg vomomwGif vlrsm;pka0; omjcif;a[monfudk aus;vufawm&Gmrsm;
wGif pka0;em;axmifavh&cdS MhJ uonf/
&ckid w
f w
Ydk iG f ]{jcif;? wrf;jcif;? tefjcif;? omjcif;? aw;jcif;? wk;H jcif;? [efjcif;?
okid ;f jcif;? vGr;f jcif;? ewfjcif;? yef;wsm;jcif;? ipnfjcif;? yifu
h jl cif;}...ponhu
f AsmtzGUJ tEGUJ
qkid &f m ]tjcif;}trsK;d rsK;d &So
d nft
h euf ]omjcif;} uAsmtzGUJ tEGUJ rmS jynfoEl iS hf teD;pyfq;Hk
tzGt
YJ EGUJ yifjzpfaeayonf/
xkaYd Mumifyh if omjcif;uAsmrsm;onf &ckid w
f \
Ydk xl;jcm;aom vuPmaqmifaom
(Characteristic)tzGUJ wpfcjk zpfaMumif; ynm&Siw
f Ydk qkcd jhJ cif;jzpf[efwal yonf/
&ckid w
f Ydk tapmqk;H awGUc&hJ aom omjcif;uAsmrSm ajrmufO;D acwf? rif;Ambk&if
(aumpm 893-915)vufxufu ynm&St
d rwf 0drv zGUJ qcdk ahJ om owxmEk? aumfumEk
ponft
h EkZmwfzYJG omjcif;rsm;jzpfonf/
ynm&S0d rd vtjyif aemufxyfawGU&aom omjcif;pmqkrd sm;rSm pmzwfwwf OD;'k;d a0?
avmurmefatmif q&mawmf? uif;q&m? 0g;ausmif;q&m? q&marmifomatmif? q&m
armifa,mufau? opfuwk;d q&m? q&meE? q&mxGe;f vS? wefc;kd q&mxGe;f ? &Gmacsmif;Bu;D
q&mOD;atmifxeG ;f ? omcsr;f OD;z polwjYdk zpfMuonf/
ppfBuKd acwf xifay:co
hJ nfh pmqkrd sm;rSm wefc;dk q&mxGe;f ESihf q&mOD;atmifxeG ;f wkYd
jzpfMuonf/
,if;q&mrsm;\ omjcif;pmrsm;um; &ckid w
f EYdk iS hf omjcif;a[mpmrsm; uGi;f qufrjywf
&ckdifom;BuD;pmay
64
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
atmifaqmif&u
G af y;Ekid cf o
hJ nf/
tqkyd gpmqkrd sm;onf Zmwf0wKrsm;ukd omjcif;a[mpmrsm;tjzpf a&;zGUJ cMhJ uonf/
wpfO;D rSwpfO;D okYd ykaYd omarwmpmrsm;ukd omjcifuAsmrsm;jzifh a&;ykcYd MhJ uonf/
okaYd omf trnfrod pmqkrd sm;\ ,Of;omjcif;ac: aus;vufaw;uAsmrsm;ukv
d nf;
aus;vufrsm;wGif &Gwq
f Mdk uonfudk Mum;cJMh u&onf/ aus;vufaw;uAsmrsm;rSmom
jcif;wku
d av;rsm; jzpfavonf/
omjcif;uAsmrsm; yg'jcm; av;vk;H oD um&ef,&l onf/ um&efudk yg'jcm;aumuf
,l&onf/ avhvmMunh&f m wpfyg'jcm;? ESpyf g'jcm;? ok;H yg'jcm;? av;yg'jcm; um&ef,x
l m;
onfudk awGU&avonf/
ykpH (H 1)wpfyg'jcm;
vufaumuf]Muyf}? uk,
d o
f ZifrmS )
qifum]0wf} au...?
(wpfyg'jcm; MuyfEiS 0hf wf um&ef,x
l m;)
ykHpH(2) eSpfyg'jcm;
&efppfatmif]jrif} (NraD Z,sKaH v? Nrb
D rk d )
aAm"d]yif}0,f....
(ESpyf g'jcm; jrifEiS yhf if um&ef,x
l m;)
ykHpH(3) okH;yg'jcm;
t&d,m]ppf}? (ok'jd zLpif?
jrLrwifav? rQirf oef;au)
pGrf;r]npf}bJ.....
(ok;H yg'jcm; ppfEiS hf npfum&ef,x
l m;)
ykHpH(4) av;yg'jcm;
r,fx;DG r]&Si}f (pufbo
Hk mau?
tdy&f mwGi;f rSm? i;f i;f odro
hf rd hf
wpdrphf rd ahf u) csr;f pdrhf ]0if}a&....
(av;yg'jcm; &TiEf iS 0hf if um&ef,x
l m;)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
65
&ckdifom;BuD;pmay
66
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
ajym]a[m}jcif;&m....(,m;? a[m)
* trlt]&m}? rdrm]om}ukd
jrif]ac:}umv....(&m?om?ac:)
* rsuEf mS awG]ode}f ? ykP] rde}f okYd
pk]Hk nD}vSy...(ode?f rde?f nD)
um&ef\vGwfvyfrIukd &,lNyD; toHum&efjzifh xdef;uma&;zGJUMujcif;yif
jzpfavonf/ if;jyif omjcif;uAsm&Snrf sm; pyfq&dk m wpfqufwpfpyfwnf; pyfqjdk cif;rjyK
bJ tykid ;f cGu
J m pyfqMdk u&avh&o
dS nf/
xkdtcgrsKd;wGif tcsDykd'f? tcsykd'frsm; &Sdwwfonf/ tcsDykd'frsm;wGif (6)vkH;? (5)vkH;?
(4)vkH; csDxm;onfrsm;ukd awGU&NyD; tcsykd'frsm;wGifrl vuFmcsDenf;? &wkcsenf;rsm;jzifh
"avh? tqk;H owfavh&o
dS nf/
xkt
Yd wl tcsEiS hf tcsu
D ;l &m taMumif;t&mpum;vk;H ukd qufpyfu;l ,l csw
d q
f uf
xm;aMumif; awGU&jyefavonf/
(tcs)
vifocifEiS ?hf wkid yf ifajymau
oabmMunfjzL? MunfjzLaom0fav/
(6-vkH;csD)
oabmra,MunfjzL? pdwcf si;f wlau
tvr@myf.....?
(tcs)
rdeaYf bmfaxGjym;? rde;f vDjim;au
yvTm;*kPrf mef? wif;wif;wnf;av/
(5-vkH;csD)
yvTm;a,*kPo
f ?H rde;f vDjyefau
udk,f&Hawmfwyf.....?
(tcs)
rwfawmf0efw?Ydk apmifzh efom;ESihf
xm;Muonfav....?
(4-vkH;csD)
xm;MuvDav? xko
d nftcg
orD;awmfvQif......?
&ckid o
f mjcif;uAsmrsm;ukd avhvmaomtcg pma[mq&mrsm; pma[mEkid &f ef Zmwf?
edygwaf wmfzUJG omjcif;uAsm&Snrf sm;? 'ef;pD;ykcufvo
JT nft
h cg oDqMdk uonfh ,mOf;(,kid ;f )
omjcif;wkrd sm;? xif;cGw?f [if;&Sm? ig;zrf;? qefarmif;eif;onft
h cg qko
d nfh aus;vuf
aw;omjcif;rsm;ukd awGU&onf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
67
&ckdifom;BuD;pmay
68
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
69
ausmu
f mul;ESihf ezl;yg;jyif? ausmESi&hf ifrmS ? oZifeG yYf iG ?hf rsuaf rSmifwefrmS ? uk,
d [
f efvsau?
rdef;rusufoa&/
unmarrSm? paejrif;jzL? vkavmuDrmS ? a*:&u
D sL;ESihf ikzH ;l vnf;qif? Eka&T&ifrmS ?
Ijrifrcrf;? vSrsK;d pkaH v? ,OfyzHk rf;vk?Yd jreef;awmol? armifch spo
f rl mS ? rxlryg;? ao;oG,o
f ,
G f
ESi?hf EGUJ onfcg;rSm? tom;ta&? vSoufa0rSm? vufajcNzKd ;opf? ajEE iS ?hf vGeaf jyjypfv?Ydk
k;d qpfrwif? jypfrjrifatmif? But
H ifn
D w
G ?f aiGawmifNyKd av? raemfewfo?Ykd oQw& tvk/d
pmjyTef;ESifh? usrf;tvkdav? rykdravsmh? vSyrsufESm? vpMumav? xGef;yaom
tvm;? rsupf NyKH ;csK?d trlyrdk mS ? vlysKt
d rsm;? lygu
Hk ?dk jrifwek jf im;vk?Yd aZmb0ifc?Hk pdwt
f mkrH mS ?
wlpaHk &mvk?Yd wpfaqmif;NcKH Asm? aygi;f vkcH sipf w
d ?f umr*kPaf v? tmk[
H w
d v
f ?Ydk ,kb
d rd wwf?
&aohysaH v? psmefBuKd ;jywfatmif? ewfrrd ae? armifch spo
f al v? vlruatmif? vSawmhonf
av....vSawmhonf/
txufyg uAsmrsm;onf rde;f rom;wpfa,muftm; b,favmufxd vSyonf/
b,favmufxd rufarmp&maumif;\ qkw
d mukd pum;0gyef;? ik;H yef;? oZifyef;? Mumyef;?
pEmvrif;? ewforD;tvm; ponfrsm;jzifh wifpm;qkx
d m;um tvSw&m;\ &ruyf rHk mS
psmef&onhf &aoh? &[ef;rsm;yif psmefwefc;dk avsmu
h swwfaMumif; o*Fg&,&oajrmufatmif
zGJUqkdxm;onf/
r qkd
arvGr;f a&um? ysKad csarmifav? pum;wpfceG ;f ? a&S;uoef;Asm? ar;prf;vwfr,f?
Zm&yf&mG au? Zm&Gmua&mif? ,if;vlacsrmS ? &GmXmeuk/d ajymayvwf? cspaf warmif? emrnf
vSukdvnf;? ajymayvwf/
uAsmrsm;onf rde;f uav;u a,mufsm;ysK\d &GmESihf a,mufsm;ysK\d trnfudk
ar;um; oDu;Hk zGUx
J m;aom uAsmjzpfonf/
usm; qkd
a&Tem;awmfav? ZD0SgvSnhfAsm? wnfhwnfhem;axmif? arcspfarmif &GmXmaeukd ?
ajymjyc,r,f? aAm"dav;yif? uefav;axmifrh mS ? aphwidk ;f Buv
J Ydk ? ayguw
f idk ;f &Siaf u? vdyw
f if
&yfu? tvSo?l [ef,el rf;au? ode;f 0if;armif&m/
r qkd
trd&ife? tb&ifrmS ? wifumrerf;? ysKad cs&ifrmS ? wifumerf;au? ode;f 0if;armif
&ckdifom;BuD;pmay
70
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
av? uk,
d &hf yf&mG ? ud,
k &hf mG xufrmS ? arxufomau? t&myef;ukd ? rvSr;f vDauh? oQyw
f &m
uk?d tdrrf mS xk;d Asm? k;d k;d eDv/D
usm; qkd
armifcspaf w? jzLykv?J oufcrJ av? arvGr;f a&au? ode;f 0if;armifrmS ? t&mvludk
? a&Tyk v
f yk ?f usKyf yk jf rifa&? cspaf waruk?d usKyu
f v
dk yk ?f a&Tyk jf rifa&? u'kpYd rd Af sm? pk;d &ifaESmif;
vk?Yd raMumif;Muauh/
r qkd
eartMum;? armiftMum;rSm? zsurf mS ;aomol? xufaumif;uifrmS ? psmef&wm;e?
pHpm;ygv?D vm;vD&mrSm? q&m[kvnf;? [dw&f ygv?D vm;vD&mrSm? eD&musAsm? ewfrygv/D
usm; qkd
armifvGrf;a&um;? ysKdcspfare? aqmifbkHv,frSm cspfzG,fajymvkdY? cspfaZmtmkH?
armifarpkaH u? csp[
f ek Bf u;D vS? ESpw
f &mav? opmavmif;vk?Yd raygi;f &yg? aMumif;puHenf;?
arESiahf rmif? Mum;vlcv
JG ?Ydk uG&J a&vm;/
r[kwaf wum;? a0Sba0? a0Sb0cg? vlwumuk?d v'gyn
k ? ESpOf ;D pkaH v? jyKwMHk uvk?Yd
y&apwem? 0efwkdcvkdY? uGJ&a&vm;/
wu,frck s? r[kwu
f vnf;? yD,arwm? vGew
f &mav? wPSmrufarm? tMuifo?l
vlr,m;e? jypfrmS ;vkv
Yd m;/
r qkd
arvGr;f a&au? ysKad csarmifav? pdwt
f vked ? a'grvkad u? rmefuadk vsmAh sm? awmhajym
ur,f/
usm; qkd
armifvrG ;f a&um? ysKad csmarukd ? pdwt
f vkEd iS ?hf a'grvkad w? rmefuadk vsmAh sm? awmh
wifru? rjzpfzaYdk &;? jzpfzaYdk &;uk?d aqG;aEG;csi&f m/
r qkd
pum;wpfceG ;f ? a&SUuoef;Asm? ar;prf;vwfr,f? rjzpfzaYdk &;? jzpfzaYdk &;uk?d aqG;aEG;
a&cg? ud,
k rhf mS tMuif? toQi[
f u
d ? acgi;f qHyifu?dk oefo
Y efNY z;D Asm? cGiyhf ;D &Jvm;/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
71
usm; qkd
cspaf warrSm ? ud,
k rf mS [dv?Ydk xifrad &vm;? cifyeG ;f vsme? a&;pm;vsmav? armifrmS
r[d? um,qkad u? armifu,
kd v
f ;Hk rSm ? acsmwdw&d m? toQiahf rhv?l yef;oulrmS ? vloel wG?d
ysKdacsarmif? vma&vrf;rSm ? jypfr[dyg/
r qkd
t[kw&f mau? rSeyf g,ihv
f m;? ykvif;jzLrSm? &Dux
dk nfyh idk ?f ZDwnfjh rifa&? yGi
hf
dk Edk iS hf
ysKad csarmifudk ? a[r0ef? Ekid if aH wmrSm? ewfvnf;,l? vlvnf;ok;H au? jrwfyef;uk;H ykid /f
usm; qkd
armifvrG ;f a&au? ysKad csarav? ,if;ykacsrmS ? tHu&dk UJG Asm? uJ&h UJ a&vm;? vGr;f rajy
au? ysKad csarav? wpf&mG olav? jzLykvJ oufcaJ rav? vGr;f rajy? ysKad csarmifum;?
a[r0ef? Ekid if aH wmrSm? ewfvnf;r,l? vlvnf;raumufaw? yef;ajcmufb;dk &m/
r qkd
arvGrf;a&au? ysKdacsarmifav? t[kwf&mau? rSefyg,ihfvm;? arr,kHau?
'dwx
f u
Hk sr;f uk?d xrf;0Hzh v
Ydk m;/
usm; qkd
arr,kaH u?'dwx
f u
Hk sr;f uk/d armifxrf;jyr,f? yGi
hf
dk adk v? ysKad csarmifrmS ? r[kwf
umrkwo
f m;? rkwo
f m;qk?d xkpd um;uk?d armifajymrSm;aomf? xufaumif;uifu?dk vuf;dI
xk;d au? rk;d BuKd ;ypfp/D
r qkd
arvGr;f a&um? ysKad csarmifav? eartMum;? armiftMum;rSm? zsurf mS ;aomol?
xufaumif;uifrmS ? rk;d &dycf yhJ idk ?f rJrjJ zpfv?D xufaumif;uifudk ? vuf;dI xk;d au? rk;d BuKd ;
ypfv?D tyifrmS ydik ?f eDyo
l wfv?Ydk &yfapmufov
D /D
armifjyefz&Ydk m? u'kpYd rd ?f pk;d &ifaESmif;vk?Yd raMumif;Muauh? armifvrG ;f a&um? ysKad csar
uk?d tcgveG o
f BueF u
f sL;au? wef;cl;vrSm? a&Tem;oQief ? tzoQi?f wkid yf ifNy;D au? cspaf war?
armifoufxm;uk?d atmifazmufvmr,f? acgi;f qHyif? oefo
Y efNY z;D vk?Yd aumif;aumif;eDv/D
txufyguAsmrsm;onf a,musmf ;ESihf rde;f rom;wku
Yd uk,
d v
f cdk siw
f t
hJ aMumif;
&ckdifom;BuD;pmay
72
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
t&mwpfcu
k dk wifpm;qkx
d m;Muaom uAsmrsm;jzpfMuovkd ,ckqx
dk m;Muonfh uAsmrsm;
onf b,fpmtkyx
f u
J b,foq
Yl u
D twk,q
l x
dk m;Muaom uAsmrsm; r[kwyf g/
rdru
d ,
dk u
f dk pOf;pm;awG;ac: qkx
d m;Muwmjzpf\/ uAsmrsm;ukd Zrf;oDcsi;f vkYd
vnf; wpfrsK;d ? Zrf;uAsmrsm;[kvnf; wpfrsK;d ac:wiG Mf u\/ uAsmrsm;ukd wpfa,muf
wnf; vkH;csif;oufoufqkdwmenf;\/
rsm;aomtm;jzifh wpfa,mufEiS w
hf pfa,muf t,Sut
f wifqMdk uwmrsm;\/ pma&;
olvnf; i,fpOfu rde;f uav;awGEiS hf qkzd ;l yg\/ odyrf uRr;f usiaf wmhtqk;H wGif rde;f u
av;awG&UJ Zrf;uAsmjzifh trsK;fd rsK;d ajymcH&um vltv,frmS t&Suu
f cJG &hJ yg\/
uAsmrsm;qkad epOf pdwq
f ;dk vkrYd &yg/ pdwq
f ;dk &if wpfzufom;u tvGet
f xif
ao;um tok;H rusaom vl&mpm&if;0ifomG ;&\/
&rf;NAu
J Re;f wpfciG rf mS rk;d OD;uscsed f v,fxeG cf sed Ef iS hf aumufpu
kd cf sed rf sm;rSm awm
awmifwpfciG v
f ;Hk Zrf;uAsmoHawGEiS hf qlnaH eonfrmS tHMh op&myif/
EGm;ausmif;om;awGu wpfrsKd;? xif;acGwJholawGuvnf; wpfrsKd;? ysKd;pkdufwJh
vkrH ysKad wGu wpfzq
Hk o
dk vkd aysmpf &mtoHawG wu,fu
h kd [if;[if;nD;vsu/f
tb,fodkYyif qkdapumrl uAsmrsm;taMumif;ukd pma&;olavhvmrdorQ
avhvmcJ&h ayr,fh pwifay:ayguv
f maom ckEpS Ef iS hf tb,faMumifh pwifjzpfay:vmcJo
h nf
ukrd l avhvmzkYd r&cJyh g/ okaYd omf uAsmrsm;onf acwfO;D ? acwfv,f? acwfaESmif;xJ
rSm acwfvnfyidk ;f rSm jzpfay:zv
Ydk nf; rvG,u
f /l
acwfaESmif;ykid ;f rSm r[morwrif; vufxuf &mZ0if\ aemufq;Hk ed*;Hk csKyaf om
tcsed rf mS wkid ;f jynf\ rNird rf oufraI Mumifh okawoDawG avhvmvkYd r&Ekid af tmif &ckid jf ynf
usq;Hk oGm;&wmaMumifh zkzd &Jt;dk uGt
J rd u
f yJG rm jzpfomG ;&wmESihf &ckid &f mZ0ifBu;D xJrmS yif
xnfha&; rykdifEkdifMuwmaMumifh uAsmrsm;onf acwfaESmif;ykdif;rSm ay:aygufum
wpfa,ufEiS w
hf pfa,muf OmPf&nfOmPfaoG;ukd prf;oyfajymqk&d muae Zrf;uAsmrsm;
jzpfomG ;&wm[k ,lqajymqkMd uwmukd axmufMunh&f if; Zrf;uAsm\twdwaf Mumif;ukd
edrw
d af vmif; azmfjyvku
d &f jcif;jzpfonf/
armifa&Tvyd (f vdw if)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
73
vuFmzwfI cHpm;rI
(u) vGrf;ukdif;vGrf;cuf? vGrf;&Gufzl;rkH
(1)
vGr;f ol&Y ifrm ayguaf &muf&iS o
f efca& tvGr;f yifUdk yifpOfa&jrifrh m;vDp?G jrifrh m;
aom tvGr;f yifpnfwiG f tvGr;f ukid ;f ? tvGr;f cufUdka& vGr;f aumif;xref; [Deu
D wfaw?
xkt
d vGr;f ukid ;f ? tvGr;f cufUdk rm tvGr;f &Gut
f pDt&D? vGr;f zl;vGr;f rkH Udk pkn
H n
D eD ef?Y
vGrf;zl;rkHrS vGrf;yGifh0Dvsuf? vGrf;oD;kdUoD;vwf? &ifhvmrSnhfvmuwfawtcg
tvGr;f pkpH mG ? tvGr;f urma&? wrf;wp&mykad umif;vma&/
vGr;f oD;rSn<fh uv
D ?Ydk vGr;f pdudk >ccD svu
dk af wtcg? tvGr;f yifopfUdk a&/ tvGr;f awm
ukd zefqif;&ef? ayguaf &muf&iS o
f efvmuwfjyefa&/ wmul;trD? vGr;f &moDav/
pmqkad & okv
Yd Qif jI rif? okv
Yd Qiaf wG;od? cHpm;rdc? vGr;f wovsu?f &ifraS 0'em? rajz
omukd ? yDvmT xufrm? tu&mjzif?h pmwif&;D om;cyga&/
]]ode;f uefred w
f iG ?f q,fEh pS cf iG w
f iG ?f vGr;f yifpnfjrif?h Mum&Snw
f mtul;? waygi;f rif;
vGi?f &Guu
f siaf wmifvjD rL;u? NyKd uo
f ,
G Ef pl ;D oG,jf zm? rwwfomcD? xGx
D u
DG ?dk Munhv
f D
orQomwnfh}}
at'D 7-&mpk? jynfa0omvD\ tdr&f rdS zd &k m; ok0Pa'0D apmjynf
h adk & atykid cf pH m;
rdv?Ydk atykid &f ;D zGUJ yaHk zmfca&/
vGr;f jcif;ukd oDzUJG ? tvGr;f zGUJ Udk onf? vGr;f zG,t
f wdyifwnf;/
&ckdifom;BuD;pmay
74
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(2)
]]&ifrmS a0'em? rajzomvQi?f uAsmzcif cGiv
hf w
T yf g}} qkcd a& uAsmwpfcu
k dk ausmif;
eDpidk u
f zwfcI zl;a&/ uAsmvuFm tEkynm[la& a0'em a&mifjyef[yfcsuf jzpfaw/
pmqkw
d idk ;f a& cHpm;rIudk um&efeefY &ufjc,fAsm,f vuFmtjzpf zefw;D cuwfaw/
ajrmufO;D acwf obm0 pmqkt
d ausmt
f armf OumysaH & rdrd Udk yidk q
f idk x
f m;aom
awmawmifobm0udk vGr;f zG,t
f jzpfozD UJG czl;a&/
]]a[rmefuek af jymif;? vwaygi;f onf? csr;f aqmif;EGu
D mv? waygi;f rif;vGi?f &Guf
usiaf wmifvx
D u? <uu
D syifwum? zl;&pfEak qmif? oDu;Hk a,mifo?Ydk ajcmufa,mifprd ;f a&T
jzmvsu?f IcaD omf vGr;f zG,w
f ?d oD;yGiw
hf um? yifwidk ;f rSmvQi?f csed cf gtnDo
dS ?Ykd Munho
f &Gd
vGr;f atmifzef? &Gwu
f siq
f w
G >f c?D waygi;f vDwu
dk jf yefu? uk;H oD[efyrHk jcm;? mpdr;f &Gw
D ?l
iGDwlyef;<uufem;wnf;....}}
pmqkad & ]]q,fEh pS &f moD&wk}} ukd zGUJ o&D if;u vGr;f qGww
f orIudk zk;H zdr&? kyv
f ;Hk
<u&G ykHazmfca&/ waygif;vtm;? cHpm;rIjzifh? pmEkvuFm? tvGrf;pm? zGJUqkduwf&mrm?
