You are on page 1of 137

toQifpudE

PEAL
CD VERSION

About this book

Type - Thi Dar Swe


Proof - U Myo Hlaing
Layout - U Khin Moung

- First Edition -

1968

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

toQipf ud E yHak wmf

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

pm IolodkY
pmtkyaf &;ol pma&;q&mESpOf ;D pvH;k yif &cdik ,
f Ofaus;
rIEiS yhf wfoufaom r*Zif;aqmif;yg;rsm;ESihf vH;k csi;f pmtkyrf sm;
udk a&;om;&m txl;emrnf& pma&;q&mrsm; jzpfaMumif;
pm Iolrsm; odNyD;jzpfygonf/
pmtkyaf &;om;ol pma&;q&mrsm;taMumif;udk if;?
pmtkyt
f aMumif;udk if;txl;a&;om;azmfjy&ef rvd[
k k
,HMk unf arQmfvifyh gonf/
pmtkyfonf atmifjrifaom pma&;q&mESpfOD;\
aygif;pyfrjI zpfojzifh ,cifif;wdYk a&;om;aom &cdik ,
f Ofaus;
rI pmtkyrf sm;xuf ydrk x
kd ;l jcm;rnf? zwf ESpNf cKd ufp&m jzpfrnf?
t&omay:rnf? A[kow
k tjynft
h 0 awGU&S&d rnf[k pdwcf s
,HMk unfEikd yf gonf/

xkwfa0ol

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

uREkfyfwdkY\ tmoDo
a&S;a[mif;,Ofaus;rIrsm;udk azmfxkwf
vuf&,
dS Ofaus; rIrsm;udk zGUH NzdK;wd;k wufapbdYk vdyk gonf/
,Ofaus;rIonf wdik ;f jynfwpfjynf vlrsdK;wpfrsdK;twGuf
tbd k ; xd k u f w ef a om tarG tES p f v nf ; jzpf o nf /
pnf;pepfusaom tuGyt
f xde;f vnf; jzpfonf/ cdik rf maom
tiftm;vnf; jzpfonf/ xl;jcm;aom toGit
f jyifvnf;
jzpfonf/
jrefrmjynfonf ESpfaygif;rsm;pGmuyif ,Ofaus;rIwdk;
wufvmaom wdik ;f jynfjzpfonf/ a&S;a[mif;,Ofaus;rIrsm;
onf jrefrmh[ef? jrefrmhrt
l jzpf wnf&adS ecJo
h nf/ odaYk omf
jrefrmh,Ofaus;rIrsm;udk azmfxw
k Ef ikd rf S jrefrmonf wefb;kd &Sd
aom tarGtESpu
f v
kd nf;&rnf/ pnf;pepf&adS om tuGyf
txdef;vnf; &Sdrnf/ cdkifrmaomtiftm; xl;jcm;aom
toGit
f jyiftm;jzifv
h nf; wnf&adS ernf/
jrefrmqd&k m Arm? &Sr;f ? ucsi?f u&if? rGe?f &cdik pf aom
wdik ;f &if;om;vlrsKd ;aygif;pHk yg0ifaeonf/ wdik ;f &if;om;rsm;wGif
wlnaD om ,Ofaus;rIrsm;&So
d vdk jcm;em;aom ,Ofaus;rIrsm;
vnf; &So
d nf/ xdaYk Mumifh wdik ;f &if;om;vlrsdK;aygif;pH\
k wlnD
aom uGjJ ym;aom tutcke?f toDtqd?k twD;trIw?f

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

yG J v rf ; obif ? upm;ck e f p m;? 0wf p m;qif , Of j cif ; ?


