You are on page 1of 179

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

PEAL
CD VERSION

About this book


Type - Daw Khin Si
Proof - U Myo Hlaing
Layout - U Khin Moung

- First Edition -

July, 2002
&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

rmwdum
1/ &ckid rf if;om;'Grrf mwif
2/ aqmif;ukdjzwfoef;jcif;
3/ &Siaf xG;ESi&hf iS af xG;aESmif;
ewf&Sifar\r,fawmf
4/ tjynfjynf&Sifi,f&pf0Srf;{rIxrf;
5/ &ckdiftajympum;ajyeefYt&D;um;ajykdU\
tNcDteD
6/ yxrajrmufO;D acwf *Zmywdrif;ESihf
ywfoufusrf;uGJrsm;
7/ &ckdifr[m0PftzGJU
8/ 'Gg&0wDrS a&Tom;kyw
f ak wmf
t&darw,sbk&m;
9/ &ckdifemr bGJUrnfvS
10/ ajrmufOD;NrdKUjywkdufrS
xl;qef;aomausmufpmwpfcsyf
11/ &ckdifxkH;"avhuif;yGef;
12/ yef;ajrmif;wpfciG f orkdif;0if
13/ vjcrf;Nru
D ausmufaumif;wpfyGifh
14/ 1360-ckEpS f aumufO;D yef;ESpyf iG hf

a0om
a&Ta&;atmif
armifa'0
a&Tomckdif
Z,EaAm"d
armifrSef;atmif(usdef;ajr)
ckdif&mZm(ausmufjzL)
eEmxGef;
r[mjr0g
jrwfapmrGef(ynma&;)
toQifaZ,spu
ckdifapmodrf;(yef;ajrmif;)
toQifacrmpm&
0lazqef

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

4
15/ awmwef;uRef;ajrmufbufjcrf;rS&ckdif
,Ofaus;rI tarGtESprf sm;wnf&m
16/ vjcrf;NrDrS urmausmftmZmenf\
b0kyfykHvTm
17/ tpGrf;raygufNrdKUra&muf
18/ vjcrf;NrrD mS a&mifjyefxif[yfvmrnfh
ykH&dyfrsm;
19/ a&Tjynfavm a&SUjynfavm
20/ &ckdifwkdY\a&S;a[mif;pdefwifNrdKUukd
&SmazGMuygpkdY
21/ plvr[m&mZm
22/ ol&,
d pu? bDp3D -&mpkacwf&ckid rf if;
ESifhpEmrkedr[musefbk&m;BuD;
23/ ajrmufOD;NrdKUwnfvuFm
24/ &ckdif&SDa[mif;aw;uAsmrsm;
25/ &ckdifTefYzl;0wKwkdNydKifyGJpmrlwdeefY
ywfouf
26/ r,ljrpfurf;rS<uDuGJoH

rif;jym; rif;ode;f ZH
r[mynmausmf(&ckdifNrdKU)
"nOD;
apmxGD;oQif(ajrmufOD;)
atmifjrausmf(ppfawGwuokdvf)
bkd;rif;(bl;oD;awmif)
t&Sifaumov(*a0oD)
OD;a&TZH
ajyBuD;oQif
&rm0wDynmpm&
rSwfwrf;wm0efcH
r,lokefpkd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

trSmpm
yxrOD;qk;H wpfaumifwnf;&m a&mufvmpGmyg/ ,if;cguyif uReaf wmfw
Ydk pftrd f
om;vk;H owdxm;rduwfyga&/ olu
Y Mdk unf&h pGm tNird ef v
D Ydk &ykrH ay:/ xku
d ;l vku
d f a'ckev
f u
dk f
eefY tvkyfrsm;eDuwfaw/ wpfcgwpfcg yg;pyfuavh atmfvkdufygvdrfha&/ olYtoHa&
us,u
f us,ef efY em;axmifvaYdk vh raumif;yg/ olu
Y dk q&marmifxeG ;f a& vk;H 0oabm
rus/ ]Munhyf vif Munfeh pD mG uku
d ajEr &/ tjrifwpfrsK;d eefY Munfw
h wfaw rsuv
f ;Hk ?
Zmolu
Y adk vh r,kaH &rsuv
f ;Hk ? wjcm;iSuw
f d olyY idk rf Munf?h igou
Yl Mdk unfrh &? wcsKUd q;dk a&vlwd
vlx;dk uef;wd? vluvefw
Y u
d kd &GUJ veYdk mrnfac:csiaf u/ ]]us;D uef;}}vkYd ac:uwfawrem;/
vludk wpfcak vhaumif;usK;d ryD;a&iSu?f tyifwd tyGiahf oQw?d oD;uif;aoQwu
d dk zsuq
f ;D
wwfaw/ ig&mr[kwf trsm;uoabmrus/ tke;f eefrY ;dk xm;a& tdraf cgiw
f q
d adk u ol
'kuy ;D vkYd &ufjywf&ufjywf jyefr;dk &a&/ olaY Mumifh ysupf ;D vm;pGm trsm;Bu;D / q&marmif
xGef;a& oloabmrusorQukd wpfa,mufavh rrdef;bJ ajymeDa&/ a'usD;uef;eefY
ywfoufau q&marmifxeG ;f rauseyfcsuf rsm;yk&H yga&/ Zmtcsed u
f Zm&efNiKd ;wd [dz;l
vDavcsi/hf trSeq
f dk vleefu
Y s;D uef; Zm&efNiKd ;avh [dzrYdk xif? q7majymeDyu
Hk tcJrusD
jzpfeDa&um/
wpfcgu wdpef;armifeefY udkaZmfvif;tdrfukd tvnfa&mufuwfaw/ ,if;tcg
tdr&f rdS mS us;D use;f av;ig;aumif a&mufeaD &/ Zmcguyif av;ig;ajcmufaumif a&mufyg
vwfawvJ uReaf wmfawmif owdrxm;rd/ olUdk ujdk rifpmG eefY ]]ukpd ef;armif? uReaf wmf
uawmh us;D uef;qkad & iSuu
f dk vk;H 0Munhrf &/ a'iSupf mG &efvadk &/ tkyaf vhrvS a,tjyif
toHvnf;rvS? Munh&f pGmavh usuo
f a&avh r[d}}/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

]][kwaf w? rif;ajympGmawmifru olt


Y oHu us,af &? qla&? pl;a&? ovma&/
a,xufru tpm;taomuf0g toDom;ukd pm;a&? tykyt
f pyfudk pm;a&/ &Gu
H dk &GzH Ydk
aumif;a&/ igu ta&mifuadk vh rBuKd u?f rnf;vk}Yd }
uReaf wmfa& us;D uef;taMumif;ukd olUdk ajymeDNy;D cgrS yko
Yd l us;D uef;pwdudk owd
xm;vmrda&/ trSeq
f dk a'avmufxd trke;f ryGm;oif/h olcY rsm oem;yga&/ a'ykid f &efNiKd ;
wdaMumifv
h m;rajymwwf? tpmpm;pGmawmif pdwrf ajzmif?h xkMd unhaf 'Munfeh efY pm;eD&a&/
tpmaoQwpfz&hJ pGmukd olaY qGrsK;d tokid ;f t0kid ;f wd Mum;atmif atmfvu
dk pf mG uavh tmuGJ
rwwf/ Zmudak vhearmferJeh v
D rYdk &/ tpm;tpm&SmzGv
D Ydk wGad uavh wpfu,
dk w
f nf; aumif;
pm;a&;ukd olrawG;/ wpfu,
dk af umif;rqef/ oif;uGpJ w
d rf [d/ a&mufawt&yfa'ou
olYrdwfaqG tokdif;t0kdif;xd Mum;atmif toHukefatmfvkdY toHyD;pGmAsm,f/ olYaqGrsKd;
tokdif;t0kdif;wd 'kua&mufeDauavh olYukd,fa&;udk,fwmudpwdukd tomxm;yem
ulnw
D wfaw/ olvyk o
f ifah &tvkyu
f dk olvyk af w/ olu
Y pd x
uf trsm;udpu
dk OD;pm;yD;
a&/ jyemukd yl;aygif;ajz&Sif;csifr& pdwfrsKd;[da&/ trsm;ukd ulnDwwfaw; twkdY
taxmifrvky/f rsK;d csppf w
d [
f ad &/ nDnw
G rf u
I dk vkv
d m;a&/ yl;aygi;f ajz&Si;f vkad & pdwrf sK;d
[da&/ Ek;d Mum;wuf<ucsiaf & qE toGio
f @mef[ad &/

&ckdifpmyD wkd;wufjrifhrm;ygpD
&ckdifvSjrihf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

&ckid rf if;om;

'Grrf mwif

*sufpfav'g
csLvmavmifuGrf wuokdvf
0dZmynm&yfrsm; r[mXmecGJ
taemufwkdif;bmompum;rsm;Xme
10330? befaumufNrdKU/
befaumufNrdKU? 15-Mo*kwf? 1996/
OD;ausmfausmfvScifAsm;
uRefawmfay;ykdYxm;aom ,cifay;pmrsm;tm; MuifempGmjzifh jyefMum;ay;rI
twGuf txl;aus;Zl;wif&Sdygonf/ xkdjyefMum;csufrsm;onf uRefawmfhtzkdY txl;
tokH;0ifaom owif;tcsuftvufrsm; &&Sdapygonf/
,ck pmESit
hf wl uReaf wmf\ vkyaf zmfuidk zf uf ay:wl*D trsK;d orD; tifem
rm&D,mrmhufpf*D;'D;pf a&;om;jyKpkaom 'GrfrmwiftaMumif; aqmif;yg;wpfyk'fukd
avmavm vwfvwf ay;ykdYvkdufygonf/ udpESifh pyfvsOf; uRefawmftBudrf
aygif;rsm;pGmyif aqG;aEG;ajymqkdzl;ygonf/ ,ckaqmif;yg;onf ]]ay:wl*DvlrsKd;rsm;
ESifh ypdzdwfa'oqkdif&m EkdifiHwumaqG;aEG;csufrSwfwrf;rsm;}} pmtkyfwGif ykHESdyf
azmfjyyg&Sdygonf/ ,if;pmtkyf udk umvDzkd;eD;,m; wuokdvf? pifwmbmb&mrS
1995-ckESpfu xkwfa0cJhygonf/ 451-rsufESmyg&Sdygonf/ (tufzfat'lMwm ESifh
a*s? pD? a'ghpfqefwmhpf wkdYu wnf;jzwfyg onf/) ppfwaumif;NrdKUpm;rsm;ESihf ywf
oufaom a&;om;csufrsm; trSm;t,Gif;rsm; yg&SdaeaMumif; today;xm; vkdyg

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

onf/ trsK;d orD;onf &ckid pf mtkypf mwrf;rsm;? taxmuftxm;rsm;ukd ravhvm


zl;yg/
av;pm;pGmjzifh
*sufpf
-------------------------------(atmufazmfjyyg taMumif;t&mrsm;onf yl;wGpJ m yg&So
d nft
h wkid ;f Maria
Ana Marques Guedes a&;om;jyKpak om D.Martin, an Arakanese Prince
at the services of the Estado da India and of Portugal's designs for
the seubmissionb of Burma aqmif;yg;rS pm 79-86ukd xkwfEkwfbmomjyef

qkdxm;jcif; jzpfygonf/)
'Grfrmwif\ b0onf arm&pfaumvpfftwGuf pdwf0ifpm;zG,ftaMumif;
t&m jzpfygonf/ aumvpfonf Mo*wfpwif bkef;awmfBuD; refe&dwf\ 17&mpkrSwfwrf;rsm;ukd tajcjyKvsuf 'Grfrmwif\b0wmukd wnfaqmuf,lygonf/
wdusrIawmh odyfr&SdvSyg/ odkYjzifh aqmif;yg;wpfapmifukd 1925-ckESpf umv
txdwGif rif;om;ESifhywfouf a&;om;wifjycsufrsm;ukd tuRefaemufxyf
rawGU&awmhyg/
1962-ckESpfxkwf jrefrmEkdifiH okawoetoif; *sme,ftwGJ-16? tykdif;-1
yg pmwrf;ukd qkdvkd[ef&Sdygonf/ (jrefrmjyefol)
1991-ckESpfwGif ,cif&nfTef;wifjycJhaom pmwrf;rsm;ukd tuRefa&;om;
jyKpck yhJ gonf/ tuReo
f nf tuRe\
f pmwrf;ukd txl;ojzifh w&m;0ifpm&Gupf mwrf;
rsm;ESifh Mo*wfpwif bkef;awmfBuD;rsm;\ a&;om;csufrsm;tay: tajcjyKygonf/
pm&Gufpmwrf;rsm;ukd Sanjay Subrahmanyan u Quisling of Cross-cultural Broken? [laom pmwrf;wGif tokH;jyKxm;cJhNyD;jzpfygonf/ xkdavhvmcsuf
okH;ckwGif yg&Sdaom twKywdqkdif&m tcsuftvufrsm;wGif tuRefawGU&Sdxm;&m
t&mrsm;ukd xyfrHjznfhpGufygonf/ wpfckESifhwpfck t,ltquGJvGJaeMuaom
udp&yfrsm;ukdvnf; tuRef awGU&Sdxm;aom tcsuftvufrsm;u ulnD&Sif;vif;
ay;ygonf/
rmwif (Martin)okdYr[kwf rmwif[kd (Martinho)qkdonfrSm uwfovpf
omoemjyKrsm;u &ckdifrif;om; tm;ay;tyfxm;aom c&pf,meftrnfjzpfygonf/
rif;om;ukd vlrrnf t&G,fuwnf;u Mo*wfpwifbkef;awmfBuD;wpfyg; okdYr[kwf
ay:wl*DvlrsKd; pGefYpm;a&;orm;wpfOD;u wkdif;jynfrS ac:xkwfvmcJhygonf/
omoemjyKrsm;u BuD;jyif;vmonftxd arG;jrLynmoif ay;vmcJhojzifh rif;om;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

onf aemifwiG f tdE,


d tifyg,m(Estadoda India)twGuf trIxrf;&Gucf yhJ gonf/
tpOD;wGif ppfonfawmfwpfOD;tjzpf aemifwGif cHwyfwpfck\ uywdeftjzpf trI
xrf;&Gucf jhJ cif;jzpfygonf/ rif;om;onf trmcH taygifypn;f wpfc?k 0Suzf J wpfcsyf
tjzpf oabmxm;jcif;cH&onf[k tuRef,lqygonf/ &ckdifjynfukd xdef;csKyftkyfpkd;
a&;twGuf tok;H csEidk rf nfh ypn;f wpfct
k jzpfjzifh rif;om;ukd *kpd u
dk f apmifMh uyfxm;
cJyh gonf/ rif;om;onf eef;tarGcv
H nf; jzpfonft
h jyif ay:wl*w
D t
Ydk ay: ta<u;
wif&SdaeaomaMumifhvnf; jzpfygonf/
rif;om;\trnfudk rod&&dS yg/ okaYd omf rif;om;onf ZmvmrDZm (Xalamixa)
\ajr;awmfwpfyg; jzpfonfukdawmh tuRefwkdY od&Sdxm;Muygonf/ ZmvrD
ZmqkdonfrSm qvif&Sm;(Selim Shah)\ bmompum;ysufjzpfygonf/ &ckdifjynf
\bkef;wefckd; tBuD;rm;qkH;aom bk&ifrif;&mZmBuD;(1593-1612)cH,lcJhaom
bGJUtrnfjzpfygonf/ rif;om;onf ppfwaumif;NrdKUpm;\ om;awmfjzpfygonf/
ppfwaumif;NrKd Upm;tm; ay:wl*w
D u
Ydk tvDref*sm (Alemanja)okrYd [kwf (Alemao)
[k ac:a0:Muygonf/
aumvpfurl olaumufEkwfazmfjyrxm;aom &ckdiftaxmuftxm;rsm;ukd
tajc jyKvsuf rif;rmefBuD;[k okH;ESKef;xm;ygonf/ rdrdudk,fukd rsKd;quftrnfESifh
yl;wGJvsuf &nfTef;okH;pGJaom 'Grfrmwif'DtvDrkd(D.Martin d Alemar)ukd 1606ckESpfwGif arG;zGm; cJhygonf/ rif;om;onf rdrdudk,frdrd &ckdif{u&mZf\ ajr;awmf
[lvnf;aumif;? ppfwaumif;bk&if\ om;awmf[lvnf;aumif; &nfTef;avh
&Sdygonf/ jrefrm{u&mZf\ tEG,fawmf[lyif &nfTef;wwfygonf/ tm;vkH;
wkdYrSm oltouf&SifaexkdifcJhaom *kPf&nfjy emr0daooepum;vkH;rsm; jzpfMuyg
onf/
jrefrm(Burma/Burmese)qkdaom a0g[m&onf ay:wl*DwkdYtwGuf wyif
a&TxD;bk&if okdkYr[kwf bk&ifhaemifukd oauFwjyKygonf/ xkdrif;rsm;rSm wkdif;jynf
wpfckvkH; (&ckdif jynffryg)ukd jyefvnfpkpnf;vsuf yxrawmifiltifyg,m (15311599)ukd wnfaxmifcJhaom jrefrmrsKd;EG,fpk rif;rsm;jzpfMuygonf/ rdrd\bkd;ab;
wkdYtm; {u&mZfrsm;[k ac:a0:okH;pGJjcif;? &ckdifjynf\ bk&ifhwumbk&if[k owf
rSwaf jymqkjd cif;rSm &ckid rf if;om;tzkYd taMumif;&Syd gonf/ rif;om;\ bk;d ab; rsm;onf
ppfwaumif;ESit
hf vm;wlvufatmufcH bk&ifyidk ef ufrsm;pGmukd pk;d rk;d tkyf csKycf jhJ cif;ESihf
rif;&mZmBuD;a&muf&SdcJhaom taetxm;rsm; aMumifhjzpfygonf/
1599-ckESpfwGif rif;&mZmBuD;onf txl;ojzifh zdvpf'Db&pfwkd 'DeDukdwD
(Filipe de Brito de Nicote)tygt0if ay:wl*a
D Mu;pm;ppfom;rsm;\ tultnDjzifh
yxrawmifiltifyg,m\ aejynfawmf awmifilNrdKUukd odrf;ykduf atmifEkdifcJhNyD;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

10

bk&ifhaemif\ajr;awmfwpfyg;ESifh xdrf;jrm;cJhygonf/ xkdYaMumifh rif;&mZmBuD;onf


]&ckid jf ynf\{u&mZf? yJc;l ESihf jrefrmtifyg,m\ w&m;0ifeef; vsm}tjzpf rdru
d ,
kd u
f dk
owfrSwf,lqxm;cJhygonf/
'GrfrmwifarG;zGm;vmaom umv0ef;usiffwGif jrefrmjynf&Sd ay:wl*DvlrsKd;]
vGwfvyfaom jrif;onfawmf}wkdY\ BuD;xGm;vmaom MoZmtmPmonf rif;&mZm
BuD;tifyg,m\ wnfNidrfat;csrf;rIukd Ncdrf;ajcmufaecJhygonf/ woD;wjcm;pD
vIyf&Sm;aeMuaom pGefYpm;a&;orm; tkyfpkESpfpkwkdYu Ncdrf;ajcmufrIukd zefwD;jzpf
ay:apcJhjcif;jzpfygonf/ tkyfpkwpfpkukd qDbuf&Sd*GefZmvufwdabm (Sebastiao
Goncalves Tibau)u OD;aqmifygonf/ wdabmonf ppfwaumif;a&SU&Sd qif;'
0pf(Sandwip)uRef;ukd tkyfcsKyfygonf/ eDukdwDrSm yJcl;ukd rif;&mZmBuD;atmifEkdifNyD;
aemuf oefvsiNf rKd Upm;tjzpf cefx
Y m;cJo
h ?l rif;&mZmBu;D \ bk&ifcH (Lieutenant)jzpf
ygonf/ aemufykdif;wGif olYt&Sifocifa[mif; (rif;&mZmBuD;)tm; opmazmufzsuf
oGm;cJhol jzpfygonf/
wdabmESifh eDukdwDwkdY\ ppfwaumif;ykdifqkdifa&; oD;jcm;jyifqifrIrsm;onf
olwdkY ESpfOD; r[mrdwfzGJUrd&ef tvm;tvm&Sdaomtcg ykdrkdqkd&Gm;vmcJhygonf/
taMumif;aMumifh rif;&mZmBuD;onf olwkdYESpfOD;\ tajccHpcef;ukd wkdufckdufcJh&
jcif;jzpfygonf/ rif;&mZmBuD; ewf&GmpHonfh 1612-ckESpfwGif bk&ifhrdom;pktwGif;
tmPmvkrIrsm;jzpfay:vmojzifh y#dyursm; ykdfrkdIyfaxG;vmcJh&ygonf/ ,cifu
crnf;awmftm; taumufBuHcJhzl;aom tdrfa&SUpH rif;carmif; xD;eef;qufcH vm&
jcif;onf rif;rmefBuD;tzkdY pdefac:rIwpf&yfjzpfcJhygonf/ rif;rmefBuD;onf {u&mZf
rif;&mZmBuD;\ 'kwd,om;awmfjzpfygonf/ (aqGrsKd;awmf pyfrIESifh ywfouf
t,ltqrwlnDrIrsm; &Sdygonf/) rif;rmefBuD;onf wdabmxHrS ppfa&;tultnD
awmif;cHygonf/ tultnD&&SdapzkdYtwGuf tem*wftcGifhta&;rsm;ESifh
vJvS,fcJh&ygonf/
orkid ;f avhvmolrsm;tMum;wGif t,ltquGjJ ym;rI&adS eaomfvnf; wdabm\
pGufzufrIaMumifh rif;rmefBuD; rdom;pkNydKuGJoGm;cJh&onfrSmrlum; oHo,jzpfzG,f
r&Sdyg/ tBuD; qkH;orD;awmfonf wdabm okdYr[kwf wdabm\om;wpfa,muf
a,mufESifhvufxyfxdrf;jrm;cJhygonf/ (oabmwlnDrIt&avm? t"rzdtm;ay;
rIaMumifhavmqkdonfukd tuRefwkdY rajymwwfyg/) qif;'0pfuRef;okdY r,fawmfESifh
twl a&muf&SdvmcJhonfukdawmh tuRefwkdY taotcsm od&ygonf/ xkdtcsdefwGif
crnf;awmfrSm ppfwaumif; &SdaecJhNyD; rif;carmif;\vufwGif; IH;edrfhrI'Pfukd
BuHKawGUae&ygonf/
rif;rmefBuD;\ ti,fqkH;om;awmfESpfOD;rSm aemufykdif;wGif rmwifESifh yufx

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

11

&GefeDvm[laom trnfrsm;jzifh IyfaxG;ayGvDvSaom tajctaersm; atmufwGif


ppfwaumif;rS xGufcGmvmcJh&onf[k avhvmod&Sd&ygonf/ t"rac:aqmif
jcif;cHcJh&onf[k cefYrSef;&ygonf/ Mo*wfpwif;bkef;awmfBuD;rsm;\ rSwfwrf;rsm;
t& olwkdYESpfOD;tm; (olwkdYukd,fwkdif\ awmif;qkdcsuft& okdYr[kwf aothhHqJqJ
crnf;awmf\awmif;qkcd sut
f &) [l;*vd (Hughli)NrKd UokYd vQK0d u
S pf mG ac:aqmifomG ;
cJhygonf/ ac:aqmifoGm;cJholrSm wdabm\taygif;toif; bkef;awmfBuD;&maz;vf
(pifwmarmfeu
D m) (FR. Rafael de Santa Monica) okrYd [kwf qDbufadI 'ghprf mwkid f
,mpf(Sebastiao dos Martires)jzpfygonf/ 'Grfrmwif\ ay;pmrsm;t&qkdvQif
olwt
Ykd m; ac:aqmifvmcJo
h rl mS qDbuf*dI eG Zf mvwf jzpfNy;D qif;'0pfwiG f ESpEf pS w
f m
xdef;odrf;xm;NyD;rS [l;*vdokdY a&TUajymif;ay;onf[k qkdygonf/
wkdif;jynfrS xGufcGmvmcJhpOfu touf 6-ESpfrQom&Sdao;aom 'Grfrmwif
b0ukd Mo*wfpwifomoemjyKrsm;u tkyfpkd;vTrf;rkd;oGm;cJhygonf/ toiff;awmf
(order)\ w&m; 0ifjI rifru
I awmh rif;om;\qk;H jzwfcsurf sm;twGuf rif;om;om
wm0ef&Sdonf/ ppfwaumif;rS xGufvmcJhonfrSmvnf; rif;om;\qEt&om
vQifjzpfonf/ okdYr[kwf zcrnf;awmf\ tvkdt&omvsifjzpfonf/
AwdZHukd cH,ljcif;(c&pf,meft,l0g'ukd cH,ljcif;) ppfrIxrf;aqmifjcif;? ay:
wl*DwkdY vufatmufcHtjzpfjzifh &ckdifjynfukd pkd;rkd;tkyfcsKyfEkdif&ef &nf&G,fjcif;wkdY
tm;vkH;rSmvnf; rif;om;\ udk,fykdifqEESifh a&G;cs,frIrsm;om jzpfonf[k qkdyg
onf/
(jzpf&yfrsm;tm; od&Sdxm;NyD;jzpfaom pD&ifpkqkdif&m bkef;awmfBuD;ESifh
tdEd,NrdKU pm;(Viceroy)wkdY\ yl;wGJqkH;jzwfcsuft& rif;om;tm; [l;*vdNrdKUwGif
]rif;om;tqifh twef;ESit
hf nD av;pm;pGmjzif}h arG;jrLapmifah &Smufxm;cJMh uygonf/
&ckdifbk&ifu ]tE&m,f wpfpkHwpf&m rjyKEkdifap&eftwGuf} apmifha&Smufxm;
cJMh uygonf/ qmtked u
D adk vm c&pf,mef ausmif; (Convento de Sao Nicolau)wGif
uwfovpfbmoma&;rsm;ukd 'Grfrmwif oif,l&ygonf/ t&G,fa&mufvmaom
tcg ol\awmif;qkdcsuft& rif;om;onf ESrawmfESifhtwl c&pf,mefbmom0if
tjzpf cH,lcJhygonf/ ESrawmfukd NrdKUay:&Sd *kPfoa&&Sd trsKd;orD;BuD;wpfOD;u
ynmoifMum;ay;ygonf/
(c&pf,meffbmom0ifjzpfNyD[k Mum;od&aomtcg) NrdKUpm;ESifh pD&ifpkqkdif7m
bke;f awmf Bu;D wk\
Yd awmif;qkrd jI zifh 'Grrf mwifonf *kt
d mNrKd UokYd xGucf gG vmcJyh gonf/
*kdtmNrdKUwGif usufoa&&Sif ocifr c&pf,mefausmif; (Cocvento de Nossa
Senhora da Graca) trIxrf;cGifhjyK&ef awmif;cHcJhonf[k rif;om;u aemifwGif
a&;om;cJhygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

12

&ckdifxD;eef;ukd rif;om;om &&SdykdifEkdifcJhvQif bk&m;ausmif;twGuf ykdrkdtokH;


wnfrh nfjzpfaMumif; rif;om;taejzifh rdrw
d idk ;f jynf\ wHcg;aygufrsm;ukd us,u
f s,f
0ef;0ef; zGifhay;vkdufjcif;jzifh c&pf,mefbmomw&m;ukd r,kHMunfol (wkdif;oljynf
om;)rsm;tm; jyKjyifajymif;vJay;EkdifvdrfhrnfjzpfaMumif; toif;awmfu ajzMum;
cJhygonf/ xD;eef;ukd &&SdykdifEkdifa&;twGuf vufeuftiftm; tokH;jyKaumif;
jyK&rnfjzpfojzifh rif;om;onf ppfrIxrf;jcif; tvkyfukd vkyfukdifcJhygonf/
rif;om\touf (16)ESp?f 1622-ckEpS w
f iG f [l;*vdw&m;k;H awmfu rif;om;
\ tqifhtwef;? taetxm;ukd w&m;0iftodtrSwfjyKcJhygonf/ ]]ppfwaumif;
bk&if\om;awmf &ckid b
f &k if\ ajr;awmfjzpfonft
h wGuaf Mumifh rif;om;onf crnf;
awmfESifh bkd;awmfwkdY\ tarGqufcHoljzpfonf}}
touf(18)ESpft&G,frSp rif;om;onf aemufxyf(19)ESpfwkdif umv
&Snv
f sm;vSaom wm0efwpf&yfudk xrf;aqmifcyhJ gonf/ 1624-rS 1643 ckEpS f twGi;f
ay:wl*DppfonfwpfOD;tjzpf trIxrf;aqmifjciff;jzpfygonf/
rif;om;onf ay:wl*b
D &k ifrif;jrwftwGuf trIxrf;aqmifciG u
hf dk NrKd Upm;xHrS
awmif;cHcJhonf[k olYq&mrsm;u qkdygonf/ ]]okdY trIxrf;&Gufjcif;jzifh olUtm;
&ckdiftifyg,m jyefvnf&&Sda&;twGuf wGef;tm;ay;Ekdif}}ap&ef &nf&G,fcJhygonf/
rif;om;twGuf xD;eef;jyef&ap&ef BudK;yrf;zkdYtcsdeftcg roifhao;yg/ rif;&mZm
BuD;rS wkdufkduf qif;oufvmaom tEG,fawmfrsm;onf &ckdifjynfwGif 1638ckESpftxd tkyfcsKyfpkd;pHvsuf &SdaecJhygonf/
1624-ckESpf? &ckdifjynf rif;carmif;\ om;awmfrif;&mZmBuD;\ajr;awmf
oD&o
d "k r (1622-1638)onf tiftm;awmifw
h if;BuchH idk pf mG tkypf ;dk aeav&m 'Grrf m
wifrSm wkdif;jynfr&Sdaom bk&ifwpfyg;tjzpfokdY a&muf&SdaecJh&ygonf/ xkdYjyif
vpmr&aom ppfonfwpfOD; vnf;jzpfaeygonf/ tdEd,tifyg,mu todtrSwf
jyKxm;olljzpfojzifh rif;om;tm; vpmray;yg/ xkdYaMumifh rif;om;onf Mo*wf
pwif bkef;awmfBuD;rsm;xHrS &&SdaomtokH;p&dwfjzifh aexkdifcJh&ygonf/ bkef;awmf
BuD;rsm;uvnf; rif;om;tm; &if;ESD;jrKyfESHrIwpfcktjzpf oabmxm;MuonfrSm
xif&mS ;ygonf/ rif;om;\ vkyaf qmifcsurf sm;ukd Munfjh cif;jzifh ay:wl*t
D a&SUwkid ;f
tifyg,mqkdaomt&m\ a&aMumif; vIyf&Sm;rIobm0ukd xif&Sm;odom vmapEkdif
ygonf/ rif;om;onf yifv,fjyif wm0efxrf;&Gufonf/ urf;kd;wef;&Sd cHwyf
rsm;ukd wkdufckdufacsrIef;onf/ tumtuG,fay;onf/ ukefoG,fa&;pcef; toD;oD;
wkdY tm;qufoG,fxm;aom vrf;aMumif;rsm;ay: tqufrjywf ul;oef;oGm;vm
onf/ay:wl*DwkdY\ &efolwkdYukd a&aMumif;wkdufyGJ qifETJonf/ tma&AD;,m;ESifh
yg&Sm;urf;k;d wef;rSonf ta&SUawmiftm&SEiS w
hf kwyf ifv,fjyiftxd NyNJ ypJ ifatmif

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

13

c&DEiS cf o
hJ nf/ 1643-ckEpS f txd rif;om;\trIxrf;&Gujf cif;rsm;ukd taotcsmjyKpk
xm;aom pm&Gufpmwrf;rsm;ukd tajcjyKvsuf rif;om;\ ppfa&;xrf;aqmifrI?
wm0efxrf;&ma'o? &mxl;ESit
hf csed u
f mv? aqmif&u
G cf surf sm;ukd wm0efc&H aom
txuft&m&SdtrnfESifh &mxl;ponf wkdYukd azmfjyxm;aom Z,m;wpfckukd
tuRefa&;qGJjyKpkxm;ygonf/ (aemufqufwGJukd Iyg)
1643-ckESpfwGif rif;om;\b0onf tvSnfh tajymif;topfwpfckESifh
BuHKBudKuf&yg onf/ &ckdifjynf oD&dok"rbk&if ewf&GmpHonfh (1638)ckESpf
om;awmfwpfyg; xD;eef;qufcHonf/ xkdrif;ukd e&ywdBuD;u xD;eef;rS z,f&Sm;ypf
vkdufonf/ e&ywdBuD;onf trwf BuD;a[mif;wpfyg; jzpfygonf/ bk&ifESifh
eef;arGco
H m;awmfwYdk aoqk;H &jcif;[m olv
Y ufcsuf jzpfonf[k pGypf cJG &H oljzpf ygonf/
&ufpufMurf;MuKwfaom eef;vkbk&ifjzpfojzifh e&ywdrif;tm; jynfolvlxku
tjynfht0 ESpfoufoabmusrI r&SdMuaomfvnf;
1645-ckESpf txd
tkyfpkd;aecJhygonf/ 'Grfrmwiftm; e&ywdBuD;ae&mwGif tpm;xkd;wifajrmuf
a&;twGuf &ckid jf ynfudk wku
d cf u
dk &f ef eef;vkrt
I a&;tcif;ukd tcGiahf umif;tjzpf
tok;H cs&rnf[k ay:wl*w
D u
Ykd &nfeT ;f ajymqkx
d m;ygonf/ &ckid v
f x
l w
k u
Ydk awmif;
qkdMuonfhwkdif rdrdtaejzifh tkyfpkd;olwpfOD;tjzpf xD;eef;&,l&ef oabm rwlcJhyg
[l rif;om;u aemifwGif a&;om;cJhygonf/ uufovpft,l0g'ukd rif;om;u
pGefYvTwfypfavrvm;? ay:wl*DwkdYtay: opmazmufoGm;rvm; pkd;&drfMuaom
Mo*wfpwif bkef;awmfBuD;rsm;u rMumrDu eef;&aom pwkwajrmuf 'D*smtk(d De
Joao-IV)bk & if x H rif ; om;tm; vuf a tmuf c H t jzpf op m cH a poif h a Mumif ;
oabm&Muygonf/ xkdYaMumifh vpbGef;okdY rif;om; vmcJhygonf/ NrdKUpm;\
uefYuGufqefYusifrIrsm;aMumifh wdwfwqdwf vQKdvQKd0Suf0Suf vmcJh&[ef&Sdygonf/
1624-ckESpfu pwkwajrmuf 'D-*smtkdxH 'Grfrmwif qufoG,faom *kdtmNrdKU
tmPmykdifrsm;ESifh ywfouf qefYusifuefYuGufvTmwGif yg&Sdonfhftcsufrsm;rSm
1641-ckEpS w
f iG f rif;om;&Guv
f iT x
hf u
G cf mG vmcJo
h nf qkad om,lqcsurf sm;ESihf qefu
Y sif
aeygonf / ,l q csuf o nf rif ; om;\trI x rf ; aqmif r I rS w f w rf ; yg
tcsurf sm;ESiv
hf nf; xyfru
H v
JG aJG ejyefygonf/ rif;om;onf tdE,
d jynfwiG f 1643ckESpf? aEGOD;ayguf&moDtxd &SdaecJhaMumif; ol\trIxrf;rSwfwrf;rsm;rS od&Sd&yg
onf/
1644-ckESpf ukefcgeD;wGif 'Grfrmwifonf vpbGef;NrdKU? usufoa&&Sif
ocifrbk&m; ausmif; a&muf&adS ecJyh gonf/ ol\Mo*wfpwif bke;f awmfBu;D rsm;u
axmufyHhxm;Muygonf/ yxrOD;qkH; toem;cHvTmukd qufoGif;onfrSm ESpf
twGif jzpfzG,f&Sdygonf/ ay:wl*D aexkdifpOfumvwpfavQmufvkH; toem;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

14

cHvTmrsm; qufoGif;aecJhygonf/ rif;om;onf rdrdtwGuftvkyftukdifrsm; &&Sdap


&efEiS hf bk&ifrif;jrwfu olt
Y m; &ckid jf ynf xD;eef;ukd odr;f yku
d af &;twGuf tultnD
ay;&ef qkH;jzwfonfhfumvtxd ,m,Dajz&Sif;rItaejzifh (vkdtyfaomtcGifhta&;
rsm; ay;oem;&ef) awmif;cHygonf/ rif;om;\awmif;cHrIukd atmufygtwkdif;
vkdufavsmcGifhjyKvkdufygonf/
ay:wl*D aexkid pf OfumvtwGi;f t0wftxnfEiS hf pm;aomufp&dwf twGuf
Milreis 200 &&Sy
d gonf/ xkad iGudk oabmxm;t& &&Sjd cif;jzpfygonf/ (rif;om;onf
aiGaMu;ukd vufc&H &Sjd cif;r&Sb
d J ukeu
f sp&dwrf sm;ukd ay;acsygonf) xkaYd Mumifh rif;om;
onf ol\toem;cHvTmukd topfwpfzef qufoGif;jyefygonf/ *kdftm okdYr[kwf
ukcd sif (Cochin) uywed &f mxl;ceft
Y yfay;7ef toif;awmf ESpyf wfvnfcpH m;cGihf
Xerafins400jzifh trIxrf;aqmifcGifhjyKyg&ef (&mxl;vpfvyfygu rif;om;tm;
cefYtyfcHpm;aprnf)wkdY jzpfygonf/ *kdtmNrdKU uywdef &mxl;twGuf rif;om;xuf
t&ifO;D tqkw
d ifoiG ;f xm;olrsm; &Sad eonfjzpf&m ykord Nf rKd Uppfpcef;rsm;\ uywed f
&mxl;? ykord Nf rKd U&Sd &mxl;ukd ceft
Y yfxm;Ny;D jzpfaevQif atmfrZk rf S *kt
d mNrKd Utxd uywed f
&mxl;okdYr[kwf tjcm;aomae&m wpfck? aiGaMu;qkdif&mtokH;p&dwf? vpfvyfvsuf
&So
d nfh wpfcw
k nf;aom&mxl; uywed af vmf&ifZ(dk Pacodef Sao Lourenco)\ae&m
(uywed t
f m; bmoma&;w&m;k;H awmfu tusO;f csxm;onf/) xku
d ywed &f mxl;
twGuf vpm0ifaiGrSm vkHavmufrIr&Sd[k 'Grfrmwifu ,lqygonf/ (awmif;qkd
csuw
f pfco
k mvQif y,fcsccH &hJ onf/) tdE,
d tifyg,mtwGuf tBuaH y;t&m&Sd &mxl;
(&mxl;ukd tavhtusifhr&SdbJ ay;tyfonf) rif;om;\ ]ukd,f&nfukd,faoG;?
t&nftcsif;}wkdYESifh ukdufnDrQwaom Senhoria ac: bk&m;xl;cH *kPf&nftqifh/
xkdYjyif tjyefc&D;twGuf ukefusp&dwfESifh tultnD(bGJUtrnfESifh tultnDESpf&yf
pvkH;ay;tyfonf)wkdY jzpfygonf/
umvtwGif;yif 'Grfrmwifonf rdrd\ tcGifhta&;t&yf&yfukd pwkw
ajrmuf 'D-*smtkdxH pGefYvTwfay;tyfvkdufonf/
]]t&Sifrif;jrwfonf rMumrDumvtwGif; &ckdifjynffESifh ppfwaumif;wkdYukd
odrf;ykduf tkyfpkd;awmhrnfjzpfygonf/ ('Grfrmwif)onf rif;om;tjzpfjzifh xkda'o
ESpfckpvkH;\ w&m;0if tarGcH? w&m;0ifxD;eef;qufcHoljzpfygonf/ rif;om;onf
rdrdykdifqkdifaom wkdif;jynfa'orsm;tm; bk&ifrif;jrwf\ vufatmufokdY pGefYvTwf
ay;tyfvkdufNyD; jzpfygaMumif;}}
bk&ifrif;jrwf\ trdefYawmft& rif;om;onf tdEd,okdY &GufvTifhxGufcGgvm
cJhonfrSm 1646-ck? rkwfokH&moD jzpfonf[k tuRef,kHMunfygonf/ rif;om;\
ay:wl*DokdY c&D;xGufcGmrIonf olESifhacwfNydKifrsm;xJrS wpfOD;jzpfaom armfvf'kduf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

15

(Maldives)uRefrsm;\ bk&if 'D-vl;0p(D-Luis)\ c&D;ESifhtvm;wljzpfygonf/ 'Dvl;0ponf 1633ESifh 1645 ckESpf twGif; tdEd,tifyg,mtwGuf trIxrf;
aqmifcJhygonf/ &ckdifrif;om; awGUBuHKcHpm;ae&aom tcuftcJrsm;ukd od&Sd
awmfro
l jzifh pwkwa jrmuf 'D-*smtko
d nf 'D-vl;0p\ c&D;ukd wm;qD;xm;&ef NrKd Upm;
tm; tBuHjyKTefMum;ygonf/
ta&SUwkdif;rif;om;wpfyg;yg;ESifh ywfouf ]yk*dKvfa&;twGuf aomfvnf;
aumif;? rdom;pktwGufaomfvnf;aumif; ukefusp&dwfrsm;ukd a&SmifvTJEkdif
&eftwGufjzpfygonf/ okdYaomf 'D-vl;0ponf vpbGef;okdY xGufcGgvmcJhNyD;
'Grrf mwifenf;wlyif ]bk&ifrif;jrwf\ umuG,rf aI tmuf ol\wkid ;f jynfudk tkypf ;dk
Ekdif&ef arQmfvifhygaMumif;} xkdae&m aMujimcJhygonf/ &ckdifrif;om;ESifh rwlnD
onfhtcsufrSm olonfxD;eef;ukd &,lcJhvQif tdEd,tifyg,mtwGuf trIxrf;
aqmifjcif;rS wm;jrpfcH&rnf[k ,lqvsuf (*kdtm) okdYr[kwf ukdcsifqkdif&m uywdef
&mxl;ukd awmif;cHcJhjcif; jzpfygonf/ xkkd&mxl;ukd ol\ om;awmf wpfyg;yg;xHokdY
vTJajymif;ay;Ekdifap&ef jzpfygonf/ awmif;qkdcsuf y,fcscHcJh& ygonf/ xkdrQru
1646-ckESpfwGif *kdtmokdY xGufcGm&efysufuGufcJhvQif ,cifay;tyfxm;NyD;aom
tcGifhta&;rsm;tm; vkH;0kyfodrf;jcif; cH&rnfjzpfaMumif; trdefYxkwfjyefjcif;
cH&ygonf/
'Grfrmwifonf 1650-ckESpfrsm;twGif jyefvnfxGufay:vmcJhjyefygonf/
wpf Budrfawmh uywdefESifh Fidalgo jzpfaecJhygNyD/ xl;qef;aom&mxl;
jyef v nf v mjcif ; jzpf y gonf / td E d , jynf \ yk * d K vf a usmf B uD ; rsm;pm&if ; wG i f
rif;om;\trnf yg0ifygonf/ rdrd ukd,fykdifwm0efukd tav;xm;aqmif&Gufjcif;
rjyKrDu ausmfMum;aomyk*dKvfBuD;rsm;jyKvkyf cJhMuovkdyif 'Grfrmwifonf ppfonf
awmfwpfOD;\ ppfa&;wm0ef xrf;aqmifrIukd av;eufpGm xif&Sm;apcJhygonf/
uywdefavmf&ifZkd\ &mxl;ae&m 0ifaiGenf;yg;jcif;udp ukd pwkwajrmuf 'D*smtkdxH ta&;qkdwifavQmufcJhygonf/ tdEd,jynfrS A&if*sD*kdPf;0if rsm;
(Jesuits)ESihf tjcm;aom MoZm&Sy
d *k Kd vrf sm; bk&ifb
h @mawmfaiG tvGo
J ;Hk pm;jyKaeMu
ykHukd rif;om;u axmufjyajymqkdcJhygonf/ rdrdwm0efukd tod&Sd&Sdjzifh ausyGefpGm
xrf;aqmif aeaomffvnf; 'Grfrmwifonf Mo*wfpwifbkef;awmfBuD;rsm;ESifh
eD;eD;uyfuyf&SdaecJhygonf/ rdrdukd,fukdvnf; tdrfa&SUrif;om;wpfOD;tjzpf &nfTef;
ajymqkdNrJjzpfonf/ olYukd,fol uywdef[krdwfqufavh&Sdaomfvnf; ol\xkd;NrJ
vufrSwfrSmrl]&ckdifrif;om;}[ljzpfygonf/
xkdYaMumifh aumvpfwifjycsufESifh uGJvGJpGmyif 'Grfrmwifonf *kdftmokdY tjyef
c&D;wGif 1643-ckESpfwGif uG,fvGefcJhonfr[kwfyg/ 1653-ckESpfu a&;om;cJhaom

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

16

rif ; om;\ ay;pmtcsKd U uk d tuRef k d U awG U &S d x m;ygonf / xk d p mwrf ; rsm;xJ


rif;om;onf rdrd&&Sdxm;aom tcGifhta&;rsm;ukd om;orD;rsm;okdYvnf;aumif;?
olt
Y m;umuG,af pmifah &SmufcMhJ uaom bk&m;ausmif;awmfov
Ydk nf;aumif; vTaJ jymif;
ay;tyfc&hJ ef wGeq
Yf w
k af ESmifah ES;aecJah Mumif; avhvmod&&dS ygonf/ rif;om;aoqk;H rI
ESifhywfouf taxmuftxm;wpfpkHwpf&m tuRefrawGU&ao;yg/ okdYaomf
rif;om;onf tdEd,jynf uG,fvGefcJhaMumif;? ol\kyfuvmyftm; Colegio do
d ;dk ausmif;0if;twGi;f Mo*wfpwif; bke;f awmfBu;D rsm;ujrK yEf o
HS N*KF [
d f
Populobk&m;&Sc
cJhaMumif; azmfjyaeonfh tcsuftvufwcsKdUukd &&Sdxm;ygonf/
jrefrmjyefol

a0om

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

17

aqmif;ukdjzwfoef;jcif;
ajrmufavjrL;p jyKvmvD,m/ vDxx
k J &Girhf sK;d ygvmvwfaw &eHUwpfrsK;d ukd
IIdufcGifh &vkdufaw/ tm;...oZif&eHYygum/ oZif&eHYukd w0BuD;IIduf&if;
cEmukd,fukd rwfrwf&yfum rsufvkH;ukdrSdwf? vufESpfzufukd &SdokdYqefYwef;yem
aqmif;OD;ayguf Ekd0ifbmoZifukd ukd,fhtawG;eefYukd,f BudKqkdvkduf&a&/ rMumrD
rSmyif 'kw,
d ajrmuf BuKd qydk w
JG pfck vky&f jyefa&/ tm;rmefjynf0h pGm xGuaf y:vma&
]&ckdifkd;r trSwf (2)}twGuf.../
aqmif;&moDrSm xGufay:vma& &ckdifkd;r trSwf(2)rS ]aZmfxGD;}\
]aqmif;}uAsmukd olu aqmif;&moDudk Zmykid rf sm; zGUJ oDxm;ygvdrt
hf awG;eefY zwf
vku
d af w/ ,if;aemuf zGiq
hf rdk yd ga&/ ,if;aemuf a0zefp;l prf;rda&/ tjcm;tjcm;
aomacwfay: ]aqmiftzG}YJ rsm;eefY EIid ;f ,SOcf sed x
f ;dk Munhrf ad &? aZmfx;DG \ ]aqmif;}
uAsm&eHYukd pwifIIdufvkdufawqkdau....
]aqmif;}uAsmxJrSm 0wfqHokH;qifh wGdjrifaw/ Munhf.....
q,fEpS &f moDywfv;Hk
&DcjJ yifjynfzh ;Hk
[kd; ....a[r0efxdyfqkH;u
oifwek ;f "m;wpfvuf
pdrphf rf;&Dwpfcsuf
Ow&vlMurf;
tjyif;pm;terf;wpfcsuf
awmf0ifoZifyef;wpfcuf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

18

vjcrf;NrDtysKdr
qHE,
G pf rSmy...../
aZmfx;DG \aqmif;&ifciG u
f dk jzwfoef;ede,
f if; pwk"rom& uk;d cef;ysKUd yk'd &f -D
278 rSm.......
aqmif;cgESi;f 0
aEGEiS ;f oef
rk;d 0Se;f ESi;f aomuf
jrpfavQmuf{oef
[dr0efo.Ydk ..../
qkad &pmom;ukd jzwfceJ owd&rdvu
dk af &/ aZmfx;DG u [dr0Em\ ]taygif;}
oabmjzifhajyma&/ ukd;cef;ysKdUu ]tEkwf}oabmajyma&/ qkdvkdpGmuawmh
aZmfxGD;u [dr0Emonf q,fhESpf&moD &DcJjyifzkH;vTrf;edefa&vkdY ajyma&/ ukd;cef;
ysKUd u &moDtvku
d f ESi;f xk\jzpfysuaf jymif;vJru
I dk zGUq
J jdk ya&/ pum;qkpd &m wpfck
awmh[d,ifh/ aZmfxGD;u ]&DcJ}[k ajymNyD; ukd;cef;ysKdUu ]ESif;}vkdY ajymxm;a&udp/
ESi;f eef&Y cD ?J &DceJ efEY iS ;f / jrefrmEkid if H &moDOwkoabmukd MunhNf y;D ajym&rnfqadk u
a'pum;rsK;d xGuv
f mp&m[dyga&/ [dr0Em\ &moDOwka& jrefrmEkid if eH efY rwlEidk f
yg/ xkt
Yd wGuf t*Fvyd pf um; (Ice)qkpd mG eefY (Snow) qkad &pumk;ukd jcm;em;jyygrnf/
&Dt;D vGe;f a&twGuaf Mumifh cJvmum tpkid t
f cJjzpfvmjcif; ukd (Ice)&Dcv
J Ydk ac:a&/
tjzLa&miftxyfvmT rsm; aumif;uifrS NrBD u;D oku
Yd sum tpkid t
f cJ xkeefx
Y nfjzpfvm
jcif;ukd (Snow)ESif;vkdY ac:uwfaw/
]oifwek ;f "m;wpfvuf}rS pum edrw
d yf w
Hk ed efY ]aqmif;}ukd zGaYJ &/ edrw
d yf jHk yKp
jk cif;ESihf pyfvsO;f vkYd ]q&mjrZif}\ uAsme&DeefY edrw
d yf }Hk pmtkyrf mS atykid af zmfjyxm;
pGmukd wGd&a&/
]edrdwfykHwkdYwGif Oyrmvnf;ygonf/ lyuvnf;ygonf/ oauFwvnf;yg
onf/ okyfazmfrlvnf;ygonf/ wu,fawmh lykHtqif;kyfykHjzifhomvQif
edrw
d yf jHk yKpMk uonf r[kwaf y/ toH?teH?Y t&om?txdtawGUwkjYd zifv
h nf; edrw
d yf Hk
jyKpMk uonf}}
azmfjyyg pum;t& ]oifwek ;f "m;wpfvuf? pdrphf rf;&Dwpfpuf? Ow&vlMurf;?
tjyif; pm;terf;wpfcsu}f tzGYJ Udk a& jyif;xef,w
S a&vDudk oifwek ;f "m;? vlMurf;
tjzpf edrw
d yf ,
Hk l xm;a&/ pdrphf rf;&Dwpfpufuawmh ]&D}ukd zGpYJ mG / atpGm wku
d f u
dk f
tzGUJ tEGUJ ..../
]vD}ukd oifwek ;f "m;? vlMurf;tjzpf edrw
d yf ,
Hk x
l m;jcif;a& txdtwGo
d abm

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

19

(azmVAmkH)ukd tqif;(lygkH)tjzpf zGJUqkdjyjcif;jzpfaw/


oif;dk okaAm"mvuFm&usr;f tvkt
d &qkad u ]ly"rorm"d*P
k }f ajrmufaw
vkdY tqkH;tjzwfjyK&r,fav/
q&mawmft&Sifukrm\ ]tvuFmyef;ukH;usrf;}pm-218rSm ]ly"rorm"d
*kPf} t"dym,fukd atmufygtwkdif; zGifhqkdjyyga&/
]tqif;o@mef&adS om 0wKrsm;rSmom &paumif;a& ikyv
f QK;d &rI? Munfjh rif&rI?
prf;oyfawGUxd&rI paomoabmwku
Yd dk tqif;o@mefr&Sad om 0wKay: wifpm;
ajymqkd tyfaom ly"rorm"d*kPf}
jyif;xefa& ttD;"mwf? csrf;pdrfhrIoabmkdUa& taumiftxnf j'yfr[d/
r[dpGmukd [doa,mifeefY ]oifwkef;"m;? Ow&vlMurf;}vkdY zGJUqkda&twGuf ly"r
orm"d*kPfajrmuf awvkdYqkdjcif;jzpfaw/
tvm;wledrdwfykH[da& okdYr[kwf orm"d*kPfajrmufawuAsmtcsKdUukd
Munhfuwf ygOD;ar/
(u) pdrfhat;rI[m olYoGm;eJY
wkdY&JUtkd;ukd ukdufxm;w,f
ajrmufav&JU awmifyHpkdpkdrSmvnf;
ESif;qD&eHYtpufrsm; ajymufpGef;vkdY..../
t&m0wKwidk ;f [m
at;pufrrI mS avmifuRr;f
Ni;D aiGUzG,&f mawGev
YJ rd ;f
jrLxJrSm qdwfNidrfae&JU......./
(opmeD\]aqmif;}rS)
(c) ESi;f rsm;....
wzGzJ u
G sqif;vm
a[m[kdjywif;aygufukd zGifhvkdufrnfqkdygu
tm;......at;pufpufomG ;Bu;D rsm;
wtm;uku
d cf J
aqmif;ow0g&JU cRefjrwJhvufonf;awGu
pl;&Juw
k jf cpf
pdrchf eJjzpfum
tkd;tqpfawG wzspfzspfjrnfrwwf
ar;csif; w*wf*wfkdufum

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

20

tnmtwmuif;vSwJhaqmif;....../
(aersKd;\ ]aqmif;udkckwfarmif;jcif;} rS)
aZmfx;DG ? opmeD? aersK;d kUd \ uAsmtzGUJ tEGUJ kaYd & edrw
d yf t
Hk &eef?Y orm"d*P
k f
wifpm;rIt&yg wlnDedefpGmukd wGDjrifEkdifyga&/
]awmf0ifoZifyef;wpfcuf? vjcrf;Nrt
D ysKrd qHE,
G pf rSmy} pum;rsm;rS ]vjcrf;
NrDtysKdr} tzGJUukd t*Fvdyfo'genf;qefpGm wifpm;xm;aMumif; wGd&yga&/
txD;=ykvdif (Masculine Gender)eefY tr=wdvdif
(FeminineGender) oabmukd tenf;i,f wifjyygrnf/
-BuchH idk rf o
I abm(Strength)
-tm;BuD;rIoabm(Violence) kdUukd azmfjyvkda& txD;= ykvdifrsKd;
wifpm;Muyga&/ uAsm 'kwd,ykd'frSm wGd&ygay/
-vSyrIoabm (Beauty)
-,Ofaus;odrfarGUrIoabm (Genta Leness)
-trlt&mwifhw,frIoabm (Gracefulness)wkdYukd
azmfjyvkda&tcgtr-wdvdif oabmrsKd;wifpm;uwfyga&/
yxrtykd'frSm ykHpHtjzpf ]vjcrf;NrDtysKdr}ukd tr=wdvdif (Feminine
Gender)tjzpf wifpm;xm;yga&/ uAsm 'kwd,ykd'frSmvnf; attzGJUrsKd;
wG&d ygOD;ar/
EGOD ;D &moDc&D;
qku
d af b;&D;,m;trdNro
D Ydk
jyefcsv
D v
Ydk m;........
aqmif;OD;&moDc&D;? tzNrDav;0wDokdY
jyefcsv
D v
Ydk m;.......
BuKd ;MumiSuo
f mjcif;oH
bJig;&mawmifb,H
csK0d n
D pH ,
D if.h ...../
BudK;MumiSufkdY\ aqmif;ckduwfykHukd uAsmzwf,if; jrifa,mifvmyga&/
aqmif; OD;rSm BudK;MumiSufkdY]tzNrDav;0wD}okdY vmckdvIHuwfaw/ EGDOD;rSm
trdNrDqkdufab;&D;,m;okdY jyefuwfaw/
]]qkdufab;&D;,m; trdNrD}}
]]tzNrDav;0wD}}qkda& tzGJUtEGJUtaMumif;ukd &SdrSmqkdcJhNyD;ygNyD/ aZmfxGD;\
uAsmrSm txD;=ykvdif (Masculine Gender)qefpGm wifpm;xm;rIwpfck?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

21

tr=wid f (Femenine)qefpmG wifpm;rIEpS cf &k myga&vkYd &m aygif;k;H qkyd gawmhar/


aZmfx;DG \]aqmif;}uAsm 'kw,
d yk'd ef efY oabmoGm;csi;f wlnaD & uAsmwpfy'k f
ukd aumifEw
k w
f ifjyvkyd ga&/ t*Fvyd -f tar&duef uAsmq&mr t,fvef m0kid v
f D
(Elinor Wylie)(1885-1928)\vuf&mjzpfyga&/ atuAsmbmomjyefudk 1998?
Mo*kw?f pwkid f opfr*Zif;ygaqmif;yg;oQif ]e&drif;}\ bmomjyeftwkid ;f aumif;
EIwaf zmfjyyg&pD/
zef&JUylpDazmif;awGvkd iSufuav;awG
wjcm;tar&duefEidk if aH wGudk
yso
H ef;oGm;Mu
0kdift&ufa&mifvkd awmufywJhiSufawG
nBuD;rif;BuD; tm*sifwD;em;ukd ysHoef;oGm;Mu
rkd;jyma&mifiSufawGeJY &J&ifhwJhiSufawG
tylykdif;a'o ruqDukdyifv,fauGUqDoGm;Mu
olw]Ydk ae}aemufuv
dk u
dk Mf uw,f
olw]Ydk tyl"mwf}aemufuv
dk u
dk Mf uw,f
'gu olwkdYtkd;awGukd ylaEG;apvkdY
tkd;...aEG;axG; aEG;axG;aEG;axG;vSygbd/
uAsm\acgif;pOfrSm]Winter sleep tdyfvkdYaumif;wJhaqmif;}jzpfyga&/
aZmfxGD;\uAsmrSm wwd,ykd'fukd qufvufMunfhuwfygar/
Mu,fpaHk umif;uifbHk
iGED iS ;f rIet
f yufyuf
&ifciG x
f ufvrT ;f NcKH
pif'&Jvm;0wfHk
vD[ek rf mS vGiahf rsm
&moDpmoD;ESH
&moDpmtdyrf uf
'@m&DtmoDo
wpfaxmifw
h pfnykjH yif
&ifcek rf ;DG zGm;a&umv......../
aus;vufacwf vlrt
l zGUJ tpnf;eefY NrKd Ujyacwf vlrzI UJG pnf;ykH Udk a& tifrwef
aoQ uGmjcm;vm;cyg,m/ ky0f wK? tNct
D edeu
f jJG ym;jcm;em;vmpGmeeft
Y rQ cHpm;rIavh
uGjJ ym;jcm; em;vmrnfrmS rvG/J uGjJ ym;jcm;em;vma& tNct
D edeo
f pfudk xif[yfpaD &

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

22

uAsmukd zefw;D azmfjyoifah &vkYd uAsmoabmw&m; q&mwdu aqmfMoedeu


f wf
yga&/
atykid ef efY vli,fw\
d acwfay:uAsmrsm;rSm aus;vufcpH m;rI? NrKd UjycHpm;rI?
pufrIodyH oD0&DcHpm;rI? EkdifiHwumpmyDtay: cHpm;rI? trsKd;om;&D;cHpm;rIwdukd
wGv
d m&yga&/
aZmfx;DG \uAsmrSm ]pif'&Jvm;0wfp?Hk wpfaxmifw
h pfnykjH yif}qkad & Ekid if jH cm;
taMumif;t&mwdukd wGd&yga&/
a0g[m&tok;H tm;jzifh ajym&zkq
Yd adk u ]pif'&Jvm;}qkad & t*Fvyd af 0g[m&?
]'@m&D} qkda& ouwa0g[m&? ]tmoDo}qkda& ygVda0g[mkdU yg0ifvmpGmukd
wG&d yga&/ ]&moDpm oD;ES?H &moDpmtdyrf uf} qkad & pum;rsm;u aqmif;\ A[d'z UHG
NzdK;rI? ]taEm*w}qkda& ]*,ufteuft"dym,f}wd yg0ifedefa&vkdY ,lq&yga&/
]'@m&DtmoDo?&ifcek rf ;DG zGm;a&um} pum;rsm;eefY uAsmukd tqk;H owfjyxm;yga&/
]wpfaxmifhwpfnykHjyif}qkda&pum;ukd teuf&if;jzpfvDzkdYvm;? oauFwtjzpf
xm;vDpGmvm; pOf;pm;&yga&/
oauFwteufrSm xl;qef;tHhMorI jzpf&jcif;&o? BudK;pm;tm;xkwf &jcif;
&okdUtjyif todtjriftopf wkd;yGm;pDrItxdyg0ifedefyga&/
tykd'fokH;ykd'fvkH;\ tESpfcsKyfukd avhvmMunfhuwfygar/
yxrtykd'feefY [dr0EmawmifajcrS ajrmufvDwkdufcwfvmau av;0wD
tysKdr\ qHEG,fprSm oZifyef;yefcsdef(0g) oZifyGifhcsdefa&muf,mvkdY qkdvkdyga&/
'kwd,tykd'feefY obm0eefY vkdufavsmnDaxGjzpfatmif BudK;MumiSufkdU
aqmif;ckdykHukd jyyga&/
wwd,tyk'd ef efY aqmif;\tvStyoabmukd aumif;uif? NrjD yif[d t&m
0wKrsm;? vlom;rsm;\ taxGaxGtjzpftysufrsm;ukd &nfTef;ajymqkdyga&/
yk H o @mef e ef Y twwf y nmyk d i f ; uk d aqG ; aEG ; ygrnf / aZmf x G D ; \
]aqmif;}uAsma& acwfay:armf'efuAsmwpfyk'fjzpfawvkdY ajymEkdifyga&/
wpfckawmh[dyga&? armf'ef uAsmrSm um&efukd pGefYypfvkduf,m r[kwfygvm;/
t*kaZmfxGD;\ ]aqmif;}uAsmrSm um&efwd jynfhESufedefa&/ ,if;ykdifvkdYqkdau
armf'efrSm um&efukd pGefYypfvkduf ,mqkda& vuPm csuf rjynfhpkHygvsufeefY
tpGmjzpfvkdY armf'efvkdY qkd&pGmvJvkdY ajymp&m[dvmyga&/ um&ef pGefYypfrI?
rpGefYypfrIa& t"dur[kwf/ um&efukd y"merxm;? rjyK,m/ um&efukd avm&D
o&Drvkyf,m/ um&ef[dcsif[d? ygcsifyg? r[dcsifedef? rygcsifavhryg/ &a&/
aZmfx;DG uAsm yxryk'd rf mS um&ef<u,f<u,f00 wGed ed &f a&/ okaYd omf wrifwum

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

23

um&efukd t"duxm; pyfpGmr[kwf/ uRJul;&Dyg oabm&mjzpfawvkdY jrifa&/


yxryk'd u
f dk jyefzwfMunh/f vGwv
f yfum&efpepfudk wGjd rifEidk yf ga&/ 'kw,
d ?
wwd, ykd'fkdUrSmavh um&efwdcsdwfvkdY/
atavmuf um&efwdygedefa&uAsmukd armf'efvkdY qkdpGmukd tjiif;yGm;p&m
[da&/ okaYd omfvJ aZmfx;DG uAsmrSm um&efyga& armf'efvYdk qkcd siaf &/ olt
Y zGUJ tEGUJ
wda& armf'ef uAsmwdu zGJUEGJUrIrsKd;qkdpGmukd jiif;vkdYr&/
opmeD? aersKd;kdU\ uAsmeefY ,SOfwGJMunhfyg/ opmeD? aersKd;kdUu um&efukd
vk;H 0pGeyYf pfxm;pGmukd wG&d ygvdrahf r/ aZmfx;DG rSmawmh um&efrpGe/Yf a,eefY armf'ef
uAsmrSm um&efygrI? rygrIa& rajymyavmufawtcsufvkdY qkdcsifyga&/
aZmfx;DG uAsmu ]um&efyga& armf'efuAsm} jzpfawvkYd qkyd g&pD/ acwfay:?
armf'efuAsmkdUukd tcsKdU ]taoQwd&D;csifykdif &D;xm;pGm armf'ef,m}vkdY ajymwwf
uwfaw/ urmavmuf0rf;enf;p&maumif;yga&/ ,if;ykdifajyma&vlwdtwGuf
aZmfxGD;\]aqmif;} ukd twwfynmykdif;uygrusef aqG;aEG;cyga&/ armf'efonf
twwfynmrJh r[kwfaMumif;ukd aZmfxGD;\]aqmif;}eefYoufoDjycygvD,m/
&ckdifarmf'efuAsmkdU\ twwfynmtqifhtwef;rSm tjcm;aomarmf'ef
uAsmkdUxuf tqifhredrfhusaMumif; wifjycyga&/ ]olrsm;armf'efqkdvkdY vkduf'ef
pGmyg}vkYd ajymcsio
f l Udk twGurf l ]oufa&mufrt
I m;onf t&m&mwkid ;f rSm[dygonf}
qkda&pum;ukd vufaqmifyg;vkdyga&/
armf'efuAsmeefyY wfouf &St
d vm;tvmukd aqG;aEG;edeu
f wfaw tcsed f
tcgrSm aZmfxGD;\]aqmif;}uAsma& aqG;aEG;p&m tusKd;jyKzG,f&muAsmvkdY ,lq
vsuf ...../

a&Ta&;atmif

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

24

&Siaf xGEiS &hf iS af xG;aESmif; (okrYd [kw)f


ewf&iS af r\ r,fawmf
&ckid &f mZ0ifusr;f rsm;wGif bk&ifrif;wk\
Yd twKyw
u
d dk waphwapmif;azmfjy
xm;Ny;D olw\
Ydk Muif&mawmf rdz&k m;rsm;ukd t>rufoabmom awGU&\/ okEYd iS rhf zd &k m;
wkdY\rsKd;kd;? Zmwd? arG;&yfESifh pGrf;aqmifcsuf tcef;u@wkdYrSm arS;rSdefvsuf&Sd\/
orkid ;f uGi;f quf jywfvsu&f \
dS / &ckid pf mayrS rdz&k m;rsm;jzpfaom &Siaf xGEiS hf &Siaf xG;
aESmif;wk\
Yd jyemtIyaf wmfyu
Hk dk avhvmrdoavmuf aqG;aEG;wifjyvkyd gonf/
&ckdifr*Zif; trSwf(8)wGif a'gufwmapmxGef;atmifa&; ]aESmif;&dyfaMu;
rkH}aqmif;yg;ESifh &ckdifkd;r r*Zif; trSwf(1)rS armifckdifatmifa&; ]oD&dokjrwfpGm
a'0D}0wKww
Ydk iG f rif;carmif;ESihf rdz&k m;Bu;D &Siaf xG(yJc;l eEb&k if\orD;awmf)wk\
Yd
orD;awmfrmS ewf&iS af rjzpfaMumif; a&;om;xm;ygonf/ qkv
d o
dk nfrmS ewf&iS af r\
r,fawmfonf yJc;l rS eEb&k if\ orD;awmf &Siaf xGjzpfonf[k ,lqxm;Muonf/
&Siaf xGEiS hf &Siaf xG;aESmif;wk\
Yd orkid ;f yk&H yd t
f rSeu
f dk &&Syd gu ewf&iS af r\ r,fawmf
tppfukd &&Sdayrnf/

&SifaxG
rif;carmif;\Muif&mawmfrzd &k m;Bu;D rSm &Siaf xGjzpfonf/ &ckid &f mZ0ifusr;f
wkw
Yd iG f ]"ra'0D}[lawGU&\/ ausmufpmrsm;wGif ]avmua'0D} [lvnf;aumif;?
]oQiaf xG}[lvnf;aumif; a&;xk;d xm;onf/ rdz&k m;Bu;D &Siaf xG\ tv,fapwD
ausmufpmwGif ]qifjzLocif? qifeDocif 0&"r&mZm\ arsmufom;awmfjzpfx
aom qifjzLocif? qifeD ocif r[moD&dok"r&mZm\r,fawmfjzpfxaom?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