pmqkdESpfOD;kdUa& tjrifcsif;rwl? cHpm;rIcsif;rnD? uGJjym;cuwfvDa&/ xkdYaMumifh &D;zGJUrIwd
uGjJ ym;ca&/
a0omvD pmqko
d Qiu
f ]]Mum&Snw
f m tul;? waygi;f rif;vGi?f &Guu
f siaf wmifvjD rL;
u? ...}}[k zGUJ qcdk a&/ ajrmufO;D pmqk&d iS u
f m; ]]csr;f aqmif;EGu
D mv? waygi;f rif;vGi?f
&Guu
f siaf wmifvx
D u? zl;&pfEak qmif;? oDu;Hk a,mifoYdk ....}}[l oDzUJG ca&/ ajrmufO;D
pmqko
d Qiu
f m; ]]csr;f aqmif;EGu
D mv? waygi;f rif;vGi?f &Guu
f siaf wmifvx
D u? zl;&pfEk
aqmif? oDu;Hk a[mifo.Ydk ...}} [l oDzUJG cyga&/
tvGr;f vuFm? tvGr;f pma&? vGr;f &moDudk trSjD yKum rG;D zGm;oefpY ifvmpNrjJ zpfaw/
aMomf ...tvGr;f [lorQum;? vlom;kUd ? OD;ykid yf pn;f yifwum;/
(3)
tvGr;f pmqkad & tvGr;f bGUJ udk oDzUJG a&cg? ywf0ef;usiu
f dk rsujf cnfjzwfrxm;cyg/
,if;0ef;usi?f rsujf cnfjzwfrxm;cyg/ ,if;0ef;usi?f ,if;obm0? ,if;&moDUdk aMumifh
tvGr;f &oa& ykd yDjyifvmwwfaw/ &ckid pf mqkad & &cdidk 0f ef;usif Bu;D jyif;vmvwfaw/
&ckid 0f ef;usirf m EG,cf sKzd ;dk acgi?f k;d rawmifwef;u wpfzuf? tjcm;wpfzufrmS um;
vIid ;f *,ufo?H wnHn
h hH Udk vTr;f rk;d xm;a& yifv,fjyifBu;D / ,if;yifv,fjyifeefY ,if;k;d r
tMum; csr;f Nrad ysmyf g;pGm eDxidk v
f mvwfaw pmqko
d Qiu
f a'ykid v
f rG ;f wcyga&/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
75
]]onf;wGif ra,<uv
D ?k av;rsuEf mS ukd r,farQmf u
I ? 0rf;Ek0rf;yg;? 'DvidI ;f oH
av? nH*,ufau? ,ufaomaomeef?Y thMHh opzG,?f tajymus,af u? yifv,fe'D? vIid ;f
csDcsDeefY? rIdif;&Dysys? wjrjrau? urf;prjrif/ oQpfcGifwkdif;u? rIdif;rIHqifysm? rif;vGif0kdif;tkH?
jrLck;d csKaH u? tAKeaf qmfE;dk ? &Dv[mav? oD'g;dk rSm ? rk;d oHvo
D ?H vIid ;f *,ufau? ,ufwuf
oHeef?Y awmfov
H nf;usL;? 0ga,mrnfav? awmifvjD zL;vk?Yd arQmf w
I idk ;f yif? azmfuo
JG l Udk ?
vGrf;rIqifa&....}}
pmqkd wef;ck;d q&mxGe;f \ ]"r0Zd ,}omjcif;u tvGr;f vuFmjzpfyga&/
a' pmqkyd idk ?f pmqkd uif;q&monfvnf; rdrad 'o uRr;f &rudk wovGr;f qGwpf mG
vuFmzGJUqkdcyga&/
&Snv
f sm;umv? uRe;f &rudk ? wwl?l ESi;f tltEl iS ?hf rif;ul;rnif;? rkeu
f if;wGv
J ?JG
wykw
Yd w
JG iG ?f vGeyf rJG rS?D &moDomarm? us;D MuufawmESi?hf OMooHiS ;f ? tvGeyf si;f cJ}h }
uif;q&m\ tvGr;f pmrm wykw
d v
JG &moD obm0oD;ESw
H jd zpfuwfaw rif;ul?
rnif;? trkt
H uif;kUd wGv
J u
JG sejD cif;ukv
d nf; rusev
f u
dk pf cd yg/
&ckid f Udk &moDyaJG wmfjzpfaw vGeq
f yJG JG (wykUd wv
JG ? &xm;yG)J ukd rrScD aMumif;ukv
d nf;
cserf xm;cyg/ &moDiu
S w
f jd zpfuwfaw us;D MuufawmjrnfoeH efY vGr;f iSuOf MokUd vGr;f
armoHwu
d v
dk nf; rdrxm;cyg/
rdrd0ef;usifrS wGdorQ [dorQkdUukd rdrd&&? wdwdusus? xdxdvSvS zGJUqkdca&
uif;q&m\ twwfynma& tHMh otm;uswyk p&myifwnf;/
(4)
rdro
d nfvnf; vlom;yDy?D vGr;f wwfvaD &/
rdrdonfom pmEkuAsm? tvuFmorm;wpfa,mufjzpfcygoQif]]tvGrf;&wk?
vGr;f pmEkUdk? vGr;f ol&&DT if? vGr;f &dyx
f ifc? vGr;f yifpnfjrifh ? vGr;f ukid ;f qifv
h su?f vGr;f &Guzf ;l rk?H
vGr;f yGiphf aHk &? vGr;f bk"H vd? vGr;f iGid edG ef.Y ...}}[lvnf;aumif;/
]]vGrf;ukdif;vGrf;cuf? vGrf;&Gufzl;rkH? vGrf;onfbkHrS? wrf;w,ovsuf?
vGrf;p&SnfNyD;? vGrf;oD;rSnfh<uD? vGrf;pd>cD? vGrf;iGD0d0d? vGrf;&moD}}[l vnf;aumif;
zGJUqkdcsifyga&/
&S;D tvGr;f pmqkw
d pfO;D \ tvGr;f ukd zGUJ qadk & tvGr;f bGUJ wpfyidk ;f wpfpvnf; *kxd
&ifxJ pGv
J rf;eDwek ;f jzpfaw/
&D;zGJUuwfawcwfumveefY pmqkdemrukd rdefYaysmufvm;ca&twGuf tm;rvkd
&ckdifom;BuD;pmay
76
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
77
(2)
&ckid f Udk a& NrKd Ujyudx
k uf aus;vufudk ykd ykid q
f idk cf yga&/ aus;vuf\ pdr;f jrawm
awmif Nird ;f Nird ;f csr;f csr;f obm0a& &ckid f Udk \ ESv;Hk om;jzpfyga&/
,if;&ckid o
f bm0eefY ywfouf q&mpHausmx
f eG ;f u ,if;pmtky?f pm(149)wGif
]]&cdik o
f bm0 tzGUJtEGUJrsm;a& &ckid t
f "dym ,fudk aqmifa&/ &ckid o
f bm0tvStyukx
d if[yf
jya&/ &ckid o
f bm0um; &ckid yf o
D a&/ &ckid t
f rdtb jzpfaw/ &wemok;H yg;jzpfaw/ teaEm
teEig;yg;jzpfaw}}[k qkx
d m;yga&/
q&ma& yuwdt[dw&m;ukd yuwdtjriftwkid ;f &D;om;xm;jcif;jzpfyga&/ ,if;
obm0\ oGeo
f ifraI Mumifh &ckid o
f m;kUda& k;d r\ckid rf ma&pdw"f mwf? yifv,fvidI ;f kUd\ rqkwf
repfaom tm;rmefow/d pdr;f pdr;f vef;vef;? pkpd jdk ynfjynf awmawmifUdk \ Nird ;f csr;f tD;jr
aom ADZkUd udk ykid q
f idk u
f wfjcif;jzpfyga&/
,if;aMumifh ]]obm0uyD;tyfaom &ckid pf w
d "f mwf wnfMunf&ifu
h sujf cif;? &J&ifh
jcif;? vGwv
f yfru
I dk jrwfE;dk jcif;? &Tiv
f ef;wuf<ujcif;? apmifah &SmufEidk pf rG ;f jcif;kUd yg0ifa&}}
[lvnf; q&mu *kPw
f ifziG q
hf cdk ygord ahf &/
&ckid jf ynf\ t"dutNccD v
H w
l ef;pm;rSm v,form;? ,morm;kUd jzpfyga&/ pmqkv
d uFm
oQif Udk a& ,if;yuwd? ,if;t[dw&m;ukd rsujf cnfjzwfrxm;cuwfyg/ OumtJwiG .f .....
]],monfom;um;? ,mom;woG,f? ,mawmifxufrSm aysmfyg;onfum;?
,mcif;xufrmS ? tNcw
D ef;wif? 'ifuv
dk nf;0if? usL;kUd yif[/k aumufrn
S &hf &J ?J us;D oJoEJ iS hf
us;D eD0g0g? oHwsmwsmESihf ? NcaD cgi;f NrKd iNf rKd i?f ,mawmifxufrmS ? uysmNyKd if Udk ? Muufarmufyef;
ESi?hf 'ef;yef;tjynf?h em;0,fwJG Udk ? wGv
J if;rm,m? uysmoHqif?h w,if,
h ifu
h ?dk qkd ;dk yifZm?
,moDvmrSm ? azsmyf gonfu?dk jrifvwfarav...}} [l zGUJ qx
dk m;aMumif; wG&d ygonf/
,if;tjyif v,form;kUd udk zGUJ qx
dk m;ykrH mS .......
]]t&mwifw
h ,f? v,fonfom;onf? v,fom;woG,?f v,fZif;cgrmS ? jrifvwf
awav? &reDxrf;yk;d ? aoQmef BD uKd ;eef?Y EGm;ESpaf umifu?kd ,SO;f csi;f wyfv?Ydk taqmwvsi?f
vnfonfom;rSm? v,fux
kd eG f Udk ? jrifvwfarav...}} [ljzpfyga&/
&ckid ef ef;wGi;f pmqkBd u;D Oumysu
H vnf; ]]q,fEh pS &f moD&wk}}wGif v,form;bGUJ
ukd aumif;pGm oDzUJG cygonf/
]]ay:qef;jyef e,kefv? ork'f&Djyif? awmifvDwif? aumifuifrIdif;pDrQwnfh?
oGefqif;usjyefvSm? aomif;ZrL0,f? oQifvlrsKd;av;jzmkdU? xGefoGm;&Sm uRJEGm;wyf?
v,facsmif;awmawmif? vkyfaqmifrsKd;csvwfu...}}[ljzpfyga&/
&ckdifom;BuD;pmay
78
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
at e,kev
f bGUJrS ]]ork'&f jD yif? awmifvw
D if ..} [la& pmukMd unhNf y;D &S;D &ckid o
f m;pm
qkd Udk \ odyt
H jrifudk tHMh ordyga&/ yifv,fork'& m jrpfacsmif;tif;tkid f Udk rS &Dc;dk &Diw
dG u
d dk
iif,v
l suf awmifvw
D ifaomtcgrS ]]aumif;uifridI ;f 0DrQwnf?h oGeq
f if;us&mG jyefvmS ..}}
a& r[kwyf gvm;/
,if;ykid f rk;d &GmvwfNy;D cgrS ]]oQiv
f rl sK;d av;jzm}} kUd onf xGeo
f mG ;uk&d mS ? uREJ mG ;ukd
wyf? xGe,
f ufuwfyem? ]]v,facsmif; awmawmif}}rSm ]]vkyaf qmifrsK;d cs}} uwf&a&
r[kwfygvm;/
okv
Yd Qif eef;wGi;f pmqko
d QiBf u;D OumysaH & wdwu
d sus? rdr&d & zGUJ qcdk yga&/ rdrd
ud,
k w
f idk f v,facsmif;awmawmifwYdk vm;yemxGe,
f ufpu
dk yf sK;d eDa,mifyifwum;/
jynfou
Yl Asm yDovDp/G
(3)
]]ta&GU}} a& &ckid f Udk \ ADZ? obm0eefY avsmn
f pD mG ay:ayguv
f ma& vuFmwpfrsK;d
jzpfyga&/ tuRef Udk wiG f ta&GUrsm;pGm [dyga&/
q&mpHausmx
f eG ;f u ]]jynfot
Yl a&GUa& pdwu
f ;l qef;Mu,fr?I cHpm;csuv
f yI ,
f mS ;rIUdk
udk tNccD H zGUJ EUJG xm;tyfaom ta&GUrsm;yifjzpfyga&}}[k zGUJ q&dk ;D om;xm;yga&/
,if;tjyif xde;f uGyrf ?I [efaqmifr?I jrK yx
f m;rI? vSnphf m;rI rygaom pdwf ;dk &if;pGJ
tNccD t
H avsmuf zGUJ EUJG oq
D adk om ta&GUrsm;yif jzpfaMumif; &D;om;xm;ygord ahf &/
jynfolYta&GUrm yg0ifa& vuFmwdukd zGifhqkd&m ,Of;omjcif;wd? uRJausmif;
EGm;ausmif;vm;uwfawtcg oDqkduwfaw omjcif;wd? v,f,mxGef,uf pkdufysKd;
uwfpOf oDqu
dk wfaw omjcif;wd? vDx
SD ;dk vScD wfvm;uwfawtcg oDqadk & omjcif;wd?
Zrf;omjcif;wd ponfUdk tusK;H 0ifaMumif; azmfjyxm;yga&/
]]ruvma,kid f idk ?f Burd o
f m;wkwu
f dk eaemif;ukid ?f u,kid u
f yg;? ESi;f NrKd iNf rKd iaf u?
awmifcsKid Mf um;rSm? uRaJ usmif;vm;a&...}} qkad & uRaJ usmif;oH/
]]armifa,armifa,? vrl;ydw&f m? NccH s&mukd rvku
d v
f aD [h? ig;tcsi;f csi;f ? ig;csi;f
rwl? ig;ZrL? ig;clp;l au tD;vdar? vufuadk cgi;f wif? zGrJ ;D uif? ki&f iS v
f u
J R;D ? t'gtrd u
f ?dk
0ifysmNy;D ...}}qkad & wHigb0okyaf zmf/
]]tarsava&mufrav? rI[
d if;cl;aZmifvm;uwfar? rI[
d if;vJc;l ? pl;vJp;l ? tpl;vJ
xGi?f eDv0J if? tdru
f v
dk aJ &muf? rk;d vJaomuf qkad & ig;&Sm[if;cl; b0okyaf zmf/
]]tol,mOf;pif? qGBJ uKd ;wif? tyka,S,mOf;pif? qGBJ uKd ;wif qGiJ if,idk ,
f idk ;f BuKd i;f
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
79
&ckdifom;BuD;pmay
80
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
oQpfaomif;bk&m;eH&H[d Zmwfedygwf
oQpaf omif;bk&m;ykx;dk awmfBu;D ukd oD&o
d &l ,
d pE r[m"rm&mZmbGcYJ H bk&ifrif;bm
bk&ifa&ou&mZf (897)ckEpS w
f iG f wnfxm;cyga&/
,if;ykx;dk awmfBu;D eH&w
H rd mS aeSmif;acwfvl Udk A[kow
k wk;d yGm;zkeYd efY oifcef;pm&[d
pDzt
Ydk wGuf (550) Zmwfawmfwu
d oifw
h ifah & Zmwfawmfwu
d dk ausmufqpfvuf&mtjzpf
xGif;xkxm;[dyga&/
,if;ZmwfawmfwdtxJu awmifbufeH&H wwd,tqifhrSm yxrqkH;wGd&a&
Zmwfawmfuawmhcg {uedygwv
f m w0d wfrS tomwrEZmwfjzpfyga&/
atZmwfawmfudk jrwfpmG bk&m;oQiaf & umr*kPf ESyd pf ufvYdk omoemawmfrmS
nD;iGed aD & &[ef;awmfwpfyg;ukd taMumif;jyKvYdk a[mMum;cyga&/
t,ifcgu Am&mPoDjynfrmS jA['wfrif;Bu;D tkypf ;dk eDa&cg bk&m;tavmif;awmfa&
wuov
dk jf ynfrmS 'domygaruq&mBu;D tjzpfeefY wynfrh sm;pGmwdudk ynmoify;D eDyga&/
wpfcgwpfcg Am&mPoDjynfom; ykPm ;ysKad oQwpfa,mufa& q&mBu;D bufudk
ynmoifzYdk a&mufvmyga&/ q&mBu;D uvnf; ok;H ESpo
f ;Hk rk;d ukeaf tmif ynm&yfwu
d dk
oifMum;yD;cyga&/
ynmwwfawcg ykPm ;ysKad oQa& rdred &D yfudk jyefvm;cyga&/
,if;ykPm ;ysKad oQa& tdru
f jdk yefa&mufawcg trdtzkUdu tdr&f maxmifvYdk vlaY bmif
rSm reDpcD siyf g/ ,if;twGuef efY rdru
d kd tvkyt
f auR;jyKvYdk jA[mjynfudk a&mufpED idk af &
tusirhf sK;d ukd awmxGuv
f Ydk usiphf cD siyf ga&/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
81
,if;twGuw
f meefY vl&Y mG rSm[da& rde;f rkUd \tjypfudk om;jzpfol ykPm ;ysKad oQudk
jrifpcD siyf ga&/ a,rS&m rde;f rwdudk rke;f Ny;D au awmukx
d u
G v
f Ydk w&m;usizhf v
Ydk ,
Ydk MHk unfyga&/
a,ZleefY ykPm ;ysKad oQu]] trif? tuReaf & q&moify;D a&twGuf ynmtm;vk;Hk
ukd pkrH aD tmifwwfcygAsm,f}}vkYd jyefajymvDyga&/
a,tcg trdu ]],if;ykid q
f adk u tomwrEe(f tomwrEtwwf)ukd wwfc
Asm,fvm;}}vkYd xyfNy;D rde;f yga&/
a,tcg ykPm ;ysKafd oQu ]]rwwfcyg}} vkYd trdudk jyefajyma&/
,mu]]igo
h m;a& ynmrpko
H ?d q&mBu;D xHjyefNy;D au tomwrEtwwfudk oifcD
tk;H }}vkYd ajymNy;D au vTwv
f u
dk yf ga&/
ykPm;ysKdaoQvnf; trdpum;twkdif; q&mBuD;xHjyefvmNyD;au tomwrE
twwfudk oify;D zkYd ajymMum;yga&/ q&mBu;D rSmavh touf(120)[da&/
trdtw
dk pfa,mufudk awmxJwpfe&D mrSm tdraf qmufxm;Ny;D au rdru
d ,
kd w
f idk f
vkyaf uR;jyKpek yD ga&/ ykPm ;ysKad oQu ynmoifzYdk ajyma&cg q&mBu;D a& ,if;oludk 0gBu;D r
[d&mudk ac:,v
l m;cyga&/
a,Ny;D au q&mBu;D u ]]rif;ukd tomwrEtwwfudk oify;D ar? *keu
d pNy;D au
igrh cd ifudk rif;ud,
k w
f idk f &DcsK;d Ny;D xrif;cGUH ? nOft
h cg Ncq
D yk v
f ufe,fjyKv}D }vkYd qkNd y;D au
0gBu;D rukd vkyaf uR;zkYd ykPm ;ysKad oQukd wm0efy;D yga&/
ykPm ;ysKad oQvnf; q&mrSma&twkid ;f 0w&m;rysuef pd idk af qmif&u
G yf ga&/ ,if;ykid f
eefY wpfywfavmufMuma&tcg q&mBu;D a& ykPm ;ysKad oQudk ac:Ny;D au 0gBu;D rukd acsmjh rL
ajym&zkYd pum;wdudk oifxm;yga&/
wpf&ufedcgu 0gBuD;rukd &DcsKd;yD;eDpkdif q&mBuD;oifxm;a&twkdif; 0gBuD;rukd
pum;pyga&/
]]tabmifoQif toufZmavmuf[yd gAsm,fav}}
]]igt
h ouf(120)[dAsm,f}}vkYd 0gBu;D ru jyefajymyga&/
ykPm ;ysKad oQuavh xyfNy;D au]]touf(120)[dauavh tabmifoQif tom;
t&Dwu
d 0if;eDoad &/ tysKad oQcgqadk u aumif;aumif;vSz&Ydk mrem;}}
,if;pum;ukd 0gBu;D rukd ajyma&tcg i,frjl yefvmNy;D au ykPm ;aoQudk epyfzt
Ydk xd
jzpfvmyga&/
ykPm ;aoQuavh]]tabmifoQiu
f kd epyfcsiaf uavh q&mBu;D udk aMumufyga&?
q&mBu;D r[dr&S m epyfEidk zf }Ydk }vkYd ajymyga&/
&ckdifom;BuD;pmay
82
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
,if;tcg wPSm&ruw
f ufeaD & 0gBu;D ru ]]eifq
h &mudk owfypf}f }vkYd ajymyga&/
ykPm ;ysKad oQu ]]tuRe\
f aus;Zl;oQijf zpfvYdk rowf0yhH g}}vkYd ajymyga&/
0gBu;D ru ]]eifrowf0u
hH igo
h m;ukd igowfar? igu
h &dk m eifxm;rypfcauh}}vkYd
ajymyga&/
attaMumif;wdudk ykPm ;ysKad oQa& q&mBu;D udk tm;vk;H jyefajymyga&/
,if;tcg q&mBuD;a& trd\oufwrf;ukd wGufppfMunhfa&tcg ,if;edyif
oufwrf;pdvYdk oDzpYdk mG ukd jrifyga&vyf/ a,ZleefY tylwjyif; &Dozef;om;wk;H ukd tkyw
f pfck
vkyNf y;D au q&mBu;D tdyef u
D s ukwifxufrmS yqk;d ukd acgi;f qk;H Ncq
D ;Hk csKH Ny;D xm;yga&/
a,Ny;D au BuKd ;t&Snw
f pfyifu,
dk v
l Ykd BuKd ;wpukd ukwifay:rmS csKid Nf y;D au aemufwpukd
0gBu;D rtcef;xJxd a&mufatmifwif;vkYd csKid x
f m;yga&/
tm;vkH;udpNyD;a&tcg ykPm;ysKdaoQa& 0gBuD;rbufukd vmNyD;au]]atvm;
tabmifoQi?f t*kq&mBu;D a& ukwifxufrmS tdyef aD &? atayguq
f ed u
f dk ,lvYdk BuKd ;wef;
twkid ;f avQmufvm;Ny;D au q&mBu;D udk cGwo
f wfc}D }
0gBu;D ru]]eif igu
h dk ypfvm;zkv
Yd m;}}vkYd rD;yga&/
ykPm ;ysKad oQu ]]rypfyg}}vkYd uwdy;D yga&/ a,tcg 0gBu;D ra& ayguq
f ed u
f dk
vufwpfzufeefY udkifNyD;au tjcm;vufwpfzufu wwkHwwkHeefY BudK;ukd ukdifyem
q&mBu;D tdyef aD & ukwif[&d mukd avQmufvmyga&/
ukwifuadk &mufawcg wpfcsed w
f nf; eefo
Y aD tmifvYdk vkid zf if;eD&mukd rSe;f Ny;D au
ayguq
f ed ef efY aygucf svu
dk yf ga&/ ayguq
f ed af & opfw;Hk rSmuscg ]'ke;f }vkt
Yd oHxu
G v
f myga&/
a,tcg 0gBu;D ru opfom;jzpfpmG ukd odvm;cyga&/
,if;tcsed rf mS yif ukwifNc&D if;bufu yke;f eDuwfaw q&mBu;D eefY ykPm ;ysKad oQUdk
xGuv
f muwfNy;D au q&mBu;D u ]]trif? Zmykid v
f yk af vcsi}hf }vkYkd ajymvku
d af wtcg 0gBu;D r
a& igawmhcg vdrpf mG udu
k sAsm,fvo
Ydk v
d yD ga&/ ,if;tcsed rf mS yifvu
J sNy;D auoDq;Hk vm;cyga&/
q&mBu;D a& trd\tavmif;ukd oN*K [Nf y;D a&tcg ykPm ;ysKad oQudk ac:Ny;D au]]igh
wynf?h rif;&Srd mS igt
h rd0gBu;D r\tjzpfukd rif;jrifAsm,f r[kwv
f m;? tomwrEtwwf
qkpd mG rde;f rkUd taMumif;ukd avhvma&ynm&yfjzpfaw? rif;t*k rde;f rtaMumif;ukd odjrif
Asm,fr[kwv
f m;? rif; ynmwwfAsm,f? rif;rdbt&yfukd jyefEidk Af sm,f}} vkYd q&mBu;D u
ajymvku
d yf ga&/
ykPm ;ysKad oQvnf; rdb&yfxjH yefa&mufawtcg *&m0go tdraf xmifru
I pd w
u
d dk
rjyKvyk b
f J rde;f rwdeef0Y ;D &m awmukv
d m;Ny;D au &[ef;jyKvyD ga&vyf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
83
&ckdifom;BuD;pmay
84
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
ajrmufOD;acwfNydKif tajctaersm;
rif;apmrGeo
f nf b*Fvm;r[m&mZm eZmO'if&mS xHwiG f tcku
dk t
f wefY ppfab;ppf
'Pf ckv
d cHI o
hJ nfudk taMumif;jyK b*Fvm;\ MoZmcHoabmrsK;d jzpfc&hJ onf/
rif;apmrGeu
f dk aemufqufcaH om rif;tcsKUd rmS rlqvifbUJGtrnfrsm; cH,x
l m;onf/
trSerf mS &ckid b
f &k ifrsm;onf Ak'b
mombk&ifrsm;tjzpf rdryd idk ef uftwGi;f txl;ojzifh
tpvmrfbmom0ifrsm;udk pnf;k;H xm;Ekid af p&ef r*kpd pfonfEiS hf wef;wl&nfwb
l UJGtrnfc,
H l
Ekid af Mumif;udk jyo&efjzpfayonf/ (*)r*kb
d &k ifrsm; vufatmufcb
H 0rsK;d raexkid cf MhJ uacs/
rif;apmrGev
f eG Nf y;D csucf si;f yif eef;qufcaH om rif;c&D (1434-1456)u yef;0gudk
odr;f ,lonf/ xkUd aemuf bapmjzL(at'D 1456-1482)onfvnf; ppfwaumif;ukd at'D
1459 ckEpS w
f iG f odr;f oGi;f jyefonf/
ppfwaumif;(Dianga)'*g ponfwo
Ydk nf refe&pfajrmufO;D a&mufaomtcsed w
f iG f
&ckid b
f &k if\ vufatmufcjH zpfaMumif; azmfjycJah yonf/
ppfwaumif;e,fonf at'D 1666 xd &ckid w
f \
Ydk vufatmufcjH zpfco
hJ nf/
okjYd zpf&m rif;apmrGev
f eG o
f nfEiS hf wNyKd ief uf &ckid b
f *Fvm;qufqaH &;rSm vk;H 0ajymif;
vJomG ;onf[k qkEd idk af yonf/
&ckid jf ynfe,f\ ta&SUbufwiG f k;d rawmifwef;Bu;D rsm;jcm;aeay&m umvtykid ;f
tjcm;tvku
d f ta&SUbufya'o&mZfEidk if rH sm;ESihf uif;vGwcf o
hJ nfu rsm;avonf/
*
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
85
&ckdifom;BuD;pmay
86
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
b
c
d
e
&rf;NAJawmifausmif;q&mawmf? pm 49-50
(u)rSeef ef;&mZ0ifawmfBu;D ('k)pm 230 yk'd (f 2)
(c)OD;ukvm;&mZ0ifBu;D ? ('k) pm-214
irnf&mZ0if? ayrlbad Mum-5
"n0wDta&;awmfy?Hk pm-50
&ckid &f mZ0ifopfusr;f ? pm-52
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
87
a
b
c
&ckdif&mZ0ifopfusrf;? pm-143
OD;ukvm;? &mZ0ifBu;D ? pm-96
OD;ukvm;? r[m&mZ0ifBu;D ? (u)pm 98-100 &cdik &f mZ0ifopfusr;f ?