vlrq
I ufqH a&;? '@m&DyjkH yif? bmompum;? ud;k uG,rf ?I
tdrfaxmifa&;? "avhxHk;pH? pmaypaom ,Ofaus;rIrsm;udk
pkaqmif;&SmazG azmfxkwfMu&ayrnf/
jrefrmhwdkif;&if;om; vlrsdK;aygif;pHk\,Ofaus;rIonf
jrefrmh ,Ofaus;rI jzpfygonf/ ArmvlrsdK; wpfrsdK;wnf;\
,Ofaus; rIonf jrefrmh,Ofaus;rI r[kwf? &Srf;vlrsdK;
wpfrsdK;wnf;\ ,Ofaus;rIonf jrefrmh,Ofaus;rI r[kw?f
xdkYtwl ucsif? u&if?rGef? &cdkifpaom vlrsdK;wpfrsdK;pD\
,Ofaus;rI onf vnf; jrefrmh,Ofaus;rI r[kwfay/
wdkif;&if;om;vlrsdK; aygif;pHk\ ,Ofaus;rIonfomvQif
jynfhpHkaom jrefrmh,Of aus;rI jzpfonf/
jynfph akH om jrefrmh,Ofaus;rIwpf&yfjzpf&efukd arQmfreS ;f
vsuf jrefrmhwdkif;&if;om; vlrsdK;wpfrsdK;jzpfaom &cdkifvlrsdK;
wd\
Yk ,Ofaus;rIrsm;udk uREkyf w
f o
Ykd nf wwfprG ;f oavmuf
&SmazGqnf;yl; wifjy&jcif; jzpfygonf/
rSww
f rf;wif &cdik rf if;quf rwdik rf D a&S;ya0PDtcgrS
if;? rSwfwrf;wif rif;qufpcJhonfrS ESpfaygif;ig;axmif
ausmfumvtwGif;if; &cdkifrsm;onf rif;ESifhpdk;ESifh ae
xdik cf &hJ m ,Ofaus;rIapmaom wdik ;f jynfwpfjynf jzpfco
hJ nf/
,Ofaus;rI taqmufttHv
k nf; BuD;rm;cJo
h nf/ us,v
f nf;
us,f0ef;onf/ BuD;rm;us,f0ef;aom &cdik ,
f Ofaus;rIrsm;udk
pmtkyfwGif tenf;i,frQom wifjyEdkifjcif; jzpfygonf/
odaYk omf &cdik ,
f Ofaus;rI azmfxw
k jf cif;udk wdik ;f oljynfom;
pm Iolrsm;u tm;ay;vQif qufvufazmfxkwfoGm;&ef
uREkyf w
f Ykd pdwaf pmvsuf&ydS gonf/
wdik ;f &if;om;vlrsdK;aygif;pH\
k ,Ofaus;rIrsm;udk pkaygif;
vsuf BuD;rm;aom jynfph akH om ,Ofaus;rIArd mefBuD; wnf
aqmufEdkifygap[k qkawmif;ygonf/ BuD;rm;jynfhpHkaom
,Ofaus;rI AdrmefBu;D udk wnfaqmufEikd v
f Qif Edik if jH cm;,Ofaus;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

rI xd;k azmufjcif;udk wm;qD;Edik v


f rd rhf nf/ wdik ;f &if;om;vlrsdK;
tcsi;f csi;f wpfrsKd ;ESiw
hf pfrsKd ;? wpfO;D ESiw
hf pfO;D em;vnfr&I u
dS m
nD&if;tpfudkwrQ cspfcifMuifemrI &SdMuvdrfhrnf? vlrsdK;csif;
nD Gwfonfxuf nD Gwfjcif;jzifh BuD;rm;aom tiftm;opf
udk &&Sv
d rd rhf nf? wdik ;f &if;om; vlrsKd ;rsm;\ ,Ofaus;rI aygif;pHk
udk pkpnf;jcif;tm;jzifh Edik if w
H yg;ESirhf wlaom jrefrm,Ofaus;rI
\ xl;jcm;aom toGio
f pfukd &&Srd nf[k ,HMk unfarQmfreS ;f yg
onf/
pmtkyo
f nf jynfph akH om jynfaxmifpk ,Ofaus;rI
AdrmefBuD; wnfaqmuf&mwGif wwyfwtm; jzpfEikd yf gap
ownf;/

pma&;olrsm;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

&cdkif Pfprf; yef;zGufwrf;


&cdkifwGif yef;0Sufenf;[l ,Ofaus;rI &Sdonf/ Arm
wGif pum;xm 0Suef nf;uJo
h Ykd jzpfonf/ ygVdtoH;k ESiq
hf v
kd Qif
ya[Vdar;ajzjcif;[k qdEk ikd o
f nf/ odYk yef;0Su?f pum;xm
0Su?f ya[Vd ar;ajzrsm;onf vlw\
Ykd pdwu
f ;l pdwx
f m;
BuHzef&nf tpGr;f tp mPf&nfay:wGif jzpfay:vm&jcif;[k
qdkEdkifonf/ &cdkifu ya[Vdpum;xmyef;udk ajz azmf r&
vQif yef;tpm;yif yef;wpfrsdK;rsdK;udk avsmfaMu;tjzpf ay;&
onf/ xdktcg yxryef;0Sufar;olu t0SufcHrajzEdkif
avsmaf Mu;? azmfaMu;? ajzaMu;tjzpf ay;aom yef;tpm;udk
Oyrm-ESi;f qDyef;? uHah umfyef;,lav[k ay;onfukd bk&m;
yef;wifjcif;jyK tajzrSeu
f kd azmfjyvdu
k &f onf/ yef;ay;jcif;?
bk&m;wifjcif;wdrYk mS wu,fyh ef;udk wu,fay;jcif;? wu,f
bk&m;wifjcif; jyKonfr[kwf? yg;pyfESifh yef;ay; yg;pyfESifh
bk&m;wifjcif;yif jzpfonf/
xdaYk Mumifh pum;xm0Suaf om ya[Vdypk m rSm pum;jzifh
0Sufojzifhif;? 0Sufaompum;rSmvnf; t&m0w Ktjzpf
t0Sucf yH p nf;[l yef;udw
k ifpm; trnfay;xm;jcif;jzifh if;?
&cdik u
f pum;0Suyf ef;? pum;yef;0Su[
f k qdv
k &kd yd f &Sd onf/
odkYaomf twdkcsHK;tm;jzifhum; pum;0Sufonf? pum;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