25

awmif rdz&k m;r,fawmfvnf; jzpfxaom qifjzLocif? qifeo


D cif e&ywdBu;D \
a,mur awmf ajrmufOD;rdzk&m;&SifaxG} [k awGY&\/ if;ausmufpmt&
ewf & S i f a ronf rif ; carmif ; (0&"r & mZm)ES i f h rd z k & m;&S i f a xG ; wk d Y \ orD ;
awmfjzpfonf/
xkjYd yif rdz&k m;Bu;D &Siaf xG\ rdbwkt
Yd m; &ckid &f mZ0ifuRe;f rsm;wGif &SmazGarT
aESmufMunh&f m rawGU&ay/ okaYd omf toQipf ErmvmvuFm&r[max&fa&; ]&ckid f
&mZ0ifopfusr;f }wGif rif;carmif;\ Muif&mawmf rdz&k m;Bu;D &Siaf xGonf ]qifjzL&Si}f
jzpfonf[k azmfjyyg&Sd\/
]qifjzL&Sif}qkdolrSm yxrajrmufOD;acwfrS pwkwajrmuf rif;apmvsm\
bGaYJ wmfjzpfonf/ okEYd iS hf ewf&ifS ar\r,fawmfonf yJc;l rS eEb&k if\ orD;awmf
r[kwfbJ &ckdifbk&if qifjzL&Sif rif;a'gvsm\jrpfom jzpfayonf/ &SifaxG\ zc
rnf;awmf? bk;d awmfwrYdk mS txGwf txdyjf zpfaom bk&ifrif;b0okYd ra&mufco
hJ jzifh
bDavmif;awmf qifjzL&Sirf if;ukd trTr;f wifvo
dk jzifh a&;om;xm;jcif;jzpfayrnf/

&SifaxG;aESmif;
rif;&mZmBuD;(owkd;"r&mZm)onf vufkH;&nf? ESvkH;&nfESifhjynfhpkHaom
&ckdifrif;wpfyg;jzpf\/ olYvufxufwGif &ckdifjynf tvGeftiftm;awmifhwif;
cJhonf/ okdYESifh awmifilrif; (rif;&JoD[ol) onf yJcl;([Hom0wD)ukd wkdufckduf
&ckdifbk&if rif;&mZmBuD;xH ppfulawmif;vmonf/
xkt
d csed w
f iG f yJc;l ukd xkid ;f wkYd wcsKUd wpf0uf usL;ausmo
f rd ;f yku
d x
f m;Ny;D yJc;l rif;
(eEbk&if)ESifh awmifilrif;wkdYrSmvnf; tcsif;csif; roifhrwifhjzpfvsuf&Sdae\/
taMumif;pku
H o
dk &d aom rif;&mZmBu;D onf yJc;l okYd oGm;a&mufwu
dk cf u
dk f atmifjrifchJ
onf omru xkdif;wkdY\ &efpG,fukdvnf; acsrIef;EkdifcJhonf/
,if;aMumifh aus;Zl;odwwfaom awmifirl if;onf eEb&k if\orD;awmfudk
&ckid b
f &k if rif;&mZmBu;D xH qufovku
d o
f nf/ xkrd if;orD;rSm ]&Siaf xG;aESmif;}jzpf
onf/ &ckid f orkid ;f wGi]f cifraESmif;} ? yJc;l jzL}[k azmfjyxm;onf/ &Siaf xG;aESmif;onf
pmqkdolyDyD ajrmufOD;a&Teef;awmf\ tHhrcef;BuD;us,fcrf;em;ykHukd ykd'fpkH&wkzGJUEGJUcJh
onf/
xkdYjyif &ckdiforkdif;tqkdt& a0omvDacwfOD;uyif a&wGif udef;0yfaom
ousrked (ajrmufOD;NrdKU&Sd bk&m;ay:bk&m;) a&rSay:onfhaeY rif;&mZmBuD;ESifh
&SifaxG;aESmif;wkdYwGif orD;awmfwpfOD; arG;zGm;oefYpifcJhonf/ ]rrif;ay:}[k
trnfonmay;MuNy;D bk&m;ay: bk&m;\'g,dumrjzpfonf[k qkMd u\/ olronf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

26

]ewf&Sifar} r[kwfonfhtjyif rif;carmif;ESifh &SifaxG;wkdY\ orD;awmfvnf;


r[kwf yg/
ed*;Hk csKyt
f aejzifh &Siaf xGEiS hf &Siaf xG;aESmif;wkt
Yd m; wpfO;D wpfa,muf wnf;
tjzpf owfrSwfvkdufygu ]ESrf;cHvkdufumrS wpfyGmavsmh}qkdonfhtjzpfrsKd; BuHK&
rnf/ crnf;awmf rif;&mZmBu;D \ Muif&mawmfudk om;awmfrif;carmik;f u odr;f yku
d f
,l&mrS orD;awmf ewf&iS af r zGmjrifvmonf[k xifjrif,q
l jcif;jzpfonf/ okEYd iS hf
&Siaf xG;ESihf &Siaf xG;aESmif;wk\
Yd twKyw
?D wpfenf;tm;jzifh olrwk\
Yd b0 orkid ;f
uku
d dk avhvmpdppfjcif;jzifh ewf&iS af r\rdbrsm;rSm rif;carmif;ESihf rdz&k m;Bu;D &Siaf xG;
(&ckdifbk&if qifjzL&Sifrif;a'gvsm\ jrpf)jzpfaMumif; wifjytyfygownf;/

armifa'0

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

27

tjynfjynf &Siif ,f&pf0rS ;f {rIxrf;


ajrmufOD;NrdKUESifh reD;ra0;t&yfwGif &Sdaeonfh a0omvDbk&m;ykxdk;BuD;
ysufpD;NyD; aemuf &Spfaomif;bk&m;onf tjyifywfvrf;? twGif;ywfvrf;rsm;jzifh
a0omvDbk&m;uJhokdY jzpfaMumif; q&mrsm;xHrS Mum;zl;ygonf/ &Spfaomif;bk&m;
tjyifywfvrf;rl {&m0Pf? OaygoxqifrGef? q'efwkdYtjyif qifESifhywfouf
aomA[kow
k trsm;tjym;awGU&S&d ygonf/
&Spaf omif;bk&m;wnfaom 'umrif;AifEiS hf rif;q&m OD;jr0gwkrYd mS qifu0J ef
rsK;d rS qif;ouforl sm;jzpfMuygonf/ xkaYd Mumifh tqkyd g q&m? 'umESpOf ;D vk;H onf
qifESifh ywfoufaom A[kokwtjynfh&Sdolrsm;jzpfonf/
tajrmftjrifBuD;rm;aom vDoQmrif;&mZm (&ckdifou&mZf 863-875)
eef;pH\ rdzk&m;wpfOD;jzpfaom apmeEDonf rif;wkdifyiftrwf qifuJatmifxif
\orD;jzpfonf/ vDoQmrif;&mZmESifh apmeEDwkdYrS rif;AmBuD;ukd zGm;jrifonf/
pdew
f ifpm;trwfBu;D r[meEoBueF \
f ZeD;onfvnf; qifu0J efatmifxif
\ orD;jzpfonf/ eEoBuFefESifh qifuJatmifxif\orD;i,f aZ,sacrmwkdYrS
OD;jr0gukd zGm;jrif onf/ OD;jr0gESihf rif;AmBu;D onf qifu0J efrsK;d rS qif;oufojl zpfNy;D
nDtpfudk 0rf;uGaJ wmf pyf\/ t&G,af &mufaomf ajrmufO;D eef;ESihf reD;ra0;wGi&f dS
aom awmifndKwkduf t*pdaE,st&SifxH ynmoifMuonf/ t*pdaE,s q&m
awmfonf OD;jr0g? rif;AmBu;D ESihf jrwfqmxGe;f (r[mynmausm)f wku
Yd dk touf(16)
ESpfausmfcefYwGif Am&mPoDwuokdvf tdEd,okdY apvTwfNyD; txufwef; ynm
&yfrsm;ukd oifMum;apvkdonf/ xkdacwfu Am&mPoD wuokdvfokdY 0ifcGifh& &ef

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

28

rvG,fulay/ EIwfajz0ifcGifhajzqkdatmifjrifrS vufcHonfh wuokdvfjzpfonf/


0ifcGifhavQmufol q,fOD;teuf ESpfOD;? okH;OD;om 0ifcGifh&Muonf/
Am&mPoDwuokdvfwGif yd#uwfokH;ykHtaMumif; raqG;aEG;Ekdifolonf
t&Suf&avh &Sdygonf/ t*pdaE,sq&mawmf\wynfhokH;OD;jzpfaom OD;jr0g?
rif;AifEiS hf r[mynmausmw
f rYdk mS Am&mPoDwuov
dk o
f Ydk tcuftcJr&Sd 0ifciG &hf Mu
onf/ ok;H OD;vk;H rSm yg&rD&iS rf sm; jzpfMuavonf/ Am&mPoD wuov
dk w
f iG f Ak'y #d
uwftjyif a0'usrf;rsm;? ouwpm ayusrf;rsm;ukdvnf; oifMum;ay;onf/
xk d Y a Mumif h OD ; jr0g? r[mynmausmf ? rif ; Aif w nf ; [l a om ok H ; OD ; onf
a0'usrf;rsm;? ouwusrf;rsm;ukd ta&;w,l av;pm;olrsm; jzpfMuonf/
a&S;wuov
dk rf sm; oif;dk jzpfaom qef;usr;f twwfEiS fh euwyf nmwko
Yd nf
OD;jr0gtm; tif;ynm wpfzufurf;cwf wwfajrmufaponf/ xkdacwfu
Am&mPoDwuov
dk \
f pmMunhw
f u
dk o
f nf urmt&yf&yfrS usr;f pmrsm; vma&muf
ul;,lolrsm;jzifh vnf; trSefyifxif&Sm;\/ ppfESifhpyfqkdifaom ouwyk&ykduf
tqlqo
l nf Am&mPoD wuov
dk f &Sad e&m rif;Ambk&ifonf tBuKd uaf wGUoGm;
avonf/ olonf Am&mPoD tcsed Mf umjrihpf mG qnf;yl;cJ&h onfr[kwb
f J jynf
wGif;a&;&mrsm;aMumifh &ckdifokdY jyefvm&aomfvnf; bk&ifjzpfrnfholwpfOD;
&Sdoifhaom ppfzufqkdif&m pmayA[kokw tvGefjynfhpkHvmcJhayonf/
aemiftcg rif;Ambk&if rif;tjzpfukd &&SdawmfrlNyD; b*Fg(12)NrdKU &awmf
rlNyD;aemuf rif;Amwnfxm;ukd;uG,faom &Spfaomif;ykxkd;awmfBuD; Ak'bmom
usr;f *efvm kyu
f u
G rf sm;? a0'usr;f vm kyu
f u
G rf sm;ESihf ouwpmay t&dyt
f aiGU
rsm; &ufazmuf,u
S Ef ,
G af Mumif; awGU&SMd uojzifh aESmif;vlrsm;twGuf em;rvnfEidk f
avmufatmifyif &Sdayonf/
&Spaf omif;bk&m; Ak'b
momqkid &f mkyu
f u
G ?f a0'usr;f ESihf ouwbmom
qkdif&m kyfuGufrsm;wkdYtjyif rsKd;kd;A[kokwjzpfaom qifESifhywfoufaom
taMumif ; t&mrsm;uk d v nf ; rif ; Ambk & if E S i f h rif ; q&m OD ; jr0gwk d Y u
kyfuGufxnfhxm; cJhaMumif; awGU&Sd&ygonf/
&Spaf omif;bk&m;\ ajrmufbuf tjyifywfvrf; eH&t
H v,fcefw
Y iG f vufcyk f
wpfazmifavmuftjrifh xkdifaeaom rdef;rwpfOD;udk iSufBuD;wpfaumifu
qHEG,frS csDokwf [ef ausmufom;yef;ykkyfvkH;yg&Sdygonf/ vufESpfzufukd
csDajrmufxm;aom rdef;rkyfonf 3aycefY&Sdrnf[k xif&onf/ iSufBuD;kyfrSm
tawmifjzefu
Y m;Ny;D av;aycef&Y ydS gonf/ tEkynmvuf&m aumif;rGeaf ooyfNy;D
acwfay:aq;rsm; jc,foxm; bk&m;zl;trsm;tjym; owdjyKrdMuygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

29

xkdkyfwkudk uREkfyfwkdYi,fpOfu ]aumorDrdzk&m; iSufBuD;csDonfh tcef;}[k


oif xm;zl;ygonf/ tdEd,jynf Oawerif;\ orkdif;&mZ0ifjzpf\/ ajrmufOD;NrdKU
&ckid ,
f Ofaus;rI aumfrwDrS 1987-ckxw
k f bk&m;zl;vrf;Tepf mtkyw
f iG v
f nf; Oaw
erif;Bu;D onf &Spaf omif;kyu
f u
G f yg&Sad Mumif; azmfjyxm;onf/ OaweZmwfonf
ig;&mig;q,fZmwf r[kwf? bk&m;avmif;jzpf&yfr[kwfojzifh uREkfyftzkdY
vufweG aYf omfvnf; &Spaf omif;bk&m; wnfaom rif;q&mESihf rif;Ambk&ifwrYkd mS
qifuJrsKd;kd;ESSifh qufpyfNyD; qifESifh ywfoufaom A[kokwBuD;rm;olrsm;jzpf
&yfuGufukd xnfhfavovm;[k awG;rdygonf/
vGefcJhaom ESpfaxmifhig;&mcefYu aumorDjynf yl&Eyrif;onf rif;jyK\/
wpfaeYwiG f ud,
k 0f ef&ifrh m&Sad om rdz&k m;Bu;D onf eDaom urvmukd
Hk aeqmvIH
ae\/ xkdcP aumif;uif ysHaeaom xdvd*FgiSufqifonf rdzk&m;ukdjrifvQif
trJom;wpfxif aqmvsipf mG cs
D ysaH vonf/ xkid u
S q
f ifonf qifajymifig;pD;
ukd csDEkdifonf[l/ tu,f iSufBuD;onf rdfrdtm;vTwfcsvQif y#doaEom;
ysufpD;rnfukd pkd;&drf rdzk&m;BuD;onf onf;cHNyD;vkdufygav\/ iSufBuD;onf
[dr0EmokdY ysHoGm;NyD; yanmifyifBuD;\ tcGMum; em;\/ xkdtcg rdzk&m;onf
vufESpfzufukd csDajrmuf vuf0g;oHukdvnf;aumif;? a<u; aMumfoHukd vnf;
aumif;jyK xdv*d gF iSuq
f ifudk xGuaf jy;ap\/ nOft
h cg rd;k xpfcsKe;f &Gm\/ rk;d pH
tkPw
f ufaomf rif;om;i,fudk zGm;jrifonf/ tkPOwk? aetkPaf iGUESihf rk;d Owk
aiGU? aqmif;OwkaiGUukd,l zGm;aomaMumifh ]]Oawe}}[k trnfrSnfhavonf/
auoeD trnf&adS om aumorrD zd &k m;onf tzwlom;i,f OaweukMd unfh
ajzrqnfEkdifykHukd &ckdifpmqkd wef;ckd;q&mxGef;u if;\ O'dE&wkuAsmwGif
atmufyg twkdif; zGJUqkdxm;avonf/
]]lygkHykHwrQ? arhrSmi,fvif? olYzcifESifh kyfoGifwlfygvS\/ pMumvrsufESm
oGi?f rikad pvk?d om;i,fuv
dk Qi?f EkcYd sKw
d u
dk Nf y;D usirf ?S arG;rdcifauoeD? tMuiftcsp?f
a&TpiftppfokdY? &ifom;O'defESifh? aerSdefrSdefnaecsrf;? aus;iSufwd&pmef? jrL;aysmf
[efESifh usL;wGefum ysHoef;x? eef;&a0jynfukdw? ikdvsufrae? xkdrsuf&nfukd ?
ajzqnfr&av.......}}
anmifyifteDD;rS tvuy&aoh
tvuybk&ifESifh a0|0Dyu bk&ifESpfyg;onf avmuukd NiD;aiGUNyD; rdrdwkdY
jynfudk pGe
Yf [dr0E &aohvyk af eMuonf/ wpfaeYwiG f a0|0Dyu&aoh aoNy;D
ewfrif;BuD; jzpfoGm;av\/ tvuy&aoh w&m;usifh&mwGif awmqifkdif;rsm;
tNrJaESmifh,Sufae\/ ewfjzpf&aohu tvuytm; apmif;wpfvufukday;NyD;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

30

qifEkdifrEefoifay;xm; at; csrf;pGm w&m;usifhEkdifavonf/


tvuy&aohonf ausmif;ocFrf;teD; yanmifyifwGif iSufcsDvmonfh
rdzk&m;ESifh om;Oaweukd awGU apmifha&Smufxm;avonf/
taMumif;ukd O'defrif;apmysKdU....
]odMum;q&m? ynma<uUa<uU? &aohbek ;f 0Se?f awGUjrifjyefx? om;rGef a&Tw;Hk ?
r,fyh ef;uk;H ud?k cspq
f ;Hk rxif? cspcf ifrK;d ? cspBf uKd ;qifah vmif;? cspaf [mifxufwiG ?f
cspf oufwif? cifrif,k,? om;wrQyif? aeYna&SUI? jyKpkr0? yD,cspfacG?
auR;arG;ay&Sifh} [k pyfqkdzGJUEGJUxm;ayonf/
tvuy&aohonf Oawerif;om;tm; om;wrQ ,k, jyKpak uR;arG;xm;
aMumif; azmfTef;zGJUqkdxm;[efjzpf\/
Oawerif;om; t&G,fa&mufvmonfh wpfaeYaomtcg &aohonfh
euw,
f OS jf cif; ukd Munh
f aumorjD ynf&iS f yl&Eyr if;aoNy[
D k qk\
d / rdz&k m;onf
ikdNyD; &aohtm; olwkdYZmpfjrpfukd ajymjyavonf/
tvuy&aoh olwwfajrmufxm;aom qifK Ufd rEeu
f dk Oawerif;om;tm;
oifay;onf/ qifEidk af pmif;ukv
d nf; ay;onf/ Oaweonf qifwyfjzifh aumorD
jynfu0dk idk ;f Ny;D rdro
d nfy&l Eyr if;\om;awmfjzpfaMumif; xif&mS ;apvsuf aumorD
bk&ifjzpfvmavonf/
OaZeDjynf&Sif p@yaZmwbk&ifonf Oawerif;ukd ESdrfeif;vkdonf/
p@yaZmw bk&ifonf opfom;qifyk w
f pfcjk yKvyk Nf y;D qif0rf; wyfom;ajcmuf
a,mufxnfhvsuf awmxm;\/ opfckwform;wkdYu Oaweukd qifjzLawmf
wpfaumif awm&Sad Mumif; Mum; qifuv
dk u
dk zf rf;&if; Oaweonf aemufvu
dk f
rsm;ESihf a0;uGmoGm;onf/ xkt
d cg Oawebk&ifonf &efou
l kd 0kid ;f zrf;jcif;ukd cH&
avonf/
p@yaZmwbk&ifu qifzrf;rEeu
f dk olt
Y m;oifay;u Oaweukd vTwaf y;
rnf qkdonf/ Oaweu olYukd q&morm;tjzpf qnf;uyfoludkom oifay;Ekdif
rnf[k qko
d nf/ yaZmwbk&ifonf olo
Y rD;awmftm; OawexHrS wynfch aH p
qifzrf;rEef oif,laponf/ orD;awmfukd cg;ukef;kyfqkd;aom rdef;rtjzpfESifh
Oawerif;ukd tElwpfa,muftjzpf vSnfhywfajymxm;NyD; uefYvefYumjcm;
oifaponf/
rif;orD;u rEefukd trdt& r&Sday/ Oawepdwfwkd uefYvefYumukd
vSpMf unhaf vonf/ rif;ysKrd if;vGiEf iS hf bk&ifo
h rD;wkYd cspBf uKd ;oG,w
f ef;oGm;avonf/
orD;awmf trnfrmS 0okv'wmjzpfavonf/ orD;awmf 0okv'wmonf rde;f r

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

31

OmPfqif rEefwufap&ef nOfhtcsdef aq;yif? aq;&GuftcsKdUukd euwf,SOf


wl;&rnfjzpfaMumif; crnf;awmftm; avQmufxm;onf/
yaZmwrif;onf orD;awmfpum;ukd ,k
H nOft
h csed Nf rKd UwHcg;ukd zGiahf y;onf/
Oawerif;onf orD;awmfukd aqmifMuOf;NyD; aumorDjynfokdY ajy;avonf/
Oaweonf orD;awmf 0okv'wmukd rdzk&m;t&m xm;avonf/ Oawerif;
BuD; omarmzG,f aumif;aom O,smOfawmfwpfck&Sdavonf/
om0wdjynf aZw0efausmif;awmfrS aumif;uifc&D;jzifh <uvmaom
yda@mv rax&fonf Oawerif;\ O,smOf aeoefaY wmfral vh&o
dS nf/ edAm efudk
r*fzkdvf OmPfjzifh ormywfukd 0ifpm; oEdokcukd cHpm;onfrnf\/
ig;&mig;q,fZmwfeyd gwfawmfrl jrwfpmG bk&m;onf aZw0efausmif;awmf
aepOf yda@mvrax&fukd trsufxGuf qJa&;aom Oawerif;ukd taMumif;
jyK rmw*FZmwf ukd a[mMum;awmfrlaMumif; yg&Sdonf/
a0omvD? avmif;Muuf? ajrmufOD;acwfrsm;u rif;nDrif;om;rsm;ESifhwuG
rif;wkid yf iftrwf? qifu0J ef? atmif;rcs0ef? aygufxed ;f ponfh qiftwwf oif
Mum;olrsm;tzkdY Oawerif;BuD;Zmwfvrf;onf bk&m;tjzpfawmf r[kwfaomf
vnf; a&SmifvrJT &aumif;aom odxm;&rnfh A[kow
k jzpfaevdrd rhf nfrmS trSeyf if
jzpf\/ ouwpmaywGiv
f nf; Oawerif;taMumif; trsm;tjym;yg&S&d m ouw
pmayrS Oawerif;\ trnfrSefrSm ]O',e jzpfaMumif; od&Sd&ayonf/ ouw
pmaywGif yg&Sad om O',etaMumif;onf tdE,
d orkid ;f yk
d tok;H 0ify&Hk onf/
Am&mPoDwuov
dk w
f iG f ynmqnf;yl;cJah om qifuaJ tmifxif\ ajr;jzpf
onfh rif;q&m OD;jr0gESifh &Spfaomif;ykxkd;wnfawmfrlaom bk&ifrif;AifwkdYonf
&Spaf omif;ykx;dk OaweZmwfvrf;wpfuu
G f xnfx
h m;onfrmS qifA[kow
k jynfph Hk
aom qif u J 0 ef r sKd ; jzpf [k qk d j cif ; onf vk H a vmuf a om
taMumif ; jzpf & ef & S d o nf [ k qk d E k d i f a omf v nf ; xk d Y x uf y k d a om
t"dyg,frsm;&Sdaeao;ovm;[k oHo,jzpfp&myif jzpfygonf/
&Sifi,fq&m OD;jr0gonf euwfaA'ifrsm;tygt0if jrm;ajrmifaom
twwfynmwkw
Yd iG f "mwfiiftwwfuv
dk nf; wpfzufurf;cwfwwfonf/ Oawe
Zmwfvrf;udk &Spfaomif;bk&m; xnfh&jcif;rSm aumorDjynfukd ppfa&;? pD;yGm;
a&;t& "mwfiifxm;avovm;[k awG;rdNy;D t&Siu
f w
d ad &;om;onfh E,
d aMu;rkH
usrf;BuD;wGif aumorDjynfukd zwfMunfhonf/ atmufygtwkdif; awGU&onf/
,cktcg tdEd,jynfwGif vm[mAm'fNrdKU[k ac:aom NrdKUe,ftwGif;
aumorD NrdKUwnf&SdNyD ,rkefemjrpfurf;xdyfwGif wnf&Sdonf/ a&S;tcgu

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

32

aumorND rKd UausmMf um;jcif;rSm a*gwrjrwfpmG bk&m;onf e0r0gukd NrKd U 0guyf


awmfrlcJhojzifh jzpfonf/ xkdNrdKU jrwfpGmbk&m;tm; olaX;BuD;okH;OD;vSLaom
ausmif;BuD;okH;aqmif&Sdygonf/ aombdwkHonf aCmou olaX;vSLaom
ausmif; jzpf\/
Ak'b
&k m;&Siaf wmfb&k m;\ oEuy&yku
d u
f dk a[mawmfral om oEuokwf
w&m;awmfonf aumorDjynf a[maomw&m;jzpf\/ NAdwdoQacwfwGif
q&mawmf OD;udwd &Spd Ofu aumorND rKd Ua[mif;okYd oGm;a&mufc&hJ m vuf&dS if;NrKd U\
NrdKUkd;rSm ayaygif;ESpfaomif;okH;axmifhwpf&m &Sdaeao;\/ NrdKUkd;tjrifhrSm
ayajcmufq,f ywf0ef;usifjrifhNyD; usKH;ajrmif;wkdYonf NAdwdoQacwfxd &Sdaeao;
onf/
aumorDjynf(0Howkdif;)tus,ft0ef;rSm pwk&ef;rkdifwpfaxmifESifh
rif;aejynfawmf pwk&ef;rkdfifig;rkdif &Sdonf[k qkdonf/ apwDysuf? ykxkd;ysuf
ra&wGufEkdifaom kyfvkH;? kyf<uysufrsm;ukd axmufIjrif pnfum;aom
NrKd UjyEkid if w
H pfcjk zpfonfrmS aocsm\/ trSef tm;jzifh aumorq
D adk om jynfonf
OD;jr0gESihf bk&ifrif;Aif &Spaf omif;wnfaom ou&mZf (897)ckwiG f wkid ;f jynftae
rSm r&SdawmhNyD/
xkdYaMumifh aumorDrif;orD;kyfonf aumorDjynftm; ppfa&;ppf&mt&
OD;jr0gu "mwfiifxm;onf[k rajymEkid af wmhay/ uREykf t
f aejzifh y&d,m,foabm
jzifh tjypfrvTwf onfrsm;ukyd g pkaH tmifawG;aomfvnf; trSeu
f wpfpw
Hk pfO;D onf
tawG;rsK;d vk;H 0 rawG;oifyh g/ taMumif;rSm OD;jr0gtrnf&adS om rif;q&ma,m*D
\ avmuDynm&yfrsm;onf rnfonfw
fh idk ;f Ekid if v
H rl sK;d ukrd Q rIqw
d af ompdwrf &Sb
d J
tjynfjynfat;csrf;atmif rdrdwm0ef &Sdonf[k ,lqum avmuDynmjzifh
pD&ifxm;aom ynm&yfrsm;ukd tif;tjzpf xnfhxm;aMumif; Budrfzefrsm;pGm
oifMum;cJh&ojzifh jzpfygonf/
jrwfpGmbk&m;vufxufawmfu txifu&jzpfaom &mZN*dKvf? om0wd
paom aejynfawmfwkdYonf ajrmufOD;acwf rif;Ambk&if vufxufwGif
aysmufu,
G Nf y;D jzpfouJh okYd aumor[
D al om jynfonfvnf; aysmufu,
G cf ahJ vNy/D
aumorDjynfonf rif;Ambk&if vufxufu rif;aejynf r[kwfawmh[k
qkv
d Qif aumorrD if;orD;ukd tb,faMumifh oQpaf omif;bk&m; kyu
f u
G f wnfxm;
avoenf;/ [ww
d EqifKd Uapmif;ESihf qifEidk af om [wwErEeu
f dk ykid q
f idk af om
Oawerif;ukd tav;xm;aom qifurJ sK;d rS qif;ouforl sm; wnfxm;aombk&m;
jzpf Oawerif;Zmwftrd f ukd xkxiG ;f xm;kyH v
J m;[k pOf;pm;p&mjzpfvmygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

33

rk H a &G ; q&mawmf \ &maZm0g'usrf ; (yxryk d i f ; )(ES m 162-163)wG i f


tmumop&Dusrf; ukd ukd;um; q&mawmfBuD;u okdYqkdygonf/
]"eod'af c:? euwaf omfum;? xifay:nD;nD;? av;vk;H qD;om? a&Tx;D t&nf?
xGef;vQHvnfonf? xkdjynfaumorDwnf} [k yg&Sdygonf/
"eod'Deuwfonf aumorDjynf\ edrdwfukdjyaom euwfwnf;[k
qkjd cif;jzpf\/
Owdefrif;apmysKdUvnf; &aoh&Sifonf aumif;uifeab? tmumaAGokdY
Munfhav aomf "eod'deuwfdK; aumorDjynf rD;awmufrD;yGm;udef;[k
odpGrf;ykHukd atmufyg twkdif; zGUJqkdxm;onf/
]&aohausmfonf? pm;0g;a&TOmPf? rSeftefajrmfxif? pkdif;jyif;pdwfaxG?
Munhf aI vaomf? a&mifa0nD;nD;? tifMuif;oD;eSihf a&Tx;D vuPm? av;vk;H jzmonf?
qif0gzdwfzdwf? "eod'f rnf? euwfonfvQif? a&mifjcnfarS;arS;? r&Tifa&;jzifh?
vTwfonfhta&mif?rkd;vkH;arSmifiJh} [k zGUJqkdonf/
"eod'fac:onfheuwfonf aumorDjynfedrdwfukd xif&Sm;apaom
Owdefrif; ysKdUvm pmykd'fjzpfonf/
"eod'fac:onfh euwfonf aumorDjynfedrdwfukd xif&Sm;apaom
Owdefrif; ysKdU vmpmykd'fjzpfonf/
"eod'ef uwo
f nf aumorjD ynferd w
d u
f jdk yaom euw[
f k rSwyf g/ okjYd zpf
&Spfaomif;ykxkd;awmf jyifywfvrf;&Sd aumorDrif;orD;kyfwkonf "eod'deuwf
edrw
d jf ykyv
f ;Hk okrYd [kwf aumorrD if;orD;ukjd rifvQif "eod'ed uwu
f dk owd&Mu&ef
euwfuRrf;usifaom &Sifi,ffq&mu ajymjyaeoa,mif/
&Sif;ygonf/ euwfq&m? tif;q&m &Sifjr0gonf &Spfaomif; xnfhxm;
aom taxmifruaom tif;wkw
Yd Ydk "eod'ed uwEf iS hf ,Sn;f EI;d &aom tif;wpf
uGuf xnhfxm;aMumif; aESmif;vlwkdY odMuav[k euwfq&m jr0gu qkdavNyD/
xkdtif;onf &ckdifomru twkdif;wkdif;tjynfjynfukd csrf;omatmif
vIHUaqmfaom tif;jzpf\/ vG,fulatmif "eod'dtif;[k tvG,fqkdvkdufzd/
(rlvemrnf r[kwyf g/) <u,f0vkad om avmuDom;wko
Yd nf avmu<u,f0csr;f om
ap&ef jr0g&Sifxnfhxm;aom xkdtif;ukd "eod'deuwfESifh,SOf EId;Muav\/
"eod't
d if;onf wpfEpS v
f Qif (12)Burd f pef;,SOjf yK&m BuKd u&f m tcsed w
f pfck
&ckdifwkdY \tif;EId;"avhtwkdif; &Spfaomif;bk&m;&Sd "eod'dtif;ukd Ekd;xapMuygrl
&ckid Ef iS w
hf uG tjynfjynfonf tiwfab;qk;d rsm;vGw
f Nird ;f at;csr;f omvdrf rhf nf
[k qkdaeouJhokdYjzpfygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

34

&ck d i f w k d Y \ tif ; Ed I ; "avh u k d rwwf u Rrf ; ol o nf "eod ' p ef ; ,S O f


&GwMf u&aom ]a0'A}[laom rEeu
f dk &GwMf unh
f tjynfjynfcsr;f omatmif(ok)Yd
rdrdcsrf;omatmif &Spfaomif;bk&m;okdY vm aqmif&GufMuukef[k ajymaeouJh
okjYd zpfonf/
i,f&G,folrsm; oabmaygufap&ef jyefvnfa&;jy&rl &Spfaomif;bk&m;&Sd
"eod't
d if;awmfonf jrefrmwpfEidk if v
H ;Hk ESihf twkid ;f wkid ;f tjynfjynf tiwfab;
qk;d rsm; vGwaf jrmufEidk f aMumif; ajrmufO;D acwfwpfcv
k ;Hk oufaownfNy;D jzpf&m
,kHMunfpGmjzifh tjynfjynfom,m0ajymatmif txufwGifqkdcJhonfhtwkkdif;
at;rIxrf;MunhfMuav/ xkdokdY at;rIxrf;&mwGif &Spfaomif;bk&m; qefwif
uyfvSL&rnf[k a&S;pum;&Sdonf/ jr0g&SifuJhokdY vlrsKd;toD;oD;ESifh twkdfif;wkdif;
tjynfjynfukd apwemaumif;xm;yg/

a&Tomckdif
usrf;ukd;
1/
2/
3/
4/
5/
6/

&maZm0g'usr;f -rkaH &G;q&mawmfa&;/


ajrmufO;D ,Mwmusr;f -a&S;acwfa&;/
E,
d aMu;rku
H sr;f -t&Siu
f w
d ad &;/
oHvsifrif;orD;eSiifh 0okv'wm-yg&*la&;/
ig;&mig;q,fZmwfawmf-OD;jrifah qGa&;/
O'dE& wkuAsm-wefc;dk q&mxGe;f a&;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

35

&cdkiftajympum;ajyeefY

t&D;pum;ajykdY\ tNctD eD

rdrdkdUedefYpOfajymuwf? a[muwfaw pum;wda& BudKwifpDpOfrI r[dbJ


kwfw&uf taMumif;oifha&ykdif ajymcsifvkdufaw pum;wdjzpfaw/ a,ea&SefY
aemuftquftpyf[d acsmarmajyjypfrI r[dwwf/ a,eefaY jyma&pum;tqifu
h dk
pum;ajyvkdY yDyDoorac:Ekdif vkdY ynm&Sifwdu qkdyga&/
ajympum;ukd pdpdpyfpyfem;axmifMunhfyg/
]]9-wef;wufysm,f/ wufau pmtkyo
f if&Asm,f rem;a,/ pmtkyw
f ,
d uf
wdoifAsm,f? igawmh wpfbmomwnf;ajz&a&/ t*Fvdyfpm wpfbmomwnf;
Zmjzpfqkdau 10-wef;atmifNyD;om;jzpfvkdY? jrefrmpm 10-wef;atmifa&vlwd
wpfbmomwnf; ajz&a&/ t*Fvyd pf m wpfbmomwnf;/ a,cg Zmvkyv
f q
J adk u
,if;rSm ausmif;q&mvkyfaw}}/
(ajrmufOD;r*Zif;trSwf-2? pm-35)
atpGma& 29-12-91ESpu
f usi;f ya& wwd,tBurd af jrmuf NrKd Ue,fv;Hk uRwf
tmp&d,ylaZmfyGJrSm t-x-u ausmif;tkyfBuD;a[mif; q&mBuD; OD;atmifvS\
Mo0g'jzpfyga&/
,if;csiu
hf Mdk unhaf u tajympum; vuPmtjynfw
h &YdG ygvdrahf r/ a,awmif
rS q&mBuD;a& eufjzeftwGuf nOD;uwnf;u BudKNyD;au pdwful;xm;csufwd
ygEkdifygoda&/ wpfa,mufeefYwpfa,muf wGdvkdufBuHKvkduf&a&tcgrSm ,if;csifh
xuf rajyjypfrw
I ?d tykpd um;ygrI? tjznft
h pGux
f nfrh ?I jyefvnfjyifqifajymrIwd
ygwwfygoda&/
ajympum;a& pum;ajytqifu
h dk ra&mufygod/ pum;ajyeefY aumif;aumif;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

36

uG m jcm;aMumif ; uk d ynm&S i f w d ,S O f j yzl ; yga&/ 0w K &D ; a&; vl w d u


Zmwfaqmifpum; ajymykHukd obm0usatmif&DEkdifa&vkdY csD;usL;wwfaw/
a,avhaom 0wK? jyZmwf? kyf&SifkdUxJrSm Zmwfaqmifwd pum;ajyma&ykdif
tjyif y avmurS m wpf a ,muf a vh rajymuwf y gvk d Y atbmc&G r f b D
(Abercrombie) \ tqkdtrdefYukd avhvmrSwfom; zl;yga&/
aumif;yg,ifh/ tajympum;qkdpGm ZmcsifhygvJ/ ajyajyjypfjypfjzpfatmif
BudKwifjyifqif xm;a& pum;rSeforQ tajympum;ajyjzpfawvkdY ynm&Sifwdu
owfrw
S u
f wfyga&/ tajympum;ajya& ayghayghyg;yg; [dwwfyga&/ t*k&;D edepf mG
tajympum;ajyjzpfyga&/ atpGmukd zwfMunhfau tzktxpf? tjznfhtpGufwd
rygbJ acsmrGwef ed yf gvdrahf r/ Zmjzpf qkad u BuKd wifppD Ofr?I &D;ede&f if; pOf;pm;rItcsed f
&EkdifrIkdUaMumifh ajyjypfjcif; jzpfyga&/ a,eefY t*k&D;om;pGma& tajympum;ajy
jzpfawvkdYqkdpGm jzpfyga&/
t&D;pum;ajyqkpd mG uawmh &S;D acwfupok;H ca& ]pmok;H } pum;ajyjzpfyga&/
]]ou&mZf 792-ckwiG f rif;apmrGH ajrmufONrKd Upfuv
dk yk o
f Of? bk&m;e&dEo
Ek iS hf
r[m &mpmokESifh okdufed'gef;ESdef tvrEmusdefod tumodESifhvkyfawoOf}}
(792-ck? ajrmufOD;NrdKUawmf NrdKUwHqdyfcwfpmusrf; yDud-csyf? aMumif;&GD-5
rS)
atpGmonfyif t&D;pum;ajyjzpfyga&/
]t&D;}qkpd mG ]tajym}ukd &D;rSwx
f m;pGmjzpfaw tavsmufpmt&D; tom;ay:
cgpu qkad u t&D;eeft
Y ajyma& *kcgavmuftoGiu
f jJG ym;rIr[dEidk /f t*kxufyv
dk Ydk
toGifwlnDrI [duwfygvdrfharvkdY ynm&Sifwdu ,lqcuwfaw/
a,eefY t*kt&D;pum;ajyvkYd qkpd mG a& wpfcsed u
f tajympum;ajyjzpfcvdrhf
arvkdY ,lqEkdifyga&/ t&D;pum;ajyukd *E0ifpum;ajy? *E0ift&D;tom;vkdY
avhvmrSwfom;uwfaw/ tajympum;ajyukdawmh acwfopft&D;tom;vkdY
qku
d wfaw/
wpfcsed u
f ajymcpGmukd t&D;tom;eefY rSww
f rf;wifca&/ t&D;tom;ajymif;
vJru
I aESmifah ES;a&/ tajymu tajymif;tvJu vsiv
f sm;a&/ a,cg t&D;tom;
rajymif;vJcif tajymu ajymif;vm;ca&/ tajymajymif;vm;vkdY t&D;tom;eefY
tuGmt0D;jzpfvYdk ygvwfaw/ t*kqadk u t&D;eeft
Y ajym odoo
d momBu;D uGm0D;
vm;cygAsm,f/ tajymrSm rokH;a& pum;wd t&D;tom;rSm xifvkdYusefcvDa&/
txufrmS wifjyca& NrKd UwHqyd cf wf usr;f yg aumufEw
k cf suu
f dk Munfafh u
odEidk yf ga&/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

37

]]ou&mZf 792-ckwGif rif;apmrGH ajrmufONrdK0fukdvkyfoOf? eEolESifh


okdufed'gefESdef tifvrEmusdefod tumodESifvkyf awoOf}}
pmvkH;aygif;owfykHukdawmh xm;ygzd/ atudpuawmh us,fjyefYyga&/
t*kw[
Gd pd mG ukd ppfMunhaf u ]tquf}wda& a'edeaYf cwfeefY rwlyg,m/ ]wGi}f qkad &
ypnf;edef&mrSm ]rSm}okdYr[kwf ]u}ukd a'edefY okH;edefuwfaw/ ]vkyfonf}qkda&
Bu,
d maemufquf ]onf}ede&f mrSm ]aw(w,f)}qkad & Bu,
d maemufqufudk ok;H a&/
]ed'gefeed
f qkad & yk'q
f ufypn;f ]}ede&f mrSm ]Ny;D au? yem}vkYd qkad & yk'q
f ufwu
d dk
ok;H uwfaw/ tcsKUd u jrefrmtwkid ;f vku
d Nf y;D au ]eJ}Y vko
Yd ;Hk avh[ad &/ tcsKUd u ]euf}?
tcsKUd u ]e}/ tcsKUd u ]eif}h ok;H uwfaw/ &D;a&tcgrSmawmhcg ]eef}Y ukd trsm;ok;H a&/
]eJ}Y ukd tenf;tyg;wG&d a&/ q&mBu;D armifpaH zmfu ]emif}h &m toHxu
G yf rdk eS af &vkYd
qkdyga&/ t*k,if;pmvkH;aygif;eefY &D;pGmwdavh wGdvm&pjyK,m/
]vky
f awoOf}ukd Munhaf &cg ]awonf}vkYd em;vnfEidk yf ga&/ a'edeaYf cwf
pmvkH;aygif;qkdau ]wnfonf}vkdY aygif;ygvdrfhar/ a'edfef&mrSm Bud,maemuf
quf]onf}ukd ajymp&mjzpfvmyg,m/ txufu ]vkyfonf}vkdY ]onf}qkH;Bud,m
aemufqufrmS cg ]aw=w,f}vkYd ok;H cygvDa&/ t*k ]wnfonf}qkad & Bu,
d maemuf
qufusygvwfaw tcgrSm ]onf}edef&mrSm ]a&}vkdY jzpfvm;yga&/
ypKyefumv Bud,maemufqufukd a'edefYtajymrSm]a&eefYaw}ukd cGJyem
tokH;jyK uwfyga&/
1/ vkyo
f nf
ukd vkyaf w=vkyw
f ,f?
2/ wnfonf
ukd wnfa&/
,if;a,Smif cGJjcm;NyD;au tokH;jyKedefpGmukd wGd&yga&/ tcsKdUtcsKdUuawmh
]aw}tokH; rjyKbJ ]a&}eefYcsnf;okH;edefpGmavhwGd&wwfyga&/ tenf;pk jzpfyga&/
aemuf&ckdifpum;ukd vkyfajymedefa& &ckdifrwwfaw vlwdusauavh ]a&?
aw}ruGJuwfpGmukd owdjyKrdyga&/
a,bk,soabmuawmh ]a&?aw}ukd cGjJ cm;ok;H uwfpmG csn;f wG&d ygvdrahf r/
a'ede&f mrSm ]a&? aw}tok;H a& oleY ed &f meefo
Y l pepfwus tok;H jyKuwfpmG ukd
avhvmMunhfau odEkdifyga&/
Oyrm.......
cuf+aw
(]cufa&}vkrYd ok;H )
ppf+aw
(]ppfa&}vkrYd ok;H )
owf+aw (]owfa&}vkrYd ok;H )
uyf+aw
(]uyfa&}vkrYd ok;H )

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

38

oH&yfo&r[kwfaw
Bu,
d maemufrmS awmh]a&}aemufqufuo
dk ;Hk wwfuwfyga&/
Oyrm.....
u+a&
(]uaw^w,f}vkrYd ok;H )
um+a&
(]umaw^w,f}vkrYd ok;H )
um;+a&
(]um;aw^w,f}vkrYd ok;H )
tjcm;o&wdeefY wGx
J m;a& (oH&yfeefrY [kwpf mG wd) Bu,
d mwdudk wGMJ unhyf g/
]a&} aemufqufokH;edefpGmukd wGdygvdrfhar/
atpGma& t&ifu tajymbmompum;ukd t&D;bmompum;eefY rSww
f rf;
jyKpkca& pum;ajyeefY t*kacwf tajymbmompum;ukd t&D;bmompum;eefY
&D;vma&cg uGJjym;vma& pum;ajywd\ toGiftjyifjzpfaw/
a'edefYacwfrSm &ckdifbmompum; tokH;jyKNyD;au &D;om;pvma&pmwd[d
ygvwfaw/ &ckid t
f rsK;d om;wd xkw0f u
D wfaw r*Zif;? pmapmifwd &ckid Nf rKd Ue,fwidk ;f
uvkdvkd r*Zif;xkwf0Dvmuwfaw/ aemuftoif;tzGJUwd? ausmif;wduavh
xkw0f v
D muwfaw/ ,if;csiw
hf rd mS &ckid b
f mompum; tok;H jyKxm;a& aqmif;yg;?
0wKwdukd wGdvm&yga&/
&ckid b
f mompum; tok;H jyKNy;D au &D;om;cpGma& 1958-avmufupNy;D au
tpjyKaMumif;ukd ]&ckdifpmt&D;tom;jyem}rSm q&marmifAodef;u NcD&mcH
xm;yga&/ aemufwpfpp&D;vkYd tm;,lvmvwfaw/ 1961-ckavmufx/d ,if;Ny;D
au pauwefYvm;ca&/aemufwpfacguf acgif;axmifvma&/ 1971-ckESpf
avmufrmS y/ 1974-1975xda& &ckid f bmompum;tok;H jyKrI wd[cd yga&/ a,eefY
pum;ajye,frmS &ckid t
f &D;tom;tm;enf; edecf pGm jzpfawvkYd ,lq&arxifyga&/
1975-avmufxd &ckdift&D;tom;a& yufusdNcDvSrf;eefY vSrf;vkdYvm;edefc
yga&/ ,if;uedefyem pkyfpkyfjrKyfvm;pGm ..... jrKyfvm;pGm 1994-avmufrS
vIyv
f yI af oQ ay:vmyga&/ 70-vGeEf pS u
f xkw0f cD a& ]&ckid n
f eG zYf ;l } aqmif;yg;wd
wufpm; aemufxyf]&ckdifnGefYzl;} aqmif;yg;ay:vmyga&/ trSwf(2)tedefeefY
,if;upyem &ckdift&D;tom;wda& wpfpp wkd;wufvmyga&vkdY qkd&r,fxifyg
,if/h
&ckdifwefaqmif? &ckdifr*Zif;? ppfawGaumvdyfr*Zif;avmuf&m r*Zif;
tedefeefY jyp&m[dyga&/ ,if;uedefNyD;au ykPm;uRef;u OD;&mZfajrr*Zif;
xGuv
f myga&/ trSwf 1? 2 eefY &yfpeJ ed af & OD;&mZfajra& trSw-f 3 tjzpf 1994avmufrSm xGufay:vmyga&/ ,if;upNyD;au &ckdifa'o[d NrdKUe,fwkdif;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

39

Nrd K Ue,f r * Z if ; xk w f 0 D z k d Y q k d a &


tmoD o ay:vmuwf
aw/
xkwfavhxkwf0Dvmuwf aw/
(a'pmukd&D;edefa& 1998? 'DZifbmv 24 tcsdefxd &ckdifa'orSm r*Zif;
rxkw0f b
D J ajrykw
H pfNrKd U&m use,
f mvkYkd od&yga&/ okaYd omf ajryku
H avh xkw0f ED idk &f ;D
twGuf BuKd ;yrf;edeu
f wfyg,m/ 1999-ckEpS af vmufrmS awmh ajryku
H avh xkw0f ED idk f
vdrfharvkdY arQmfvifhyga&)
xkw0f aD & NrKd Ue,fr*Zif;wdrmS &cdik t
f &D;tom;ukd tm;yD;a& NrKd Ue,fw[
d yd g
a&/ tcsKd Uuavh bmomv0gwG&d yga&/ uAsmwdrmS awmh &ckid u
f Asmwd trsm;qk;H
yg0ifvmyg,m/ (okaYd omf *GNrKd Ue,fr*Zif; ]urf;om,m}rSmawmh &ckid u
f Asm rwGrd d
vkduf) pum;ajyykdif;rSm &D;a&vltm;enf;pGm wGd&yga&/
tcsKdUu &ckdift&D;tom;eefY &D;zkdYpGmukd &Suf[efwlyg,ifh/ tqifhedrfha&vkdY
,lqvm rodyg/ uavmifBuD;xJu &cdkift&D;tom;ukd&D;zkdY vufwGefYedefuwf
ygoda&/
okdYaomf ]zkd;ausmh}kdUykdif trsKd;om;pmyDqk& yk*dKvfwd&cdkifykdif&D;vmyg,m/
]armifarmif xGe;f } ]rD;vQn
H ;D nD; c&D;&Sncf sw
D ufy}JG kUd ukd bmomjyefca& q&mkUd avh
&ckdifykdif&D;vmyga&/ (pmrlu pm&D;olvufrSm vufcH&[dxm;yga&/)
,if;a,Smif emrnfBu;D wdawmif yg0if&;D om;ygvwfuwfpmG ukd rdrd Udk tm;&
aumif;xref; wGdedef&yga&/ &ckdifkd;r trSwf(1)ukd xkwf0Dvkdufawtcg
&ckdift&D;tom;a& wGm;edef&mu NydKif;aygufjyvkdufaw/ ,if;aemufrSm xkwf0D
vma& r*Zif;wdrSm &ckdifpum;ajywda& r*Zif;rS wpf0ufavmufygvwfaw/
,if;a,SmifemrnfBu;D wdawmif yg0if&;D om;ygvwfuwfpmG ukd rdrd Udk tm;&
aumif; xref;wGdedef&yga&/ &ckdifkd;r trSwf(1)ukd xkwf0Dvkdufawtcg &cdkif
t&D;tom;a& wGm;ede&f mu NyKd i;f aygufjyvku
d af w/ ,if;aemufrmS xkw0f v
D ma&
r*Zif;wdrSm &ckdifpum;ajywda& r*Zif;rS wpf0ufavmufygvwfaw/
&cdkifpum;ajye,fy,fa& t*ktcsdefrSm ukd,fhbmom vrf;avQmufzkdY
NcDvSrf;pvkduf awvkdY qkd&ygvdrfhar/
&ckdifkd;rtrSwf(2)xGufygvwfawtcgrSmavh t,ifuxkwf0Dedefus
r*Zif;wd\ vrf;aMumif;u ykdNyD;au vrf;cGJxGufvm;a&/ pum;ajywda&
oGufvuf ayghyg;pGmeefY wGd&yga&/
okdYaomf a'edefY &ckdifpum;ajyrSm tm;enf;csufwd [dedefygoda&/ ,if;
tm;enf;csuf wdukd MunhfNyD;au rdrdkdU pdwfrysufoifhvkdY ,lqyga&/ rdrdkdUa&
jrefrmpmt&D;tom;ukd Munhfvkdufyg/ 1986-avmufurS owfykHusrf;qkdpGm

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

40

xkwf0DEkdifyga&/
tbd"meftusOf;avh ,if;tcsdefavmufrS&m xkwf0DcpGm jzpfyga&/
o' g usrf ; avh xk d e nf ; vnf ; aumif ; yg&m/ rd r d k d U wk d i f o m;rS m
pmvk H ; aygif ; owf y k H r nD v k d Y tcsKd U u pd w f y suf e d e f u wf a w/ ud k , f & S d r S m
&yfapmufaqmufedefa& jrefrmpmeefY EIdif;,SOf Munhfuwfygyvifa,/ rdrdkdUrSm
1985-ckavmufurS uvv&DMunf wnfpGm/ (tcsKdUu &ckdifpmwd0gvkdY/
,if;pmwda& t,ifupmwdyg&m/ t*kpm r[kw/f t*kacwfopf pmt&D;tom;
acwfopfpum;ajy ukd qkdvkdpGm) t*krS&m rGD;zGm;vkdY NcDvSrf;vSrf;zkdY pcg[doda&/
Zma,SmifNcv
D rS ;f rSeyf gzkaYd &mif/
&cdik f ;dk r (2)rSm eDidk ;f eD(awmif&if;uRe;f )qko
d u
l &ckid f ;dk rtrSw(f 1)rSmyga&
pmvkH; aygif;? owfykHwdukd Zm*emeefY qGJxkwfyem vuf0gjyifrSmwifjya&/ olu
&ckdifpum;ajyukd urmhtkdvHypf rm&oGefNydKifyGJ 0ifckdifpDcsifedef,m/ olYapwem?
olq
Y Eudk rdrd Udk tvD;teufxm;rd yga&/ okaYd omf a'edeaYf & azmfxw
k af &;umvod
azmfxkwf&mu wpfppysHUESHUatmifvkyfNyD;rS jrifhwif/ atjzpfpOfaoQukdavh rdrdkdU
rdypfvkdYr&/ 1998-rSmawmh ysHUESHUpjyKvmpGmukd wGd&,m/ &ckdifkd;r(2)ukdzwfNyD;
ya[Vdajzedefuwf,m/ ya[VdajzEkdifzkdYtwGuf A[kokwwd pkedefuwfaw/
ypE&pfu pmiwfyDiwfwdukd rdrdkdUwGdedef&a&/
rdrdkdUa& a'edefYxkwf0Dedefa& &ckdifa'oxkwfr*Zif;wdrSm &D;edefa& t&D;
tom;a& a'edeaYf cwfajymedeaf & pum;ajym t&D;tom;jzpfaw/ pmok;H pum;ajy?
*E0ifpum;ajy t&D;tom;ukd rdrd Udk rwG&d oavmufyg,m? pmok;H ? *E0ifpum;ajy
ykpH eH efY yef;csrD if;ndK wpfa,mufuawmh tNrv
J v
dk dk &D;pGmwG&d a&/ aemufwidk ;f om;
wdukdawmh owfowfrSwfrSwfajymvkdYr&yg/
tcsKdUuawmh *E0if[efeefYavh prf;&D;MunfhpGmwd wGd&yga&/ Oyrm yef;
atmif\ 0wKwkdtcsKdU/ *E0if[efukd pGefYypfvkdufuwfvkdY ajymzkdYrvkdbJ tvkdvkd
pGefYypfNyD;om; jzpfedefa&/ *E0if[efeefY&D;au0g r&vm;? &a&/ a,'gavh
a'edet
Yf ajymeefY ruku
d cf si,
f m/ txl;ojzifh Bu,
d maemufquf]\? onf}udpu
dk
Munfh/ Oyrm........
]......armifbonf psD;okdYvm;vD\/ ,if;rSm olYrdwfaqGESifhwGd
vufzuf &nfqkdifokdY 0ifum nZutjzpftysufukd ajymjyeDonf/ ,if;aemuf
vufzuf&nf aomuf\}
]....armifba& psD;ukd vm;vDa&/ ,if;rSm olYrdwfqGDeefYwGdvkdY vufzuf
&nfqidk u
f dk 0ifyemf nZu tjzpftysuu
f dk ajymjyeDa&/ ,if;aemuf vufzuf&nf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

41

aomufw,f}
uwm;aemufquf ]onf=a&}? Bu,
d maemufquf]vD\=vDa&}? yk'q
f uf]ESihf
wGd=eefYwGdvkdY}? yk'fquf ]0ifum=0ifyem}? Bud,maemufquf]eDonf=eDa&}?
Bud,maemuf quf]aomuf\=aomufaw}
t&D;pum;ajy? *E0ifpum;ajyeefY tajympum;ajy tckacwfpum;ajykdU
tuGmt0D; ukd wGdjrifEkdifyga&/
rdrdkdU&Sduvm;edefa& jrefrmpum;ajyrSmawmhcg t&D;pum;ajyeefY tajym
pum;ajyukd oleY ed &f meefo
Y l tvsO;f oifah &ykid f ok;H edeu
f wfygoda&/ pum; ajym[ef
eefY ykdrkdeD;pyfpDvkdYa& edef&mrsKd;rSm tajympum;ajyukd okH;a&/ pm[efyD[efeefY
ykv
fd eYdk ;D pyfpv
D adk &tcgrSm t&D;pum;ajyukd ok;H a&/ pum;ajyESp&f yfpvk;H ede&f m ,leed f
uwfq[
J yd ga&/
rdrd Udk &ckid pf um;ajye,fxrJ mS awmh t&D;pum;ajy? *E0if[efu awmifp,
G ef D
uG , f c sd e f a &muf e D , m/ tajympum;ajy? acwf o k H ; pum;ajyuawmh
rkd;aomufa&mifeD ysKd;vwf,m/ a'edef&mrmyif jrefrmpmpum;ajyeefY &ckdifpm
pum;ajyk d U \ rsOf ; aMumif ; a& xl o nf xuf x l v meD a &vk d Y
rodromtuJcwfrdyga&/ &ckdifpmyef; yGifhvef;rGTD;BudKifygpDvkdY........
ompGav.......?

ZE,aAm"d
241520?'DZifbm? 1998
1360? jymqef; 7-&uf? 5-aw;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

42

yxrajrmufO;D acwf

*Zywdrif;ESiyhf wfouf

usr;f uGrJ sm;

uREykf o
f nf 1996-ck? aEG&moDavmufu ajrmufO;D NrKd Ue,f? yg;awmfuRe;f okYd
a&muf&cdS ahJ y&m ,if;uRe;f wGif wnf&MdS uaom &ckid af &S;a[mif;ypn;f rsm;\ wnf
&Sd&mae&mrsm;okdY oGm;a&mufavhvmcJhzl;ygonf/
,if;okdYoGm;a&mufavhvm&m a'gufwmtdrfrJ azmfcsrfrm\ rSwfwrf;
f uREyfk \
f avhvmrIudk tawmftwef taxmuf
wpfcjk zpfaom (Arakan)pmtkyu
tuljyKcyhJ gonf/ tqkyd gpmtky\
f pmrsuEf mS -52? 53? 54wkw
Yd iG f yg;awm(Pataw)
uRef;wGifwnf&SdMuaom orkdif;kyf<uif;rsm;\ taMumif;ukd a&;om;yg&Sdonf/
wGif yg;awmf&GmrS taemufajrmuft&yf yg;awmfawmifwef;\ ta&SU
bufusaom awmajcuke;f jrifh wpfae&m wnf&o
dS nfh ausmufpmwpfcu
k v
dk nf;
awGU&SdcJh&ygonf/ xkdausmufpmrSm ]Owkcifpkdif;} ausmufpmyifjzpfygonf/
,if;ausmufpmESifhywfouf azmfcsrfrmu......
]]yg;awmf&Gm\ taemufajrmufbuff(4)rkdiftuGm awmifwef;\ awmif
ajcwpfae &m ]Owkcifpkdif;}[k ac:onfhtvsm;(11)ay? teH(4)ay(2)
vufr&Sdaom ausmufwkH;wpfck &SdaMumif;? ,if;\ta&SUbufrsufESmjyif
ausmuf p m a&;xk d ; xm;aMumif ; ES i f h a&;xk d ; ou & mZf r S m 886(at'D 1524)jzpfaMumif;? pmvkH; rsm;rSm &ckdifpmvkH;rsm;yifjzpfMu trsm;tjym; wkdYrSm
rl&if;t"dym,f tjynfhtpkHukd rqufpyfEkdifaMumif;}}ponfjzifh a&;xm;ygonf/
uREfkyfonf rsufjrifavhvmawGU&Sd&aom ausmufpmygtaMumif;rsm;ukd
vufa&;jzifh ul;,lvnf;aumif;? "gwfyHk u
dk ,
f jl cif;tm;jzifv
h nf;aumif; jyKvyk f
cJyh gonf/ ausmufpmonf awmife&H rH S xk;d xGuaf eonfh obm0ausmufw;Hk wpfck

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

43

\ rsufESmjyifwGif a&;xkd;xm;jcif;jzpfonf/ ausmufpm\ 0Jbuftv,frSae


atmufbufokdYwkdif uGJtufaeay&m tcsKdUpmvkH;rsm;ukdyif ysufpD;xdckdufvsuf&Sd
aeonf/ tay:ausmufpmyg pmvkH;ykHo@mefrsm;onf 0kdif;pufjcif;xuf av;
axmifhqefqefukd awGU&onf/
ausmufw;Hk rsuEf mS jyif a&;xk;d xm;onfph maMumif;pkpak ygif;rSm (7)aMumif;
yg&Sdonf/ yxrpmaMumif;onf ou&mZfukd a&;xkd;xm;NyD; ]c&pfESpf 886}[k
yg&So
d nf/ aemufpm aMumif;rsm; ]Owkewfv,ftoQO;f 10-ukd rif;aumpywdu
wnfcJhonf/}[k yg&Sdonf/
ausmufpm\t"du &nf&G,fcsufonf *Zywdrif;u ou&mZf 886ckESpfwGif rdrd\tvukd rSwfwrf;wifxm;cJhjcif;jzpfayonf/
aemufwpfcku ywf0ef;usif ]pnf;ckHNrdKU}jzpfonf/ pnf;ckHNrdKUukd okaw
oDazmfcsrfrmu okdYvQif azmfjyonf/
]]ta&SUbufusaom awmifuek ;f jrifw
h pfavQmufum;? rsm;pGmaom a&uef?
wmk;d ? taqmuftOD;rsm;\ t&dyv
f uPmrsm;wkt
Yd jyif a&S;tcgu &ckid jf ynfwiG f
vlord sm;Ny;D ta&;yg&Scd o
hJ nfh ]pnf;ckNH rKd U}wpfNrKd Uwnf&cdS ahJ Mumif; azmfeT ;f \/ xkNd rKd Uukd
ou&mZfat'D1523-ckEpS rf S 1525-ckEpS t
f xd tkycf sKyef ef;pHcahJ om ajrmufO;D rif;
quf(9) qufajrmufaom *Zmywdrif;u wnfcJhaMumif;}} qkdavonf/
xkdtcgrS pnf;ckHNrdKUonfvnf;aumif;? owkcifpkdif;ausmufpm onfvnf;
aumif;? *Zmywdrif;ESifhywfoufaomtaMumif;t&mrsm;ukd odcsifvmonf/
*Zmywdrif;onf rnfo\
l rif;qufayenf;/ *Zmywdrif;ukd &mZ0ifwu
Ydk azmfjy
Muavoenf;/
azmfcsr;f rm\rSww
f rf;um; *Zmywdrif;rSm at'D ou&mZf 1523-ckEpS rf S
1525-ckEpS t
f xd bk&ifrif;jrwfjzpfaMumif;ukd qkx
d m;onf/ okq
Yd v
dk Qif *Zmywd
eef;pHcJhaomESpfrSm (2)ESpfwnf;omvQifjzpfonf/
OD;pGm&ckid rf if;quf Z,m;ESihf azmfcsrrf mazmfjyaom *Zmywdrif;\ eef;wuf
ou&mZfukd wkdufMunfhonfhtcg wlnDrIr&SdbJ (10)ESpfcefY uGma0;aeonfukd
awGU&S&d onf/
azmfcsrfrmrSwfwrf;u *Zmywdrif;eef;wufcsdefukd at'D 1523-rS 1525txd qkdxm;onf/ eef;wufZ,m;um; *Zmywdeef;wufcsdefukd at'D 1513rS 1515-[kqx
dk m;onf/ azmfcsrrf m\azmfjyygou&mZfonf *Zmywdrif;a&;xk;d cJh
onfh Owkcifpkdif; ausmufpmukd tajccH wGuf,lxm;jcif;jzpfonf[k ,lq&
onf/ *Zmywdrif;u Owkcifpkdif; ausmufpmukd a&;xkd;cJhonf[k rSwf,l&onf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

44

wpfzef &ckdif&mZ0ifusrf;rsm;ukd avhvmzwfIcJh&m ,if;wkdYazmfjycsuf


ou&mZfrSm azmfcsrfrm\azmfjyyg ou&mZfESifh rwlnDay/
okdYaomf &mZ0ifq&mBuD; OD;omxGef;atmif\ ]r[m&mZ0ifusrf;} *Zm
ywdrif; eef;pHcsdefukd aumZm 886-rS 887-txd (at'D 1524-rS 1525-txd)
azmfjyyg&Sdojzifh rif;eef;wufonfh ckESpfrSmyifvQif Owkcifpkdif; ausmufpmukd
a&;xkd;xm;cJhaMumif; od&Sd&onf/
txufwiG f azmfjycJo
h nft
h qkrd sm;t& ou&mZfEiS hf ywfouf uGv
J rJG rI sm;
&Sad eaomfvnf; xkt
d qkrd sm;tm;vk;H uyif *Zmywdrif;ukd ajrmufO;D acwf\ e0r
ajrmufrif; jzpfjcif;tqku
d wpfcEk iS w
hf pfck wlnpD mG azmfjyMuonf/ twkid ;f qkd
acsvQif yxrajrmuf OD;acwf\eef;ukd qufcHaom bk&ifwkdYrSm rSefuefrI&SdNyD;
ou & mZf 1 0-cef Y u G m a0;aeonf h
*Zmywd r if ; eef ; pH c sd e f u k d
txl;avhvmoifah yonf/
wpfzef uREyfk o
f nf rif;ESiyhf wfouf vky&f yfjzpf&yfw\
Ydk taMumif;ukd
od&Sdvkdojzifh &ckdif&mZ0ifusrf;rsm;ukd wpftkyfNyD; wpftkyfzwfIav&m wlnD
aomazmfjycsufrsm;&Sdovkd rwlnDaomazmfjycsufrsm;ukdvnf; awGU&Sdvm&onf/
,if; &rf;NAJawmif ausmif;\ ]&ckdif&mZ0ifopfusrf;} ESifh OD;omxGef;atmif\
]r[m&mZ0ifawmfBuD;} wkdY azmfjycsufrSm rwlnDMuay/ ,if;wkdY azmfjycsufukd
tusOf;csKH;aumufEkwf okdYazmf jytyfayonf/
&rf;NAJawmifausmif;\ &ckdif&mZ0ifopfusrf;('k)? pmrsufESm 39-40
wGi.f ...
*Zmywdrif;ukd zcrnf;awmf yxrajrmufO;D acwf (8)qufajrmufjzpfaom
bk&ifrif;&mZmESifhr,fawmf ukd,fvkyfawmfapmraemfwkdYrS arG;zGm;cJhonf/ 'kwd,
ajrmufO;D NrKd Uwnf rif;AmESizhf wl? rdun
JG t
D pfurdk sm; jzpfMuonf/ rif;Amxuf *Zm
ywdu toufBuD;onf/
zcifrif;&mZmonf ajrmufO;D NrKd U NrKd Uoufuek Nf y[
D k ,lqvsuaf jrmufbufoYdk
a&TU a0omvDNrdKU eef;pHaecJhonf/ zcifonf om;BuD;*Zmywdukd tdrfa&SUtyf
ESif; om;i,f rif;Amukd ppfolBuD;ay;tyfonf/
rif;&mZmeef;pH (12)ESpf&Sdaomtcg yk&defoufwkdYu ykefuefojzifh
awmifpOfvrl;okdY xGufajy;cJh&onf/ oufwkdYonf a0omvDNrdKU ]rif;&mZm}
[lonfhtrnfukd cH (29)&uf rif;jyKaecJhonf/
,if;tcg rSL;rwfjynfow
l u
Ydk rif;&mZmBu;D \ om;Bu;D touf(16)ESpo
f m
&Sad om *Zmywdudk rif;ajrm uf oufwu
Ydk dk wku
d cf u
dk af vaomf oufwYdk a0omvDrS