pm 147148
&ckdifom;BuD;pmay
88
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
aMu;kyrf sm; (d) ESihf ,k;kd ',m;tdraf xmifpk ok;H axmif? tzk;d rjzwfEidk af om ywjrm;ea#mif;
wpf&?H wyifa&Tx;D \ ykw
H al &Tyk u
f dk vufaqmifay;onf(e)[k qkad vonf/
wGif &ckid rf if;&mZmBu;D \ MoZmtmPmysUH EUHS &ma'oonf &ckid u
f rf;k;d wef;tyg
t0if oHviG ?f armfvNrKd it
f xd us,jf yefv
Y mcJo
h nf/
NcKH Munhv
f Qif rif;&mZmBu;D vufxuf &ckid jf ynf ,ckb*Fvm;jynfwiG f 'um;ESihf
qef'gbefpw
D rYdk S armfvNrKd if yifv,furf;k;d wef;txd jzpfavonf/ (f)
if;aemuf qufcaH om ajrmufO;D bk&if oD&o
d "k r&mZmESihf omvGerf if;Mwm;wkYd
cspcf if&if;ES;D pGm r[mrdwjf yKcahJ Mumif; awGU&onf/
omvGerf if;eef;wufonfh at'D 1629-ckEpS w
f iG f &ckid b
f &k if oD&o
d "k r&mZmxHrS
oHtzGJUrsm;apvTwfcJhonf/ aemufxyf 1632-ckwGif wpfBudrf? 1634-ckESpfwGifwpfBudrf
oHtzGUJ rsm;apvTwcf o
hJ nfudk aumif;pGmvufcNH y;D tjyeftvSef apvTwaf y;cJo
h nf/(a)
EkdifiHjcm;ukefoG,frItwGufvnf; yl;aygif;aqmif&GufcJhMuykH&onf/ 'wfcsfwkdY\
ukeo
f ,
G rf I tpD&ifcpH mwGif Ekid if jH cm;aps;wGif qefayguaf ps;ukd BuKd wifox
d m;ojzifh aps;jri hf
jcif;? aps;csjcif;ukd ykid yf ikd Ef idk Ef idk f jyKvyk Ef idk Mf u\/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
89
olwx
Ydk H jynfytajctaersm; Ekid if jH cm;aps;uGuf tajctaersm;ukd tjynft
h pkH
owif;ykaYd eaom axmufvrS ;f a&;uk,
d pf m;vS,rf sm;&So
d nf/
&ckid b
f &k if oD&o
d "k r&mZmESihf tif;0omvGerf if;wko
Yd nf tvGeyf g;eyfaom ukeo
f nf
Bu;D rsm;jzpfMuonf(9)[k azmfjyxm;onf/
at'D 1666 ckEpS u
f m; &ckid w
f t
Ydk zkYd orkid ;f tvSnt
fh ajymif; jzpfaomESpjf zpfonf/
xkdESpfwGif r*kd{u&mZfMo&efZpf\ OD;&D;awmfol b*Fvm;bk&ifcH &Sm&pwmcef
(Shayista Kan)onf ppfwaumif;ESihf **FgrS ay:w*
l aD Mu;pm;ppfom;rsm; tultnDEiS hf
&ckid b
f &k ifyidk f ppfwaumif;ESihf yef;0gudk odr;f ,lco
hJ nf/(5)
okjYd zifh &ckid w
f o
Ydk nf ta&SUb*Fvm;e,fukd vk;H 0vufvw
T &f awmhonf/ aESmif;ykid ;f
qufcaH om rif;rsm;vufxuf tBurd Bf urd f wku
d cf u
dk cf ahJ omfvnf; ratmifjrifcMhJ u/
eef;wGi;f ta&;vnf; ykrfd dk yI af xG;vmcJo
h nf/ t&nftcsi;f wjznf;jznf; nHzh si;f vmcJh
onfrmS at'D 1784-ck? ajrmufO;D NrKd Uawmfusq;Hk csed jf zpfownf;/
xGef;a&Tckdif(r[m0dZm)
&ckdifom;BuD;pmay
90
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
trwfBuD;r[mynmausmf\
rSwfom;zG,f&mavQmufxkH;
avQmufxkH;(1)
rif;zavmif;rif;/ /
at;vm;...ynm,SdtrwfBuD;kdY nDvmcHac:,l&jcif;awmhcg? aA'ifudef;cef;t&?
ajrmufO;D NrKd UopfwnfaxmifzYdk vkt
d yfeaD &vkYd od,&dS a&? a,twGuef ef?Y NrKd Uopfwnfoifh
rwnfoifhudk pOf;pm;a0zef avsmufxm;wifjytyfygvkdY ajymMum;vkda&? [l&m;jzL?
[l&m;kt
d rwfUdk eef?Y tbk;d oQif ynm,Sd r[mynmausmt
f rwfBu;D /
[l&m;jzL? [l&m;kd trwfUdk wlnaD & wifavQmufxm;csu/f /jynfBu;D r@dKif
toQirf if;jrwf...aA'iftvkt
d & ajrmufO;D ude;f cef;ukev
f Ydk NrKd Uopfwnf&ef vkt
d yfeyD ga&
toQirf if;jrwf? ,if;wGuef efY NrKd Uopf? eef;opfwnf&ef ae&maumif;? tcgaumif;ukd &G;D
cs,zf v
Ydk J tcsed v
f t
dk yfeyD ga& toQirf if;jrwf/
r[mynmausmfavQmufxm;csuf/ /
kad opGmavQmufxm;yga&? &ckid jf ynf oQif bk&ifrif;jrwf/ a&S;ynm,Sd Udk qkcd a&
xD;eef;pku
d &f m y#dyl ponftm;jzifh ? pufav;yg; eefY nDnw
G f atmifajr r*Fvmt&yf
xD;eef;pku
d af u? jrwfpmG bk&m;ocif\ "mwfawmfrDG awmf? yd#uwfawmf? oDv0ef? *kP0ef?
q&mrGef? q&mjrwf? r;rwftaygif;eefY jynfhpkHNyD; au?omoemawmf xGef;vif;yga&
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
91
&ckdifom;BuD;pmay
92
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&efow
l zd suq
f ;D vkrYd &a& ajrmufO;D NrKd Uudk ajymif;&TpD &mrvk/d NrKd Uopfwnfaxmifp&mrvkd
aMumif; trdeaYf wmfcsrw
S v
f u
dk af w/
avQmufxkH;(2)
rif;zavmif;/
/
a'ede&Yf mZ0wf w&m;wabmifupd w
pfck ay:vma&/ igb&k ifrif; jrwf om;tvwf
oH a wmif p m;a&? oH a wmif & G m om;tonf o m; wpf O D ; uk d toD o wf a Mumif ; uk d
jynf&h iS rf if;uk,
d w
f idk f odawmfrv
l wfaw/ jynfol Udk udk ESyd pf ufuvljyKa*? Zmykid -f Zmykid f
pD&ifoifah v trwfBu;fD r[mynmausmf ynm,Sd trwfBu;D /
r[mynmausmf avQmufxm;csuf/
/
toQirf if;jrwf .....
1/ om;awmf oHawmifpm;a&? crnf;awmfudk tmPmNyKd iyf em tmPmykid t
f pk;d & jyKeD
yga&/
2/ aemifawmfrif;wd rjyKusi0hf ahH omtrIudk jyKusiNhf y;D au aemifawmfrif;wku
Yd dk apmfum;
aomjypfrI usL;vGeyf ga&/
3/ rl;rwfjynfol Udk udk rcefaY v;pm;jyKusiehf yD ga&/
4/ jynfo
h Qirf if;rSwyg;? jynfol Udk toufukd bZmolUdk avh rykid q
f idk af Mumif;
a&S;xk;H ,Syd gvsuf zsuq
f ;D edyga&/
a'av;yg;aom tjypf,o
dS jl zpfaMumif; avQmufxm;yga& toQirf if;jrwf/
rif;trdeUf awmf/
/
trwfBu;D r[mynmausmaf &? bk&ifrif;jrwfom;awmfvYdk t*wdw&m;rvku
d pf m;bJ
raMumufr&GU?H raxmufrSm [kww
f idk ;f rSe&f m avQmufxm;a&? t,Su
d dk t,St
d wkid ;f
yuwdtwkid ;f avQmufxm;a&/ jynfo
h Qirf if;rSwyg; rdz&k m;? om;awmf? orD;awmfUdk rmS
olwpfyg;toufukd owfykdifcGifhr,Sd/ jynfhoQifrif;awmifrS? wkdif;oljynfom;kdUukd
oDpm;oDpDyD;zkdY cufcJa&/ &if0,fom;ykdif? oem;Muifem&zkdY/ oHawmif pm;rSm?
igrif;jrwfom;awmfjzpfaw/
a,ZleefY om;awmf\ taqmifta,mifudk kyo
f rd ;f ap/ om;awmfudk NrKd Uvrl sK;d kUd
ae&m r&dyaf csmif;nm a0vmawmifoYdk ykaYd qmifap/ trdeaYf wmfcsrw
S v
f u
dk af w/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
93
avQmufxkH;(3)
rif;zavmifBuD;/ /
at;vm; trwfBu;D r[mynmausm.f ... Ekid if jH cm; oD[Vdk u
f Re;f u a&Smu
f ef'a7qkd
a& olaX;wpfO;D Nr;D 'Dbef'a&mfwpfa,muf ajrmufO;D NrKd Uawmfudk a&mufvma&/ 'Dbef'a&mf
tbk;d a&Smb
f ef'a&mf? &ckid jf ynfeefaY &mif;0,fazmufum;vm;ca&/
,if;tcgu ajrmufO;D NrKd U oabFmqdyjf zpfaw? abmif;'GwNf rKd UrmS olX;D oaxmfO;D eefY
&if;ESD;cifrifc*wfaw/ a'ykdif&if;ESD;c*wfvdkY a&Smfbef'a&mfu olXD;oaxmfOD;xHyg;rSm
tojym'*Fg;wpfoed ;f tyfEx
HS m;,Sad &/
,if;aiG tojymwpfoed ;f jyefy;D zkYd if;Nr;D jzpfol 'Dbef'a&mfu bk&ifrif;jrwfxH
toem;cHavQmufxm;vma&/ r[mynmausmf trwfBu;D udak vh pkpH rf;zkYd ? ppfaq;zk?Yd
igu,
dk w
f idk f apckid ;f Ny;D jzpfaw/ a'udpr mS Ekid if jH cm;om;eefY jynfol Ukdupd j zpfvYdk jyem&yfavh
Iyx
f ;DG eDa&/ a'udpu
dk tpkt
H vif avQmufvw
J ifjyyg trwfBu;D /
r[mynmausmf avQmufxm;csuf/
/
toQif r if ; jrwf ? abmif ; 'G w f o XD ; ? oaxmf O D ; ajr;? oXD ; yef ; pd e f a tmif
pkpH rf;ppfaq;rD;jref;rIjyKa&cg/ oXD;yef;pdeaf tmifu a'udpr mS ESpw
f pf&mausmef yD gaMumif;?
if;tbkd; oXD;BuD;oaxmfO D ; uG ,f v G e f t ed p r a&muf cif u ajymcbl ;pG m avh
rrS w f r d a Mumif ; ? ok d Y a omf a vh ouf o D w csK d U u k d pk H p rf ; rD ; jref ; Munf h v k d u f awcg?
ausmufzsmBu;D wpfcrk mS ESpOf ;D ESpyf g; oabmwl vufrw
S &f ;D xk;dk Ny;D au? trSwt
f om;jyK
jrK yx
f m;pGmukad wmhcg wqifph um;wqifeh m; Mum;odyga&vkYd xGuq
f cdk su,
f ydS ga&/
ausmufzsmukd &SmazGNy;D wl;azmfMunfv
h u
dk af wcg? toem;cHavQmufxm;a&twdik ;f
tojymwpfoed ;f ukd wGUd &yga& toQirf if;jrwf/
toQifrif;jrwf....tyfolvleefY xdrf;odrf;olkdU touftxift&Sm;&Sdaurlum;?
oabmwl tay;t,leefY eDoifyh ga&/
t*k trIupd r mS ? tyfawvleefY ay;&if;vlwv
d nf; r[kwu
f yfyg? om;wquf?
Nr;D wwef xde;f odr;f vm*wfpmG ESpaf ygi;f w&mausmv
f wfygAsm/
a,ZledefY wpfaomif;tojymukd xdef;odrf;a&vl yef;pdefatmifukd yD;ap/
useu
f ;dk aomif;tojymukd oD[Vdk o
f XD; a&Smifbef'a&mfNr;D ? 'Db'a&mfudk yD;apvkYd pD&ifoifyh g
aMumif; avQmufxm;yga& toQirf if;jrwf/
bk&ifrif;jrwfavh r[mynmausmf avQmufxm;a&twkid ;f pD&ifq;Hk jzwfvu
dk af w/
&ckdifom;BuD;pmay
94
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
avQmufxkH;(4)
rif;zavmif;/ /
at;vm; ynm,Sd trwfBu;D r[mynmausm.f ..rD;acsmif;pm; trwfBu;D aZ,socF
rSm uG,v
f eG t
f edpa &mufv?Ydk b0wpfyg;ukd ajymif;vm;cpGmMumAsm? rD;acsmif;pm;&mxl;ukd
qufczH Ydk vlwpfO;D wpfa,mufavh r,So
d /d
aygi;f wkwu
f Re;f rSmeDa&? ukvm;([m*s-D uk&d ed )f qkad & ukvm;wpfa,mufu rdz&k m;
Bu;D &Siv
f wfudk tojym'*Fg;wpfaxmifvufaqmifqufoNy;D oumv rD;acsmif;pm;&mxl;
ukd &atmifBuaH qmify;D ygvYdk awmif;yefvwfaw/ rdz&k m;Bu;D &Siv
f wfuavh igb&k ifudk
avQmufxm;vmvkdY? r[mynmausmfESifh wkdifyifjcif;jzpfaw/
r[mynmausmf avQmufxm;csuf/
/
&ckid jf ynfBu;D a& Ak'b
mom omoem awmf xGe;f um;a&wkid ;f jynfjzpfpmG eeft
Y nD
tBu;D tuJvyk o
f l Udk rmS avh? &wemok;H yg;ukd kad oukid ;f Iid ;f olwjd zpfuyfygrS vufatmuf
i,fom;wdeefY jynfow
l d Ak'o
moemawmfudk ouf0if,MHk unfu;dk uG,*f wfygr,f/
bmomjcm;ukd tBuD;tuJwifajrmufauawmhcg Ak'bmom omoemawmfukd
xdcu
dk Ef idk yf ga&/ rdz&k m;Bu;D &Siv
f wfrmS avh rdr\d *kPo
f u
d m awmfudk xde;f odr;f apmifah &Smuf
oifyh ga&/ wkid ;f jynfEidk if t
H yk cf sKy&f mrSm rdz&k m;wd 0ifa&mufpu
G zf ufciG rhf &Sad Mumif;ukd avQmuf
xm;yga&/
Ekid if jH cm;om;? bmomjcm;? vlrsK;d wdudk tkycf sKyaf &; ta&;ygt&ma&mufaw ae&m
wdrSm cefYxm;jcif;r,Sdyg/ tkyfcsKyfa&;rSm rif;kdUusifhxkH;"rowfomr[kwf/ Ak'bmom
w&m;awmfuv
dk nf; t&dww
f u
H jJ yKvyk Nf y;D au? tkycf sKyw
f wfaMumif; avQmufxm;tyfyga&
toQirf if;jrwf/
a'avQmufxm;csut
f & rdz&k m;&Siv
f wfavh t&Suw
f &m;&um? ukvm; [m*su
D &dk ed f
ukd tojymwpfaxmifjyefy;D vku
d yf ga&/ rdz&k m;u aemifurdk oifah vsmpf mG wGo
d &Gu
d dk orD;
trSwx
f m;Ny;D qk;H rzkt
Yd aMumif; trwfBu;D ukd ajymMum;cyga&/
trwfBu;D r[mynmausmf (i,femrnf jrwfomxGe;f )yg/
eef;wuf &ckid af umZmou&mZf 893(c&pfou&mZf 1531 ckEpS )f rSm eef;wufaw
rif;Ambk&ifvufxufrmS (22)ESpx
f d trwfynm,St
d jzpf xrf;aqmifcyga&/
,Ny;D au rif;wdum ? rif;apmvS? pMum0aw;? rif;zavmif;eefY ou&mZf 955ck(c&pfou&mZf 1571)rSm eef;wufaw rif;&mZmBu;D xd rif;ajcmufquf? trwfynm,Sd
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
95
tjzpfwm0efxrf;aqmifcyga&/
wm0efxrf;aqmif&mrSm rif;tusK;d eefY jynfo
h w
Yl &m;wdudk a&SUNI y;D au raMumufr&GUH
rwGerYf qkw[
f w
k w
f idk ;f rSe&f m avQmufxm;yga&/
olrwlatmifx;l jcm;Ny;D Z0eOmPf? wduO mPfeefY *r&D OmPfwjd ynfph aHk & yk*Kd vaf vh
jzpfyga&/ r[mynmausmrf mS rif;tvkv
d u
dk ?f rif;tBuKd uu
f akd qmif? avQmufxm;wwfaw
yk*Kd vrf [kwyf g/
aemifvmaemufom;kUd ox
d m; rSwo
f m;pDzt
Ydk wGuf wifjyvku
d &f yga&/
oQifol&def
ukd;um;usrf;
&ckid &f mZ0if
OD;atmifomOD;(bDat)/
&ckdifom;BuD;pmay
96
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
97
ayonf/
xkw
d abmift& tdraf &SUpH bapmoD&rd if;bif(aemif rif;Ambk&if)onf ynm&Sw
d EYdk iS hf
(txl;ojzifh rif;*gpm; okcrdeftrwfBuD; 0drvESifh )wkdifyifSdEIdif;NyD; a&Teef;awmf\
ajrmuft&yf (jrwef;aqmif; ausmif;wku
d t
f eD;) apwDawmfwpfqu
l dk wnfaqmufawmf
rlonf/
vGepf mG vuf&majrmufaom yef;ajymufyef;qef; pkv
H ifpmG ESihf wnf yef;ajymuf
apwD(0g) avmifyeG ;f ajymufapwD[k ac:a0:orkwaf wmfrcl MhJ uonf/
xkdYaemufwzef bapmoD&drif;bifonf ou&mZf 893-ckwGif ajrmufOD;
a&Teef;awmfudk vuf0,fyidk q
f idk v
f monf/ nDvmcHobifusi;f y&mwGif ynm&St
d rwfBu;D wkYd
ESihf aqG;aEG;wkid yf ifNy;D a&S;bk;d awmf? bDawmfrif;wkYd pk;d rk;d ykid q
f idk f ;dk jzpfaom b*Fg(12)NrKd Uudk
vnf; jyefvnford ;f ,l&ef oabmwl qk;H jzwfcMhJ uonf/ xkad emuf a&TNrKd Uawmfw0Sr;f wGif
vnf; twdw?f edrw
d ?f wabmifwaYdk y:ayguv
f monf/ ]]ukvm;ukEd idk v
f dk pzkrd mS rD;xJ?h
0oJawmifudk xD;wif? ukvm;ukd &Sijf yK}}[l oli,fwq
Ydk Mdk uonfudk tqifq
h ifh bk&ifrif;
qDokdYa&mufcJhonf/
taMumif;t&mtjzpfoepfudk yif;0gpm okcrdeBf u;D 0drv avQmufxm;onfrmS .....
]]toQirf if;jrwf....]ukvm;udEk idk v
f dk pzkrd mS rD;xJ}h tvkad omfum; oabFmqdyf
abmif;'Gwo
f nf pzkjd zpfygonf/ ukvm;rD;qif AvDrw
k q
f w
d u
f dk tjcm;r&Sad p&/ abmif;'Gwf
wGio
f m xm;&ygonf/]0oJawmifukd xD;wif} tvku
d m; 0oJawmifxyd f eHawmfb&k m;
wnfxm;&ygrnf/ a&S;okdufa[mif;wGifvnf; ukvm;ykZGefxkwfq,fwefukd rvGef&m
(rlu-JG ukvm;ykZeG f q,fEh pS w
f efudk rvGe&f m)[l&Syd gonf/ rif;q,fquf (q,fEh pS q
f uf)
onfvnf; toQifrif;jrwfwGif aphygonf/ b*Fq,fhESpfNrdKUukdvnf; toQifrif;jrwf
vufxufwiG f &Nr&J ygrnf}}[k avQmufxm;cJo
h nf/
,if;aMumihf ou&mZf 894-ckEpS w
f iG f rif;Ambk&ifonf ppft*Fg (4)yg;ukd pepfwus
zGUJpnf;vsuf b*Fg (12)NrKd Uudk odr;f ,l&ef ppfaMumif; (3)aMumif;cGNJ y;D atmifppfcsw
D ufco
hJ nf/
,if;aomtcg bk&ifrif;Am\ pD;awmfqif ZD0Zk;d onf rmefawmf0if unifyifudk tjrpfu
vSJap\/
wpfcsdefwnf; wpfNydKifwnf;rSmyif rkd;pnfuRef;olBuD;aumif;vSatmifuvnf;
ig;uRJwpfaumif qufvmaponf/ xkdtwdwfedrdwf ESpfckukd okcrdefBuD; 0drvu
bk&ifrif;jrwf xH atmufygvuFmjzifh avQmufxm;cJo
h nf/
]]umvm0u? *a*F,sEiS ?hf y@&ac:? ayguaf usmw
f r? yd*v
F [k? ponfh ausm[
f ;dk ?