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

45

ajy;cJh&onf/ rSL;rwfjynfolwkdYu *Zmywdukd rif;vkyf&ef awmif;yefMu\/


,if ; uk d
um;
*Zmywd u
rvk d v m;bJ
crnf ; awmf
vrl;acsmif;rSjyefa&mufvmonfhtcg eef;ukdjyeftyfcJhonf/
,if;ukd rSL;rwfwkdYu rvkdvm;Muojzifh om;awmf *Zywdukdom eef;pH&ef
tzefwvJvJ wkdufwGef;Muojzifh ,if;pum;ukd Mum;&aom zcif rif;&mZmu
aMumufvefY om;awmfvufukd ukdifvsuf eef;ukdtyfESif;vkdufavonf/
*Zmywdrif;jzpfvmaomtcg crnf;awmf? r,fawmfwu
Ydk dk tapmift
h a&Smuf
vky
f aumif;pGmxm;\/ wGif crnf;awmf\ rdz&k m;apmokbmu om;awmf*Zm
ywdrif;jyKjcif; ukrd vkv
d m; vifawmftm; rif;qufvyk &f ef tBurd Bf urd w
f u
dk w
f eG ;f
aeavonf/
,if;ukd *Zmywdrif;u tzefzefMum;odvm&onfhtcg rwm;omNyDqkdNyD;
crnf;awmfu,
G v
f eG Nf y;D onft
fh cg *Zmywdrif;onf arsmufom;awmf apmolZmESihf
a&TxD;ukdodrf; pHjref;aeavonf/ rif;um; ta&miftqif;ESifhjynfhpkH\/
omoemawmfukdvnf; csDajrmufay;\/
txl;ojzifh rif;\ i,fu aus;awmf? uReaf wmfwo
Ydk nf rku
d f idk ;f Muonf
jzpf rif;aqGrif;rsK;d ukd rkad oMu/ rif;onf toufEik ,fao;onfjzpf&um;
wkid ;f a&;jynfrI udp axmufxm;pD&ifjcif;rjyK? bk&iftm; remvko
d rl sm;u ykepf m;
&ef tcGifhaumif;ukd apmifhaeMuonf/
ou&mZf 877-wGif rSL;rwfwYdk ppfcsx
D u
G pf Of bk&ifu rSL;rwfppfoBl u;D wk\
Yd
om;r,m;wku
Yd dk tdyzf efwufjcif;jyK\/ ,if;ukMd um;od&f aom rSL;rwf? ppfoBl u;D wku
Yd
ykefpm;&ef pka0;Mu\/ owif;ukd Mum;od&aom bk&ifu eef;awmfokdY ac:,l
ar;jref;cJ\
h /
trwfav;OD;wkdYurl wkdifyifnDnGwf bk&iftm;ykefuefav&m ZkEwf\
vufcsufaMumifh owfjzwfcHcJh&onf/ eef;pHum; (2)ESpfMumcJhay\/
rif;ESiyhf wfoufaom taMumif;ukd &mZ0ifq&mBu;D OD;omxGe;f atmif\
r[m &mZ0ifawmfBuD;? pmrsufESm-33-um; okdY azmfjyxm;\/
]ou&mZf 885-ckwiG f eef;wufcahJ om rif;vS&mZm apmrGef um; om;awmf
ESpyf g; &Scd o
hJ nf/ ,if;wkrYd mS *Zmywd(*PSmywd)ESihf zapmoD&(d rif;yg) wkjYd zpfMuonf/
rif;vufxuf awmifpOfckdif vrkNcD rif;jyift&yf olykefx<uvmojzifh
om;awmfti,f zapmoD&u
d dk ,if;ae&m NrKd Upm;ay;tyfco
hJ nf/ rif;&mZmonf
ou&mZf 886-ckwGif eef;usavonf/
xk d t cg
om;awmf
*Zmywd o nf
rif ; jzpf v mcJ h \ /

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

46

xkdpOfyk&defNrdKUawmfa[mif;u a'ga'g &mZmonf ajrmufOD;ukd ykefuefvmonf/


*Zmywd r if ; onf ,if ; aomtcg a0omvD N rd K Uok d Y ajymif ;
(29)&ufwrd ;f a&SmifaecJo
h nf/
,if;rif;\nDawmf zapmoD&rfd if;jyifpm;onf Mum;odavvQif &rm0wD? 'Gg&m
0wD NrdKUawmfa[mif;wkdY &SdMuaom vlrsm;ukd qifhqkdac:aqmif ajrmufOD;NrdKU
awmf a'ga'g&mZm oufoyl ek w
f u
Ydk dk ESrd Ef iS ;f okwo
f ifco
hJ nf/ Ny;D ajrmufaomtcg
*Zmywd rif;u nDawmf zapmoD&dtm; NrdKUawmf &yfawmfaus;? pm;aus;ukd
ay;tyfonf/ NrdKU\twGif; yef;aps;ajrmifusKH;awmf tdrfa&SUpHtjzpfjzifh
tdrfawmfr*FvmESifh xm;awmfrlonf/ rif;onf ou&mZf 887-ckESpfwGif
ewf&mG pHco
hJ nf/
ok;H oyfcsuf
yxrtaejzifh rif;ESiyhf wfouf uGv
J aJG erIonf eef;wufou&mZfyif
jzpfonf/ rif;\ eef;wufou&mZf twdtusukd ,if;rif;vufxuf
a&;xk;d cJo
h nfh ausmufpmou&mZfjzifh ad y;u trSeu
f dk &Ekid o
f nf/ rif;a&;xk;d cJh
onfh Owkcifpkdif; ausmufpm a&;xkd;ou&mZfukd 886-ck[k qkdxm;ojzifh
ou&mZftay:rlwnf eef;pHrif;\ ou&mZfukd d,l&ayrnf/
&ckid rf if;quf Z,m;taeESihf &ckid &f mZ0ifww
Ydk iG u
f m; rif;\eef;pHou&mZf
ukd azmfjyMu&m ausmufpmyg ou&mZfEiS hf (10)ESpcf efY uGmaeMuonf/ okaYd omf
azmfcsrrf m\ azmfjycsuo
f u&mZfEiS hf OD;omxGe;f atmif\ azmfjycsuo
f u&mZfEpS cf k
omvQif ausmufpmESifh eD;pyfrI&Sdavonf/
a'gufwm azmfcsrfrm\azmfjycsuft& *Zmywdrif;eef;wufou&mZfukd
rlwnf okH;oyf&ygvQif Owkcifpkdif; ausmufpmonf *Zmywdrif;eef;wufNyD;
aemufwpfESpftMum wGif a&;xkd;cJhjcif;jzpfonf/
OD;omxGe;f atmif\ azmfjyyg *Zmywdrif; eef;pHEpS u
f dk Owkcifpidk ;f ausmufpm
ESihf ok;H oyf&ygvQif *Zmywdrif;eef;wufEpS rf mS omvQif ausmufpma&;xk;d cJah Mumif;
od&onf/
ESpfckonfyifvQif tenf;i,f eef;pHESpf uGmaeMuaomfvnf; teD;qkH;
jzpfatmif taxmuftuljyKay;onfjzpf&m tqkEd pS &f yfudk tajccH uGv
J pJG mG
azmfjyxm;Muaom tjcm;&ckid &f mZ0ifrsm;\ ou&mZfudk jyefvnfjyKjyifay;&rnf
jzpfonf/
'kwd,taejzifh yg;awmfuRef; pnf;ckHNrdKUonfvnf;aumif;? Owkcifpkdif;
ausmufpm onfvnf;aumif; txifu&awGU&Sd&onfjzpfay&m ,if;wkdYonf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

47

*Zmywdrif;ESihf oufqidk af eojzifh &ckid &f mZ0ifrsm;wGif ryg0ifaom taMumif;


ukdvnf; &mZ0ifwGif xif&Sm;vmEkdif ygonf/
wwd,t
d aejzifh rif;\vky&f yf? jzpf&yfwu
Ydk dk &mZ0ifrsm;u azmfjyMu&m
taMumif;t&mwlnpD mG azmfjyMuovkd rwlnaD om usr;f uGrJ sm;tjzpf azmfjyrIvnf;
&Sdaeonf/ &ckdif&mZ0ifopfusrf;tqkdESifh r[m&mZ0ifawmfBuD;wkdY\
azmfjycsurf mS eef;pH ou&mZfEiS hf taMumif;t&mrsm;onfvnf; uGv
J rJG &I adS eonf
jzpf&m ,if;wkdYukdvnf; jyifqif dEIdif;ay;&ygrnf/
xkdYaMumifh yxrajrmufOD;acwfwGif tkyfcsKyfrif;vkyfcJhaom *Zmywd
rif;vufxuf tajctaet&yf&yf orkid ;f aMumif;ukd ,aeYtcg &ckid o
f m;okawoD
taygif;wkdYonf tusKd;taMumif;ukd qufpyfvsuf avhvmazmfxkwf twnfjyK
owfrSwf&ef wm0efwpf&yftaejzifh &Sdaeygao;aMumif; a&;om;wifjyvkduf&yg
onf/

armifreS ;f atmif(used ;f ajr)

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

48

&ckid f r[m'PftzGYJ
Ak'bmomukd ouf0if,kHMunf omoemawmfukd qwufxrf;ykdif;
wnfwHhapvkdaom &ckdifbk&ifrsm;vufxufvnf; bmoma&; tzGJUtpnf;rsm;
&SdcJhonf/ ,if;tzGJU tpnf;rsm;wGif r[m'PftzGUJonfvnf; wpfcktygt0if
jzpfygonf/
r[m'PftzGJUqkdonfrSm bmoma&;pnf;urf;azgufzsufolrsm;ukd *gr
ynwft&? &mZynwft& tjypfay;&ef zGUpJ nf;xm;aom tzGUJ tpnf;jzpfygonf/
r[m'PftzGJUukd jrwfpGmbk&m;yGifhawmfrlaom bDpD(6)&mpk wwd,"n0wD?
a0omvD? av;NrKd U? avmif;Muuf acwfww
Ydk iG f rnfonfb
fh &k ifvufxufu pwif
ay:aygufvmonfukd wdwdususrajymEkdifaomfvnf; ajrmufOD;acwfbk&ifrif;
AmBu;D vufxuf (at'D 1351-ck? &ckid -f jrefrm ou&mZf 893)wGif &ckid af 'otESUH
MuyfrwfzGUJpnf;onfh taxmuftxm;rsm;&SdaMumif; awGU&ygonf/
bk&if;rif;AmBu;D onf &ckid af 'otESUH okYkd trdejYf yefwrf;xkw
f wkid ;f ? NrKd Ue,f?
aus;&Gmrsm;wGif r[m'PftzGUJ ukd tqifq
h ifzh UG pJ nf;apcJyh gonf/ Oyrm-&yf&mG wpf
&GmwGif bkef;BuD;vlBuD; r[m'PftzGJU0ifrsm;u Muyfrwf bmoma&;pnf;urf;
azgufzsufolrsm;ukd tjypfay;ygonf/ Ak'bmom0ift&G,fa&mufolwkdif;ukd
bkef;BuD;ausmif;? bk&m;ykxkd;okdY oGm;a&muf OykofoDv apmifhxdef;apNyD;
tvSLa&puftrQay;a0&m yg0ifapygonf/
tu,f wpfpw
Hk pfO;D onf emruse;f tvkyrf tm;vyfojzifh ausmif;uef
bk&m;oGm;&ef ysufuGufvkdvQif rdrdaus;&Gm&yfuGuf? r[m'PftzGUJ0ifESifh
t&yfvlBuD;rsm;xH wkdifMum;&onf/ ausmif;xkdifbkef;BuD;xHokdYyg avQmufxm;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

49

wkdifMum;&ygonf/ rusef;rrm jzpfaeonfrSty trIudpBuD;i,faMumif;


okH;BudrfokH;cg qufwkdufysufuGufaomtcg ,if;ysufuGufoltm; tjypfay;&ef
ausmif;xkid b
f ek ;f Bu;D ? &GmvlBu;D ESihf r[m'PftzGUJ 0ifrsm;u pDpOf&ygonf/ jypf'Pf
rSm *grynwfcsut
f & wpfae&mrS wpfae&mokYd ajymif;apjcif;? rdom;pkEiS u
hf if;uGm
atmif &uf?v? ESpf tueft
Y owfxm; oD;oefaY eapygonf/ ,if;tjypf&o
dS t
l m;
&G m ol & G m om;rsm;u uG r f ; r,l ? a&ray;bJ y,f x m;&onf / tu,f
tjypf&o
dS o
l nf *grnwfufdk rvku
d ef mvQif &mZynwfjzifh tjypfay;jcif; cH&ygonf/
,aeY &ckdifa'o tcsKdUaom&Gmrsm; vlBuD;vli,fra&G; OykofaeYwkdif;
oDvcH,l aqmufwnf&ef 0wfrysuf a&mufMu&onf/ ausmif;xkdifbkef;BuD;u
oDvukd OD;pGmcsD;jrifhNyD; w&m;"ra[mMum;aom tavhtx&Sdygonf/ NyD;rS
&Spfyg;oDv? ukd;yg;oDv Oykofonfrsm;twGuf oD;jcm;csD;jrifhay;ygonf/
Ak'b
momapNy;D Oykorf apmifb
h J tdrjf yefEidk af p&ef vli,frsm;twGuf xko
d Ydk cGjJ cm;
oDvay;jcif;jzpfygonf/ ,if;"avhpku
d o
f nf a&S;acwf &ckid b
f &k if;rsm;vufxuf
u r[m'Pf\ vufuseftarGjzpfygonf/ okdY&mwGif jypfrIESifh jypf'Pfum;
r&Sad wmhyg/
uRefawmfwkdY Ak'bmom0ifrsm;rSm wpfaeYwpf&uf wpfeHeufrQ OykofoDv
apmifh w&m;bm0em tm;xkwfjcif;onf ykdjrwfaMumif; Ak'a[mMum;cJhonf
r[kwyf gvm;/
,ckacwfwiG f a&S;acwf r[m'PftzGUJ uJo
h Ydk bmoma&;ukd av;pm;vku
d ef m
ap&ef jyif;xefpGm vkyfaqmifjcif;r&Sdapumrl Ak'bmom t,l0g'ukd vufcH
,kHMunfolrSefvQif OykofaeYwkdif; bk&m;ausmif;uefokdY rysufoGm; ig;yg;oDv?
&Spyf g;oDv? uk;d yg;oDvwku
Yd dk rdrw
d wftm;orQ apmifx
h ed ;f oifyh gonf/ ud,
k f ;dk &m
ESihf uk,
d Ahf 'k b
momukd xde;f odr;f &efEiS hf bk&m;ausmif;uefoYdk 0wfrysuo
f mG ;vmap
&ef ausmif;xkid q
f &mawmfrsm;? rdbrsm;eSihf q&mrsm;u Bu;D Muyfq;Hk r vrf;Teaf y;&
ayrnf/ okdYrSom w&m;"rrsm;Mum; &ckdifjynf r[mAk'bmomxGef;um;cJhykH?
udk,fh&ckdifonf omuD0ifrsKd;EG,fawG[laom A[kokwtpkHpkH&apum ,aeY &ckdif
vli,fav;rsm; tusKd;jyKaom? vdrmaom? ,Ofaus;aom tem*wf &ckdif
*kPfaqmifEkdifaom om;aumif;? orD;aumif;&wemrsm; jzpfapEkdifygonf/
,ck 20-&mpkaESmif;acwfwGifum; uREkfyfwkdY &ckdif Ak'bmom0ifrsm;
vkdufemapmifh xdef;tyfonfwkdYukd vspfvsLIum ykd pnf;urf;ysufaeaMumif;
awGU&ygonf/ rdkd;zvm Ak'bmom0ifjzpfNyD; tcsKdUqkdvQif i,f&G,fpOfrSonf
aoonftxd ausmif;uefbk&m;okdY oGm;a&muf OykofoDv apmifhxdef;jcif;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

50

r&Sdonfhtjyif OykofaeY? vjynfhaeY? vuG,faeYukd yif tmkHrjyK? trSwfrxm;


Muawmhay/
rdrd\toufarG;rIESifh aomufpm;aysmfyg;rIukd tav;ay;bmoma&;
wm0efysuNf y;D bk&m;? w&m;? oHCmESihf uif;uGmcJo
h rl sm;pGm &Sad eygonf/ odaYk omf
oma&; ema&;udprsm; wGifum; rygrNyD; jzpfae rodrjrifcsifa,mifjyKxm;
r&ay/ ,if;okdY uif;uGmapaom taMumif;w&m;rsm;onf Ak'\w&m;"rrsm;
Mum&SnfpGm wnfwHhrIukd t[efYtwm;jyKapaom taMumif;&if;rsm;jzpfae
Muygonf/
,aeYtcsed t
f cgwGif vlrsK;d jcm; bmomjcm;rsm;u enf;rsK;d pko
H ;Hk uReyfk w
f \
Ydk
&ckid f vlaerItzGUJ tpnf;okYd xk;d azmufum omoemjyKaeMuonfudk awGU&ygonf/
uREykf w
f Ydk taejzifh vlrsK;d jcm; bmomjcm;rsm;tay: omoemjyKEidk zf aYdk 0;pG vlrsK;d jcm;
bmomjcm;rsm;u rdrdwdkYtay: omoemjyKaejcif;ukd ckcHumuG,f&ef/ Oyrm
]jynfwnfaeaom temwpfc[
k m cEmud,
k w
f pfcv
k ;Hk ukd NzKd pm;ouJo
h }Ydk vlrsK;d jcm;
wku
Yd uREykf w
f v
Ydk rl sK;d ukd enf;rsK;d pkeH YJ Oyrm t& e,fcsUJ vmonfudk trsK;d om;a&;pdwf
jzifh rsKd;rSefrS tzkd;wefrnf[laomZGJjzifh aqmifMu&efqkdonfh udpukdyif owdjyKrd
onfh tajctae&Sd&ayrnf/
Ak'bmom0ifrsm;taejzifh rdrd\trsKd;bmomukd tusKd;rjyKEkdifvQifae?
trsKd;bmomudk zsufqD;olrsm;rjzpfap&ef tvGefta&;BuD;ygonf/ wcsKdUqkdvQif
trsKd;bmomukd tusKd;,kwfapNyD;rS wpfeyfpm; wpfb0twGuf pD;yGm;&Smaeol
rsm;vnf; &Sad eygonf/ uREyfk w
f Ydk taejzifh trsK;d oDv ESpXf meukd apmifah &Smufxed ;f
odr;f Mu&ayrnf/
trsK;d bmom ,Ofaus;rIonf vlrsK;d wpfrsK;d \ toufaoG;aMumjzpf ajrrsKd
vlrsK;d rjyKw?f vlrsK;d rsKrd S vlrsK;d jyKwrf nf [laom aqmify'k o
f nf &So
d nftm;avsmf
pGm rdom; pkwidk ;f vkNH cKH a&;twGuf uREyfk w
f o
Ydk nf vufqifu
h rf;a[majymMu&rnf/
okdYrSom rdom;pkwkdif; vkHNcHKa&;rSonf omoemawmfwpfckvkH; vkHNcHKrI&Sdvmrnf
jzpfygonf/
,aeY Ak'b
mom0ifrsm;ukd pdppfavhvmygu tMurf;tm;jzifh tqifo
h ;Hk qifh
uGJjym; aeaMumif; awGU&ygonf/
1/ ausmif;uefb&k m;ESihf uif;uGmaeolrsm;/(Ak'z mom[k ac:ygonf)
2/ ausmif;uefbk&m;odkY OykofaeYwkdif;oGm; OykofoDv rMumcP
apmifx
h ed ;f avh&o
dS rl sm;/
3/ Ak'b
mompmayrsm;ukd avhvmvku
d pf m;Ny;D 'ge? oDv? bm0emrjywf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

51

usiBhf ut
H m;xkwaf eolrsm;/
azmfjyyg tqifhokH;qifhteuf EIdif;,SOfvQif eHygwf(3)tqifhyg0ifolrsm;
tvGefenf;yg; ayvdrfhrnf/
xkdYaMumifh acwfynmwwf &ckdifvli,fuav;rsm;taejzihf BudK;yrf;tm;
xkwfoifh aom t&mtcsufukd tBuHjyKvkdufygonf/
1/ &ckdifwkdY vuf&Sda&muf&Sdaeaom tajctaeukd &ckdiftwdwf jzpf&yf
rsm;ESifh trSeftwkdif;odjrifa&;/
2/ tem*wfEkdifiHawmfukd vlaumif;rsm;jzifhom wnfaqmuf&rnf/
xkaYd Mumifh &ckid Af 'k b
momwko
Yd nf trnfudk cH,El idk af vmufatmifxd BuKd ;pm;Mu&ef/
3/ tem*wfEkdifiHawmfukd jynfhaom todynm&Sif? twwfynm
&Sifrsm;jzifh wnfaqmufa&;/
4/ ol&mar&d,qkdaom rl;,pfapwwfaom? vlrsKd; tnGefYwkH; ap
wwfaom rl;,pfaq;0g;ukd txl;a&SmifMuOfa&;/
tp&Sdonfh if;tcsufrsm;ukd ,aeY uREfkyfwkdY vli,frsm; owdjyKxm;tyf
ayrnf/
a&S;,cifu pmoifausmif;rsm;wGif Ak'bmompmay oifMum;ay;ojzihf
bk&m;uefawmhjcif;? q&muefawmhjcif;? ig;yg;oDv? &Spfyg;oDv? ukd;yg;oDv
aqmufwnfjcif;ESifh ,if;wkdY\ teuft"dyg,f? tusKd;w&m;rsm;ukd rlvwef;?
tv,fwef; ausmif;om;t&G,f uyif od&Sdap&ef bkef;BuD;ausmif;rsm;wGif
Ak',
Ofaus;rIoifwef;ukd zGiv
hf pS yf cYdk s&ayrnf/ vlryI wf0ef;usiu
f dk ysupf ;D apwwf
aom 'kpkduftvkyfrsm; (bdef;? zJ? t&uf? rl;,pfaq;ponf)wkdYukd bmom
w&m;ESifhtnD BudKwifwm;qD;EkdifMuygonf/
yef;wGiftyGifh ? vlwGif tusifhqkdonfhftwkdif; ,aeYvli,frsm;onf rdb
tcsKUd u oifMum;rSwo
f m;apol tenf;i,frS bmompmayukd rodem;rvnfMuyg/
rwm&Gmrsm;wGif Moumo? bk&m;0wfjyK *gxmawmfrsm;ukd r& wwfuRrf;ol
wpfO;D u wkid q
f Ndk y;D rS aemufu vku
d q
f Mdk u&onftxd tajctaeqk;d aeygonf/
tcsKdUrdbrsm;qkdvQif rtm;rvyfojzifh oifMum;ay;rIr&Sd om;orD;rsm;
tdrfaxmifjyKonfhwkdif arharhaysmuf aysmuf aewwfolrsm;vnf; &SdMuygonf/
,if;uJhokdY Ak'bmom0ifrsm;\ tm;enf;csuftay: wpfzufwpfvrf;rS
tm;jznfh ay;NyD; Ak'omoemawmfBuD; MumjrifhpGm wnfwHhaom tz&ckdifquf
wnfwHhygap? urmwnfoa&GU vlrsKd;wnfygavmh....wnfapavmh..../

ckdif&mZm(ausmufjzL)
&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

52

'Gg&0wDrS a&Tom;kywf ak wmf

t&darw,sb&k m;

&ckdif? "n0wDNrdKUawmf r[mou&mZf 97-149(bDpD-594-542)ckESpf


twGif; pEol&d,rif;onf xD;eef;wkdif;jynftkyfcsKyfpkd;pHawmfrlcJhonf/ bk&m;&Sif
onf xkdumvtwGif; r[mou&mZf 123-ck(bDpD-568)? oufawmf(55)ESpf?
0gawmf(20)wGif "n0wD&ckid o
f Ydk <uvmawmfrcl ahJ vonf/ pEo&l ,
d rif;\ tzl;
tajrmfukdcH,lNyD; omoemjyKawmfrlcJh\/ bk&m;&Sifonf "n0wDjynf omoem
awmfjrwf t&SnfwnfwHha&;udk ajrmfjrifodjrifum udk,fpm;awmf r[mrked
kyf&Sifawmfukd pEol&d,rif;tm; 'g,um&if; jyKapawmfrlvsuf udk,fawmfwkdif
BuD;MuyfoGef;vkyfay;cJh avonf/ r[mou&mZf 123-ck? wykdwGJvjynfhaeYwGif
Ny;D pD;atmifjrifav\/
bk&m;&Sio
f nf "n0wDNrKd Uawmf? oD&*d w
k u
ek ;f awmf r[mrked yk &f iS af wmfudk
oGe;f vkyNf y;D avaomtcg 'Gg&0wD wdrq
f yD s0H J NrKd UoHwq
JG o
D Ydk <ucsaD wmfral vonf/
jrwfpmG bk&m;&Sif xko
d <Ykd uvmawmfral om umv odEm rif;onf 'Gg&m0wDNrKd Uawmf
wGif bk&ifcHtjzpf tkyfcsKyfaexkdifvsuf&Sd\/ bk&m;&Sifonf Amxkuawmif
(wefYawmfrlawmif) okdY a&muf&Sdaomtcg odE0rif;onf eef;wGif;trIxrf;?
r;rwf? armif;ra>c&Hrsm;ESit
hf wl oGm;a&mufz;l ajrmf ylaZfmawmfr\
l / bk&m;&Sio
f nf
odE0rif;ESifh a>c&Hy&dowfwkdY\ tzl;tajrmf ylaZmfonfukd cH,lawmfrlNyD;
o&P*kHokH;yg;ESifhwuG ig;yg;oDvukd csD;jrifhwnf apawmfrlNyD; w&m;a&at;
tNrdKufaq;ukd wkdufauR;awmfrl\/ xkdokdY w&m;csD;jrifhNyD; aemuf bk&m;&Sifonf
zkd;OD;awmifokdY qufvuf<ucsDawmfrlav\/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

53

a&Tqif;wkawmf oGef;vkyfjcif;
'Gg&m0wD oHwb
JG &k ifcH odE0 rif;onf bk&m;&SiEf iS hf omoemawmf Munfdk
r0 jzpf&adS vaomaMumifh xko
d u&mZf 123-ck? (bDp-D 567)wGif "n0wDNrKd UawmfoYdk
oGm;avNyD; pEol&d,rif;BuD;tm;cpm;um avQmufxm;avonf/ 'Gg&m0wDNrdKU
r[mrkeu
d o
hJ Ydk o@mefwl kyw
f ak wmfwpfql uk;d uG,yf al Zmfvadk Mumif;ESihf tcGijhf yK
awmfrl&ef avQmufxm;av\/
pEol&d,rif;BuD;vnf; r[mrkedESifhtwl jyKawmfrl&efum; oifhawmfrnf
r[kwaf Mumif; jyefMum;um tBujH yKawmfr\
fl / aemifyiG ahf wmfrv
l wUH aom t&darw
,s bk&m;&Sifukd &nfrSwf kyfwkawmf oGef;vkyfukd;uG,f&ef tBuHay;awmfrl\/
oHwJG bk&ifco
H Ed 0 rif;vnf; 0rf;ajrmuf0rf;om vufcaH vonf/ pEo&l ,
d rif;Bu;D
onf odE0 rif;okYd r[mrked kyx
f ak wmfudk oGe;f vkyaf wmfro
l nfh yef;wOf;q&mBu;D
pdw& ousEiS hf wynfrh sm;ukd ay;tyfawmfrv
l u
dk \
f / odE0 rif;onf yef;wOf;q&m
BuD; pdw&ousESifhtzGJUukd aqmif,lcJhNyD; oHwGJNrdKUokdY vmcJhMuav\/
a&mufvQif t&darw,s kyw
f ak wmfudk oGe;f vkyMf u\/ r[mou&mZf 123ck (bDpD-568)ckESpf? waygif;vjynfhaeYwGif OmPfawmf (8)awmiftjrifh&Sdaom
&yfawmfrl kyw
f ak wmf a&Tqif;wkudk oym,fpmG Ny;D pD;atmifjrifav\/ odE0 rif;ESihf
'Gg&m0wD NrdKUol NrdKUom;? e,fole,fom;taygif;wkdYonf kyfwkawmfjrwfBuD;
oDwif;ok;H &muke;f awmfwiG f vSyckid cf ahH om *Eu#k aD usmif;awmfBu;D aqmufvyk u
f m
av;jrwfpGm ukd;uG,fqnf;uyf&Sd Muav\/

oa&acw&m awyg;rif; bk&m;zl;a&muf&Sdjcif;


&ckdif"n0wD? 'Gg&m0wDwkdY bk&m;&Sifvufxufawmftcguyif bk&m;&Sif
onf ud,
k af wmfwidk <f ua&mufNy;D cs;D jri ahf wmfro
l jzifh omoemawmf jzpfxeG ;f wnf&dS
av\/ ud,
k pf m;awmf r[mrkeEd iS hf t&darw,s a&Tqif;wkawmfwYdk wnf&adS vaom
aMumifh omoemh*P
k af &mif xGe;f vif;ajymifvsu&f \
dS / xko
d wif;onf teD;ta0;
wkdif;jynfrsm;okdY ausmfMum;ysHUESHUav\/
ta&SUbuf oa&acw&m ysLrif;wko
Yd nfvnf; xko
d wif;ukd aumif;pGmMum;
odMu\/ okdYaMumifh r[mor0? plvor0wkdYrS a&wGufvQif (12)qufajrmuf
rif;jzpfaom rif;rsK;d r[kwo
f nfh rsK;d jcm; iwyg;rif;onf &ckid "f n0wDoYdk ppft*Fg
av;yg; cif;usi;f Ny;D csv
D mcJ\
h / "n0wDoaYdk &muf&adS omtcg r[mrkeb
d &k m;&Siu
f dk
zl;ajrmfylaZmfawmfrl\/ oa& acw&mESifh "n0wDonf aemufaemif c&D;ayguf
a&muf vG,fulpGmoGm;EkdifMuap&ef bl;&GufrKd;vrf;ukd azmufvkyfawmfrl\/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

54

&SpfvwkdifMum\/ iwyg;rif;vnf; azmufvkyfNyD; aomtcg xkdvrf;rSyif


oa&acw&mokdY jyefawmfrlcJh\/
xkv
d rf;onf "n0wD? ,ck ausmufawmfe,frS trf;okv
Yd nf;aumif;? trf;rS
rif;bl;e,fov
Ydk nf;aumif; azmufvyk af omvrf;yifjzpfonf/ ,cktcg Ekid if aH wmfrS
uw&m cif;vrf;jzpfatmif jyKvkyfvsuf&Sdae\/ um;rsm; O'[kdoGm;vmvsuf
&SdaeMuavNyD/ xkdvrf; ukd iwyg;rif;ESifh azmufvkyfcJhonfrSm omoemawmfESpf
433 rS 484-ckESpftwGif; jzpf\/ xkdrif;onf (51)ESpf eef;pHcJh\/ omoemESpf
484-ESpfwGif vGefawmfrl\/
&cdkif "n0wD(11) qufajrmuf ol&d,rkcrif;ESifh xD;NydKif eef;NydKifjzpf\/
ol&d,rkcrif; onf omoemawmfESpf 434 rS 484xdjzpf\/ xkdoa&acw&m
iwyg;rif;ESifh &ckdifol&d, rkcrif;wkdYonf rnDrnGwfjzpf&SdcJhMuaMumif; pmay
rawGU&S/d r[mrdwt
f jzpfjzifh bk&m;zl;ouf oufvmcJjh cif;yif jzpf\/ xkt
d aMumif;
ukd iwyg;rif;onf &ckid jf ynf (8)vMum aexkid Nf y;D vrf;azmufjcif;ukd axmuf
odEidk \
f / &ckid rf if;uvnf; ulncD ahJ y&m\/ tb,faMumifh qkad omf wpfjynfom;
rif;tzkYd tdr&f iS rf if;rS oabmwl ulnyD yhH ;dk rIr&Syd gu xkrd QBu;D rm;cufcaJ om (8)v
Mumvrf;azmufrI vkyif ef;Bu;D udk vkyu
f idk jf cif;jyKEidk rf nf r[kwaf Mumif;ukd k;d om;pGm
ok;H oyfrad yonf/

bZrif;trwf &mZol&d,a&mufvmjcif;
xkdiwyg;rif;vGefNyD;aemuf oa&acw&m 24qufajrmuf bZrif;onf
omoemawmfEpS f 613-ckEpS w
f iG f rif;jzpfvmonf/ xkb
d Zrif;onf omoemawmf
Munfkd&if;&Sdojzifh "n0wDjynf&Sd r[mrkedbk&m;ukd yef;? qDrD;? qGrf;oifykwf
wifvLS ap&ef trwfawmf &mZol&,
d ukd ykv
Yd w
T x
f m;&Sad vonf/ xkt
d rwf &mZol&d
,ESifh &ckdifrif;om;wkdY qufqH a&;rajyrvnf &SdMu\/ okdYESifh&ckdifom;wkdYu
xkdtrwf &mZol&d,ukd ESifxkwfvkdufMu\/

bZrif;csDvmjcif;
&ckdifrS xGufvmcJhaom &mZol&d,trwfonf oa&acw&mrif;xHokdY
a&muf&Sdvmaomtcg &ckdifrsm; &efjyKaomaMumihf vmcJh&aMumif; avQmufxm;
avonf/ bZrif;vnf; &cdkifom;rsm;ukd rausreyfjzpfav\/ okdYESifh qif? jrif;?
ppfonf AkdvfygtvkH;t&if;rsm;pGmjzifh bl;&GufrKd;vrf; (iwyg;rif;azmuf
aomvrf;) rS csaD wmfrv
l m\/ r[mrkeb
d &k m;&Sif ude;f 0yf&m oD&*d w
k u
ek ;f awmfEiS hf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

55

ywf0ef;usift&yfwkdY wyfwnf aeav\/


xkdtcsdef "n0wD pEol&d,rif;rS 36 qufajrmuf ol&d,,pfusrif;
pkd;pHvsuf&Sd\/ bZrif;onf omoemawmfESpf 613-ckESpfrukefrD csDwufvm
jcif;jzpfonf/ ok;H ESpf wkid w
f idk f r[mrkeed ,fajrukd wyfpNJG y;D 0kid &f x
H m;\/ &ckid b
f &k if
ol&d,pfusrif;vnf; bZrif;tm; jyefvnfwkdufckdufav\/ bZrif;uvnf;
ravQmhaomtiftm;jzifh BuHYBuHYcH\/ tjyeftvSefwkdufckdufaeMu\/ odkY
wku
d cf u
dk Mf u&if; ok;H ESpw
f idk f Mumanmif;vmcJ\
h / xkrd QMumavaomtcg bZrif;
rcHEkdifjzpfojzifh jyefcJhavonf/ bZrif;onf oa&acw&mokdY jyefa&mufNyD;
omoem 617-ckESpfwGif vGefawmfrl\/
oa&acw&mwGif okrE&rD if;onf omoemawmfEpS f 624-ckEpS o
f Ydk a&muf
aomtcg a'ga'go&udef; 622-ukdNzdK\/ NzdK<uif;(2)ck xm;&Sdonf/ xkdESpfwGif
xkdrif;vGef\/ NzdK<uif; 2-ckwGif twdwsmrif;jzpfvm\/ okH;ESpfeef;pHNyD;
twkdou&mZf(5)ckwGif twdwsmrif;vGef onf/ xkdtwkd(5)ckwGif okynme*&
qdEonf rif;jzpfvm\/
xkdrif;onf &ckdifjynf\ omoemawmf xGef;vif;pnfyifaeonfukd Mum;
odav\/ txufab;awmf bZrif;vufxuf &ckdifwkdYESifh rajyrvnf&SdcJhzl;
onfukdvnf; od\/ okdkYESifh okynm em*&qdErif;onf ppft*Fgav;yg;ESifhtpkH
qif? jrif;? ppfonf Akv
d yf grsm;pGm jzifh &ckid o
f Ydk csv
D mcJah v\/ okynme*&qdEr if;
uk,
d w
f idk Of ;D pD; csw
D ufvmaom oa&acw&m wyfrawmfBu;D onf &ckid af wmifyidk ;f
'Gg&m0wDoYdk a&muf&v
dS mcJ\
h / 'Gg&m0wDNrKd Upm; oD&0d Zd ,Akv
d rf if;onf kww
f &uf
tiftm;Bu;D pGm a&muf&v
dS maom oa&acw &mwyfrawmfBu;D ukd rnforYdk Q rckcH
Ekid o
f jzifh "n0wDNrKd Uawmf ol&,
d pdMw rif;Bu;D xHoYdk xGuo
f mG ;um ckv
d aHI eav\/
odEYk iS hf okynme*&qdEr if;onf 'Gg&m0wD oHweJG ,fudk odr;f yku
d x
f m;av\/
okynm ea&qdEr if;onf 'Gg&m0wDNrKd U aeavaomtcg rZrd yk&o
d tawmifjzifh
(8)awmif &Sdaom a&TpiftwdNyD;onfh kyfwkawmfukd awGU&Sdzl;jrif&av\/
kyw
f ak wmfonf a&Tom;yuwd &Sad v&um; tvGeo
f ym,faom tqif;awmf&\
dS /
okynme*&qdEr if;onf bk&m;&Siu
f ,
dk f awmfjrwfudk zl;awGU&bdouJo
h Ykd tvGef
o'gawmfrljcif;jzpfum tem;rS rcGmEkdifatmif&Sd\/ aeYnrjywf bk&m;0wfwuf
&Scd ;dk ylaZmfjyKawmfr\
l /
okdYaevmcJhonfrSm okH;ESpfwkdif Mumanmif;cJhavNyD/ xkdtcg rSL;awmf
rwfawmf taygif;wkdYonf aejynfawmfokdY jyefvkdvSojzifh rif;BuD;tm; qifjrif;
Akdvfyg anmif;nmMu NyD? aejynfawmfokdY jyefcsdefwefygNyD[k avQmufMuukef\/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

56

rif;BuD;vnf; bk&m;&Sif kyfwkawmfukd wifNyD;aomf e*g;&pfawmifukd vSnfh


aejynfawmfokdY aqmif,lrnf[k rdefYawmfrl\/
rif;BuD; okdY rdefYawmfrlaomtcg r;rwfwkdYonf pdwfqif;&Jjcif;jzifh
ESvkH;romr,m &SdMuav\/ rif;BuD;onf cufvSbdaom rjzpfEkdifonfht&mudk
BuHbd\/ yifv,faMumif; azmifjzifh oGm;vQif ysufpD;aoqkH;Muayrnf/ igwkdY
om;r,m;ukd rawGUEkid Nf y[
D k ylyefjcif;jzpf Muuke\
f / xkaYd Mumihf rSL;rwfacgif;aqmif
wkdYonf tcsif;csif;wkdifyif nDnGwfMuav\/
t&darw,syk w
f ak wmf oDwif;ok;H &m *Eu#k w
D u
dk f ausmif;awmfywfvnf
av;rsuEf mS usK;H ajrmif;eufpmG wlMu\/ xko
d w
Ydk ;l Ny;D aemuf kyw
f ak wsmf &yfawmf
rl&m atmufoaYkd &mufonftxd OrifvP
dI af cgif; ajrmif;azmufwlMu\/ kyw
f k
awmfonf atmuf ajrvkdPfacgif;jzpfavaomaMumifh r[efEkdifawmhbJ vJus
awmfral v\/ kyw
f ak wmfjrwf xko
d v
Ydk aJ vsmif;usawmfral omtjzpfudk rif;Bu;D jrif
awmfr\
l / rif;Bu;D u ]tb,faMumifh kyw
f ak wmf vJawmfro
l enf;}[k ar;avaomf
trwfwu
Ydk ]t&Sirf if;Bu;D ? bk&m;&Siyf &deAd m efjyKawmfro
l nf}[k avQmufxm;Muukef
\/ rif;Bu;D vnf; xkpd um;ukd Mum;awmfral omf ESv;Hk rom cyfrqdwaf eawmfrl
onf/ rSL;rwfwv
Ydk nf; xif;wpfa,muf wpfacsmif;pD? rD;aoG; wpfa,mufwpfqyk pf D
xnfh zkdusif;xkd;Muav\/
rif;BuD;jrifav ]bk&m;&Sifukd tb,faMumifh rD;wkdufMuoenf;} [k ar;
awmfrl\/ rSL;rwfwkdYvnf; ]t&Sifrif;BuD; bk&m;&Sify&dedAmef0ifaomaMumifh
ewfwkdYrD;oN*Kvfonf} [k avQmufMujyef\/ okdYavQmufvQif rif;BuD;vnf;
r[k w f a omt&muk d qk d & moavm[k ES v k H ; romjzpf a wmf r l u m
qdwfqdwfyifaeawmf rlav\/
rSL;rwfAv
dk yf gwku
Yd m; kyw
f ak wmfrS t&nfaysmNf y;D ajrmif;twGi;f pD;qif;vm
aom a&TwkdYukd aumuf,lodrf;qnf;Muukef\/ rif;BuD;trsufxGufonfukd
rSL;rwfwo
Ydk ad v trsuaf wmfajypdrahf omiSm xuf0,fzUJG acGxidk af wmfr[
l ef kyw
f k
awmfi,f t|0DoESpu
f syd f &Spq
f u
l dk a&TpiftwdoeG ;f Ny;D rif;Bu;D tm; qufoav\/
a&Tvsuaf wmfvnf; wpfco
k eG ;f qufuse&f adS eaom a&Twu
Ydk dk rSL;rwfAv
dk yf gwkYd
,lMuav\/
xkdaeYnOfh oa&acw&mokdY jyefMu\/ a&mufvQif xkdOpmwdkYukd jynfolwkdY
okH;pGJMu avaomaMumifh oljrwf ckepfa,mufwnfaom jynfjrwfonf paemifh
peif;&Sdav\/ vkpm; ,ufpm;ckd;om;"m;jy xlxyfavaomaMumifh tkyfuGyfrEkdif
&Sad v\/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

57

xkdokdYumv avayGMurf;wkdufavaomaMumifh qefaumvGifhavonf/


xkdqef aum vGifhonfukd qefaum&Sifrdef;ronf ]ighpaum? ighpaum}qkd
vkdufav\/ xkdokdYvkdufav&m txufu oa&acw&mjynfukd ipaumzsuf
ysuf v w H U [l a om ok d u f e d r d w f p um;&S d avonf E S i f h ipaumppf v mNyD [ k
xifrSwfMuum wpfjynfvkH; xdwfvefYojzifh ajy;Muav\/
ajy;olwkdYum; okH;pkuGJav\/ rif;BuD;vnf; xkdtcg emawmfrl tdrfedfrfh
(17)ESp?f pnf;pdraf wmf(11)ESp?f oufawmf (28)wGif tedpa &mufawmfr\
l / eHawmf
wevFmom; wnf;/ ou&mZftwkd (16)ckjzpf\/ c&pf at'D 94-ckESpfjzpfonf/

a&TpifkyfwkawmftaMumif; &Sif;vif;csuf
xkad &Tpifyk w
f ak wmf oGe;f vkyaf om kyw
f ak wmftaMumif;ukd &ckid &f mZ0ifwYdk
t&dyft>rufrQ rjyqkdbJ igwkdY jrefrm&mZ0iftapmifapmifwkdY tnDtnGwfvm
onf[
l jrefrm&mZ0ifq&mwkYd qkMd uuke\
f / rSecf yhJ gonf/ a&S;u &ckid pf mayusr;f
*efrsm; wdrjf rKyaf ecJyh g onf/ okaYd omf ,cktcg xkt
d aMumif;ukd &ckid pf mayusr;f *ef
taxmuftxm;awGU&SdavNyD/ &uyl&ya0oe ukv0ifusrf; a&S;pmapmif
armfuGef;aypmwGif awGU&Sd&aMumif;ukd t&Sifaumov(*a0oD)u a&TtHawmf
orkdif;ESifh oHwGJNrdKU&Sd apwDykxkd;rsm; orkdif;pmtkyfi,f wGif wifjycJhavNyD/
aqmif;yg;onf xkt
d csuu
f dk tajcjyKvsuf uGi;f qif;jrefrm&mZ0iko
f pf
yxrwGJ? rSefeef;&mZ0ifawmfBuD; yxrtkyf? awmifausmif; &ckdif&mZ0ifopf
yxrtkyfwkdYESifh ukdufdum a&;vkdufjcif;jzpfygonf/
kyw
f ak wmf OmPftjrifu
h dk uGi;f qif; jrefrm&mZ0ifopfEiS hf rSeef ef;&mZ0ifwYdk
wGif (**H)awmifpD qkdMu\/ rkHa&G;q&mawmfu tawmif(80)jzpfaMumif;ukd
&maZm0g'usrf; ]arwm,sqif;wk? a&T&yfajymifajymif? tawmif&Spfq,f?
BuD;us,f pGifhpGifh? vTm;vTm;jrifhukd? zdkusifxkd;? &aohNrdKUtm;vkH;? ,lkokH;Muojzifh
qkH;bl; onfb0}[k pmayawGU&Sd&ygonff/ okdY&mwGif &ckdifpmt&Sd awGU&aom
(8)awmif onf obm0,kwd om"u&Sdonf[k ,kHMunf &if;&Sdonfhtwkdif;
aqmif;yg;wGif vnf; 'Gg&m0wDarw,s a&Tqif;wkawmfudk (8)awmif [lyif
qufvufa&;xkd; vkdufygonf/

kyfwkawmf oDwif;okH;cJh&mt&yf
kyw
f ak wmf oDwif;ok;H wnf&cdS &hJ mt&yfudk t&Siaf umovu okjYd yqkyd g
onf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

58

]av;rsufESm trnfwGifonfh ukef;awmfonf a&Tqif;wk&yfawmfrl udef;


0yf&mukef;awmf[k okawoDrsm;u cefYrSef;qkdMuygonf/ ,ckawGUjrif&onfhusKH;
rSm okynme*&qdEr if;\ trwfwYdk wl;cJo
h nfh usK;H [kq\
dk / if;usK;H rSm acwfum
v Mumjrifch NhJ yjD zpf wdraf umaum tdrrf sm;aqmufvyk x
f m;Muonf/ if;ae&mukd
usKH;xJ&yf[l tpOftquf ac:wGifvmcJh&m ,ckwkdifwGifvsuf&Sd\/ aemifwGif
rGef-&ckdif r[mrdwftjzpf av;rsufESmapwDawmfwnfcJh&mrS av;rsufESmukef;[k
vnf; wGifjyef\/ av;rsufESm apwDorkdif;wGif tus,fIyg}/
[l t&Sifaumov(*a0oD)u xkdav;rsufESmukef;ukdyif arw,s
qif;wkawmfwnf&SdcJh&m[k qkdkvkdjcif;jzpfonf[k em;vnf&ygonf/ orkdif;
taxmuftxm;&SdvmNyD jzpfojzifh rSefuefzG,f&Sdygonf/ qif;wkawmf
taMumif; ukd ,cifu 0k;d w0g; xifrw
S cf &hJ \/ ,cktcg taxmufjyKz,
G &f mrsm;
&Sdvmojzifh if;a&Tqif;wkawmfukd &ckdif 'Gg&m0wDwGif wpfcsdefu &SdcJhzl;onfukd
t[kwt
f [wf ,kMH unfEidk af wmh\/ wnf&cdS &hJ mumvonf r[mou&mZf 123ck(bDpD-568)ckrS oa&acw&m okrE&Drif;NzdK<uif;ou&mZf(15) okdYr[kwf
(16)ckESpf? at'D 93-94 txdjzpfaMumif; awGU&Sd&ygonf/ ESpftm;jzifhqkdvQif
,ck 1998-ckrS jyefvnfa&wGuaf omf (663)ESpu
f mvtxd 'Gg&m0wDwiG f oDwif;
okH; udef;0yfpHy,fawmfrlcJhaMumif;od&Sd&\/ xkdbk&m;&Sif ysufpD;aysmufuG,f (y&d
edAmefpH0if)cJh onfrSmum; ESpfaygif; (1900)ausmf&SdcJhavNyD/

ed*kH;pum;
arw,s qif;wkawmforkdif;onf pEmol&d,rif;jrwf vufxuf r[m
ou&mZf123? (bDp-D 568)wGif bk&m;&Sif ud,
k af wmfwidk f Bu;D MuyfoeG ;f vkyaf y;cJah om
r[mrkeo
d rkid ;f ESiv
hf nf; wpfuiG ;f wnf; qufvsu&f adS y\/ xkaYd Mumifh bk&m;orkid ;f
ESpfckonf wpfckukdwpfcku tjyeftvSeftm;jzifh taxmuftxm;jyKvsuf &Sdae
ay\/ ykd ckdifrmvm\/
xkdYaMumifh &ckdifwkdY\ Ak'bmomukd;uG,f ,Ofaus;rI? bk&m;&yfawmfrloGef;
vkyo
f nfh 0ef;wOf;ynm&yfwo
Ydk nf bk&m;&Siv
f ufxufawmftcguyif pwifjzpf
ay:cJo
h nfqjdk cif;ukd jiif;y,f&ef taMumif;tm;enf;cJah vNyjD zpfaMumif; odjrifMuay
&mownf;/

eExeG ;f
&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

59

usrf;uk;d
1/
2/
3/
4/
5/

uGif;qif;jrefrm&mZ0ifopf? yxrwGJ
rSefeef;&mZ0ifopf? yxrtkyf
&ckdif&mZ0ifopf? yxrtkyf? &rf;NAJawmifausmif;
a&TtHawmfapwDorkdif;ESifh oHwGJNrdKU&Sd apwDykxkd;awmfrsm;orkdif; ?
t&Siaf umov(*a0oD)
ou&mZfpOf okH;rsKd;,SOf &ckdif&mZ0ifcsKyf? eEmxGef;-vufa&;rl/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

60

&ckid ef mr bGUJ rnfvS


*edefY &ckdifa'opmyDavmurSm &ckdifemar taMumif;eefY emarxnfhenf;
rsm;uk d &cd k i f ? pk d i f ; wif ? &r m paom r* Z if ; wd r S m q&mh q &mwd
a0zefaqG;aEG;wifjyvm pGmwdukd wGd&a&/
tyD;jrif tyifod? toGD;jrif toGifodqkda& &Sdpum;twkdif; ]emarjrif
vlrsK;d od}tpDtpOfjzihf vlrsK;d wpfrsK;d \ oauFwtjzpf emarukMd um;vku
d af u &ckid v
f Ydk
odatmif OD;wnftmkHjyKvmuwfpGmwd wGd&a&/
wcsKUd u aA'ifynmt&? wcsKUd u aqGrsK;d pkid q
f uft&? wcsKUd u tjrpf tyif
tnGefY ykHpH? wcsKdUu vSvSyy? wcsKdUu csjcLojcL (uwfoD;uwfowf)pa& pepf
wdudk BuKd uaf w ykid yf pHk yH rm taxmuftxm;rsm;pGmESifh wifjyvmuwfaw/ pGmwd
vJw&dG a&/
rMumodcif &mpkr[kwfoda& q,fpk-3?4?5 pkavmuftcsdefu ]ckdif}wyfvkdY
ok;H pGcJ a& "avhwpfcu
k v
dk nf; wG&d jyefa&/ a,musmf ;\emartprSm ]ckid }f wyfv/Ydk
ckdifomxGef;ausmf? ckdifrdk;ausmfodef;? ckdif&mZm? ckdifrkd;vif;? ckdifausmfpdefxGef;?
,if;enf;wl rde;f r\ emartqk;H rSm ]ckid }f wyfv/Ydk apmjrwfcidk ?f oEmckid ?f oZifcidk f
vkdY]ckdiftpa,musfm;? ckdiftqkH; rdef;r}vkdY oauFw jyKvmuwfaw/ tiftm;pkwd
uvnf; wGdvm&a&/ ,if;pepfavh *edefYxd twkdif;twm wpfckavmuf&m
atmifjrifNyD; wpfvlrsKd;vkH; vufcHvma&tqifhokdY *edefYxda&mufpGm rwGD&od/
a'udpE iS yhf wfoufvYdk ay:vpD pm&D;q&mwpfa,mufu pme,fZif;wpfcrk mS
]ccs;D atmif? csv;l atmif? cspm&T;D } emarrsm;ukd wifjyzl;pGmukd rSwrf ?d zwfrv
d u
dk ,
f if/h
,if;pepfum; &ckdifwkdY\aumif;aom vuPmjy emarxnfhenf; oauFwukd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

61

*krxl? ta&;rpkduf cvkdY&m/ emarxnfhenf;rsm;pGmxJu om;NrD;rwifvkdY ? jypfrI


wpfckck? ti,fuyif xl;cRef vkdY xnfha& csjcLojcL emarxnfh pepfavh &ckdifrSm
[doad & um;qkad & todwpfc&k m 0ifczkq
Yd adk u ,if;udpu
dk ajymp&mvkzd rYdk [kw/f
Zmenf; ZmudpE iS yhf if xnfx
h nfh &ckid ef marrsm;onf ok;H vk;H om txnfrh sm;
jcif;? okH;vkH;xufausmfvGefvnf; xnfhjcif;? wpfvkH;pDwpfvkH;pDwGif t"dym,f
wpfrsK;d pD yg0ifjcif;? emarpkaygif;t"dym ,fonfvnf; tqifajyvku
d af vsmnDpmG
[djcif;? wnfNidrf&ifhusufaom t"dym,f&Sdjcif;rsm;yg[d&m t"dym,f &ifhusuf
jynfhpkH tem*wfukd arQmfrSef;NyD; emart&Snf xnfhjcif;rsm;ukd &ckdifemar[kyif
owfrw
S Mf u&ayrnf/
ae&m pma&;olUdk onf pepftaMumif;ukd rsm;pGmrajymcsi/f ra0zefcsif
odyg/ pma&;olkdU pkaygif;&[dxm;a& &ckdifemarwdukd&m a'o? &yf&Gmtvkduf
emarwdukd xkwfjyvkdY t"dym,farQmfrSef;oufa&mufrIwdukd&m wifjyvm;ygar/
&ckid ef marokawoDUdk twGuf taxmuftuljyKa&qkad uyif pma&;olUdk auseyf
rdyg,if/h
zapmjzL(&ckid b
f &k if)
z=trdtzESpfOD;rS tzukd (zcifukd) udk,fpm;jyKonf/
apm=ykdifqkdifrI/(apmapm? apmapmpD;pD;? apmpD;pGm)
(ok=Yd pk;d )/
jzL=zGD;/ jzLjzLzGD;zGD;/ oefY&Sif;ajymifpif? vSyjcif;/
pkaygif;vku
d af u zcif\ tku
d t
f &mrsm;ukd apm(pk;d )ykid f tkycf sKyEf idk v
f rd rhf nfh
om;vS jzLpif zapmjzLjzpf\/
jrwfomxGe;f (ynm[d)
jrwf=jrifhjcif;? jrwfjcif;? jrifhjrwfjcif;/
om= omvGefaumif;rGefjcif;/
xGe;f =xGe;f um;jcif;/
pkaygif;vku
d af u olrsm;wdxuf jrifjh rwfomvGef xGe;f um;awmufajymifaom
om; &wem jrwfomxGef;yifjzpf\/
ukdif;....vlxkbufukd vSnfhMunfhuwfzkdY/
ay:xGef;atmif(q&mawmf Owr)
ay:=ay:aygufxu
G af y:vmjcif;
xGef;=xGef;awmufjcif;? xGef;um;jcif;/
atmif= atmifjrifjcif;? ausmfMum;jcif;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

62

pkaygif;vkdufau ay:vGifxif&Sm;xGef;awmufatmifjrifvmvdrfhrnfh
ay:xGef;atmif jzpf\/
pma&;olUdk onf 0ufyyk &f mG rS oufBu;D &G,t
f rdk sm;\ emarwdudk pkaygif;rSw,
f l
c&m atmufwGifwifjyvkdufygonf/
yef;&TaD tmif
yef;=yef;yGifh(vSyjcif;? teHYrTD;BudKifjcif;)
&TD=&TDa&mifuJhokdY 0g0if;vif;xdefjcif;/ (,ck a&TowK)
atmif=atmifjrifjcif;/
pkaygif;vkdufau yef;ykdif? &TDykdif vSyatmifjrifvmvDzkdY yef;&TDatmifjzpf\/
&Tv
D pS H
&TD=&TD(acR)&TDuJhokdY vSyjcif;? vif;xdefjcif;? tESpfjynfhjcif;? wefzkd;[djcif;/
vS=vSyjcif;/
pH=atmifjrifjcif;? pHpm;&jcif;/
pkaygif;vkdufau &TDykdifvSyatmifjrifzkdY? pHpm;&zkdY &TDvSpH jzpf\/
OD;omxGe;f
OD;=yxr? tOD;qkH;rGD;aomol/
om=omjcif;? omvGefjcif;? jrifhjrwfjcif;/
xGef;= xGef;um;jcif;? awmufyjcif;/
pkaygif;vkdufau olrsm;xufomNyD; xGef;awmufvmzkdY om;OD;&wem
OD;omxGef; jzpf\/
OD;pdeaf rmifBu;D
OD;=tOD;qk;H rG;D aomol/
pdef=pdefowK? pdef&wem? (wefzkd;BuD;)/
armif=tpfr? nDr\rGD;azmf? armif/
BuD;=tBuD;? tBuD;oef? oefrmBuD;xGm;jcif;/
pkaygif;vkdufau tpfr? nDrkdU cspfzkdYaumif;a& armif? wefzkd;BuD;a&armif
?
oefrm BuD;xGm;a& armif? t&ifqkH;rGD;a& armif OD;pdefarmifBuD;jzpf\/
OD;MumoGif
OD;=tOD;qk;H rG;D ol/
Mum=Mumyef;? MumyGifh/
oGif=Oyrm? toGifwljcif;? ykHpHwljcif;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

63

pkaygif;vku
d af u tOD;qk;H rG;D a& MumyGiyhf idk f vSyrT;D BuKd iaf & OD;MumoGijf zpf\/
pdeEf jk zL
pde=f &wempdef
Ek=EkEn
k n
hH hH
jzL=jzLzG;D oefpY ifjcif;/
pkaygif;vkdufau pdef&wemykdif wefzkd;BuD;rm; zGD;oefYpifa& EknHhacsmarm
vSya& pdefEkjzLjzpf\/
xG;D oQirf
xGD;=txGD;qkH;? touf 40 rS &vmaom om;orD;/
oQif=t&Sif? tdrf&Sif? &wemykdif&Sif/
r=trow0g/
pkaygif;vkdufau txGD;qkH; rGD;zGm;vma& tdrf&Sifraumif; jzpfvmzkdY rdef;r
xGD;oQifr jzpfaw/
xG;D oQijf zL
xG;D =txG;D qk;H /
oQif=t&Sif? ykdif&Sif? &wemykdif&Sif/
jzL=oef&Y iS ;f jzLpif/
pkaygif;vkdufau txGD;qkH;rGD;a& tom;jzLpif oefY&Sif;vSya& tdrf&Sif?
&wemykdifjzpf zkdY xGD;oQifjzLjzpf\/
ESi;f &TjD zL
ESif;= tyfESif;? csrf;tD;jcif;? aqmif;&moDESif;/
&TD=&TD&wem? wefzkd;[da&&TD? tESpf[da&/
jzL= jzLpifvSyjcif;/
pkaygif;vkdufau aqmif;&moDrSm usa&mufaw ESif;[dykdif tdD;csrf;a&?
&TDykdifwefzkd; [da&? jzLpifvSya& orD;? ESif;&TDjzLjzpf\/
xGe;f ompdef
xGef;=xGef;xGef;um;um;? xGef;ayguf awmufxGef;/
om=omvGef? omom,m,m/
pdef=pdef&wem? wefzkd;BuD;/
pkaygif;au olrsm;xuf xGef;um;omvGef pdef&wemykdif wefzkd;BuD;
jzLpifa&om; xGef;ompdef/
eDpjH zL

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

64

eD=eD? xGufeD? eDeD&J&J? eDrif;BuD;/


pH=pHpm;jcif;/
jzL=jzLzG;D vSyjcif;/
pkaygif;au eDrif;Bu;D ykid f yljyif;wefc;dk xufjrufNy;D pnf;pdrrf sK;d pku
H dk cHpm;&zkYd
om;vS jzLpif eDpHjzLjzpf\/ (eDrif;BuD;\ tEG,f? ol&d,0Ho)
pm&Snv
f wfar aMumufvYdk wefu
Y wfzYdk eef&Y m? aemuftaMumif;qkaH uavh
wifjyyg zkdYod? &ckdifemar okawoDkdU BudK;pm;EkdifuwfygpD/

r[mjr0g

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

65

ajrmufOD;NrdKUjywkdufrS
xl;qef;aomausmufpmwpfcsyf
ajrmufO;D NrKd UpGm a&S;acwfu &ckid rf if;kUd aemufq;Hk xD;eef; pku
d cf a& NrKd Uawmf
a[mif; wpfNrKd Ujzpfyga&/ ajrmufO;D NrKd UpGm &ckid b
f &k ifUdk \ a&S;a[mif;NrKd Uawmf?ae&m
a[mif;wpfckjzpfvkdY a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuyif &ckdifkdU\ a&S;usa& Adokumynm?
ausmufqpfyk v
f ;Hk <uynmwd udk bk&m;ykx;dk apwDrsm; ae&mtESUH rSm awGU[d&yga&/
,if;twGufeefY jrefrmEkdifiHt&yf&yfu pmayeefY orkdif;okawoDBuD;wd? EkdifiH&yf
jcm;u pmayorkdif;okawoDBuD;wd? jrefrmEkdifiH wpf0Srf;u wuokdvfbGJUtwGuf
pmwrf;jyKpzk Ydk vmuwfaw ausmif;ol? ausmif;om;wd eefY 0ifxu
G rf pJ[v
d yS ga&/
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmf tpkd;&uavh ,Ofaus;rI0efBuD;Xme vuf
atmufrSm a&S;a[mif;okawoeXmecGJ jywkdufwpfckukd ajrmufOD;NrdKUrSm zGifhvSpf
xm;[dyga&/
,if;a&S;acwfa[mif; okawoejywku
d x
f rJ mS "n0wDacwf? a0omvDacwf?
av;NrdKUacwfkdUu Ak'qif;wkawmfwdeefY ausmufqpfvuf&m? ausmufpmwd
trsm;Bu;D [dyga&/ Ak'q
if;wkyaHk wmf? bk&ifrif;jrwfUdk \ bdou
d o
f eG ;f ykaH wmfwrd mS
aMu;oGe;f ynm? yef;awmh? yef;warmhynm tpcyford ;f aom ausmufqpfvuf&m
wdeefY aumif;aumif; BuD; vuf&majymifajrmufvSyga&/
xkdausmufqpfvuf&m ausmufpmwdxJu t*k uRefawmfwifjycsifa&
ausmufpmwpfcsyu
f taemfrmbk&m;rSm wG[
d ad &vkYd trnfwyfy;D xm;a& ausmuf
pmwpfcsyjf zpfyga&/ tjcm;trSwt
f om;yg[da& xl;qef;aom ausmufpmwdavh
trsm;Bu;D [dygoda&/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

66

uReaf wmf owdjyKNy;D au Munfah &cg ,if;ausmufpmrSm xl;qef;a& trSwf


tom;aoQwpfckygpGmudk wGd[dyga&/ ausmufpm ykHyef;o@mefuawmhcg
jrif;acgif;vkdvkd? bmvkdvkdjzpfyga&/ obm0ausmufwkH;wpfwkH;ukd &Smyem
ynm[dBuD; wpfa,muf a,mufu &D;xm;ca& ausmufpmwpfcsyfvkdYavh
xifjrif,q
l rdyga&/
ZmjzpfvYdk xifjrif,q
l rda&vJqadk u ,if;ausmufpmrSm xdyyf idk ;f u wG&d a&
taygufaoQwpfaygufu pm\t"dym ,feefY wGv
J zYdk wfrS ykv
d Ydk t"dym ,fay:pGmudk
wGd[d&yga&/ xyfqkH;u&D;xm;a& pmvkH;uawmhcg ysufcsifcsifjzpfedefvkdY aumif;
aumif;BuD;xifxif &Sm;&Sm;zwfvkdY r&yg,m/
a,auavhaomh uReaf wmfBuKd ;pm;vdYk zwfMunfah &cg Zmykid t
f "dym ,fxu
G f
awvJ qkdau xdyfqkH;pmvkH;]armif}ukd ]armif}vkdY t"dym,faumuf,lvkdufaw/
]armifayguf usKid ;f}vkYd t"dym ,f&jyefa&/ wu,fv&Ydk m xdyq
f ;Hk upmvk;H ukd ]awmif}
vkYd t"dym ,faumuf,v
l u
dk af u ]awmifayguf}vkaYd vh t"dym ,faumuf,El idk jf yef
a&/ ausmufpm&D;xm;a& ausmufw;Hk ykyH ef;ukd yef;csD aI xmifw
h pfeed &f mu ok;H oyf
Munfhvkdufjyefau jrif;tacgif;eefYavh wleDa&twGufeefY a'ausmufpma&
aumif;aumif;xl;qef;a& ausmufpmwpfcsyfygum;vkdY oabmaygufrdyga&/
ajrmufO;D NrKd Ujywku
d u
f dk A[kow
k tjzpf avhvmzkv
Yd m;a&cg xl;qef;a& trSwf
tom;yg pmyef;csDausmufpmwpfcsyfjzpfvkdY uRefawmff wul;wuul;,lyem
Munhrf yd ga&/ ausmufpmrSm pmaMumif;a& (12)aMumif; yg[dNy;D au ausmufpm\
tvsm;(okdYr[kwf) tjrifhu (1)awmif[dyga&/ teHuawmhcg wpfxGmeefY
vufESpfvkH;[dyga&/ xkxnftxlu (1)xGm[dyga&/ ausmufpm atmufqkH;rSm
awmhcg xl;qef;a&yk'jf zwf? yk'&f yfoauFw trSwt
f om;(3)ck? (L L )yg[dpmG ukad vh
wG&d yga&/ vQKd 0u
S af w oauFwtrSwt
f om;wdeefY &D;xm;pGmukv
d nf; wG&d yga&/
vQKd0Sufaw oauFwtrSwftom;wdeefY &D;xm;pGmausmufpmawmh r[kwfyg/
yd#uwfocFsmenf;eefY &D;xm;a& pmrsK;d vnf; r[kwyf g/ ud,
k f Udk &ckid b
f mompum;
eefY &D;xm;a& ausmufpmwpfcsyf&m jzpfyga&/
ausmufpmu i,fauavh jrefrmbmompum;qkid &f m avhvmp&m tcsuf
wdyga& twGuef efY uReaf wmfoo
d avmuf A[kow
k twdt
k xGmaoQwu
d dk pmayukd
avhvm vku
d af pma& vli,f pmzwfy&dowfUdk a0zefpOf;pm;Ekid &f ef avhvmwifjy&
jcif;&mjzpfyga&/
ausmufpmyg&Sdaom jrefrma0g[m&rsm;
rawGpD =
rawGU&ap

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

67

usHEAf = uREkfyf
tukd0f= tpfukd
t0DZdyg =t0Dpdi&J
o&if = oQifbk&if
[d = &Sd
pmESifhwGJxm;a& trSwftom;pm
a? ? mif =
armifaygufusKid ;f /
L L / =om"k-? om"k-? om"k-/
pmESifhwGJvkdY t"dym,fxGufatmif&D;xm;a&
txufatmufpmaMumif;? pmvkH; qifhrsm;$
i&Jopfiw
k f =
i&Jopfiw
k f
owku
d f=
opmwku
d u
f
tudOaf v =
tpfuv
dk nf;
aom =
pDaom
oHajymif;jyoauFw
csKdU,Gif;csuf(atmufjrpf? 0payguf)
rawGpD
=
rawGUpD
tukOd af v =
tpfuv
dk nf;
uReaf wmfvnf; ausmufpmudk aumif;aumif;zwfwwfaw vlwpfa,muf
r[kwfyg/ rdrdavhvmod[dxm;a& pmayA[kokwwdeefY aygif;pyfyem zwfMunhf
a&cg wcsKdUpmaMumif;wdukd t"dym,fay:atmif zwfEkdifauavh wcsKdUa0g[m&
pmvkH;? pum;vkH; wdudk t"dym,fay:atmif rzwfEkdifyg/
,auavh pd w f 0 if p m;zk d Y a umif ; a& ausmuf p mwpf c syf j zpf N yD ; au
pmaMumif;a& (12)aMumif;&myg[da& ausmufpmwpfcsyjf zpfvYdk pmzwfy&dowfUdk
rQ0cD pH m;MunhEf idk yf g&ef rdrad vhvmod[o
d avmufudk A[kow
k Iaxmifh wpfeed &f mu
&D;om;wifjyjcif;&m jzpfyga&/ uRefawmfavhvmwifjycsufwdpGm tjcm;ausmuf
pmynm&SifkdU wifjypGmeefY wlcsifrS wlEkdifyg vdrfhar/ wu,fvkdY vkdtyfcsufwd[d
cauavh ynmrjynfpkHa& uRefawmfykdif vli,faoQ wpfa,mufukd cGifhvTwfEkdif
uwfygvdrfharvkdYavh ,kHMunfrdyga&/
ausmufpmrSm &D;xm;a& wcsKUd a0g[m&pum;vk;H wdu uReaf wmfUdk t*kjrefrm
pm &D;a&cg xk;H edeu
f wfaw a0g[m&wcsKUd jzpfawtwGuef efY ajrmufO;D acwfuyif
pNyD;au &ckdif-Arm a0g[m&rsm;a&maESma& pmyDt&D;tom; xGef;um;edefAsmvkdY