&ckdifom;BuD;pmay
98
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
99
&ckdifom;BuD;pmay
100
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
rSDjirfukd;um;usrf;rsm;
u0dom&bd0o
H ? toQify@dtoQi-f
pErmvmvuFm&? toQi-f
omxGe;f atmif? OD;OD;omxGe;f ? OD;-
"n0wDta&;awmfykH
"n0wD &mZ0ifopf
&ckid &f mZ0ifopf
&ckid &f mZ0ifawmfBu;D
&ckid &f mZ0iftusO;f (rlMurf;)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
101
rif;jym;NrdKUe,f
auovmuRef; orkdif;jzpf&yfukd avhvmjcif;
auovmuRe;f rSm oD;jcm;uRe;f wpfct
k jzpf wnf&adS ejcif; r[kwaf y/ MuyfpifuRe;f
wGif yg0ifNy;D t&HuRe;f wpfck tjzpfjzifo
h mvQif wnf&adS ejcif;rsK;d jzpfayonf/
auovmuRe;f onf MuyfpifuRe;f \ ta&SUajrmufbuftpdwt
f ydik ;f wpfcw
k iG o
f m
wnf&NdS y;D ,if;onf rif;jym;NrKd UrS ta&SUawmifbuft&yfoYdk usa&mufum rkid t
f m;jzihf
(2)rkid cf efo
Y mvQif a0;uGmonf/
auovmuRe;f \ taemufbuf wpfaMumrl Muyfpifawmifwef;Bu;D u ae&m
,lxm;Ny;D ta&SUyidk ;f >yef&n
S af csmif;u pD;qif;onf/
ajrmufbufwGif &marmifjrpf\e,fajrjzpfaom ZD;yifBuD;jrpfu wnf&SdNyD;
awmifbufwiG f >yef&n
S af csmif;rSwqifh pD;0ifomG ;onfh vuf0g;cwfacsmif;i,fwpfcu
k
ykid ;f jcm;wnf&o
dS nf/
wnf&ydS t
Hk m;jzifh uRe;f rSm awmifEiS ahf jrmuf tvsm;onf ta&SUEiS hf taemufteH
xuf ESpq
f cefY &Snv
f sm;onf/uRe;f wpfcv
k ;Hk \{&d,mpwk&ef;rkid rf mS (4)rkid af usm&f adS vonf/
taemufbuf Muyfpifawmifwef;wpfavQmufum; ajrmufbuf Muyfpifawmif
armfrS tpjyK ajrmifacsmif;? td;dk xde;f awmif? a&cyfajrmif? vSn;f uk;d pD;awmif? jyefajrmif?
cifpidk ;f ajrmif? av;wkwaf jrmif? 'k;H awmifarmf? auovm&Gmr? oHvsiaf jrmif? ausmif;awmif?
ausmuft;dk Bu;D ausmuft;dk acs tpcyford ;f tac:ta0:rsm;u tpDtpOftwkid ;f wnf&dS
aeMuonf/
&ckdifom;BuD;pmay
102
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
t*FvdyfacwfOD; tajctae
txl;ojzifh t*Fvyd af cwfO;D umv tcsed u
f qkv
d sirf l MuyfpifuRe;f \ ta&SUyikd ;f us
aom auovmuRe;f &Gmav;&GmwkrYd mS vGepf mG pnfum;om,mpGm&Sad ecJah Mumif;od&&dS onf/
auovm>yef0&GmrS acsmif;zsm;txd &GmpOfwu
Ydk vnf; wnf&cdS MhJ uacsonf/ wGif
auovm &Gmr&Gmonf t"duae&mjzpfco
hJ nf/
t&yf ]]0&mvuFm}}trnf&aom &[ef;ynm&Sw
d pfyg; ay:aygucf zhJ ;l onf/
q&mawmfBu;D oDwif;ok;H aexkid cf ahJ om t&yfrmS auovm&Gmryifjzpfacsonf/
t&yf bke;f awmfBu;D ausmif;ukd tacgiaf v;qifjh zifh jyKvyk x
f m; bko
H ;Hk qifh
yg&adS vonf/
q&mawmfxyH g;0,f ynm&ifEYdk aomufpcYdk MhJ u&m xl;cReaf jymifajrmufaom wynfh
ESpOf ;D u ay:xeG ;f cJo
h nf/ ,if;wkrYd mS &ckid af ESmif;acwf pmqk&d iS f usr;f wwfarmifxeG ;f OD;ESihf
eErmvm qko
d w
l aYdk ywnf;/
tqkyd gEpS Of ;D onf q&mawmfBu;D 0&mvuFmtxH y&d,wu
d sr;f *ef pmayrsm;ukd
oif,lcJhMuonf/
txl;ojzifh q&mawmfxH ynmoif,Ml u&m pmqk&d iS Ef pS Of ;D teuf usr;f wwf
armifxeG ;f OD;rSm xif&mS ;aom pmqk&d iS w
f pfO;D jzpfavonf/
usr;f wwfarmifxeG ;f OD;onf vuFmtwkt
d xGmrsm;ESiw
hf uG tjcm;aom Ak'b
mom
ESiq
hf ufE,
G o
f nfh usr;f rsm;pGmukd zGUJ EUJG a&;pyfco
hJ nf/
q&mBu;D a&;om;cJo
h nfh usr;f rsm;teuf ra[mvuFmusr;f ? Oyoum0de
pd ,
usr;f ESihf rdaw;okwu
f sr;f wku
Yd dk txift&Sm; awGU&onf[k od&\/
pmqk&d iS \
f 1230-ckEpS u
f a&;om;cJah om rdaw;okwf tem*0ifusr;f (ayrl) rSm
,cktcg rif;jym;NrKd Ue,f acG;awmufacsmif;aus;&Gm awGU&&dS ayonf/
aemufpmqk&d iS w
f pfO;D jzpfaom eErmvm\ a&;om;aom pmaypm&if;ukd wdwu
d s
us od&cdS iG rhf &&Sad omfvnf; ,if;pmqk&d iS af &;pyfcahJ om (awrdvuFm) vufa&;wqifu
h ;l rl
wpfcu
k dk toQipf udE x
H &Sad eao;onf/
okv
Yd Qif omoemhta&mif xGe;f vif;ajymif0if;cJah om auovmuRe;f &[ef;
ynm&Sd vlynm&Srd sm;u wpfv;Hk wpfcw
J nf; ay:xeG ;f cJo
h nfEiS t
hf nD t&yfa'o omo
emhta&mifonfvnf; wk;d wufjyefyY mG ;vmcJ&h acsonf/
auovmuRe;f \ taemufawmifaxmifh t&yf Muyfpifawmifwef;\ awmifuek ;f
jrifw
h pfae&mum; a&S;,cifb&k ifrsm; wnfxm;cJMh uaom jrwfo&D&"mwfawmf arGawmf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
103
wpfqjl zpfonfh ydXad wmf"mwfrmS xGe;f vif;ajymifc&hJ onf/ "mwfawmfwnf&&dS m uke;f ukd
um; eEyAwawmif [lwGi\
f /
jrwfbk&m;EkpOftcgu pyg;BuD;wpfZpfjzpfcJhonf/ ydXd[laom ygVdpum;onf
(ausmk;d )ukq
d v
dk o
dk nf/ jrwfb&k m;\ ausmk;d awmfrS "mwfawmfwpfqal ywnf;/
"mwfawmfBuD;\ a0,sm0p[lorQukd q&mawmfBuD; OD;0&mvuFmESifhwuG
pmqk&d iS Ef pS Of ;D wku
Yd OD;aqmifum &Gmom;rsm;wku
Yd jyKjyifcMhJ uonf/
omoemxGe;f um;jyefyY mG ;apvkad om taMumif;&if;rSm tjcm;tjcm;aom "mwfawmf\
teD;0ef;usif vnf;aumif; auovm&Gmr&Gm\ awmifuek ;f jrift
h csKUd vnf;aumif;
apwDaygi;f rsm;pGmukd wnfxm;cJMh uonf/
,ckxw
d idk f ,if;wkYd wnfxm;cJMh uaom apwDaygi;f (40)cefu
Y awmxJ? csKx
H rJ mS
vJavsmif;NydKysufvsufoufaocHaeayonf/
okv
Yd Qif t*Fvyd af cwfO;D tcsed u
f mvu auovmuRe;f omoemhta&mifonf
xGe;f nD;awmufajymifco
hJ nfh tm;avsmpf mG pD;yGm;a&;? vlral &;? bmoma&;? ul;vl;qufqH
a&;? a&mif;0,fazmufum;jcif;wkrYd mS wk;d wufr&I cdS NhJ y;D &yf&mG rSm tvGepf nfum; om,m
pGm&Scd ahJ Mumif;ukd usr;f wwfarmifxeG ;f OD;u atmufygvuFmi,fwpfy'k jf zifh zGUJ ox
D m;onf
ukd awGU&&dS ayonf/
]]r*FvmA[kd? av;a&mifpkdom;? jrif;rkd&fvuf,m? 'udPmwGif? 'Dygay:xGef;?
MuyfpifuRe;f ? wnfxeG ;f ay:vm? auovm[k? r[m*gr?H aebGUJ co
H nf? qefpmG vSNyKH ?
tpkx
H m;um? csr;f ompnf;pdr?f tdref t
D rd jf zL? wrlx;l jcm;? ausmif;um; 0if;0if;? &Gmvk;H vif;
vsu?f qD;eSi;f pkpd ?dk yif&yd cf o
dk m;? e*ko
d m,m? auovmwGi?f em0goabFm? vm;vm;rpJ?
oJon
J n
H ?H a&mif;0,fojH zif?h ac:orH pJ? woJo[
J ?k aysmzf ,
G t
f xl;? wku
Yd Re;f OD;...../}}
&ckdifrif;vufxuf tajctae
&ckid rf if;rsm; vufxuftcgu auovmonf apmapmu wifjycJo
h nfh auovm
acsmif;zsm;(&Gmr)t&yf r[kwaf y/ ,ck auovm>yef0&Gm\ taemufbufwnfw
h nfh
wpfzmvkcH eft
Y uGm MuyfpifawmifarmfrS ta&SUawmifaxmifh (4)zmvkcH eft
Y uGmwGif wnf&dS
onf/
ae&momvQif &ckdifrif;rsm;vufxuftcgu wnf&SdcJhonfh auovm&Gmyif
jzpfacsonf/
,ckxw
d idk f t&yfukd (&Gma[mif;)[lvnf;aumif;? aemifwiG f aus;yifrsm;
&ckdifom;BuD;pmay
104
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
105
odraf wmif
ausmif;awmifae&m\ ajrmufbufwnfw
h nfah y(300)ceft
Y uGmwGif odraf wmif
[l&So
d nf/ odraf wmifrmS ausmif;awmifavmuf rjrifah y/ ay(50)ausmcf efY &Sv
d rd rhf nf/
t&yf a&S;u odrEf iS hf bk&m;qif;wk &Scd o
hJ nft
h wGuf ac:qjdk cif;jzpfonf/
,ckord x
f J vnf; Ak'a usmufqif;wkawmf wpfyg;u ude;f 0yfvsu&f adS eonf/
qif;wkawmfut
dk qufqufjyKjyifxm;Muaomfvnf;ajrmufO;D acwfvuf&myifjzpfayonf/
a&uefa[mif;rsm;
&yf&mG wpfcu
k dk wnfaxmifavNyD qku
d wnf;u aomufa& ok;Hk a& &&Sad &;twGuf
a&uefrsm;rSm r&Srd jzpf vkt
d yfvm&onf/ &yf&mG wpfc\k Bu;D rm;rIudk a&uefjzifh EIid ;f pmvQif
&Ekid af umif;ygonf/
auovm&Gma[mif; awGU&&dS aom a&uefrsm;rSm &Gm\awmifbuf jcaoF*h sKid t
f eD;
&Sd jcaoFu
h ef? odraf wmif\ atmufajc&if; taemufajrmufaxmift
h &yf trnfrod
a&uefi,fwpfuef? odraf wmif\teD; ajrmufp;l pl;t&yf trnfrod&aom a&uefBu;D
wpfuef? xkad &uefBu;D \ taemufajrmufaxmifh ay(2000)ausmf tuGmrSmvnf; a&uef
i,fwpfuef ponfwu
Ydk dk avhvmawGU&&dS ygonf/
tBu;D rm;qk;H aom a&uef\tvsm;rSm ay(200) ausmNf y;D teHrmS (180)ay&SMd u
onf/ ti,fq;Hk aom a&uef\tvsm;rSm ay(80)ESihf teHrmS (40)ay&SMd uonf/
tqkyd g a&uefwjYdk zifh aomufa&ok;H a&twGuf vkaH vmufap&ef vlO;D a&udk cefrY eS ;f
wGufcsufEkdifygonf/
uefqyd f
uefqyd rf mS auovm&Gma[mif;&Gm\ ajrmufbufwnfw
h nfh ,ckZ;D yifBu;D jrpf\
awmifbufurf;t&yf (cefrY eS ;f ok;H zmvkcH eft
Y uGm) wGif wnf&o
dS nf/
uefqyd f qko
d nfEiS t
hf nD a&uefa[mif;rsm; a&S;uwnf&cdS o
hJ nf/
&ckid o
f rkid ;f q'kid u
f eft&yf[k xif&mS ;onf/
(rSwfcsuf/
/ q'kid u
f eft&yfEiS hf ywfouf orkid ;f pOfudk odvydk gu used ;f &dyf
ajrr*Zif; trSw(f 1)wGif atmifvo
S ed ;f \ q'kid u
f efaqmif;yg;ukd zwfEI idk yf gonf)
uefqyd o
f nf uif;oabmukd aqmifygonf/ uif;qko
d nfrmS taumuftcGef
wpf&yfyifjzpfygonf/ a&S;&cdik b
f &k ifrsm;vufxuftcguuif;cGerf sm;ukad umuf,al ponf/
&ckdifom;BuD;pmay
106
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
107
uG,v
f eG o
f l q&mBu;D OD;omxGe;f u uk,
d ehf nf;uk,
d [
hf efjzifh vQKUd 0u
S af &;om;csuf
[k qko
d nf/ tcsKUd u ajrjrK yOf pm ok0d u
S cf suu
f dk a&;om;onf[k qkMd uonf/
,cktcg ausmufpmrSm ppfawGNrKd U jynfe,f,Ofaus;rI jywku
d f &Sad eonf/
t&yfewforkid ;f
t&yfXmae apmifha&SmufwwfaomewfrSm (&mZm)ukvm;ewfjzpfayonf/
ewfrif;\ pD;awmf,mOfrmS a>rjzpfonf/
ewfeef;rSm ayguef ef;jzpfayonf/ewfuydk al Zmfonft
h cgqw
d jf zifyh al Zmfyo&onf/
a&S;tcgu t&yf auovmom;rsm;yg ylaZmfc&hJ onfomru bk&ifuyg ylaZmf
jcif;&Scd o
hJ nf/ ewf\obm0 tavhtxylaZmfjcif;? ewfeef;wnf&&dS mt&yfwu
Ydk dk ewfomjcif;
okUd awGU&&dS onf/
]]acgi;f aygi;f q,fawmif? &dyaf wmufajymif? ta&mif0if;0if;? auovmav? Muyf
pifuRe;f rSm &mZmrif;? rif;vdrm &mZm auovmav? MuyfpifuRe;f rSm xD;eef;wnf?
upkyifjzL? &TeD ef;wl? a&mifjzLyifatmuf weef;aqmuf? &TaD jymifajymif? eef;aqmifn
dk rd ;f ?
auovmav ? MuyfpifuRe;f rSm xD;eef;wnf? upkyifjzL? &TeD ef;wl? a&mifjzLyifatmuf
weef;aqmuf? &TaD jymifajymif? eef;aqmifnKd nrd ;f ? auovmav? MuyfpifuRe;f rSm &mZmBu;D ?
rif;um;ylaZmf jynfol u
dk sK;d ? t,ifucg rif;vdrm ? &mZmewfudk qdwef efu
Y ;dk a&....}}
ok H ; oyf c suf
txufazmfjyyg taxmuftxm;rsm;ukd rlwnf auovm&Gm\ orkid ;f pOfudk
avhvmok;H oyf&ygu ,if;&Gm awGU&&dS aom aiG'*Fg;rsm;ESihf tajctaet&yf&yfwu
Ydk
ajrmufO;D acwfudk Tejf yaeygbo
d nf/
a&S;&ckid b
f &k ifrsm; vufxuftcgu (uif;cGe?f a&cGe)f aumuf,cl jhJ cif;udk xif&mS ;
pGm awGU&&dS ygonf/ uif;cGe[
f o
l nf qdyu
f rf;tcGeaf umufcjH cif;yifjzpfonf/
ae&mtueft
Y owf e,fy,ftwGi;f aumuf,&l jcif;jzpfonf/ &ckid jf ynfwpf0rS ;f vk;H
uif;qdy?f uif;acsmif;? uif;awmif? uif;armfponfh t&yfXmersm;ukd awGU&&dS ygonf/
bk&ifonf qdyu
f rf;cGef aumuf,jl cif;tvkiYd mS &ckifd jf ynf qdyq
f (Hk cGq)Hk usaom
ae&m t&yfwYdk uif;pcef;ukd zGiv
hf pS x
f m;&Scd ahJ Mumif; avhvmawGU&&dS onf/
,ckuq
H yd [
f l ac:wiG af om t&yfonf auovm&Gmae&mESihf rvSr;f rurf;
wnf&SdaeNyD; qdyfurf;usvSonf/ t&yfrSae >yef&Snfacsmif; wpfavQmufvkH;rS
vnf;aumif;? rif;aMumif;vrf;wpfavQmufv;Hk rSvnf;aumif;? tOee'DjrpfEiS hf 0ifxu
G o
f mG ;
&ckdifom;BuD;pmay
108
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
vmEkid o
f nft
h csut
f csm ae&mwpfcjk zpfaeonf/
auovmpm;onf t&yfraS e a&vrf;jzifh oGm;vmMuonfh avS? ormefyg
ypn;f rsm;tay: owfrw
S Ef eI ;f xm;twkid ;f tcGeb
f @mawmftwGuaf umuf,jl cif;jyKonf/
tqkdyg uif;pm;ukdvnf; qdyfurf;ESifh ra0;vSaom ae&m &Gmwpf&Gmukd
pm;aus;tjzpf ay;xm;cGijhf yKonf/
xkdYaMumifh auovmuif;pm;ESifh auovm&Gm wnf&Sdaejcif;rSm obm0us
vSayonf/
wzef ajrmufO;D acwf bk&ifrsm;wko
Yd nf ajrmufO;D NrKd UawmfoYdk &eforl sm; 0ifa&mufvm
Ekid o
f nfh vrf;aMumif; wpfavQmufv;Hk vlaetdraf jcrsm; pnfyifatmif csay;cJo
h nf/
,if; MuyfpifuRe;f rS auovm&Gmonfvnf; wpfct
k ygt0ifjzpfacsonf/
odkYqkdvsif ajrmufOD;acwf umvrS wnf&SdaevmcJhaom auovm&Gmonf
um; (1146)ckEpS f &ckid x
f ;D eef;ysupf ;D jcif;ESihf twl NyKd ucJG &hJ onf/
t*Fvyd af cwfO;D ykid ;f ta&mufwiG u
f m; ,cifauovm&GmrS z,fcmG taemuf
awmifaxmifh acsmif;zsm;t&yf&dS auovm&Gmukd jyefvnfxal xmifcMhJ uonf/
okx
Yd al xmif&m q&mawmfBu;D 0&mvuFmvufatmuf wynfw
h yef;rsm;
pnf;vk;H nDnw
G pf mG &Scd MhJ uojzifh ,if;t&yf omomemhta&mifonf xGe;f ajymifco
hJ nfom
ru &yf&mG rSm txl;pnfyifw;dk wufco
hJ nf/
t*Fvyd af cwf ukeq
f ;Hk ,aeYwiG rf u
l m; auovm&GmrSm ocFg&avmu"H\ajymif;
vJypfjcif;ukd rjiif;qefEidk &f mS onft
h wGuf uG,af ysmufc&hJ um; ,cktcg uRe;f t&yf
auovm>yef0? auovmacsmif;0? auovmvuf0g;cwf? auovmacsmif;zsm; tp&Sd
aom &Gm(4)&Gmu txifu& qufvufjzpfxeG ;f &yfwnfvsuyf if &Sad eMuayownf;/
rif;jym;rif;odef;ZH
(pma&;ol\ 1983-ckEpS w
f iG w
f pfBurd ?f 15-11-1996aeYu wpfBurd f uGi;f qif;
avhvmxm;&Sad om rSww
f rf;rS wqifh aqmif;yg;a&;om;xm;jcif;jzpfygonf/)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
109
tmaomuESifh tmeEpjE
'gerSx;l jcm;aom y&dpm *rSm rif;usiw
hf &m;q,fyg;om yg,&dS m tvcyH *k Kd v?f
vvadk omapwem wlrQMuaomfvnf; rif;wkjYd yKtyfaom y&dpm *om tusK;H 0ifonf/
tvGefus,fjyefYygonf/
y&dpm *t&mwGif &ckid af 0omvD tmeEpjEr if;ESihf taomurif;wkYd xyfw,
l MdSuonf/
taomubk&ifonf ax&0g'omoemawmf ppfppfuo
dk m Munfadk omrif;jrwfjzpfonf/
taomurif;\ t,lwyg; *kP
d ;f uGo
J m; ykPm ;?ed*? wuweG ;f wkt
Yd m; v'ge;f
pGeBYf uyJ rHk mS tmeEpjEr if; aqmif&u
G cf suEf iS hf wlno
D nf/
tmaomu ausmufpmrsm;teuff aw&orausmufpmwGif ]]rnfonfh wkid ;f Ekid if H
rQvnf; vlwkdYonf wpfckwnf;aom *kdPf; wpfvkH;wpfpnf;wnf; Munfkd
uk;d uG,Mf uonfr&S}d }[lqko
d nfEiS t
hf nD *kP
d ;f uGo
J m; ponfwx
Ydk H Munfadk om trwf
wku
Yd dk toD;oD;apvTwf v'ge;f axmufyahH ponf/ jyKpak pmifah &Smufaponf/
tmeEpjEr if;um; ykPm ;wkt
Yd m; pGeBYf ujJ cif;ESit
hf wl okwrf [m0g ygVad wmf? r[my&d
edAm eokwe v
f m? &mZty&d [med,w&m;ckEpS yf g;ESit
hf nD ]]a&S;a&S;rif;wkYd jyKvyk cf hJ ysupf ;D
aeaom ewfpifta[mif;wku
Yd dk jyKjyifay;cJo
h nf/}}
ul#'@okwf a*gwrjrwfpmG bk&m; tavmif;awmfjzpfaom ynm,St
d rwfu
avQmufxm; wkid ;f oljynfom;wkt
Yd m; axmufyjHh cif;? wkid ;f jynf<u,f0csr;f omvmNy;D
wzef rif;b@mwkYd wk;d yGm;vmNy;D rS r[m,nac: tvBu;D ukd Ncrd Nhf crd o
hf J v'ge;f jcif;wkrYd mS
]]Nird ;f csr;f aom tvBu;D ? pifMu,faomtvBu;D ? ab;rJt
h vBu;D ? w&m;aomtvBu;D }}
tjzpf pHwifxu
dk af yonf/
&ckdifom;BuD;pmay
110
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
111
&ckdifom;BuD;pmay
112
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
113
(yk&yku
d w
f Ydk a&; apwDwiG f Xmyemxnfjh cif;? pkv
H ifpmG tpkrH sm;pGm a&;ul; v'ge;f
jzefaY 0jcif; t"dym ,fEpS rf sK;d &ygonf/)
*gxm(51)wGif a&T? aiG wkjYd zifh jyKaom y'krm Mumyef;tajc,Sad om &wemckEpS yf g;jzifh
jyKvyk af om txG#&f adS om tNrw
J rf;bk&m;"mwfawmfudk (xnfh )ylaZmf&eftwGuf ("mwf
awmfMuKwf)rsm;pGmwkdYukd v'gef;cJhonf/
*gxm(52)wGif 'a':t& "r'geay;vjcif;jzpfonf/ tmeEpjEm ;rif;rSm w&m;a[m
"ruxdujzpfonf/
*gxm(53)wGif aMu;oydwrf sm;ESihf yk;d ouFe;f rsm;pGmwku
Yd dk t&yf&pS rf suEf mS rS vmMu
ukeaf om &[ef;awmfwt
Ydk m; kad opGmv'ge;f aMumif;jyqko
d nf/
a*:&0[laom a0g[m&rSm tvGe&f mS ;yg;onf/ ax&0g'oCFmawmfwt
Ydk m; kad opGm
vaMumif; ta&;tom;uyif xl;jcm;aeygonf/
ykPm ;wkt
Yd m; v&efrjyqkrd D ]]'geyg&[dwm[Dem? rmarb0wkZEKp}k }[k b&dwt
f yk f
xm;jcif;ESihf uGmjcm;onf/
tmaomu ausmufaqmifpmi,f bmjAm (bJ&mwJ)ausmufaqmifpmi,f
]]ewfwcYdk spt
f yfonfudk odjrifawmfral om tmaomurif;Bu;D onf rm*"wkid ;f oCFm
awmftaygi;f wku
Yd dk kad opGm&Scd ;dk avQmufxm;yg\}} [lvnf;aumif;/
]]toQib
f &k m;wkYd bk&m;a[m0denf;usi0hf wfrsm;? t&d,0How&m;rsm;? tem*w
b,okwe ?f rke*d gxmrsm;? armae,sow
k e ?f Oywd&aohtaMumif;? &m[kavm0g'
okwef? vdrfvnfjcif;ukd taMumif;jyK bk&m;oQifa[mawmfrlaom w&m;awmfrsm;?
w&m;awmfwu
Ydk kd (tuREyfk o
f nf) tvk,
d v
dS yS g\/
tb,faMumifh tvk,
d ydS goenf;qkv
d Qi.f ..rsm;pGmaom &[ef;oCFmawmfrsm;? &[ef;
rde;f rrsm; rjywfemMum; aqmifxm;apcsiyf g\/(*)
enf;wl Oygoumrsm;? Oygox
d mrsm;ukv
d nf; rjywfemMum; aqmifxm;apcsif
yg\}} [lvnf;aumif; awGU,&dS m ax&m0g' oCFmawmfrsm;ESihf bk&m;a[mw&m;ppf?
w&m;rSew
f Ydk rnfrQadk oav;pm;aMumif; ay:viG v
f aS yonf/
('kw,
d oCFm,emtNy;D aumor*D P
dk ;f uGJ o*Fg,em? omoemhou&mZf (252)
&ckdifom;BuD;pmay
114
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(+) yk*v
ynwf? ygVad wmf/ rlv#Dum? tbAy*k Kd vf ckEpS af ,mufwiG f Munhyf g/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
115
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
rSDjirf;ukd;um;aom usrf;pmrsm;
tmeEpjEm ;&Sp&f mpk &ckid af 0omvDrif;/
(OD;pHomatmif)
at'Dajcmuf&mpkEiS hf ,if;rwkid rf D &ckid jf ynfo;Hk tu&m/(OD;pHomatmif)
&ckid ,
f Ofaus;rI a0omvDacwf/
(OD;atmifomOD;)
q&mvGwf [dEb
D momoifenf;
(tm&fy?D toQi0f g,r)
tmaomu ausmufpmrsm; bmomjyef/
(OD;zkd;vwf)
&ckdif,Ofaus;rI trSwf(3)
(toQifpudE)
tbd"mey'yd u
d molp/d
y'wrOLom(yg^rm-"mef)
(OD;[kwfpdef)
tbd"mefyg'kd(oD[kdVfuRef;)
(toQifar*vmef)
(*)
&ckdifom;BuD;pmay
116
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
ajrmufOD;NrdKUtaMumif; wpfaphwpfapmif;
&ckid o
f rkid ;f wGif "n0wD? a0omvD? av;NrKd U? ajrmufO;D [l acwfBu;D (4)acwf
ykid ;f jcm;owfrw
S x
f m;ygonf/
,if;acwf\ trnfemr ac:wiG yf EHk iS yhf wfouf olt
Y "dym ,fEiS o
hf &l MdS uonf/
"n0wDqo
dk nfrmS ("n=qefa&pyg;? 0wD=&So
d nf/)qefa&pyg; ayg<u,f0&ma'o
[k t"dym ,f&onf/
a0omvD\t"dym ,frmS (a0=txl;xl;tjym;jym;aom/ omvD=aumufyo
J vJ ayg
rsm;jcif;/)txl;xl;tjym;jym;aomaumufyo
J vJrsm;aygrsm;aomt&yf[q
k v
dk jdk cif;jzpfonf/
av;NrKd Uacwf[o
l nfum; tOee'Djrpfurf;0J,mwpfavQmufwiG f yOm? e&dO& m?