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

68

avhvmod[dEkdifyga&/ ,if;twGufeefY pmzwfolkdU em;vnfod[dEkdif&ef


ausmuf p m rS m wG d [ d & a& jref r ma0g[m& pum;vk H ; rsm;uk d
xkwfEkwfwifjyxm;yga&/
aemufwpfck pdwf0ifpm;zkdYaumif;pGmu pmeefYwGJxm;a& obm0trSwf
tom;wpfck jzpfyga&/ pmeefw
Y v
JG Ydk zwfvu
dk af wcg armifaygufusKid ;f (okrYkd [kw)f
awmifaygufvYdk t"dym ,fay:a&twGuef efY ayguaH c: yk*jH ynfu armifaygufusKid ;f
&mZ0ifeefY Ak'0 if awmxGucf ef;ukd okyaf y:atmif &D;rSwx
f m;ca&pmvkYd cefrY eS ;f
Ekid yf ga&/ wpfzufu Munfv
h u
dk af u a*gwrAk'b
&k m;&Sif aovm*D&ad c: ausmuf
awmfawmifukd <ua&mufvma&taMumif;udk &nfTef;yem&D;xm;ca& txdrf;
trSwfausmufpmjzpfawvkdYvnf; t"dym,f rSwf,lEkdifygoda&/
Ak'0 ifawmxGucf ef; txdrf ;f trSwjf zpfaw taemfrmbk&m;wnfa&umvu
jrif;OD; acgif;eefw
Y al * obm0ausmufw;Hk rSm &D;xm;pGmuyif ausmufpmukd ykNd y;D au
t"dym ,f ay:vGipf yD ga&/ ausmufpm&D;xk;d ca& ynm&Si\
f Z0eOmPf? [moOmPf
aumif;pGmukdavh cefYrSef;Ekdifyga&/ ausmufpm&D;xkd;ca& yk*dKvfum; omref
yk*Kd vrf [kwaf Mumif;vnf; cefrY eS ;f Ekid yf ga&/ ]i,f&mi,fa& pmaoQrsK;d }vkYd wifpm;
avmufaw ausmufpmwpfcsyfvkdY avhcH,lrd yga&/ ausmufpm\atmufqkH;rSm
yk'fjzwf? yk'f&yf oauFw oabm&D;xm;a& trSwftom; okH;ck( L L /)uvnf;
ausmufpmudk ykdNyD;au av;eufpDjyefa&/ ,if;trSwf tom;okH;ckukd uRefawmf
uawmhcg ]om"k-om"k om"k}vkdY &D;rSwfxm;pGmvkdY xifyga&/ ,if;twGufeefY
]om"k om"k om"k}vkdY t"dym,f zGifhqkdvkdufyga&/
aemufwpfck pdw0f ifpm;zkaYd umif;pGmu tu&mpmvk;H eefY wGNJ y;D au &D;xm;a&
pmaMumif;wd jzpfyga&/ txufu pmaMumif;rSm &Dj;xm;a& pum;vk;H eefY atmufu
pmaMumif;rSm &D;xm;a&a0g[m& pum;vk;H wdu wpfv;Hk eefY wpfv;Hk tu&mpmvk;H
tvkduf? pum;vkH;tvkduf owfykHowfTef;csif; qufpyfedefa&twGufeefY
xl;jcm;av;eufaw t"dym,fukd azmfaqmifaMumif; wdG&yga&/
tjcm;odrSwfp&maumif;a& tcsufwpfcku ao;ao;wif? atmufjrpf?
0paygufUdk ukd rwG[
d &d jcif;jzpfyga&/ ,if;acwf ,if;tcgu pmyDta&;tom;wdrmS
ao;ao;wif? atmufjrpf? 0paygufkdU okH;EIef;yem &D;om;rIr[dodaMumif;
avhvmod[Ed idk yf ga&/
aemufwpfcu
k a'ausmufpma& t*kacwf ppfw&k if upyfawcg tok;H jyK
a& jrif;kyfaoQykdifvnf; jzpfedefyga&/ ,if;twGufeefY pmyDukd avhvmvkdufpm;
uwfaw tem*wfvli,f pmayynm&SifwdtwGuf tao;tzGJaoQwpfckvkdY

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

69

r,lqrdzkdY ta&;BuD;yga&/ wpfcgwpfcg ao;i,fa&taMumif;t&maoQwdavh


ta&;BuD ; a&tcef ; u@wpf c k t jzpf yg0if e d e f w wf a wqk d p G m ud k
uRef a wmf h t aejzif h
pmayta&;tom;
I a xmif h w pf a e&mrS
tBuHjyKwifjytyfygonf/

jrwfapmrGe(f ynma&;)

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

70

&ckid xf ;Hk "avh

uif;yGe;f

vlrsKd;wpfrsKd;\ xkH;"avhqkda& oabmvuPmpGm vlrsKd;BuD;a&jzpfpD?


i,fa& jzpfap y"mer[kwf? vlrsKd;wkdif; vlrsKd;wkdif;rSmyif [duwfpNrJygAsm,f/
,if ; oabm vu P ma& xk d v l r sKd ; k d U \ twG i f ; pd w f o @mef r S m
udef;0yfcHpm;csufeefY ,kHMunfcsuf wpfckygAsm,f/ [kd; &SD;ya0oPDuyif
qif ; ouf v ma& jrwf E k d ; rI ? wG , f w mrI ? ,k H M unf r I w d j zpf a wtwG u f e ef Y
Zm,k H M unf r I r sKd ; rqk d zk H ; vT r f ; vma&jzpf p D ? twG i f ; pd w f o@mef r S m
pGJvrf;BuD;xGm;edefpGmukd rz,f&Sm;Ekdifyg/
a,ZkeefY a'edefvuf[d,kHMunfcsuftjzpf vufusefwqdwfau [doda&
qkdpGmukd jynfol&cdkifkdUukd wifjycsifyga&/ vlrsKd;&D;trsKd;rsKd;? xkH;"avhtrsKd;rsKd;
[duwfpGmteuf oJwpfyGifh? tkwfwpfcskyftjzpfeefY rD;zGm;puyif oDatmifxd
tok;H jyK&a& t,ltqaoQwx
d ed ;f odr;f oifh rodr;f oifh qkpd mG ukd aqG;aEG;ygar/
&ckid w
f rd mS uif;yGe;f qkad & pum;wpfv;Hk a& tvGet
f a&;Bu;D yem a'edex
Yf d tok;H jyK
Asm,f [duwfygoda&/uif;yGe;f qkad &pum;rSm uif; yGe;f oD;trSnu
hf dk jzKwyf eme,f
NyD; eEGif;rIefYqDa&myem jyKvkyfxm;aomt&myif jzpfyga&/
,if;jyKvyk x
f m;aom uif;yGe;f ukd uif;yGe;f oifah om vlwt
d m;vk;H ukid &f yga&/
,if;ukid rf ukid af u uif;yGe;f oifyh ga&/ uif;yGe;f oifah &qkad u tem[dau abmif;
oefvkdY&rf;yga&/ a&m*gukd wkd;yGm;pDyem oDatmifxdjzpfpGmwdukd tuRefvufwGd
jrifz;l yg,if/h ,if;uifyeG ;f oD;ukd ,aeYxd a*gif;qD;pGm wd[yd goda&/ ,if;uif;yGe;f
oD;eefY qD;a& a*gif;rSm cs;D pifNy;D qHyifxu
G jf cif; qHyifaumif;jcif;wdudk jzpfpaD &vkYd
uif;yGef;oD;ukd ,aeY xd tokH;jyKvsuf [duwfygoda&/
,if;uif;yGef;eefY ywfoufvkdY uif;yGef;ukdifjcif;? uif;yGef;uD;jcif;? uif;yGef;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

71

oifjh cif;? uif;yGe;f wyfjcif;? uif;yGe;f Nz;D jcif; pa& a0g[m& woDwoef;Bu;D jzpfay:
vmyga&/ uif;yGe;f oifah & rD;zGm;tdrrf mS uif;yGe;f ukid jf cif;ukd jyKNy;D uif;yGe;f yD;jcif;
qkpd mG rSm taoQwu
d dk emaryD;jcif;? tvSL'gejyKjcif;wdudk qkv
d ydk ga&/ uif;yGe;f oifh
a&qkdpGmu rD;eDtdrf? tokbtdrf pa&tdrfwdukd 0ifcpGmwdukd ajymyga&/ if;a&
tvGefeufIdif;NyD; vD;eufygoda&/
uif;yGef;eefYywfoufvkdY tjynfhtpkHajym&arqkdau rD;eDtdrf0ifauavh
uif;yGe;f oifah &/ tokbtdru
f dk 0ifauavh uifyeG ;f oifah &/ &Gmol&mG om;ukd tod
ryD;bJ? oabmwl nDcsurf &bJ orufwufom &GmwGi;f xJ0ifvmvQif if;&Gma&
uif;yGef;oifha&vkdY qkdyga&/
tjcm;&GmrS udk,f0efeefYygvma& rdef;raoQ wpfa,muf&GmwGif; ewfjyif
rxGub
f J rD;zGm;ygu if;&Gma& uif;yGe;f oifyh ga&/ tokbvku
d yf u
Ydk wfaw vlwD
wpfa,mufa,muf ocsK i;f rStjyef tokbtdrrf 0ifbJ wpftrd t
f rd f t0ifc&H vQif
t0ifct
H rd rf mS uif;yGe;f oifyh ga&/viforD ed ;f r? rde;f roDa,musmf ; wpfvrjynfrh csi;f
vltrd u
f rdk 0if&/0ifvQiu
f if;yGe;f oifyh ga&/
tysKad bmf0ifp rde;f raoQwpfa,mufa,muf\ &moDo;DG xdru
f secf &H vQiaf vh
uif;yGef;oifhyga&vwf/ rdef;r a,mufsm;orD;&Jpm;? tpkHvkduf taysmfMuL;
azmufjyefcH& yguavh uif;yGef;oifhyga&/ y&dwfemcyD;&yga&/ oBuFeftwm
wufeed o
Yf aD u oDa&oabm ede&f mr&Tb
d J if;wnfw
h nfh azmufcs&yga&/ rcsau
xdcu
dk w
f wfyga&vwf/ (0g) uif;yGe;f oihaf &vkYd qk&d ygzk/Yd ,ckacwfrmS if;atmuf
wnfw
h nfNh ru
D dk wl;yem,lAsm,focsK i;f rSm jrK yu
f wfaw/ jrifyg,if/h &Sq
d ifah emuf
qif h o D a u aemuf o D & vl u k d t,if x k w f ? &S d o D a &vl uk d aemuf x k w f N yD ;
oN*K[f&yga& vwf/ ,if;ykdif rvkyfygau? uif;yGef;oifhygvDzd/ uif;yGef;
oihfjcif;\tajzrSm y&dwfur0g&GwfzwfvQif aumif;yga&vwf/
if;wdudk &nf&,
G v
f Ydk uif;yGe;f [dau r*Fvm[da&? uif;yGe;f oifah u r*Fvm
r[d? 'kua&mufar/ ,if;,Sifhukd &nf&G,fyem ]uif;yGef;oifh} vkdY aq;&D;jcif;a&
t&D;BuD;aq;&D; jcif;yifjzpfyga&/
a,ZkeefY oQijf yKjcif;? r*Fvmaqmifjcif;wdrmS oQijf yKczH v
Ydk ?l r*FvmaqmifzYdk
vlkdUukd uif;yGef;roifhatmif uif;yGef;yD;&uwfaw qkdyga&/ uif;yGef;yD;jcif;
r*Fvma& aysm&f iT rf ?I touf&n
S rf ?I temuif;rI[ad &vkYd edrw
d af umufAsm,f tcrf;
tem;eefY yD;uwfygoda&/
vlwpfa,muf vuG,ef ed Yf pDvQio
f cD si;f jrKy&f yga&/ rjrK yo
f q
d adk u ocsK i;f rSm
xkwf xm;&ar/ if;ukrd vkyu
f &Gmuif;yGe;f oifyh ga&? t&D;Bu;D qk;H wpfcu
k Zmede&f m?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

72

Zma'orSm oDoD Ak'[l;edefYrjrKyfaumif;vkdY &Sdtcgu &mZynwfvkdYqkd,ifh/


*ktcg xkH;a[mif;wkdif;jynf&ufvkdY tqkd[duwfyga&/ Zmwform;rsm;
tMuif&GmwGif Zmwfuarqkdau &GmoQifrewfyifukd a&TcsvkdY uwuf&yga&/
yo a&vkdYqkdyga&/ if;&Gm Zmwfedefwkef; Zmwform;wpfa,mufoDau
uif;yGef;oifh yga&/ wNcdrfhtikdujyc&oda&/
Zmwform;xJu wpfa,mufa,muf taoQr;DG jyefauavh uif;yGe;f oifyh ga&
vwf/ tNzu
D tydw
k Ncrd u
hf jyc&ygzd/Yk &Depfov
D Qif &GmwGi;f roGi;f &? if;acsmif;rSmyif
oloaD &acsmif;u zvm;eef&Y u
D dk ,lyem txufuydk pf &Dus&mede&f mrSm jrK y&f yg
a&vwf/ ,if;ykdif rvkyfau uif;yGef;oifhyga&vwf/
rk;d BuKd ;ypfoaD uavh oDa&ede&f m rwfwwfwiG ;f wlNy;D jrK y&f yga&vwf/ rjrK yf
au uif;yGef;oifha&vkdY qkdyga&/ tysKdraoQoDvQif eysKd;yift&if;eefY t&Sd&Sdwkdif;
&yga&/ vlysKdaoQoDvQif nrif;acswpfkyf xnfh&yga&vwf/
bkef;BuD;ysHrSm bkef;BuD;u i,fjzLqkdau? udE&mkyfu [efqGJvsuf avmif
wkdufrSm qGJxm;&yga&/ awmxGufysHvQif xnfhp&mrvkdqkd\/ ,if;,Sifhtm;vkH;
rvkyfau uif;yGef; oifha&/ vkyfvQif r*Fvm[dyga&vwf/

ukd;uG,fjcif;
&ckid f Udk wdrmS ud;k uG,pf mG a& urmOD;orkid ;f t&? urmv
h o
l m;rsm;kUd ykid f orkid ;f
wifacwf aemufykdif;rSm ewfukd;uG,frI pwifcuwfa&? &ckdifkdUrSm tdrfwGif;ewf?
kd;&mewfvkdY qkd&ygzkdY/ pkef;rwdukd ukd;uG,fuwfaw? >ywfxuftdrfOD;ab;rSm
0g;usOaf wmufEpS v
f ;Hk eefY yef;ndKeG Yf pku
d yf emxm;&yga&/ wpfEpS v
f Qif wpfBurd u
f s
rkecYf sKcd su&f a&/
&GmoQirf ? &Gmwkid ;f &Gmwkid ;f rSm &GmOD;ujzpfpD &Gmab;ujzpfpD aumif;jrwfoefpY if
aom t&yfwpfcck rk mS jzpfpD cufvuf0q
D maom anmifyifjzpfp?D vSy usuo
f a&
[da& opfyifwpfyifukd xm;yem ukd;uG,fuwfyga&/
&GmoQirf rSm if;&Gmukd ab;Oy'frjzpf&atmif wm;qD;apmifah &Smufyga&vwf/
tpdr;f o&J?rdpm pke;f wku
d ?f zkww
f u
dk w
f u
d dk umuG,af pmifah &Smufy;D yga&vkYd qkyd ga&/
wpfESpfwpfcg &GmoQifrukd yojcif;qkda& aysmfyGJqufjcif;? ewf0ifrwdeefY
NzDazsmfjcif;ukd jyKuwf&yga&/ &yf&GmrSm raumif;qkd;0g; wpfckckjzpfedefa&qkdau
&GmoQifrukd awmif;yefyem tcsKdUquf&yga&/ NydKifavmif;Ekdif&ef ? Zmwfu&ef
jzpfvma&tcg &GmoQirf ukd aysmyf q
JG ufNy;D aumif;ygpD? Ekid yf gpDvYdk qkawmif;&Scd ;dk &yg
a&vwf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQiaf Z,spu

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

73

yef;ajrmif;wpfciG f

orkid ;f 0if

yef ; ajrmif ; &G m onf rif ; jym;Nrd K UES i f h rk d i f ( 20)cef Y a 0;uG m NyD ;
rif;jym;NrdKUajrmufbuf cyf,Gef;,Gef;usaoma'o wnf&Sday\/
]yef;ajrmif;}[laom a0g[m&onf ]yef;ykacsmif;}rS qif;oufvmcJhonf/
yef;ykacsmif;rSm ,cktcg yef;ajrmif;&Gm\tv,fwiG f wnf&adS eaom acsmif;i,f
wpfckjzpfayonf/ acsmif;i,frSm ajrmufbufokdYwpfaMumif;? awmifbufokdY
wpfoG,f xkd;wufoGm;NyD; tOee'D(av;NrdKUjrpf)ESifh qufEG,faeavonf/
acsmif; a&S;,cif &ckdifbk&ifrsm;vufxufu yef;ykvkyfief;rsm;ukd
vkyu
f idk af pcJNh y;D acsmif;eHab;t&yfyif yef;ykynm&Sirf sm; aexkid cf MhJ uavonf/
,if;ukd taMumif; jyK ]yef;ykacsmif;}[k ac:wGifcJh&acsonf/
,if;rSwpfzef yef;ykacsmif;rSonf yef;ykaH csmif;okv
Yd nf;aumif;? yef;ykaH csmif;rS
wdrf aumvmcJNh y;D acsmif;rS ajrmif;tqifo
h Ydk wjznf;jznf;usO;f usO;f vmav&m
,cktcg yef;ajrmif;[k ac:wGifcJh&acsonf/
t&Sipf uEd ? t&Si0f go0a&; ]rif;jym;wpfciG f used ;f awmf&iS }f pmrsuEf mS 43?
44 wGif yef;ajrmif;\trnf ac:wGifcJh&ykHukd okdYzGifhqkdxm;ayonf/
a&S;u ajrmif;acsmif;ESpfck? ESpf>rm pD;oGm;vsuf&SdcJhonf/ av;NrdKUjrpfrS
jzmxGuv
f mcJh aom acsmif;yifjzpfavonf/ acsmif;urf;yg;wGif opfcyG ef;rsm;jzifh
yGifhvef;aeonfukdpGJ ]yef;ajrmif;} [k trnfwGifvmcJh&onf/
yef;ajrmif;aoQrSm a&S;u yef;ajrmif;BuD;t0xd av;NrdKUjrpfokdY vSnfhywf
pD;oGm;avonf/ xkaYd Mumif]h ywfajrmif;}[kac:&mrS ,ck ]yef;ajrmif;}[k trnfwiG f
vmonf[k qkd\/
okaYd omfvnf; rnfoyYkd ifqadk pumrl yef;ajrmif;&Gmonf av;NrKd Ujrpf\ urf;ezl;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

74

wGif wnf&NdS y;D av;NrKd Uacwf\ a&S;a[mif;NrKd Uawmfjzpfco


hJ nfh ae&O&mNrKd Ua[mif;\
ajrmufbufykdif;wGif wnf&Sdonf/
xkt
d csed u
f bk&ifafh ejynfawmfEiS hf oufqikd o
f nfh NrKd UjypDru
H ed ;f rsm;? bmom
a&;? omoema&;ESihf oufqidk o
f nfh pDru
H ed ;f vkyif ef;rsm;ukv
d nf; vkyu
f idk Mf uayvdrfh
rnf/ ,ckum; ESpfy&dapMumjrifhvmcJhNyDjzpfaomfvnf; <uif;usefaeaom orkdif;
tptersm;um; wjznf;jznf;enf;yg;vmacsNyD/
okaYd omfvnf; wcsKUd aom tptersm;ESihf oufqidk af om ky<f uif;rsm;uku
d m;
yef;ajrmif;&Gmyif wpkwa0;wnf; awGUjrifEkdifygao;onf/
,if;odkY awGUjrif&onfrsm;teuf aqmif;yg; &ckdifh,Ofaus;rIESifh
qufEG,faeonfh orkdif;kyf<uif;rsm;\ taMumif;t&mrsm;ukd azmfjyvkdaytHh/

opmwkdifbk&m;
]op m wk d i f ; }trnf [ l a om bk & m;onf yef ; ajrmif ; a'o\ t0if ?
av;NrdKUjrpf\ urf;ezl;wGif wnf&SdNyD; av;NrdKUjrpfa&jyifxuf ay(50)cefY
jrifhrm;ayonf/ NydKif;wkdifawmifwef;rS ikyfvQKd;ay:xGufvmNyD; av;NrdKUjrpfxJokdY
iGm;iGm;pGifhpGifh wpfck wnf;xkd;xGufaeaom ausmuftilwpfckyif/
opmwkid f [lonfxuf trsm;oligu ]ausmufarmf}[k odMuolrsm;ayonf/
trsm;oligrsm;onf yef;ajrmif;&GmokYd avmif;? ore?f bkw?f oabFm ponfrsm;jzifh
vmcJhvQif ta0;uyif xkH;jzLjzLapwDawmfBuD;u c&D;OD;BudKqkdaeayonf/ aEG
&moDwiG f bk&m; yif oGm;a&mufvsuf tyef;ajz tem;,lvsuf &SMd uacsonf/
ppfawGNrdKU&Sd yGdKifhuJhokdYyif avnif;cH&ef aumif;aomt&yfwpfckjzpfayonf/
rk;d &moDa&Bu;D csed w
f iG u
f m; av;NrKd Ujrpftxufyidk ;f csi;f awmifwef;rS wpf[ek f
xk d ; pD ; qif ; vmaom tnma&rS m ,if ; ausmuf t il tuf u s&mrS ]0J }
[lxGufay: vmcJhonf/
]0J}[lonfum; w0l0l w0D;0D; jrnf[nf;NyD; opfazmif? 0g;azmifESifh
avmif;rsm;ukd yif jrK y,
f El idk af vonf/ xkaYd Mumifv
h nf; trsm;u ausmufarmf0rJ mS
aMumufrufz,
G af umif; aMumif;ajymqkad vh&MdS uacsonf/ ,if;f uJo
h Ydk ausmufarmf0J
rSm xl;jcm;wnf&Sdaeaom bk&m; rSmvnf; xl;jcm;vSayonf/
av;NrdKUacwf? ou&mZf 630-634 ckESpfwGif avmif;MuufNrdKUawmf
eef;usm;bk&if Bu;D pk;d pHavonf/ eef;usm;bk&ifBu;D um; rif;usiw
hf &m;q,fyg;ESihf
nDnGwfrIr&Sd? ukokdvf aumif;rIukdvnf;rjyK? wkdif;jynf qdyfcGef? uif;cGef? a&cGef
ponfrsm;ukd rqkid ;f rwGbJ jynforl sm;xHrS tvGet
f uRaH umuf,\
l / wkid ;f oljynf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

75

om;rsm;tm; Smwmaxmufxm;rI r&Sad y/ rdrx


d if&muko
d m aqmif&u
G o
f jl zpfay
onf/
,if;tcsed f raumif;rI tukov
dk u
f dk Buv
H Bdk ujH im;pdw&f adS eMuonfh pdMwESihf
em&' nDaemifEpS Of ;D om;u oufajymif; ud,
k cf mG twwf (Metemp Sychosis)ESifh
ouf&o
dS ufrw
hJ u
Ydk dk jrifEidk pf rG ;f &So
d nfh aq;jrpfuv
dk nf;aumif; ,uoad E[rEe*f g
xmawmfukd vnf;aumif; wyftyf&&Sdolrsm;jzpfMuonf/
xkt
d cg rdrw
d \
Ydk ynmpGr;f &nfEiS hf bk&ifeh ef;wGi;f xJbk&ifh ta,mifaqmif
rdz&k m;tm; umr*kPq
f ufqH yI af yGav\/ raumif;rItukov
dk o
f nf raumif;rI
t&mokYd oGm;bdouJo
h Ydk wpfaeYwiG f ,if;nDaemifEpS Of ;D tm; zrf;rd tusO;f cscHk ;Hk zGUJ
ppfaq;Muavawmh\/
xkn
d aD emifEpS Of ;D tm; tusO;f csxm;apumrl qk;d oGr;f aeaom bk&ifBu;D tzkYd
oufajymif;uk,
d cf mG (Metemp Sychosis) twwfudk oif,&l ef uwdopmxm;
oif,cl &hJ onf/
xkdYaMumihf taigjrpfurf;em;wGif &Sifi,fpdMw? em&'ESifh eef;usm;BuD;wkdY\
opmpum;ukd used q
f Ndk y;D rS oif,cl &hJ ojzihf xkad e&m opmwkid o
f nfh txdr;f trSwf
tjzpf apwDwpfql wnfxm;Muav\/
xkdYaMumifh ,if;apwDukd opmwkdif[k ac:wGifcJh&ayonf/ ,if;apwD\
*lxJ wGif Ak'qif;wkawmfwpfql udef;0yfpHy,fawmfrlvsuf&Sdayonf/

a&Tazmifwifbk&m;ESifh ausmufwkdif
a&Tazmifwif y&d,wdausmikf;wkduf&SdodrfxJwGif bk&m;okH;ql&Sday\/
tv,f&Sd bk&m;rSm OmPfawmftjrifhqkH;jzpfNyD; ou&mZf (792)ckESpfwGif
NrdKUawmfajrmufOD; eef;wufcJhpOfu rif;apmrGefwnfxm;cJhaom qif;wkawmf
wpfqjl zpfayonf/
rif;apmrGefonf ajrmufOD;NrdKUawmfwGif eef;wufcJhpOfu tumBuD;?
tumi,f bk&m;rsm;tjzpf ab;Oy'ftE&m,ftoG,o
f ,
G u
f dk umuG,jf cif;tvkiYd mS
wnfxm;cJhjcif; jzpfay\/ ou&mZf 1313-ckESpfwGif ajrmufOD;NrdKUe,f acsmif;
aus;&GmrS yifah qmifcNhJ y;D a&Tazmifwifausmif;wGif ude;f 0yfpyH ,fvsu&f adS yonf/
,ckum; ,if;qif;wkawmfrSm jyefvnfjyKjyifrGrf;rHvsuf a&S;vuf&mrsm;aysmuf
uG,af eayNy/D
,if;bk&m;udef;0yfaeaom odrfawmifukef;\ &m[kaxmifhrS ay 50-cefY
tuGmwGif vJavsmif;aeonfh av;jym;us ausmufwkdifwpfck&Sdavonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

76

ausmuf wkdifrSm ae&O&mNrdKU xGef;um;pOfu xm;&SdcJhNyD; ,cktcg *efY*gusKH;rS


ajymif;a&TUxm; jcif;jzpfacsonf/
ausmufwidk \
f tay:bufpmrsuEf mS wGif acsmarm jyifnn
D mpGm jyKvyk f
xm;NyD; pmwef;a&;xkd;[efjyKjyifxm;onfh ykHrsKd;jzpfavonf/ okdYaomfvnf;
pmwef;a&;xkd;xm;rIukd rawGU&acs/ ausmufwkdiftaemufbufaxmifhwGif
a0omvD acwfrS qif;oufvmcJhonfh qD;rD;awmuf yef;uGuf? yef;EG,frsm;
yg&Sad yonf/

atmifr*Fvmausmif;&Sd ausmufpmwpfcsyf
atmifr*Fvm bkef;awmfBuD;ausmif;&Sd odrfxJwGif ausmufpmwpfcsyf&Sday
onf/ ,if;ausmufpmukd NydKif;wkdifawmif\ ta&SUajrmufaxmifh {oef
t&yfjzpfaom awmifjzL awmifrS ajymif;a&TUcJo
h nf/ (q&mawmf OD;OmP? "n0wD
&mZ0ifopf? pmrsufESm 60)
,if;ausmufpma&;xkd;xm;aom wkdif\tjrifhrSm 25-vufr&SdNyD; t&if;
wpfzufp\
D teHrmS 9-vufr&S
d txufoYdk cRew
f ufomG ;onf/ tem;azmif;&pf
azmfxm;Ny;D jAuftus,rf mS (4-5)vufr&So
d nf/ yxrrsuEf mS \ tem;azmif;&pf
ay:wGif tcsi;f 2-vufr&Sd aom aea&miftrSwt
f om; wHqyd w
f pfcu
k dk 0kid ;f pufpmG
xGif;xk tvif;wef;jzmonfh trSwfonmrsm;yg&Sdacsonf/
ausmufpmrSm ok;H rsuEf mS a&;xk;d xm;Ny;D ou&mZf 913-[kazmfjyyg&Sad cs\/
ausmufpm\ eef;wufbk&ifESifh ckESpfrsm;ukd wkdufqkdifMunfhaom ( )rS ( )xd
onf rif;AmBu;D jzpfay\/ ,if;ausmufpmay: &Sirf if;Bu;D apm vawmfro
l nf[k
yg&SdaeNyD; rif;BuD;apmqkdonfrSm rif;AmBuD;\ i,frnfrSm bapmoD&d\ trnf
]apm}ukd ,l xnfhoGif;okH;pGJxm;[efjzpfonf/
,if;ausmufpm\ yxrpmrsufESmwGif pmaMumif;a& (8)aMumif;yg&SdNyD;
'kwd,pm rsufESmwGif (7)aMumif;ESifh wwd,rsufESmwGif aygufawmacspkrS yifh
aqmifvmaom Ak'qif;wkawmfrsm;ukd awGU&ayonf/

a&Tpifajymifbk&m;
bk&m;onf yef;ajrmif;&Gm\ tv,fwiG f wnf&NdS y;D yef;ykacsmif;\ ajrmuf
buf ay(30)cefYtuGmwGif wnf&Sdonf/
a&Tpifajymifbk&m;xuf bk&m;uGif;bk&m;? yef;okH;ckdifbk&m; [k trsm;u
ac:a0:Muayonf/ a&Tpifajymif ac:onft
h rnfum; rdz&k m;wpfyg;\ trnfjzpf
acs\/ ou&mZf 523-ckESpfwGif ae&O&mNrdKUukd eef;wufcJhaom rOLoifrif;\

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

77

rdz&k m;u rdr\


d ukov
dk af umif;rI wpfct
k jzpf yef;ykacsmif;zsm;wGif wnfxm;cJjh cif;
jzpfayonf/
,if;rS ou&mZf 1146-ckESpfokdY a&mufaomf &ckdifxD;eef;ysufokef;
uk;d uG,o
f rl sm; uif;rJah eonft
h csed 0f ,f bk&m;rSm 'ku& p&d,musichf &hJ avonf/
,if;rS wpfzef t*Fvyd af cwfoaYkd &mufaomf zl;ajrmfcv
H o
dk nfh a&Tpifajymifb&k m;rSm
rdrdtvkdtavsmuf ay:xGufvmNyD; yef;ajrmif;? &Gmopf? &Gma[mif;(okH;&Gmom;)
rsm;u qif;wkawmfBuD; ,ck vuf&Sdae&mokdY yifhaqmif tylaZmfcHcJhMuonf/
OmPfawmfrSm 5-ay 9-vufr&SdNyD; ausmufndKqif;wkawmfwpfqltjzpf
apwD\ *lxJwGif txifu& zl;ajrmfEkdifayNyD/

iSufawmf&bk&m;
iSufawmf&Gmonf yef;ajrmif;&GmwGif wnf&Sdayonf/ yef;ajrmif;&Gm\
ta&SUbuf (3)rkdifcefYtuGmwGif wnf&SdcJhNyD; ,cktcg iSufawmf& &yfuGuftjzpf
yef;ajrmif;&GmwGif aexkdifvsuf&Sdayonf/
iSuaf wmf& bke;f awmfBu;D ausmif; wnfxm;ud;k uG,af eaom bk&m;rSm
ajrmufOD;NrdKUe,f? &Gma[mif;awmaus;&GmrS yifhaqmifcJhaMumif; od&avonf/
ausmufqpf vuf&m Ak'wpfqljzpfNyD; ajrmufOD;acwfvuf&mjzpfay\/
bk&m;\OD;awmfwGif rukd#faqmif;xm;jcif;? vufaumuf0wfxm;jcif;?
pvG,f ESpzf ufyg&Sjd cif;? yck;H ay:wGif pGeaf xmifyg&Sjd cif;rsm; awGU&ayonf/ OmPf
awmftjrifhrSm 3 ay 6vufr&Sd a&S;a[mif;rlvvuf&mrsm;ukd jyKjyifrGrf;rHjcif;
rsm; jyKvkyfvsuf&SdavNyD/
uJhokdY txufwGif azmfjycJhonfhtwkdif; yef;ajrmif;&GmwGif a&S;a[mif;
,Ofaus;rI tEkynmrsm;? orkid ;f ky<f uif;rsm;? orkid ;f tptersm;? orkid ;f \ tusK;d
qufrsm;ukd wpfae &mwnf; wpfpw
k pfa0;wnf; zl;ajrmfavhvmEkid o
f nft
h wGuf
orkdif;wGif txifu& &yfwnf &SdaeMurnfomwnf;/

ckdifapmodrf;(yef;ajrmif;)
ukd;um;
1/
2/
3/
4/

t&SifpudE? t&Sif0go0-rif;jym;wpfcGif usdef;awmf&Sif/


q&mawmf OD;OmP-"n0wD&mZ0ifopf/
EI;d aqmfpm-ausmufarmfapwDac:
opmwkdif bk&m;apwDawmfukd wkd;cJsUjyKjyif&ef/
pma&;ol\ uGif;qif;rSwfwrf;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

78

vjcrf;NruD

ausmufaumif;wpfyiG hf

(u)
pm&D;olpmG rEav;NrKd Uudk bk&m;wpfqyl ifzh Ydk udpe efaY &mufvmca&/ rEav;Nru
D dk
eif;vku
d pf mG eefY r[mjrwfrek t
d oQiu
f dk zl;csiaf &pdwu
f jyif;jyvma&/ toQiu
f dk zl;csipf w
d f
ukd wpfnpmvku
d f odyx
f m;vku
d af w/
aemufwpf&ufeed Yf rk;d aomufzuf r[mjrwfrek d toQiNf c&D if;udk a&mufvm;ca&/
pm&D;oleefY wkid yf ifxm;a&ykid f a&mufeed u
f wfawvlwd bk&m;&ifjyifrmS jynfu
h syv
f /Ydk ,if;
txJrmS a&Ta&mifqyH ifeefv
Y w
l v
d nf; a&mufeed af &/ olUdk u Ak'b
momvm;? bk&m;zl;pGm
vm;/ uifr&mwpfv;Hk eefY wkad csmif;? a'acsmif;eefY Zmvkyu
f wfpmG av/ pm&D;olu uk,
d hf
toQief efY tyg;aoQwd a&mufatmif uyfvu
dk af w/ rsuEf mS awmfudk aumif;aumif;jrif&
a&/ wpfedef&muxkdifAsm,f toQifhrsufESmawmfukd pdpdMunhfAsm,f zl;vkdufaw/ toQifh
rsufESmawmfrSm jynfhNzdK;edefAsm,f/ Zmedef&maoQwpfcku vkda&qkdpGm rwGd&/ trSwftcg
nDeed af &/ pm&D;olrmS rsuaf wmifcwfzyYdk if rdeeYf ed af &/ toQiu
f dk zl;eD,ufyif; pm&D;ol&ifxJ
rSm vIid ;f xvma&/ pm&D;olyg;jyifEpS zf ufrmS ylE;DG EG;D pD;aMumif;wpfck vSrd q
hf if;vma&/
(c)
bk&m;wefaqmif;u jyeftxGuf pm&D;olrdwfaqG wpfa,mufukd owd&pGmeefY
tiSm;um;wpfp;D iSm;vku
d af w/
rpk;d &drw
f u
dk o
f pfbufudk OD;wnfv
f u
dk af w/ rpd;k &drw
f u
dk o
f pf y&0Pfum;0ifvu
dk f
pGmeefY ok;H xyfausmif;aqmif wpfaqmifxufu oHCmxkBu;D wpfck &Dumwmayguu
f s

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

79

vm;a&ykid f a0gceJ tefxu


G v
f myga&/ pm&D;oltxif &Sp&f m? uk;d &mavmufyif [dzx
Ydk ifa&/
a'avmufrsm;a& oHCmwd Zmvkyu
f wfav*k/ pm&D;ol0goemtavsmuf pyfpck siv
f ma&/
pdwu
f ;l ukd taumiftxnfazmfvu
dk af w/
]]a'ausmif;rSm oHCmh0efaqmif tpnf;ta0;[dvm;}}
pm&D;olred ;f cGe;f aMumifh um;q&m wpfcsuNf yKH ;vku
d af w/ rEav;bke;f Bu;D r[kwrf eS ;f
ukd odeed v
f x
Ydk if,if/h
]]oHCmhtpnf;ta0;r[kwyf gb&k m;? pmwufaw oHCmwdyg&m}}
a'avmufrsm;a& oHCmpmwufpGmu pm0gwpfckwnf;u [kwf,ifhvm;/ a'
avmufoC
H mpmwufpmG ukd pm&D;olwpfcgryS if rwGzd ;l / pm&D;ol&ifxrJ mS rde;f edeaf & rde;f cGe;f
udk EIwcf rf;ukd ykv
Yd u
dk af w/
]]a'avmufoC
H mxku pm0gwpfcw
k nf;r[kwf xifa&}}
um;q&muawmh wdwu
d susrod/
]]pm0gwpfcw
k nf;jzpfcsiaf vh jzpfEidk yf ga&/ a'ok;H xyfausmif; q&mawmfu pmykcYd s
aumif;a&vkYd uk,
d af wmfwidk af jymyga&}}
]]ok;H xyfausmif;eefY q&mawmf}} pdw0f ifpm;zkYd aumif;edeaf &/ pm&D;olpw
d 0f ifpm;vkYd
um;xufuqif;pGmeefY ausmif;ukd armfMunhv
f u
dk af w/ ]]"row
D *lausmif;}}qkad & pmvk;H
Bu;D wdudk wGv
d u
dk &f a&/
(*)
pm&D;olrdwfaqGESifh wGda&cg pdwf0ifpm;edefa& "roDw*lausmif;ESifh q&mawmf
taMumif;ukd t&ifq;Hk rde;f vku
d af w/
]]t&Sib
f &k m;? "row
D *lausmif; q&mawmfbUJG emrnf Zmac:ygavbk&m;}}
]]t&Sifokpdwmbd0Hoygbk&m;}}
pm&D;olrw
d af qG ajymjycsut
f & t&Sio
f pk w
d m bd0o
H \ bke;f uHx;l jcm;ykw
H u
d v
dk nf;
od&a&}}
rpk;d &drw
f u
dk o
f pf pnf;urf;t& a'ausmif;wku
d x
f u
J ousmoD[ pmar;yGaJ tmif
a& yk*dKvfukd ausmif;wkdufem,u cefY&a&/ ausmif;xkdifr[da7 ausmif;aqmifxJu
pdwfBudKufausmif;ukd &GD;cs,fcGifh[da&/ ,if;t&Sifokpdwmbd0Ho ousmoD[pmar;yG:
atmifa&ESp?f a'ok;H xyfausmif;aqmufNy;D a&ESpf jzpfeed af &/ rpk;d &drw
f u
dk o
f pf yxrok;H xyf
aqmifjzpfvYdk t&Sio
f pk w
d m bd0o
H u &G;D cs,v
f u
dk af w/
t&Sio
f pk w
d b
0d o
H rSm vk;H v0D&,
d [dojl zpfvYdk pmyDudk ZGaJ umif;aumif;eefY avhvm

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

80

vku
d ?f ZGaJ umif;aumif;eefY pmcsvu
dk ef efY BuKd ;pm;vmpGm "rmp&d, pmcswef;eefY ousmoD[
ukd oifMum;ykcYd spmG rSm emrnfBu;D vma&/ t&Sif okpw
d b
0d o
H emrnfxif&mS ;pGmeefY rpd;k &drf
wku
d o
f pfrmS oHCmOD;a& wpfEpS x
f ufwpfEpS f wk;d vma&/ a'ESpf 1360-ckEpS rf mS oHCm
(2400)xd rsm;vma&/ rEav;orkid ;f wpfavQmufrmS ausmif;wku
d w
f pfwu
dk [
f d oHCmOD;
a&pGm a'ESpf rpk;d &drf w
f u
dk o
f pf oHCmavmuf wpfcgavhr[dz;l c/ oHCm (2400)xJu
oHCm(700)rSm "rmp&d,pmcswef;? oHCm(100)u ousmoD[ pmar;yG0J if oHCm jzpfaw/
t&Sio
f pk w
d b
0d o
H rSm em;csed rf [d/ wpf&ufv;Hk tvkyv
f yk ef ed af &/ wpf&ufrmS pm0g
av;0gycYdk sa&/ wpf0g wpf0gukd wpfem&DpMD uma&/ wpfcsuw
f ;D u ok;H csuw
f ;D xd usr;f jyK
pka&/ nZmtHpmcsed rf mS vnf; a't&Siu
f xde;f uGyyf ;D ede&f a&/ ausmif;wku
d w
f pfwu
dk v
f ;Hk udk
xde;f csKyzf Ydk twGuaf vh wpf&ufrmS em;csed af usmif;wku
d u
f dk ywfAsm,f vrf;avQmuf&a&/
wpf&ufv;Hk em;csed f r[dbJ q&mawmfopk w
d b
0d o
H rSm tNrw
J rf; tvkyv
f yk ef ed af &/
t*ktcg q&mawmfjyKpak & usr;f pmxJu xkw0f ND y;D a& usr;f pmwdrmS ....
(1) oDvue0f gusO,smOf yxrwGJ
(2) oDvue0f gusO,smOf 'kw,
d wGJ
(3) yg&mZduwf0gusO,smOf yxrwGJ
(4) twa,mZeme,lya'okUd wd jzpfyga&/
pmtkyfwdudk kdufxkwfxm;Asm,f vuf&D;rl (3)tkyfudkvnf; rdwLESifh ul;Asm,f
pmwufoC
H mwdudk "r'gejyKeed af &/ ausmif;wku
d t
f yk cf sKyaf &;? pmcs? usr;f jyKvyk if ef;rsm;
tjyif wpfcgwpfvD w&m;a[myifah &tcgvnf; a[m&a&/
bufpHk omoema&;twGuf tem;reDtm;xkwef aD & t&Sio
f pk w
d b
0d o
H rSm yifyef;
a&vkyYd if rSwyf rGk &/ t&Siu
f dk wG&d wkid ;f wuf<uedeaf &/ t&Si\
f 0D&,
d aMumihf rEav;NrKd U
eDyidk v
f ykid x
f eG ;f awmufvma&/ t*ktcgrmS t&Si\
f Nc&D if;rSm uyfNy;D au ynmEk&Yd aD omufeD
uwfa& oHCmwdrmS jrefrmjynfwpfcv
k ;Hk u a&mufeed af &/
(C)
t&Sio
f pk w
d b
0d o
H rSm touf(41)ESp&f m [doad &/ t&Si\
f xif&mS ;rIu t&Si\
f
toufEiS yhf ifrvku
d /f ta&mifwajymifajymifeefY xGe;f ajymifeed af &/
t&Sif okpdwmbd0HorSm &efukefrGD;pGmvnf; r[kwf? rEav;uvnf;r[kwf?
ausmufaumif;&wemqkdpGm awmawmifu wl;,l&a&ykdifAsm,f/ t&Sifokpdwbd0Houkd
vnf; &wemayga& o&ufawmif&mG u rG;D yD;vku
d pf mG jzpfaw/ om;aumif;&wem trsm;Bu;D
ukd rG;D yD;edeaf & o&ufawmif&mG a& &ckid jf ynfe,f? ajrykNH rKd Ue,frmS [da& &Gmwpf&mG jzpfaw/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

81

t&Sio
f pk w
d b
0d o
H pGm k;d awmif\taemufbufu vjcrf;Nr&D wemvkYd odvu
dk &f pGm
eefY pm&D;ol&ifxrJ mS vIid ;f wHy;dk wd jyefAsm,fxygvwfaw/

toQifacrmpm&

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

82

1360ckEpS f

aumufO;D yef;ESpyf iG &hf eHY

pum;OD;
&cdkifou&mZf 1359-ckESpftwGif;rSm &ckdiftrsKd;om;kdUxkwf0Da& r*Zif;oQpftkyf
xGucf vDyga&/ oQpt
f yk t
f euf ESpt
f yk u
f awmh 0g&ifh r*Zif;wpfapmifjzpfwhJ &ckid rf *Zif;yg
&m/ olu wpfEpS f ESpt
f yk Ef eI ;f xkw0f aD & r*Zif;av/
wpfckusefpGmu ]&ckdifGefzl;-4} jzpfyga&/ olu r*Zif;t*Fg rjynfhpkHa&pmtkyf/
a,eefY r*Zif;t&DtwGurf mS rxnfb
h J csex
f m;c&pGm jzpfyga&/
1359-ckESpfxkwf r*Zif;wdukd 0lazqefu ]t|*H pmrsufESmrsm;} qkdNyD;au
okH;oyfxm;a& pmwrf;wpfapmif[dyga&/ pmrsufESm 33-rsufESm[dvkdY ZmrSmokH;&zkdYvJ
rodatmif jzpfeed af &/ ,if;]t|*HpmrsuEf mS } a& tok;H jyKvYdk r&a& pmwrf;jzpfeed af &/
t*kwpfcgrSmawmh 1360-ckESpfrSm xGufvma& r*Zif;ESpfapmifukd 0lazqefu
vufcH&[dxm;a&/
pr0ufNrKd Uawmf arSmf Hk ypE& pfu edeNf y;D au &efuek ef jD ynfawmfudk a&mufvmvwf
awtcgrmS &ckid o
f m;Bu;D ukv
d jS rifu
h rdrBd uKd uw
f wfwhJ tpm;tpmwpfcu
k dk csauR;yga&/
,if;tpm;tpmuawmh......
(1) ayguaf wma&Tajrr*Zif; trSw(f 1)
(2) [ku
d pf ul;ESihf txu(1) aiG&wkr*Zif;kUd jzpfyga&/
ayguaf wma&Tajrr*Zif; trSw(f 1)
ayguaf wma&Tajrukd 1998-ckEpS rf mS ayguaf wmNrKd Ue,fu xkw0f pD mG av/ xkw0f D
umvukd rwGd&/ 0lazqefvufxJ a&mufpGmuawmh 1360-uqkefvqkwf(1998?
arvv,f)rSm/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

83

vufxaJ &muf[v
d ma& tpm;tpma& 1360-ckEpS aumufO;D aumufvsif tpm;
tpmvkYd qk&d ygvrd rhf ,f?aumufO;D aumufvsif tpm;tpmudk tm;yg;w& pm;ok;H Munfah &cg..
aygufawma&Tajr\t&om.......
ayguaf wma&Tajrjzpfay:vmrIqidk &f meefY ywfoufpmG pmrsuEf mS (5) rS (20)xd azmfjy
xm;yga&/ qufyemzwfawtcg.......
1/ aqmif;yg; 11-yk'f
2/ k;d &mykjH yif 2-yk'f
3/ ,Ofaus;rIu@ 4-yk'f
4/ uAsm 10-yk'f
5/ 0wK 9-yk'f
6/ [mo 3-yk'f
7/ umwGe;f 1-yk'q
f Ndk y;D au wGUd &yga&/
,if;pGmukd jrnf;prf;t&omcHMunhaf &tcgrmS aqmif;yg;(11)yk't
f eufu &ckid b
f mom
tokH;jyKaqmif;yg;u av;0wDckdifausmf\ aygufawmNrdKUe,frS usifoefBuD;rsm;qkda&
aqmif;yg;? t,f'w
D mtzGUJ 0ifwpfO;D \ 'gu
dk w
f m pHa&TarmifEiS hf wGq
d jHk cif;qkad & aqmif;yg;
ESpyf 'k u
f dk wG&d yga&/
&ckdifbmomtokH;jyK aqmif;yg;ESpfyk'fudk 0lazqefkdU BudKqkdyga&/ &D;om;a&tcg
&ckid b
f mompum;ukd xdxad &mufa&muf tok;H jyKzYdk vkt
d yfarvkYd xifyga&/ wcsKUd a0g[m&
wda& ]ax;ukd ar;avmifa&} a0g[m&rsK;d jzpfeed v
f Ydk pauawmhcg b0ifruscsi/f a'ykid f
ajymvkYd 0lazqefudk tjypfwifa&vkYd r,lqpDcsiyf gEeS ;f / &ckid pf m? &ckid pf myDw;dk wufa&;ukd
vkdvm;a& cspfjcif;qEeefY ajympGmyga&/
a&Tomckid \
f ]oQpaf omif;bk&m;r@dKif yk rf sm;ESihf pdEm rPdrEeaf wmf}a& t,ltq
uGv
J rdk u
I dk jyefvnfu
dS wfaw aqmif;yg;jzpfyga&/
aemufwpfcu
k awmh ]a&S;a[mif;xde;f odr;f jcif;ESihf tuRet
Yf jrif}qkad & aqmif;yg;
ukd zwfMunhu
f wfyg/ pdw0f ifpm;p&m tifrwef aumif;yga&/ a,avh b0ifrusp&mwpfck
uawmh rmwdumrSm aqmif;yg;&Sif uavmifemrnfu ]"nOD}vwf/ txJrmS u]"npk;d }
vwf/ atpGm tpGmykid v
f J / "nOD;vm;? "npk;d vm;qkpd mG ea0wdraf wmifjzpf&yga&/
,Ofaus;rIu@(4)yk'f Udk a& olw
Y efz;dk eefo
Y l [dwwfyga&/ armifAode;f \ orkid ;f 0if
yk*Kd vrf sm;vnf; tyifyef;cH &SmzGx
D m;a& aqmif;yg;? rif;jym;rif;ode;f ZH aqmif;yg;vnf;
Nco
D vk;H awmifah tmifvm;xm;a& aqmif;yg;? a&Tcidk af usmf (ajrmufO;D ) \ rif;&mZmBu;D rSwf
wrf;uavh wdrjf rKyef ed pf mG ukd wl;azmfxm;a&pm/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

84

k;d &mykjH yif(2)yk'u


f dk zwfMunhyf ga&/ &ckid 0f wKwjd zpfaw/ (jrefrmkUd uawmh ykjH yify)
q&mcspf ppfawG\ euwyf jHk yifuavh pdw0f ifpm;p&m/ ewfjrpfarmif0P\ 0wKuavh
tacsw"d mwfpmqk&d zkYd xifyg,if/h
uAsm(10)yk'rf mS (4)yk'u
f &ckid u
f Asmwdjzpfyga&/ 6-yk'f jrefrmuAsmukd wGUd &a&/
rif;oE(&ckdifjynf)\ rsKd;qufopf uAsma& av;vkH;pyfuedef tomaoQcGmxGufaw
uAsmwpfy'k v
f Ydk qkcd siaf &/ tjcm;uAsmok;H yk'u
f awmh uAsma'o pufuiG ;f xJu edeNf y;D
au olUdk ajymcsipf mG ukd olUdk ajymwwfawykid f ajymxm;uwfpmG ukd Mum;rda&/
jrefrmuAsm(4)yk't
f euf ausmpf ;dk vluawmh olajymedeu
f svo
D eH efaY jymxm;a& armf
'efuAsmwpfyk'fjzpfyga&/tykd'f(3)upmom;u0lazqefukdvufqGJEIwfqufvma&axm/
]&SdcJhwJh
cyf,,
hJ hJ (1890)u 0wfpw
Hk pfxnf[m
umvwpfc&k UJ jzm;a,mif;rI
puerYf sm;tm; l;oGyjf cif;eJt
Y wl
awmif;zl;? uRu
J ;l ukd acsmo
h yd zf Ydk BuKd ;pm;aeav&JU}
ausmpf ;dk vla& armf'eform;wpfa,mufjzpfaw/ okaYd omf jrefrmarmf'eform;b0u
&ckid af rmf'eform;jzpfzk Ukd twGuf rBuKd ;pm;au avmuom&ysKUd udk Zmvl&;D pGmvJ tjiif;yGm;rI
rsK;d aemufaemifrmS tjiif;ryGm;edeu
f wfzv
Ydk m;*k/
armifMunfckdif (oHwGJ)\ ]rmef}a& e0acwfprf; wpfyk'fjzpfyga&/ ol\uAsma&
ol\uAsmormukd azmfjyedeaf &vkYd qk&d arxifa&av/

0lazqef

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

85

awmwef;uRe;f ajrmufbufjcrf;rS
&ckid ,f Ofaus;rI tarGtESprf sm;wnf&m
awmwef;uRe;f onf a&S;&ckid o
f nf 44-uRe;f teuf wpfcak om uRe;f yifjzpfacs
onf/ uRe;f t&yfonf ,cktcg rif;jym;NrKd U\ ta&SUajrmufbuft&yf(5)rkid cf eft
Y uGm
wGif tpjyKvsuf wnf&Sdonf/
wpfenf;tm;jzifh awmwef;uRe;f wnf&adS eyko
H nf ta&SUbufwiG f yef;ajrmif;Bu;D
acsmif;ESihf taemufbufwiG f tOee'Dac: av;NrKd Ujrpfw\
Ydk tMum; uRe;f tjzpf jzpfay:
wnf&adS ejcif;jzpfonf/ uRe;f \awmifEiS ahf jrmufonf &Snv
f sm;Ny;D (13)rkid af usm&f n
S o
f nf/
ta&SUEiS hf taemuf uRe;f \teHrmS tus,q
f ;Hk ae&monf (3)rkid cf ef&Y o
dS nf/
]awmwef;}[laom trnfemrESihf vku
d zf ufnaD tmif uRe;f t&yf awmtxyf
xyf? awmiftpDt&Dukd awGUjrifEkdifayonf/ xkdawmMum;? awmifMum;? ukef;jrifhMum;
ajrjyefMY um;wkYd rl &ckid w
f \
Ydk a&S;a[mif;tarGtESprf sm; jzpfMubdaom orkid ;f ky<f uif;rsm;
wku
Yd ae&mtESUH wnf&adS eMuonf/
uRe;f t&yf Ak'a usmufqif;wkawmfrsm;? "mwfawmf arGawmfrsm;? ausmufpm
rsm;? apwDyx
k ;dk rsm;? a&uefa[mif;rsm;? &yfa[mif;&Gma[mif; ae&mrsm;? tjcm;orkid ;f qkid f
&mky<f uif;rsm;wku
Yd aMu;rko
H zG,f xif[yfazmfjyaeayonf/
okaYd omfvnf; uRe;f tESUH tjym;wkYd wnf&adS eMuukeaf om orkid ;f qkid &f m ky<f uif;
rsm;wkdYu ESpfy&da'M
p umjrifjh cif;ESit
hf wl jyKjyifxed ;f odr;f rI uif;rJah v wpfppD wpfppD
,kd,Gif;vmonfwpfaMumif;? ,if;wkdYukd uGif;qif;avhvm rSwfwrf;rwifEkdifonfu
wpfaMumif; wkaYd Mumifh awmwef;&yfciG rf S &ckid o
f m;wk\
Yd orkid ;f tarGteSpw
f rYdk mS aysmufq;Hk

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

86

oGm;&rvkd jzpfaeygbo
d nf/
,if;ukd taMumif;jyK pma&;olonf (3-5-95)aeYu p okH;&ufwkdifwkdif
wpfawmifausmf wpfawmjzwf rsujf rifawGU&&dS orQaom orkid ;f ky<f uif;rsm;ukd rSww
f rf;
wifEidk cf o
hJ nf/ ,if;okYd rSww
f rf;wif&cdS jhJ cif;ukd okawoec&D;pOf aqmif;yg;wpfy'k t
f jzpf
zefw;D used ;f &dyaf jrr*Zif; trSw(f 1)wGif wifjyEkid cf o
hJ nf/
,if;okYd wifjycJjh cif;rSmvnf; awmwef;uRe;f awmifbuftpdwt
f ykid ;f wpfco
k mvQif
zpfayonf/ awmwef;uRe;f \ ajrmufbufwpfciG f &ckid ,
f Ofaus;rI tarGtESpw
f u
Ydk m;
usef&Sdaeygao;onf/
rdrt
d aejzifh tm;vyfonfh tcsed rf sm;ukd tok;H cs awmwef;uRe;f ajrmufbufjcrf;
okYd c&D;xGucf o
hJ nf/ awGU&&dS aom &ckid o
f rkifd ;f ky<f uif;rsm;ukd aus;&Gmrsm;rS vlBu;D olrwk\
Yd
tultnDjzifh rSww
f rf;wifEidk cf o
hJ nf/ ,if;wk\
Yd taMumif;ukd ,cktcg r*Zif;wpfapmif
rS ae azmfjyaytH/h

rif;zl;&Gm0ef;usif;rS &cdkiforkdif;tarGcHrsm;
rif;zl;&Gmonf awmwef;uRE;f \ ta&SUbuf yef;ajrmif;Bu;D acsmif;\ taemufbuf
ukrd DS wnf&o
dS nf/ ]rif;zl;}[lonf jrif;ul;rS qif;oufvmaMumif;od&onf/ ajrmufO;D
acwf bk&ifwpfyg;vufxuftcsed u
f t&yfrS jrif;rsm; yef;ajrmif;Bu;D acsmif;wpfzuf
urf;ukd ul;&mqdyu
f rf;t&yf jrif;ul;t&yfjzpfcahJ Mumif; od&onf/
&Gm\ta&SUbuf yef;ajrmif;BuD;acsmif; [kdbufurf;wGif awmifukef;jrifhwpfck
&So
d nf/ xkad wmifudk uHah umfawmif[l ac:Muonf/ uHah umfawmif[o
l nfrmS av;NrKd U
acwfu uHah umfopfwyf(cHwyf)csc&hJ m t&yfXmejzpfonf/
a&S;u awmif owXmebk&m;rsm; &Scd o
hJ nf/ ,ck,if;rS yifah qmif rif;zl;&Gm
\ ajrmufbufteD; jrawmifac: ayguq
f ed af wmif ESpq
f u
l dk awGU&onf/ xkAd 'k a usmuf
qif;wkawmfrsm;rSm av;NrKd Uacwf[efjzpfonf/ ,ckacwfopfypHk jH zifh rGr;f rHxm;onf/
txl;ojzifh rif;zl;&Gm\ajrmufbuf ayguq
f ed af wmifay: bk&m;yvicf H ausmufw;Hk
okH;ckukd awGU&Sd&onf/ tqkdyg ausmufyvifrsm;ukd ,if;awmif\ ajrmufbufteD;
armifErS awmifrS a&TUajymif;,lcjhJ cif;jzpfonf/
txl;ojzifh ausmufyvirf sm;wko
Yd nf pdw0f ifpm;zkYd tvGeaf umif;onf/ ,if;
ausmufyvif rsuEf mS jyifwYdk yef;rsm;xkqpfyg&o
dS nf/ ae&O&m awmifiNl rKd UtwGi;f awGU&dS
&aom ausmufyef;rsm; ykpH t
H wkid ;f jzpfaeonf/ ae&O&macwfu vuf&m[k ,lqEkid af y

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

87

onf/ ausmufyvio
f ;Hk ckteuf wpfcak om yvirf suEf mS jyif rde;f rky?f a,mufsm;ky?f
qifyk w
f Ydk yg&o
dS nf/ ae&O&macwfu 0wfpm;qif,ifx;Hk zGUrJ u
I dk avhvmEkid af yonf/

jyifa,mif;rS okH;uefpk
rif;zl;&GmtxufoYdk yef;ajrmif;acsmif;twkid ;f qefwufomG ;vQif ]jyifa,mif;} &GmokYd
a&muf&Sdonf/ jyifa,mif;&Gmonf yef;ajrmif;BuD;acsmif;\ ta&SUbufurf;ukd rSD
wnf&o
dS nf/ ]jyifa,mif;}[l ac:wiG jf cif;onf &Gmwnf&&dS m uGi;f jyifudk trSo
D [JjyK
]jyifa[mif;}rS ]jyifa,mif;}jzpfvmacsonf[k qk\
d / &Gm&Sd &ckid w
f rYdk mS r,lurf;rS a&TU
ajymif;vmMuolrsm;jzpfMuonf/
&Gm\ ta&SUbufteD;wGif a&uefa[mif;okH;uefukd awGUjrifEkdifygao;onf/
xku
d efo;Hk ck wnf&&dS mt&yfudk ]ok;H uefp}k [k ac:onf/ xkad &uefysurf sm;\teD; taemuf
bufwiG u
f m; anmifrsKd ysupf ;D aeaom apwDwpfqw
l nf&o
dS nf/ xkad pwD\ twGi;f rS
xGuv
f maom ausmufb&k m;qif;wkawmfrsm;ukv
d nf; awGU&onf/ tcsKUd rmS ysupf ;D vsuf
yif &Sad eMuavNy/D
t&yfrS a&TUajymif;,lvmaom ajrmufO;D acwf Ak'a usmufqif;wkwpfqrl mS ,ck
tcg rif;jym;NrKd U OD;pk;d wif&h yfuu
G f acrdwmausmif; ude;f 0yfvsu&f adS eonf/tjcm;ausmuf
qif;wkrsm;uku
d m; jyifa,mif; bke;f awmfBu;D ausmif;odrf jyKjyifu;dk uG,x
f m;onf/
t&yf orkid ;f rSww
f idk w
f pfct
k jzpf txif&mS ;qk;H rSm ]jyifa,mif; ausmufpm}ay
wnf;/ ]okH;uefpkausmufpm}[lvnf; xif&Sm;onf/ ,cktcg bkef;awmfBuD;ausmif;
taemufbuf"rmkt
H rk;d pGe;f atmuf jzpfovkw
d nf&adS eonf/ ausmufpmonf tvsm;
(4ay 5-vufr)&So
d nf/ teHrmS (1ay 5-vufr)&SNd y;D 'krmS (6-vufr)xlonf/
a&;xk;d pmtu&mrSm ajrmufO;D acwfa&;xk;d pmjzpfonf/ pmaMumif;a& (20)xdyg&dS
onf/ yxrpmaMumif; ou&mZf(918)ckEpS [
f l yg&o
dS nf/
txl;ojzifh ,if;ausmufpm (ode;f *kad &muf rif;apm)[l yg&&dS m ou&mZf (918)
ckrS (926)ckESpftxd eef;pHcJhaom rif;wdum\om; rif;apmvSonf oD&dvuFmEkdifiHokdY
a&muf&SdcJhonfh rif;wpfyg;jzpfonf/ &mZ0ifwGif ryg0ifaom rif;\ taMumif;ukd
ausmufpmu jznfph u
G af y;onf/ ausmufpm\ tjcm;taMumif;t&mrsm;onf v,fajr
v'ge;f jcif;ukd azmfjyonf/ ausmufpmrSm jzpfovkw
d nf&adS e trk;d tumjzifh xde;f odr;f xm;
oifhygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

88
a&Tusef0ef;usifrS orkdif;rSwfwkdifrsm;

yef;ajrmif;Bu;D acsmif;twkid ;f jyifa,mif;&GmrS txufow


Ydk ufvQif ]a&Tuse&f mG }okYd
a&muf&o
dS nf/ jyifa,mif;ESihf a&Tuse&f mG onf uke;f vrf;tm;jzifh rdepfEpS q
f ,fcefo
Y m oGm;
vm&onf/
a&Tuse&f mG \ ta&SUawmifbufteD;wGif awmifuek ;f wpfck wnf&o
dS nf/ xkad wmif
uke;f ]a&Tuseb
f &k m;}u ude;f 0yfwnf&cdS o
hJ nf/ ]a&Tuse&f mG }[lonf a&Tuseb
f &k m;ukd
taMumif;jyK ac:wiG v
f mcho
J nfh &Gmemrnfjzpfonf/
a&Tuseb
f &k m;rSm a&S;pEo&l ,
d rif;vufxuf oGe;f vkyaf wmfrcl ahJ om r[mrkeo
d eG ;f
use&f wemrsm;jzifah emifrif;rsm;vufxufwiG o
f eG ;f vkycf ahJ om&wembk&m;wpfqjl zpfonf/
,cifu t&yf apwDa[mif;wpfq&l cdS o
hJ nf/ ,if;apwDa[mif;xJ a&Tusef
bk&m;u ude;f 0yfaecJo
h nf/ umvMumjrifh xkad pwDrmS NyKd ysuo
f mG ;cJ&h um; ,cktopf
rGrf;rH apwDukd jyKjyifxm;onf/ apwDtxJ Ak'ausmufqif;wkawmfwpfqlu
ude;f 0yfvsu&f adS eonf/ e*kd a&Tuseb
f &k m;qif;wkawmfrmS rnfonft
h &yfoYdk <ua&mufchJ
avNyu
D dk rnforl Q rajymEkid Mf uacs/
apwDa[mif;ukd jyefvnfjyKjyif&eftwGuf okwo
f if&iS ;f vif;cJph Ofu tHawmfwpfql
ukd awGU&cdS MhJ uonf/ ,cktcg tHawmfudk a&Tuse&f mG bke;f awmfBu;D ausmif; awGU&&dS onf/
tHawmft&G,rf mS tvsm;(3-vufr)? vk;H ywf (3'or 5vufr)&So
d nf/ rnfonfh tHawmf
jzpfaMumif;ukd cGjJ cm; rodEidk Mf uao;ay/

MumwkdifikH
a&Tusef&GmrS taemufajrmufbufokdY rdepfokH;q,fcefY c&D;qufvQif Mumtkdif'kH
t&yfoYdk a&muf&o
dS nf/ Mumtkid 'f o
Hk nf yef;ajrmif;Bu;D acsmif;zsm;t&yf ywfvnfp;D qif;ae
aom tv,f awmifukef;jrifhwpfckjzpfay:aeonf/ Mumtkdifo@mef cHvsuf&Sdaeaom
ae&maywnf;/ ayESpq
f ,fcefjY rifrh m;aom awmifuek ;f ay: Ak'a usmufqif;wkawmf
rsm;u wnf&o
dS nf/
qif;wkawmfrsm;rSm ae&O&mNrdKU awmifilwGif awGU&aom Ak'qif;wkawmfrsm;ESifh
toGit
f jyifwo
l nf/ qif;wkawmfrsm;ukd acwfopfpepfjzifh jyKjyifrrG ;f rHxm;onf/ atmuf
ajcyvicf rHk sm; ae&O&mvuf&m ausmufyef;uGurf sm;ukd awGU&onf/ tv,fuqif;wk
awmfonf 58vufr? awmifbufu qif;wkawmfonf 48vufr? ajrmufbufu
qif;wkawmfonf 47 vufr tjrif&h o
dS nf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

89

awmifukef;jrifh\ awmifbuft&yfonf reD;ra0;wGifum; a&uefa[mif;


eSpu
f efudk awGU&onf/ ,if;uefwu
Ydk dk ]Mumtkid w
f u
Hk ef}[k ac:onf/

ajcawmf&mawmif
Mumtkdif'kHawmifrS ta&SUbufokdY vSrf;arQmfMunhfv kdufygrl aywpfaxmiftuGm
avmufwGif awmifukef;jrifhi,fwpfckukd vSrf;jrif&onf/ a&S;u awmifukef;i,f
ajcawmf&mwnf&cdS hJ ]ajcawmf&mawmif}[k ac:onf/ apwDyx
k ;dk ? qif;wkawmf tysuf
rsm; &Sad Mumif; od&onf/
awmifrS ajcawmf&mrSm &TUH Ew
HG pfcak y:wiG f usa&mufonfh ajc&mxifaeykjH zpfonf/
,cktcg ajcawmf&mausmufjym;rSm awmifuek ;f r&Sad wmhNy/D ysupf ;D aeaom tykid ;f
tpi,fwpfcu
k dk ,if;rS a&TUajymif; ,cktcg a&Tuseb
f &k m;"rmkaH wmf xm;&So
d nf/
wpfzef ajcawmf&mawmifrS OD;awmfrygaom Ak'a usmufqif;wk tykid ;f tpwpfck
udkvnf; a&Tusefbk&m;"rmkHay:okdY a&TUajymif;xm;MuNyD;jzpfonf/ Ak'ausmufqif;wkrSm
ajcxyfyjHk zpfonf/ "rcrH sm;ay: xGi;f xkxm;aom yef;vuf&mrSm ae&O&mwGif awGU&aom
yef;vuf&mrsm;ESihf toGiw
f o
l nf/ qif;wkawmf psmefuokP
d ;f uGurf sm; xkqpfyg&o
dS nf/

yef;wifckHNrdKU
ajcawmf&mwnf&Sdonfh awmifukef;i,frS ta&SUpl;pl;okdkY vSrf;Munhfvkdufygrl
av;ukid ;f o@mefwnf&adS eaom awmifuek ;f wpfcu
k dk jrifawGU&onf/ awmifwef;onf
a&Tuserf S ajrmufbufoYdk qufvmNy;D ae&mwGif tqk;H owfonf/ ae&mta&muf
wGif yef;ajrmif;Bu;D acsmif;onf acsmif;ESpo
f ,
G jf zifh tqk;H owfomG ;onf/ wpfcu
k ausmu
f
acsmif;ESihf aemufwpfcu
k acgi;f avmif;acsmif;wkYd jzpfMuonf/
t&yf ]yef;wifc}Hk [lonf &So
d nf/ a&S;u ae&m yef;wifcNHk rKd Utjzpf xGe;f
um;cJhzl;aMumif; od&onf/ txl;ojzifh t&yf yef;rsm;ukd wifaqmifylaZmfonfh
ausmufwifckHwpfck a&S;u &SdcJhaMumif; od&onf/ yef;ajrmif;BuD; acsmif;onfyifvQif
yef;wifckHNrdKU wnf&Sd&mukd tpGJjyK ]yef;yGifhBuD;acsmif;}rS wpfcg ]yef;ajrmif;BuD;acsmif;}
jzpfvmcJah Mumif; od&onf/

**FgusKH;
t&yfraS e yef;ajrmif;&Gm wnf&&dS mt&yf taemufajrmufaxmifo
h Ydk vSn;f vrf;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

90

Murf;twkid ;f ESpef m&Dc&D;qufygu yef;ajrmif;&GmokYd r0ifa&mufrD vuf0b


J uft&yf awmif
uke;f wkt
Yd Mum;wkYd tif;jyifBu;D wpfcu
k dk jrifawGU&onf/ xkt
d &yfonf ae&O&mawmifiNl rKd U
wnf&cdS &hJ m usK;H awmfwpfcjk zpfonf/ ]**FgusK;H }[l trnf&onf/ zGiEhf idk &f ef? ydwEf idk &f ef
a&wHcg;aygufrsm; yg&Sdonf/ NydKif;wkdif awmifwef;\ ta&SUbufrsufESmukd ae&m,l
obmawmifwef;ukd wpfzufyw
d q
f nftjzpf ydwq
f x
Ydk m;onf/ ,ckxw
d idk f jywfawmuf
aeaom ]wyfawmif} ac: wmk;d rsm;u &Sad eMuao;onf/

awmifjzLawmifausmufpm
**FgusK;H rSxu
G f ajrmufbufwnfw
h nfo
h nf ]o&uftif;} jzpfonf/ o&uftif;
rS ta&SUajrmufaxmifo
h Ydk tenf;i,fc&D;qufvQif awmifjzLawmifoYdk a&muf&o
dS nf/
t&yfrS vGecf ahJ om ESprf sm;u ausmufpmwpfcsy&f &Scd o
hJ nf/ ,cktcg ,if;ausmufpmrSm
yef;ajrmif;&Gm atmifr*Fvm bke;f awmfBu;D ausmif; xm;&So
d nf/
ausmufpmonf av;rsuEf mS yg&adS om ausmufwidk jf zpfonf/ tjrifh (25-vufr)&Sd
onf/ ajr0ifrmS (4-vufr)&So
d nf/ atmufajcrsuEf mS jyifwpfcpk \
D teHrmS (9-vufr)&SNd y;D
ausmufpmonf tay:oYdk cRew
f ufomG ;onf/
ausmufpm\ rsuEf mS jyifo;Hk ck ausmufpm\taMumif;t&mukd qufa&;xk;d xm;
onf/ ausmufpma&;xk;d ou&mZfrmS (912)ck? jymokv
d jynfafh eY[k yg&o
dS nf/ v,fajrv'ge;f
jcif;ukd a&;xk;d xm;onf/ tv&iS rf mS rif;Bu;D apm[lyg&o
dS nf/ rif;qufZ,m;rS ou&mZf
ESifh SdEIdif;wkdufMunhhfvQif 'kwd,ajrmufOD;NrdKUwnf rif;AmBuD; vufxufusa&mufonf/
ausmufpm tv&iS u
f dk rif;AmBu;D [l a&;xk;d rxm;ay/ rif;AmBu;D \ aemuf
emrnfwpfcjk zpfaom ]zapmoD&}d rS tzsm;qGwef mrnfudk ,l ]rif;Bu;D apm vawmfrl
onf} [la&;xk;d xm;onf/

yef;ajrmif;&Gm
awmifjzLawmifrS taemufawmifaxmifh t&yfonf yef;ajrmif;&Gm wnf&&dS mjzpf
onf/ wpfenf;tm;jzifh yef;ajrmif;&Gmonf rif;jym;NrKd UrS rkid Ef pS q
f ,fcefY uGma0;Ny;D awmwef;
uRe;f \ ajrmufbuf tOee'Dac: av;NrKd Uurf;\ ta&SUbufwiG f wnf&o
dS nf/
]yef;ajrmif;}[lonf ]yef;ykacsmif;}rS qif;oufvmcJo
h nf/ yef;ykacsmif;onf yef;
ajrmif;&Gm\ tv,f wnf&o
dS nf/ &ckid b
f &k ifrsm;vufxufu yef;ykxv
k yk o
f rl sm; aexkid f
cJ&h m t&yfjzpf ]yef;ykacsmif;}[k trnf&onf/ ,if;rSwpfcg yef;ykacsmif;rS yef;ajrmif;
jzpfvmcJhonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

91

yef;ajrmif;&Gm orkdif;tarGtESpfrsm;tjzpf yef;okH;ckdifbk&m;? opmwkdifbk&m;?


iSuaf wmf&bk&m;wku
Yd wnf&o
dS nf/ yef;ok;H ckid b
f &k m;ESihf opmwkid b
f &k m;rsm av;NrKd Uacwf?
ae&O&macwftwGi;f u aumif;rIawmfrsm;jzpfMuacsonf/

vuf0Jyg;kd;awmf"mwf
yef;ajrmif;&Gm\ awmifbufteD; NyKd i;f wkid af wmifwef;u &Sad eonf/ awmif
wef;onf yef;ajrmif;&GmteD; awmifbufausmufarmfrS oG,w
f ef;oGm;Ny;D ]vufr}?]a&T
wrm} xdwidk af tmif a&muf&o
dS mG ;onf/ awmifwef;\ t&Sno
f nf (6rkid )f cef&Y n
S v
f sm;onf/
yef;ajrmif;&Gm\ awmifbuf o&uftyk &f mG \ ta&SUbufwnfw
fh nfh NyKd iw
f idk af wmif
ay: "mwfarGawmfwpfqu
l kd aumif;pGmjrifawGUEidk o
f nf/ "mwfawmfonf (500ay)jrifah om
NyKd iw
f idk af wmifxyd w
f iG f wnf&adS eonf/ "mwfawmfrmS ]vuf0yJ g;k;d awmf"mwf}jzpfonf/
"mwfawmfudk ol&,
d purif;Bu;D rS p omoemou&mZf (222)ckEpS w
f iG f pwif
wnfxm;cJhonf/ jrwfAk'\Asm'dwfawmf0if "mwfawmfjzpfonf/ xkdtcsdefrS acwf
tqufquf jyKjyifxed ;f odr;f cJNh y;D ,aeYtxd jyKjyifaqmif&u
G f uk;d uG,v
f su&f adS eonf/

ae&O&mawmifilNrdKU
yef;ajrmif;&Gm\ awmifbuf ausmufarmfrpS ajrmufbuftqk;H a&Twrm&Gmtxd
onf ae&O&mawmifiNl rKd Uawmf\ ae&mjzpfonf/ awmifajrmuf (6-rkid )f cefY &Snv
f sm;onf/
NrKd Uawmfonf av;NrKd Uacwfu xGe;f um;cJah om NrKd Uawmfwpfcjk zpfonf/ NrKd Uawmf\
ta&SUbufwiG f NyKd i;f wkid af wmifwef;Bu;D u umqD;Ny;D taemufbufwiG f tOee'Djrpfu
wnf&o
dS nf/ ywf0ef;usif Ak'a usmufqif;wkawmf t<uif;tuserf sm;? apwDa[mif;
rsm;? usK;H awmf&mrsm;u wnf&adS eonf/
av;NrKd Ujrpfurf;ajcwpfavQmuf jrpfa&wku
d pf m; urf;NyKd &mrS xGuaf y:aeaom
tk;d jcrf;yJ?h pOft
h ;dk uGrJ sm;u ,aeYtxd av;NrKd Ujrpfurf;yg;wGif awGUjrifae&qJjzpfonf/

AE0*l
av;NrdKUacwf tausmftarmfjzpfaom ]*E0}rSm txl;xif&Sm;cJhonf/ &[ef;
awmf oDwif;ok;H aexkid cf &hJ m ausmif;ESihf w&m;xkid *f w
l pfcu
k m; awmwef;uRe;f \ ajrmuf
buf &cdik v
f ufr&Gm\ ta&SUbuf *D0mS "mwfawmfteD; awGU&&dS onf/
t&yfonf ae&O&mawmifiNl rKd UawmftwGi;f usa&mufonf/ ausmif;awmf&mudk
ausmufom;rsm;jzifh wnfaqmufxm;onf/ tvsm;(230-vufr)&So
d nf/awmifbufvl

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

92

0ifrck &f o
dS nf/ rkct
f jrifrh mS (69 'or 5vufr)&So
d nf/ tus,rf mS (38vufr)wdw&d o
dS nf/
w&m;xkdif*lonf ausmif;awmf&mrS txufawmifbuf wnf&Sdonf/ vlwp
af ,mufpm tayguyf g&o
dS nf/ taygurf S avSum;xpftwkid ;f atmufoYkd qif;&onf/
tcsKUd 0ifz;l olrsm;u qk;H atmif r0ifEidk af Mumif; ajymMuonf/

*D0Smjr0g"mwfawmf
AE0*lwnf&&dS m awmifbufteD; ay(200)cefjY rifrh m;aom awmifuek ;f ay: "mwf
awmfrsm; wnf&adS eMuonf/ awmifbuftpGerf S "mwfawmfonf *D0mS (vufr)"mwfawmf
jzpfonf/ orkid ;f ESiyhf wfouf *D0mS ?ZD0mS tjiif;yGm;rI&adS eonf/ teD; jr0g"mwfawmf
wpfqu
l vnf; &Sad eonf/
tqkdyg"mwfawmfwkdYrSm ol&d,purif; vufxufu pnfum;cJhaom jrwfAk'\
Asm'dwfawmfrsm;jzpfMuonf/

ae&O&m awmifilacwfqif;wkawmfrsm;
ZD0mS wnf&&dS m awmifajc&if;\ taemufbuf awmifajc&if; okrYd [kwf AE0*l\
awmifbufteD; bk&m;odrf wpfaqmifu &Sad eonf/ odrx
f J Ak'a usmufqif;wk
ok;H qlukd awGU&onf/
awmifbufu bk&m;qif;wkrmS OmPfawmf(66)vufrjrifo
h nf/ae&O&mawmifiNl rKd U?
NyKd i;f wkid af wmifwef;? armifErS awmif(a&usawmif)rS t&yfoYdk a&TUajymif;vmjcif;jzpfonf/
tv,fubk&m;rSm ae&O&mNrdKU urf;yg;NydKus&m a&xJrS &&SdcJhonf/ OmPfawmf
(76)vufr &So
d nf/
ajrmufbufu bk&m;ukv
d nf; ae&O&mNrKd U urf;yg;NyKd usjcif;rS &&Scd hJ t&yfoYdk
a&TUajymif;xm;onf/
bk&m;ok;H qludk 1348-ckEpS u
f topfrrG ;f rHjyKvyk x
f m; ae&O&mawmifial cwf
[efrS vGzJ ,fvsu&f adS eonf/

a&Twrm0ef;usifrS orkdif;kyf<uif;
txufazmfjyyg orkdif;kyf<uif;wnfae&mrS taemufbufpl;pl;okdY vmacsvQif
av;NrKd Uurf;em;wGif wnf&adS eaom ]vufraus;&Gm}okYd a&muf&o
dS nf/ &GmrS av;NrKd U
urf;ajctwkid ;f awmift&yfoYdk c&D;qufygu ukvm;vufr&Gm? xkrd S a&Twrmaus;&Gm}

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

93

okYd a&muf&o
dS mG ;onf/
&Gm\ ta&SUbufawmifuek ;f rsm;jzpfaom csppf aH 0awmif? atmifvaH wmif? ukvm;
Adew
f m awmift&yfwYdk a&S;a[mif;apwDysurf sm;u &Sad eonf/ xkjYd yif odr&f ma[mif;rsm;
rS Ak'a usmufqif;wk tysut
f pD;rsm;ukd ,cktcg a&Twrm bke;f awmfBu;D ausmif;okYkd jyK
jyif&ef a&TUajymif;xm;Muonf/ a&uefa[mif;rsm;uvnf; a&Twrm&Gm\ ta&SUbufwpfck
wGif a&S;a[mif;a&uefrsm;tjzpf wnf&adS eMuonf/
&GmrS awmifbufoYdk c&D;qufvQiu
f m; pma&;ol used ;f &dyaf jr r*Zif; trSw(f 1)
wGif a&;om;jycJo
h nfh orkid ;f tarGtESprf sm;wnf&adS e&m awmwef;uRe;f awmifbufjcrf;
okYd a&mufomG ;rnfjzpf rSmyifvQif awmwef;uRE;f ajrmufbufjcrf;rS &ckid ,
f Ofaus;rI
orkid ;f tarGtESprf sm;ukd wifjy&if; ed*;Hk urwf tqk;H owfvu
dk &f ygonf/

rif;jym; rif;odef;ZH

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

94

vjcrf;NrrD S

urmausmtf mZmenf\

b0kyyf vHk mT

urmausmftmZmenf OD;Owr
&cdik Ef iS hf atmufjrefrmjynfwo
Ydk nf aumZm)1186)ckEpS u
f yif t*Fvyd v
f ufatmuf
okYd usa&mufcahJ vonf/ txufjrefrmjynfonfum; uk,
d rhf if;ud,
k cf si;f jzifh bk&iftyk cf sKyf
vsuf&Sdae\/ rEav;aejynfawmfrSm jrefrmbk&if rif;jrwfwkdY\ xD;eef;pkdufNrdKUawmf
jzpfonft
h avsmuf oDaygb&k ifrif;jrwf xD;eef;tkycf sKyrf if;vkyaf eaom tcsed u
f mv aumZm
ou&mZf (1241)ckESpf? jymokdvjynfhausmf wpf&uf? we*FaEGaeYwGif &ckdif? ppfawGNrdKU?
ly&Gmac:aom&yfuu
G f ukeo
f nf OD;atmifausmo
f ?l ZeD; a':rjrwkx
Yd rH S urmausmrf nf?h
bke;f ynmvuPmESifh jynfph rHk nfh owko
Yd m;wpfa,muftm; arG;zGm;ay; vku
d af vonf/
vjcrf ; NrD & ck d i f r S ur m ausmf t mZmenf w pf O D ; ay:xG e f ; atmif j rif y gap [l a om
&nf&,
G cf suw
f jYdk zifh rdbaqGrsK;d wku
Yd ]ay:xeG ;f atmif}[k emrnfay;Muavonf/
ay:xeG ;f atmif vlvm;ajrmuf ig;ESpo
f m;t&G,o
f Udka&mufvmaomtcg ynmoif&ef
pmoifausmif; tyfEo
HS ifMum;apavonf/ ]pmoifysKEd ?k tajcjyKw?Ydk OZkbw
l ? vkUH vjyif;pGm?
olx
Y ufig[?k EIwrf m&G&?G BuKd ;yrf;uvQi?f odya us;Zl; txl;odjrif? ynm&Si[
f ?k rxifray:?
rausmaf ZmbJ? wDrmS vG\
J / t&JBuKd ;ukw?f Muuf&o
J w
k o
f ?Ykd tm;xkwcf rHk if? roifrtH? rBuH
rar;? aqG;aEG;a&maESm? ajyma[mrJah xG? aycsyaf &jzif?h oifacsygvnf;? b,frmS *kP&f iS ?f
ausmaf pmxifcsrd hf pmoif[u
l ? usr;f xkrd Qu?dk awGUura&Smif? aMumifypk eG pf m;? uRwu
f Rwf
0g;ok.Yd ...}(&Sirf [m&|om& qk;H rpm)[laom vuFmtwkid ;f ay:xeG ;f atmifuav;i,fonf
vkv
YH jyif;jypGmjzifh EIwrf mS &G&>G rufqNdk y;D aMumifyZk eG pf m;ouJo
h Ydk rem;rae BuKd ;pm;avaom
aMumifh twef;wifpmar;yGw
J rYdk mS ESppf OfEpS w
f idk ;f atmifjrifavonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

95

tcgwpfyg; ay:xeG ;f atmifrmS wwd,wef;? nD ausmx


f eG ;f atmifrmS 'kw,
d wef;okYd
a&muf twef;wifpmar;yGJajzqkdMu&mwGif 'kwd,qkjzifh toD;oD;atmifjrifMu\/
wpf&ufaomaeYrmS ynmxl;cReaf om ausmif;olausmif;om;wkt
Yd m; xl;cReq
f k pmtkycf w
J H
ponfwu
Ydk dk t*Fvyd v
f rl sK;d &ckid w
f idk ;f rif;Bu;D uawmf ud,
k w
f idk af usmif;toD;oD;okYd oGm;
a&mufNy;D ay;urf;cs;D jri ahf vonf/ ay:xeG ;f atmiftm; 'kw,
d qk pmtkycf w
J H ponfwt
Ydk m;
vm,l&ef q&mremrnfac:aomtcgwiG f 'kw,
d qkudk rvkcd sio
f jzifh rvmbJae\/ okaYd omf
pmq&m\ Burd ;f armif;rIaMumifh oGm;,lvu
dk &f avonf/ 'kw,
d qku,
dk Nl y;D ausmif;rSqif;
aomtcg tdro
f rYdk oGm;awmhbJ ukvm;wefjrpfqyd u
f rf;em; wpfae&mokYd tpfuu
dk ac:omG ;
nDuvkdufygoGm;&\/ qdyfurf;okdYa&mufaomtcg tpfukd ay:xGef;atmifu ]rif;
'kw,
d qk&aompmtkyf ponfay;prf;}[k awmif;,l nDuay;vku
d af omtcg rdr&d aom
'kw,
d qkpmtkypf onfEiS hf nD&aom 'kw,
d qkpmtkypf onfwu
Ydk dk pdprd rG q
G w
k Nf zNJ y;D tkwcf J
wpfv;Hk ESihf ememxkvsuf jrpfxo
J Ydk ypfcsvu
dk Nf y;D vQif ]a[h.... ign
h ?D rif;aemufudk 'kw,
d
qk b,fawmhrrS ,lEiS ?hf yxrqk&atmifvyk &f r,f}[k ajymNy;D jyefcMhJ uavonf/
ay:xeG ;f atmif yOrwef;okYd a&muf ynmoifMum;aeaomtcsed f wpf&ufaom
aeYrmS uvuwm;rS t*Fvyd ?f c&pf,mefbek ;f awmfBu;D wpfyg;onf ppfawGNrKd UoYdk a&muf&dS
vmNy;D if;wkaYd usmif;rS OmPfprG ;f OmPfp xufjrufvaS om ausmif;om;ESpaf ,mufavmuf
rdrdtm;arG;pm;zkdYay;yg/ uvuwm;wGif q,fwef;xd ynmoifMum;ay;NyD; bdvyfodkY
ynmoifMum;&ef apvTwaf y;rnf[k awmif;avaomf ausmif;q&mBu;D uvnf; ynm
xl;cRefxufjrufaom ay:xGef;atmifESifh ausmfxGef;atmif nDtpffukdESpfa,mufwkdYtm;
Tejf ytyfEaHS v\/ okaYd omf rdbESpyf g;wku
Yd om;ESpaf ,mufEiS hf cGcJ mG &rnfudk rvkv
d m;aom
aMumifhvnf;aumif;? om;ESpfa,muf c&pf,mefjzpfoGm;rnfukd pkd;&drfaomaMumifhvnf;
aumif; cGirhf jyKawmhay/ ay:xeG ;f atmifonf emrnfausmMf um; uvuwm;okYd vku
d o
f mG ;
&rnfq
h q
J rJ mS rdbwku
Yd cGirhf jyKaMumif; Mum;&aomtcg ]]azaz? arar rvTwcf siaf e?
uReaf wmfb
h mom xGuaf jy;oGm;rSmyJ}}[k ajymavojzihf rdcifcrsm ik,
d dk yif acsmah rmhwm;
jrpf&avawmhonf/ okaYd omf ay:xeG ;f atmif\ urmw
h idk ;f jynftoD;oD;okYd oGm;a&mufvdk
aom pdwq
f ErmS aeYv&So
d rQ wku
d w
f eG ;f aeav&mum; c&pf,mef bke;f Bu;D ppfawGNrKd UrS
rjyefrD wpf&ufaomaeYrmS oGm;a&muftawGUcNH y;D ]uReaf wmfxu
G af jy;vmcJrh ,f? b,fudk
vm&r,fqw
dk m vdypf may;cJyh g} [k awmif;yefojzifh bke;f awmfBu;D uvnf; rif;oabm
ESihf rif;vmrnfqv
dk Qif igvufcrH nf[k ajymNy;D vdypf may;cJah v\/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

96
ukd,fU'l;ukd,fcRef ynmoif&ef qkH;jzwf

rdburvTwfojzifh c&pf,mefbkef;BuD;ESifh uvuwm;okdY rvkduf&aomfvnf;


ud,
k 'hf ;l ud,
k cf Ref ynmoif&eftvkiYd mS ay:xeG ;f atmif pdwq
f ;Hk jzwfxm;onft
h wkid ;f wpf&uf
aom aeYrSm tbGm;(tar\tar) aowmxJrSm wpfckck&atmif ckd;,la&mif;cs
uvuwm;oko
Yd mG ;&ef nDEiS w
hf idk yf ifvsuf tbGm;ESit
fh wltyd &f aom nDausmx
f eG ;f atmifu
cg;rSaomhudk ck;d ay;vsuf tpfudk ay:xeG ;f atmifu rk;d rvif;cif aowmudk zGiNhf y;D a&T
vufaumufEpS u
f iG ;f ukd ck;d ,lxm;avonf/ tbGm;u tdy&f mrSE;dk cg;BuKd ;wGif aomhr
awGUojzifh ausmx
f eG ;f atmiftm;ar;jref;av&m rSeo
f nft
h wkid ;f ajymjy ay:xeG ;f atmiftm;
acsmah rmhvsu]f ]igah jr;wkt
Yd m; ynmukeo
f ifay;r,f? bdvyfuv
dk J ykaYd y;r,f? ,lxm;onfwYdk
ukd ay;yg}}[k ajymqkad omtcg aomhEiS w
hf uG a&Tvufaumufuydk g xkwaf y;avonf/
ay:xeG ;f atmif owrwef;okYd a&mufcsed f olwyYdk nmoifMum;aeaom [ku
d pf ul;
ausmif;onf wjcm;okdY ajymif;a&TUoGm;ojzifh qufvufynmoifMum;rI rjyK&awmhay/
ay:xeG ;f atmifum; uvuwm;okYkd ynmoifomG ;&ef aiG&rnft
h Buu
H cdk sn;f BupH nfaeav
&mum; wpf&ufaomaeYwiG f OD;&D;(tar\armif)xHoYdk oGm; aps;qkid w
f iG f ta&mif;pma&;
tjzpf 0ifvkyfavonf/ rdrdtm;ay;tyfaom vcaiGukd wpfjym;wpfusyfrS rokH;pGJbJ
uspu
f spyf gatmif pkaqmif;xm;\/ xkjYd yifvnf; tm;vyfcsed w
f iG f uRe;f awm&GmwkrYd S uke0f ,f
vmaom ukeo
f nfwu
Ydk dk &SmazGqufo,
G x
f m;vsuf vkt
d yfaom ypn;f wku
Yd dk &vdrrhf nf[k
azmufonfvyk x
f m;Ny;D ukerf eS af ps;rSejf zifh &Sm,l0,fay;ojzifv
h nf; olwx
Ydk rH S aumfr&Sif
ctaejzifh cs;D jri ahf xmufyahH y;urf;MuavaomaMumifh wpfEpS t
f wGi;f rSm aiG (450)usupf rk d
ojzifh uvuwm;okYd ynmoifomG ;&ef nDEiS w
hf idk yf ifavonf/ okaYd omf tBuu
H m; tx
rajrmufcsio
f jzifh aiG0u
S x
f m;onfah e&mukd ta':\om;u jy ta':c;dk ,lxm;vku
d Nf y;D
vQif olwkdY\aiGukd 0Sufxm;onf[k pGyfpGJawmh\/ ay:xGef;atmif r[kwfrrSefaMumif;?
OD;&D;xHrS qkid af &mif;cay;aomaiGEiS hf rdrrd mS aumfr&Siv
f yk cf &aomaiGwjYdk zpfaMumif; ajymaomf
vnf; OD;&D;r,m;u jyefray;ojzifh a'goxGuNf y;D vQif ta':o
h m;tm; acgi;f uGaJ tmifowf
NyD; OD;&D;tdrfrS xGufajy;avonf/ rdciftdrfokdYvnf; roGm;awmhbJ a&TapwDausmif;
q&mawmfxHcsOf;uyfNyD; Ak'pmayukd oifMum;ay;yg&ef awmif;ojzifh q&mawmfonf
ay:xeG ;f atmiftm; a&S;OD;pGm olawmfoiG ;f vsuf Ak'p maywku
Yd dk ykcYd soifjyavonf/

vlwGifvlvGef vTm;wHcGefokdYjzpf&ef
r,lr,Gi;f ? aqmufwnfjcif;jzif?h uH&if;rlv? 0D&,
d ESi?hf OmPaxmufu?l &So
d nfo
h rl ?S
vlwGifvlvGef? vlwHcGefokdY ? vlrGefwpfa,muf? wpfac:avmufatmif? cga&mufcsdefqkH;?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

97

wkrEhJ ;H ? a&Tbek ;f armf&rnf/ (rmCa'0vuFm)[laom vuFmt& twdwb


f 0rS jyKvyk f
qnf;yl;cJah om yg&rDu&H adS om olwo
Ydk nf twdwu
f \
H EI;d aqmfwu
dk w
f eG ;f ay;aerIaMumifh
ypKefyefavmu ywf0ef;usifrnfrQyif aeSmifh,SufzsufqD;aeapumrl rdrd\tBuHtpnf
rNy;D pD;ratmifjriforQ ravQmah om vkUH v0D&,
D jzifh OmPfEiS hf qifjcifvsuf jyKvyk af qmif&u
G f
NrJ aqmif&u
G af vh &Sad vonf/ xko
d Ydk aqmif&u
G af ejcif;onf vlaYk vmu\vlom;rsm; txJrS
xl;cRev
f eG u
f aJ om vlwcH eG jf zpfvmrnfh taMumif;w&m;yif jzpfavonf/
a&TapwDq&mawmfonfvnf; t&G,fEkEke,fe,f ay:xGef;atmifuav;i,f\
jyif;jyxufjrufaompdwjf zifh ynmvkv
d m;yku
H dk tuJcwfro
d nft
h m;avsmpf mG y&dw?f &Siu
f sihf
0wf? oN*K [?f o'gwu
Ydk dk pdw&f n
S &f n
S jf zifh tm;jyKoifjyay;aeavonf/ wpfEpS Mf umaom
tcg Ak'p may\ euferJ u
I dk odvmaomaMumifh &Sib
f 0jzifyh if ynmqufvufoifMum;&ef
rdbxHoYdk oGm;Ny;D &Sio
f mraPjyKciG ahf wmif;avonf/
rdbESpyf g;wku
Yd vnf; tBurd rf mS igwYdk &Sijf yKray;vkrYd jzpfawmhNy[
D k odojzifh rdb
ESihf tbGm;rwku
Yd &Sijf yK&ef 0efcaH y;Ny;D rdrw
d u
Ydk ,
dk w
f idk f ouFe;f oif;ykid &f ufvsuf ay:xeG ;f
atmifEiS hf ausmx
f eG ;f atmifwt
Ydk m; a&TapwDq&mawmfxt
H yfNy;D &Sijf yKay;avonf/ q7m
awmfonf ay:xGef;atmif\ owdAswdukd odonfhtavsmuf tif;0aumif;pm;pOfu
ay:xeG ;f cJah om &SiOf wrausmv
f Ydk jzpfap&ef &nfoefNy;D &SiOf wr[k emrnfay;\/
nDausmx
f eG ;f atmifuu
dk m; &Sit
f &d,[k trnfay;avonf/ nDtpfuEdk pS af ,muf
wko
Yd nf &Sib
f 0jzifh a&TapwDausmif;q&mawmfxrH mS Ak'p mayukd BuKd ;pm;oifMum;aeav
awmhonf/
&SiOf wr touf(14)ESpo
f Ydk a&mufvmonfh wpf&ufaomaeYrmS rtlyifNrKd UrS ppf
awGNrKd UoYdk tvnfa&mufvm rtlyifoYdk jyef<urnfh q&mawmf OD;*ErmESihf awGUqaHk v&m
um; vku
d o
f mG ;csipf w
d jf yif;jyaomaMumifh xkq
d &mawmfEiS hf OyZm,fq&mawmfxH csO;f uyf
avQmufxm;ojzifh oabmwlMu vl0wfvv
J suf ac:,o
l mG ;avonf/ rtlyifoYkd a&muf
NyD;aemuf if;q&mawmfESifhtwl &efukefokdYoGm;\/ &efukefrS awmifilokdY oGm;vsuf
aeY&uf&n
S Mf umpGm aeaomtcg awmifil &Sio
f mraPpmjyefyJG usi;f yrIEiS hf BuKH av&mum;
&Si0f if ajzqkad vaomf yxrqkjzifh atmifjrifavonf/
xku
d o
hJ Ydk yxrqkqw
G cf ;l aomowif;aMumifh oduRr;f aom vlcspv
f cl ifymG ;rsm;vm
&mrS awmifiNl rKd U? uRe;f uke;f &yfwiG f csro
f m<u,f0aom &Sr;f trsK;d Bu;D wpfa,mufu om;
tjzpfarG;pm;yg&ap[k bke;f Bu;D xHrS &SiOf wrtm;awmif;av&m &SiOf wru ]igu
h o
dk m;t
jzpf arG;pm;vku
d uvuwm;okYd ynmoifzYdk vGw
T af y;rnfvm;} [k ar;\/ &Sr;f rBu;D u
vnf; vTwaf y;rnf[k uwdjyKojzifh om;trdtjzpfoYdk a&mufomG ;Muavonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

98

&SiOf wronf touf(15)ESpo


f Ydk a&mufaomtcg arG;pm;rdcif&rS ;f rBu;D \ axmufyhH
aiGjzifh vl0wfvNJ y;D uvuwm;okYd oGm;a&mufvsuf t*Fvyd af usmif;wGif ynmqufvuf
oifMum;aeavonf/ touf (17)ESpw
f iG f q,fwef;pmar;yGu
J dk ajzqkad tmifjrifavonf/
xkdESpfwGifyif uvuwm;rS jyefvm ppfawGNrdKUokdY a&muf\/ xkdrSwpfqifh &efukefokdY
vmvsuf yGJpm;BuD; OD;baxmf(&ckdif)tdrf wnf;ckdNyD;aemuf &Sif0if Ak'pmayudk
qufvufoifMum;csio
f nf[k ajymaomaMumifh ausmif;awmf&mq&mawmf (a&Tusiw
f u
dk )f
xHoYdk yGpJ m;Bu;D ac:omG ;tyfay;aomfvnf; ay:xeG ;f atmifu oabmrusojzihf raecJb
h J
&efuek rf S yJc;l okYd oGm;avonf/
yJc;l NrKd UwiG f &ckid w
f idk ;f &if;om; v,f0eft&m&SBd u;D OD;owd;k jzL aetdrf wnf;ckd
aepOf rif;ausmif;okdY oGm;a&mufvnfywfavhvmaeckduf awmifilrS a&muf&Sdvmaom
&[ef;wpfyg;ESiahf wGUqaHk [majymae&mrS rif;Ak'p mayudk oifMum;csi&f if awmifio
l Ydk vku
d cf hJ
[k qko
d jzifh OD;owk;d jzLtm; wkid ;f Mum;Ny;D awmifio
l Ydk vku
d o
f mG ;avonf/ awmifiNl rKd UwiG f
arG;pm;trd &Sr;f r\ yp,mEk*[
jzifh &Si0f ifavonf/
awmifiw
l iG f wpfvavmufaeNy;D rEav;okYd oGm;a&mufvsuf r[mjrwfrek t
d eD;
bk&m;ausmif;wku
d f 0guyf Ak'p mayukd oifMum;aeavonf/ 0guRwv
f Qif yckuL NrKd U
a&pBudKq&mawmfonf tvGefpmwwf wynfhwkdYtm;vnf; yifyef;cHvsuf pmayykdYcs
aMumif;Mum;ojzifh yckuLNrdKUa&pBudKq&mawmfxHokdY <uoGm;NyD; ynmoifMum;avaomf
0denf;ig;usrf;? okwfokH;usrf;? tbd"rmckepfusrf;wkdYukd ygVdt|uxm #DumESifhwuG
ESpYH w
fY wfajrmufavaomaMumifh touf(19)ESpjf ynfNh y;D ESppf eG ;f wGif yckuL NrKd U? bkaH bbm;
rm;ud,
k pf m;vS,f OD;xGe;f atmifausm(f &ckid )f \ yp,mEk*[
jzifh jrifjh rwfaom &[ef;tjzpf
okYd a&muf&adS vaomaMumifh OD;Owr[laom bGUJ trnfjzpfxeG ;f ay:vmcJah vonf/
(]b0kyyf v
Hk mT }ukd qufvufwifjyygrnf/)

r[mynmausmf(&ckdifNrdKU)
rSDjirf;jyKusrf;pmrsm;
1/
2/
3/
4/

OD;OmPa&; "n0wD&mZ0ifopf yxrwGJ


OD;vSxeG ;f jzL\ Ak'a *gwrESihf pEo&l ,
d bk&if
ykzd ufqm OD;Owr\ bke;f bke;f ud,
k af wGU bk"H avh
OD;b&ifa&; q&mawmf OD;Owr

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

99

tpGr;f rayguf

NrKd Ura&muf

vGecf a&ESpf rwfvtwGi;f rSmabmif;'Gw&f mG okcYd &D;wpfacguu


f Reaf wmfxu
G jf zpfaw/
&if;ES;D cifrifa& wynfw
h pfa,mufrmS om;ukd &Sijf yKzjYdk zpfzYdk ud,
k w
f ifdk v
f mzdwaf w/ uReaf wmfh
ukd wif,v
l mzkYd qku
d u
f m;onf wpfa,mufudk toifrh mS xm;ca& twGuf uReaf wmfh
tedeef rYf vm;vkYd r&Asm,f/ jzpfatmifvmarvkYd uwdy;D vku
d af w/ oluvnf; ukov
dk &f ;D
rSm q&morm;wdudk olUdk eeft
Y wl om"mac:pcD siyf &Hk a&/ Ak'b
mom&ckid w
f rd mS tvtwef;
vkyaf wcg aqGrsK;d wdeefY cifrif&if;ES;D olwu
d dk zdwv
f [
d u
d wfaw/ k;d &m"vd wpfcv
k Ydk qk&d ygz/Ydk
uReaf wmfa& toufBu;D ykid ;f rSm ta&;Bu;D a&udp[
cd g qku
d u
f m;eefY tjyifux
kd u
G f
vd[yd ga&/ toufti,fyidk ;f cgawmh tcgtm;avsmpf mG Icif;yef;csq
D zJG Ydk pdwNf yv
D ufaysmuf
oabmwynfw
h ed efY qku
d u
f m;r[kwaf u pufb;D pD;vkYd xGuv
f [
d yd ga&/ NrKd Ujyifudk rxGuf
pGmawmif MumedeAf sm,f/ t*k uRe;f &GmokYd qku
d u
f m;eefY vm;zkpYd mG ukd pk;d &draf MumifMh ua&ykid f
cHpm;rdyga&/ ra&mufz;l a& jrifuiG ;f opfwu
d dk jrif&zkjYd zpfvYdk 0rf;oma&ykid v
f nf; wGjd yef,if/h
vm;&zkcYd &D;u t0D;r[kw/f vrf;aumif;au wpfcsuaf oQ&mMumzk/Yd NrKd UeefY ok;H rkid f
ausmaf vmuf&m0D;a& omrefc&D;wkd wpfc&k m/ a,yif'gav uReaf wmft
h zkYd t0D;Bu;D jzpfeed f
yga&/
rk;d x(5)em&DavmufrS tdr&f u
dS qku
d u
f m;tcsuyf ;D oHMum;&a&/ vjynfah usmpf jzpf
awtwGuf va&mifxed x
f ed v
f if;vk/Yd uReaf wmfrh mS tm;vk;H tqifoifjh yifxm;vkYd jAKe;f ceJ
qif;Asm,f qku
d u
f m;xufudk wufvu
dk v
f ma&/ qku
d mf ;onfum; toufEpS q
f ,fausmf
t&G,f ynmoifeed &f zkYd tcsed rf mS qku
d u
f m;armif;ede&f a&/ csed ;f xm;a&twkid ;f twdtus
a&mufvma&twGuf vli,fqu
dk u
f m;onfudk av;pm;rda&/
qku
d u
f m;eefY wpfem&Davmufvm;au ajrmufO;D \ awmifbuf,dS atmifr*Fvm&Gm

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

100

xJudk 0ifa&mufvma&/ ,if;cg awmifwef;aemufrmS a&mifjzLvmedeAYf sm,f/ awmawmif


xJu awmMuufwd wGeo
f ?H &GmxJu tdrMf uufwd wGeo
f H Udk udk Mum;&pGmvnf; t&om
wpfrsK;d / atmifr*Fvm &Gmv,fta&mufrmS t&Sb
d ufawmifxufrmS wnf[ad & r*Fvm
"mwfaygi;f a&T*al pwDazwmfjrwfudk zl;ajrmf&a&twGuf Ak'\
*kPaf wmfrsm;ukd MunfnKd rd
a&/ pdwEf v
S ;Hk tD;csr;f om,mvm;a&/ t&Sb
d ufudk xGuu
f svma& a&mifjzLaMumifh apwD
awmfeefY awmifwef;wpfcv
k ;Hk a& 0k;d w0g;yef;csq
D efa&/ yef;csq
D v
JG Ydk vufrrDEidk af & obm
0 tvSrsK;d uReaf wmft
h mkrH mS Munfrh 0Ekid af tmifxd pGv
J rf;yDwjd zpfeed rf ad &/ a'ykid cf pH m;rIrsK;d
ukd tdrrf mS edev
f Ydk vk;H 0r&Ekid /f a,ZkeefY c&D;xGuv
f mpGm wefz;dk [d,ifv
h Ydk pdwx
f rJ mS jzpfrad &/
&ckid rf mS rif;aumif;rif;jrwfUdk rif;usiw
hf &m;eeft
Y nD tkypf ;dk cuwfawwtcsed rf mS
rif;vkv
d u
kd f rif;BuKd urf aqmifbJ jynfot
Yl usK;d ukd arQmu
f ;dk vkYd Ak'b
momyDyD w&m;enf;vrf;
wus nrf;nGefyD;cuwfaw trwfynm[dwdvnf; trsm;yif[dc,ifh/ jynfolvlxk?
pm;?0wf? edeaf &;rSm aMumifMh up&mr[d/ ,if;ykid f tD;csr;f ca& tcsed f Udk rmS Ekid if w
H umeefv
Y nf;
&ckid f Udk qufqcH ,if/h Ekid if &H yfjcm;ukd ukew
f w
d ify?Ydk Ekid if jH cm;uvnf; vkt
d yfaw ukew
f u
d kd
wifoGif;cuwfaw/
&ckid u
f wifyaYdk &ukew
f rd S qefpyg;? txnfMurf;? bde;f ? csw
d ?f opf? &DeH &DepH rd ;f ?
rJe,f ysm;za,mif;? aiGom; a&T? jcnf tp[da& oufru
hJ ek w
f t
d jyif qifw?d b*Fvu
d Re;f
wduv
dk nf; wifyo
Ydk ad &/ ,if;acwf ,if;tcsed u
f *kavmufxu
G u
f ek [
f ad u tqifrh edrhf
vkYd qk&d ygz/Ydk Ekid if &H yfjcm;uvnf; qD;&GuBf u;D ? oH?[if;cwftrT;D tBuKd ief efY MupD w
d w
d ifoiG ;f
ca&/ a'ykid q
f ufqcH aMumif;ukd Ekid if jH cm;om;kUd rSww
f rf;wdrmS &m wG&d a&/
Ekid if w
H umeefY qufqv
H mau aiGaMu;qkpd mG r[drjzpf vkt
d yfvmAsm,f/ ,if;aMumifh
'*Fg;oGe;f vkyo
f ;Hk pGv
J m&a&/ '*Fg;ok;H pG&J mrSmvnf; &ckid f Udk a& a&T aiG ESprf sK;d ukd ok;H cuwfaw/
bDpD (3)&mpk "n0wDacwfuyif aiG'*Fg;oGe;f vkyo
f ;Hk pGcJ uwfaw/ '*Fg;wd&mS ;yg;vkYd twGd
enf;a&/ a,yif'h gavh &ckid o
f ak woDtcsKUd wG[
d x
d m;uwfaw/ Ekid if jH cm;okawoDUdk vnf;
odo[
l ad &ykid ?f rodov
l nf; [dzx
Ydk if,if/h
&ckid Ef idk if aH & (16)&mpkeefY (17)&mpktwGi;f b*Fvm;yifv,fatmf wpfavQmufrmS
tiftm;tBu;D rm;qk;H eefY tcsr;f omqk;H Ekid if w
H pfcjk zpfaMumif;ukd Oa&mywku
d o
f m;wd&;D a&
pmyDrw
S w
f rf;wdt& od&,if/h &ckid u
f dk ]r[m&ckid jf ynf}vkYd azmfjyxm;uwfaw/
obm0tvSudk cHpm;&if; ,if;twdwf\ t&dyfukd uRefawmfhtmkHrSm cHpm;vkdY
aumif;wke;f qku
d u
f m;eefaY usmufw;Hk &efjzpfvYdk qku
d u
f m;arSmufvv
J v
k k jzpfvm;crS&m
uReaf wmfpw
d t
f mkv
H nf; trQijf ywfvm;vDa&/ vrf;rSm cif;xm;a& aomifausmufcw
J pd mG
tmvl;ukd zsmcif;xm;a&ykid f aMumufvma&/ ,if;aMumifh qku
d u
f m;onfukd tomtom;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

101

xde;f vkYkd armifzYdk ajymvku


d &f a&/ vrf;raumif;rS armif;&a& qku
d u
f m;onf b0vnf;
rvG,yf gumvkYd oabmaygurf ad &/
ajrmufO;D acwf aumif;pm;pOfu a'ywf0ef;usiaf 'orSm tdrBf u;D tdraf umif;wd vnf;
0J,mrSm MuufysHrus[dvDzkdY/ vrf;rSmvnf; qif? jrif;? &xm;kdU O'[kd 0ifxGufvm;
[dcuwfzYdk aocsma&/ ]qif0ifawmif}vkYd taMumif;r[dbJ ac:zrYdk xif/ qift0iftxGuf
rsm;cvk&Yd m *edex
Yf d ]qif0ifawmif}vkYd wGiv
f mpGm jzpfz/Yfdk eDa&mifjzmusp eDv;Hk ray:way:
tcsed rf mS ywf0ef;usiw
f pfcv
k ;Hk 0k;d w0g; ryDrojzpfeed af &/ tvif;a&mif;ukd awmifwef;&Snf
u uG,x
f m;a&twGuf awmiftaemufbufwpfciG u
f m; ESi;f rIw
H ed efY arSmif0g;0g;/ yef;csD
qefvYdk tvGev
f aS & jrifuiG ;f wpfck jzpfeed af &tjyif us;D iSujf rnfweG o
f H Udk udk Mum;&a&t
wGuf om,ma&ykdif cHpm;edefrd&if; abmif'Gwf&Gmem;ukd qkdufum;uyfvmrS&m tmkHwd
vGifhaysmufvm;ca&/
&GmxJudk r0ifcifu tke;f rk;d ? 0g;x&H rvkw
H vkH tdraf oQwu
d BuKd qedk ed u
f wf
aw/ wjznf;jznf; &GmxJudk a&mufvauavh xl;rjcm;em;yif/ tdrBf u;D tdraf umif;um;
r[doavmuf/ qif;&Jom;wd edex
f idk &f m &GmaoQwpf&mG jzpfeed af &/ t,ifu pnfum;vkYd
emrnfBu;D ca& ]abmif;'Gw}f vnf; avmu"HtvSnt
fh ajymif;eefY ruif;Ekid yf gumvkYd oHa0*
jzpfrdyga&/
tvyu
JG aw;jcif;oHwu
d dk Mum;&Ny;D aemuf r@yfujdk rifvm&a&/ tcsed u
f m; rk;d x
(7)csufwD;eD;yg;/ y&dwfowfuavh tenf;&ma&mufoda&/ yGJoQifrdom;pkvnf; NrdKUu
q&mvmvkYd 0rf;yef;womeefeY ed &f mxkid cf if;csy;D uwfaw/ qku
d u
f m;onfuv
dk nf; yGNJ y;D rS
jyefzYdk zdwx
f m;vku
d u
f wfaw/
rMumcif vlwd wppa&mufvmuwfaw/ yGu
J vnf; yGBJ u;D / uReaf wmfeefY &if;ES;D a&
ausmif;q&mBu;D wpfO;D uReaf wmfu
h dk jrifvYdk 0rf;omtm;&eefY uReaf wmft
h em;rSm )vmxkid af &/
xkdq&mBuD;u touf(70)ausmf/ &SdrDaemufrD vlBuD;wpfa,muf/ ,if;q&m BuD;ukd
abmif;'Gwf&GmtaMumif;ukd rdef;Munhfrda&/ tv&SifjyKyGJvkyfedefa& &yfuGufukd ]qif
0ifawmif&mG } ac:aMumif; ajymjya&/
t,ifu abmif;'Gw&f mG rSm &yfuu
G (f 5)ck[cd a&/ xk&d yfuu
G w
f rd mS (1)rmvdepf s;D &yf?
,if;&yfuu
G af & &Gm0if0 ewfawmifausmif;wku
d rf S &Gmv,fww
H m;xd &Snaf &/ tBu;D qk;H
&yfuu
G jf zpfaw/ (2)ps;D wef;&yf? ,if;&yfuu
G u
f m; wHwm;rS ay:w*l u
D ek w
f u
dk x
f &d n
S af &/
wHwm;ab;rSm ]rdz&k m;r*l}vkYd ac:Pwwfaw tkww
f u
dk Nf yKd wpfcu
k v
dk nf; anmifyifwd
rsKx
d m;Asm,f/ (3) &Gmr? ,if;&yfujG uv
f nf; ukew
f u
dk rf S yef;zJwef;xd &Snaf &/ (4) j*pfz?
,if;&yfuGufrSm t*ktdrfvkH;0r[dAsm,f/ (5) yef;zJwef;? ,if;&yfuGufum; &Gmawmif

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

102

buftqk;H rSm [da&/ &GmawmifO;D ukd ajrmufO;D uvm;a& vrf;rBu;D eefY wpfac:avmuf&m
0D;a&/ oD;jcm;&GmaoQwpf&mG jzpfeed ,
f if/h xk&d mG ywf0ef;usirf mS vnf; &Duefo;Hk av;uefyif
[da&/ tqkyd g&yfuu
G (f 5)cka& t*Fvyd t
f yk cf sKypf Ofuvnf; tqufrjywf[cd a&vkYd ajyma&/
t*kum; rlvwef;ausmif;&m[d,if/h azmfjyyg &yfuu
G if g;ckudk aygi;f vkYd ]abmif;'Gw}f &GmvkYd
ac:pGmjzpfaw/
ajrmufOD;acwfu qkdau tdrfNcDtenf;qkH; ESpfaxmifausmfyif [dczkdYxif,ifh/
xkad cwfu abmif;'Gw&f mG um; NrKd UwpfNrKd Uyidk f ps;D qkid w
f ed efY pnfpnfum;um;[dcvDz/Ydk a,ZkeefY
]tpGrf;rayguf? NrdKUra&muf? abmif;'GwftqD? jyefvwfvD}qkda& pum;ykHwpfck *edefYxd
wGiu
f sev
f u
dk pf mG jzpfaw/ qkv
d &dk if;u ajrmufO;D NrKd Uudk ra&mufz;l a& uRe;f uef; &yf&mG u
vlwd ajrmufOD;ukd psD;jyKvma&cg abmif;'Gwf&Gmukd a&mufauyif ajrmufOD;psD;ukd
a&mufAsm,fvkdY txifrSm;NyD;au abmif;'Gwf&Gmu 0efwd0,fvkdY jyefvD[dcuwfaw/
abmif;'Gw&f mG ukyd if ajrmufO;D vkYd txifrmS ;avmufatmifvnf; pnfum;cvDzx
Ydk if,if/h
ajrmufO;D acwf rif;zavmif;vufxufrmS &ckid &f w
D yfrawmftvGet
f iftm;Bu;D ca&/
[l*vdjrpfrS rkwr auGUxd yifv,furf;k;d wef;wpfavQmuf usupf m;cuwfaw/ 'wfcs?f
ay:wl*D? *syef? tdEd,? oD&dvuFm? b*Fvm;? rqlvDywfwef? tm&Sef? *smumwm? weoFm
&D? rkwr tpwda& a'owkeYd efY qufqcH a&/ ,if;aMumifh yJc;l om;wd? Armwd? r*kt
d rsK;d
om;wd? ay:w*l w
D t
d jyif *syefwv
d nf; &ckid &f w
D yfrawmfrmS tcpm;ppfom;tjzpf trIxrf;
cuwfaMumif;ukd refe&dwf rSwfwrf;rsm;t& od&a&/ ay:wl*DwdeefY pD;yGm;a&;t&
qufqcH pGmudk orkid ;f ky<f uif;taxmuftxm;wduvnf; oufojD yedeo
f ad &/
ay:w*l w
D ed efY qufqpH Ofu ay:w*l w
D d wnfaqmufca& ukew
f u
dk af [mif;wdudk
uRefawmfhtmkHrSm xif[yfvma&/ ]wpfcsufckwf ESpfcsufjywf} oabmeefY ukefwkduf
ta[mif;wduadk vhvmMunfch sipf w
d af y:vma&/ xkpd um; a'pum; ajymEkid af uavh ,if;
ukew
f u
dk w
f ed &f mwdudk Munfch sipf w
d w
f &d m tNraJ ESmif,
h u
S ef ed af &/
*edeu
hf rmrSm csr;f oma& tar&duef? *syef? rav;&Sm;? puFmyltp[da& Ekid if w
H u
d dk
tjcm;Ekid if H Udk u vli,f vl&,
G w
f d tvkyv
f yk v
f Ydk aiG&mS zkYd 0ifvmrpJ [duwfaw/ w&m;0if
wpfrsK;d ? ck;d 0Suv
f Ydk wpfzHk enf;rsK;d pkeH efY r&ru ck;d 0ifeed u
f wfawydik f &ckid af umif;pm;pOf
uvnf; Ekid if aH ygi;f pku
H vlwd a'ykid f 0ifvmrpJ[v
d u
D wfzv
Ydk Ydk twdw\
f t&dyw
f d tmkrH mS
w&dy&f yd af y:eed af &/ ,if;aMumifyh if ukew
f u
dk ef ed &f mukd Munfch sipf w
d f jyif;jyvma&/
oQijf yKyNJG y;D csi;f ukew
f u
dk w
f u
d dk Munfzh Ydk tNird ;f pm; q&mBu;D eeft
Y wl qku
d u
f m;pD;
vkYd vm;uwfaw/ ukew
f u
dk t
f rSw(f 1)rSm abmif;'Gw&f mG xJudk jzwfp;D a& acsmif;urf;ezl;
rSmyif wnf[ad &/ ajrmufO;D uvmvrf;\ taemufbuf(60)ayceft
Y uGmrSm[da&/ ,if;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

103

ukefwkdufwnf[da& vrf; 0J,mESpfzufrSm tdrfwd[duwfaw? a'edef&mwpf0kdufukdyif


psD;wef;vkdY ac:jcif;jzpfaw/ &Sdacwfu psD;qkdifwdeefY pnfum;cvDzkdY/ (17)&mpkajrmufOD;
xGe;f um;pOfu ,if;ede&f mrSm ay:w*l D (Portugue)ukew
f u
dk (f ok)Yd taumuf;Hk [dca&vkYd
orkid ;f Xmeuajyma&/ ukepf nfta&mif;t0,fjyKvyk &f m ps;D qdyu
f rf;(ps;D wef;&SnBf u;D )jzpf
vkYd *edew
Yf idk f ]ps;D wef;}emrnfraysmuf/ a'ukew
f u
dk u
f dk &Sad [mif;okawoeXme\ wkid ;f
wmcsut
f & tvsm; 25-ay? teH 15 aycefY [da&vkYd od&a&/ trk;d ? tum vk;H 0r[dAsm,f?
t&SdaemufeefY ajrmufbufkdUrSm&m NydKysufedefa& tkwfeH&Hwd [doda&/ awmifbufrSm
vk;H 0wpfcv
k nf; r[dAsm,f/ NyKd ysuef ed af & tkwyf jHk zpfeed af &/ ajrmufbufe&H rH mS tvif;
0ifaygu(f 2)aygu[
f ed ed pf mG udk wG&d a&/ rMumcif obm0'PfaMumifh vk;H 0NyKd usvm;vDz&Ydk m
jrif,ifh/
ukefwkduftrSwf(2)rSm ukefwkduftrSwf(1)\ t&Sdawmifbuf rsufapmif;xkd;rSm
ay(400)ausmt
f uGm wG&d a&/ tus,t
f 0ef;rSm trSw(f 1) cef[
Y zd x
Ydk if,if/h trk;d ? tum?
eH&w
H v
d ;Hk 0r[dAsm,f/ ukew
f u
dk Nf cpH nf;k;d rSm opfyifi,fwad yguef ed af &/ ukew
f u
dk f ede&f mrSm
tkwfkd;? tkwfcJwd&m[dpGmukd wGd&a&/ ukefwkduftrSwf(3)rSm ukefwkduftrSwf(2) \
awmifbufay(300)tuGmrSm awmifukef;i,fukd aemufcHxm;vkdY wnf[da&/ tkwfykh
tkwu
f ek ;f wpfcyk idk f jzpfeed Af sm,f/
omrefvw
l ad & a'ede&f mrSm taqmuftOD;[dca&vkYd vk;H 0odEidk zf rYdk xif/ ukew
f u
dk f
(4)rSm ukew
f u
dk (f 3)\ taemufawmifaxmifh ay(300)tuGm vrf;\t&Sb
d uf tdrNf c0H if;
wpfcktwGif;rSm usefdefa&/ tkwfkd;? tkwef;BuD;a& NrD;BuD;xJrSm usa&mufedefAsm,f/
refusnf;yifBuD;wpfyifvnf; tv,frSmayguf edef,ifh/ ukefwkdufedef&mvkdY rodEkdifa&
tqifhrSm[da&/
a'ukefwkdufwda& &ckdifkdU EkdifiHwumeefYqufqHcpGmukd oufoDtaxmuf
txm;tjzpf jyKEkdifa&edef&mwdjzpfaw/ ,if;aMumifh ywf0ef;usifrSm edefxkdifuwfaw
tdrw
f u
d dk ajymif;&GyD em ukew
f u
dk ef ed &f mukd wl;azmfjy;D au jyKjyifoifph mG ukd jyKjyifvYdk Nc0H if;vkv
H Hk
NcKH NcKH umxm;Ekid af u ykad umif;zkv
Yd Ydk pdwu
f ;l jzpfrad &/
avhvmMunhf w
I efonfudk avhvmvkNYd y;D cg yGo
J Qiw
f rd o
d m;pkUdk eefY r@yfrmS tzef&nf
aomuf&if; wem;wawGpum;ajymedecf Ny;D au abmif;'Gw&f mG u qku
d u
f m;eefY jyefxu
G f
vmvwfaw/ tcsed u
f m; edecYf if;(1)csuw
f ;D avmufvYdk cefrY eS ;f rda&/ eDyjl yif;vkYd jyef&zkpYd mG
ukyd if aMumufawykid w
f rdG ad &/
abmif;'Gw&f mG u xGuv
f mcsi;f ajrmufO;D buf[d apwDyx
k ;dk kUd udk t0Duzl;jrif&pGm
a& MunfE;l p&m? tvmcg tvif;tm;enf;a& rk;d xcsed jf zpfvYdk 0k;d w0g;yefcsu
D m; wpfcsyyf idk v
f S

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

104

a& "mwfaygi;f a&T*al pwDawmifwef;eefY vrf;0J,mywf0ef;usif Udk a& tjyefrmS vSa&ykid rf jrif
Asm,f/ tvif;tm;aumif;vkYd tm;vk;H ukd pd&mezmjrifvm&a&/ awmifxyd w
f rd mS jyKjyifxm;vkYd
MunfnKd p&mjzpfeed af & apwDw[
d ad &ykid f awmif;wef;Nc&D if;? awmifypl maoQwrd mS apwDNyKd ?
bk&m;ysufwdukd NcHKEG,fwdzkH;vkdYzkH;? anmifyifwdrsKdvkdrsKd? IyfIyfxGD;xGD; jzpfedefuwfaw/
vrf;0J,mtdrw
f u
d dk Munfv
h u
dk jf yefauavh tdrt
f qifrh [da&wJ aoQwd ,kid w
f ,
d idk w
f idk ?f
aumif;aumif;qif;&Juwfawqkpd mG ukd azmfjyedeaf &/ yuwdtjzpftysuu
f dk uGuu
f u
G f
uGi;f uGi;f jrifvma&cg pdwyf sut
f m;i,fa&ykid f cHpm;&jyefAsm,f/ tvm;eefY tvmcHpm;csuf
kUd a& qefu
Y sib
f uf&m jzpfvmvwfaw/
a'ykdiftjrifajymif;vkdY cHpm;csuf ajymif;vm&a&twGuf vlom;wdpGm avmuukd
uk,
d t
hf jrifeefu
Y ,
kd jf rifvYdk tjrifcsi;f wlauavh OmPfjriftm;aumif;vkYd t[dudk t[dtwkid ;f
jrifEidk o
f w
l ad & trSeef efY eD;Ekid zf v
Ydk Ydk qifjcifrad &/
vrf;taemufbufrSmvnf; v,fuGif;jyifBuD;jzpfedefa&/ ,if;v,fuGif;jyifxJrSm
uefa[mif;? uefysuw
f u
d dk [krd mS wpfc?k a'rSmwpfck trsm;tjym;yif jrifw&dG a&/ ,if;vrf;
em;eD;w0ku
d rf mS ajrmufO;D aumif;pm;a&acwfu vleed t
f rd Nf cD pnfum;vDzpYdk mG aocsma&/
t*kvnf; abmif;'Gwef efw
Y pfqufwnf;jzpfzYdk eD;edeAf sm,f/ vrf;0J,mrSm tdraf oQwd xkrd mS
wpfaqmif a'rSmwpfaqmiftpDt&Da&mufedefuwfAsm,f/ ypKyefrSmvnf; twdwfykdif
pnfum;vmEkid zf v
Ydk m;vkYd awG;&if;awG;&if; atmifr*Fvm&GmxJudk 0ifa&mufvmvwfaw/

"nOD;
ukd;um;
1/
2/
3/
4/

&ckdifjynfpD;yGm;a&; b@mwkduf-OD;vSxGef;jzL
Old Burma

&ckdif'*Fg;rsm;
ud,
k af wGUavhvmcsuEf iS hf okawoerSww
f rf;rsm;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

vjcrf;NrrD mS

105

a&mifjyefxif[yfvmrnfyh &Hk yd rf sm;

30-5-98(pae)aeY? rGef;wnfh (12)em&Dtcsdefjzpfygonf/ ajrmufOD;aps;twGif;&Sd


tuRef Udk \ tvSuek q
f idk o
f Ydk ausmpf ;dk wnf;ck&d yd o
f mrS refae*smjzpfol armifoed ;f a&muf&dS
vmNy;D olww
Ydk nf;ck&d yd o
f m a&muf&adS eMuaom ppfawGrS {nfo
h nfrsm;u tuRet
Yf m;
tac:vw
T v
f u
dk o
f nfqdk csucf si;f yif vku
d o
f mG ;\/ ,if;odYk tuReaf &mufomG ;aomtcg
ausmpf ;dk wnf;ck&d yd o
f m\ xrif;pm;cef; xrif;pm;Ny;D a&aEG;Murf;aomufo;Hk aeMuaom
ppfawGNrKd Urq
S o
dk nfh {nfo
h nf(3)OD;ukd awGU&av\/ ,if;teufwpfO;D rSm touf(70)cef&Y dS
rnf[k cefrY eS ;f &Ny;D tqkyd gy*k Kd vrf mS tom;jzLjzLESihf ajE yk ?f odum ky?f Oy"dyk af umif;
aumif;ESihf jzpf\/ ,if;yk*K v
d \
f EIwcf ef;arG;jzLjzLukd ta0;ujrifjHk zifh &ckid o
f rkid ;f okawoD
q&mBu;D oQit
f ek ;f qko
d nfudk &ckid pf may0goem&Siw
f idk ;f odEidk yf gonf/
q&mBu;D \acgi;f ay:rmS um; r&PEkid if \
H trSwo
f auFwtjzpf atmifvjH zLukd jrif&
jcif;jzifh avmuBu;D \rNraJ om tedpo
abmukd qifjcifatmufarh owdoaH 0* ,lp&m
yifjzpfacs\/
aemufwpfO;D um; eDrif;oQiq
f o
dk jl zpf\/ olu oGm;q&m0efjzpfavmrod/ ]i&Ju
vlol jymylraMumuf} qkd ;dk pum;vkd uGr;f pm;jcif;\ tjypfudk raMumufavm/ okw
Yd nf;r
[kwf uGr;f pm;jcif;onf oGm;ukyd dk ckid rf maponf[k trdaq;wuov
dk rf S oifMum;ykcYd s
vku
d f avm/ okw
Yd nf;r[kwf &ckid rf sK;d cspyf yD D &ckid v
f rl sK;d wk\
Yd uGr;f pm;aom"avhudk tjrwf
wEk;d xde;f odr;f xm;vkd avm rajymwwfyg/ wpfcck ak wmh jzpfzaYdk ocsmygonf/ tuReEf iS hf
awGUonfhtcsdefrSmvnf; uGrf;wNrHKUNrHKU 0g;vsufawGU&yg\/ ol\uGrf;pm;oufwrf;um;
rnfrQMum&SnNf yq
D o
dk nfudk ol\oGm;rsm;u om"ujy,k*af qmifaeacs\/
usew
f pfO;D rSm &ckid jf ynfwiG ;f jzpf Ekid if jH cm;om;jzpfol yk&H yd v
f mT zefw;D &Sif ukx
d eG ;f jrif?h

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

106

olum; tNrJvkdvkd abmif;bD&Snf 0wfqifavh&SdNyD; pD;u&ufukd vufrSrcsoljzpfojzifh


bk&m;owfygpD (bk&m;pl;ygap) qDra&m? a&ra&monfh ppfawGom;ppfppfyg[k renf;ajym
,l&\/ olwv
Ydk m&if;udpu
]vjcrf;NrD r*Zif;trSw(f 2)twGuf &ckid af usmufqpf yef;<u
rsm;ukd "mwfyrHk w
S w
f rf;wif&ef vmjcif;jzpfonf[k od&avonf/
olw\
Ydk tpDtpOfu 30-5-98aeY rGe;f vGyJ idk ;f 0ef;wD;ewfawmif? aAm"da&T*El iS hf
vufaumufaps;ausmif;wku
d &f dS &ckifd af &S;a[mif;vuf&mrsm;ukd rSww
f rf;"mwfyHk u
dk &f efEiS hf
31-5-98aeY(we*FaEGaeY) eHeufyidk ;f ajrmufO;D NrKd Ue,f? abmif;'Gwaf us;&Gm oabFmpmwkid f
uRe;f &Sd kyk rf sm;odrrf S eH&H yk <f ursm;ESihf naeykid ;f wGif ajrmufO;D a&S;a[mif;jywku
d rf S ,Of
aus;rIvuf&mrsm;ukd ku
d ,
f &l ef pDpOfxm;onf[k qkyd gonf/ tcsed &f vQif 1-6-98aeY
(wevFmaeY) eHeufyidk ;f oQpaf omif;ykx;dk awmfBu;D &Sd kyv
f ;Hk ky<f uausmufqpfvuf&mrsm;
ukd "mwfyHk u
dk Nf y;D ,if;aeY aeYcsi;f jyefoabFmjzihf jyefMurnf[k qkyd gonf/
xku
d pd tuRet
Yf m;vnf; ulnED idk yf gu ulnyD g&ef arwm&yfcMH ujyefonf/ tuRef
vnf; xku
d pd ]ewfwzYdk ef a&ueftoifh Mumtoif}h &Sv
d yS g\/ ]a&iwfwek ;f a&wGi;f xJ
us}yrmcHpm;rdygonf/ ]pkid af umf csKaH y:a&muf&onf}h tjzpfrsK;d BuKH &onf[k oabmxm;
ygonf/ ]wkid ;f &ufonfh ruvm rk;d &GmonfEiS t
hf qifoif}h qko
d vkd atmufarhygonf/
]rpGe;f &if;uvnf;&Sd uef;pGe;f cif;uvnf;NiNd y;D ]"mwfwel w
H l aq;zuf,}l Muygav\/
,if;aeY (30-5-98)aeY rGe;f vGJ (2)em&Dx;dk onfEiS hf c&D;pMu\/ q&mBu;D oQit
f ek ;f
uku
d m; oufBu;D 0gBu;D jzpf wnf;ck&d yd o
f myif aeapcJMh u\/ awmh (Top)vufzuf&nf
qkid w
f iG f vufzuf&nf0ifaomufMu&if;awGUaom tv,fwef;jyq&m OD;xGe;f at;ckid u
f dk
tazmftjzpf ac:,lcJhMu\/ ajrmufOD;abmvkH;uGif;? qkdum;*dwfrS qkdum;pD;Mu
0ef;wD;ewfawmifokdY oGm;Muonf/ 0ef;wD;ewfawmifum; ajrmufOD;&SD bk&m;? ykxkd;?
apwDrsm; r&So
d nfh awmifo;Hk vk;H jzpfMuaom &Ge;f awmif? &uawmif? 0ef;wD;awmifwYdk
teuf wpfcktygt0if jzpfonf[k qkdprSwfjyKMu\/ ,if;awmifum; ajrmufOD;-ykd;jzL
uRe;f oGm;vrf; 0JbufeaH b;? 0ifrem;usaD wmfoYdk ra&mufrpD yfMum; wnf&\
dS / 0ef;wD;
ewfueG ;f &S&d m awmifxyd o
f Ydk ta&SUajrmufbufvrf;rS pwufMuygonf/
ewfueG ;f qDoYdk a&mufaomtcg av;axmifph yfpyf&adS om ]yg&m0wDa,medy}Hk qkad om
ausmufqpfvuf&mukd avhvmMu\/ xkad usmufqpfvuf&mrSm tjrifh ESpaf yausm?f tvsm;
okH;ayajcmufvufrESifh teH ESpfay ESpfvufr&Sdygonf/ xkdausmufqpfvuf&m udk
tay:pD;rSESpfykH? ab;wkdufESpfykHESifh ewfuGef;ukd aemufcHxm; wpfykH rSwfwrf;wif
kdufMuygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