yk&ed ?f avmif;Muufpaom NrKd UBu;D av;NrKd UxeG ;f um;cJo
h jzifh av;NrKd U[k trnfwiG jf cif;jzpfonf/
ajrmufO;D rnfqef;? Asm'dwyf ef;
"n0wD? a0omvD? av;NrKd U? ajrmufO;D paomacwfBu;D av;acwfteuf aemufq;Hk
acwfjzpfaom ajrmufO;D ac:wiG yf EHk iS hf ywfouf &ckid o
f rkid ;f trsK;d rsK;d 0d0g'uGjJ ym;avonf/
ajrmufO;D bk&m;orkid ;f tqkt
d & wwd, "n0wDjynf&h iS f ol&,
d purif; (bDpD
316-272)vufxuf toQiAf m[kvrax&fEiS hf toQiw
f
d rax&fjrwfwo
Ydk nf &ckid jf ynf
Asm'dw0f if(48)ae&mwkYd bk&m;oQi\
f "mwfawmfarGawmfwu
Ydk dk apwDyx
k ;dk rsm;wnfxm;
&ef<ua&mufvmNy;D Am[kvawmif &yfem;pOf iyg;ylbv
D ;l ESihf bkrp ;dk ewfwu
Ydk arsmufEiS hf
a'gi;f [efzefqif;Ny;D tOESpv
f ;Hk ukd arsmufu v'ge;f aemiftcg a'oukd ajrmufO;D [l
ac:wiG t
f q
hH \
dk /
a0omvDwiG f tjrwlrif; uG,v
f eG Nf y;D ,if;\om;awmf yJjzLrif;xD;eef;pnf;pdrf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
117
ukd &aomtcg rdrNd rKd Upm;jzpfcahJ om ajrmufO;D NrKd U&mG rS ajrmufjrm;pGmaom tBut
H pnfx;D eef;
pnf;pdrrf sm;ukd OD;OD;zsm;zsm; jynfph aHk tmifjrifchJ at'D (776)ckEpS w
f iG f ajrmufO;D NrKd Uawmf[k
orkwNf y;D rif;aejynfawmftjzpf pk;d pHco
hJ nf[k &ckid &f mZ0ifvuFmt& od&ygonf/
&ckid rf if;orD;{;jcif;wGiv
f nf; rif;apmrGew
f Ydk NrKd Uopf&mS MupOf ig;oJMh uol orD;a,muf
rESpfOD;wkdY\ ajrmufOD;0oJh tcsDtcsac:wl;oHukd Mum;&onhf edrdwfMwif;ukd tpGJjyK
ajrmufOD;[lrSnfhac:aMumif;qkdonf/
&ckid &f mZ0ifopfusr;f vnf; rif;apmrGef ajrmufO;D NrKd Uudk wnfaomtcg awmif?dk
ukum;awmifESpfvkH;ukd wl;NzdKdaepOf a&TOa'gif\ Oukd arsmufu apmifhaeonfukd
awGU&aomaMumifh NrKd Utrnfukd arsmufO? ,if;rS ajrmufO;D [l ac:a0:orkwcf ahJ Mumif;
azmfjyxm;avonf/
rnfoq
Ydk adk p rif;apmrGeb
f &k if ajrmufO;D NrKd Uawmfudk wnfcchJ sed rf pS ESpaf ygi;f (354)
ESpw
f idk f NrKd Uouf&n
S cf o
hJ nfudk axmufI ,if;tcsed rf S pom ajrmufO;D trnf xif&mS ;vm
onfudk awGU&ygonf/
ajrmufOD;rS NrdKUa[mif;okdY? NrdKUa[mif;rS ajrmufOD;okdY
rif;apmrGeo
f nf ajrmufO;D NrKd Uawmfudk aumZmou&mZf 792-ck?awmfowif;vqef;
(1)&uf we*FaEGaeY (at'D -1430)wGif ]]*VKeaf wmifyjH zefY taemufoyYdk s[
H ef}} yEucf s
wnfco
hJ nf[k qk\
d /
eef;awmfukef;onf vma&mufwkdufckdufol &efoltaygif;wkdYukd vG,fvifhfwul
atmifjrifEidk o
f nfh blred ufoefajrjzpf rif;apmrGeaf &G;cs,cf ahJ Mumif;..
]]...*saD [mufoMH um;? usm;uvefaY &Smif? aMumifral jy;xGu?f <uufum;vku
d af xG?
a>rukzd m;Ekid ?f w&if;qkid v
f su?f &ckifd
f eG zYf ;l ? a&TajrmufO;D udk ? ewfr; Tejf y eef;&m&onf?
bkrdeufoef? xl;wnfhav....}}
qkad om &ckid rf if;orD; {;jcif;t& od&ygonf/
ajrmufOD;NrdKUawmf pkd;pHcJhMuonfh &ckdifrif; tqufqufwkdYonf NrdKUawmftm;
rnfonf&h eforl qkd 0ifa&mufvmygu rsupf v
d nf vrf;rSm;ap&ef umuG,af &;tpDrrH sm;ukd
0uFygozG,f Iyaf xG;rsm;jym;pGm cHwyfNrKd UwpfNrKd Utjzpf pDrzH efw;D xm;avonf/
rnfaom ajrmufO;D NrKd Uawmfum; rif;apmrGerf S r[morw&mZmtxd (aumZm
ou&mZf 792-ck? awmfovif;vqef; (1)&uf? we*FaEGaeYrS 1146-ck? jymokv
d jynfah usmf
(7)&uf paeaeYtxd) rif;quf(48)quf? ESpaf ygi;f (354)ESpw
f idk f &SnMf umcJah vonf/
&ckdifom;BuD;pmay
118
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
119
&ckdifom;BuD;pmay
120
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
121
tuJcwfEkdifygonf/
&ckdfifbk&iffwkdYvufxufu vufaumufaus;&Gma[mif;(,ck &Gma[mif;awm
aus;&Gm)rSm ,Ge;f xnfvyk if ef;jzifh toufarG;0rf;ausmif;jyKco
hJ nf[k od&ygonf/
txl;ojzifh y,if;vufaumuf? ,Ge;f vufaumufwrYdk mS emrnfausmv
f Bl uKd urf sm;
vSonf[k od&ygonf/ tqkyd g y,if;vufaumuf? ,Ge;f vufaumufEiS hf ,Ge;f xnf
ypn;f rsm;ukd aps;cs a&mif;cs&onfxd wGiu
f s,v
f m vufaumufaps; wGiv
f monf
[kqkdygonf/
ajrmufO;D NrKd U bk&m;ay:ausmif;a[mif;&Sd &yfawmfrl ,Ge;f qif;wkawmfBu;D ESihf eH&rH sm;
&Sd Ak'0 if,eG ;f yef;csD um;csyrf sm;rSm a&S;&ckid w
f \
Ydk ,Ge;f xnfvyk if ef; tqifjh rifch ahJ Mumif;
oufaoxlaeayonf/
ajrmufO;D NrKd Ue,f xr&mZfaus;&Gmonfum; &ckid x
f ;D vkyif ef;ESihf xif&mS ;cJo
h nf[k
qkd\/
vkHNcHKumuG,f &efoG,foG,f
NrKd UawmfvNHk cKH a&;? umuG,af &;ESihf ppfa&;ppf&mwkt
Ykd wGuv
f nf; NrKd UawmfEiS hf NrKd U&H
wku
Yd dk &eforl sm; rcsO;f uyfEidk af tmif (19)rkid cf efY &Snv
f sm;aom NrKd U;dk wHwidk ;f rsm;? jytk;d ?
ypi?f &ifwm;? ol&aJ jy;? ol&cJ ?dk ol&aJ vQmufrsm; ,aeYwidk f &Sad eao;aom aMumifvnf'Hk
tygt0if cHwyfBu;D (14)ck(pma&;olavhvmrdorQom)NrKd U&(H 14)ck? a&wHcg;(8)ckEiS hf NrKd U;dk wHcg;
(39)ck(avhvmrdorQom) a&usK;H ? Geu
f sK;H ? usK;H ajcmuf? usK;H yifv,f paomusK;H ajrmif;
(29)ck(avhvmrdorQom)? usK;H &Si?f NrKd UawmfoYdk a&aMumif;rS 0ifvmaomf rsupf v
d nfvrf;
rSm;ap&ef yifu
h t
l rd w
f rQ Iyaf xG;pGm zefw;D pDrx
H m;aom acsmif;(26)acsmif;/ (avhvmrd
orQom) vufeuf&u
d m cJ,rf;rD;ausmuf tpDt&DwjYdk zifh wnfaqmufxm;cJo
h nfrmS &ckid f
wk\
Yd ppfAsL[mtwwfukd rD;armif;xk;d jyvku
d o
f uJo
h Ydk &Sad eayonf/
ppfa&;ppf&mppfynmwkt
Yd wGuv
f nf; &wemhrm&fatmif ta&SUbuf&dS ol&aJ umif;
a&G;cs,cf &hJ m av;cif;jyifBu;D ? NrKd Uawmfta&SUbuf rusm;awmifwef;&Sd ppfynmoifausmif;
jzpfaom vIdif;p&mausmif;&m? vIdif;p&muefESifh ppfcsD? ppfwuf? ppfqkwf? ppf&yfwkdYESifh
qkid af om aoe*FAsL[musr;f rsm;jzpfonfh AsL[mouu
d sr;f ? jAL[wfppfcsu
D sr;f ? umrEwd
usr;f ? AsL[m0goeusr;f ? o&a'G;ac: oGma&m',usr;f wku
Yd dk avhvmjcif;tm;jzifh &ckid w
f \Ydk
ppfynmtqift
h wef;udk cefrY eS ;f Ekid yf gonf/
qifrsm;ukd ppfajrjyif tok;H jyK&eftwGuf ajrmufO;D NrKd Ue,f qift;dk acsaus;&Gm
&ckdifom;BuD;pmay
122
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
123
oGef;vkyfukd;uG,fcJhaomprcPfpmwrf;xkd;aMu;qif;wkawmfwpfqlESifhtvm;wlaMu;
qif;wkawmfwpfqu
l kd anmifyifaps;ausmif;wku
d f vnf;aumif;zl;ajrmfavhvmEkid yf gonf/
]]'kid ;f us&D ,
dS ifh &D&,
dS if?h bm;bl&,
dS ifh qef&,
dS if}h }qkad om qkd ;dk pum;rSm ajrmufO;D
wpfciG f ,aeYwidk f rk;d Ekid af o;yg/
'kid ;f usq
D o
dk nfrmS qnfajrmif;? tif;tkid ?f acsmif;? uefrsm;ESihf ukew
f ifuek cf svyk if ef;
rsm;ukd wl;azmfvyk u
f ikd &f aom toif;tzGUJ [k od&ygonf/
xk'd idk ;f ust
D pdYk a&vkyo
f m;rsm;u vkyt
f m;'getjzpf ay;vcahJ om uefaygif ;dk tyg
t0if (22.18){u&Sd 'kid u
f su
D efBu;D rSmvnf; a&S;a[mif;aESmif;jzpf atmufarhz,
G f awGUEidk f
ygao;onf/
,if;uefBu;D \ ta&SUbuf&dS c&pf,mefb&k m;&Scd ;dk ausmif;&mudk avhvmjcif;tm;jzifh
vnf; bmomw&m;ukd vGwv
f yfpmG ud;k uG,cf iG jhf yKcMhJ uaom a&S;&ckid b
f &k ifw\
Ydk pdwaf e
oabmxm;jrifjh rwfyu
Hk dk ay:viG x
f if[yfaeygonf/
ajrmufOD;NrdKU\ NrdKUt*Fgrsm;jzpfaom NrdKUOD;acgif;? NrdKUvnfwkdif? NrdKU&if? NrdKUrsufpdESpfvkH;
uvnf; avhvmvko
d l taygi;f wku
Yd dk vma&mufavhvmvSnyfh g[k vuf,yfac: zdwrf Eu
jyKaeygonf/
vufqnfuef? tElr? ig;rmef;'k?H av;NrKd Ujrpfurf;ajcrsm;onf NrKd UajrmufO;D \ tyef;
ajzae&mrsm; jzpfMuygonf/
okv
Yd Qif NrKd UajrmufO;D wGif a&S;tarGrsm;jzpfMuonfh bk&m;? ykx;dk apwDrsm;? NrKd U;dk
wHwidk ;f rsm;? wHcg;rsm;? ausmif;awmf&m? eef;awmf&m? tdraf wmf&m? usaD wmf&mrsm;? cHwyf
rsm;? usK;H ajrmif;tif;tkid rf sm;? ukew
f u
dk af [mif;rsm;ESihf taumuf;Hk rsm; ponfwrYdk mS xkEiS hf
xnfESifhyif usef&Sdaeao;&m okawoDrsm;twGuf avhvm qkH;cef;rwkdifEkdifonfh
]]vkw
d & okw&wemoku
d Bf u;D }} yifjzpfygayonf/
apmrif;EG,f(ajrmufOD;)
&ckdifom;BuD;pmay
124
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
usrf;udk;pm&if;
OD;omxGe;f atmif a&;? &ckid rf [m&mZ0ifawmfBu;D
(1288-ck)
OD;pErmvmvuFm& a&;? &ckid &f mZ0ifopfusr;f
(1293-ck)
OD;OD;omxGe;f a&? ajrmufO;D NrKd U bk&m;orkid ;f
(1940-ck)
OD;atmifomOD; xkwaf 0aom pmqkad wmf
z'lrif;kd\ bapmjzL rif;orD;{;jcif;
(1970-ck?Ekd0ifbmv)
&ckid jf ynfe,f jynfoaYl umifprD S xkwaf 0aom (1978-ck? azaz:0g&v
D )
ajrmufOD;NrdKUvrf;Tef
ajrmufOD;NrdKUjzpfpOforkdif;(rlMurf;)
OD;xGef;a&Tckdif(r[m0dZm)a&;?
(1985-ck? azazmf0g&v
D )/
&ckdifa&S;NrdKUawmfa[mif;rsm;
&ckid jf ynfe,f jzpfpOforkid ;f -orkid ;f u@
(1984-ck? pufwifbmv)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
125
a0omvDacwf &rm0wDwnfjcif;ESifh
&ckdif&mZ0ifrsm; t,ltq
a&S;acwf &ckid jf ynfudk "n? arC? 'Gg&m? &rm [laom 0wDav;&yfjzifh ykid ;f jcm;tkyf
csKycf MhJ uonf/ &rm0wDac: &rf;NAu
J Re;f ukd "n0wDacwf(3325- bDpD -327 at'D)rSp
&ckdifwkdY pwifwnfaxmifcJhMu\/
"n0wDacwf &rf;NAu
J Re;f wnfjcif;ESihf ywfouf orkid ;f rSww
f rf;rsm;? a&S;a[mif;
okawoeky<f uif;rsm;rSm tvGe&f mS ;yg;vSonf/
"n0wDacwf orkdif;taiGUtouf
"n0wDacwf &rf;NAu
J Re;f wnfjcif;ukd &ckid &f mZ0if tapmifapmifwYdk rawGU&o
avmufenf;yg;vSonf/
ou&mZf1221-ck? &rf;NAu
J Re;f [k;H awmifbuf olBu;D csazmifp&D ifaom ]]tif;
apmuf&mZ0if(ayrl)}}ay(pH)csyt
f & &rf;NAu
J Re;f wGif rif;tkOd ;D pD;aom tkypf w
k pfpk aexkid cf hJ
aMumif;? rif;tk\d om;ajr; ckepfqufajrmufjzpfaom icsp?f i0g? iaESmif;? polwYdk ajymif0[k
ac:aom&Gm(,ck ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f &Sd a&S;a[mif;&Gm)wGif wnfaxmifaexkid cf MhJ u
aMumif;? xkpd Ofu uRe;f vlO;D a&rSm (3700)&Sad Mumif; wduspmG rSww
f rf;wifco
hJ nf/
tjcm;aom &ckid &f mZ0ifrsm;rl "n0wDacwf &rf;NAu
J Re;f wnfjcif;taMumif;t&m
rsm;udk taiGUtoufrQyif rawGU&ojzifh tif;apmuf&mZ0ifwpfapmifwnf;jzifo
h m a&mif&h J
cJh&onf/
&ckdifom;BuD;pmay
126
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
"n0wDtqkH;(okdY) a0omvDtp
ou&mZf 144 ckEpS w
f iG f taemufbufrS oabFmtpif;(30)wkYd &rf;NAu
J Re;f okYd
qku
d af &mufvmNy;D wpfuRe;f vk;H ukd zsuq
f ;D cJ\
h /
&rf;NAu
J Re;f rS vlrsm;ukd zrf;qD;ac:aqmifNy;D "n0wDNrKd Uawmf pcef;oGi;f xm;cJh
onf/ uRe;f ay: vlO;D a& (1000)om <uif;use&f pfonf/
"n0wDacwf &rf;NAJuRef;wkdufckdufzsufqD;cH&jcif;ESifh pyfvsOf; &ckdif&mZ0if
ESpaf pmif uGv
J pJG mG ,lqxm;Muonfudk awGU&onf/
ou&mZf 1204-ck? q&mirnf pD&ifaom ]ysmowf&ckid &f mZ0if(ayrl)}ay(apm)csyf
t&-ou&mZf 155-ck? uqkev
f wGif &rf;NAu
J Re;f zsuq
f ;D cH&aMumif; azmfjyxm;Ny;D olBu;D
csazmif\ tif;apmuf&mZ0if(8)csyf rl ou&mZf 144-ck? ewfawmfvwGif &rf;NAu
J Re;f
zsuq
f ;D cH&aMumif; rwlnpD mG ,lqazmfjyxm;cJMh uonf/
&mZ0ifEpS af pmifudk avhvmMunhv
f Qif irnfonf if;\ &mZ0if &rf;NAu
J Re;f orkid ;f
tcsut
f vuf tenf;tusO;f rQom wifjyxm;Ekid cf NhJ y;D olBu;D csazmifurl tcsut
f vuf
jynfjh ynhpf pHk Hk wifjyEkid cf o
hJ nfudk awGU&onf/
if;jyif tif;apmuf&mZ0if(8)csyf wpfcsyw
f nf;wGif ]]uH&mZmBu;D ESihf apmyOem}}
ewforD;wk\
Yd tEG,t
f qufrmS &rf;NAu
J Re;f zsuq
f ;D cH? ac:,jl cif;cHvsuf "n0wDNrKd Uawmf
okYd a&mufNy;D (5)qufajrmufwiG f r[mwkOd ;f pjEm ; rif;Bu;D vufxufoaYdk &muf&adS Mumif;}}
azmfjyxm;onf/
rqrenf;(ac:) aemufoYdk wpfvrS ;f qkwef nf;jzihf &ckid rf if;qufwu
Ydk dk avhvmMunhf
ygu tif;apmuf&mZ0ifrS qkv
d o
dk nfh rif;quf(5)qufrmS atmufygtwkid ;f jzpfonfudk
awGU&onf/
pOf rif;trnf
eef;pHou&mZf
1/ ol&d,oD&d
124
2/ ol&d,auoD
144
3/ ol&d,ukrm
163
4/ ol&d,auwk
195
5/ r[mwkdOfpjEm;(a'GifpjEm;)
249
okdYqdkvQif ou&mZf 144-ckESpfwGif 'kwd, "n0wDNrdKUwnf pEmol&d,rif;\
tEG,af wmf(22)qufajrmuf ol&,
d oD&rd if;vufxuf (ol&,
d auoD xD;eef;rpd;k pHr)D
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
127
&ckdifom;BuD;pmay
128
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
129
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
&rf;NAJBuD;(&rf;NAJBuD;)
av;awmif
uHwkdif;
acsmif;aumuf
ZNyKd if
uefYaumf
acsmif;euf
rl&iG ;f (r&Gi;f )
uif;
Zif;acsmif
0ufw;dk jyif
[laom &Gmaygi;f (20)ukd wkOd pf jEm ;rif;Bu;D \ armfueG ;f pmESit
hf wl wnfaxmifchJ
MuaMumif;awGU&onf/
a&S;a[mif;tarG? kyf<uif;oufao
a0omvDacwf &rf;NAu
J Re;f uRe;f tv,fA[ko
d Ydk jzwfvsuf pD;0ifaeaom uif;jrpf
0Sr;f wGif &Gmtrsm;tjym; wnfcyhJ &Hk \/ ,if;ukd a0omvDacwfvuf&m a&S;a[mif;Ak' yk f
yGm;qif;wkawmfrsm;u oufaocHaxmufjyxm;cJMh uonf/
jyefjY yL;om,mvSaom yx0Dtaetxm;wku
Yd kd ykid q
f idk o
f nfh uif;jrpf0rS ;f twGi;f
jrpf\ 0J? ,m&S&d mG rsm;wGif &Gmwpf&mG pD tenf;qk;H a0omvDacwfvuf&m Ak' yk yf mG ;qif;wk
awmfwpfqu
l spD ude;f 0yfaeonfudk awGUjrif&onf/
uif;jrpfzsm; &rf;aygufe,fwGif wefckd;BuD;vSaom a0omvDacwfkyfyGm;awmf
wpfql udef;0yfawmfrlvsuf&SdNyD; kyfyGm;awmfudef;0yfpHy,f&m yvifckHay:wGifvnf;
xkad cwfu tok;H jyKco
hJ nfh jA[t
D u&m ta&;tom;yg ausmufpma&;xk;d xm;vsu&f \
dS /
xkd yk yf mG ;awmfudk vufcsjyifb&k m;[k ac:MuNy;D ausmufpmrSm ,cktcg zwfI
r&Ekid af vmufatmifyif ,k,
d iG ;f aeNyD jzpfonf/
,if;wku
Yd &r0wD &rf;jynfu
h Re;f ukd a0omvDacwfwiG f trSew
f u,f &Gmwnf&dS
aMumif;? xkad cwfu &rf;NAu
J Re;f ppfreS af om ax&0g' Ak'o
moemawmfrmS xGe;f um;ae
NyD;jzpfaMumif; Ak'pmayrsm; &rm0wD xkdacwfuyif tokH;jyKaecJhMuNyDjzpfaMumif;
oufaocH axmufjycJMh ujcif;yifjzpfonf/
&ckdifom;BuD;pmay
130
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
ed*;Hk
a0omvDonf umvtm;jzifh Mumjrifv
h NS y/D &rf;NAu
J Re;f wnforkid ;f qkid &f m rSww
f rf;
rsm;rSmvnf; obm0ab;'Pf? ppfab;ppf'Pf? vlw\
Ydk ab;'Pf paom tE&m,ftrsK;d
rsK;d wkaYd Mumifh ysupf ;D aysmufu,
G v
f ek ;D yg;jzpfc&hJ \/
xkt
Yd wl &Snv
f sm;vSonfu
h mvukd jzwfoef;vmcJ&h onfEiS t
hf rQ twdwo
f rkid ;f onf
a00g;cJ&h Ny;D ? aeSmif;vlw\Ydk rSww
f rf;rsm;rSmvnf; uGv
J cJG surf sm;pGm jzpfay:vmcJ&h avonf/
okaYd omf uGv
J aJG eaom orkid ;f tcsut
f vufrsm;ukd uGi;f qif;avhvm a&S;a[mif;
,Ofaus;rItarG ky<f uif;ypn;f rsm;ESihf csed x
f ;dk Munhv
f u
dk af omtcg tzk;d rjzwfEidk af om
a0omvDacwf &rf;NAu
J Re;f ordik ;f rSm kyv
f ;Hk ay:vmcJah wmhonf/
armifvIdif(vrk)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
rSDjirf;ukd;um;csufrsm;
irnf? OD;csazmif? [k;H awmifbufoBl u;D
pErmvmvuFm&? toQi-f
pErmvmvuFm&? toQif
OD;OmP? q&mawmf
pHomatmif? OD;-
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
131
ajrmufOD;acwfaESmif; &ckdif
at'D (1742 - 1784)
ajrmufO;D acwfudk rif;apmrGerf S rif;acgi&f mZmtxd rif;quf 12-quf? ESpaf ygi;f
101-ESpf yxrrif;quf(a)[k owfrw
S Mf uonf/
rif;AmBu;D rS rif;paetxd 9-quf? ESpaf ygi;f 107-ESpu
f kd 'kw,
d rif;quf(b)[k
owfrSwfMuonf/
ukove&ywdrif;rS r[morwxdrif;quf 28-quf? ESpaf ygi;f 146-ESpu
f dk
wwd,rif;quf(c)[k owfrSwfMuonf/
ajrmufO;D acwf wpfacwfv;Hk rSm rif;qufaygi;f 49-quf&NdS y;D ESpaf ygi;f (354)ESpf
Mumanmif;cJo
h nf/
ajrmufOD;acwf wwd,rif;quf 28-qufaESmif;ykdif; e&tb,&mZm (at'D
(a)
(b)
(c)
&ckdifom;BuD;pmay
(pm-393)
(pm-124)
(pm-394)
(pm-126)
(pm-394)
(pm-127)
132
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
2 oD&dol&mZm
(at'D 1761)
3 pEy&r&mZm
(at'D 1761-1764)
4 tb,r[m&mZm
(at'D 1764-1773)
5 "m;ykdifaomMum pEokre
(at'D 1773-1777)
6 ykd;pE0drv
(at'D 1777)
7 atmifpkHpEowkd&mZm
(at'D 1777-1782)
8 owkd;atmif r[morwrif;
(at'D 1782-1704)
19
(u) r[m"r&mZm"dywd
(at'D1733-1752)anmif&rf;acwf
(c) [Hom0wDqifusm;ocifordeaf xm
(at'D1740-1746)
(*) [Hom0wDAnm;'v(at'D 1746-1752)
(C) tavmif;rif;w&m;(at'D 1752-1760)
3v
wy,if;(aemifawmfBuD;) (at'D 1760-1763)
3 ESpf
9 ESpf
4 ESpf
40 &uf
pOfhul;rif;(at'D 1776-1782)
pOfhul;rif;(at'D 1776-1782)
5 ESpf
2 ESpf
A'kHrif;(bkd;awmf)(at'D 1782-1819)
(d) jrefrmEkid if t
H ajctae 1714-52(pm-11)
(aemufEidk if t
H ajctae[k azmfjyygrnf/)
(e)
,if;pm-126
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
133
e&tb,&mZm(at'D 1742-1661)
ajrmufO;D acwfaESmif;rif;quf 8-qufteuf e&tb,&mZmrSm eef;ouft&Snf
qk;H jzpfNy;D xif&mS ;onf/ xD;eef;ukd 19-ESpf pk;d pHco
hJ nf/
rdz&k m;apmoEma0ESihf ou&mZf 1104-ck? wykw
Yd v
JG qef; 10-&ufaeYwiG jf ynfpnf;
pdru
f dk pk;d tkyaf wmfro
l nf/ *
jynfow
l aYdk v;pm;jcif;cH&aom rif;jzpfonf/
vuf,mjref*w
l mrSm e&tb,r[m&mZmrif;\ tm;xm;&aomoljzpfonf/
vuf,mjref*w
l mrSm vuf;Hk &nf? ESv;Hk &nfEiS hf jynfph o
Hk nfo
h jl zpfNy;D pmqkad wmfvnf;
jzpfonf/ e&tb,&mZmrif;\ crufawmfojl zpfonf/
crufawmf vuf,mjref*w
l mukd ou&mZf 1106-ck?(at'D 1744)wGif [Hom0wD
qifusm;ocifbUJG cH ordeaf xmudk wku
d af ponf/
,if;wku
d cf u
dk &f mrSm aemif tb,&mZmrif; jzpfrnfo
h l oHawmifpm;vnf; yg0ifcsD
wufcJhonf/
{&m0wDvuf0v
J uf,m aeMuolwt
Ydk m; wku
d cf u
dk zf suq
f ;D cJo
h nf/
wvkid ;f trwf i0efpm;ukv
d nf; r,m;ig;a,mufEiS w
hf uG &cJo
h nf/+
ynm&So
d m;aumif;ausmx
f ifpm;ukd ou&mZf 1107-ck (at'D -1745)wGif aemif
vwfNrKd UoYdk apvTw
G af v&m aumif;ausmx
f ifpm;jrausmOf ;D ESv;Hk &nf? ynm&nfaMumifh
oufNrKd UEiS hf ppfwaumif;NrKd U? a*:awmfyviNf rKd Uudk ay;NrJ tcGeb
f @m&avonf/ NrKd Upm;?