107

0ef;wD;ewfawmif rSww
f rf;wif"mwfyHk u
dk u
f ;l jcif; Ny;D pD;aomtcg tpDtpOf t&
aAm"da&T*lbk&m;okdYquf oGm;Mu&OD;rnfjzpf\/ ajrmufbufokdY OD;wnf awmif
Mum;vrf;twkid ;f qif;vmMuonf/ awmifajcrS ajrmufbufwl o
l Ydk ajcvSr;f tenf;i,f
avQmufvu
dk f EHk iS hf jrifawmfrb
l &k m;awmifajc\ awmifbufwiG f ajrmufO;D a&Tacwfa&muf
atmif wpfzufwpfvrf;rS yHyh ;kd ay;cJah om ajrmufO;D acwf '*Fg;oGe;f pufw
Hk nf&cdS &hJ m ajr0okef
blrXd mea[mif;ukd a&muf&ydS gonf/ xk'd *Fg;oGe;f pufw
Hk nf&cdS &hJ m ajr0oke\
f ta&SUbuf
rvSrf;rurf; vJavsmif;aeaom ukef;ajr0ef;usifonfum; wpfacwf wpfcsdefu
vQrf ; vQrf ; awmuf a usmf M um;cJ h a om &ef a emif N rd K U & H [k 0d a ooaqmif cH w yf
NrdKUae&ma[mif;yifwnf;/
xkrd S tenf;i,fqufjyefaomf bDv;l ESihf bk&m;[k [k;d [k;d ausmaf om ukov
dk &f iS f
oD&o
d "k r&mZm\ aumif;rIawmf ousrmefatmif apwDawmfudk vSr;f zl;ajrmf&jyefonf/
xkdbk&m;rS vSrf;vkdufkHjzifh ajrmufOD;qiftkd;vrf;okdY a&muf\/ xkdvrf;tEef;rvkdufbJ
ajrmufbuf&dS NrKd Uywfb&k m;zl;vrf;twkid ;f vku
d o
f mG ;onft
h cg 0Jbuf eef;awmfvNHk cKH rI
twGuf teD;uyfae&mcsxm;ay;aom ]ZkEw
cf w
H yfawmifuek ;f } ESihf ,mbuf ]tkid 0f ef;}
qkad om r*Fvma&piftidk o
f Ydk a&mufjyef\/
avQmufNrJqufavQmufvkdufygu vrf;\0Jbuf ajrmufOD;NrdKUawmfa[mif;&Sd yd#
uwfwu
dk af ygi;f (48)qlteuf wpfqt
l ygt0ifjzpfaom &wemhrmefatmif yd#uwfwu
dk o
f Ydk
a&muf&jdS yefonf/ wpfzefquf tenf;i,favQmufvm&m bk&ifpEo"k r&mZm\ 'gersK;d
aphcsc&hJ m &wemhrm&fatmif apwDawmfjrwfudk zl;ajrmf&jyefonf/ xk&d wemhrmefatmif\
ajrmufbuf udu
k (f 20)ceft
Y uGm &wempHO;D ausmif;wku
d f wnf&ydS gonf/
&wempHOD;ausmif;wkdufqkdonfrSm aumZm 792-ckESpf bk&ifrif;apmrGefonf
avmif;Muuf Xmea[mif;rS ajrmufO;D a&TNrKd UawmfoYdk ajymif;a&TUvmpOfu yifah qmifvmcJah om
&[ef;awmftyg;(20)teuf wpfyg;tygt0ifjzpfonf[k qkdygonf/ &wempHOD;qkdaom
&[ef;awmf\ bGUJ wq
H yd u
f dk tpGjJ yK ausmif;awmfuv
dk nf; ]&wempHO;D ausmif;wku
d }f [l
emrnfwiG v
f maMumif; od&ygonf/
&wemh r m&f a tmif b k & m;rS taemuf b uf w l l o k d Y Nrd K U y wf b k & m;vrf ; twd k i f ;
qufavQmufvmcJhjyef&m 0Jbuf ZkEwfcHwyfawmifajc ZkEwfAkdvfcsKyfaecJhaom
tdrfawmf&ma[mif;eSifh ,mbuf ]euwfawmif}[k 0dN*dK[fjyKxm;aom awmifukdjrif&
jyef\/
]euwaf wmif}qko
d nfrmS ]...owmADo? vSnx
hf eufowf? jrif;rk&d yf wfom;? 'Gg'ofm
oD? ,m,DpufuGif;? N*dKvfeif;N*dKajymif; aumif;raumif;om;? usKd;aMumif;qkH;jzwf?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

108

vaeMuwfEiS hf Oygwt
f m,l? pOf;rIwwf>yef? puft[efo}Ydk qkad om vuFmESit
hf nD jrifrh &dk f
awmifudk vSnyhf wfonfh euw(f 27)vk;H ? euww
f m&mudk vSnv
hf nfaeaom 12-&moD
puf0ef; ? wpf&moDrS wpf&moDoYdk ul;ajymif;rIEiS hf pyfvsO;f N*Kd [af umif;onf? qk;d onf?
aev Muwfjcif;? Mu,fysjH cif;? ajrivsiv
f yI jf cif;paom twdwef rd w
d ?f tm,kpef;taumif;
tqkd;ponfwkdYukd MunfhIavhvmrSwfom;&onfhae&m owfrSwfxm;cJhaom Xmae[k
od&ygonf/
xkdawmifxdyf euwfpifaqmufcJhaomae&mrSm ,aeYwkdif om"ujy,k*ftjzpf
azmfeT ;f aeygao;onf/ xkad wmifMum;rS quf avQmufvmjyef&m tHawmford Ef iS hf &wem
ykaH pwDawmfwu
Ydk dk ta0;rSvuftyk cf sD zl;ajrmfuefawmhcMhJ uyg\/ &wemykaH pwD\ ta&SU
bufrS azmufvyk x
f m;aom NrKd Uywf bk&m;zl;vrf;twkid ;f (3)rdepfcefY avQmufvu
dk f jHk zifh
aAm"da&T*yl x
k ;dk awmfwnf&&dS m [dr0efawmifajcodYk a&muf&MdS uonf/
ykxkd;awmfwnf&Sd&m awmifxdyfokdY tqkdyg [dr0efawmifajcrS pwufMu\/
tqkyd gvrf;rSm tenf;i,frwfapmufojzifh q&m0eferD if;oQirf mS tarmvGeNf y;D a&qmovkd
Aku
d ef movkd cHpm;&onf[k qkyd gonf/
tuRew
f Ydk ajrmufO;D om;rsm;tzkYd 'gav;rsm;awmh taysm[
h k qk&d rnfavm? ykad eNrJ
usm;aeNrJ[kyJ qkd&rnfavm/ rnfokdYqkdap aq;orm;u raxmif;xm olemonf
rcHcsdqkdovkd jzpfvdrfhrnfxifygonf/ q&m0efeDrif;oQifwpfa,mufrSm (10)rdepfcefY
rvIy&f mS ;bJ tem;,lvu
dk &f \/ okaYd omf ]ukeq
f ;Hk oGm;aomtcsed o
f nf jyefvnf&k;d r&S}d
qkad om pum;ESit
hf nD q&m0eferD if;oQirf mS wefz;dk &Sv
d aS omtcsed u
f dk tusK;d &Spd mG tok;H cs
&rnf[k em;vnfoabmayguo
f jl zpf wm&Snt
f em;r,lawmhbJ olv
Y yk if ef;ukd oljyef
vnfaqmif&GufavNyD/
]&Spfajrmifh"mwfvkH;ykH}rsKd;&Sd aAm"da&T*l\ ukokdvf&SifrSm bapmjzL (at'D 14591482)jzpfNy;D at'D 1470-ckEpS w
f iG f wnfxm;cJ\
h / aAm"da&T*yl x
k ;dk awmf\ axmifch sK;d rsm;
wGif N*Kd [w
f idk t
f kyrf sm;? bkt
H qifq
h if&h dS tmvdeef wfyk rf sm;? rif;rdz&k m; r;rwf? ppfaoem
ywd ponfh yk v
f ;Hk ky<f ursm;ukd xkqpfxm;ygonf/
ykx;dk awmf\ tjrifah y (30)cef&Y o
dS nf/ q&meDrif;oQiu
f m ykx;dk awmfBu;D \ t*Fg
axmifh (ta&SUawmifaxmif)h wwd,yp,rH S trwfausmufqpfvuf&mudk p rSww
f rf;
"mwfykHkdufap\/
Ny;D vQif 0okEa & ewfyk ?f bk&ifyk ?f trwfyk f ponfwu
Ydk dk qifu
h q
J ifu
h J u
dk af p\/
xkaYd emuf ykx;dk awmfBu;D \ yviaf y:wiG f jcL;yef;jcL;EG,rf sm;jzifh Zmwfeyd gwaf wmfvm kyw
f k
rsm;? yvi\
f atmufajcrS "m;ukid o
f &l ?J qifp;D ol&?J jrif;pD;ol&J kyw
f yk rHk sm;ukd ku
d u
f ;l ap

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

109

onf/ eH&rH S uRr;f bm;upm;[ef kyw


f rk sm;? qifrsm;ukd ppfa&;avhusio
hf ifMum;ae[ef
kyw
f rk sm;? wkwo
f idk ;f ? "m;okid ;f upm;ae[ef ky<f ursm;ukd ku
d u
f ;l Muonf/
okdYaomf q&monf ]...&ur@vm? jynf"nm0,f? 0Homtjym;/ rsKd;av;yg;wkdY?
0wfpm;qif,if? xk;H zGUt
J ifu?kd jyifqiforI? pOfqufjyK? *k*g&0? jyKMuwkaH &Smif;? qif,if
aygi;f um;? aAmif;awmfav;q,f? pvG,af wmfu;dk yg;? cg;BuKd ;ig;&yf? vufpyG &f pS q
f ,fh wpf?
vnf&pfu;dk acG? eaAig;qifh ? Mu,fyiG w
hf pfq,fah jcmuf? vufaumufEpS q
f ,f? yef;oG,if g;rsK;d ?
qHx;dk &Spcf ?k yef;zkig;csy?f ajcpGycf ek pfyg;? uk,
kd v
hf mT ;ig;rsK;d ? tzk;d te* ? xku
d w
f efvo
S nf}
[laom &uKd irf [med'ge;f usr;f vm &ckid w
f \
Ydk 0wfpm;qif,ifx;Hk zGUJ rI yk&H yd v
f mT rsm;uku
kd m;
vk;H 0ku
d u
f ;l rSww
f rf;wifcrhJ I r&So
d nfrmS pOf;pm;p&myif/
ykxkd;awmfrSmum; ajrmufOD;yxracwf &ckdifwkdY\ 0wfpm;qif,ifxkH;zGUJrI\
wpf p G e f ; wpf p uk d rD ; armif ; xk d ; jyaeonf r S m q&mwk d Y v nf ; tod j zpf y gvd r f h r nf /
xk[
d rd 0efawmifay:rS arQmMf unfv
h u
dk v
f Qif ajrmufbuf tjrifah wmifcw
H yfEiS hf csed u
f u
dk Nf rKd U
k;d ? taemufbuf oydwaf wmifcw
H yf? avmifyeG ;f ajymufapwD? xlygaHk pwD? yd#uwf
wku
d Ef iS hf taemfrmbk&m;wku
fYd dk tay:p;D rS jzefMY unhf zl;ajrmf&yg\/ om&yAwawmifay:rS
om&yAwapwDawmfrmS ocFg&e,fy,f tedXmkjH rifuiG ;f ukd zl;awGUEidk yf gonf/
xlygaHk pwD&dS r[m&Hww
H idk ;f ESpx
f yftMum;&Sd ajruGuv
f yfonfum; ajrmufO;D acwf
a&S;&ckid Bf u;D wk\
Yd aq;v'ge;f cJah om aq;kw
H ef;vsm;Bu;D rsm;[k qkpd rSwjf yKMu\/
xkad q;kw
H ef;vsm;rsm; aq;wl;ol vkyo
f m;(500)? aq;pyfol vkyo
f m;(500)?
aq;ay;olvyk o
f m;(500)? aq;orm;awmf(500)cefx
Y m;um wkid ;f oljynfom;rsm;tm; tcrJh
aq;ukay;apcJo
h nf[k od&ygonf/
xkd xlygaHk pwDawmf\ taemufajrmufbufa'o ywf0ef;usiw
f pfavQmufonf
um; awmifndKac: *gr0goDyGJausmif; 0d[m&jzpfxGef;cJh&m ausmif;awmf&ma[mif;Xmae
jzpf\/ oQijf r0g? r[mynmausmEf iS hf bk&ifrif;AmBu;D wko
Yd nf xkad usmif;awmf\ t&Sio
f cif
jzpfol t*pad jE,
sq&mawmfxH vl0wfEiS hf wpfcg? &[ef;ESiw
hf pfvn
S hf touf(16)ESpf
txd ynm&ifEYdk aomufpYdk cJMh uonf[k qkyd gonf/
uJo
h aYdk om *gr0goD avsmif;awmfrsm;onf rnfonft
h csed u
f pwifay:ayguv
f m
cJo
h enf;[k ajc&maumufMunhv
f u
dk yf gu "n0wDaxacwf pEo&l ,
d "dywd (bDp-D 528481) vufxuf trdefYawmfjyefwrf;wpfck ]A[kpm& *gr0goDausmif; &[ef;rsm;rSm
r[mrked yk w
f ak wmf? "mwfawmfarGawmfrf sm;\ wHwidk ;f jyifav;rsuEf mS ausmif;&Haqmuf
aeap}[l yg&o
dS nfudk axmufjI cif;jzifh yGaJ usmif;awmfrsm;onf "n0wDacwfuyif
&Sad eNyq
D o
dk nfrmS xif&mS ;ygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

110

av;NrKd Uacwf bk&ifrif;xD;(at'D 1283-1389)vufxuf trdeaYf wmfjyefwrf; wpfck


]...yGaJ usmif;&[ef;wkrYd mS taqmuftOD;udk olwt
Ydk avh&&dS m vkyaf qmif tavQmufaeap}[k
awGU&jdS yefonf/ xkyd aJG usmif;awmfrsm;rS euwyf nm? aq;0g;ynm? aA'if [l;&m;ynm?
ocFsmynm? ppfynm paom tXm&opku
H dk oifMum;ykcYd say;cJo
h nf/
okjYd zpf ]oQijf r0gacwfrwkid rf u
D [l;&m;aA'if? rEmefaq;twwf? euwt
f wwf
wkYd jA[PykPm ;rsm;uko
d m tm;uk;d tm;xm;jyKMu&ygonf} qkad om q&m\tqkjd yKcsuf
onf wxpfusused ;f ao (twdtus)rSeu
f efEidk yf grh vm;/ aemufwpfcsu&f ydS gao;onf/
av;NrKd Uacwf bk&ifeef;usBu;D (at'D 1273-1277)vufxuf oQiif ,fpw&ESihf em&'wkYd
onfvnf; *gxmrEmef? oufajymif;ukd,fcGm ynm&yfrms;ukd wwfajrmufcJhMuonf[k
&cdik o
f rkid ;f u qkyd gonf/
av;NrKd Uacwf &ckid q
f &mawmfwpfyg; ayguu
f aH ejynfawmfrmS oDwif;ok;H aepOf &ckid f
usef & pf c J h M uaom wynf h r sm;u q&mt&S i f u k d &ck d i f o k d Y j yef v map&ef ]uu i f ; }
ku
d o
f nfyh nmjzifh ]uefazaus;&Gm bk&m;wnfNy;D xkb
d &k m; rD;ylaZmf&m q&mt&Sijf rwf
rSm aercsx
d idk rf om ylveG ;f tm;Mu;D rdrt
d m; &ckid o
f Ydk jyefvnf<uvm&ef wynfrh sm;u
twwfynmjzifh yifah c:aeNy[
D k od&dS &ckid jf ynfojYkd yefvmzl;onfh om"ursm;rSm &ckid t
f rsK;d
om;wkv
Yd nf; aq;0g;? rEmeftwwfynm&yfrsm; wwfuRr;f Muonf/ jA[PykPm ;rsm;
ukcd sn;f tm;uk;d &efrvkykd gqadk om om"ursm;r[kwyf gavm/ ajrmufO;D acwf bk&ifrif;Am
BuD;vufxuf ay:wl*D&efrS vGwfuif;&ef ]t&nfonfr}q&mawmfu aq;0g;rEmef
"mwfkduf"mwfqif,Mwmjzifh toufudk pGefYu,fwifcJhaMumif; orkdif;rSwfwrf;rsm;
qkx
d m;onfudk axmuf &ckid w
f rYdk mS vnf; aq;0g;rEmef[;l &m;ynm&yfrsm; wwfuRr;f
Muonf[k od&ygonf/ xlygt
Hk eD;&Sd aq;wef;vsm;rsm;? rif;Mwm;jyifta&SUbuf&dS ppfynm
oifausmif;jzpfaom vIid ;f p&mausmif;awmfrsm; &Sjd cif;tm;jzifv
h nf;aumif; &ckifd w
f \Ydk aq;0g;
ynm? ppfynm&yfrsm; &ckdifenf;&ckdif[efjzifh &SdcJhvdrfhrnfum; ajrBuD;vufcwfrvGJyg/
xk[
d rd 0efawmifajcrS azmufvyk x
f m;aom ckywfvrf;twkid ;f jyefqif;vmMu\/
&wemykHapwD? xkuefYodrf? av;rsufESmbk&m;ponfwkdYukd NrdKUywfbk&m;zl;vrf;twkdif;
avQmufvmMu\/ wpfzef awZm&mr&Gmopf? Muufz&DuswHwm;? qifcsqdyf &yfuGuf
ponfwkdYukd jzwfausmfvmNyD; nae(4)em&DcGJcefYwGif vufaumufaps;ausmif;wkdufokdY
a&mufMuonf/ vufaumufaps;ausmif;wku
d af y:&dS ]yef;apwD}rS &&Sad om aMu;qif;wk
awmfBu;D ukd &Scd ;dk OD;csMuygonf/
xkaYd emuf q&mawmftm; &Scd ;dk 0wfjyKMuNy;D aemuf q&mawmftm; cGiyhf efum av;NrKd U
acwf "rcPf*gxmxk;d rif;Bu;D tavmrmjzL\ aumif;rIawmf? b,fbufyg; uGr;f ikx
H m;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

111

aom kyaf qGzrif;kyx


f ?k a0omvDacwfvuf&m ok;H qlwq
JG if;wkawmfrsm;ukd ku
d u
f ;l Ny;D
onfEiS hf zvifwpfvyd u
f ek o
f mG ;ygonf/ 'kw,
d zvifvyd Ef iS hf a0omvDacwf]ygvad v,s}
rkj'mqif;wkawmfEiS hf aemufq;Hk rif;Ambk&if\ aiG'*Fg;Bu;D ukd (2)ykH u
dk u
f ;l Ny;D wpfaeYwm
vkyif ef; jynfz;Hk um; csvu
dk Mf uav\/

oabFmpmwkdifuRef;okdY
aemufwpfaeY (31-5-98 we*FaEGaeY)? eHeuf (7)em&DtcsdefwGif ajrmufOD;NrdKU
awmifbuf (2)rkid cf eft
Y uGm&Sd ]tpGe;f rayguf NrKd Ura&mufonf abmif'w
G t
f qD jyefvwfp}D
[k qkdkd;&SdcJhaom abmif;'Gwfaus;&GmokdY oGm;Murnf[k BudKwifcsdef;qkdxm;aomfvnf;
jrif;vSn;f q&mvSomxGe;f \ tcsed u
f dk rav;pm;rIaMumifh eHeuf(8)em&DcefrY S jrif;vSn;f ESihf
oGm;Mu&ygonf/ (25)rdepfcefMY umaomf abmif;'Gwaf us;&Gm (rmvdeaf ps;)okaYd &mufMu\/
xkdaeYum; q&mBuD;oQiftkef;vnf; vkdufygvmonf/ abmif;'Gwfrmvdefaps;aus;&GmrS
armifatmifyef;omu oabFmpmwkid u
f Re;f okYd avSwpfp;D ESihf vku
d yf yYdk gonf/ avSrmS tm;vk;H
vl (8)OD;cefpY ;D eif;vku
d yf gvmojzifh vufig;vk;H cefo
Y may:ygonf/ a&rSmvnf; 'va[mpdrhf
0ifae&m a&rul;wwfol ppfawGrS {nfo
h nfawmfo;Hk OD;rSm bk&m;waeMu\/ abmif;'Gwf
aus;&GmrS tusK;d aqmifvu
dk yf o
Ydk l armifatmifyef;omtm; ]jzpfygrh vm;}[k ar;wkid ;f ]udp
r&S?d &ygw,f} [lom jyefajymaeygonf/
]rsufjzLqkdufav? q&mBudKufav} qkdwmrsKd;avm/ a&0ifaeaomavSESifh ukwkdY
ykaYd om wkwu
f w
k Ydk onfvu
dk pd r &Sq
d adk om pum;uko
d m wGiw
f iG af jymqkNd y;D udp& v
dS maom
tcg c&D;onfrsm;a&epfMu&aom tjzpfrsK;d BuKH awGU&aom ykjH yifxu
J wkwu
f w
k o
Ydk nfvdk
rsK;d vm;awmh rajymwwfyg/ rnfoq
Ykd adk p {nho
f nfrsm;tzkaYd wmh ]ikt
d m;xuf &nftm;oef}
qko
d vkd jzpfMu&avNy/D rdepf (20)cefMY umaomtcg a'otac: odrBf u;D apwDoYdk a&mufMu
onf/ odrBf u;D apwD&b
dS &k m;rSm (9ay? 10ay)cefY &Sv
d rd rhf nf[k rSe;f qrdygonf/ okaYd omf
bk&m;Bu;D rSm vlyY a,m*'Pf &moDOwk'PfwaYdk Mumifh tedp? 'ku
k ? tewqadk om vuPm
a&;ok;H yg;ukd Ijrifo;Hk oyfae&ygonf/ xkq
d if;wkawmfBu;D tm; a&SUwnfw
h nfh tay:p;D rS
wpfy?Hk taemufbufrS wpfy?Hk "gwyf Hk u
dk u
f ;l rSww
f rf; wifcMhJ uygonf/ xkb
d &k m;rS awmif
buf,eG ;f ,Ge;f uku
d (f 100)cefY tuGmwGi&f adS om ]kyrf sm;odr}f okYd wzefa&muf&MdS ujyef\/
xko
d rd rf mS vnf; awmaysmo
f w0gwYdk rScD u
dk supf m;&m NrKd iaf [0efavm[k atmufarh
&ygonf/ ta&SUbufe&H rH S ukov
dk &f iS b
f &k ifEiS hf rdz&k m;[k ,lq&aom pkw
H yJG u
Hk dk pku
d yf g
onf/ xkaYd emuf ,uaoemywd? tol&mewfppfonf? udE& ?D tJarmif;vSu
H dk aemufrS
vG,x
f m;aom jrif;pD;ol&?J "m;uko
d &l ?J u&0dw?f BuKd ;Mum? [oFm? Oa'gi;f ? omvdumiSuf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

112

kyfwkkyf<ursm;ukd kdufMujyef\/ taemufbufrsufESm awmxlxyf rkdufEkdifcJh/


ajrmufbufrS "m;ukid o
f &l EJ pS Of ;D ppfwu
dk af eyk?H 0d"&l Zmwfawmfvm ykPm ;ubDv;l u 0d"&l
trwftm; jrif;aemufrcS snf qG,
J al eykH ky<f ursm;ukd ku
d u
f ;l Mu\/ e*g;vdrf yk x
f u
k dk
ku
d Nf y;D onfEiS hf 'kw,
d zvifvyd u
f ek o
f mG ;jyefonf/ wwd,zvifvyd u
f dk xnfh aemufe*g;
vdraf usmufqpfvuf&mukd pku
d Mf ujyefonf/ xkaYd emufyk rf sm;xdru
f dk aemufcx
H m;
ygvmoltm;vk;H ukd pkaygi;f rSww
f rf;wifwpfyHk ku
d Mf uyg\/ xko
d rd &f dS eH&rH S ky<f u? kyw
f rk sm;
\ qif,ifx;Hk zGUJ ru
I Mdk unfh 'kw,
d ajrmufO;D acwf\ vuf&m[k rSe;f qrdygonf/ tjyef
c&D;wGif xko
d rd u
f dk ta0;jrifuiG ;f tjzpf wpfyHk u
dk u
f ;l jyefao;onf/ eHeuf (11)em&Dx;dk
onfEiS hf ajrmufO;D odYk jyefa&mufMuyg\/
,if;aeY nae(4)em&DcefYwGif ajrmufOD;a&S;a[mif;jywkduf ajrmufOD;acwf '*Fg;
cwfEydS &f mwGif tok;H jyKco
hJ nf[k ,lq&aom oHu&d ,
d mtygt0if 0ef;wD;ewfyk f AdEk;d
ewfyk ?f ,u? ukrP
?f bDv;l paom kyw
f rk sm;ukd ku
d cf MhJ ujyef\/ aemufq;Hk r&nf&,
G b
f J
awGU&&dS aom ausmufqpfvuf&mwpfcu
k dk awGU&aomtcg q&meDrif;oQirf mS r*Fvmpkw
H JG
odef;(50)aygufolxuf (10)qru 0rf;ajrmuf0rf;omjzpfoGm;onf[k qkdcsifygonf/
,if;ausmufqpfvuf&mrSm 0ef;wD;ewfawmifrS awGU&Sd&aomausmufqpfvuf&mxuf
(3-4)qru ykdBuD;aeygonf/ okdYaomf ,if;rSm 0ef;wDf;ewfawmifu vuf&mrsKd;vkd
ajrmif;uav;rsm; ryg&adS y/ wpfzef tqkyd gjywku
d &f dS ausmufqpfvuf&mrSm a&T0if;awmf
\ 'kwd,xyf&Sd ta&SUbufwHcg;aygufrS wHcg;r;kyf('Gg&ygvkyf) ESifhtwl &SdcJhonf[k
qko
d nfuwpfaMumif; wkaYd Mumifh ,if;rSm a&T0if;awmfwcH g;rsm; nDvmcHobifusi;f ypOf
tcgor,vnf;aumif;? ta&;BuD;onfh tcgor,vnf;aumif; xGef;dcJhaom
ausmufqrD ;D cGuBf u;D [k wcsKUd u ,lqMuygonf/ (&ckid b
f &k ifwo
Ydk nf nDvmcHudk eHeuf
tmkw
H ufcsed f usi;f ycJo
h nf[k od&ygonf)
wpfzef oD0vdiw
f idk yf u
Hk v
dk nf; tqkyd gausmufqpfvuf&mESihf yl;wGrJ awGU&&dS jcif;?
vdiw
f idk x
f yd rf S ylaZmfavmif;csvu
dk af om Ek&Yd nfrsm;pD;qif;&ef ywfvnfajrmif;avQm ryg&dS
jcif;? EIwo
f ;D o@mef ajrmif;tpGe;f rSmvnf; rD;pmxGe;f &d ef ae&m[kqjdk cif;? jAm[PykPm ;
wkYd aexkid &f ef ajrmufO;D NrKd Uawmf ]ykPm ;ajrmif;}[l oD;jcm;ae&mESihf jAm[PocsK i;f [l
MucwfwcH g; ajrmufbuf &Sad eyku
H dk axmufvQif olwu
Ydk ;dk uG,&f ef ae&ma'oukd
vnf; owfowfrw
S rf w
S af y;xm;cJrh nf qkjd cif;wkaYd Mumifh ausmufqrD ;D cGuBf u;D qko
d nf rSm
obm0usrnf[k tuRefxifygonf/ (&ckdifbk&ifrsm;onf obm0w&m;ukd vGwfvyf
pGmud;k uG,cf iG hf jyKxm;aomfvnf; olwb
Ydk momw&m;qkid &f m taqmufttkrH sm;ukd a&TNrKd U
awmf\ tjyifbufom aqmufvyk u
f ;dk uG,af pcJo
h nfudk awGU&ygonf/ Oyrm-'kid u
f st
D

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

113

&yf c&pf,mefb&k m;&Scd ;fdk ausmif;? abmif;'Gw?f armifomuke;f ? aygi;f wkwt


f &yfrsm; rlq
vifb&k m;&Scd ;dk ausmif;rsm;u oufaocHaeygonf/)
q&m,lqovkq
d ydk gu ,if;ausmufq
f pfvuf&mrSm b,fenf;b,fyaHk &Teef;awmf
\ 'kw,
d 0if;f awmf wHcg;ayguo
f w
Ydk idk f a&muf&v
dS m&ygoenf;/ &ckid b
f &k ifrsm;onf bmom
rwl jAm[PykPm;rsm;ukd 'kwd,a&T0if;awmfwHcg;teD;okdY wkdifatmifyifvQif olwkdY\
jAm[Pt,l0g'ukd ukd;uG,f&efxm;cGifhjyKygrnfvm;[l pOf;pm;p&myifjzpfvmygonf/
ajrmufO;D acwf 'kw,
d bk&if tqufqufu;dk uG,cf MhJ uaom ]r[museo
f eG ;f pufawmf}
eef;OD;bk&m;ukdawmifrS a&Teef;awmf\ ta&SUbuf wwd,a&T0if;awmf\tjyifbuf&Sd
a&T*lawmifom udef;0yfpHy,fapcJhonfqkdvQif xkdjAm[Pt,lukd rdrdwkdYtjrwfwEkd;
uk;d uG,af om ax&0g'Ak'o
moemawmfxuf OD;pm;ay;cGijhf yKygrnfavm/ okaYd omf]tarmif
vnf;a&muf? igEh mG ;aysmuf? tarmifocl ;dk ? igr,k;d } qko
d vkd q&mhtm; rSmonf[k rqkv
d ydk g/
tuRe\
f tawG;tjrifwrYdk mS ]{0Harokw}H rQomjzpf q&mwkv
Yd dk ,xmblwusus avhvm
olrsm;avmuf aocsmrSeu
f efvrd rhf nfum; r[kwyf g/ xkad eYnae(6)em&Dcefw
fY iG f eef;awmf
uke;f jywku
d rf S jyefqif;vmMu\/ xkad eYtzkYd vkyif ef;um; Ny;D qk;H NyjD zpf wpfaeYwm tem;
,lMu&ayOD;rnf/
1-6-98 aeY (wevFmaeY) eHeuf(8)em&DcefYwGif q&meDrif;oQif? "mwfykHq&m
udx
k eG ;f jrif?h q&mOD;xGe;f at;ckid Ef iS hf tuRew
f o
Ydk nf oQpaf omif;ykx;dk awmfBu;D okYd oGm;Mu
\/ xko
d o
Ydk mG ;pOf ukad usmo
f mGe\
Yf a&Tyef;xdrq
f idk o
f Ydk 0if &ckid jf caoFyh t
Hk av;kyBf u;D
i,frsm;ukd rSww
f rf;wif"mwfyHk u
dk u
f ;l cJMh u\/ oQpaf omif;ykx;dk awmfBu;D okYd a&mufaom
tcg awmifbufrsuEf mS pmrS r[ouRJ yk ?f arsmufrif;kyw
f w
k u
Ydk dk ku
d Nf y;D onfEiS hf wwd,
zvifvyd u
f ek o
f mG ;jyef\/ aemuf pwkwz vifvyd u
f x
dk nfh tmVm0ubDv;l ky?f rEko[
D
ky?f tpG,jf yL;jyL;ESihf ,uurk P
f yk ?f udE& D udE& mky?f 0okEa &? 0okE& mky?f oQijf r0gyk ?f
*eJaoQyk ?f qDr;D cGuf u[efyk ?f &ckid w
f &l ,
d m wD;ae[efyk w
f rk sm; ponfwu
Ydk dk (1)em&D
ausmf ku
d u
f ;l MuNy;D jyefvmMuygonf/
olwrYkd mS eHeufpm pm;Ny;D vQif ppfawGoYdk aeYcsi;f jyefoabFmjzifh jyefvu
dk Mf urnfjzpf
tuRev
f nf; olwt
Ydk m; EIwq
f ufNyD rdrad etdro
f Ydk jyefvmcJyh gonf/ okaYd omf xkad eYnae
(4)em&Dcefw
Y iG f q&meDrif;oQiEf iS hf "mwfyq
Hk &mwkrYd mS tuRet
Yf m; pkpH rf; tuRe&f &dS m bk&m;
ay: bk&m;Bu;D okYd ]qkid ;f rqif?h AkrH qif}h a&muf&v
dS mMuygonf/ taMumif;rSm olUdk u
dk u
f ;l cJh
Muaom zvifvyd af v;vdyt
f euf ok;H vdyo
f muse&f adS wmhaMumif;? zvif(1)vdyrf mS rnfoYdk
rnfyHk aysmufomG ;rSe;f rod olw\
Ykd t"duypfrw
S x
f m;oam abmif;'Gwaf us;&Gm? oabFm
pmwkdifuRef;okdY aemufwpfBudrfoGm; kdufcsifygaMumif; ajymjyvmygonf/ rSefygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

114

ajrmufO;D wGif a&mifpzHk vifrsm;ukd aq;aMumul;,l&ef qkid rf &Sd rnfonfyh rHk sm;yg&adS om
zvifvdyfaysmufoGm;rSef; rodEkdifyg/ aysmufoGm;aom zvifvdyfrSm abmif;'GwfoabFm
pmwkid u
f Re;f ku
d u
f ;l cJMh uaom zvifvyd f [kwo
f nfjzpfap? r[kwo
f nfjzpfap? xyfrH u
dk f
ul;jcif;om taumif;qk;H jzpfygonf/
okjYd zpf 2-6-98 aeY(t*FgaeY) eHeuf(5)em&Dcefw
Y iG f q&mBu;D oQit
f ek ;f ukd csed ;f xm;cJh
Ny;D ,cifjrif;vSn;f jzifyh if oabFmpmwkid u
f Re;f okYd ,cifu
dk u
f ;l cJah om ykrH sm;ukyd if xyfrH
ku
d u
f ;l cJMh uonf/ eHeuf(8)em&DwiG f ajrmufO;D okYd jyefa&mufNy;D ajrmufO;D rS ausmufawmf
okYd c&D;xGucf ge;D qJqJ &Sad eonfh ]ode;f oef;}trnf&u
dS m;jzifh {nho
f nfawmfo;Hk OD; pD;eif;
vku
d yf gomG ;Muavonf/ olwrYdk mS xkad eY ausmufawmfrS ppfaf wGoYdk ]"n0wDoabFm}jzifh
vkdufoGm;Muayvdrfhrnf/
wpfO;D \ aygq
h rIaMumifh rvkt
d yfbJ aiGuek af Mu;usyrdk sm;&onf/ tm;vk;H tcsed u
f ek f
vlyef;jzpfcMhJ u&onf/ ]vifvw
dk ek ;f em;yJ}h oGm;aom rde;f rrsK;d vkkd BuKH awGUMu&onf/ cJavorQ
oJ a &us} qk d a om tjzpf r sKd ; BuH K &onf / ]wpf o uf v k H ; zk H ; uk e f ; awmh r S a y: }qk d
ovkjd zpfMu&onf/ ]cs;D pku
d rf wwf ESpcf gjyef} oabmrsK;d oufa&mufomG ;onf/ tu,f
om "mwfyq
Hk &monf ]owdEiS hf ynmonf yko
d nfr&S}d qkad om tif;0rif;acgit
f m; zk;d &m
avQmufx;Hk ESihf umvD'gotrwfBu;D ukd ynmyif&adS omfjim;vnf; owdjzpfco
J nfqadk om
om"ursm;ukd em;vnfoabmaygucf yhJ gvQif vjcrf;Nr\
D 'kw,
d ajcvSr;f onf atmifjrif
pGm avQmufvrS ;f Ekid Nf y;D aeSmif;twdwrf S a&TajrmufO;D \ yk&H yd rf sm;onfvnf; vjcrf;NrrD mS
a&mifjyef[yfEkdifygap/

apmxGD;oQif(ajrmufOD;)
usrf;ukd;
1/
2/
3/
4/

rif;&mZmBuD;pmwrf;
ajrmufOD;vrf;Tef
wufxeG ;f eD(ajrmufO;D )-ajrmufO;D NrKd U xif&mS ;aom bk&m;rsm;orkid ;f tusO;f
ESihf bk&m;zl;vrf;Tet
f rSw(f 1)/
eDrif;oQi-f ]a&S;acwf&ckid af 'orS jAm[PmykPm ;rsm; aqmif;yg;? vjcrf;NrD
r*Zif;trSwf(1)

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

115

a&Tjynfavm

a&SUjynfavm

&ckid o
f rkid ;f "n0wDacwf? a0omvDacwf? av;NrKd UacwfEiS hf ajrmufO;D acwf[l
acwfBuD;av;quf&SdaMumif;ukd ordkif;avhvmolwkdY od&SdMuvdrfhrnf/ xkdacwfBuD;
av;acwfrS wwd,ajrmufO;D acwfjzpfaom av;NrKd UacwfEiS hf oufqidk o
f nfh awG;awm
zG,t
f aMumif;t&mwcsKUd udk okawoDynm&Sirf sm;tm; wifjyvkyd gonf/
OD;pGm&ckid rf if;orD; {jcif;tqku
d dk wifjyvkyd gonf/ {jcif;tyk'd (f 18)* ]{;?]{;ydrw
hf pf
csuf? pr0uf? bkef;cwfpnfBuHK;? q,fa,mufBuHK;wGif? tqkH;pGefrI? rif;bDvl;ukd ?
Bux
H ;l vSnyhf wf? ykeu
f efowf ? rwfocF,m?rnfomwpfcsu?f 0a&mif;iSuv
f Qi?f qk;H puf
a&GUom? yOmNrdKUa[mif; usdef;NyD;aESmif;rS? rif;aumif;aoG;cJ? rif;&Jb,? aygufndKjrESifh
<ucJah &Tjynf? aqGEpS rf nfwiG ?f jrifonfo
h nf;csm? a&T*o
l mESi?hf vufsmrif;eef? eef;k;d rSev
f Qi?f
wpfzefvnf;aumif;? avmif;pnfocl idk ;f ? t,lvidI ;f ? wvkid ;f wpfoed ;f? jyLwpfoed ;f ESihf
?atmifused ;f cgcsed ?f jyu'ed af vQmuf? y&deNf rKd Uopf? axmifvmS vSpo
f nf}[k zGUq
J x
dk m;onf/
xkt
d yk'd w
f iG f pr0ufNrKd U rif;vkyaf eonfh rif;bDv;l tm; trwfocF,m ykeu
f ek f
owfvu
dk \
f / xkt
d cg rif;bDv;l \om; rif;&Jb,ESihf orD;aygun
f Kjd rwko
Yd nf vGw&f mokYd
xGuaf jy;ckv
d MHI uonf[k qkx
d m;onf/

*&ckdifrif;orD;{jcif; (1)[Hom0wDykHESdyfwkdufrl? (2)a&TapwDq&mawmfbk&m;


OD;awZ&mr\rl(3)uxdu OD;ausmf&ifwnf;jzwfaomrl?(4)OD;atmifomOD; wnf;jzwf
aomrl[l rluGJrsm;&Sdygonf/ ,ckwifjyaomrlonf a&TapwDq&mawmfbk&m;\rl
jzpfygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

116

{jcif;ygaom ]<ucJah &Tjynf}ukd wjcm; {jcif;rlurJG sm; ]<ucJah &Tjynf} [lvnf;


azmfjyMuonfudk awGU&&dS ayonf/ xkad zmfjyrIaMumifyh if rif;&Jb,wkYd ckv
d aHI omjynfonf
]a&Tjynf}avm? a&SUjynf}avmqkdonfh awG;awmp&m uGJvGJrIkukd awGUvm&ayonf/
xkduGJvGJrIwpfcsufaMumifhyif a&SUjynfqkdonfum; rnfonfhjynfenf;/ ykH*Hjynfavm?
okdYwnf;r[kwf]a&Tjynf}qkdonfum; rnfolwkdYjynfenf;/ ok0Pblrdac:aom rGefwkdY\
wkid ;f jynfuydk if qkv
d o
dk avm ponfponfjzifh ar;cGe;f xkwpf &m ajrmufjrm;pGm ay:ayguf
vm&ayonf/
xkdtaMumif;t&mESifh ywfouf {jcif;ukd qufvufavmhvmMunfhaomf
vuf,mrif;eeftm; eef;wifay;vmolrsm;rSm ]rGew
f pfoed ;f ? ysLwpfoed ;f } ESi[
hf k zGUJ qx
dk m;
&S\d / xkt
d zGUJ tEGUJ udk Munfv
h u
dk jf cif;jzihf eef;wifay;cJo
h rl sm;wGif jrefrmrsm; ryg0ifc[
hJ k ,lqEkid f
\/ rGeEf iS hf ysLrsm;om ygonf[k zGUJ qx
dk m;onfrmS ynm&Sirf sm; ? okawoDrsm;taejzifh
pOf;pm;p&mwpfcsuyf ifjzpfonf/ rSeef ef;&mZ0ifEiS hf tjcm;&mZ0ifpmtkyrf sm; a&;om;ouJo
h Ydk
]a&SUjynf}yk*Hjynf trSefwu,f ckdvIH tultnDawmif;cHcJhygrl jrefrmppfom;trsm;pk
rkcsyg0if&ayrnf/ ,ckrl jrefrmppfom;rsm;[k razmfjybJ rGeEf iS hf ysL[l azmfjyxm;jcif;rSm
]a&SUjynf}yk*jH ynfEiS hf ywfoufrrI &Sd razmfjyjcif;yifavm? pOf;pm;p&mtcsuyf ifjzpf
onf/ xkad cwf ausmufpmrsm;? taxmuftxm;rsm;t&qkv
d Qif jrefrmrsm;ukd (rd&rf m)rsm;
[k a&;om;azmfjyvQuf &Sad eMuayNy/D okq
Yd v
dk Qif rnfonft
h wGuaf Mumifh jrefrmrsm;[k
rokH;EIef;cJhygoenf;/
xkjYd yif OD;ukvm; r[m&mZ0ifBu;D (&Sirf [moDv0Ho\ a&S;OD;&mZ0ifausmNf y;D aemuf
jrefrm&mZ0ifudk tjynft
h pkpH &D ifjyKpak om a&S;a[mif;&mZ0ifusr;f ) wGif ta&;awmfyHk
udpESifh ywfouf wpfvkH;wpfyg'rQ azmfjyrxm;&SdcJhay/ OD;ukvm;onf &mZ0ifq&m
wpfO;D yDyD okYd jrefrmvlrsK;d wk\
Yd *kP,
f pl &m ZmwdaoG;? Zmwdrmef wuf<up&m? &cdik f
tm; odrf;ykduf vuf,mrif;eeftm; eef;wifay;cJhonfqkdaom taMumif;t&mukd
OD;ukvm;onf rnfonft
h wGuaf Mumifh razmfjy? ra&;om;cJyh goenf;/ tvGet
f MhH op&myif
jzpfonf/ rSeef ef;&mZ0ifEiS hf wjcm;&mZ0ifq&mBu;D rsm;qko
d uJo
h Ydk rif;&Jb,wkYd ta&SUjynf
(yk*jH ynf) tESpf 30 ausmcf v
dk HI ta&;awmfyrHk sm; jzpfcMhJ u\/
okq
Yd ydk gvQif &ckid t
f a&;awmfyt
Hk m; OD;ukvm;onf a&;zGUJ c&hJ ayrnf/ xko
d Ydk razmf
jy? ra&;zGUJ cjhJ cif;aMumifh yifvQif &mZ0ifq&mBu;D OD;ukvm;onf rif;&Jb,wkYd ckv
d aHI om
wkid ;f jynfudk ta&SUjynf(yk*jH ynf) qko
d nfh tqkt
d m; raxmufco
H uJo
h Ydk jzpfaeayonf/
xkjYd yif acwfopfjrefrmokawoD ynm&SiBf u;D rsm;\ usepf pfom;rif;ESihf tavmif;
pnfolrif;wkdY vufxufa&;xkdk;cJhaom ausmufpmrsm;rS okawoejyKcsuftqkdrsm;ukd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

117

avhvmMunfah omf xl;jcm;rI&o


dS nfudk rawGU&ay/ xko
d Ydk okawoejyKMu&mwGif &ckid jf ynf
ta&;awmfyEHk iS hf ywfouf a&;xk;d aom ausmufpmtaxmuftxm;rsm; awGU&o
dS nfr[k
rwifjy? ra&;om;MuonfrmS xl;jcm;csuw
f pf&yfyifjzpfonf/ odYk ppfonfAv
dk yf g ode;f ESihf
oef;ESichf sD Bu;D us,pf mG jzpfymG ;cJah om eef;vkyw
JG pf&yfonf ta&SUjynf(yk*jH ynf) ESihf
trSew
f u,f ywfoufco
hJ nf[k qkyd gvQif xkad cwf a&;xk;d cJo
h nfh ajrmufjrm;pGmaom
ausmufpmwkid rf sm;teuf wpfwidk w
f idk f rnfonft
h wGuaf Mumifh ra&;xk;d cJMh uygoenf;/
av;eufpmG pOf;pm;&rnft
h csuyf if jzpfonf/ xkjYd yif a'guw
f moef;xGe;f \ jrefrf m&mZ0if
pmwrf;? trSw-f 1? pm-11 xkad cwf yk*jH ynf\ tus,t
f 0ef;tm; azmfjyxm;&So
d nfudk
awGU&\/ xko
Yd Ydk azmfjy&mwGif &ckid af 'o ryg0ifaMumif; ausmufpmtaxmuftxm;rsm;
t& tckid t
f rmazmjyxm;&Sjd yefonf/ xko
d q
Ydk v
dk Qif rif;bDv;l vufxufrpS jzpfysucf ahJ om
&cdkifa'ota&;awmfykHonf ta&SUjynf(yk*Hjynf) ESifh ywfoufcJhonfqkdaom tqkdtm;
vufc,
H MHk unf &Ekid af wmhrnfavm/ okawoDynm&Sif q&mBu;D rsm; pOf;pm;oifo
h nf[k
xifjrif,lqrdygonf/
xkaYd emuf {jcif;ukd qufavhvm&m ]avmif;pnfocl ifdk ;} [l zGUJ EUJG xm;avonf/
xkdtzGJUukd okawoDynm&Sifrsm;u ]ta&SUjynf (at'D 1112)wGif eef;wufaom
tavmif;pnforl if;ESihf if;eef;wifay;cJo
h nfqadk om vuf,mrif;eefw\
Ydk orkifd ;f aMumif;
qufE,
G yf wfoufru
I kd avhvmMunf&h ef vkt
d yfvmayonf/ xko
d Ydk avhvm&mwGif uGv
J JG
rIrsm;ukd awGU&v
dS m&ayonf/ t"duuGv
J rJG u
I awmh ou&mZfuv
JG rJG yI ifjzpfonf/
wifjy&aomf vuf,mrif;eef\ eef;wufou&mZf (y&deNf rKd Uwnf ou&mZf) ukd
465(at'D-1103)ck[k &cdik -f jrefrm&mZ0iftapmifapmifEiS hf okawoDynm&Siw
f u
Ydk wnD
wnGwfvnf; vufcHxm;Mu\/ xkdYjyif tavmif;pnfolrif;\ eef;wufou&mZfukd
474(at'D -1112)ck[k okawoDynm&Sifrsm;u yk*Hausmufpmtaxmuftxm;t&
vufcHtwnfjyKxm;Muayonf/ okdYqkdvQif xkdrif;ESpfyg;wkdY\ ou&mZfESpfckukd
EIdif;,SOfMunhf&ef vkdtyfvmayonf/ tavmif;pnfolrif;onf vuf,mrif;eeftm;
eef;wifay;cJo
h nfqadk omaMumifh xkyd *k rH if;onf &ckid rf if;xuf eef;wufou&mZf i,fae
&ayrnf/ ,ckrl xko
d Ydk rawGU&&dS acs/ ou&mZfEpS cf u
k dk wGucf suMf unhaf omtcg tavmif;
pnforl if;onf vuf,mrif;eef(at'D -1103-1109)uG,v
f eG Nf y;D ok;H ESpMf umrS eef;wuf
vmaom rif;wpfyg;jzpfaeonfudk awGU&&dS avonf/ tazxufom;Bu;D ovkYd jzpfaeay
onf/ uGv
J yJG u
Hk dk atmufygZ,m;jzifh azmfjyvku
d yf gonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

118
eef;wufou&mZf

uG,fvGefou&mZf

pOf rif;trnf
aumZm?at'D aumZm? at'D
1/ tavmif;pnfol 474 1112 527 1163
2/ vuf,mrif;eef
465 1103 471 1109
azmfjyyg ou&mZfuv
JG rJG u
I dk avhvmMunhv
f Qif vuf,mrif;eeftm; ta&SUjynf(yk*H
jynf) rS tavmif;pnforl if;u vltiftm; tvk;H t&if;jzifh eef;wifay;cJo
h nf qkjd cif;rSm
,kw&d EdS idk yf gawmhrnfavm/ xkjYd yif rif;&Jb,wkYd ta&SUjynf(yk*jH ynf)okYd ckv
d cHI MhJ uonfqdk
jcif;rSmvnf;jzpfEkdifygawmhrnfavm/ okawoDynm&Sifrsm;taeESifh orkdif;vkdufpm;ol
rsKd;qufopfvli,frsm;ukd taMumif;t&mESSifhywfouf Za0Z0grjzpf&atmif
okawoejyKtajz&Smay;oifo
h nf[k xifjrif,q
l rdygonf/
tcsKyq
f &dk aomf ]a&Tjynf}? ]a&SUjynf}ESihf ywfouf txuf wifjyouJh
okdY uGJvGJrIaygif;rsm;pGmudk awGU&SdMu&ayrnf/ xkduGJvGJrI\ tcsKyfoabmrSm &ckdifa'o
ta&;tcif;rsm;onf ta&SUjynf(yk*Hjynf)ESifh ywfoufrIr&SdEkdifqkdaom tcsufyifjzpf\/
okq
Yd v
dk Qif a&Tjynf[k ,lqvQif jzpfEidk rf nfavm/ a&Tjynfonf rnfonfjh ynfenf; ok0P
blrad c: rGew
f \
Ydk wkid ;f jynf[k ,lqvQif jzpfEidk rf nfavm/ avmaygi;f rsm;pGmESihf w0Jvnf
vnfjzpfaeaom uavmifaygupf vli,fwpfO;D \ odvpdk w
d u
f dk ynm&Sio
f ak woDq&mBu;D
rsm; wnfrh wfay;Ekid v
f rd rhf nf[k ,lqvsuf yk&ed Nf rKd Uwnf vuf,mrif;eef\ b0wpfpw
d f
wpfa'otm; wifjyvku
d &f ygonf/

atmifjrausm(f ppfawGwuov
kd )f
usrf;ukd;pm&if;
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/

irnf;&mZ0if(irnf)
ysL? rGeEf iS hf yk*aH cwfjrefrmjynf (a'guw
f moef;xGe;f ? bmomjyef)
r[m&mZ0ifawmfBuD;(OD;ukvm;)
jrefrm&mZ0ifpmwrf;trSw(f 1)? (a'guw
f moef;xGe;f )
rSeef ef;&mZ0if twG(J 1)
&ckid rf if;orD; {jcif;(b'lrif;ndK)
&cdik ;f rif;quf &mZ0ifrw
S w
f rf;(OD;atmifomOD;)
&ckdif&mZ0ifopfusrf;(OD;pErmvmvuFm&)
a&S;a[mif;jrefrm&mZ0ifEiS hf ,Ofaus;rIoak woe(OD;zk;d vwf)

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

&cdik wf \Ydk

119

a&S;a[mif;pdwwf ifNrKd Uukd

&SmazGMuygpYdk

&cdik o
f rkid ;f ukd avhvmvQif "n0wDacwf? a0omvDacwf? av;NrKd Uacwf? ajrmufO;D
acwf[l acwf(4)acwf&SdcJhaMumiff; awGU&ygvdrfhrnf/ &ckdifwkdYonf ,ckbloD;awmifNrdKU
e,f yg0ifaom pdew
f ifawmifwef;a'o wpf0rS ;f wGif acwftqufquf tpktzGUJ vu
dk f
aexkid jf cif;rSonf NrKd Ujywnfaxmifaexkid o
f nftxd tajccsaexkid v
f mcJMh uayrnf/
ajrmufO;D acwfwiG f &cdik b
f &k ifwo
Ydk nf rdrw
d \
Ykd pmqkad wmftausmt
f armfEiS hf trwf
rsm;tm; pdefwifNrdKUukd tykdifpm;ay;cJhaMumif; &ckdiforkdif;rSwfwrf;rsm; awGUEkdifygonf/
,ckpw
d w
f ifNrKd U[l r&Sad wmhay/ ,if;aMumifh &ckid w
f \
Ydk a&S;a[mif;pdew
f ifNrKd Uonf rnfonfh
ae&mwGif wnf&cdS yhJ goenf;/ &SmazGppd pfazmfxw
k &f ef vkt
d yfygonf/
&ckid w
f \
Ydk a&S;a[mif;pdww
f ifNrKd Uae&mudk pma&;olcefrY eS ;f &mwGif 'k;H odrb
f &k m;wnf
ae&m yx0Dtaetxm;? 'k;H odrb
f &k m;okYd q&mBu;D OD;OD;omxGe;f zl;ajrmfavhvm&ef a&muf
&Sv
d mykw
H EYdk iS hf qufpyfaeygvQif rygrjzpf OD;pGmwifjyoGm;ygrnf/
q&mBu;D OD;OD;omxGe;f ESihf pma&;olwo
Ydk nf atmifr*FvmapwDawmf Xmyemydwyf JG
wGif oduRr;f cGi&hf cJyh gonf/ xkpd Of q&mBu;D tm;'k;H odr;f bk&m;wnf&o
dS nfh yx0Dtaetxm;
ESihf yko
H @mefudk wifjyjzpfcyhJ gonf/ ajrmufO;D NrKd UwiG f jrefrmjynftESUH ? urmtESUH emrnfBu;D
aom &ckdifwkdY\ a&S;a[mif;,Ofaus;rIvuf&m tEkynmajrmufaom oQpfaomif;?
xkwu
f eford f wnf&ydS gonf/ 'k;H odrb
f &k m;(ykx;dk )rSm xko
d Qpaf omif;p? xkwu
f eford w
f Ydk uJo
h Ydk
ausmufwkH;ausmufom;rsm;jzifh wnfaqmufxm;aom *laygufwpfaygufomygaom
acgi;f avmif;arSmufyo
Hk @mef ajrmufO;D acwfvuf&mjzpfonf/
bk&m;onf bl;oD;awmifNrKd U ta&SUawmifbuf 10-rkid cf eft
Y uGm uif;awmif&mG
teD;wGif wnf&o
dS nf/ 'k;H odr\
f ta&SUbufwiG f uif;awmif&mG ? pkid ;f 'ifacsmif;? a&csr;f jyif&mG

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

120

wkYd &SNd y;D taemufbufwiG f iSuaf oacsmif;? twGi;f iSuaf o&Gm&So


d nf/ awmifbufwiG f
*Gr,
f aH wm&Gm ? MumndKjyif(av;NrKd UMumndKjyif)&Gm? ysm;&nf&mG ? pkid ;f 'ifacsmif;? pkid ;f 'ifacsmif;wpf
zufwiG f o&ufjyif? zkn
H Kd vyd &f mG wk&Yd o
dS nf/ ajrmufbufwiG f ]'k;H ndK&mG ('k;H odrb
f &k m; jyKjyif
Ny;D aemuf wnfay;onf&h mG )eSihf awmifuek ;f awmifwef;rsm;? bl;oD;awmifrS ausmufawmf
okYd azmufvyk o
f nfv
fh rf;opf ponfw&Ydk o
dS nf/ xkv
d rfopfonf 'k;H odrb
f &k m;ajrmufbufrS
vmNy;D 'k;H odrb
f &k m;ta&SUrck t
f eD;rSjzwfum uif;awmifEiS hf *Gr,
f aH wm&GmESp&f mG Mum;rS pkid ;f 'if
acsmifwiG f qk;H onf/ xkaYd emuf acsmif;wpfzuf a&csr;f jyifEiS hf o&ufjyif&mG ESpcf Mk um;rSae
pkid ;f 'ifawmifwef;rSwpfqifh ausmufawmfoYdk qufomG ;onf/
a&csr;f jyif&mG ta&SUbuf awmifuek ;f rsm;wGif 'k;H odrb
f &k m;rSmuJo
h Ydk ausmufjym;
wk;H Bu;D rsm;jzifh jyKvyk x
f m;onfh *layguw
f pfayguyf gaom acgi;f avmif;arSmuf apwDi,f
zdeyf&mrsm;&So
d nf/ a&S;a[mif;vuf&m apwDi,frsm;taMumif;ukd aemuftvsO;f oifv
h Qif
wifjyygrnf/
atmifr*FvmapwD Xmyemydwyf t
JG Ny;D wGif q&mBu;D OD;OD;omxGe;f u 'k;H odrb
f &k m;okYd
oGm;a&mufz;l ajrmf avhvmvkad Mumif; ajym NrKd Ue,f oHCmhr[mem,utzGUJ OuX vrf;r
q&mawmfBu;D tr;jyKaom q&mawmf oHCmawmfrsm;? atmifr*FvmapwD a*gyutzGUJ
0ifrsm;? bl;oD;awmifNrKd UrS pdwyf g0ifpm;Muolrsm; pufavSwpfp;D jzifh oGm;a&mufMuonf/
pma&;olvnf; if;pufavSjzifh vku
d yf gcyhJ gonf/ 'k;H odrb
f &k m; wnfaeykrH mS ta&SUtaemuf
tvsm;vku
d w
f nf&NdS y;D awmifraS jrmufoYdk teHwnf&adS om pwk*yH rHk sK;d jzpfonf/ tv,fwiG f
ausmufw;Hk Bu;D rsm;jzifh jyKvyk x
f m;aom acgi;f avmif;arSmufapwDBu;D wpfq&l o
dS nf/ ta&SU
bufoYdk rsuEf mS rlNy;D *layguw
f pfaygu&f o
dS nf/ *layguw
f pfaygupf yD gaom acgi;f avmif;
arSmufo@meft&efapwDi,f(12)ql&o
dS nf/ xkad pwDi,frsm;\ *laygut
f oD;oD;rSm apwD
Bu;D bufoYdk rsuEf mS rlxm;onf/
'k;H odraf pwDrmS jyKjyifrnfh 'g,umr&Sjd cif;? obm0ab;ESihf rolawmfwYdk zsuq
f ;D jcif;
wkaYd Mumifh NyKd ysuaf ecJo
h nfrmS &mpkEpS 0f ufyif ausmcf yhJ gNy/D xkt
d NyKd tysuf ausmufw;Hk Bu;D
rsm;wGif apwD'g,um? 'g,dumr[k ,lq&aom kyfwkygonfh ausmufjym;wpfcsyf
tygt0if Asmvkyrf sm; xkvyk x
f m;onfh ausmufcsyrf sm;? AsmvOD;acgi;f ? ESmarmif; ponf
jzifh trsK;d rsK;d ygaom ausmufcsyrf sm; awGU&onf/ uJo
h Ydk Bu;D rm;onfh AsmvrsK;d &ckid t
f ESUH
rawGU&ao;[k Asmvavhvmolrsm; qkMd uonf/
'k;H odrt
f eD; ta&SUawmifaxmifb
h ufwiG f a&uefBu;D wpfuef&o
dS nf/ odr\
f awmif
buf wpfzmvkcH eft
Y uGmwGif ausmif;awmf&m? ausmif;uef? ausmif;0if;twGi;f ausmuf
jzifh jyKvyk x
f m;onfh apwDzed yf&mukd awGU&onf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

121

'k;H odrb
f &k m;\ ywf0ef;usiaf vhvmtNy;D wGif q&mBu;D OD;OD;omxGe;f u 'k;H odrf bk&m;
'g,um pE0dZ,&mZ(i,femrnf usdef;'kH;ndK)udk,fa&;&mZ0iftusOf;? i,fpOfb0 rS
bk&ifjzpfvmykH? uefaygif; 800? odrfaygif; 800? ausmif;aygif; 800 tvay;ykHwkdYukd
ajymjyonf/ pdew
f ifacsmif;xJwiG f NrKd Uav;NrKd U&cdS ahJ Mumif; if;wkrYd mS yl&efwy? OD;'dE? pdew
f if
ESihf pma&;oltrnfrrSwrf d tjcm;wpfNrKd UwYdk taMumif;vnf; yg&o
dS nf/ pdew
f ifNrKd Ua[mif;
ae&mESifh ywfouf pma&;olukd,fwkdif &ckdifjrefrm y@dwfq&mBuD; OD;OD;omxGef;ESifh
aqG;aEG;onfudk azmufonfcs wifjyygrnf/ q&mBu;D u pdww
f ifNrKd Uae&mESihf ywfouf
pdew
f ifacsmif;xJwiG &f adS Mumif; ajymygonf/ xkt
d csuo
f nf pma&;oltcsed f twefMumuyif
cefrY eS ;f xm;onfEiS hf wufwufpifatmif vGaJ csmaf eayonf/ pma&;oltaejzifh pdew
f ifNrKd U
ae&mESihf ywfouf q&mBu;D tm; odYk wifjycJyh gonf/
'kH;odrfywf0ef;usifa'oonf pdefwifNrdKUa[mif; ae&mjzpfEkdifonf[k tpcsDNyD;
vufnKd ;Tejf yum ,ck';Hk odrt
f a&SUbuf&dS pkid ;f 'ifacsmif;rSm ,cifu ae&mwGif r&Syd g/
pkid ;f 'ifacsmif;onf 'k;H odr\
f ajrmufbuf awmifem;rSae ,k;d aMumif;(ajredrf ahf eaomae&m)
twkid ;f uif;awmif&mG ajrmufbufraS e 'k;H acsmif;rS iSuaf oacsmif;okYd pD;qif;ygonf/
'kH;odrfESifh pkdif;'ifacsmif; ,ckjcm;em;aom a&csrf;jyif&GmESifh o&ufjyif&GmwkdYrSm ,cifu
acsmif;r&So
d jzifh wpfjyifwnf;(wpfpyfwnf;)jzpfygvrd rhf nf/ pkid ;f 'ifacsmif;rSm iSuaf oacsmif;
ta&mufwiG f ajrmufraS wmifoYdk pD;qif;Ny;D 'k;d wef;Burd ;f acsmif;&Gmta&mufwiG f taemuf
rS ta&SUoYdk pD;qif;um o&ufjyif&mG ESizhf ;Hk ndKvyd &f mG Mum;rSjzwfNy;D vrf;ywfacsmif;odYk pD;0if
onf/ vrf;ywfacsmif;onf ok;H q,fwpfbaHk pwDawmfBu;D ajrmufbufrS pD;0ifvmum
apwDtaemufbuf ajrmufrSawmifokdY pD;qif;vsuf atmifomacsmif;okdY pD;0ifonf/
atmifomacsmif;rSwpfqifh r,ljrpfEiS hf aygi;f qko
H mG ;onf/
'k;H odrb
f &k m;ywf0ef;usiw
f iG f us,jf yefaY om ajrjyef&Y o
dS nf/ taemufbuf? awmif
buf? ajrmufbufww
Ydk iG f obm0a&usK;H jzpfaom pkid ;f 'ifacsmif;? iSuaf oacsmif;? vrf;ywf
acsmif;? ajrmacsmif;jzifh um&Hxm;Ny;D 'k;H odr;f ta&SUbuf 4-zmvkcH eft
Y uGm a&csr;f jyif&mG
ta&SUbufawmifuek ;f rsm;rSm apwDrsm;wnfxm;ouJo
h jYdk zpfygonf/ pE0Zd ,&mZm (10721079)&ckdiftESHU odrfaygif; 800? uefaygif; 800 tvay;cJhonfrSmvnf; vlae
tdraf jcenf;onfah e&mwGif tvay;jcif;rjzpfEidk yf g/ pdew
f ifuo
hJ aYdk om NrKd Uae&mponfrsm;
wGif tvay;cJjh cif;jzpfygrnf/ ajrmufO;D acwfvuf&mvnf; 'k;H odrb
f &k mESiw
hf uG awmif
wef;ay:&dS apwDzed yf&mrsm;u oufaocHaeNy;D jzpfyg 'k;H odrb
f &k m;ywf0ef;usio
f nf
yifvQif &ckid w
f \
Ydk a&S;a[mif;pdww
f ifNrKd U ae&mjzpfEidk yf gonf/ q&mBu;D taejzihf tav;xm;
pOf;pm;yg&ef pma&;olwifjyvku
d yf gonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

122

,if;aemuf pma&;olwYdk bk&m;zl;avhvma&;tzGUJ onf a&csr;f jyifbufudk pufavS


jzifh ul;Ny;D awmifuek ;f rsm;ukd avhvmMunhf MI u&mwGif awmifuek ;f ESpcf u
k o
dk m wufjzpf
cJMh uonf/ if;awmifuek ;f ESpcf v
k ;Hk rSmyif ausmufw;Hk ausmufjym;rsm;jzifh jyKvyk x
f m;onfh
*layguw
f pfayguyf g acgi;f avmif;arSmuf yko
H @mefr apwDzed yf&m (2)ckudk awGUc&hJ ygonf/
xkad pwDrS bk&m;kyw
f [
k k ,lq&aom OD;awmfryg wifysOaf cG ausmufw;Hk Bu;D wpfcu
k dk
vnf; awmifi,fatmif v,fuefoif;ayguw
f iG f a&oGm;a&vmr&Sad tmif qD;qkx
Yd m;onf
ukv
d nf; awGUc&hJ ygonf/
aemuftwefMumaomtcg pma&;olonf 'k;H odrb
f &k m;ESihf ywfouf q&mBu;D
OD;OD;omxGe;f ESihf nEd idI ;f Ny;D yef;csw
D pfcq
k v
JG o
dk jzifh ajrmufO;D NrKd UoYdk bk&m;zl;&if;oGm;a&mufchJ
ygonf/ q&mBu;D ukd rdrad etdrw
f iG f use;f rmaysm&f iT pf mG aexkid v
f suaf wGU&ygonf/ q&mBu;D
onf pma&;olEiS hf awGUonft
h cg ]pdew
f ifNrKd Uae&monf pma&;olwifjyaom 'k;H odryf wf0ef;
usijf zpfonfrmS rSeu
f efaMumif;} ajymcJyh gonf/ pma&;oltaejzifh 'k;H odrb
f &k m;orkid ;f ESihf
ywfoufvnf;aumif;? pdew
f ifNrKd Uae&monf 'k;H odryf wf0ef;usijf zpfonf[al om t,l
tqESihf ywfoufvnf;aumif; pmwrf;wpfapmifjyKpak y;yg[k q&mBu;D ukd awmif;yefyg
cJyh gonf/ 'k;H odrb
f &k m; yefcsu
D m;wpfcsyf a&;qG&J eftwGuf yef;csq
D &mtm; q&mBu;D tdro
f Ydk
ac:Ny;D Ed idI ;f vTt
J yfum pma&;oljyefvmcJyh gonf/ q&mBu;D taejzifh pmwrf;a&;jzpf ra&;
jzpfco
hJ nfudk pma&;olrodyg/ q&mBu;D um; wpfacguo
f mG ;olwYdk wpfcgjyefrvmaomt&yf
okYd oGm;ESiNhf y;D jzpfygonf/
NrKd UwpfNrKd U? ae&ma[mif;wpfcu
k dk wdusreS u
f efrI &Srd &Sd od&&dS efrmS vnf; pepfwus
wlazmfNyD; okawoejyKrS jzpfEkdifygrnf/ q&mBuD;vnf; 'kH;odrfbk&m;ywf0ef;usifonf
pdefwifNrdKUjzpfonf[laom t,ltqukd pmwrf;a&;ray;cJhojzifh pma&;ol\t,ltq
taumiftxnfrazmfjzpfaepOf trSwrf xif bl;oD;awmif ausmufawmfvrf; azmufvyk f
vmygonf/ xkv
d rf;onf 'k;H odrb
f &k m;ESihf uif;awmif&mG Mum;rS jzwfomG ;onf/ vrf;azmuf
onfh tcg ,cifu vlaetdraf jctajrmuftjrm;aexkid cf o
hJ nfv
h uPm&yfjzpfaom tk;d uG?J
cGuu
f ?JG yef;uefurJG sm; vrf;wpfavQmufrawGU&onfah e&m[l r&So
d avmufyif jzpfyg
onf/ vrf;azmufvyk rf u
I vnf; ae&mwGif vlaetdraf jc rsm;rsm;&Scd ahJ Mumif; pdew
f if
NrKd Ua[mif;jzpfaMumif; oufaocHaeayonf/
'k;H odrb
f &k m;okYd q&mBu;D OD;OD;omxGe;f zl;ajrmfavhvm&ef a&mufcrhJ aI Mumifh NyKd ysuf
aeaom 'kH;odrfbk&m;ukd jyefvnfrGrf;rHrIrsm; NrdKUe,ftmPmykdifrsm; jyKvkyfvmMuonf/
pma&;ol uk,
d w
f idk f NrKd Ue,frS rjyKvyk rf D (2)ESpcf efu
Y yif 'k;H odrb
f &k m;awmifbufwufvrf;
ta&SUbuft&efapwDrS bk&m;ukd yef;&efq&mESihf d a&S;rlrysuf jyefvnfjf yKjyifcyhJ gonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

123

xkb
d &k m;onf ,cktcg 'k;H odraf pwD *ltwGi;f wGif tylaZmfcv
H su&f ydS gonf/ 'k;H odrb
f &k m;ukd
,cktcg apwDBu;D ESihf t&efapwDi,f(4)qlom tMurf;xnfjzpfao;onf/ tjcm;t&ef
apwDi,f (8)qlESifh eH&Hrsm;? a&S;a[mif; &ckdifvuf&m AsmvkyfvkH;kyf<ursm; vkyfp&m
ukid pf &mrsm;pGm useaf eygao;onf/ &SNd y;D om; ,Ofaus;rI vuf&mrsm;ukd ,ckxufyrdk dk
rysupf ;D &avatmif tm;vk;H 0kid ;f 0ef; xde;f odr;f &ef txl;vkt
d yfvyS gonf/
'k;H odrb
f &k m;rS vkypf &mukid pf &mrsm;ukd wpfzufrv
S yk &f if; &cdik w
f \Ydk a&S;a[mif;pdew
f if
NrKd Uudk okawoDrsm;qufvufNy;D okawoejyK azmfxw
k Mf uyg&ef wifjyvku
d &f ygonf/f

bkd;rif;(bl;oD;awmif)