(*)(u)&mZ0ifopf
(pm-260)
(c)"n0wD&mZ0ifopf (pm-233)
(aemif "n0wD[k azmfjyygrnf/)
(pm-260)
&ckdifom;BuD;pmay
134
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
(pm-233)
(pm-261)
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
1/
2/
3/
4/
5/
135
omoema&;aqmif&Gufcsufrsm;
e&tb,&mZmrif; xD;eef;pk;d pHpOf omoema&;aqmif&u
G cf o
hJ nf/
aumif;rIawmfrsm; d rSm &Gmawmfysm;wJ odrfawmf/
a&TNrKd Uawmftaemufjzpfaom vuf<u,fawmif apwDawmfudk *kbPf
ocsF w
D EYdk iS w
hf uG wnfawmfro
l nf/
rif;tjzpfoYdk a&mufonfah eYuukd wpfaeYrjywf/ wpfaeYwiG f yOi;f wpfyg;vQif &Sif
wpfyg;pDcsn;f obifBu;D pGmcH &ufpOfrjywf jyKawmfro
l nf/f
tvBu;D vnf; tBurd rf sm;pGm jyKawmfro
l nf/
ou&mZf 1109-ck? wykw
Yd v
JG wGif aemifawmf vuf0jJ reftm; ausmufyef; awmifNrKd U&dS
kyw
f ak wmf r[m*su
D dk NrKd UoBl u;D iyifudk vrf;Teaf p &wempHO;D ausmif; q&mawmf
uk;d uG,&f efwpfyg;? awmifeef;jym'frmS uk;d uG,&f efwyg;pDudk yifah qmifu;dk uG,f
awmfrlonf/+
[k omoema&; aqmif&u
G cf surf sm;ukd orkid ;f rSww
f rf;rsm;u azmfjyxm;ygonf/
jynfolukd tav;xm;
rif;bGUJ udk cH,x
l m;onfuyif jynfou
l kd tav;xm;aMumif; ay:viG o
f nf/
jynfow
l aYdk b;&efudk umuG,af pmifah &Smuf&rnfrmS wkid ;f jynftyk cf sKyf rif;vkyo
f w
l Ydk
tav;ay;aqmif&u
G &f rnfh wm0efjzpfonf/
,ifukd e&tb,&mZmrif; oabmayguo
f nf/ vufcu
H sio
hf ;Hk olvnf;jzpfonf/
]]e&}}rSm vl? jynfow
l [
Ydk k t"dym ,fjzpfonf/ ]]tb,}}rSm ab;&efuif;&Si;f &ef[l
aom t"dym ,fjzpfonf/ wpfenf;tm;jzihf jynfow
l x
Ydk H usa&mufrnfh ab;tE&m,fru
S if;
a0;ap&ef umuG,af y;&ef wm0efux
dk rf;aqmifygrnf[k uwdjyKjcif;jzpfonf/ ,if;aMumifh
]]e&tb,&mZm}} [k cH,jl cif;yifjzpfonf/
jynfow
l x
Ydk H uwdjyKjcif;rSm &mZbdaou cH,jl cif;jzpfonf/ e&tb,&mZmonf
&mZmbdaoucH,jl cif;jzpfonf/ e&tb,&mZmonf &mZmbdaouukd -
(d)
(+)
,if;(pm-266)
&mZ0ifopf(pm-261)
&ckdifom;BuD;pmay
136
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(a)
&mZ0ifopf(pm-260)
,if;(pm-265)
,if;(pm-266)
&ckdifjyu'defrsKd;quf(pm-42)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
137
(b)
(c)
(d)
(+)
&mZ0ifopf (pm-266)
&mZ0ifopf (pm-263)
tajcjy jrefrmEkid if aH &;orkid ;f 'kw,
d wG-J yxrykid ;f pm(77)
(aemif Ekid if aH &;orkid ;f [k azmfjyygrnf/)
,if;(pm-77)
&ckdifom;BuD;pmay
138
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
aom rSww
f rf;rsm;ukd rawGU&yg/
ok&Yd mwGif atmufazmfjyyg rSww
f rf;rsm;rSm .....
]]ou&mZf 1114-ck? e,kev
f (at'D-1752)wGif taemufjynfu rif;apwref
vTwfa&mufvm\/
ou&mZf 1105-ck? 0gacgiv
f (at'D-1753)rSonf wefaqmifrek ;f vwkid af tmif
oabFmrsm; a&mufvm\/ xko
d abFmwkYd a&Tw;Hk ? aiGw;Hk rsm;yg\/ ukvm;tkyf ckEpS pf ;D yg\/
()
acG;Bu;D wpfaxmifyg\/
[k azmfjyrSww
f rf;wifxm;onf/
,if;rSww
f rf;rsm;t& taemufjynfu rif;apwrefvw
T yf ?Hk oabFmrsm; av;v
Muma&muf&v
dS myk?H ygvmonfh ypn;f rsm;ukd azmfjyxm;ykrH sm;udk avhvmrSe;f q&Ekid yf gonf/
,if;wrefrsm;rSm jyifopfrsm;avm? t*Fvyd rf sm;avm? tdE,
d wkid ;f &if;om;rsm;u
apvTwv
f u
dk o
f nfh apwrefrsm;avmqko
d nfuu
dk m; rodEidk yf g/
txl;ojzifh ta&SUtEd ,
d ukrP
rD S apvTwo
f nfh apwrefrsm;jzpfNy;D ,if;ukrP
rD S
oabFmrsm;yif jzpfEidk pf &m&So
d nf[k rSw,
f &l rnfjzpfygonf/
,if;aumufcsuo
f mjzpfcv
hJ Qif e&tb,&mZmrif;vufxufwiG f e,fpyfEiS hf xdpyf
aeonfh b*Fvm;wGif a&muf&adS eonfh t*Fvyd t
f Ed ,
d ukrP
ED iS hf qufqaH &;rSm a&SmifvJG
r&Ekid af om udpw
pf&yfyifjzpfygonf/
ya'o&mZfrsm; tm;NydKif
1740-ck? arvwGif [Hom0wDNrKd U0ef iomatmifonfh r[m"r&mZm"dy"d\ tmPm
awmfudk rxDrjhJ rifjyKum [Hom0wDrS aomif;use;f ykeu
f efco
hJ nf/ a
iomatmifudk vkyBf ujH yefonf b/ auGUu&ifw\
Ydk rif;avmif;omvSudk ordeaf xm
bGUJ EiS hf rif;ajrm ufMujyefonf/ qifusm;&Sit
f rnfudk cH,o
l nf/ c
t0rif;\ qif0ef atmifvt
S m; Anm;'vbGUJ udk cH,al ponf/
[Hom0wDordeaf xmxD;eef;ukd pGev
Yf w
T f Zifr,foaYdk &Smifwrd ;f jcif;? [Hom0wDNrKd U
()
(a)
(b)
(c)
&mZ0ifopf(pm-263)
Ekid if t
H ajctae
,if;
,if;
(pm-95)
(pm-95)
(pm-95)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
139
Ekid if t
H ajctae
(+) ,if;
(^) (u)ta&;awmfykH
(c)"n0wDopf
(*) &mZ0ifopf
(d)
(pm-95)
(pm-99)
(pm-129)
(pm-231)
(pm-260)
&ckdifom;BuD;pmay
140
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
nDwidk w
f m;pm; a&Tqif? v,fuikd ;f pm; &moDEiS hf aemufyg a,mufsm;rde;f rESpaf xmif +
ESihf e&tb,&mZmrif;xH ckv
d cHI o
hJ nf/
ckv
d v
HI mol trwfo;Hk a,mufEiS hf taygi;f ygwu
Ydk dk jyKpak pmifah &Smufay;onfudk awGU
&onf/
t0rif; r[m"r&mZm"dy"dudk [Hom0wDoYdk zrf;,lac:,&l mrSm jynfow
l w
Ydk rd ;f a&Smif
Ny;D ckv
d v
HI molrsm;tm; e&tb,&mZmrif;onf pm;eyf&u
d m ay; NyKd i;f acsmif;wkYd &Gmwnf
^)
ay;cJo
h nf/ (^)
t0ESifh [Hom0wDwkdY tm;NydkifpOf OD;atmifaZ,srSm ppfab;rSvGwfNidrf;aeNyD;
tiftm;aumif;vmcJo
h nf/ t0ESi[
f o
H m0wDrif;rsm; csKyNf irfd ;f cJ&h onf/
OD;atmifaZ,sonf uke;f abmifrif;qufudk wnfaxmifEidk cf o
hJ nf/
ajrmufO;D vnf; ,if;tm;NyKd irf rI v
S w
G cf o
hJ jzifh e&tb,&mZmESihf tavmif;rif;
w&m;wkEYd pS Of ;D om pifNyKd i&f adS eawmhonf/
wpfenf;tm;jzifh ajrmufO;D uke;f abmif tm;NyKd irf u
I dk jzpfay:aponf[k qk&d rnf
jzpfonf/
tiftm;,kwaf vsmhapjcif;
e&tb,&mZmrif;onf ajrmufO;D acwfaESmif;ykid ;f rSm Ekid if OH ;D armhvma&;ukd BuKd ;yrf;
cJ&h onf/ od&Yk mwGif ,if;OD;armhvma&;ukd t[eft
Y wm;rsm; &Scd o
hJ nf/
,if;t[eft
Y wm;rsm;rSm vlw\
Ydk ya,m*rsm; yg&cdS o
hJ vk?d obm0w&m;\ ajymif;
vJazmufjyefr?I ysupf ;D qk;H I;H rIrsm;aMumifh Ekid if w
H nfaqmufa&;rsm;ukd aESmifah ES;apcJo
h nf
rsm;jzpfonf/ ,if;wku
Yd dk e&tb,&mZmrif; eef;pH 19-ESpf umvrS awGU&&dS ayonf/
e&tb,&mZmrif;eef;wufNyD 5-ESpcf eft
Y MumrSm pE0Zd ,&mZm\om; jyvSEiS hf
aMumifacs;wko
Yd nf ou&mZf 1109-ck waygi;f vqkwf 11-&ufaeY? (at'D -1747)
ntcg ykeu
f efrjI zpfay:co
hJ nf/ +
(+) (u)ta&;awmfykH
(c)"n0wDopf
(^) &mZ0ifopf
(+) &mZ0ifopf
(pm-130)
(pm-233)
(pm-264)
(pm-262)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
141
,if;ykeu
f efru
I dk om;awmf trf;pm;ESihf uk,
d &f aH wmfrsm;u umuG,Ef idk cf o
hJ nf/
crufawmf vuf,mjref*w
l mukd Akv
d rf ; jyK Akv
d rf if;oHvsupf JG rif;uef usio
f ef
ol&AJ v
dk yf gwEYdk iS hf taemufjynfoYdk ou&mZf 1113-ck? awmfovif;v(at'D -1751)wGif
ppfcso
D mG ;Muavaomf 'g*gpm; tmumayguu
f pD;wku
d af vaomaMumifh ppfonfawmfwYdk
^)
ysupf ;D jyefc&hJ onf/ (^)
,if;rSm ppfonftiftm;rsm; ,kwaf vsmah pjcif;yifjzpfonf/
ou&mZf 1115-ck? (at'D -1753)wGif pE0dZ,&mZmrif;\om; omronf
taemufjynf ukvm;rif;xH ppfyefonf/ c&D;tMum; 'g*gNrKd Uot
Ydk a&muf rif;om;omr
aoqkH;onf/
ukvm;ppfonfwYdk jyefomG ;Muonf/ %
rif;om; omr\vky&f yfaMumifh Edik if pH nf;vk;H rI r&Sad Mumif; azmfjyvku
d jf cif;jzpfonf/
&moDOwkazmufjyefro
I nf Ekid if aH wmf wnfaqmufa&;udk Bu;D rm;aom t[efY
twm;jzpfonf/ ,if;rSm ou&mZf 1117-ck? (at'D -1755)wGif rk;d tvGeaf cgio
f nf/
e&tb,&mZmrif;\ tm;xm;&aom crufawmf vuf,mjref *lwm uG,v
f eG f
4
onf/ crufawmf vuf,mjref *lwmqkH;IH;&jcif;onf EkdifiHawmfwnfaqmufa&;
twGuf tiftm;csnehf aYJ pjcif;yifjzpfonf/
omoe"Ztrnf&adS om0denf;"k&d Ef iS hf tacgipf pfuOJ *ga&T? tonfaxmifpm; pHa&T
ay:wo
Ydk nf tnDtnGwBf uH at'D-1755wGif e&tb,&mZmrif;tm;ykepf m;onf/(5)
,if;yke;f pm;rIrmS orkid ;f trnf;pGe;f wpfcyk if jzpfayonf/
ou&mZf 1120-jynf?h 0guRwv
f qef; ok;H &uf? (at'D 1758)wGif awmifciG Bf urd f
ovDwiG f aomif;use;f aeol Akv
d t
f ndKudk wku
d &f ef apvTwv
f u
dk &f m oHawmifpm; avSysuf
vlrsm;pGm aoonf/
Akv
d t
f ndKudk r&bJ jyefvmcJ&h onf/6
ou&mZf 1122-ck? 0guRwv
f qef; 10-&uf? Mumoyaw;aeY (at'D -1760)u
(^) &mZ0ifopf
(%),if;
(4) ,if;
(5) ,if;
(6) &mZ0ifopf
(pm-263)
(pm-263)
(pm-265)
(pm-265)
(pm-266)
&ckdifom;BuD;pmay
142
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
p ckepf&ufwidk f ivsiv
f yI \
f / wefc;l vqef; 8-&uf?we*FaEGaeY ivsiBf u;D vIy\
f 7 [k
rSww
f rf;rsm;u azmfjyxm;onf/
e&tb,&mZmrif;onf tdref rd phf (H 48)ESp?f eef;pH(19)ESp?f ESppf o
k ufawmf(67)ESp?f
ou&mZf 1123-ck?wefaqmifrkef;vqef;(1)&uf?we*FaEGaeYwGifvGefawmfrlavonf/8
e&tb,&mZmrif;vGejf cif;onf ajrmufO;D acwfaESmif;ykid ;f \ usyidk ;f okYd OD;wnf
vku
d jf cif;yifjzpfawmhonf/
(qufvufwifjyygrnf)
jrxGef;atmif
rSDjirf;ukd;um;pmtkyfrsm;
(1) "n0wDta&;awmfykH
(usr;f Ny;D ESpf 1149-ck) u0dom&mbd-oD&yd 0&t*r[m "r&mZm"d&mZ*k? jrefrmrif;
rsm; ta&;awmfyHk eef;jrifph may ? wwd,tBurd f ku
d Ef ydS jf cif;(20^3^1970)
(2) "n0wD&mZ0ifopf
yJc;l rif;ausmif;q&mawmf OD;y@d? ygVq
d &m OD;ajy Bu;D Muyfjyifqif ykH u
dk o
f nf/
1271-ckESpf? wefcl;v? &efukefNrdKU? 25-vrf;? pmqkdwef; wkduftrSwf (17-18)
jynfBu;D r@dKif yd#uwfyEHk ydS w
f u
dk (f 1910)
(3) &ckid &f mZ0ifopfusr;f ('kw,
d tky)f
pErmvmvuFm&? &rf;jynfNh rKd Uawmifausmif;q&mawmf? q&mOD;b&if Bu;D Muyfjyif
(7) ,if;
(*) &mZ0ifopf
(pm-266)
(pm-266)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
143
&ckdifom;BuD;pmay
144
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
145
6/
7/
8/
9/
10/
11/
0gusweD"dorl[ygVd/
0gusweD"dorl[ed,/
'Gg&*kP
d ;f csKyf yef;armf q&mawmfb&k m;Bu;D \ axkyw
/d
ousbrkum'd "mwkaxmrembGUJ /
tmoEypumewa'ouusrf;/
"mwky&dAm em'd axmrembGUJ wrYdk mS toQi\
f uavmifomG ;rS arG;zGm;vmao pmay
usr;f *efrsm;yifjzpfMuygonf/
xkjYd yif rdr\d axkyw
u
d v
kd nf; uk,
d w
f idk af &;om;cJyh gao;onf/ okaYd omfyrHk ESyd Ef idk cf yhJ g/
r&Prif;\ yifah c:&maemufoYdk <uoGm;cJ&h ygonf[k q&mawmfBu;D OD;rke"d Zuajymzl;yg\/
q&mawmfysv
H eG af wmfro
l mG ;onfrmS tck tESpf 20-avmufom&Sad o;\/ toQi\
f
axkyw
Ed iS hf pmayusr;f *eftcsKUd um; uG,af ysmufaeygNy/D
okaYd Mumifh q&mawmfBu;D OD;uk@v (ppfawG)? OD;rke"d Z(bk&m;ay:)wkt
Yd m;uReaf wmf
ar;avQmufcJhygonf/
okaYd omfvnf; *E u
m&q&mawmfjrwf\ axkyw
u
d u
dk m; wdwu
d susrodc&hJ yg/
ZD;ukid ;f *lem;ausmif;(rk;d pJuRe;f )? oHacsmif;ausmif;(r,lurf;)? om,muke;f ausmif; (ppfawG)
tp&So
d nfwYdk vSnv
hf nfomoemjyKc\
hJ /
aemufq;Hk oHw&mausmif; omoemjyK&if; ysv
H eG af wmfro
l mG ;\/ rlv&[ef;jzpf&m?
&Sio
f mraPjzpf&mrSm r[m'Gg&r[kw?f rlv'Gg&[kom odc&hJ ygonf/
*EKywd
usr;f onf toQi\
f ajcmufcak jrmufaomusr;f jzpf\/ tvsm; (9.8)vufr?
teH (6.3)vufr&S\
d / (15)azmifww
d yd g&\
dS / wpfazmifwiG f (8)rsuEf mS &S\
d /
ygVad wmfudk (4)azmif? 1-&Gu?f (34-rsuEf mS )pDxm;Ny;D ed,ukd (10)azmif(3)&Guf
(86-rsuEf mS ) pDxm;aMumif; awGU&ygonf/
azmifeyH gwu
f dk pmo,-353? 1?2? ponfjzifh xk;d xm;aomaMumifh onfusr;f
udk pmo,ykEH ydS w
f u
dk w
f iG f ku
d Ef ydS cf o
hJ nf/ wku
d \f 353 tkyaf jrmufaom usr;f pmvnf;
jzpfonf[k od&ygonf/
okaYd omf pma&;olawGU&adS om pmtkyf rsuEf mS zk;H vk;H 0ryg&ydS g/ a&SUaemufpm&Guaf wG
vnf; pkwjf ywfaeyg\/ xkaYd Mumifh usr;f udk b,ftcsed u
f a&;cJo
h nf/ b,ftcsed u
f
xkwaf 0cJo
h nfuu
dk m; uReaf wmfrajymEkid yf g/ odvnf;rodyg/ ,if;twGuf tvGe0f rf;enf;
&ckdifom;BuD;pmay
146
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
rdyg\/
usrf;\&nf&,
G cf suf
usrf;wpfapmifukd ygVdbmomjzifh a&;om;&jcif;onf vG,faomudpr[kwfyg/
xdx
Yk uf *kP?f &oajrmufatmif a&;om;&jcif;um; ykd cuf\/
xkx
d ufvnf; ynm&Sad wG cs;D rGr;f avmufatmif? pmoifom;awG enf;,lavmuf
atmifa&;om;zku
Yd m; ykd cufcyJ gvrd rhf nf/ okaYd omf toQiu
f m; rdr\
d ajymifajrmufaom
uavmifprG ;f ukd jyEkid cf yhJ g\/
1/ ed'geuxm
2/ Omo*wy&da'
p
3/ 0gusweD"dorl[y&da'
p
4/ yPmrm'du y&da'
p
5/ edygwwy&da'
p
2/ ed*ry&da
p ' awGuv
kd nf; ykid Ef idk pf mG cGjJ cm;Ny;D uspv
f pfajyjypfatmifvnf; a&;om;Ekid f
cJyh gonf/ *gxm? OP,
d ? yk'?f y'wku
Yd v
dk nf; tH0ifciG u
f sxnfNh y;D vufprG ;f jyEkid cf yhJ gonf/
if;rSm pmra&;cifuyif pmoifom;awGudk yd#uwf? ygVd ? t|uxm? #DumwkYd 1/ ukvwm,p-aumif;pGm vdrm apjcif; tusK;d iSmvnf;aumif;?
2/ oarmZewm,p-aumif;pGm xkd;xGif; odjrifEkdifjcif; tusKd;iSm vnf;aumif;
[laom xufoefaom &nf&,
G cf su?f jrifjh rwfaom apwem? vGeu
f aJ om 0D&,
d aMumifh
[k qku
d rSm;vdrrhf nfr[kwyf g/
jrnf;Munhyf g
usr;f onf trnfEiS hf tvGev
f u
dk zf uf\/ 0guszUJG jcif;? qk;H jzwfjcif;awGtwGuf
aqmifxm;oifah omusr;f vnf;jzpf\/ 0gustaMumif;udk oifcgp pmoifom;awG tcsed f
wkw
d Edk iS hf c&D;a&mufatmif tvG,q
f ;Hk ? t&Si;f qk;H enf;awGukd pkyaHk y;xm;aom usr;f vnf;
jzpf\/
upn;f ? o'gBu;D paom usr;f wku
Yd o
hJ Ydk vnf;aumif;? okaAm"mvuFm& paom
tvuFmusr;f rsm;uJo
h v
Ydk nf;aumif;? 0kawm', paom qef;usr;f rsm;uJo
h v
Ydk nf;aumif;
ygVo
d 'gbuf ta&;ygt&ma&mufaom usr;f wpfqv
l nf;jzpfygonf/
txl;ojzifh ygV?d t|uxm? #DumawGukd vku
d pf m;Muaom omoemhtmZmenfBu;D ?
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
147
&ckdifom;BuD;pmay
(4)
0daooum/
148
2/
3/
4/
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
yk
pm
0doZem
yu?
yuE&
tygu#m/
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
wygu#d
zv
a[wk
v'a'gaomp w*KaPm
(15)
(16)
(17)
(18)
or0em
*&[mp
y&d[ma&mp ap'em/
(19)
(20)
(21)
(22)
'Vd,
'Vdu&P?
tEkoEdp
0d*a[m/
(23)
(24)
(25)
tEG,
Aswda&aump
y#dnmu&
xmy&H/
(26)
(27)
(28)
(29)
tm&a'gp
0gusm&rm? olyaO0
ed*a rm/
{ulewd Ho 0gusmed 0d'dwAmed
aomwkem/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
149
&ckdifom;BuD;pmay
150
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifTefhzl; trSwf(5)
0wKwkdNydKifyGJ pmrlwdeefY ywfouf
&ckid
f eG zYf ;l 0wKwNdk yKd iyf JG vkyv
f mpGm t*kwpfcgeefq
Y adk u ok;H Burd af jrmufvmvwf
,m jzpfyga&/ ok;H Burd af jrmufNyKd iyf JG 0ifa&mufaw pmrlaygi;f u (27)yk'[
f yd ga&/ ,if;teuf
tMurf;&G;D cs,v
f u
dk pf mG u q,fy'k [
f yd ga&/ ,if;ueDyem qefcgwif&;DG cs,yf ga&/
t*k qktjzpf owfrw
S v
f u
dk pf mG uawmh (1) tyl
(tOea&TxGef;)
(2) tvSnhf
(at;olZH)
(3) rI[
d if;&Gujf yif;tazmfruif;pDcsif
("n0wDrsKd;ckdif)kdUjzpfyga&/
wwd,tBurd f &ckid
f eG zYf ;l 0wKwNdk yKd iyf eJG efY ywfoufNy;D au ajymp&m[dpmG uawmh
a&mufvma& pmrlwrd mS pmrltqifvuPmeefY rnDnw
G pf mG wduydk g wGed &D yga&/
tcsKUd pmrlwad & pmrsuEf mS ESpzf uf&;D xm;jcif;? tcsKUd pmrl&;D a&tcg ab;om;rm*sif
(Margin) ryg[y
d J &D;om;xm;jcif;? tcsKUdpmrlwrd mS eD&yfvyd pf mryg[jd cif;? uavmifemrnfeefY
emrnf&if;rsm; a&maESmeDjcif; tp[da& cRw,
f iG ;f csuw
f u
d dk wGed &D yga&/
pm&D;0goemyga& NyKd iyf 0JG ifpmrlwu
d dk &ckid
f eG zYf ;l u trsm;Bu;D tvD;teufxm;Ny;D au
zwfpI pD pfyga&/ tcsKUd 0wKwv
d nf; wifjyyk?H wifjyenf; toift
h wifh aumif;yga&/ t&D;
tom;vnf; rqk;d wwfyg/ a,'gavh wifjya& taMumif;t&mwdu pmrsuEf mS xufudk
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
151
&ckdifom;BuD;pmay
152
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
tyl
(yxrqk) tOea&TxGef;
tvSnhf
('kwd,qk) at;olZH
rI[
d if;&Gujf yif;tazmfruif;pDcsif (wwd,qk) "n0wDrsKd;ckdif
aumif;usK;u
d ,
dk f wnf&rnf
aumif;vSjzL(ZD;ukid ;f )
jzwfvq
D ufvD cspBf uKd ;cG;D
armifE;dk Mum;(&Gw
D rm)
i&Jukdwpfacguftvnfa&mufcvDa&
OD;oef;jrifh
w'*FxJu xm0&
armifausmfaZmfxGef;
(pG,fpkHGefzl;)
'@m&Dvnf;r[kwf? ykHjyifvnf;r[kwfyg
av;NrdKUom;acs(yef;ajrmif;)
cspfolpum;aoQ
ewfjrpfurf;rS oef;vIdif
b0rkefwkdif;
uRef;om;acs
&efNiKd ;rajy
a&Tqef;
igjh ynfoaYl jr
&ckid cf spf
tk;d awmify;D rpm;a&cG;D
ckdifBuD;(omauw)
BudKufum;BudKuf,ifh rcspf
EkEki,f(iyvD)
toD;wpf&m tSmwpfaomif;
bkbk(tvu)
a'goBuD;vDawmif;qkd;<uD
awmifEmG ;(rif;jym;)
pkid ;f wifoufoD [dvD,ifh
tGefY(r,ltrf;)
roxmpm
(wdefndK)
pum;uopm tvkyu
f ,kwrf m
ukd0if;(rEav;)
a,murEGm; wpfouf ausmif;rxm;Ekid f
atmifuv
k m;
pmNcaD y:au 'kid pf m;
atmifyak oQ(yvuf0)
aqmif;w&uf nOfhwcg
apma&TMum(&rf;NAJ)
vlq;dk 'deef efY armifwidk yf if
tukdaoQ(awmifukwf)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
153
eef;ukdrD;wkdufpkdifu
(vdypf mvk;H 0ryg)
ajrmufOD;ewf
(2) rwfeiYJ g ZmvlrsK;d a&mif
(uavmifemrnfvnf;ryg? vdypf mvnf;ryg)
(3) wpfvrd Ef pS v
f rd f vdru
f mIyaf wmh
EG,f(pufrI)
(jrefrmt&G;D tom;jzpfvYdk NyKd iyf 0JG ift*FgeefY rnDnw
G yf g/)
(4) oDwmvkdrdef;uav;&,f
aZmfaZmfOD;(&ckdif)
(jrefrmt&G;D tom;vnf;jzpf? pmrsuEf mS wGif a'gijhf zwfvu
dk pf mrsm;ukd &D;xm;yem
vuf&;DG ukad vh vk;H 0zwfr&yg/ &ckid af 0g[m&wdeefY &Si;f &Si;f vif;jyef&;D ykyYd g/ (pm&G;D taMumif;
Mum;Ny;D vnf;jzpfyga&/ pm& r&pmjyef&;D yg)
rSwfcsuf/ /pwkwt
Burd af jrmuf &ckid
f eG zYf ;l 0wKwNdk yKd iyf pJG mrlwu
d dk (30-10-99)
edeu
Yf dk aemufq;Hk xm;Asm,fyyYdk ;D uwfygvYdk zdwaf c:yg,if/h NyKd iyf q
JG &k uavmifoQiw
f v
d nf;
&ckid o
f m;Bu;D pmyDeefY t,ifq;Hk qufo,
G yf g/ vdypf mtjynft
h pku
H v
kd nf; azmfjyyD; uwfyg/
&ckid o
f m;wGuf &ckid pf myD xGe;f ygp/D
&ckid ef m;wGuf &ckid pf um; csKyd gp/D
rSwfwrf;wm0efcH
&ckdifom;BuD;pmay
154
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
tyl
(1)
[if;cefawmif;ukd acgi;f rmxrf;yem &moDr&G;D ? tcsed rf &G;D av;rkid 0f ;D a& NrKd Ups;D ukd
vmNy;D au [if;a&mif;pm;eD&a& b0/ aqmif;&moDrmS qkad u olrsm;[if;cif;uxGuaf w
[if;oD;[if;&Guw
f u
d kd 0,f,Al sm,fa&mif;&a&/ EG&D moDrmS qkad u &Gmem;0ef;usiaf wmxJ
awmifxu
J dk vm;yem vltrsm;pm;ok;H a& [if;trsK;d rsK;d uif;NcD jrif;cGmygrusef a&mif;pm;&
a&/ t&if;r[da& ukefjzpfvkdY (10d)&auavh ukd,fhpGm? (5d)&auavh ukd,fhpGm/
a,auavhaomh &cDa& '*Fg;tm;vk;H ukd qefwpfcx
k J 0,fvrYdk &od/ qm;? iyd? iky?f
[if;csKrd eI Yf tpcyford ;f 0,f&a&/ rdom;pko;Hk a,muf SmwmNy;D au pm;ok;H eDauavhaomh
avmufia&vkYd r,S/d wpfcgwpf&D [if;qk;d zuf&u
G f csupf mG rmwa,mif [if;csKrd eI rYf xnf&h /
ikyo
f ;D ukd r0,fEidk /f uk,
d cf sipf mG rpm;&/ uk,
d 0f yfcsipf mG ukd r0,fEidk /f orD;acs wpfa,muf?
om;acswpfa,mufeefY rjynhpf aHk & b0rSmjzpfawykid f ke;f uefvyk pf m;vmpGm aqmif;&moDeefY
? EG&D moDuek v
f Ydk rk;d &moDwa,mif a&mufvmAsm,f/ vifa,mufsm; tdru
f qif;vmcgp
uqkad u Zmukad umufvYdk vkypf m;&rSe;f rod/ ylvu
dk af wtylw/d orD;acsu av;ESpo
f rD;?
om;acsu ESpEf pS o
f m; Ekw
Yd a,mifrvGwo
f /d tvkyt
f ukid f rjrifa&twGuf olv
Y ift&uf
aomufNy;D au qk;d eDpmG ? ,rf;um;eDpmG tylwu
d dk cHz;l ,ifo
h m;eefY jyefvmvwf aumif;zkYd
jyefvaYdk &mufygpv
D Ydk qkawmif;crda&/ tvkyu
f adk vh &Sma&qkad u olt
Y &D;rkUd eefY rxG;D rkUd u
olkdUeefYtwlwl [if;&Sm[if;cl;NyD;au NrdKUpsD;rma&mif;? udk,fhvufayguf&SmvkdY r&au
olrsm;wdyg;u 0,fNy;D au a&mif;zkYd olUdk u wku
d w
f eG ;f vku
d af wtwGuf t,if uyif
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
155
&ckdifom;BuD;pmay
156
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
]]at;.......at;}}
qkAd sm,f rD;cGux
f eG ;f yem &Dt;dk pifudk vm,if;eefY t0gwpfcsuo
f ef;vku
d o
f ad &/
a,NyD;au........
]]tbmav t&D;aoQ xrif;awmif rcsu&f odum}}
]]csuzf rYdk vkAd sm,f a[;? eiftyd v
f Ydk r0vwfaraMumufvYdk apmapmuyifig eifh
twGuf xrif;wd[if;wd tm;vk;H csux
f m;Ny;D au tqifoifv
h yk x
f m;Asm,f? acsmif;em;ukd
qif;zd vm;uwfzAYdk sm,f? igah &mufraoQ qif;vD,ifah r}}
a':qwfrajymNy;D au tdrb
f ufudk xGuv
f m;ca&/
rat;bkHu.......
]]at; .......at; t&D;aoQ? vmvwfar}} vkaYd jymvku
d af w/
(3)
rkd;&moDjzpfawtwGuf wpf[kefxkd;pD;useDa& tOee'Djrpf&Drm txufukd
qefwufvmol[o
l rQ tolu
Y adk vh qif;&Jcsr;f omr&G;D OD;pm;ryD;? Zmolu
Y adk vh &Doifv
h u
dk f
&a&vkYd r,S/d
qif;&JeefY i&JrvGwu
f if;a& rde;f rok;H a,muf avmif;wpfpif;eefY ,if;avmuf&pD ;D eD
pGmrm a,mufsm;rygbJ acsmifzsm;ukd 0g;wkwcf sK;d zkt
Yd wGuf a'NcKH uidk if? xkt
d yifuq
dk ?JG xk;d 0g;
eefx
Y ;dk ? wufreefaY xmufyem BuKd ;pm;yrf;pm; wufeu
D wfaw/
,if;rde;f rok;H a,mufrf m ud,
k rhf eS ;f ajcukd ra&mufrcsi;f ti,fq;Hk jzpfawh rat;bkH
u avmif;OD;u xk;d 0g;wpfv;Hk eefY a':r{u wufreefY wufrukd uRr;f uRr;f usiu
f sif
ukid w
f wfawtwGuf avmif;yJu
h wufreefaY vSmNf y;D au a':qwfrawmhcg a':r{&Su
d
yif;uefrmxkid yf em avSmw
f ufwpfacsmif;eefY rSe;f ajcudk a&mufzt
Ydk wGuf tm;pku
d af vSmef aD &/
avmif;OD;ueDNy;D au rat;bku
H tm;oGecf eG pf u
dk f xk;d 0g;xk;d ? wpfacguw
f pf&D
xk;d 0g; acsmv
f m;c au vJusvv
k jk zpfvm;ca& rat;bku
H .dk .....
]]a[;....rat;bkH tvSyxkd;? wpfcsufvl; usvm;c au a'avmuf&DpD;rSm
rvG,fa'}}
a':qwfr owdyD;vkdufaw/
]]&a& t&D;aoQ? vl;rqif;vm;&atmif csed Nf y;D au xk;d eDpmG &m}}
]]a&mufraoQwufrukd aemif;aemif;ukid }f }
a':qwfru a':r{ukd owdy;D ajymvku
d af w/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
157
]]igu
h akd jymzkrYd vk?d a'tvkyu
f dk vkypf m;vmpGm ZmavmufMumAsm,fv?J igt
h aMumif;ukd
eifoda&r[kwfvm;}}
a':r{u abm&dyu
dk v
f u
dk af w/
]]a'csifhrSmum; taMumif;r[kwf a&mufraoQ? xkdaomifpD;rSm t&D;BuD;a&?
aomifukda&mufzkdYAsm}}
a':qwfru ajymvku
d af w/
rde;f rok;H a,mufp;D vma& avmif;aoQu w&G&D eDG efaY omifem;ukd a&mufvma&qkd
au vDutD;vkYd wpfcsux
f vma&/
,if;vDaemufu rk;d ygvma&twGuf rk;d u&Gmcsvu
dk af w/ avmif;uavh w0g;0g;
pD;useaD & aomifuefdk ;D vma&qkad u ]]a[; ......rat;bkH eifx;dk 0g;ukd tvSyxk;d ? igavhwufrukd aemif;aemif;f udik x
f m;
ar? qwfruavh tm;eefaY vSm?f ukid f - owd0&d ,
d eefY vkyu
f wfavSmu
f wfa[kUd }}
a':r{u owdy;D ajymvku
d af w/
]]ukid x
f ;dk [dwx
f ;dk ? ZmjzpfvYdk ra&mufv?J a,musmf ;ygNy;D r,&ma&mufzkdYvkdYvm;?
rde;f rxk;d 0g;xk;d xk;d avmif;avSmAf sm,fwufvrYdk a&mif? ,if;ykid af vh [d&zkv
Yd m;}}
a':qwfru tm;wku
d Nf y;D au ajymvku
d af w/
rat;bku
H xk;d 0g;ukd wpfacguNf y;D wpfacguf qufx;dk vku
d af wqkad u avmif;
atmufbufudk vSnAfh sm qif;vm;ca&/
]]tbmav? renf;wykid ;f a&mufeAD sm,fa, wufrukd aemif;aemif;ukid f qkcd gr?
wufrukid u
f avh Zmykid u
f idk u
f m;rod}}
a':qwfru tjypfwifpum; ajymvku
d af w/
]]igavh aemif;aemif;ukid pf mG &ma[;? avmif;vSnzhf pYdk mG ukd odvaYdk vmif;ukd wnfph mG
rSm wufreefY *si&f yJ ifeef Niv
d m;cpGm&m}}
a':r{u awmif;yefoeH efY ajymvku
d af w/
]]udik ;f ...a'csed ;f acgucf g ,if;ykid rf jzpfpaD uh? owd0&D ,
d eefY vkyu
f wfar}}
a':qwfru ajymvku
d af w/
rat;bkrH mS xk;d 0g;ukd avmif;xufrm tomwifNy;D au xbdeu
f dk aemif;aemif;
0wfAsm,f....
]]0rf;wa,mif qmvm;pGmykid f wGv
d m;cAsm,f t&D;aoQ}}qkNd y;D au (axmufceJ)
wpfcsufacgufvkdufaw/
&ckdifom;BuD;pmay
158
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
159
avh...
]]owdxm;uwfa[kdU}}
toHuek f a[majymvku
d af w/ a,auavh rat;bkrH m avmif;eefY vGwv
f m;ca&
qkad u/ [wfueJwv
dG u
dk Nf y;D au <urf;ueJ jrnfow
H pfcak vh Mum;vku
d af w/
rsuEf mS ukd &DowfcgNy;D r rat;bkNH cu
D q
dk efyY em &yfvu
dk af w/ &Du&if0avmuf/
vufrmukid x
f m;pGmukd wpfcsuMf unfv
h u
dk af w/ xk;d 0g;/
]],m...xk;d 0g; igv
h ufu rvGwrf em;*k}}
xk;d 0g;ukd wpfcsuq
f MJG unhv
f u
dk af w? r&/
xk;d 0g;ukfd *si&f UJ NcKH rm tzsm;xk;d yem usK;d qif;vmNy;D au cGe;f ykid jf zpfeaD &twGuf
rat;bkH &Dp;D eefrY yg/ olt
Y wGuf uHaumif;ygv,
D if/h rat;bkH jAKe;f ceJqdk owd&pGmeefY
xkrd ma'rm vSr;f Ny;D au Munhv
f u
dk af w? rjrif/
]]ta,GacsUdk ? t&D;acsUdk ZmrmxJ? Zmukad &mufvm;cAsm,fv?J tk;d ...t&D;aoQ}}
rat;bkH a[mac:vu
dk af w/
]]igkdUa'rSma0;}}
atmufbufu xl;oHMum;vkYd uAsmu,m uke;f xufudk wufzyYdk sicf grS 'ku/
]]t&D;aoQeefY ta,Gacs? igrh mS xbdeu
Yf Rwyf gvm;Asm}}
iko
d aH &mvkYd ajymvku
d af w rat;bkpH um;ukd Mum;&pGmeefY idt
k m;xuf &,ftm;ykyd em
]]igrh mS xbdeEf pS x
f yf0wfvmvk&Yd m r[kwv
f m; *k rat;bk?H ,m ,m a'xbdef
ukd0wf}}
qkyd em t&D;acsyg;u xbdeaf [mif;wpfxyf cRwyf ;D vma&/ ok;H a,mufv;Hk oJcHk
xufrSma&mufpGmeefY...
]]avmif;um t&D;aoQ}}
rat;bkHrdef;vkdufaw/
]]avmif;avhr&vkduf? 'g;avhr&? wpfckavhr&vkduf tm;vkH;qkH;vm;cAsm,f?
avmif;wefz;dk avsmyf ;D &zkAYd sm,fa0}}
a':r{u pdwn
f pfoeH efY ajymvku
d af w/
rdom;pk ok;H a,muftwGuf wpf&ufpm&atmif jzpfawykid f vkypf m;&pGmrm/ xbdef
avh arsmygvm;cAsm,f? t&mavmif;c,avhavsm&f zkYd qkad u rat;bkrH m -/
tO ea&TxeG ;f
&ckdifom;BuD;pmay
160
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
tvSnfU
(1)
em&DoaH csmif;acguo
f H nOfEh pS cf suw
f ;D ukd Mum;&a&txd rtdyEf idk b
f jJ zpfeaD &/ aqmif;
nOfyh ifjzpfauavh &ifxu
J tylr;D aMumifh aZmacR;wdjyefeaD &/ tdy&f mxJrmS [kb
d ufvn
S hf
atbufvn
S ehf efY rtdyef idk /f
olYemrnfuawmh a':vSausmhjzL/ ]a':} wyfvkdYac:vkdufauavh olYtoufu
(40)yif rjynfo
h rd /hf (35)ESpaf usmaf usmaf oQ&m/ emrnfeefv
Y u
dk af tmif aMumhaMumharmharmh
eefY vSa& rde;f rwpfa,muf/
a,a*avh t*kcgawmhcg pdwq
f if;&J'PfaMumifh olrY suEf mS u toufeefrY vku
d f
atmif &ifeh v
D aD &/ tdy&f mxufrmS yufvuftyd Nf y;D au ezl;rSm vufwifyem wpfcck u
k dk
vD;vD;eufeuf pkid ;f pm;eDv,
D if/h
ab;em;utdyef aD & tdro
f Qijf zpfaw OD;xGe;f vScidk u
f awmh wacgacg rTeNf y;D au
tdyaf rmuseaD &/ rTeo
f aH Mumifh vSnMfh unfrh ad &/
]]csuMf unh?f oluawmh tdyef ED idk af &/ tzwpfa,mufvaYdk wmif rxif&/ cHpm;csuf
yif r[dvm;}} vkYd ol&Y ifxu
J a'goxGuv
f ma&/
pdww
f v
dk mpGmeefY wpfzufudk vSnv
hf u
dk af w? a,a*avh &ifxrJ mS wif;usyef pD mG
wdum; avsmv
h rYdk vm/ wGed &D a& jyemu acgi;f xJrmS ay:vmjyefa&/
eufjzefcg...
eufjzefcg qkad &&ufudk olZmykid f &ifqidk &f zkv
Yd /J Zmykid jf zwfausm&f zkv
Yd /J eufjzefqdk
au om;kUd &pvifr,m;ESpaf ,muf olUdk vifr,m;ukd vmNy;D &Scd ;dk uwfz?Ydk olZmykid v
f yk &f zkYd
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
161
&ckdifom;BuD;pmay
162
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
163
&ckdifom;BuD;pmay
164
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
avmurSm jyKot
l opf? jzpfot
l a[mif;vkYd qkad &ykid f tvkyw
f pfcu
k kd vkyrf ad u ,if;tvkyf
eefY wefa& tusK;d ukd cHpm;&a&/ raumif;pGmukv
d yk af u raumif;usK;d ukd cHpm;&a&/
vlwpfa,mufa& raumif;pGmudv
fk yk af wcg vG,o
f avmuf tvSnu
fh svYdk ud,
k cf H
pm;&a&cgum; aumif;aumif;aMumufuwfaw/ t*kvnf; a':vaS usmjh zLwpfa,muf
ud,
k t
hf vSnu
hf dk a&mufawcg ...../
at;olZH
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
165
rId[if;&Gufjyif; tazmfruif;pDcsif
rkd;jyif;vDjyif;a& rmefygygeefY usa&mufeDa&/ EGm;ESpfaumifeefY vlwpfa,muf
v,fjyifrmS ke;f uefepD mG udk rIrH aHI oQ&mjrif&a&/ carmufwpfxnf aqmif;xm;pGmuvnf;
vDowfvYdk wpfcgwpfcg &Giyhf gvm;odr,
f if?h eDu rGe;f wnfzh ,
Ydk m? ecsK;d rvTw&f od/
r,m;jzpfol rode;f jzLawmif xrif;ykaYd &mufepD mG Mum,m/ rode;f jzL rI[
d if;cl;eDpmG udk
jrifrS ecsKid ;f ukd vTwyf pfvu
dk af w/ r,m;ukv
d nf; vSr;f Ny;D au atmfvu
dk o
f ,
d if.h ..
]]rId[if;trsm;pau cl;,lc[dwf}}
v,form;kUd rmS v,fxeG w
f ek ;f qkad u rI[
d if;&Gujf yif;eefY ikwBf uw
d u
f rygrjzpf
aw/ rdwaf qG&mr[kwv
f m;/ ,if;pGmrSm jym;Zdo;D yk;H &mygzYdk qkad u yxrwef;ESu&f m?
qefo;Hk bl;avmuf xrif;ukd ig;awmifrvk/d
armifomxGe;f wpfa,muf tm;wufrmefwuf BuKd ;pm;eD&pGmu tjcm;r[kw/f
olrY mS Nru
D wpfjyifBu;D ? rESpu
f EGm;ESpcf sKid ;f xGepf mG rSm rk;d r&GmvkYd pyg;wdura,muf/ pauw
abGa,mufaw pGmwduvnf; tiSm;om;cyD; xkyd ;D a'yD;eefY 0rf;pmawmif rusev
f u
dk /f
v,form;b0ukd ndr;f awmif ndr;f csiv
f m,m/ armifomxGe;f v,fvyk pf mG t*krS
r[kwf? vGefca& ESpfaygif;(20)ausmfavmufuyif rdbESpfyg;u trGD&xm;vkdufaw
v,fjyif/
v,fvkyfcgpqkdau &Sm;&Sm;um;um;eefY vl&wwfaoQ wpfa,muf? t*krS&m
v,fvyk ,
f if; rGjJ ymusvma&/
om;orD;uvnf; ig;a,mufawmifrS ajcmufa,muf[dpGmrSm tBuD;qkH;om;
OD;ausmpf ;dk u tdraf xmifusvm;vkYd a,murtdrrf mS vkyu
f idk pf m;aomufe*D wfaw/
OD;ausmfpkd;rSmawmhcg pm;EkdifaomufEkdif 0rf;pmaoQ yef;pmaoQeefYjzpfvkdY olkdU
tdraf xmifa&;u [efuseaD &/
&ckdifom;BuD;pmay
166
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
a,auavh rdbudk ulnED idk yf rHk us? v,frxGecf ifuyif rode;f jzL wpfa,muf
om;yg;rSm pyg;cs;D cDpmG awmif r&c/
]]igUdk rmS av h pauaoQ&m[da& tar}} vkYd ajymvTwv
f u
dk af w/
rdbESpaf ,mufu om;orD;q,fa,mufudk auR;arG;xm;Ekid af uavh om;orD;
q,fa,mufu rdbESpaf ,mufudk rauR;arG;Ekid q
f pdk mG a& a'pGmwdudk ajyma&vm;rod/
armifomxGe;f tawG;u rqk;H od/ rode;f jzL rI[
d if;&Gujf yif;jyKwef pD mG ud.k ..