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

124

plvr[m&mZm
vjcrf;NrrD *Zif;wGif topfawGU&&dS aom '*Fg;tcsKUd udk awGUjrif&ojzifh 0rf;ajrmufyw
D d
jzpfrad yonf/ ,if;ypn;f rsm;rSm orkid ;f ukad jymjyaeaom ckid rf maom oufaorsm;jzpf\/
'*Fg;"mwfyu
Hk dk awGUjrif&Ny;D aemufrmS oQit
f ek ;f \ ]plvr[m&mZm rnfoel nf;} aqmif;yg;udk
zwf&I ojzifh aqmif;yg;ukd a&;jzpfcyhJ gonf/

plv^plV
ygVb
d momrS plvukd ]VBu;D }jzifh a&;onf[k aqmif;yg;&Sirf S a&;om;xm;onf/
,if;pum;&yfudk &Si;f vif;wifjyygrnf/ y'lyod'u
d pn;f o'gBu;D tzGiu
hf sr;f v'&meokwrf S
yg&o
dS nfu ]vVmer0daoaom} VBu;D vav; rxl;jcm;bJ VBu;D ok;H vk;H v av;jzifh ok;H vk;H
t"dym ,fwn
l aD Mumif; jyqkx
d m;\/
okjYd zpfyg ygVb
d momjzifh plV^plv ESprf sK;d vk;H ok;H pGJ zGiq
hf x
dk m;ygonf/

plv^r[m
aqmifyg;&Sifu plv=i,faom? r[m=BuD;aom [l zGifhqkda&;om;xm;ay\/
,if;pum;&yfwiG f ]r[m}yk'u
f dk &Si;f jyvkyd gonf/
r[m=Bu;D aom? r[m=jrifjh rwfaom teufEpS rf sK;d vk;H ay;&ygonf/ ]ygVw
d pfcsu?f
teufq,faxG} [k qkd ;dk pum;&Syd g\/ Oyrm-r[mrke=d jrifjh rwfaom bk&m;(a*gwrbk&m;)
udk r[mrke-d yk'u
f dk Bu;D aombk&m;? bk&m;Bu;D [l teufay;r&ay/ jrefrmjyefqv
dk Qif
rSm;,Gif;ay\/
r[m&mZm-jrwfaomrif;? ,if;]r[m&mZm}ukd ]rif;Bu;D } [l jrefrmjyefygu rSef

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

125

ovkv
d Edk iS hf vGaJ csmrf mS ;,Gi;f ayonf/ xkt
Yd wl r[mukv-jrwfaomtrsK;d ? trsK;fd jrwf[l
jrefrmjyefq&dk rnf/ ,if;r[mukvukd ]trsK;d Bu;D } [l jyefqydk gu rSm;,Gi;f ayrnf/ Oyrmr[mrp =ig;BuD ; ? BuD ; aomig;[k jyef & rnf / jrwf a omig;[l jref r mjyef q k d v Q i f
rSm;,Gif;ayrnf/

jrwfaom^BuD;aom
r[m[laom yk'o
f nf Bu;D aom? jrwfaom [lteuf(2)rsK;d jyefq&dk rnf/ ae&m
a'oyk*v
ukMd unhf Bu;D aom? jrwfaom[l jrefrmjyef&rnf/

plvr[m&mZm
plvr[m&mZm=plvpjEr if;jrwf okrYd [kwjf rwfaom plvpjEm ;rif;[lom jzpf&ay
rnf/ plvonf plvpjEm ;ukd twkad umuf ud,
k pf m;jyKygu plvr[m&mZmonf plvpjEm ;
rif;jrwf[l om jzpfEidk af Mumif; wifjyvkyd gonf/
Oyrm-r[mrw=trwfcsKy?f r[moum=ESi;f qD? &Sm;apmif;vufywf ponfjzihf
teufudk wku
d f u
dk jf yefqNdk y;D r[moD;jcm;teufxu
G rf vmyg/ xkt
Yd wl plV^plv= OD;pGe;f
zkw?f i,faomteuf(2)rsK;d xGuEf idk af o;onf/ xkt
Yd jyif plVmrPd^plvmrPd^ruk#d af usmuf
txGwjf zpfNy;D plVoD;jcm;teuf rxGuaf p/ okjYd zpf plvr[m&mZmonf plvpjEm ;rif;jrwf
okrYd [kwf plvpjEm ;rif;Bu;D [lom jzpfoifah Mumif; jzpfEidk af Mumif; ok;H oyfryd gownf;/

t&Siaf umov(*a0oD)

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

126

ol&d,pu
bDp(D 3)&mpkacwf&ckid rf if;ESihf pEmrkerd [musebf &k m;Bu;D
ed'gef;
1/]]uRef;wGif ZrL? vlwGif&ckdif? BudKifbdowif;? uif;bdtjzpf? cspfonfhtrsKd;?
usKd;onfhvkHUv? jrwfpm*ESifh ESpf0ESpfvl? cspfMunfjzLonf? edALqkawmif;? jynfhtHhwnf;}}
qko
d nfh vuFmrSm &cdik w
f \
Ydk *kP,
f zl ,
G &f m vuFmav;wpfy'k f jzpfygonf/
2/ &ckid w
f \
Ydk Ak'0 ifvuFmonf &ckid v
f rl sK;d wk\
Yd pdwaf eoabmxm;udk ay:viG f
aponfh t"dym ,fziG q
hf cdk suf wpf&yfyifjzpfygonf/ &ckid w
f o
Ydk nf qkawmif;jynfv
h o
dk nfh
&nfreS ;f csuo
f nfum; edAm efyifjzpfonf/ onfwrYdk mS Ak'b
mom0ifw\
Ydk ,kMH unfcsuyf if
jzpfygonf/ uAsmrSm &cdik Ef iS hf Ak'q
ufpyfr&I adS eonfudk azmfeT ;f aejcif;jzpfonf/
3/ &ckid w
f o
Ydk nf rnfonft
h csed u
f yif Ak'b
momukd ouf0if,MHk unfvmMuygoenf;/
&ckid w
f o
Ydk nf &mZ0iforkid ;f aMumif; trSe&f ydS g\avm/ okrYd [kwf &ckid w
f w
Ydk iG f &Scd ahJ om orkid ;f
aMumif;onf '@m&DyjHk yifoufoufvm;qko
d nfudk a&S;OD;pGm uReykf w
f Ydk qef;ppfMunh&f ef
vkdygrnf/
4/ tvGew
f &mrS a&S;usaom &cdik o
f rkid ;f ukd avhvmcJah om okawoD OD;pden
f Kd xeG ;f
u ]]uReyfk o
f nf &ckid &f mZ0ifudk opfaomumv tb,fuo
hJ Ydk w&m;apmifah &Smufaom
wkid ;f jynfjzpfvmaMumif; OD;pGm &SmazG&\/ w&m;apmifah &SmufrS rSeu
f efaom todw&m;
&&ef&o
dS nf/ xkrd eS u
f efaom todw&m;onf wjcm;wkid ;f jynfrS ,l&efrvk?d jynfwiG ;f
w&m;&Sad omolaMumifh jzpfvm\[k if;ud,
k w
f idk (f 15-5-66)aeYu a&;om;cJah om pmwrf;
wpfapmifwiG f uJo
h Ydk zwf&I ygonf/ OD;pdwn
f Kd xeG ;f u qufvuf ]]rif;ESijhf ynforl sm;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

127

w&m;r&Sad omaMumifh &ckid rf sm; xD;eef;uif;Murnf[k jrwfpmG bk&m; Asm'dwaf wmfrS wifx;l
vsuf od&\}} [k qkx
d m;ygonf/
5/ &ckdifwkdY xD;eef;aysmufcJhonffrSm at'D 1785-ck? Zefe0g&Dv(1)&ufaeYuyif
jzpf&m ,aeYtxd qkyd gvQif ESpaf ygi;f (214)ESpw
f idk cf ahJ yNy/D
6/ txufyg tykd'f(4)wGif azmfjycJhonfhtwkdif; jrwfpGmbk&m; Asm'dwfawmfukd
rnfonft
h csed u
f rderYf mS cJyh goenf;qkad om ar;cGe;f wpfcak y:vmygonf/ wpfenf;qk&d aomf
a*gwrjrwfpGmbk&m; &ckdifokdY rnfonfhtcsdefu <ua&mufcJhygoenf;/ trSefwu,fvJ
<ucJyh g\avm qko
d nfah r;cGe;f onfvnf; xyfqifah y:vmygonf/
7/ a'gufwmazmfcifrm jrefrmEkdifiH\ yxrqkH;aom *smrefvlrsKd;ausmufpm0ef
xkwfa0onfh Arakan pmtkyfyg r[mdrkedorkdif;taMumif;ukd a&;om;&m &ckdfifwkdY\
oy'geyum& pmusr;f ukd uk;d um; "n0wDjynf&iS f pEmol&,
d rif;u raemtmkjH zifh
yifzh w
d cf sut
f & bk&m;&SiEf iS hf tmeEmtygt0if &[ef;(500)&ckid o
f Ydk <uvmonft
h aMumif;
tjyif r[mrked ky&f iS af wmfjrwfukd jrwfpmG bk&m; &ifaiGUawmfoiG ;f oGe;f vkycf o
hJ nf[k
tqkd&Sdygonf/
8/ Ak'j rwfpmG bk&m;ESihf &[ef;awmf(500)wkYd "n0wDoYdk <uvmonfh taMumif;ukd
]]awmifayguBf u;D ausmufpm}} wGif taomurif;Bu;D ESihf acwfNyKd io
f ;Hk jA[t
D u&mjzifh
a&;xk;d cJo
h nfuadk wGU&ygonf/ ausmufpmudk awGU&u
dS ;l ,lco
hJ rl sm;rSm*kPx
f ;l ausmufpm
0ef OD;pHa&TbkESifh if;wynfh OD;OD;omxGef; (aemifwGif &ckdifjrefrmy@dwfjzpfvmol)wkdY
jzpfygonf/
9/ &ckdif&mZ0iftapmifapmif rSefeef;&mZ0ifawmfBuD; rtDajcawmf&morkdif;tp&Sd
onfwu
Ydk jrwfpmG bk&m; &ckid u
f dk a'opm&D<uvmcsed rf mS 0gawmf (20)? oufawmf (55)ESpf
twGi;f jzpfonf[k tqk&d ydS gonf/ tcsed t
f cg "n0wDjynf&h iS f pEo&l ,
d rif;\ eef;
oufrmS (26)ESpf &SNd yjD zpfNy;D oufawmf (51)ESpjf zpfygonf/
10/ onfudk Munhjf cif;tm;jzifh Ak'j rwfpmG bk&m;ESihf pEmol&,
d wko
Yd nf bk;d awmf
tOe? r[mou&mZftwGi;f jrwfpmG bk&m;zGm;jrif? awmxGu?f bk&m;jzpf? y&deAd m efpcH o
hJ vkd
pEmol&,
d rif; arG;zGm;? rif;jzpf? tedpa &mufaMumif;awGU&ygonf/ qkv
d o
dk nfrmS od'w

rif;om; zGm;jrifESpfrSm r[mou&mZf(68)awmxGufonfhESpfrSm (97)? bk&m;jzpfawmfrl
aomESprf mS (103) &ckid o
f Ydk <ua&mufonfEh pS rf mS (123)? y&deAd m efpaH om ESprf mS (148)(ok)Yd
omoemou&mZf(1)? aumZm(1)jzpfygonf/ xked nf;wlpmG pEmol&,
d rif; arG;zGm;aomESpf
rSm r[mou&mZf(72)ESp?f rif;jzpfaomESprf mS r[mou&mZf (92)? tedpa &mufaomESpf
rSm jrwfpmG bk&m; y&deAd m efpEH pS v
f eG f aemufwpfEpS jf zpf&m r[mou&mZf (149)okrYd [kwf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

128

omoemou&mZf(2)(ok)Yd aumZm(2)rSm jzpfygonf/(tZmwowfrif; ou&mZfNzKd jcif;


aMumifh jzpfvmaom ou&mZfjzifh pEmol&,
d rif;uvnf; twkid ;f vku
d ef mcJ/h )
11/ txuftyk'd (f 9)t& jrwfpmG bk&m;ESihf pEmol&,
d rif;wkjYkd zpfpOf r[momoem
ou&mZfrsm;ukd od&Ny;D jzpfygaomfvnf; urmok;H ou&mZfac: c&pfEpS rf mS tokYd &Syd grnf
enf;/ Oa&my okawoDrsm;jzpfMuaom az,m? [maA? a[mvf? azmfcifrmESihf yrdvm*Gwf
wrefwYkd tqkt
d & jrwfpmG bk&m;zGm;ou&mZfudk bDp(D 6)&mpkrS (7)&mpkwiG ;f rSm jzpfMuNy;D
oufawmfudk tm;vk;H u (80)ESpt
f jzpf vufco
H nfo
h abm awGU&onf/ if;wku
Yd pEmol&d
,rif;eef;wufESpfukd at'D (146)[l owfrSwfMu&m uJhokdY owfrSwfjcif;aMumifh
jrwfpmG bk&m;ESihf pEmol&,
d rif;wkrYd mS ESpaf ygi;f (700)cefY uGm[ae rnforYdk S ESpOf ;D awGUqHk
Ekid zf ,
G f taMumif;r&S[
d k qkMd uygonf/
d yifzh w
d cf sut
f &
yrDvmu ''Miraculous visitation'' [k ok;H EIe;f xm;aom pEmol&,
jrwfpmG bk&m; ]psmef}jzifh <uvmonfqo
dk nft
h csuu
f dk &ckid &f mZ0ifwiG f a&SUwef;wifa&;om;
azmfjyvGe;f onfjzpf t,ltqukd jzKwx
f m;vku
d (f ok)Yd z,fxm;ygrS rSeu
f efr&I &dS rnf[k
qko
d nht
hf jyif r[mrked qif;wkawmfudk a0omvDausmufavSum;acwf(5)&mpk rif;a'0
pjEv
ufxufrmS oGe;f avmif;jcif;omjzpfonf[k jyifqifvu
dk rf o
S m tm;vk;H rSeu
f efomG ;zG,f
&m &Srd nf[k cyfwnfwnfEiS hf a&;om;xm;onfudk zwf&I ygonf/ yrDvm tawG;tac:
twkid ;f omqkyd gvQif pEmrked yk &f iS af wmfudk oD&pd jE( c) oD&"d r0Zd , vufxufonfw
h idk f
atmif qGcJ somG ;&efjzpfomG ;ygrnf/ xkaYd Mumihf olr\ tawG;tac:udk csichf sed o
f ifyh gonf/
qkv
d &dk if;tcsKyrf mS &ckid w
f \
Ydk "n0wDacwfBu;D ESihf jrwfpmG bk&m; &ckid o
f <Ydk uvmonfqjdk cif;
rSm '@m&DyjHk yifwpfco
k mjzpfonf[q
k v
dk jdk cif;yifjzpfygonf/
12/ ,ck 1996-ck? rwfvwGif yxrtBudrf xkwfa0aom ajrmufOD;r*Zif;
zl;awGU&onfh pEmrkedr[musefkyfyGm;awmf? qif;wkawmf "rcefwGif atmufygtwkdif;
ou&mZfa&;xk;d xm;onfudk awGU&onf/
]]pEmrkedr[musefkyfyGm;awmf
(r[mou&mZf -218)? (at'D 4-&mpk)?
ol&,
d purif; oGe;f avmif;onf/}}
13/ xkt
Yd jyif oljrwf (r[matmifajr) qko
d \
l &ckid rf [mrke\
d r[musef rkeid g;ql
acgi;f pOfjzifh a&;om;aom pmtkypf mrsuEf mS 47? tcef;(5)? rkeid g;qlacgi;f pOfyg tyk'd (f 1)wGif
]]ol&d,purif;BuD;onfum; oufawmf(30)ESpf c&pfESpf(bDpD -316)ckESpfwGif rdzk&m;
lyw
D mESit
hf wl "n0wD a&Teef;Bu;D tm; odr;f jref;pk;d pHawmfrcl \
hJ [k qkx
d m;onfudk awGU&
ygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

129

14/ &ckid &f mZ0ifaMumif;t& jyefMunhyf gvQif wwd, "n0wDacwfudk wnfaxmif


olrmS pEmol&,
d rif; aemuf0,f (6)qufajrmufrif;rSm ol&,
d purif;jzpfygonf/ txuf
azmfjyyg tyk'd f 12ESihf 13ukd Munhrf nfqydk gvQif ol&,
d purif;\ eef;oufou&mZfwu
Ydk dk
aygi;f pyfvu
dk yf gu atmufygtwkid ;f awGU&ygrnf/

r[mou&mZf 218(4-&mpk) okdYr[kwf bDpD-316


15/ uRefkyfwkdYonf &mZ0ifESifh qufpyfaeaom udpwpf&yfukd azmfjyvkdygvQif
ou&mZf t,ltqwdusrIukd txl;*kpkduf owdjyKMu&ef vkdtyfvSygonf/ xkdYjyif
Ak'b
momEkid if w
H pfct
k aejzifh aumZm? omoemESihf urmok;H ou&mZfac: c&pfEpS w
f Ydk tm;vk;H
udu
k n
f rD &I rdS o
S m trsm;u ,kMH unfvufcEH idk af om udpw
pf&yfjzpfygrnf/ xkaYd Mumifh txuf
tyk'd (f 13)wGif awGU&aom ou&mZf azmfjycsurf sm;rSm uku
d n
f rD I &Srd &Su
d dk jyefvnfqef;ppf
Munh&f ef vkt
d yfvmygonf/
16/ Date of Buddha's Birth and Death
''The dates of Gautama's birth and death are very important
forstudents of Indian history because an era was reckoned from his death
and is used by the Buddhist even in Burma. Siam and Ceylon (Myanmar,
Thiland, Srilanka).The dates of the earliest events in the historical periods of Indian History are also given in reference to Buddha's death According to the calculations of orthodox Buddlists Buddha was born in 623
B.C, but these contain mistake of sixty years. Many scholarsthink that he
was born in 557 B.C. According to the calculations of Chinese Buddhists,
Guatama was born in 563 B.C. As it is known that he died at the age of
eighty, we possess their different dates of his death also.''

17/ pmyk'd rf mS - RD. Banerji & Manindra Nundy M.A, Proffessor of


India History and Culture, Beneres University: a&;om;aom A Junior History of India pmtkyf pmrsuE
f mS 22ESihf 23wGif Ak'z mG ;jrifaomaeY? y&deAd m efjyKaomaeYrsm;ESihf
ywfouf a&;om;xm;aom pmyk'd jf zpfygonf/
18/ ,aeY &ckid w
f Ydk vufco
H ;Hk pGaJ eaom Ak'\
arG;aeYrmS azmfjyyg ou&mZfwEYdk iS hf
rwlbJ 619-bDpjD zpfygonf/ (&cu orkid ;f u@ESihf okawoD OD;atmifomOD; wku
Yd vnf;
bDp-D 609ukyd if vufcx
H m;ygonf/) ou&mZft,ltqt& wGu,
f v
l Qif pEmol&,
d
rif; ou&mZfrmS okYd jzpfygonf/
pEmol&d, arG;zGm;ESpf
r[mou&mZf-72
c&pfESpf
/
eef;wufESpf
97
bDpD-580
/
tedpa&mufaomESpf
149
bDpD-528

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

130

/
(okdY)omoem
2
bDpD-528
xkaYd Mumifh ol&,
d pueef;wufEpS rf mS (212)+2=214 bDp-D 316
19/ wwd, "n0wDrif; ol&,
d pu vufxufonf tdE,
d jynf taomu
rif;Bu;D ESihf acwfNyKd ijf zpfaMumif;ukd omoem ou&mZfudk ,SOMf unhjf cif;tm;jzifh odEidk yf gonf/
wpfzewf taomurif;\ c&pfEpS &f &Sv
d mykrH mS -if;\tbk;d awmfonf Chandra Gupta
onf Alexender The Great ESifh acwfNydKifjzpfaMumif;ukd if;ppfbk&if tdEd,okdY
0ifvmcsed Ef iS hf csed u
f u
kd f odvmEkid yf gonf/ xkt
d csed rf mS bDp-D 327 jzpfygonf/ atmufazmfjy
ygMax Baloff (1948),\ Mankind and Story Time Chart t&vnf;odEidk yf gonf/
( Time Chart rSm Most reliable and accepted world wide urmwpf0rS ;f
,kMH unfpw
d cf s&qk;H ou&mZftpOftjzpf vufcMH uygonf/ if;wkrYd mS ........
1. B.C 327 2. B.C 323 3. B.C 321 -

Alexender invades India,


Alexender died at Babylon
Chandra Gupta (Asoka's grandfather) Maurya
conquered the whole north India.
B.C
4 - Birth of Jesus Christ (Later contention).
A.D 1 - Anno Domini-in the year of our lord.
A.D 30 - Crucification of Jesus Christ.
Christian Era reconed from supposed year of Christ's Birth .....ie.AD-(one)
BC-Before Christ -Oxford Dictionary 1955 BC-500 Begining of histosical
writing in Greece.

taomurif;Bu;D \ eef;wufEpS rf mS omoem 218 jzpfNy;D c&pfEpS rf mS bDpD 274


[kawGU&ygonf/ xkaYd Mumifh ol&,
d puEiS hf taomuwk\
Yd ou&mZfrsm;ukd EIid ;f ,SOMf unhf
aomtcg atmufygtwkid ;f awGU&ygonf/
rif;
omoem
c&pfbDpD
taomu
218
274*
ol&d,pu
214
316
okrYd [kwf 218
312*
38
20/ txifygtwkid ;f taomu ou&mZfjzifh ,SOw
f MJG unhaf omtcg taomuESihf
ol&,
d puwrYdk mS omoemou&mZfbufwiG f (4)ESpo
f m uGmaomfvnf; c&pfEpS b
f ufrmS
(38)ESprf Q uGmjcm;aeonfudk awGUae&yg c&pfEpS b
f ufrmS vGaJ eaMumif; qk&d ygrnf/ wpfzef
ajrmufO;D r*Zif;w
f iG f pEmrkeu
d dk c&pfEpS f at'D (4)&mpk[l awGU&&m ESpaf ygi;f (7) &mpkcefY
vGaJ eonfudk awGU&jyefygonf/ onfwrYdk mS vnf; Ak'j rwfpmG bk&m;ESihf pEmol&d ,rif;wk\Yd
ESpu
f mG [aeonfh oabmtwkid ;f jzpfaeygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

131

21/ udpu
v
dk nf; &Si;f vif;jy&ef vkt
d yfygrnf/
&Si;f vif;csurf sm; .......
acwfESifh okawoD
c&pfESpfrS
xd
yxr"n0wDacwf
(OD;csefxGef;)
bDpD
334-1507 =1834+ 16
(OD;atmifomOD;)
bDpD
3325-1507 =1818+1818
'kwd,"n0wD
uH&mZmBuD;rS
(25)emvrm,kxd bDpD
1507-1483 =24 24
(ausmufyef;awmif;)
rdbZHpDudef;t&
8645 ukNd zKd (2)<uif;rS
wwd,"n0wDtqkH;xdbDpD 1483-675
=808
ESpfpkpkaygif; =
2666
D.G.E Hall u.........
yxr"n0wD rm&,keef;wufEpS u
f dk bDpD 2666
uH&mZmBu;D rif;ausmufyef;awmif;wGif 24ESpf
uH&mZmBu;D 'kw,
d "n0wD 24 quf
emvrm,ktxd
1818
(-)1842
= 824
(okdY)825
D.G.E Hall 'kw,
d "n0wD
uH&mZmBuD;eef;wufESpfrS &mvrm,ktxdtpukd bDpD 825
&mvrm,kukefqkH;emvrm,ktprSm
bDpu
D ek q
f ;Hk at'Dp[kqdk
wwd,"n0wDtp
pEo&l ,
d eef;wufEpS u
f dk D.G.E Hall u
at'D 146 qkd
pEmol&,
d eef;wufEpS u
f dk D.G.E Hall \
at'D 146 jzpfvmykEH iS hf OD;atmifomOD;\ r[mou&mZf
rif;quf
eef;pH
at'D
25-emvrm,k
31at'D1rS p 31

&cdkifom;BuD;pmay

aygif;

808

D.G.E Hall

r[mou&mZf
2 rS 33

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

132
26-0&wukef
27-0dok&mZm
28-oD&d&mZm
1-pEmol&d,

22
12
30
51

53
33 rS 55
65
55 rS 67
95
67 rS 97
146
97 rS 148
xkaYd Mumifh 148-2=146ESpf
*y&dedAmefpHaomESpf
22/ onfwrYdk mS D.G.E Hall \ pEmol&,
d eef;wufEpS u
f dk at'D 146 [k
jyvmykjH zpfonf/ useOf a&myg okawoDrsm;ESihf yrDvmwku
Yd vnf; aemufvu
dk f at'D
146ukd pEmol&d, eef;wufESpf[k qkdMuojzifh &ckdif&mZ0if uarmufur jzpfapNyD;
jrwfpmG bk&m;ESihf pEmol&,
d wkYd qkEH idk zf ,
G &f mr&Sad Mumif;tjyif r[mrkeu
d dk oGe;f vkyo
f nfrmS
xkcd sed rf mS xkcd sed rf mS rjzpfEidk [
f k qkMd ujcif;jzpfonf/ xkaYd Mumifv
h nf; "n0wDacwftykid ;f ukd
'@m&DqMdk ujcif;vnf; jzpfonf/
d ou&mZfudk at'D 146 tjzpf owfrw
S f
23/ uJo
h Ydk D.G.E Hall u pEmol&,
cJjh cif;ukd vufc,
H MHk unfaeMuovkd pEmrke&d iS af wmfudk ol&,
d purif;u oGe;f vkyo
f nfh
ESpo
f nfvnf; at'D(4)&mpktjzpf ,lvmMuyk&H onf/ [kwrf [kwu
f dk qef;ppfMunhMf uygp/Ykd
Hall owfrSwfaom omoem
rif;
eef;pH
c&pfESpf
ESpftrSef
pEmol&d,
52
at'D-146
ol&d,"dywd
47
at'D-198
2
ol&d,ywdywd
56
at'D-245
49
ol&d,opm
45
at'D-301
105
ol&d,pEmv
64
at'D-346
150
ol&d,pu
44
at'D-410
214
24/ onfudk Munhjf cif;tm;jzifh ol&,
d pu\eef;wufEpS u
f dk (4)&mpk[k qkx
d m;
jcif;rSmvnf; Hall \t,ltqtwkid ;f jzpfonf[k qk&d ayrnf/
xkaYd Mumifh Hall ESihf Oa&myokawoDrsm;? yrDvmwk\
Yd ou&mZft,ltqESihf tawG;
tac:rsm; rnfonfhtwkdif;twmtxd rSefonfrSm;onfrsm;ukd qufvufppfaq;Munhf
MuygpkdY/
acwf
ESpfpkaygif;
c&pfESpf
rSwfcsuf
pEmol&d,
at'D 146
wwd,"n0wDtqkH;xd 906
/ 1052

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

133

a0omvDacwftqkH;xd 454
/ 1506
taomutajccH
av;NrdKUacwftqkH;xd 612
/ 2118
ajrmufOD;acwftqkH;xd 355
/ 2473
av;NrdKU0efacwf
40
/ 2513
vGwfvyfa&;acwf
51
/ 2687
,aeYacwfou&mZf (-)at'D
1999
ESppf ak ygi;f =2540
688 ESpfaygif;uGm[rI&Sd
OD;atmifomOD;^&cu tvkt
d & ............
pEmol&,
d ou&mZfrmS bDpD 580 jzpf&m ........
,aeYou&mZf=2541(-) bDpD 580
=at'D 1961+ 38= at'D 1999
taomutajccHt&qkyd gvQif ......
pEmol&,
d ou&mZfrmS bDpD 542 jzpf&m ......
,aeYou&mZf= 2541(-)bDpD 542= at'D 1999
rSwfcsuf
(1)onfukd Munhfjcif;tm;jzifh taomu tajccHjzifh wGufcsufvQif ,aeY
ou&mZftrSeu
f dk &onf/
(2) OD;atmifomOD;^&cu t,ltqt& qkyd gvQif &&So
d nfh ou&mZfudk + 38 ESihf
aygi;f rS ,aeYou&mZftrSeu
f dk &rnf/
(3) D.G.E Hall \t,ltqt& ou&mZfudk wGurf nfqydk gvQif ESpaf ygi;f 688rQ
vGrJ mS ;aeonfudk awGU&ygonf/ xkaYd Mumifh D.G.E Hall \t,ltqudk y,foifo
h nfrmS
xif&Sm;aeygonf/
(4)jynfyokawoDwkdY\ t,ltqjzpfaom jrwfpGmbk&m;ESifh pEmol&d,wkdYonf
ESpfaygif; 700cefY uGma0;ae rnfokdYrQ qkHEkdifzG,fr&Sdqkdonfh ta&;tom;rSm rdrdwkdY
vGrJ mS ;aeaom t,ltqukd rSm;aeonf[k rjrifMubJ ,aeYwidk f rSeaf omt,l[k xifae
MuqJjzpfaomfvnf;aumif;? okrYd [kwf rSm;rSe;f odaomfvnf; wpfO;D OD;u pwifjyifqif&ef
vufweG aYf erIaMumifv
h nf;aumif; t,ltqtrSm;Bu;D ukd qufvuf rjyifbJ xm;&SMd u
[efwyl gonf/ xkaYd Mumifh acwfoak woDwu
Ydk owdjyKoifah yonf[k ,lqygonf/ okYd
rSom &ckid &f mZ0iftaMumif;rSm wdusreS u
f efr&I adS Mumif; avhvmolrsm; od&EdS idk af yrnf/
25/ onfwu
Ydk dk Munhjf cif;tm;jzifh Hall ESihf tjcm;Oa&myokawoDw\
Ydk Dating
System c&pfESpfvkyfZmwfukd avhvmolwkdY owdjyKNyD; ou&mZftrSefukd okH;pGJrI

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

134

jyKvyk Ef idk rf o
S m ol&,
d purif; eef;pHou&mZfrmS vnf; rSeu
f efygrnf/
rif;
eef;pH
c&pf
omoem
aumZm
ol&d,pu 44
bDpD-278
214
214
vGef
bDpD-234
258
258
ol&,
d purif;\ eef;ouf(44)ESpo
f nf bDp-D 278 bDp-D 234? omoem 214-258?
aumZm 214-258 jzpfygonf/

pEmrked r[musef kyf&Sifawmfjrwf


26/ "n0wD wwd,acwf\ (6)qufajrmufrif; ol&,
d puu pEmrked yk &f iS f
awmfudk wjcm;rke(d 4)qljzpfaom plVmrke?d &mZmrke?d ousrek ?d a'0grek w
d EYdk iS hf twl oGe;f vkyf
ukd;uG,fcJhonf[k tqkd&Sdygonf/ odkY oGef;vkyf&mwGif if;rif;BuD;\ ]]tZl}}jzpfol
pEmol&,
d rif; oGe;f vkycf ahJ om r[mrked ky&f iS af wmfEiS n
hf aD wmfrek q
d if;wkrsm;;ukd oGe;f vkyf
use&f adS ecJah om yOavm[m &wemrsm;jzifh oGe;f vkyaf Mumif; tqk&d &dS m r[musef
rkeid g;qlrmS yxrqk;H aom r[museq
f if ;wkrsm;jzpfonf/ xkUd aemuf t&G,t
f pm;trsK;d rsK;d
aom r[musef yk yf mG ;awmfrsm;ukv
d nf; xkrd if;uyif oGe;f vkyaf pcJo
h nf[k tqk&d ydS gonf/
27/ ol&,
d purif;vufxufrmS tdE,
d jynf yd#vdyw
k jf ynf&h iS f oD&"d rmaomurif;
BuD;xHrSm r[ma&0wrax&fESifh aemufyg&[ef;ig;yg;wkdYonf Ak'\"mwfawmfarGawmf
tcsKUd tm; yifzh w
d ,
f al qmifvmum a'opm&D <ucsaD &muf&adS wmfrv
l mcJMh uygonf/ xku
d o
hJ Ydk
omoemjyK&ef a&mufvmonft
fh csed rf mS taomurif;Bu;D uruxjyKaom wwd, o*Fg
,emwifco
hJ nfEh pS f aemufyidk ;f rSmrS jzpfay&m xkad emufyidk ;f ESpu
f dk wGu,
f rl nfqydk gvQi.f .......
omoem
c&pf
taomurif;eef;wufaomESpf
= 218
bDpD 274
o*Fg,emwifESpfrSm(17)ESpftMumrSmjyKvkyf =(+) 17
(-) 17
235
bDpD 257
omoemou&mZf 235? c&pfbpD D 257 jzpfygaomaMumifh taomurif;Bu;D xHrS
omoemjyKa&mufvmcsed Ef iS hf jrwfpmG bk&m;\ "mwfawmfrsm;ukd yifv
h mcsed rf mS o*Fg,wem
wif ou&mZf aemufykdif;rSmrS jzpfyg oljrwf(r[matmifajr)ESifh wjcm;okawoDwkdY
tqkt
d & rkeid g;qludk ol&,
d puoeG ;f avmif;csed ?f omoemou&mZf 222? c&pfEpS f bDpD
257 aemufyikd ;f rS omoem 258? c&pfEpS b
f pD D 234 tcsed t
f wGi;f rSm[k qkjd cif;onf u
ykdrkdeD;pyfzG,f&m&Sdonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

135

28/ ol&,
d purif; ae&ma'otESUH tjym; toD;oD;wGif "mwfawmfrsm;ukd Xmyem
apwDwnfxm; udk;uG,fawmfrlavonf[k tqkd&Sdygonf/ xkdapwDrsm;onf EGm;vm;
Oob wpfarmhcef&Y o
dS nfh pwlygausmufpmapwDrsm;jzpfonf/ &ckid w
f pfvmT ;wGif ,aeY
wkdif awGUae&aom pwlygausmufwkdifrsm;ukd qifjcifMunhf&efjzpfygonf/ uJhokdY
ausmufapwDi,frsm;\xdyw
f iG f Xmyemwku
d cf ef;i,frsm;tjzpf xGi;f vkyf tay:rzS ;Hk tkyf
aqmif;i,frsm;ukd xD;awmftjzpf jyKvyk u
f m "mwfawmfarGawmfrsm;tm; wnfxm;uk;d
uG,af wmfrcl ahJ vonf/ xkt
d csed t
f cgrS pwif &uy&l &ckid jf ynfBu;D Ak'b
&k m;&Siaf wmf\
"mwfawmfapwDrsm; uk;d uG,rf o
I nf pwifcjhJ cif;yif jzpfavonf/
29/ ol&,
d purif;Bu;D vufxufrmS t&d,moHCmawmfrsm;vnf; rsm;jym;cJh onf[k
tqkd&Sdygonf/ oHCmawmfwpfodef;txd &SdcJhonf[kvnf; qkdMuygonf/ "n0wD\
omoema&mif0gonf tcsed w
f iG f vGepf mG awmufajymifcahJ Mumif; awGU&&dS onf/
30/ ol&d,purif;BuD;onfum; oufawmf (74)ESpf c&pfESpf(bDpD 234)wGif
tedpa&mufcJhygonf/

wlazmf&&Sdaom ol&d,purif;kyfwk
31/ kyw
f u
k dk "n0wDNrKd Ua[mif;\ taemufbuf? Ak'j rwfpmG bk&m; yxrqk;H
&yfwefaY wmfro
l nf[k tqk&d o
dS nfh aovm*D&ad rm&yAw[k ac:onfh ausmufawmfawmif
ajc(qifrusy)f &GmrS 1968-ckEpS u
f wl;azmfawGU&jdS cif;jzpfygonf/ ol&,
d purif;Bu;D [k
,lqonfh kyw
f \
k vufEpS zf ufpvk;H wHawmifraS e usK;d jywfaeaomfvnf; uset
f pdwf
tykid ;f rsm;um; taumif;yuwd xif&mS ;pGm &Sad eygao;onf/ OD;acgi;f awmf ywf0ef;usif
a&mifvQaH wmf puf0idk ;f yg&o
dS nfh "n0wDacwf\ 0wfpm;qif,ifyu
Hk v
dk nf; txift&Sm;
awGUjrifEkdifygonf/
32/ aovm*D&ad wmifajcrSmyif vGecf ahJ omESpaf ygi;f (75)ESpaf usmcf efu
Y tvm;
wl ausmufwpfcsyu
f dk wl;azmf&&Scd zhJ ;l ygonf/ xkq
d pfxm;aom ykaH wmfrmS jrwfpmG bk&m;u
"n0wDjynfh&Sif pEmol&d,rif;tm; "rpMumw&m; a[mMum;aeonfhykHjzpfaMumif;
okawoDynm&Sifrsm;u qkdygonf/ vuf&mrSmvnf; txl;ajymifajrmufygonf/ (,ck
ajrmufO;D NrKd U a&S;a[mif;okawoe jywku
d w
f iG f &So
d nf/)
33/ 1986 ckESpfwGif wl;azmf&&Sdaom ol&d,purif;[k ,lqaom ykHESifhtwl
tjcm;Ak' yk yf mG ;awmf kyw
f ak v;qluv
dk nf; &&Scd yhJ gao;onf/ kyw
f ak wmfrsm;tm; Ak'
bmomukd tvGeMf unhn
f Kd awmfrcl o
hJ nfh bk&ifwpfyg;yg;u Ak'& iS af wmf\ rkj'mtrsK;d rsK;d ESihf
yg&rDawmf xl;jcm;aeonfh omoem'g,um rif;jrwfr[mrsm; jzpfMuaom Ak'j rwfpmG bk&m;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

136

ESihf pEmol&,
d rif;Bu;D \ kyw
f ?k ol&,
d purif;Bu;D \ kyw
f rk sm;ukd &nfarQmu
f ;dk uG,&f ef
xkvyk x
f m;cJjh cif;jzpf[efwo
l nf/ ajrBu;D rS azmfxw
k o
f ufaoxljyaom ausmufcsyrf sm;
[k ,lq&ygonf/ qkdvkdonfrSm tmeEmausmufpmwkdifyg a0omvDrif; wpfyg;yg;u
xkqpfc[
hJ ef&ydS gonf/ ausmufcsyrf sm;yg qif,ifx;Hk zGrYJ u
I dk oljrwf(r[matmifajr)u
if;r[museif g;ql pmtkyw
f iG f tao;pdwf aqG;aEG;xm;ygonf/ (if;\pmtkyf 42-46
ukdIyg/)
ausmufcsyrf sm;onfum; Ak'0 ifcef;rsm;ukd ausmufxufyx
Hk k jrwfpmG bk&m;ukd
ylaZmfcjhJ cif;yifjzpfayonf/ aemufwpfenf;ajym&ygvQif &ckid w
f iG f pEmol&,
d rif;? ol&,
d pu
rif; tygt0if "n0wD wwd,acwfEiS hf xkad cwfudk qufcaH om a0omvDausmufavS
um;acwf tcsed t
f cgrmS &ckid w
f iG f Ak't
,l0g'(0g) Ak'b
momukd pGpJ NJG rNJ rJ ,kMH unfu;dk uG,f
vsu&f adS eNyq
D o
dk nfudk ajrBu;D rS oufaoxkwjf yjcif;yifjzpfygonf/ r[myx0DajrBu;D rS
oufaoxljyaom aemufxyf Ak'0 ifcef;wpfc&k ydS gonf/ if;rSm Aku
d yf b
l &k m;ac: bk&m;0rf;
yl ausmufkyfwkESifh if;ausmbufwGif taomu acwfNydKifausmufpmjzpfaom
jA[t
D u&mjzifh a&;xk;d aom ]]y&dbmpuZde}} [laom opuyk&yku
d Ef iS hf ywfouf
a&;xk;d xm;aom ausmufpmjzpfygonf/ Buddhist Art of Ancient Arakan pmtkyyf g
(14? 15)wGif pma&;ol OD;pHomatmifu atmufygtwkid ;f a&;om;xm;ygonf/
"Saccaparibajaka was a Nirgrantha Jina ascetic. He lived in Vesali during
the life time of Buddha. He was a Philosopher and Teacher. He was said to have
Challenged Mahavira and the Buddha to a discussion with him about whose
Philosophy was the best. We are told that at the end of the debate he had to
bowdown to the Buddha and acknowledge of the Buddha's superiority. In Dr.
Malasekera's Dictionary of Pali proper names, Saceaka was mentioned as those
who became a followers of the Buddha."

34/ onfwrYdk mS um; xkt


d csed ?f xkt
d cg Ak'b
mom,kMH unfu;dk uG,rf I &ckid w
f iG f
ysUH EUHS vsu&f adS eNy;D qko
d nfudk aemufxyfoufaoxljcif; wpf&yfjzpfayawmhonf/ Aku
d yf l
bk&m;rSm a&;xk;d xm;onfh ausmufpmrSm jA[t
D u&mjzpf&m jA[t
D u&mukd ok;H EIe;f onfh
tcsdefukd &nfTef;jcif;yif jzpfay&m xkdtcsdeftcgonfum; &ckdifwGif wwd,"n0wD
tapmykid ;f tcsed jf zpfaMumif; owfrw
S Ef idk yf gonf/ tcsed u
f yif Ak'b
momuk;d uG,rf I &ckid f
wGi&f adS eNy;D qko
d nfudk aemufxyfajrBu;D rS oufaoxkwaf zmfjcif;wpf&yf[k qk&d ayrnf/
onfw
f u
Ydk m; &ckid w
f iG f Ak'b
momukd rnfonft
h csed u
f p ,kMH unfouf0if uk;d uG,rf I
pcJo
h enf;qko
d nhf txuftyk'd (f 3)yg ar;cGe;f wpfc\
k tajzyif jzpfygawmhonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

137

'kwd, rkedig;ql 'g,um rif;&ifjzL


35/ "n0wD a0omvDacwf ukefqkH; av;NrdKUacwfokdY a&muf&Sdonfhftcg
ou&mZf(205)ckEpS ?f c&pfEpS f (at'D -843) ckEpS w
f iG f rif;&if;jzLrif;Bu;D onf av;NrKd Ujrpf
urf;ajc&Sd yOmNrKd Uudk odr;f jref;tkycf sKyaf wmfrcl o
hJ nf/
36/ aumZmou&mZf 209-ckESpf? c&pfESpf 847-ckESpfwGif yOmNrdKU &[Emt&Sif
jrwf (800)jzifh o*Fg,emwifawmfrcl ahJ vonf/ xkad emuf ol&,
d purif; oGe;f vkyaf wmf
rlco
hJ nfh rkeid g;yg; (rkeid g;ql)ukd r[mrked ky&f idS af wmfjrwfEiS hf ra0;uGmvSonhf ae&mrsm;
wGif ajratmufXmyemwku
d rf sm; jyKvyk Nf y;D oGe;f pufawmfrek w
d t
Ydk m; toD;oD;Xmyemxnhf
txufrSm ausmufndKqif;wkawmf ig;qlukd tpm;xkd;wnfxm; udk;uG,fawmfrlcJhav
onf/ xkad usmufnKd b&k m;ESihf Xmyemrkeid g;qlukd rif;&ifjzLud,
k w
f idk f igwnfaom a'0grek ?d
igwnfaom plVmrke?d igwnfaom &mZmrke?d igwnfaom ousrek ?d igwnfaom pEmrked
[l orkwaf wmfrcl NhJ y;D bk&m;wpfqcl si;f wGif ausmufpma&;xk;d bGeYJ mr ay;awmfrcl hJ
onf[k tqk&d ydS gonf/
37/ ,aeYtxd wGuaf &Munhrf nfqydk gvQif ESpaf ygi;f 1140 cefY &Scd ahJ om tcsed rf mS
ausmufnKd b&k m;rsm;ukyd g ,aeYwidk zf ;l awGUEidk af o;onf jzpfygaomfvnf; Xmyemxnfx
h m;cJh
aom oGe;f pufawmfig;qlteuf av;qludk &SmrawGUawmhyg/ rnfonfah e&mwGif ude;f 0yf
vsu&f adS eonfuu
dk m; rnfow
l pfO;D wpfa,mufrQ ajymEkid pf rG ;f r&Sad wmhyg/ ,aeYwidk zf ;l ajrmf
Ekid o
f nfh wpfqw
l nf;aomoGe;f pufawmfrmS pEmrke[
d k orkwcf &H aom ajrmufO;D NrKd U AEKv
bke;f awmfBu;D ausmif;wGif ,aeYwidk pf yH ,fvsu&f adS eaom qif;wkawmfBu;D yifjzpfygonf/
38/ pEmrked ky&f iS af wmfjrwf\ t&G,t
f pm; twkid ;f twmrSm ........
1/ OmPfawmftjrifh 4ay 10vufr
2/ cg;awmfv;Hk ywf 4ay 1vufr
3/ vufarmif;awmfywfvnf 1ay 11vufr
4/ yck;H awmfywfvnf 2ay 10 vufr
5/ &ifrkdYawmfywfvnf 5aycefY&Sdonf/
39/ pEmrkeo
d nfvnf; &pfo;Hk qpf&jdS cif;? oD[mear;aphawmf&jdS cif;? jcaoFrh if;vkd
&iftaHk wmfraYdk rmufjcif;? xuf0,fzUJG acG pHy,fawmfrjl cif;? MumouFe;f awmf wpfu,
dk v
f ;Hk
0wfqifxm;jcif;? "rcPfawmfrmS vjcrf;o@mef&jdS cif;wkEYd iS hf jynfph aHk Mumif; zl;awGU&onf/
ol&,
d purif; oGe;f vkyaf om userf [musef rkead v;qlonfvnf; ykpH t
H wkid ;f jzpfay
vdrrhf nf[k ,kMH unf&ayonf/ tb,faMumifq
h adk omf ,if;acwf,if;tcguwpfcsed w
f nf;
wpfrsK;d wnf;aom r[musef &wemrsm;ESihf oGe;f vkyjf cif;aMumifh jzpfygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

138

40/ r[muserf ek id g;qltm; ol&,


d purif;onf r[mrke\
d r@Kid if g;&yftjzpf o&D
acsmif;(oD&rd me'D)\ vuf,mbufvrf;wpfavQmufwiG f wnfxm;cJo
h nf/ r[muserf ek d
ig;qlEiS hf r[mrkeb
d &k m;Bu;D ukd ]]r[mrkepd uf}}[kvnf; ac:wiG o
f nf/
41/ r[mrke\d r@dKiif g;&yfwiG f yg0ifaom pEmrkeu
d dk ol&,
d purif;onf r[mrked
\ awmifbuft&yf('DygyAw ,ckawmifO;D aus;&GmteD; pEmrkeu
d ek ;f awmf) awmifuek ;f
ay:wiG f ausmufvP
dI *f jl yKvyk Nf y;D uk;d uG,cf MhJ uonf/ a0omvDacwfwiG v
f nf; rif;tquf
qufMunfndKcJhMuonf/ av;NrdKUacwfwGifvnf; omoemawmf txl;MunfndKaom
rif;&ifjzL? 'o&mZmrif;wku
Yd jyKjyifyal ZmfcMhJ uonf/ aumZmou&mZf 792-ckwiG f rif;apm
rGef avmif;MuufNrKd UrS ajrmufO;D okYd ajymif;a&TUeef;pku
d cf MhJ uonf/ ol&,
d purif;rSp &ckid f
rif;tqufqufu;dk uG,cf ahJ om pEmrkeu
d dk a&S;acwfu t&Sirf [marm*vyd w
k w

d
ESifht&SifAm[kvrax&fwkdY &yfwefYawmfrlcJhaom ajrmufOD;&Sd bm;blawmifae&mokdY yifh
aqmifum ausmufvP
dI *f jl yKvyk Nf y;D uk;d uG,yf al ZmfcMhJ uonf/ aumZmou&mZf 898ck
wGif ajrmufO;D jynf&h iS f rif;AmBu;D onf pEmrkeEd iS *hf al wmfurdk rG ;f rHjyKjyifco
hJ nf[t
k qk&d ydS gonf/
42/ ajrmufO;D usq;Hk csed rf mS &ckid w
f Ydk txGwt
f jrwfxm;uk;d uG,&f m qif;wkawmfrsm;
ukd enf;trsK;d rsK;d jzifh yifah qmifomG ;Muonfrsm; &Syd gonf/ oQpaf omif;xkue o
Yf rd f ponfh
ajrmufO;D NrKd U\ txifu& ykx;dk awmfBu;D wGif ude;f 0yfaom aMu;qif;wkrsm;ukyd if t*Fvyd f
wku
Yd yifah qmif,o
l mG ;cJMh uaMumif; qkMd uonf/
43/ xko
d aYdk om tcsed t
f cgrmS ajrmufO;D NrKd Uay:rS vlBu;D rsm;onf bm;blawmifwiG f
udef;0yfawmfrlvsuf&Sdaom pEmrkedukd,fawmfBuD;ukd AEKvausmif;wkduf odrfawmfBuD;
twGi;f okYd nOft
h csed w
f iG f wdww
f qdwf yifah qmifMuNy;D t*Fawzk;H tkyu
f m 0Sux
f m;vku
d f
Muonf/ udpu
dk tqkyd gNrKd UvBl u;D rsm;rSty tjcm;rnfow
l pfO;D wpfa,mufrQ rodchJ
Muay/ xkt
d csed rf pS pEmrkeu
d ,
kd af wmfBu;D rSm aysmufu,
G o
f mG ;&avonf/
44/ aumZmou&mZf 1350-ck? uqkev
f qef;(2)&uf (27-4-88) we*FaEGaeY
wGif AEKvausmif;wku
d f q&mawmfBu;D bk&m;0wfjyKaepOf qif;wkawmf wpfqrl S a<u
rsufvkH;twkwpfzuf jyKwfusaeonfukd xl;xl;jcm;jcm; awGU&onf/ jyKwfusaeaom
rsufvkH;awmf\ twGif;om;ukd tao;pdwfavhvmMunhfIaomtcg aMu;qif;wkawmf
wpfqlukd tjyifrS bdvyfajrzkH;tkyfxm;aMumif;awGU&ygonf/ qif;wkawmfBuD;um;
wjcm;qif;wkawmfr[kwb
f J uG,af ysmufapcJah om pEmrkeu
d ,
kd af wmfyif jzpfaeaMumif;
udk jyefajymif;qef;ppfavhvmcsut
f & od&MdS u&ygonf/
45/ r[mrke\d r@dKiif g;&yfwiG f wpfqyl g0ifonfh wwd,"n0wDacwf rif;? ynm&Sif
ESihf jynfow
l \
Ydk pGr;f yum;vuf&m0if "n0wD? a0omvD av;NrKd UEiS hf ajrmufO;D acwfwidk f

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

139

rif;ESijhf ynfot
l qufquf uk;d uG,yf al ZmfcahJ om r[musepf Emrkeb
d &k m;Bu;D rSm ,cktcg
ajrmufOD;NrdKUawmifbuf AEKvausmif; *Euk#dwkduftwGif; a&S;a[mif; ausmufndK
yviaf wmfwiG f pHy,fvsu&f ydS gaMumif; wifjyvku
d &f ygonf/
46/ pEmrked kyf&Sifawmfbk&m;BuD; udef;0yf&m odrfawmfESifh jrwfpGmbk&m;\
tHawmf"mwf kyyf mG ;qif;wkawmf rkj' mtrsK;d rsK;d ESihf a&S;a[mif;tzk;d wefypn;f ajrmufjrm;
pGmukd xdef;odrf;xm;onfh AEKvbkef;awmfBuD;ausmif;rSm ,cktcg tkdrif;,kd,Gif;vsuf
&Sad eygonf/ c&pfEpS f 1887-ckEpS u
f pNy;D aqmufvyk cf ahJ om oufwrf;(112)ESpw
f idk &f v
dS m
NyDjzpfonfhbk&m;odrfawmfESifh ausmif;awmfBuD;ukd rNydKrysufrD jyefvnfwnfaqmuf&ef
txl;vkt
d yfaeNyjD zpfay&m Ak'b
mom0if olawmfpiftaygi;f wku
Yd o'gMunfvifjzLpifaom
apwemxufoefpmG jzifh tvaiGyg0if&ef edAm eftusK;d arQmu
f ;dk ae&mwGif xnfo
h iG ;f a&;
om;ylaZmf *g&0jyK&if; EI;d aqmfvu
dk &f ygonf/

OD;a&TZH
usrf;ukd;pm&if;
jrefrmbmom
(1)

armifa'0g(ajrmufO;D )]]pEmrke}d } acgi;f pOfygaqmif;yg; 1996rwfv(yxr)


tBudrfxkwfajrmufOD;r*Zif;
(2) oljrwf(r[matmifajr) &ckid rf [mrke\
d r[muserf ek id g;ql
(3) ausmaf ZmvS? uReaf wmfoad om pEmrkeb
d &k m;Bu;D orkid ;f
(4) a&TZ?H OD;? armifausm?f OD; a&S;cwf&ckid o
f rkid ;f tykid ;f (1) "n0wDacwftykid ;f
(2)? a0omvDausmufavSum;acwftykid ;f (3)? av;NrKd Uacwf(xkwaf 0
jcif;rjyKao;)
(5) atmifom;OD;? OD; "n0wDacwf &ckid &f mZ0iforkid ;f ESihf tcsKUd aom okawoD
wk\
Yd tawG;tjrif? (&ckid o
f [m,toif; aiG&wktxdr;f trSwf pmapmif?
'DZifbm 1987 ckEpS )f
(6) &cu &ckid jf ynfe,fjzpfpOforkid ;f ? orkid ;f u@
(7) &cu (10)ESpaf jrmuf txl;xkwf &ckid jf ynfe,fr*Zif;
(8) pErmvmvuFm&(&rf;NAJawmifausmif;q&mawmf)
&mZ0ifopfusr;f yxrwG(J 1) 1992 ck? jrefrmrSeef ef;&mZ0ifawmfBu;D twGJ
(1) 1992?
(9) apm0if;(a*:,majr)&ckid jf ynf Ak'b
mom 'DZifbm 1993 ck/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

140
t*Fvdyfbmom
1.

2.
3.
4.
5.
6.

Beneiji, R.D.M.A and


Manindre Chaudra Nundy

A Junior History of India,


Beneres University India, 1953.
Farchhammer;E
Papers on subject relating to the
Archaeology of Burma; Arakan, Rantgoon, 1891.
Irwin, A.B.M., C S I, I C S
The Burmese and Arakanese Cal
enders (AD 1909)
Gutman, P
Ancient Arakan Ph. D. Thesis
Australian National University 1976, unpublished.
San Tha Aung, U
Buddhist Art of Ancient Arakan.
Shwe Zan, U
The golden Mrauk -U , An
ancient Capital of Rakhine.

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

141

ajrmufOD;NrdKUwnfvuFm
ajrmufOD;NrdKUukd 792-ck &ckdif ou&mZfu wnfaxmifconf/ NrdKUrwnfrD
NrdKUuGufpDrHcsufukd q&me&dEolESifh r[m&mZolkdUESpfa,mufu BuD;MuyfpDrHc&onf/
e&dEo
o
l nf vlxu
k ,
kd pf m;vS,jf zpfNy;D r[m&mZolonf bk&ifu
h ,
dk pf m;vS,jf zpfonf[k
qkMd uonf/ ajrmufO;D NrKd Uawmf wnfaxmifprD MH uykrH sm;ukd olUdk a&;om;cJah om ajrmufO;D
NrdKUawmf NrdKUwHqdyfcwfusrf;pm(yDrl)rS ajrmufOD;NrdKUwnfvuFmukd rl&if;twkdif; &ckdifa&S;
a[mif;uAsmtjzpf wifjyvku
d yf gonf/
]]ajrmHONrKd io
f m? awjcif&mum;? rsm;pGmopfusr;f ? used cf efyg&m? pus&m? Mqm&ufom;?
&-yg;wkdY0f? rSwfom;BuHaZ? ZeJESifhwdwf? edwfrdwfpGJrSwf? "mwfESifhpdaqmf? ola&mfaZ,?
o"omcg? erEmESihf ? plVmrke?d nd wGuaf i? cgaumif;ausmw
f iG f ? y"0daZ a,m? oufawmf
280? poOfrjywf? wefqw
d cf wf? p&wf,bk&m;? ewfum;oQpaf xmif? tapmifxm;xG?D
ykaZmpf rd ?Hk usuo
f &dtidk ?f edwrf w
d Kd iw
f iG ?f csKid af c&HNy?d a&pdoifA?Hk &vk&vwf? rysuOf acgi;f ?
ajrmHOacsmifu0dk ?f aygif 0Suo
f 0dk ?f awmifnKd uu
k m ;? 4g;wGi&f ?dG bkrv
d guo
f ?H NrBd uo
hH if&m?
,ifonfrmS av? tumtifo?d xm;wkyH rd ?S ppfwNDG rKd 0ef ef?Y uHpefuv
H uf? waxmifoufav?
rysufxkd&Gm? qufwufaomfu? t&mvOfaumif? odeefedoaumif\? taMumif;wrkH?
uvlt[H? awmifpGHEIwfoGd? tNrdNcDvuf? NrdKpf5csuf 8? qufvwHKxGD? acsmif;&Drcef?
ajymifwefoefu?l ajrmH*0k oJ? awwkv
H idk b
f if? 4pif&UHG uidk ?f wkid u
f armifq?JG qauwaxmH?
i&aumum;? acguv
f wKH awG? OawtkaH csmif? pavmifausmq
f if? OwkwiG f ESp?f wifc,
J ifrmS
? csOfcJygrS? ajrmHrSm ewfBwd? oH'dkifrSD\/ wcGdjrifrkd0f? ewkdifcsOftkyf? od&dukyf? wkyf3csuf?
NrpJ mG Muufr?S xGuv
f wfx0dk &f mG ? ausmaH wmydNrKd 0?f xko
d Kd 0cf sKid x
f m;? ausmv
H dS uwGi?f MwKm;pifcg?
aygufvSmoifcsyf? csKdifywfruGm? vufomawmifNcd? qpfvd,ifwGif? oQifAifa[m&wf?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

142

uD ' uwf 9? rjywf a Muvif ? xm;Nyd u sif r S ? ayzsif v l r sm;? qif u m; aomif a jy?
NrKd 0\
f aemufbuf? av;jzm;eufwiG ?f wvufawmifNc?d ywfumrSd ? 'Ofus'D Of usm? uuJ&m
9? ywfumcsKdifxGd? wpqGJrS? ydaeewfawmif? aqmifcJwGifxGD? pkdif0pkdifjyif? 0uf0ifvQKdacsmif?
uHacsmif,ifu? uwkH0a0? rsm;vStdefNcD? xm;ygvDavm? &pfvdjrusdef? rkwd efeuH?
ausmif;uHMwKm;? ,if;a0xm;oOf? rSwo
f m;wefqw
d w
w
H nf;/
xkdrSwcsuf? t&SdbufvOf? 4csufvdifaumif? aygifcsKdifvQif? uifjyifusm;ckwf?
aygiw
f w
k t
f ik?H acsmif;jzLawmif0dk ?f oQeaf wmifxidk f ? BuKd 0af vpvG?H twHwEH iS hf ? av&ef
csid w
f Of? jyOf'Ofup? jyaemufus? tk0H uefAidk ?f tpkid rf ysu?f NrKd 0af vmifMuuf 9? av;csuf
oQuv
f ed ?f y&deNf rKd 0af 0? ywfcsKid rf ?S taoGrjywf? vQo
H 0dk w
f wf? 0efjywfajyvk?H awmifwd
bkH ? yefuo
Hk abG? tavNrKd iBf u;D ? jcm;qdok0d ?f rif;edNrKd 0Ef iS ?hf jyifNrKd 0w
f aq? 5vk;H a0ESp?f
awvifumum? pifumulausmif;? tifavsmiftidk 0f ef? pkid o
f efwefxm;? xGuo
f mG ;0ifav?
99xGD? vifay&DvTwf? aqajrmifowf? ajcmHpyfpdayG;? nHrpJwnf? oQ0faxGwHxm;?
ausmHpmxm;onf? wEm; 9wef? vGH 9qufwkdif? uwkdif 9csuf? ajrcGmESuf? rysufrvGJ?
okdifacsrkH? quJwxpf? usdefO&mZfESof?ausmH qpfrGJ&Sif? Ovifukd0f? usm;rifESifhyk?
<uufEiS rhf Hk ? qdwK vufy?H uHEiS phf um;? ooGm;rtl? opf6ql9? rdwL zufxpf? eHoifph pfonf?
ruku
d af jyawmf wefqw
d O ;f /
wefqw
d Nf rKd U0?f 6oKd irf <uif? qkid Nf yv
H sit
f rf
acsjcif;3g;? oK0d x
f m;rS
MwKm; 5&wf? tcsmewfwOf
*&wfjyifv?HG wOfoOf4g;aaNrKd 0u
f m;?
yOcEm NrdK0fyrmwOf/
awmifoawGum;? vGZH ifcgurdk w
S /f
ewKd 0o
f awGum;? &Siaf wmfb&k m;? acgix
f w
G zf sm; 9? xm;oOfwnf/
NrKd 0jf rwfoma,mif om,mwOf/
MbKm;Buu
d m;&Hqd ok9 tumwOf/
pOf0MwKm;? ukvm;tum? wvOftum/
jrifuygMwKm;? 4m;,m;? &How
l 0dk t
f um/
carmifa&S?I ewfr,l? a&SUu
I vm;tum/
MuZkoso
d Qm;? yifpx
Hk m;oOf? 5g;oQOt
f um/
aqwvk0d ?f yifavvSOo
f nf? anmifuOfbv
d m?
ewfoifyw
Hk iG f tum/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

143

Owkewf&if? amifwcsif 9? &Hpifxm;avum/


&marmifewfBu?d awmifuqdoOf? &Hrrd jyKvmS /
awmweftav? &TpD aH y? xkid o
f OfcsiEf iS v
f iftum/
ta&SUwyk g? taemHyif,? aqxm;oOf? &Haygppfrvm/
jyOfwOfawmifjzL? ewfEpS q
f ?l &Ho&l b
dS uftum/
uRw
J OfewfrmS ? k0d n
f w
G yf gaa? a&mufvmS rifpt
d &m/
tESpfw&m? &Hrvm/
r[mu&d? ewfa'0dwiG ?f tndqifjrift&m/
0Eo
d Em? atmufom;tum/
ajrmufOtum? opfjy0g/
ausmH aqewfum;? oufEiS u
hf v
k m;? 2g;tum/
0ifpkewf&Sif? ajrmufwcGifukd0f? &Hpifwm;vdum/
p&pftifum;? t&Ofaq 9 &Gm/
avmufu"kewf? ykaZmw
f wfaa? NrKd 0jf rwfom,m?
Nidefcsefum/
NrKH eouf? 2 g;tavGum/
rsm;rsm;rpdEm pEmEkdifaa/
ptifausmH pky?f aMumifbm;kyu
f 0dk ?f vkyv
f yk rf jyK&m/
&ef0xk0d &f mG ? uREyf ak Zmv
f mS aoSm?f bavmiftum/
umeefuRew
f iG ?f ausmu
H efqifajc? xkid v
f sief yJ grm/
wefqw
d f 2&wf? ykaZmw
f wfaoQm?f NrKd 0jf rwfom,m?
Nidefcsefum/
&ufoak jyom;? rsKd 4g;? pdaygrsm;avGum? rysub
f &d m/
rif;wum xif&mS ;jyKjyifyg/
used o
f t
d Nr?J wefqw
d Nf r?J vS&aH vwcg? rjyvSm/
rif;qufa&S? used q
f ufaw\? jzpfarrcRw&f m/
twGijf yifcif? vGH 4 pifu0dk ?f awGvsipf 0k ef? rus&H m/
rysurf pd? jyKEidk Nf yad a? rif;pd{u&mZm/
taoom;um;? &ckid af jrmH OtumwOf/

ajyBuD;oQif
&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

144

&ckid f &Sad [mif;aw;uAsmrsm;


&ckdifoufBuD;&G,ftkdrsm;\ EIwfzsm;(yZ)u qkdjyvkdufuwfaw &Sda[mif; &ckdif
aw;uAsmrsm;ukd pmpkolkdU pkaygif;&SmzGDvmuwf&m &rf;NAJNrdKUe,fu tyk'f (700)ausmf?
ausmufjzLNrKd Ue,fu (800)ausm?f ajrmufO;D NrKdf Ue,fu (600)ausm?f &aohawmif? ausmuf
awmf? yvuf0? taemuf &ckid jf ynf? NrKd jynfUdk uyg &orQ pkaqmif;xm;cuwfaw/
qkdjyvkdufuwfaw &Sda[mif;&ckdifaw;uAsmwdpGm ,if;qkdjyvkdufuwfaw
oufBu;D &G,t
f rdk sm;\ txuftxufu tzk;d ? tzD;tpOftquf oDqv
dk mcpGmukd Mum;rSwf
xm;vku
d u
f wfaw &Sad [mif;tppfqrdk S tppf aw;uAsmwdyifjzpfaw/
,if;aw;uAsmwdudk a'otvku
d f trsK;d rsK;d ac:uwfpmG wdudk wG&d a&/ ,kid o
f m;jcif;?
ta&GUomjcif;? Zrf;? uAsm? Asmo? vuFm? Zl;a0a0? toi,foyd ?f tpdauacsmh ponfjzifh
&yf&mG a'otvku
d f trsK;d rsK;d rSnahf c:uwfpmG wdudk wG&d a&/ okawoDwb
d m;u obm0
aw;uAsmukd emarwyfuwfopd mG ukv
d nf; wG&d oda&/
pmpkol Udk pkaygi;f xm;a&? &SmzGx
D m;a& uAsmwdpmG ukeMf urf;tqifu
h vGeq
f efEidk f
pGr;f r[do/d ,if;uAsmwdxu
J pau? paupD xkwEf w
I Nf yD a'oxkwf pme,fZif;wdrmS
azmfjyau vlxv
k ufxo
J aYdk &mufz/Ydk ,auavh aumif;a&0gqadk & pdwu
f ;l eefY tcgtcGihf
oifah &ykid f wifjyvku
d yf ga&/
t*k yvuf0NrKd Ue,f avhvma&;c&D;twGi;f &ckid o
f ufBu;D &G,t
f w
dk yd g;u qkjd ya&
&Sad [mif;&ckid af w;uAsmwdudk wifjyvku
d yf ga&/
1/ rwJ&ifxl? w&ulcGHyg;
awmrma,mufaw? c,if0g;
c,if0g;rSm ? &Drsm;a&

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

145

wa,mufarrSm? Zrf;rsm;a&/ /
2/ rkd;&dyfrjrif? wdrfjzLpif
&Gma&wcsKdU? acsmif;zsm;rkd;yif
[dvDzkdY/
0wfpm;rqif? vSa&wcsKdU
olcspfa[mif;yif? [dvDzkdYa0/ /
3/ ajzmufpyd af u? '*azmif
&TDa&mifAif;xef;
xuftmumrSm? Mu,f*Peff
vkdvJvkdcsif? xuftmumrSm
psmefESifhyif
arwpfa,mufukd? cspfvJcspfcsif
rdbtdrrf mS ? wptif
a'b0rSm? rcspyf g&
bk&m;&Srd mS ? qkawmif,
h mh
xkb
d 0cg? bk&m;&Srd mS
qktwlyif? rawmif;ckUd
arESiahf rmufrmS ? uG&J pmh/
4/ ausmufp&ifacs oGio
f iG ?f oJjzLpifudk
vufc;DG wif,if;? acsmqif;,if;
wpfa,mufarukd ? cspfvJcspfcsif
rdbtdrrf mS ? wptif;/ /
5/ eysKd;oD;rcskKd? BuH&mcsKd
BuHcsKdrdb? xkdb0rm
rysKd;c/
arESiahf rmifavmif? trdEaS y:
zrnmOfc? a'b0rSm
raygi;f &/ /
6/ nOD;wpf,?H Zl;a0oH
ode;f acgiyf syH sL;? rk;d aomufxrSm
usdefqJusL;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

146
rukad c;kUd ? usL;oavm
rd;k xysyH sL;? ESi;f jzLwku
d u
f
pGef&JusL;/
aremharmifavmif
a'yko
H @mefu?dk Munhv
f u
dk yf gau
odek ;f acgiaf vmufrm? 0rf;eJ;us/ /
7/ rIid ;f p&Do;Hk yif? ac:o;Hk pif
ac:pifyNy;D ? ,if;cifxrJ mS
ac:rsm;[d/
ac:Bu;D ocif? ac:oQirf &Twf
awmifwysi;f rSm? r0Jwwf
arBu;D woQi?f aroQiw
f pfa,muf
rdbtdrfrSm ? r&Twfygwwf
cspfol[d&m? ra&mufwwf/
8/ eD0ifyZkid ;f avmifvif? eDjcnfv;J jywf
wpfa,mufarmifrm? tdru
f v
dk ;J jyef
wpfa,mufarmifrmS ? i,fucspu
f dk
jrifcsDvJ;rd? vGrf;pdwfxJrSm
w0Dw0D? jrif&ygwpfa,muf
arukw
d tm;w/ /
9/ Muufarmufyef;wZkid ?f 'ge;f wpfpidk f
ESppf idk t
f Mum;? cso
D rifavmif
xGufkdUpm;/
wcgacsmif;vJ;? "m;emhacsmif;
ESpfcgacsmif;vJ;? jrm;emhacsmif;
a,auav;wxG?D cso
D rifavmif
rqk;d vufu? &Twcf a&
wpfa,mufarukd ? wcgv;J acsmif;
qD;emhacsmif;/
ESpcf gacsmif;vJ;? uGr;f emhacsmif;
wpfa,mufaravmif? armifvufx;J u

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)
10/

11/

12/

13/

14/

147

&Gwcf a&aemif;/ /
rwJrHk mS ? a,mufawj*ifch g;
ta&SUuyif? &Gwzf m;vm;/
wpfa,mufarrm? cspaf wrdb
tdru
f yif? tvkyrf cs
wpfa,mufaruk?d psmefewfom;vJ;
wpfa,mufarmifu? cspzf aYdk rdwm
cufcyJ ga&.....a0 ......./ /
xef;yifeay:? tke;f yifywfpyf
ausmufc&H mG u? ewft&yf
tke;f yifeyif? xef;yifcrkYd
ausmufcH&Gmu? ewfkdUNrdKU/
uke;f vm;ukeo
f ,
G ?f uvufacsmif;rm
aZmifyifwifw
h ,f? vufrav/ /
ujcufujcuf? 0g;a&mif;iSuaf vm
awmMuufavm/
o|D;om;avm? rif;om;avm
o|D;om;emh? rif;om;qkad u
ar[d&muk?d [wfcara0/ /
tv,fa*girf mS ? oHjzmawmifBu;D
zvmqdef;/
ra&mufwwf/
us;D a,mifiu
S af ,muf? awmifyaH yguzf Ydk
ar[d&mukd ? armifa&mufzYdk
xkb
d 0cg? aygi;f zufurm
rygcrd/
ar[d&mukd ? ra&mufr/d /
yef;zsm;qG0J if? yef;zsm;qG;D us
&mNcKd ;rrm? om;r&
uk,
d v
f ;Hk yNy?D rwk;H vJ;axmif
rwkH;vJ;cs? &mNcdK;rukd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

148

15/

16/

17/

18/

zsufolrsm;a&/
a'vJ;wxG?D ezl;Zmurmqk;d
&mNcdK;rrm? zD;emhwGda&/
a,vJ;wxG?D eif&maMumifru
dk f 'kpku
d /f
igw
h if;ysuaf ,mif? ysuv
f pD D
rckyfvJ;axmif? OD;acgif;vJ;cs
&mNcdK;ravmif? tm;yg;us/ /
oif;*eufavmifjzL? pD;a&olemh
avSmo
f rl [d? uvufacsmif;rm
arsmvkdY[defY/
armifwpfa,mufu?kd cspo
f el mhyif
Muiforl [de?Yf rdbtdrrf m
aigi;f k;d [de/Yf /
tk;d ykyaf uacs? uwGuaf cs
ed'idk ;f upif? wifckUd Aif
w&ufupif? rwifcrSd
pzkd&if;rm? uGJkdUwGd/
arwpfa,mufu?dk w&ufou
dk pf m rjyKcrd
olwyg;emh? aysmfkdUwGd/
0vdyfajymif;jyef? 0qHcrkdY
,cifawmifu?dk armifcyG zf /Ydk
armifrcGycf if? ol0g;,if
,ifauvJ;? ,ifygAwfpD
c,ifawmifu?dk armifpw
d Nf y/D
wpfa,mufarukd ? cspfvJ;cspfcsif
rdbtdrrf mS ? *kPef mhyif
Zrf;rsm;jywfpif? olwpfa,mufudk
wpfa,mufarmifu? wptif;/ /
zufoa&mufief;a&S? aumufvaD umufavmuf
wpfa,mufaruk?d vku
d f awmuf
ppkHppd? tarmifZmcg? jrifcsDkH/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

149

19/ uif;o&ufawmif? yDawmifausmv


f rf;
carmif;yifrm? oZifyef;
qGwfvJ;qGwfcsif? wpfa,mufarmifu? ^wptif/
0g;emhcsKH Uk ? r&ode;f y
oZifyef;um;? txuftmumrSm? psmefemhrsm;k/H
ESi;f jzLvJ;rI? eDa&mifv;J xk;d
oZifyef;um;? wtm;I;d /
a,vJ;wpfcg? wpfa,mufarmifrm
oZifyef;ukd ? yefarvJ;rSwf
urmNred Bf u;D ? xdad tm;if&m
<uD Udk v;J us? ,if;cgwpfqifh
wpfa,mufarmifrm? jyef&zkYd ....a0 ..../ /
20/ wvif;vJ;yG?J tajyajyrm
0g;vJ;yGJ/
owif;av;pwf? tajyajyrm
0g;vJ;uRwf/
ykwBf u;D vJ;qG?J tajyajyrm
0g;vJ;yGJ/
t&ufyvif;vkid cf sKid ?f Muufc&if;ukd
b,fuukid ?f awmifpidk v
f ;J pD
ar[d&muk?d owif;rD;
yGBJ u;D ocif? yGo
J Qirf b
d
orufyu
JG dk ? cHzaYdk vm
orD;yGu
J dk ? cHzaYdk vm
a,;vJwxG?D wpfa,mufarmifavmif
ar[d&muk?d owif;rD;....a&..../ /
21/ ausmufpku
d af csoiG o
f iG ?f MumndKtif;rm
ig;ESpfaumif
wpfaumifi&T?D wpfaumifivS
MumndKtif;rm? *k[,
d mha0 ...../ /
22/ &D[if;ceDyifysK?d &D[ed &Yf mrm

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

150

23/
24/

25/

26/
27/

28/

29/

30/

a&SmifzkdYvkd/
armifum;vlysKd? ar[d&mukd
vm;zkv
Yd dk ....a&/ /
Oa'gi;f BuKd ;Mum? [if;omazmfuJG
jrpfv,facgirf m? wpfaumifw;J /
EIwo
f ;DG 0if;a&mif? awm&*krH m
iSufzkd;acgif;a0/
zk;d acgif w
l ? &ufuw
dk au
yifjrifu
h a0/ /
azmufz;D eHom? Zif;cgvrf;rm
yGifhrkHvm/
vm;cgtrk?H jyefcgtjyefY
wefuEd & m? &Da,mifru
dk af w/ /
tolw
Y idk ;f cGi?f ESi;f jzL0ifa0
arkUd widk ;f cGi?f ESi;f jzL0ifa&/ /
atmufcsKid &hf ifatmuf? Ouayguaf u
awmif&if;EkE,
G ?f awm&*krH mS ysaH umif;zG,/f
r,fUdk aygiaf jymuf? nif;ok:H uu
G f
&ifom;Eke,f? wa,mufarukd cspaf umif;zG,/f /
uAsvuFm
rm,mrwwf
arwpfa,mufukd
rcsed ;f 0efY .... a0 ......./
eDEGif;MuufNcD
awmif,mxJrSm? ykHvkdYeD/
MuufNceD EGi;f ? yGo
J zifrm&TaD &mif0if; / /
NcdK;raoQvkdifNyD? oyifxufrSm MuLkdUeD/
tpmrGKd uaf w? MuLjyefa&avmf
&DaomufrKdG uaf w? MuLjyefa&avmf
tpmrGKd uaf w? MuLjyefa&um;
armifum;,mNc?D aru,mem;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

31/

32/

33/

34/

151

,rmvm;kdU? 0atmifpm;csD
armifu&Twfaw? &mNcdK;NyD;avmf/
tkd ......
&DaomufrKdG uaf w? MuLjyefa&um;
ausmufzsmwef;wif? &Dtidk 0f 0ef;
wwkwaf omufau? &ifv;Hk csr;f a0
,rmvm;kUd ? 0atmifaomufcsD
armifu&Twfaw? &mNcdK;NyDavmf/ /
opfyyk yf 'um? vufrma,mufau
NyKH ;yZm? NyKH ;yZmikwaf umif;
tv,favmufrm? acgu&f macgi;f
acgu&f mxGi;f cg? us;D rif;vJ;O
&mzkd;acgifusuef;uvk
arvJ;t&S,?f EIwu
f ajymau
arwmyga&/ /
acguo
f ,facguo
f ,f? NraD *gi;f usi;f rm
&ufuef;&S,f/
&ue;f u&T?D &Te;f updef
pdeZf m&ufar? armifac:Zmukd
jrpf&pD ifu? cGe;f csi;f Mum;a& / /
NzHKyifBuD;atmuf
wGif;rGDa[muf
rGDa[mufawmufar
jzLarxGD;u
jzLarxGD;ukd
oem;a&/ /
urmawp? zm;wr
zm;aemufuek ;f rm? vlom;av;a,muf
buHawmufr;DG uk?d k;d jyefaqmuf
av;a,mufemar? ZmarSaY v;/
wpfa,mufum;&T?D wpfa,mufiDG

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

152

35/

36/

37/

38/

eDemhvuk?d wpfa,mufarmifx;GD zGijhf yar/


wpfa,mufarxG;D ? zewfuidk ef mh
xD;ukid af rxG;D ? armifUdk aemufxyf
vkduf&ar/
eysKd;&Gufrm? eDa&mifvJ;xkd;
arkUd ajymau? pum;k;d
eysK;d &Gurf m? uGr;f csKEd ,
G &f pf
armifUdk ajymau? pum;csKu
d /f /
ckacsZif*vded ?f tkid ef m;eD
tkid ef t
D idk ef m;? ckacsudk
vlaumufrsm;/
arvJ;Zif*vded ?f vrf;em;eD
vrf;eDvrf;em;? arwpfa,mufudk
vlzsufrsm;/ /
wufpl;wvTm? psD;rmcsau
Muufz0g/
Muufz0gudk ? rausmif;pG,ef mh
ocGmcGurf m? rD;ausmif;pG,ef mh
usm;pG,cf s;D jri ?hf txuftmumrm
rkd;BudK;ausmuf/
oG;D wpfcu
G u
f ?dk ESpcf u
G yf sif Udk
EIwfrmopm? vQmrmuwd
atopm? tNr[
J ed Yf
oHc;Hk wkid ?f ausmufwidk u
f sK;d vJ;
usKd;ygywfpD
atopm? vk;H rNz/D /
armifvt
J acs? wpfq,fih g;ESpf
q&mausmif;rm? pmoifwu
dk f
pmwewf;emhcsKdif? pmwHemhowf
wpfaf ygurf su&f nf? armifcEmrm
pD;vGrf;a&/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

153

arvJ;tacs? wpfq,fih g;ESpf


rdtrd x
f eJ mh? wtdrx
f rJ m
,kid o
f ifqu
dk ?f ,kid Bf uKd ;emhcsKid f
,kid pf ifemhowf? wpfaygurf su&f nf
arcEmrm? pD;vGe;f a&/
ykd;y0g? vkdifrm&pfywf
arrsu&f nfemh? armifrsu&f nfudk
okwu
f myGwaf u? rsu&f nfEpS af Mumif;
twlaygi;f ? oQpaf omif;*wd
wurmrm? aw&ZD/ /
39/ aomif;'&m;0,kid ?f ZrLo&uf
arO,smOfemh? armifO,smOfrm
cufcsif;csuf /
pm;arvkdau? usD;acsmZmwkdY
arO,smOfemh? armifO,smOfrm
0JvmkUd .... a0 ....../
40/ &GmxGuf&Gm0if? &GmndKjyif
&GmjyifnKd jr? wpfa,mufarmifyidk f
&Smr&a0? wpfa,mufa'rm
armifyidk &f mS ? & &zku
Yd m;
qD;vdyu
f u
kd idk ?f yg;ukefd rf;kUd
wpfouf&ifciG ?f wifxm;zkaYd 0/
acsmif;xGuaf csmif;0if? acsmif;ndKjyif
acsmif;jyifnKd jr? wwef;yef;ykid f
&Smr&? wwef;yef;ykid f
&Sm&zku
Yd m;? tukid ;f uk
d eT f
twHukdqGwf? &SdOD;pGm
a*gi;f rmwifxm;zkYd ..... a0 ...../
41/ ausmufawmfawmifrm pwDv;Hk nD
xufrmuGu&f pf? &TeD mhiadG vmif;
wef;pD&pfa0? pwDawmfudk

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

154
zl;armyumrSw?f aremharmifavmif
a'b0rm? zl;yg&auav;
[deyYf gAwfp?D wpfa,mufar
armifpw
d Nf y/D /
42/ N*Kd ;racsvidk Nf y?D opfuidk ;f xufrm?
MuLkUd eaD 0? MuLa&Zm[kd
aruatmifo,
G ?f &Twf Udk MuLa&avmf
&Daomufiwfv?Ydk MuLa&avmf
tpmiwfUdk ? MuLa&avmf/
r[kwef rl? [kww
f rlum;
aruatmifo,
G &f w
T f Udk ? MuLa&avmf
aruatmifo,
G ?f &Twyf wdu
ausmufqpfwef;wif? acsmif;i,ftidk 0f ef;
ar,mNcDemh? armif,mNcDrm
wwkwaf omufv;J ? &ifv;Hk csr;f
aumufajymufq&D? qvDpyg;
awmifwef;Asi;f rm? wifUdk um;
wawmufpm;cD? armifu&Twfaw &mNcdK;NyD;
r[kww
f rl? [kww
f rlum;
aruatmifo,
G ?f jrpfywdu
&mNcdK;NyDavmif/
aruatmifo,
G ?f r&Twyf gum;
armifuused q
f ?J usvpD D
a*gi;f rmuGecf sm? &ifrmxl;ajrmuf
uk,
d u
f Bu;D a&? iSuu
f rG ;f avmuf&m
&mNcdK;NyD;awmif? pGef&JiSufemh
jim;vdar/
r[kww
f rl? [kww
f rlum;
&mNcKd ;Ny;D uk?d armifuuseq
f J
qJvu
dk af w/ /
43/ oif;*eufavmif;jzL? jrpfyifv,frm

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

155

ukeo
f ,fBu;D rm? &Gujf yif;axmif,uf
aZmifyifwcsKdU? vSywifhw,f
jrpfyifv,frm? ukeo
f ,fi,f/
vufa&wcsKUd ? MuufoeG jf zLavSmuf
&GufrndK;/
a'avmurm? ukeo
f ,frsK;d
avmif;jzLacsemh? ukev
f m;a&yif
armifuek o
f ,f? raysmyf g&
a,av;wxl;? rdwidk ;f ajyemh
zwkid ;f ajyukd ?rjrifc&
armifuek o
f ,frm? tm;yg;us/ /
44/ Ovif;0ZmwD? vk;H nDuw
G &f pG f
&TeD mhiaDG vmif;? wHZ&D pf
Z'Dawmfu?dk aremharmifavmif
zl;arumrSw?f i,fcgwcsKUd
aremharmifavmif? bk&m;&Srd m
qkawmif;a&a0/
qkawmif;yxem? rajryh gc
'avmfurm? rzl;&yg
rzl;&vJ? [deyYf gywfpD
a'oifo&m? a'b0rm
aremharmifavmif? bk&m;&Srd m
qkyefuwfar/
wpfa,mufarmifx;DG ? ajyma&pum;
arxG;D wpfa,muf? wpfoufv;Hk rSm
tm;yg;usa&/ /
45/ tolYwefcGif? ESif;jzL0if
arkUd wefciG ?f ESi;f jzL0if
vrf;prf;rjrif? wefciG rf od
arwefciG rf m? yywfrdG
rSL;a*gi;f wif? oZifvrf;&Twf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

156

46/

47/
48/

49/

arwefciG rf m? wpfa,mufarmifx;DG
wywfrGD/
NcdK;racsaygifusKd;? rD;avmifjyifrm
Opkd;/
arkUd urf;qk;d ? rqzked mh
jim;pkdU/ /
ausmufqpfvkH;xkH;? EkdYtkHBuD;emh
armifurdk ;D a&? Zmudp/ /
vufpw
G cf Asm? b,fu0wfau
pdraf ,mif;,m? ig;cgemhyif
q,fcgaysmufv;J ? cAsmqk;d ukd
rpkd;&drf/
arkUd &mS au? cAsmqk;d ukd
yef;nmzkad u? &Oara0
t&D;oQirf m? jrifa&&ifo;DG
uuGyMf unfafh u? ndKarmifx;DG a0
ig;cgemhyif? q,fcgjyKwv
f ;D
armifwpfa,mufu?dk rpk;d &draf v ...../
,m;xufyk ef ?D ,m;xufyk v
f S
arkUd &mS au? &cdik w
f idk ;f u
&OD;ara0 ...../ /
ukid ;f vDuidk ;f vkid ;f ? oukid ;f xufrmAsKid ;f
AsKdif;uZmzkdYem;kH?
ig;jrifUdk em;a&&m/
ig;uZmzkdYay:kH?
&DaemufkdUay:a&&m/
&DuZmzkdYaemufkH?
uRpJ rd v
f Ydk aemufaw&m/
uRJuZmzkdYpdrfkH?
yk;d uku
d v
f Ydk pdraf &&m/
yk;d u Zmzku
Yd u
dk f ?Hk

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

157

rk;d vmkUd uku


d af w&m/
rkd;uZmzkdYvmkH?
zm;atmfvYdk vma&&m/
zm;u ZmzkaYd tmf?Hk
>rdefrsKdvkdY atmfa&&m/
>rdefuZmzkdYrsKdkH?
ylqdylqmreDomkdU? rsKda&&m/ /
50/ ausmufovif;jzL? ausmufjzLpifppf
oDwmjyifyrm? bk&m;jzpf
eSremharmif? zl;&ygZD
q,fwefyef;uk?d ig;yGi0f D
yaygurf yg yef;ryg
qHusi&f cdS ;dk ? ESremharmif
oDwmjyifrm? tvGe
f Kd ;/ /
51/ ausmufovif;jzL? ausmufwHjzL
NrjD zLbk&m;? jryifv,frm
wifumxm;/
zl;ygoQio
f ?l zl;ygcvku
d f
ausmufjzLbk&m;? a'wjzpf
Muifygcsio
f ?l Muifygcvku
d f
uspD m;&GmrSm? eifah rmif&if;um;
a'wESpf/ /
52/ ioavmuf*if;*g? ig;qzm
rvmkd;BuD;? yGefZmvDrSm
c&rf;oD;/
umoaj*;a*gi;f wif? yJw
h iftaH *guf
eDzaYdk umif;au? rif;udik ;f atmuf
t*Fvyd pf ek q
f ef? rif;ukid ;f 0
ESi;f usK;d yGix
f Ade?f tNco
D ;Hk qifh
':ZmvmxBuKd ;? tpGe;f zsm;rm
yk;d jcnfx;dk / /

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

158
53/ vufzsm;acsmif;acs? yGwfwwfaw
ndKa&oQifr? vlZmcGifrm
ewfxufvS/
t&Sad MuUv;J ? t&Sw
d pfzHk
t&Sb
d ufu? xGuaf weDemh
a,mqGwfwl?
aemifjyifaMuUav;? aemufjyifwykH
taemufbufrm? v,0ifykH/
aemufjyif&jdS yif? uk,
d jf yifcvk;H
aemufqx
H ;Hk rSm? jryef;uk;H
raemf[&D? wkow
D mrSm
usdE&D/
psmefukd&kdU? ysHcpGm&m/
vlaY jy&yfrmS ? armifch spo
f u
l dk
r[defYyg/
xrif;xkyEf iS hf ? [if;xkyo
f ;kd ar
armifcspo
f yl idk ?f vlaY jyuRe;f rm
pyg;ykrH mS ? qef&mqG;D
,ykid af rxG;D ? ,if;cspo
f u
l m;
xkdifykHwlvJ;? ajymykHrwl
ajymykHwlvJ;? wpf&Gmol
rcsprf qk?d rvkjd iif;u
arykid f yk w
f ?l arykid f yk v
f S
us;D pm&if;rSm? wpfa,mufarmifukd Tejf yc/ /
54/ r'J;oi,f? w&uluefaxmuf
vufcsuu
f ek Nf z?D arkUd eaD u
okH;xyftdrf/
pif;ykef;vJ;wif? tjcif;vJ;csKd
xef;jzLvSEiS ?hf yDjzLvSudk
ESif;umrkd;/
atmufuwk;d ? ysKid pf x
D ;dk

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

159

t&,fw&pf? Zrfyef;cspf
eDaumif;omazG? arkUd trd u
f dk
t0D;uyif? jrifvyfaw
tdru
f v
dk ;J jrif? reDyg&
emharmif&if;u? tanuAif
Zm0dbmhu/f /
55/ r'J;,if;ol? w&*lyifxuf
toHaumif;au? kid af wmMuuf
nOD;w,H? xef;iSuo
f H
okid af cgiw
f ,H? Zl;a0oH
rk;d aomufxrm? vDoeG w
f zsL;
ESi;f jzLpifau? pdeq
f u
JG sL;oH
cGe;f rnHau? x&Hacsmufcsm;
arajym[Hyidk ?f armifUdk em;rm
wwwfMum;/ /
56/ Zl;a0aygi'f if? vufysKid &f [wf
tawmifzsm;rm? oHZ;l wwf
wyfywfuydk if? rrTv
D u
dk cf if
tom;cndK? armifysKv
d u
S dk
artdyrf ufrmS ? &yfapmufjrif
aAupef;vJ;? wGv
d v
k k
nmupef;vJ;? wGv
d v
k k
oabmpGeaf u? Murf;pGet
f rd jf rwf
wpfa,mufarmifu?dk pef;ca&/
a'gujf cLa'gujf cL? NcKd ;a,mifvMJ uL
usuef;a,miftm? wpfa,mufarmifudk
rsufpd&Sm/
nDav;ykad u? wydrk supf d
wpfa,mufarrSm? rtdyrf /d /
57/ rk;d r[dau? tmum[if;vif;
xufwpfcGifrm wdrfndKcsuf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

160
arr[dau? &ifciG [
f if;vif;
&yfBu;D vJ;om? &Gmv,fxrJ m
armifvkH;csif;/ /
58/ vufoBH ucH eG ?f 'ef;eDusef
vufzef'ef;qk;d ? ezl;Zmrm
wifumrkd;/
vufrmud,
k w
f idk ?f tmrmuGr;f csyf
cspaf warvS? qufryg/ /
59/ tif;usv
D idk cf iG ?f jcKypf jyef
rm,m&ifrpd/
ok;H ESpu
f yif? arMuifou
l dk
armifrod?
odvzD u
Ydk m;? vufzsm;qGiJ if
&ifciG af ruk?d wifvu
dk zf /d /
60/ nOD;w,H? okid af cgiaf rSmifus
rk;d aomufxrm? vaumif;p
vaumif;ycg? vywD;u
t&D;oQit
f rd af 'gu?f iSuNf raD [muf
>raD [mufarmifu?dk awmufvad r/
&Jpm;arxGD;? pkd;&GDa&/
nOD;w,H? okid af cgiaf rSmifus
rk;d aomufxrm? vywD;um;
tr'k;H ,m;,m;? awmrmeDau
opf&Jusm;/
&Jpm;armifu?dk udu
k v
f ad r
&Jpm;arxGD;? pl;&GDa&/
nOD;w,H? okid af cgiaf rSmifus
rk;d aomufxrm vaumif;y
rk;d aomuf,rH m? vywD;um;
oGm;awmfav;q,f? pG,af wmfoQpaf csmif;
jrpfrmeDau? oQirf ;D ausmif;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

161

&Jpm;armifukd? cwfvdar/
&Jpm;arxGd;? pkd;&GDa&/
nOD;w,H? okid ;f acgiaf rSmifus
rk;d aomufxrm? vaumif;y
nOD;,HrmS ? vywD;um;
>raD [mufarmifrm? 'kwyf idk ;f &m/
&Jpm;arxG;D ? raMumifMh uauh/
aemufjyifvu
S ?dk armifrmS a&
nOD;w,H? okid af cgiaf rSmifus
okid af cgi,
f rH m? vaumif;yk
okid af cgi,
f rH m? vywD;um;
tr'k;H ,m;,m;? awmreDau
opf&Jusm;/
&Jpm;armifrm? jrif;pD;&m
&Jpm;arxG;D ? raMumifMh uauh/
aemufjyifvu
S ?dk armifrmS a&
nOD;w,H? okid af cgiaf rSmifus
okid af cgi,
f rH m? vaumif;yk
okid af cgi,
f rH m? vywD;um;
tr'k;H ,m;,m;? awmreD;au
opf&Jusm;/
&Jpm;armifrm? jrif;pD;&m
&Jpm;arxG;D ? raMumifMh uauh
aemufjyifvu
S ?dk armifrmS a&/
nOD;w,H? okid af cgiaf rSmifus
rk;d aomuf,rH m? vywD;um;
oGm;uav;q,f? pG,u
f oQpaf csmif;
jrpfrmeDau? xkrd ;D ausmif;
rD;ausmif;armifrm? avmif;pD;&m/
&Jpm;arxG;D ? raMumifMh uauh/
aemufjyifvu
S ?dk armifrmS a&/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

162
61/ aomif;'&m0,kid ?f ZrLo&uf
armifO,smOfrm? cufcsif;csuf
rpm;vQKad u? us;D ndKZmzkYd
armifO,smOfrm? 0JvSmkdU
t&D;oQirf mS ? jrifa&&ifo;DG
yef;emhv;J wl? yef;emhwal u
r&D;xGD;/
rMuifvadI u? armifuZdk mzkYd
bm;pDarxGD;? qifvSmkdU/ /
62/ t&GufrrGd? &*kHZkdifrm
awmyES?J vufoq
J yd cf g
awmyESJrm? tpD;vm
pm;awmfwpfvSwf? raumif;vm;
qGwaf wmfykid ;f ? rajyv
h m;
taemufo;Hk cGi?f &aMuwNrKd U
Muifarvkad Zm? arxufyk w
f l
artqk;d uk?d &rvm;/ /
63/ t&Guaf ,mif;,m? ausmufx&HrmS
ESi;f rk;d um? a,mif;,mwku
d w
f uf
ausmufx&HrmS ? a,mif;,mayguaf u
Z&yfacgief mh? ausmif;tacgiu
f dk
pdeaf cgiv
f yk af r? 0g;c,ifudk
&arvm;/
&um;&ar? tqpfwadk u
NrdKifZif0g;rSm ? &Drsm;a&/
cspzf ufaremh? vGr;f zufarudk
&arvm;/
&um;&ar? wv*FeD
peDom;rm? pdwfrsm;a&/ /
46/ &ue;f um;&T?D &Gr;f um;rGD
pde,
f if,idk o
f mG ;? ywjrm;ukd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

163

EG,u
f efxm;? ESyu
f v
kd ;J csD
anucspu
f ?dk wGu&f pD
0D;ukv
d ;J cs? anucspu
f dk cGe;f wkid ;f w/
&Gr;f oD;cHau? oabmufrsu&f nf
armif&ifjyifrmS ? pD;usa&
yk;d y[memh? okumcP yGeyf gcvku
d ?f
tanuyif? armifrh su&f pf/ /
65/ toD;&&J? jrif;aygiaf vmifudk pm;&csJ
ayguq
f ed af *gi;f emh? 'g;a*gi;f ,l"d
jrif;aygiaf vmif;uk?d pm;&pD
ayguq
f ed af *gi;f emh? 'g;a*gi;f ryg
jrif;aygiaf vmifu? a,mufvaD ygif
jrif;em;rSm/ /
66/ rsufpdceD? tNcDpif;,if;
owkid ;f xufrmS ? NcKd ;ojyif;
rckwfxif;awmf? pGef&JndK
tmumwvyf? wdew
f xyfu
NcdK;ukdrsufpd? uscsDrdkdU
awmifzsm;Iwfum? NcdK;vif;jymukd xkd;apmifvm/
tbkw
d pfuidk ;f ? oef;ca&
trwpfawmif? ausmcf a&
t&mwpfcg? t&mwpfacguf
NcKd ;vif;jymukd ? aygi;f uszyYdk if? armifrxif/ /
67/ aumuf;dk k;d Nc?D aumuf;dk eD
aumufv
Hk ;J jywf? tajyajyemh
t&Gm&Gmrm? 0g;vJ;uRwf
&ufra'gi;f vkid cf sKid ?f Muufc&if;ukd
b,fuukid ?f armifuatmifo,f
&Twv
f u
dk af r? aruyGw
J if cHarvm;/
aruyGw
J if? rcHjim;vJ;
ykwBf u;D waxmif? ykid af &bke;f Bu;D

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

164

68/

69/

70/

71/

72/

73/

aZw0efau? jrwfwefausmif;rm
*kdPftkyfBuD;/
oQirf eDarmifoQi?f yef;Zif;vkyf Udk
aZw0efau? jrwf[efausmif;rSm eDvzD /Ydk /
qGr;f pdr;f rv? qGr;f usuv
f
vpifppf? aemifb0rSm armif&if;jzpf/
qvdyrf v? uGr;f ,mv
va&pifppf? aemifb0rSm vif&if;jzpf/ /
txuf0gau? atmuf0gnn
D w
G f
yk;d xydeu
f ?dk iifum0wf
ppJ;uuyf? 0wfwwfarol
aemufjyifvaS u? xGuaf weDemh
a,mqGww
f /l /
a*gi;f rSm 0if;0g? yk;d qzm
NcrD mzeyf? armifUdk 0wfau *svu
dk pf w
G /f
ppJ;uuyf? 0wfwwwfarmifol
pErif;emh? a,mqGww
f /l /
rkd;&dyfrjrif? rkd;oZif
&Gma&wcsKdU? ol&Jpm;&m [defYvDzkdY/
0wdopfrqif? uk,
d rf ysif
vSa&wcsKdU? ol&Jpm;&m [defYvDzkdY/ /
tESarmif;ok;H awmif? uke;f ajcmufawmif
uke;f awmfqifreG ?f a[v0efau
ESarmif;wefu?dk NrrD mS vJ;axmuf
uk,
d u
f adk jrm ufUdk ? vGr;f a[mif;ud,
k ahf jy
ud,
k Zhf mNru
D ?dk jyefvad r
oem;olau? oQio
f yl ifjzpf
ewfqifaAmufu?kd csex
f m;vku
d /f /
awmMufw'def? &defYw'def
ESpw
f efaysmyf g;? awmok;H axmifrmS
xGufkdUpm;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

74/

75/

76/

77/

165

awmMuufNcrD mS ? rG;D xify'D;


yg,ufvm;/
ygum;yg,uf? awmMuufNcu
D
rD;xGuaf vmifau? awmifxyd u
f / /
qHyifokH;awmif? y'kH;a&mif
qHa&mifvyd w
f uf? rGe;f wnfeh rD m &DcsK;d ouf/
tk;d cGuaf csjzLpif? cxdyw
f if
arZm&DcsK;d ? eDo;Hk ay:rmS qif;,ufz/Ydk /
MuufrajAmufau? om;ok;H q,f
om;ukad &muf&uf? ac:,ufar
arvJ;tacs? uuGuaf u
wef;udv
k ufuidk ?f aMuU,ufar/ /
Am;Z&Dvidk u
f si?f iSuq
f ifNyaD vmif;
armifUdk cw
G af u? oNAaD vmif;
wufv;J wufopf? armifUdk cw
G af u
yESJ;ESpf/
vuform;aysmaf wmf? armifUdk avmif;rm
ESpfusdyfausmf/
wuGu
d adk vSm?f warmfuo
dk ef;
arqdyef m;uk?d &atmifzrf
avmif;aumifZa'? csKid ;f arvJ;
avmif;aumif;csKid ;f &m? &D,ifaumif;au
tkid 0f ef;rm/ /
&BuKd iaf csmif;rm? ovJv;J yl
&Dv;J ql? iay:iom;
ia'a'&m? eD;rvJ;
iyk;d iom;? eDZ&myif
ausmufMum;rm/
&ufazmufvidk &f ,
G ?f 'g;acscg;xk;d
&BuKd iaf csmif;rm? xxdeBYf uKd ;
armifUdk oufv;Hk ? Za'a'&m

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

166

78/

79/

80/

81/

ESHrvJ;
armifUdk oufv;Hk ? ESpH &myif
arAm;rSm/ /
eEGif;rrsm;? &DoQif,mrm
&m*efcY g;? acscgrcg;l
Bu;D rmcg;? tcg;&moD wGirf vm;/
t&D;oQirf m? jrifa&&ifo;DG
yef;emhwal u? ndKarxG;D
acscgrcspf? BuD;rmcspf
tcspf&moD? wGifrvm;/ /
NcKd ;ukrd w
d x
f m? r[deyYf g
pm;ukrd oem;? NcKH yifxufrm
ESJwHxm;/
NcdK;wkdrus? NcdK;rus
&TwfcD&TwfcD? *k&TwfcD
&Twcf ZD mzk?Yd tqpfv;J wkd
&mNcKd ;ndKu?dk uk,
d cf si;f pmau oem;kUd / /
ick;H iNy?D uke;f csipf D
iNyw
D ufaw? rjrifvm;
uGr;f oD;ryg? uGr;f om;&m
uGr;f om;,if;a,? ausmufiNyu
D dk
csKyrf Nr?J rpm;vIau
pm;arpifppf? ickH;cg;ukd csD;rykduf/ /
t&D;oQirf m? jrifa&&ifo;DG
yef;emhwal u? r&D;xG;D
rMuufvadI u? Muifarpifppf
tacscsif;rm? Zrf;rwkduf/ /
0om;ajymif;jyef? 0qefeufwdk
,if;wkid cf iG u
f dk ? armifcw
G zf Ydk
NcrD nDau? rk;d aumifce
,if;wkid ;f cGirf m? usygc/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

82/

83/

84/

85/

68/

167

qefom;ajymif;Ny?H qefyifeufwdk
us;D pm;&Gmrm? r&D;xG;D ukd
armifMuifzkdY
qHom;rnD? qDemhcP
arkUd a*gi;f ukd ? yd gc/ /
EIwfysKd;cxkdif? &TDOD;,smOfrm
'g;rEkid ?f cxkid o
f aH vSmuf
usrf;a&vm;/
arkdUukd,fwkdifarmif/
toHy;D vJ;? &yf0;D awmifpidk f
armif[&d mokYd ? ra&mufEidk f
bef'gcP armif[&d mudk &Twyf gc/ /
wAkAH ?Hk apoHwMum;
ESremharmif? &yf0;D xm;
artMum;emh? armiftMum;rSm awmBu;D pD;/
'g;emhayguq
f ed ?f 'g;aumuf,cl sD
,if;awmwef;uk?d NzKd &Zd/
ayguq
f ed v
f ;J yJ?h 'g;vJ;&GUJ
vufzsm;owfum? wpfoufv;Hk rm ud,
k &f mem/ /
yef;wpfyifrm? wpfwefyGifhvJ;
cHwmqGv
J ?J &aMumif;rjrif
yifyef;p&m? wpfa,mufarrSm xifrAd sm/
wpfpidk v
f ;Hk rm? wpfa,mufxeG ;f vif;
Muifygcsi,
f if?h &aMumif;rjrif
yifyef;p&m? wpfa,mufarrSm xifrdAsm/ /
t0[if;&m? tzsm;NyaD vmif;
e*g;azmifau? &aMuacsmif;
&aMuacsmif;w'vm? aumif;pm;cgu
ESremharmif? pJwaygurf m
twlxkdifkdU/
&aMuacsmif;w'vm

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

168

87/

88/

89/

90/

raumif;pm;cg
ESrwpfajy? armifuwpfuRe;f
cepfuRe;f emh? av;uRe;f pMum
vm;vD&yfemh? vmvD&yfrm
arvuf&m/
vuf&mukjd rif? ar,ifwif
armifAifpw
d q
f ;dk ? arvufpudk
ud,
k f Udk iadk u? arr[dev
Yf /J
ar[dew
Yf ufpm;? arrsuEf mS ukd
bef'gxm;/ /
AsKdif;jzLw&TD? aysmfyDaysmfyg;
acsmif;om,mrm? ig;pm;vm;
ig;ukv
d ;J jrif? rpm;yg&
AsKid ;f oanu? azmfuw
dk
arvJ;w&T?D aysmyf aD ysmyf g;
aZw0efau? jrwf[efausmif;rm
toQijf rwfu?dk zl;apmifvm;
bk&m;ukv
d ;J jrif? rzl;yg&
aZw0efau? jrwf[efausmif;u
armifuw
kd / /
&yf0av;awmif? aZmufoQpaf wmif
a&mifawmfrzG;D ? oQpaf omif;odrrf mS
vkH;awmfBuD;/
wpfESpfwpfcg? wpfvwpfacguf
ESremharmif? zl;apmifa&mif/ /
aAm"d&u
G o
f iG o
f iG ?f anmif&u
G 0f ef;0ef;
armifUdk vmau? uHomvrf;
uHomvrf;rSm? jzm;&Djywfpyf
wpfa,mufaruk?d &Da,mifrw
G /f /
qifaygufw'def? [kdif;w'def
ESpw
f efaysmyf g;? ykeu
f efjrpfrmS

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

169

&DcsKd;vm;/
rausmif;pGm?f wpG,if ifUdk
xm;vkdufcsif,ifh
wpfzufig;&m? jrwfqifjzLrm
&HkdUyg/ /
91/ jyifjzLjyifjzL? jyifjzLjyif0wf
jzm;ok;H pyf? zrf;zufaremh
xGe;f zufarrSm? r&vm;/
xGe;f zufemha,mif? zrf;zuf&mS pkid f
vjymokrd mS ? aqmif;vJ;,kid f
yqk;d cifwek ?f vjymokrd mS
csrf;rvkH/
tdyzf ufarxG;D ? r&qk;d vJ;
armifuv
dk rG ;f pm? rykaYd uh
armifuv
dk rG ;f pm? ykyYd wdum;
ausmif;xufoQi0f if? yef;Zif;Mum;ar
ESrvGr;f pm? armifvrG ;f Zmukd
pl;&GDa&/
&Gmrzufv;J ? &yfo&l mG om;
vltrsm;? vlBu;D Mum;ar
ESrvGr;f pm? armifvrG ;f Zmudk
pl;&GDa&/
awmrmzufv;J ? awmqwforif
Buq
hH ifMum;ar? ESrvGr;f Zm
armifvGrf;Zmudk? pl;&GDa&/
acsmif;BuD;uefem;
awmifom,mrSm? zwfygvD?
vkid u
f q
dk aJG u? yef;ouf0/D /
92/ NcdK;NyD;NcdK;NyD? armifa*gif;xufu
MuLkdUeD/
&Daomufrw
G f Udk ? MuLa&qkv
d ;J

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

170
MuufzBu;D uDe?D Am',mpyg;
awmifukef;xufrm? cskdUxm;/
&Daomufrw
G f Udk ? MuLa&qkv
d ;J
aru,Nc?D armifu,mem;
ausmufjyifwef;wif? &D&iS t
f idk 0f ef;
wwkwaf omufau? &ifv;Hk csr;f
azmfemhuJG Udk ? MuLa&qkv
d ;J
armifa*gi;f xufu? rMuLauh
NcdK;NyDurm? armifurm
yrmrvG?J yku
H cdk idk ;f au
wvGJvGJ/ /
93/ yef;yGiahf u? r&mawmifaomif;
O,smOfomrm? yef;taygi;f
yef;yGifhaur&myGifha&
O,smOfomrm? rT;D BuKd iaf &
*so
D 0gau? r&musuf ;Hk ? yef;*rk;H
&mrau&m csw&m? yGifhjyefvmau
O,smOfomrm? *sDo0g
*so
D 0gMuuf;Hk ? yifwidk ;f vk;H rm
csKHvkdYum?
yef;rsm;yGiahf &? O,smOfomrm
rTD;BudKifa&/
rT;D a&Zmzk?Yd yef;teHY vDi ;f aqmifv/Ydk /
94/ t&D;oQirf m&m? jrifa&&ifo;DG
uGyv
f ;Hk nDau? ndKarxG;D
yg;rmNcdK;NyD? &ifrmNcdK;nif;
eHyg;[wfau? wBudKifcsif;
oufv;Hk Muifau? arxG;D xHudk
armifa&mufaw? vSypHo;D
vlowif;uk?d vlcsi;f aqmifUdk
armifkdUem;rm? Mum;rGda&/ /

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

171

95/ yef;yGifhaufr&maxmifaomif;
O,smOfomrm? yef;taygi;f a0
yef;rsm;aur&myGifhav
yGifha&aur&mwcsKdU
O,smOfomrSm? ok;H rusUdk
tyGiv
hf aS u r&mxif&mS ;
*so
D 0gusuf ;Hk ? O,smOfomrm
yef;*rkH;/
bk&m;aur&mrokH;
rok;H aur&m rus?
OD;,smOfomrm yku
d x
f m;pm&m ...../ /
96/ yrmaurwl? yGifhykHukdckdifau
vkid &f aJG ru? yef;emhwal &
vlrsm;wum? vlYzmom
vlrsm;xufyif? kyfrvSvJ;
kyfqkd;aurjrifkdU
kyv
f aS rmifUdk ? ra&auh/ /
97/ pG,fawmfaur&macguf&rf;
em&Dau ryef?
'ef;yef;au rjzLpif
yef;ykix
f ufrmS ? yGirhf q
Hk ifa&
yGiahf [mif;udyk pf? yGio
hf pf,al r
yef;yifatmufu?dk armifa&mufaw/
t&D;aur&mtoQif
rjrifaur&ifoGD;
EIwcf eG ;f csKad u? ndKarxG;D a0/
tkyfaur&mqkd;av;
qkdvDAwfpD
vufzsm;,liif? wpfouf&ifciG f
wifvkdufcsifa&/
armif&ifcGifrm? xkdifygcvkduf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

172

anuyif? armifpw
d Bf uKd uf
rxkdifaur&mvId
&oQiaf v rav;us;D
armif&h ifciG u
f ? xGuf Udk NA;D a&
arrau&mrmcspfol
Muifoal u r[de&Yf m
wpfa,mufaru?
vm;zk&Yd m ....a0 ...../ /
pmpkol Udk ...(1989-AD )?(1350-&uKd i)f u &SmzGpD ak qmifc&mu tyk'd -f 100(wpf&m)
eD;yg;ukd pmzwfol Udk yg;okYd ykyYd ;D vku
d yf ga&/ aemuftcgtcGihf BuKH BuKd uaf wtcsed rf m obm0
aw;? tH? uAsm? &wk? Asmo? 0wK(ykjH yif)pa& &ckid &f adS [mif;tzGUJ tEGUJ (zGUJ om;vuFm)dUk udk
wifjyvm;ygzkdYod/

&rm0wD ynmpm&

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

&cdik f eT zYf ;l

173

0wKwNdkyKd iyf JG pmrlwed efyY wfouf

&cdikd
f eG zYf ;l 0wKwNdk yKd iyf v
JG yk v
f mpGm t*kwpfcgeefq
Y adk u (4)Burd af jrmufygvwfysm,f
jzpfyga&/ av;Burd af jrmufrmS NyKd iyf 0JG ifa&mufawpmrl pkpak ygi;f (7)yk'&f m [dyg,if/h aumif;
aumif;enf;yg;a& ta&twGujf zpfyga&/ NyKd iyf 0JG if0wKww
dk x
d u
J ]r,loek pf }dk \ ]r,ljrpf
urf;rS <uDuGJoH} 0wKwpfyk'fwnf;ukd&m ]yxrqk}tjzpf &GD;cs,fNyD;au usef0wKwkd
(6)yk'frSmvnf; (1)bmompum;wd a&mxGD;jcif;? (2)0gustedeftxm; nHhzsif;jcif;? (3)
a0g[m& tok;H tEIe;f Murf;wrf;jcif;? rrSeu
f efjcif;? (4) taMumif;t&mydik ;f t& tvGew
f &m
k;d pif;Ny;D pdw0f ifpm;zG,&f m rwG[
d &d jcif;? t&D;tom;nHzh si;f jcif;wdaMumifh useq
f w
k u
d dk
0rf;enf;pGmjzifh y,fvyS x
f m;vku
d &f yga&/
t*kqk&[da&0wKa& GefYzl;qk&GD;cs,fa&;tzGJUu &GD;cs,f&mrSm a&muf[dvma&
0wKwx
d u
J taumif;qk;H vkYd ,lqa&0wKwdk jzpfyga&/ a'0wKwNdk yKd iyf aJG & &ckid pf myDzUHG NzKd ;
wk;d wufa&;twGuf uavmifopfwu
d dk rG;D xkwzf Ydk &nf&,
G cf suef efY vkyaf wNyKd iyf w
JG pfck
jzpfaMumif; pmzwfol Udk oabmayguEf idk u
f wfygvrd ahf r .../
pwkwt
Burd af jrmuf &ckid
f eG zYf ;l 0wKwNdk yKd iyf JG NyKd iyf 0JG ifpmrlwd
(1) r,ljrpfurf;rS <uDuGJoH
(r,loefpkd) yxrqk
(2) olcspfukd,fcspf0wKaoQwpfyk'f
(av;NrKd Uom;aoQ -yef;ajrmif;)
(3) b0\tauGUtaumufrsm;
(armifa&TxGef;)
(4) olkdUtrif
(&Dvmom; xGef;0if;-rkedajr)
(5) tcspf,SKH;
(a&TxGef;)
(6) ulnDxkdufvkdY&m
(tOea&TxGef;)
(7) Nidrf;csrf;uwfpD tem*wfqD
(armifckdif-oEmNrD)
&ckid ef m;twGuf &ckid pf um; csKyd gp/D
&ckid o
f m;twGuf &ckid pf myD xGe;f ygp/D

rSww
f rf;wm0efcH

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

174

r,ljrpfurf;rS BuuDG oJG H


olt
Y vsiEf eI ;f eefo
Y l jrpfzsm;ukd tvku
d o
f ifh pD;edeaf & jzm;&Du e&Dpnf;0g;rSerf eS ef efY
Nird ahf nmif;vku
d af wyif/ jrpf&u
D cg;v,favmufwufeed Af sm,f/ uReaf wmfp;D eif;vku
d yf g
vma& "n0wD(1)oabFmu &DpD;ukd wa0ga0gqefvkdY ckwfarmifedefa&/ ESif;rIefwdeefY
tvSqifxm;a& ewfawmfvwGi;f jzpfvYdk xif,if/h obm0us csr;f tD;a& taiGUtoufudk
xkwv
f w
T ef ed af &/ eDrif;Bu;D uvnf; uk,
d af &mifu,
dk 0f gyif rjy0Hyh J ESi;f xkxrJ mS yke;f atmif;
edeaf &/ r,ljrpfurf; vuf0v
J uf,mrSm[Da& v,fuiG ;f u pyg;yifwd ESi;f &nfudk aomuf
ysm,f 0if;rSnihf u
dk
f w
G ef ed pf mG uvnf; wpfrsK;d Munhaf umif;ede&f um/ bl;oD;awmifNrKd Uum;
xk;d t0D;Bu;D rSm rIe0f g;0g;usev
f u
dk yf sm,f/
oabFmu rm,mrsm;a& jrpftauGUtaumufwdukd vSnfhywfckwfarmif;&if;eefY
&Srd mS [da& anmifacsmif;&GmeefY eD;onfxufe;D vma&/
vufrmS ywfxm;a& em&Dudk ikUH Munhv
f u
dk af wcg (9)em&DausmAf sm,f qkpd mG ukd em&D
vufwaH oQu Tejf yedeaf &/ anmifacsmif;&Gmudk a&mufysm,f/ a'&GmrSm ppfawGuvma&
oabFm? ppfawGuv
dk m;a& oabFm wpfacgupf q
D u
dk ef ed u
f s/ c&D;onfwcsKUd txuftqif;
[da&/ qdyfurf;rSm a&mif;edefa& pm;p&maomufp&mwd 0,f&pGmvnf; tqifajya&/
t"duawmh xrif;Asm,f/ qdyfurf;rSm edefuwfaw a&mif;csorm;wdpGm oabFmukd
trSjD yKeed u
f wf&a&/ uReaf wmfa& anmifacsmif;&GmeefY rpdr;f yg/ anmifcsr;f &Gmu ps;D a&mif;
om;wdeefv
Y nf; &if;ES;D Ny;D omjzpfeed af &/ wGzd ;l pGmwpfcgr[kw/f uReaf wmfrw
S w
f wft&G,f
arareefY ppfawGudk tvnfvm;a&edeu
f yif a'&Gmukd podca&r[kwv
f m;/ t*kcgeefq
Y dk
au anmifacsmif;&Gma& uReaf wmfah qGrsK;d wpfa,mufyidk f jzpfeed Af sm,f/ uReaf wmf ppfawG
ukd y&ufwu
D ,fvm;&vkYd wpfvrSm tenf;qk;H wpfacguf ESpaf cguaf vmufawmh qkeH ed u
f s/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

175

anmifacsmif;&GmeefY pwGad & yxrqk;H edeu


Yf dk owd&rda&/
+ + +
qdyu
f rf;u azmifawmfaoQudk oabFmuyfvu
dk pf mG eefY wpfNyKd ief uf xrif;a&mif;a&
vlwd olx
Y ufig,if 0ke;f oke;f um; oabFmxufudk Ny;D wufvmuwfaw/ c&D;onfwd
rsuEf mS ukd tm;uk;d wBu;D MunhAf sm,f/
]]xrif;yga& ....xrif;yga&? 0,fuwfzv
Ydk m;}} vkaYd tmf[pfysm,f a&mif;cseed u
f wf
aw/ a'csifh tqef;r[kwfyg/ olkdU0rf;a&;twGuf kef;uef&jcif;jzpfaw/ oabFmu
qdyu
f rf;rSm (10)rdepfavmuf&m uyfNy;D au olUc&D;olqufaw/ [if;? xrif;a&mif;a&
vlwv
d nf; oabFmxufrmS vku
d yf ga&mif;csuwfaw/ olUdk vufrmS vnf; xrif;xkyw
f u
d
rpGo
H /d a,au ,if;vlwu
d ,
dk &hf mG ukd Zmykid jf yefuwfzv
Ydk nf;csi/hf oabFmvnf; vrf;rSm
uyfp&mqkv
kd Ykd &aohawmifNrKd U&m useAf sm,f/ aMomf ...,if;vlwd &aohawmifNrKd UrmS qif;usef
vku
d zf [
Ydk zd v
Ydk Ydk uReaf wmfpOf;pm;rda&/ taoQwpfa,mufjzpfaw uReaf wmfu ,if;xuf
ykv
d Ydk awG;r&/ olUdk rmS xrif;pGv
H ma& tcsed rf mS um; oabFmu anmifacsmif;&GmeefY tifwef
avmuf 0D;vm;Asm,f/ 0D;qkd jrpfauGUeefjY zpfvYdk anmifacsmif;&Gmukyd if Munhrf jrifvu
dk yf sm,f/
rMumvku
d yf g? uReaf wmft
h awG;yif rqk;H vku
d o
f d .......
]*sK;H ....*sK;H ...}vkYd &Dxu
J kd usoMH um;vku
d af w/ oabFmyJyh idk ;f ukd vSnMhf unhv
f u
dk af w
tcg xrif;a&mif;a& vlwd jrpfxcJ ek q
f if;vm;pGmukd jrifvu
dk &f a&/ uReaf wmf tHMh ovm;c
a&/ EIwu
f vnf; ]tk.d ..bmav}vkYd tmar!dwo
f H xGuv
f m;a&/ ckeq
f if;vm;a&txJrmS
rdef;rwkdYavhygpGm&mrem;/
c&D;onfwidk ;f vnf; olUdk qif;vm;pGmudk ai;Munfyfh em &ifoyfaI rm jzpfeed u
f wf
aw/ olUdk um; &Dpek ef efY rsK;d ygvm;a&/ aMumifMh updwef efY tem;rSm &yfeed af & ararbufukd
vSnhfMunhfAsm,f/
]arar? ,if;vlwd uk,
d &hf mG ukd a'twdik ;f &DeefrY sK;d vkv
Yd m; vDzYdk vm;csi}hf }
]][kwaf w om;aoQ? Zmjzpfvv
Ydk }J }
]]&GmuvJaomh t0D;Bu;D rSm usev
f u
dk yf sm,fum}}
]],if;vlwt
d wGuf pk;d &drzf rYdk vk?d olUdk &Du;l uRr;f Ny;D om;&m om;aoQ? Ny;D au olUdk
vkypf m;edepf mG avh MumAsm,fr[kwv
f m;}}
araru uReaf wmfu
h dk a'avmuf&m ajyma&/ ararum; t,ifuyif a'jrifuiG ;f
ukd wGzd ;l aygi;f rsm;edeAf sm,f[zd /Ydk uReaf wmhf ypyfuawmh ]oem;aumif;xref; arar}}vkYdk
ajymjzpfaw/ ta*giahf *gihf olUdk udk oem;rda&/ acgi;f wpfv;Hk &DrmS ay:Asm,f rsK;d vm;ca&
vlwu
d m; uReaf wmfeefY 0D;0D;0D;vkYd usev
f u
dk af w/ b0rSm yxrqk;H wG&d a& jrifuiG ;f qef;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

176

ukd uReaf wmfrh suv


f ;Hk xJu azsmufypfvYdk r&? pGNJ reJ ed af &/
+ + +
uRefawmf t&G,fa&mufvkdY t0D;oifaumvdyfausmif;om;jzpfawcg olkdUb0ukd
ykv
d aYdk vhvmcGi&hf a&/ ppfawGukd vmwkid ;f olUdk udk owdxm;rda&/ olUdk txJrmS t&G,t
f rsK;d
rsK;d [duwfaw/ oabFmqku
d u
f yfpmG eefY tqifoifah &mif;vk&Yd atmif xrif;xky?f [if;xkyf
wdudk yvwfpwpfted ef efY tvku
d o
f ifx
h yk x
f m;a&/ wpfxyk u
f rdk S (25)usy?f (30)&m yD;&a&/
vlwpfa,muf (3)xkyaf vmufpm;au 0rf;wif;Ekid af &/
]],m ....tpfuBdk u;D ? a'csed ;f acgu0f g xrif;r0,fAsm,fvm}}
tawG;rqkH;cif toHMum;vkdY vSnfhMunfhvkdufawcg vufwpfzufwpfcsufrSm
xrif;xkww
f v
JG eJG efY &yfeed af & jzLaoQuw
dk &dG a&/ NyKH ;ppeef/Y jzLaoQeefY uReaf wmfu &if;ES;D
Ny;D om;&m/ vGecf a& (2)ESp(f 3)ESpaf vmufuyif uReaf wmf ppfawGudk vm;o&GD olb
Y ufui
xrif;xkyfukd tm;yD;edefus/ t*kavhMunfhyvif? uRefawmfhukd jrifpGmeefY tm;&0rf;om
xrif;xkwfvma&mif;a&rvm;/
]]0,fara0 jzLaoQ? (3)xkyyf ;D c? ,m ....150 ,lv?D jyefryD;au}}
olu
Y dk (100)wefwpf&u
G ef efY (50)wefwpf&u
G f xkwyf ;D vku
d af w/ trSeu
f xrif;
(3)xkyu
f dk (90)&musa&/ a,auavh jzLaoQbufu xrif;xky0f ,fwidk ;f uReaf wmf'*Fg;
tykyd ;D edeu
f sr[kwv
f m;? jzLaoQudk oem;vk/Yd
]]jzLaoQ? rif;yded v
f m;a& uma0? Zmjzpfav ederf aumif;vm;}}
]][kwyf ga& tpfuBdk u;D ? uReaf wmf ederf aumif;pGm ESp&f ufo;Hk &uf[yd gAsm,f? a'edeYf
wqdwaf uoufomvkYd oabFmqif;pGmyg}}
]]edeaf umif;pGm [kw,
f ifv
h m;a0? rif;ukMd unh&f pGm wpfrsK;d Bu;D um}}
]][kwyf ga& tpfuBdk u;D ? vm;vku
d yf gar? useaf & xrif;xkyw
f u
d kd a&mif;&ygzo
Ydk }d }
qkAd sm,f jzLaoQ uReaf wmft
h em;u xGuv
f m;a&/ xrif;xkyu
f dk ukid v
f Ydk vm;ca& jzLaoQ
aemufuek ;f ukd uReaf wmfai;Munfeh ed rf ad &/ t&G,ef efrY vku
d af tmif ke;f uefeed &f a& jzLaoQ
b0/ r,ljrpf&x
D rJ mS b0udak ygiEf x
HS m;&a& uavaoQ/ eDyrl a,Smif rk;d &Gmra,Smif &Dp;D aMum
rSm rsKd;edef&a& toufwpfacsmif;/ csrf;tD;a& aqmif;rSmavhrvGwf? q&maZmf*sD&D;a&
]aA'gvrf;}uAsmukd jAKe;f ceJ twGuaf y:vma&/ aMomf .....jzLaoQb0um; raA'g tHucdk v
J Ydk
yef;yefuwfpmG &mrvm;/ uReaf wmfah cgi;f xJudk jzLaoQtaMumif;u 0ifvmjyefa&? t,if
jzLaoQeefY pwGyd ?Hk &if;ES;D vmykw
H u
d pD&&D /D ,if;edeu
Yf uReaf wmfu
h dk xrif;t"ra&mif;a&
uavaoQwpfa,mufudk wGad &/ toufu (13)ESpaf vmuf&m[dzx
Ydk ifa&/ cEmu ydeyf ed ?f
tom;u rnf;rnf;? cg;rSm0wfxm;a& 'a,muawmh jcnfvkH;ray:Ekdifavmufatmif

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

177

tnOu
hf yfeed aYf &/ uReaf wmfou
Yl dk pdw0f ifpm;vm;a&/
]]nDaoQ rif;emrnf ZmvJa0}}
]]jzLaoQyg tpfuBdk u;D }}
,if;edeu
Yf a'avmuf&m pum;ajymjzpfaw? olajymedeyf u
Hk &if;&if;ES;D ES;D / oleefY
tcsed Mf umMum pum;ajymcGirhf &vku
fd /f olrY mS u tvkyef efrY tm;/ ,if;edeYf olb
Y ufu xrif;
ukd pvkdY0,fpm;vkdufaw/ t,ifawmh uRefawmf anmifacsmif;u a&mif;a&xrif;ukd
wpfcgavh 0,frpm;jzpf/ aemufBuKH auavh jzLaoQbufu xrif;uikd tm;yD;a& oabm
eefY 0,f0,fpm;edev
f Ydk oleefY uReaf wmf&if;ES;D vm;a&/ tcGiBhf uKH au pum;ajymjzpfuwfaw/
,if;ykid ef efY jzLaoQb0ukd yko
d v
d ma&/ olajyma& pum;wdu uReaf wmf&h ifxu
J rxGuEf ifdk /f
]]jzLaoQ ... rif;oabFmxufu ckeq
f if;pGm raMumufvm;a0}}
]]ZmwwfEidk yf gzv
Ydk aJ , tpfuBdk u;D ? uReaf wmfb
h 0u a'ykid rf vkypf m;au r&vkyYd g/
a'csiahf wmif vlrsm;qkid u
f xrfi;udk tceefY a&mif;yD;edepf mG yg}}
]]rif;z0g Zmvkyaf v}}
,if;ykid f uReaf wmfred ;f vku
d pf mG eefY olrY suEf mS Kd ;vm;a&/ acgi;f ukd atmufocYdk sAsm,f
wpfcck u
k dk owd&vm;ykid f jzpfvm;ca&/ Ny;D rS rajymcsif ajymcsief ef.Yf ....
]]ygyg oDvm;cpGm MumygAsm,f tpfuBdk u;D }}
uReaf wmfpw
d rf aumif;jzpfvm;a&/ pdwrf aumif;qkpd mG xuf olu
Y dk ukPmoufrd
a& qkad u ykv
d rYdk eS zf x
Ydk if,if/h
]]a,au rif;trd0g}}
]]araruawmh olrY sm;v,frmS &&mtvkyu
f kd tiSm;vkyyf ga&? a,auavh rvkH
avmufyg/ ,if;twGuef efY uReaf wmfa'ykid x
f u
G v
f Ydk tvkyv
f yk &f pGmyg tpfuBdk u;D }}
]]rif; ausmif;rwufvm;}}
]]av;wef;xdoifz;l yga&? uReaf wmfb
h 0u ynmwwf uHrygxifyg,if?h t*kawmh
cg nDaoQwpfa,mufeefY nDraoQwpfa,mufudk ausmif;xm;yga&}}
a'pum;wdpmG jzLaoQbufu wpf&ufwnf; wpfcsed w
f nf;rSm odciG &hf pGmr[kw/f
oleefBY uKH vYdk wGad &cg wpfceG ;f p ESpcf eG ;f p ajymuwfaw pum;wd&m/ tcsed Mf umvD jzLaoQudk
ykv
d Ydk oem;vmvD/ nDaoQt&if;wpfa,mufyidk f oHa,mZOfw,
G v
f jD zpfryd ga&/ oluavh
uRefawmfhukd tpfukdBuD;wpfa,mufykdif tm;ukd;a&vwf/ uRefawmfeefYwGdvkdY olYb0rSm
tm;[dvm;a&vwf/ ZmuavhaoQavh jzLaoQyidk f BuBhH uchH EH idk zf pYdk mG / jzLaoQum; tm*owcd J
&mrvm;/ wpfcguqkad u ......
]]tpfuBdk u;D ? ararederf aumif;jzpfeed pf mG MumygAsm,f? qD;xk;d zkYd '*Fg;r[djzpfeed yf ga&?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

178

uReaf wmfavh rBuw


H wfygAsm,f}}
trdtwGuf pk;d &drw
f Bu;D eefY uReaf wmfu
h dk ajymedeyf u
Hk nDwpfa,mufu tpfudk
wpfa,mufudk tm;uk;d wBu;D wkid w
f nfajymedeyf aHk yguaf w/
uReaf wmf jzLaoQudk aumif;aumif;oem;vm;a&/ nDaoQudk ulncD sipf w
d af yguyf g
vwfaw/
]]at;a0 nDaoQ? tpfukdBuD;avh pdwfraumif;jzpfrda&? a''*Fg;eefY rif;trdukd
aq;xkd;yD;vkduf}}
'*Fg; (500)wefwpf&u
G f xkwyf ;D vku
d af w/ wwfEidk af u a'xuftrsm;Bu;D ulnD
csio
f ad &/ uReaf wmfyh idk f rlvwef;jyausmif;q&mwpfa,muftaeeefu
Y m; apwemxuf
tjyif rwwfEidk /f
,ik;f edeu
Yf jzLaoQrsuEf mS rSm kww
f &ufay:vma& tNyKH ;&dy?f aysm&f iT &f yd w
f u
d dk uRef
awmfw
h pfoufrmS rdv&Ydk vDzYdk r[kw/f Ny;D au jzLaoQu uReaf wmhu
f dk vlv,faumifrmS
&Scd ;dk OD;csoad &/ uReaf wmfavh uk,
d w
f pfcgrS rjrifz;l a& jzLaoQtrdwpfa,muf use;f rmygpD
vkYd qkawmif;yD;vku
d af w/
oabFmu jrpf0ukd xGuyf sm,f/ uReaf wmf tawG;vnf; jywfvm;a&/ &Djyifxb
dk uf
rSm[da& ppfawGNrKd Uuydk if rIerf eI af oQjrifeed &f Asm,f/ &Djyifus,rf mS vIid ;f vk;H Bu;D i,fw
f d aysmf
jrL;edeu
f wfaw/ vD[ek pf ;D edeaf & iSupf ifa&mfwad vh ys0H v
J /Ydk wpfvrf;vk;H jzLaoQtaMumif;
ukd awG;Asm,f pdwyf ifyef; edeaf uavhaomh a'jrifuiG ;f wdudk jrif&a&cg uReaf wmfpw
d Mf unf
vifvm;a&/ wku
d cf wfvma& vDt;D EkaoQuawmh vef;qef;pDa&/
+ + +
ppfawGNrdKUu tjyefc&D;rSm pdwfayghyg;edefa&ykdifwGda&/ ppfawGrSm (2)&ufedefAsm,f
y&ufwu
D ,fvyk &f pGmavh tqifajy,if/h Ny;D au ud,
k t
hf aygi;f toif;wdeefY yGKd iu
hf akd vh
aomh aysmyf pJG m;xGucf o
D ad &rvm;/ ppfawGu 0,fca&pmtkyw
f ad vh toift
h wifyh gvma&/
wpfvrf;vk;H pmzwfjzpfaw/ ,if;txJrmS q&mBu;D armifpaH zmf&;D a& k;d rac:opH mtkyu
f dk
zwf&vkYfd aumif;aumif;auseyfrad &/ eDtifwefapmif;edeAf sm,f/ anmifacsmif;&Gmqdyu
f rf;
ukd oabFmuyfpGmeefY uRefawmfhrsufvkH;u pyfedefa&/ xkdem;a'em; &Smedefa&/ rjrif/
vufwpfzufwpfcsupf rD mS xrif;xkyw
f v
JG eJG efY uReaf wmfu
h jdk rifwidk ;f tm;&0rf;omjzpfvm;
a& rsufvkH;ykdifoQif jzLaoQudk &SmedefpGm/ t*kxufxd rwGdjzpfedefa&/ pdwfylvm;a&/
edefraumif; jzpfedefAsm,fvm*k/ oabFm&mqdyfurf;u cGmvm;a& jzLaoQeefY rwGdc&/
oabFmtifwefavmufvm;pGmeefY jrpfurf;em;rSm[da& ocsKi ;f ukd vSr;f jrif&a&/ oabFm
a& urf;em;u uyfvm;pGmjzpfvYdk ocsKi ;f rSm[da& vlwu
d dk txift&Sm;jrifeed &f a&/ tokb

&cdkifom;BuD;pmay

&cdkifnGefYzl;trSwf(6)

179

wpfc[
k zd v
Ydk Ydk uReaf wmfawG;rda&/ oDjcif;w&m;\ t<uif;tuseu
f dk a'ocsKi ;f uyJ vufcH
&a&rvm;/ uReaf wmfeefY reD;ra0;rSm &yfeed af & vlwpfa,mufyg;u toHwpfox
H u
G v
f m
a&/ roJuv
JG u
dk /f jzLaoQvaYdk wmh Mum;vku
d &f a&/ uReaf wmf pdw0f ifpm;vm;a&/ uReaf wmf
eefyY wfoufeed af & ykid w
f adG &/ ,if;vltem;ukv
d m;Asm,f/
]]tcifBu;D Zmuygo}d }
,if;vlu uReaf wmfu
h Mkd unfah &/ touf(50)avmuf[zd /dk yg;pyfrmS udu
k x
f m;a&
yef;wluv
dk ufeef,
Y Al sm,f ......
]]ig anmikaf csmif;ua0;? bl;oD;awmifuv
dk m;pGm&m? udp[
v
d v
Ydk m;}}
]]r[dyg tcifBu;D ? wem;u tcifBu;D ajyma& pum;ukd pdw0f ifpm;vk&Yd m}}
]]t*kem;ujrifca& tokbtaMumif;ukd ajympGm&ma0? jzLaoQ tokbrem;a,}}
,if;pum;ukd Mum;pGmeefY uRefawmfhacgif;ukd um&ef;vkdufawykdif jzpfvm;ca&?
&ifxx
J d xk;d 0ifvm;a&ykid w
f adG &/
jzLaoQoAD sm,fvwf? jzpfEidk zf rYdk xif/ [kw
d pf&ufEpS &f ufu ppfawGtvm;rSm jzLaoQ
wrif;xkyu
f dk uReaf wmf0,fpm;vku
d o
f ad &/ a'&GmrSm jzLaoQ ZmESpaf ,mufyif [da&urod/
uReaf wmfh nDaoQawmh vk;H 0rjzpfEidk /f
]]tcifBu;D ajyma& jzLaoQqpdk mG tolygav}}
]]a'&GmrSm jzLaoQwpfa,muf&m [da&a0;? qdyu
f rf;rSm xrif;a&mif;a&? touf
ti,faoQod? nuoDpGm? tzsm;raumif;bJeefY xrif;qufa&mif;a&? jrpf&Dukdul;a&?
,if;ykdifqkd,ifha0}}
uRefawmf&SdqufvkdY ,if;vlpum;ukd rMum;0HhygAsm,f/ aocsma&/ jzLaoQoDpGm/
uReaf wmfn
h t
D &if;qkad uavh [kwaf w/ jzpfEidk af u uReaf wmfn
h aD oQ tokbukd vku
d yf Ydk
csiaf &/ tpuyifoad u aumif;vDz/Ydk t*kum; oabFmu uReaf wmfu
h dk nDaoQ tokb
vku
d yf zYkd cYdk iG rhf jyK/ nDaoQudk tpfuBdk u;D Zmykid rf v
d Ydk &zkv
Yd aJ ,/ r,ljrpfrmS awmh &DupD;qif;edef
wke;f / xrif;xkyaf &mif;a& vlwu
d avh r,ljrpf&x
D u
J dk w*sK;H *sK;H /

r,loek pf dk

&cdkifom;BuD;pmay

You might also like