]]usuf,mvm;[dwf}}
vkYd rD;Munhv
f u
dk o
f ad &/
]]rusuo
f ad '? wem;aoQavmuf apmif&h zko
Yd }d }
rode;f jzLpum;aMumifh eHyg;ucsxm;a& yef;wlrmS rD;usw
d usd xnfNh y;D aomuf,if;
ol\tawG;udk jyefpvku
d af w/
oBueF t
f wGuf orD;aoQ om;aoQwrd mS t0wftpm;topftqef; 0wf&atmifvYdk
rode;f jzLea#mif;ukd csa&mif;vku
d &f a&/ ra&mif;auavhrjzpf? vSxeG ;f jzLudak wmif Nrq
D yfzYdk
tiSm;xnfx
h m;pGm ig;&myD;&zko
Yd /d
om;wpfa,mufeefY orD;wpfa,mufuavh vlysKt
fd ysKjd zpfe,
D m/ olUdk u olrsm;
enf;wl 0wfcsipf m;csi*f wfaw/ rdbarwmu om;orD;tay:rmS Bu;D rm;a&r[kwv
f m;/
ikUd r0wf&aueD igom;igo
h rD; 0wf±&auus,
D m/ wkEidI ;f rrSaD & rdbarwmukd
armifcidk pf ;dk eefY vSoed ;f aoQo&d vkYd ea#mif;ra&mif;zkYd tBurd Bf urd af jym'gavhaomh r&/
]]armifa,kUd ra,kUd twGuf tarrSm a&Twad iGwd ryD;Ekid af uavh ca,mufaoQ?
xbdeaf oQa'gch g 0,fy;D ar? 0wfuwf}}
armifckdifpkd;qkdau rESpfu tzeefY v,fw0xGefNyD; wvif;yGJatmifxdvkyfpGm
yef;azmfca,mufaoQawmifrmS wpfxnfr&vku
d /f vSoed ;f aoQqadk uavh tdrt
f vkyrf eS f
orQudk 0ifvyk Nf y;D armifaoQwpfa,mufeefY nDraoQEpS af ,mufudk olu&m xde;f odr;f vm
&a&/ vSoed ;f aoQrmS eqGaJ oQwpf&H r[kww
f [kw[
f v
d Ydk ajE& od,if/h a,'gavhaomh
olrsm;tysKw
d ed nf;wl r0wfEidk ?f rpm;Ekid /f a'pGmwdukd awG;Munh,
fh if; rode;f jzLrSm 0rf;enf;
vkdYrqkH;/
a'ESpcf gqadk u EGm;ESpcf sKid ;f awmif rxGeEf idk /f xGe;f EGm;av;aumif [dpmG rSm rk;d ruscif
u wpfaumifaysmufvm;ca&/ rorma& olc;dk wduavh uREJ mG ;jriforQudk ra,SmifbJ
usm;wdyidk u
f iG ;f ukd ywfyem ck;d pm;cGwpf m;eD*wfpmG r[kwv
f m;/
v,fjyif0g;(1200)axmifEh pS &f mavmufrmS vlukd (500)iSm;ypfvu
dk af w/ armifcidk pf ;dk
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
167
&ckdifom;BuD;pmay
168
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
opmed'gef;usrf;
(NcD)-2)
(3) ou&mZf 1141-wGi?f wjyOfwOf eHuaH jy&Gmu rifpw
d rHa&mufvD
(4) ar? 1151 ckwiG ?f wajywOfeu
H u
H ,w&m,m,da&0H vdar? 1146-ckwiG ?f
&uKd iaf wmnufysuv
f ad r? 3awmif 3jzm auGvad r?t&S?Nd yaD v? t&S'd g;pm?jzpfvad r?
(5) awmifo0dk Nf rv
D Of? awmifrmS Opm? rsm;vdar? Opmrsm;uk0d ?f eum;xkid cf g ao0Hvd
ar? uvkx
H cdk g oGwv
f aD r? taemHNyv
D Of? taemHwrif usrd sm; xkcd g ydvad r? csw
d f
ajrmif
(6) um&mcsvad r? csraf omifcsro
f m? udu0dk &f mG y? edvad r? 1171 ckayg v
H sif Bupd mG au
&ifjrifvad r? w&wajyausmv
f ad r? w&wrifMumvdtabw&ife?J [kr/Hk
(1) /um;? apGzsm;tif ndv,mcsdvdar? v0J[efawmHacgif[dvdar? ESarmifzsKdifzsKdif?
a&Svad r? Oacgiaf &Tbvm;csKyo
f uJo
h 0dk f [dvad r? vufaoajcmHacsmif[v
d ad r? oEm
(2) tqifEiS w
f v
l ad r? tNred af oGaoG? a&Svad r? ajcoJig;acsmif [dvad r? [ifomy'g;
tqifwv
k ad r? xkid o
f 0dk q
f wHqifajymifwifoOf? vkomwkid w
f &m; xOfavmrw&m;
(3) oOfah vm[ltvk0d x
f idk cf g refvad r? ausmifyxkid cf g [wfvad r? tdeyf xkid cf g [wfvd
ar? vkom;wk0d w
f &m;
(4) /a6um;? p&wfref'wf? aqmHvad r? ykuv
dk rf sm;av w&m;xkid cf g a[mvdar?
vktrsm;avxkid cf g owifxv
Hk ad r? qwHajymifav? ykqpf,ifcg
(5) wkyv
f ad r? ESarmif,ifcg? p&wfxufwiG f wdvad r? 12 &ufae a[r0Emawm
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
169
&ckdifom;BuD;pmay
170
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(cl)-2
(1) /oQm;yg;iwfrw
G jf zpfvad r? vuk0d w
f idk o
f Oftjcifum; a&ajruk0d f tpkid yf idk af 6rif?
jzpfa6av i9rbefoif[l ? vuk0d x
f 0dk cf g qk0d cf \/ irsuaf jr,k0d o
d Oft
h aMumif
(2) um;? 3 a6emzsm;? rsm;vdar? [l? used af qc\/ ou&mZf ow&ork0d f 0wde,
f H
ompH<uum; BuKd ipf 0d gum;? xkid cf g;vsi?f jAifomG ;vwfvsirf ?Hk rif\cEmoDZm
(3) va&1H? toufaysmt
H rf/ xk0d af e1HwbH? &moDNyH a6? tdEm euy?f Bujd rwfa,mif
vS? rifarmifrvsi?f tcsicf siv
f Of; owfvwr?f a&TaiGpyg;? usad jyxm;t
(4) rsm;Opm? okb0dk o
f mS ? rsK0d pf &d um qHrygawmifrmS oifw0dk if wd? vyfo0dk ?f om;
9trd? &SmrwGdvsif? jzpfvwrf/ NydrkoGm;&m? rdromvsif? jzpfvwrf? rifrIrf
(5) wkdifum;? iwfrGwfrsm;? vlrsm;0Epf? 0Emjzpf? odvwrf? ,wfrBud aqmifoQif
ta,mifavrsm; vwrf/ odwfcg0dae? rapmifap? t&JydvS?oQifAvvOf?ppf
(6) ruftvk0d ?f xk0d v
f wr?f aomow tpwkid af tmif? ajyBurd ed af vmif? tk0d o
f 0dk q
f k
jzpfvwr?f e0rSmrk?H i,ifrw
Hk Of? rk0d Bf u'd pH mG ? &Gmvwr?f 'qpifppfjzpfoOfEpS o
f p
edwef
1({c)
(1) /um;? tavmif;rif;om;? rif;w&mvQi?f jzpfvwr?f xkid rf ife&D m? a&Teefomuk0d ?f
qGpmG ewKd 0?f vkyv
f wfwrf? qifjzLqife?d rjrifrEd i ?f &vwr?f wky,
f idk w
f
(2) ,m;? ukvm;r<uif? xkid rf ifEidk if ?H jzpfvwr?f tvo'd r ? w&m;pum;? opmoJcyH g?
oxmwduma&mMum poOfuwfvOfaxGavxk0d (f xkid )f a0? ra&mufrMum/ ayspH
trfaqm/
(3) ZGmewfo0dk pf t
H rfaomf/ /opmedwef ajy&Gmaumifbidk f raumifb0dk f 9qk0d o
f Of/
/ig\omoemawmf 227 ckwiG f r[m&mar a6 rifoOf&uKd iaf jyESpjf zpfvwe?f bdvk
wa
(4) ,mH? Nrpd u
f bmHavwf? a[mHa[mHaua&vwe?f qifrwefom qif(usm;) [kid f
arG? iZifvv
J Of? NrKd 0af wtvk0d 0f if vwe?f usm;rrdawmif?vufapmifw0dk w
f uf
(5) wwiv
f ufEpS pf v
JG su?f aejim;xk0d ef *g;\? avSjzm;qJa&(au)uJo0dk ?f ywfvwe?f
a&Tawmifem;wGi?f csKyv
f we?f 0Ew
D buf? oQiaf pwuf[Ek pS f
(6) MbuftMum;qk0d af Amifem;wGi?f eum;aerSw?f jyKvwmef? okyo
f yk o
f ifoif?trd t
f oQif
[k? tdEi t
f vk0d f yifvwr/f q'Hq0dk rf ?J acsmifvwr?f jrifr0dk af wmifzsm;? xked um;oOf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
171
(ac)-2
(1) kid o
f m;r<uif rifqufvwr?f okyv
f Oftvsit
f ck0d x
f u
G ?f Ekid cf u
G af wxm;vwr?f
a&Tawmifem;wGif csKyv
f wr?f 0Ew
D buf? oQiaf iwuf[?l ESpb
f uftMum;csKid f
(2) aAgief m;wGi?f eum;aerSwjf yKvwr?f &yfpw
HG idk u
f m;? Muuf\om;ESp?f e*g;pifppfjzpff
vwr?f awmif0dk u
d yk u
f m;? awmifxyd zf sm;ESp?f e*g;pHaysm?f aevwr?f okqif;&Jom;?
(3) iem;um;u? ausmcH w
k u
f iG jf yif? a&&SiNf yNd y?d jyifww
d v
d si?f jzpfvwr?f &wfvHk ajyok?
rdeo
f 0dk yf v
k wr?f vsiv
f q
k if&J rsm;vwr?f ukw
H pfOay tavSavSrsm;v
(4) wrf? acsmHacsmHcsm;csm;? edjrifaw*Hvwrf? wefydefESpfwyf tNcDwwf 0yfvwrf?
eDAEwq
f 0dk ?f tajrmHx0dk o
f Of? rsm;avSoum/ tvpfoQiBf ueF ?f &[efp&d if? oifjyif
rpm;jyK
(5) vwr?f jcifordG om;? vifiusm;wk0d ?f eum;a>ra[mH qifayg aH ,m u
H sm;xGuf
vwr/f o&ufyifiw
k ?f tGew
Yf yk o
f Of?h rk0d rf jrif? jciford om;? ieuvsif jzpfvwr?f
ajyukd0fzsuf
(6) u? ieuaoG;aomH? ajy9arsmH ? a&mHvwfarvOf &GmBurH m? waxmifwajrmH?
9 cka&0Ha6? uk0d pf m;awmfxif&mS ;? arGawmfrsm;avOf? rsm;pGm edrw
d jf yvwfar?
a&SUum;pkid f
(1) vsm;? tusirhf sm; 9rSm vwfar? ukaH o0if"eH v
d m;cH? tBuw
H idk yf if jyKvwfar?
rlq0dk rf om; iem;um;u? ckEpS {f &mujzpfvwr?f waq 9 ESp?f a&mumjzpfoOfg
rcRw&f m i&TjD yif
(2) aqawmifaitkid yf iG hf tqkeH um;pHNrKH &wf wxlo0dk ?f roGm;&mwajymifNyNH y?H 2wHr
a&mH? 5 cEmaysmt
H yf? rcRw&f m? cEmysuNf yKd i?f 6 ud0k t
f rHpifppf? ckEpS w
f iG f a&Tvwrf
avwm
(3) rkid Nf red ?f EIerf Q0o
d Of? Mum;vpfxad r? a&mHaxazmufNy?H trHuwdrsm; vwr?f oQio
f k
ykeH m? taoom;vSawmjym;NrKd icf iG ?f ajrBuw
d iG af v?0ifrwyf?cg;qdeywf9t0wfav?
(4) rwwf&m? Opmaray? tde&f mrESp?f tdev
f Ofacgi;f cG;yif? tdeo
f Qit
f yI rf jywf&m? uHem;
xdwjf yif? vkoQiw
f yfwyf? &ifxck wf? ewfEpS Mf um;? xk0d t
f rsm;ukpd ?f uk0d v
f wf
(5) wyfx0dk v
f Of? ql&ifxl ? yuKo
H w
H w
Hk if? xGi0f ifvrS sm;? xGu0f ifvrk sm;? eum;O
xuf trmeufvOfayg v
H wr?f &majytvkH ik0d v
f we?f wdejf yifrpdk o
f 0dk f csKyv
f w
(6) rf? odrsK0d af bmHNy?H usi[
f &H mjym;? vktrsm;vOf jzpfvwr?f taoom;[k? cGmvwr?f
wriaf umHa&mif? wefa[miftGe?f ayg v
H wr?f xrfaumiftikH? xGufvwrf?
&ckdifom;BuD;pmay
172
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
wefvOf
(cJ)h -2
(1) aumif;/ wvkem;awmf? ,yifpMu 9wk0fd af ryJ opajroOf wpdrus?H aygvwr?f
trSH 7 &ufom;? vkxif&mS ; 9? rwm&m;? [&DawmifvOf? tacgiaf zGazG p&wfap
wkwiG f vwr?f qifr
(2) urfom;? qife*g;ESp?f usm;ESiu
hf vl? ESpyf g;pkH ? [dvwrH ?f uvkEiS hf usm;xk0d f
2yg;9? tjcm;ESpu
f mvwr?f usm;um; usm;ESihf wGif trfoOfum;? *vlyif
uvkoQpw
f yfjyK \/ usm;um;
(3) tde&f mar? tvkuawmifxyd zf sm;ESpf oifaevwr?f usm;utvk0d o
f ek v
f wr?f
oQief ifusm; wkid Af ifjyKjyifap? ewfrrd a vSvwr?f uvkBuu
H 0aErmS vOfrS
(4) wfumvifoek o
f rH yJuif? wkq
H q
H b
H yG o
f w
Hk H wkEH iS hf vifBuKH pm;&m edwidk &f mS
oOf ESprf awmfvifom; 69uk0d ?f tarapmrSm &cdsar? eJzaJG jAobif? 9 a,mifvif9
(5) tosiaf brSm? &csad rae? eifa,mifvifum; &GmxGit
f ab? osm;Ag;vdae? eum;vGH
ajrmH uvka&mHtrf? rcRwf&m? acsmHacsmHcsm;csm;? ppf&Hrsm;trfrcRwf&m? ,ifuvk
wum;
(6) urmbme'dacsmif 9 v,mxm;? rdezf sm;NrKd iBf uad wygv?d NrKd UpBf uv
d Ofaw? ouf
awmfvOfaqa&StrfrcRw&f m? ,ifuvlum;?ESpEf pS Ef pS v
f ? aevwr?f uvkvHG
ajrmHusm;
(1) rifa&mHtrf rcRw&f m? usm;rifum;? 16 vaevw/H usm;cif;vGaH jrmH? jcifoadG &mH
trf rcRw&f m? ,ifjcifou
dG m;/ ESp9f a&Gvwe?f rpdrpyf? tdru
f bdvm? tderf 0dk rf mS
( )apmHumG
(2) ajcrQit
f vk0d Af mvwr?f ok0d rf mS xm; 9pum;uk0d f usiw
f wfrw
Hk m;?rifav ouf
a&S? eefwufawoOf? rcRw&f m? ( )opfyif? qifum;bdvm? r&mrm9? umjciford Bud
(3) uvkBuu
d ? eIyo
f ad wmHaoSm?f taemHrsuEf mS ? rpdrmvOf? &G&GaxmfxGm? tNrdefcuf
a6? ykytnmykuH&GmvOf ysufvwrf? rifvOf 9Bud-&rkHxm;u? uvkHrsufapmif
yifuauR
(4) ? jyLw*g;? ukvm;vmpd? uRcv
H wrf a0vmyHa'gi?f odeaf qmifyidk f uReu
f ae\/
tnDoufxm;? NrKd iu
f v
l m;av? pum;wkaH uR? qkv
d wr/f xm;tdeaf vGavG?
'g;odeaf i
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(5)
(6)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(1)
(2)
(3)
173
&ckdifom;BuD;pmay
174
(4)
(5)
(6)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(1)
(2)
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
NrKd icf savwGi?f a,mufvwr?f rtlyif&if; yk''fwiG af v? r[kap\/ jcifoydG rk if?
rwJapESi?hf iqifajrrkH
rzsKapESi?f tjrpfaxmifaomif? Nr&H aH ygiv
f Of? eHaprOKeG &f iS ?f xGm;xGm;Bu\
d /
usED iS hf Z'uf? vifrem;ap\/ tvkyef Ofap? uk0d u
f ,
dk w
f rd af jrmHov
d aqmHaw
ajrygap? yOoEd iS ?f twoDv? awoku0dk ?f xkid v
f u
k oufawm 30? cEmaoG?
taupifppf? {u&mZfvsif rcRy&f m? ok0d rf mS um; 9 pum;? 9 uRrm wwfu
rcRw&f mvsif jzpfvwr?f tpGef 5-ckv
I ifajyok? ajymvkrsm;wk0d ?f o&ufyifysK0d ?f
anmif&yd cf 0dk o
f Of/ ykrifwiG af [mif? atmifvwr?f wGiEf iS Ef iS Nf y?d ykrifBuu
d m;?
tNred af wmifxyd f emv
vwr?f Oacgiaf jyap? ykrifvOfu? awmxJwcg usio
f m,mESp?f ok&w
d efAif
uvduv
k m;? NrKd io
f ufrsm;ESi?f pyg;awmifpOf a,mifvyfwrfar rpGy&f mESi?f
oQKro
f smpOf vQm; ust
d rsm;av
tmvwfar? ausmaH wmfyjHk yif? &vmcGiEf iS ?f ( )avmifMuuf? pr0ufwiG ?f rifuRrH sm;
uk0d f awxm;vwfar twGiu
f sjd yifus?d tmum&uKd i&f mG uk0d o
f wfvwfar? qH
bm;&m;oxko
H m;uk
vm;tu&m? oifw0dk &f mG 9? ysuyf gap? yk&mZfajcwOfwm;? oGm;csOEhf iS ?f ok&o
J Qif
wk0d x
f u
G yf gv?d ok0d pf Ofvsm;? 9 pum;? rSwv
f ifuHk taygiaf jyoka[vkrsm;wk0d f
Aifav topf
&dwiG yf pfoOfrsm;ygap? tu&mvOfyg;? pyfpyfjym;? NcKH wjHk yifjyK? t&GmvOfaxG? &Gv
H Ofap
n9 qyfeOfap? rsufpd 4 ck? IEkdifap? tusKd0fvkd0af ,mif? yGgwif aqmifoOfok
avmifrsm; 9? odwwfap? ( )/ iydusKid af wmHavmHrwuf? ickcH g;ESi?f iom;avmHoOf?
avmHpm0rf;aAmif0rf;yg BuKd 0o
f mS ajyjcif xk0d v
f wGiEf pS v
f rG w
f if &Sm&Smwum;?
ok0d rf mS
xm;? 9 pum; 9? rSwo
f m;wwfr?Hk yOoEd iS ?f tnDow
d if? ajrygap? ok0d q
f 0dk o
f Of
ud0k rf rHS u
Hk m;? uvkt
H ouf 30? 0ifajyjzpfvwr?f qufoOfqifvOf?rifwiG f tvk0d if
vwr/f oF
abmavSBuad &mHvwe?f wrHvm;vm? rwumvOf? 0efom0rf&iT ?f vufaqmif
oGif ? rcRw&f m? emavmajyok? a[vkrsm;wk0d ?f uvkrifBu?d qifayg b
H d ? vmar
oOfum igw0dk v
f ak vmokvk
avm? aMuygvOfavm? jrifygvOf[?k OLOLaomifaomif? trsm;aygiaf oSm?f aomifbv
d m?
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
(3)
(4)
(5)
(6)
175
(cH)-2
(1) EIycf eG yf sm;oum? rwkrawqkMd uoOfvOf 0efryg;&ao; ajcacgiaf r 9? awmifoOf?
ajcacgiMf qm? yefyrJ mS vOf rygo?d vufzsm;vufaumH/ cyefajymHEiS ?f &yfapmHNyKH a&vsi?f
igw0dk &f iT f
(2) oOf? &GUH csiaf wGwd rusirf ausw0dk f &[efu0kd q
f rG yf efraw? bkru
f rBud Oxkyf
BuEd iS f c&daMumifrmS vlwumwk0d f ykaZm&f m? a[vlrsm;wkid ?f Opmayay? tkyaf jymH
airSm? txif
(3) omwGif aqGvwr?f Op&mS aPmH? tkyaf jymHtvk0d ?f aysmyH suv
f wr?f ok0d rf mS xm;?
9 ipum;uk0d ?f rSwo
f m;wwfrHk tvo'd if? usijf cifov
d ? ajrygap?&'em 3g;? ES
(4) ifrjywfMuyfoOf? NrJygap? okvQKd0facsmyspf? pum;opfoOf? ajrygap? tBudynm
wGiEf idk af p? a[vkrsm;wkid f qifusm;wkaH r? iZifvo
J Of; tarG 3 yif? ywfv
(5) wrf? wwfa6ig;rwf? rcRwf[kacs? a[vkrsm;wkd0f? rwwfa6um;? rifvOf
qkd0fwOfh? rjzpf&m? qifjzLajymHrGH? 9qwHvOf? ra&mH&m? a[vlrsm;wkd0f?
uvkpOfvsm;uvk
(6) um;tusio
f mS ajrygap? uvkvaHG jrmH? um;a&mH0o
H Of? rcRw&f m? ,ifeum;um;?
&ckdifom;BuD;pmay
176
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
&mZBuKd iNf rKd 0[
f rk v
H m ,kNrKd iBf uad wygv?d qifarqifjzL? jzpfvwr?f qifjzL tNred jf ywf
vwr?f &GmajytvkH 3 vwr?f tu&mupf? tajcvpf? oufawmf 20? ajcmHEpS ?f
tau 9 pm;? aw&mxm; oOf e*g;r*g; qifajymifBud tm;tHBuv
d suo
f &D t
d BuH
wdwo
H Of/ qif
ajrmufBut
d m;? usm;NrKd iaf cG;pm trfacsmifoOf? wdeo
f MH um;u? rvdujrif;ys?H
t&Hav0Husm; teHbw
G o
f pfwiG ?f nGwu
f iG jf rifoOf? pGb
H m;tBurH wwf/ wdwd
wGwo
f ifr ESiNf rKd iaf cGpyG f
ESif Nyo
d Of wvefMum;vwf? OaMomvdrm ? 0grsuEf mS 9? jrifEidk af p? toHem0
MumEkdifap? twGifuHrSm? MumrsKd0fpkHpd? MumeDaxmifaomif? Mumckavmifaxmif&m?
[da6cg vOfarwk0d f
yH&m? zwkrmvOf MumwrsK0d ?f ,ifMumyGiu
f mu oma,mifom,m? &uKd irf mS oSm
yGiyf goOf? ,ifMumyGihf 9 eum;t& BuKd 0v
f wr?f eum;r&/ wefc0dk Bf upd mG ?
jcifoo
dG mS vsif
&vdar? MumyGifyefYyGif? yefajrmHjcifoGd? a&muacsmHacsmHcsm;csm;? &wygrS Mum;vd
ar? uvkajcrusKd0fvdar? OysOfvefjzwf? ysHvdar? NcdK0faoaomHa[H
ayg o
H o
dG m;pm;vdar? vkoQiaf zGazG eum;uvk twkp&Hk m; rae&m?eum; awe&m?
,rkwef mu vkae&m? awmifxyd cf sm? awmifae0efusi?f usm;okrif?h Buq
H if NrKd iaf cG;
awm arsmw
H jd cif
aoGaemaPHm/ uvkatmHu? apmifumum? uvkEyI o
f ?dG vSeyf wfBuo
d Of? xefv&Hk ?dS
wcsuaf wcHa6/ OavSmb
H kb
d &J/ eum;cEm a&SvOfyg? 0gvOfxw
d rf w
S ?f o'if
uRwfoOf&uf
peD? ajyokxuf0ef? &[efvo
k si?f pHajrmHjcifum;? xrifqeG u
f 0dk f r0ifwyfwqef
vifvjk rifvOf0ef&iT Ef v
S ;Hk [dvwr/f taemwdEu
o
f Of? 0HeufpdG w
H usF o
D w
G ?f
wkNydifjywfoOft
nDysv
H wr?f awmifurdrv
ifr& a,mHrvsuw
f NHk yw
H um;/ a,mHrajymifNyyH gwiG f
rSo
H Of? rsuq
f u
H EKH Nyw
d um;/ ok0d rf mS xm;? ipum;uk0d ?f usiw
f wfru
Hk m;/ b'H
trsK0d f oOfcBuKd i0f rf xk0d v
f wr?f wyg;udsrEf iS ?f &uKd iaf pAifrsm;ygap? ajrmHrmS ewf
Bu?d aysmw
f NG yo
D OfoOfygap? [k&m;Ad'if? odjrifMqm;rsm;vOfomS /BuKd 0t
f oGm; 9
rodyg/ / ou&mZf 20 wGif 1200 wGif wefaqmifAHk v
Kyf 5 &uf wvmedwGif
3Akid f 5 em&DwiG f opmrkaH [mif twOf&NdG y\
d / bd 9 omjrxGepf m/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(5)
1/
2/
177
ajrmHONrdK0fwHqkdwfcwfusrf;
oped'gef;usrf;rla[mif;
yDrltwkdif;(2-7-1991)wGif ul;,lNyD;yga&/
&ckdifom;BuD;pmay