yef;0Suo
f nfukd yef;0Suw
f rf;? yef;0Suef nf; upm;onf[k
tpOftvm toHk;jyKvmcJhMuonf/ xdkyef;0Sufjcif;um;
pum;wefqmqifvsuf 0Suv
f &kd mudk twktpm;jyK jzpfap?
o@mef[ef yefvTJajymif; jzpfap Oyrm Oyar,s twif
tpm; enf;y&d,m,ftrsdK;rsdK; cs,fvS,fvsuf mPfupm;
jcif;? mPfprf; ykpmvkyfjcif;jzifh 0SufqdkMu&avonf/
xdkYaMumifh yef;0Sufolrsm;uif;? t0SufcH&ol (yef;ajzyef;azmf)uif;? mPfprG ;f mPfpvdrrf ma&;jcm; &S&d onf/ xdo
k Ykd
tcsif;csif; mPfupm;jcif;jzifh mPfprf;owfjcif;jzifh
mPf&nfzef&nf BuH&nfrsm;rSm wppyGifhvif;vm Edkifav
onf/

&cdkifyef;pum;rsm;
1/ tvif;(10)vif;? ighyef;yD;/ (ykvif;? wvif;? vif;csL?
vif;w? vif;NrD? vif;uGuif u
S ?f vif;n ?D rd;k vif;?
vif;jym;? vif;,kef)/
2/ toD;xufu tyif? tyifxufu toD;/ (eE&moD;?
emewfoD;)/
3/ awmifBudKawmifMum;? vSaD ,Swpif;vm;? (&Ge;f ? vGe;f ?
&ufuef;vGe;f )/
4/ awmifoHk;vHk;ausmf? atmfyGifhawyef;? (awmifoHk;vHk;
cHkavmufoHk;vHk;/ yef;aygufaygufyef;)/
5/ ewforD;&D;wGi;f ? rjznfb
h EJ iS jhf ynf?h (tke;f oD;? ukvm;
tkef;oD;)/
6/ ewforD;tdrw
f ikd ?f yd;k razmufEikd ?f azmufjyefaomfvnf;
wpfaygufwnf;/ (jcKyftyfezm;? csKyftyfezm;)/
7/ vm;au >cD>cD? eDau prfhprfh? (acgif;ck)/
8/ vm;au prfhprfh? eDau >cD>cD? (NrD? a>r)/
9/ ckvDckvyf? cGufig;csyf? ('jyKwfoD;? ojyKoD;)/
10/ j*ifhcg;oD;-xufjcrf;cGJ? wdkifrSm uyfZmvJ/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

10

11/
12/

13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/

27/
28/
29/
30/

(yufusdw?f yufusd)/
xdk&SdueD-eDwm&J? wGJvGJBuD;? (ESysdKzl;? iSufaysmzl;)/
NcD,pS af csmif;-acgif;ryg? &,ifazmfvD b&PD? NcD,pS f
acsmif;-A&aemif? ta*gif;ryg-b&csm? az:ygvDzdA&csd/ (ueefY? *Pef;aumif)
ausmufzsm;ay:? rIdwpfyGifh/ (zdk;a&Tv)/
xdk&SdueD-eDwm&J;? oGD;zsifzsifESifh? (eDrif? aerif;)/
xdk&Sduvm? &wemiSufBuD;? oGD;csif;csif;ESifh/
(qGrf;ydkYtkyf? qGrf;tkyfeD)/
qifrig;&m? &Daomufvm? Nc&D mvnf;aysmuf? &Dvnf;
aemuf/ (qefqD?&D?qefaq;a&)/
igEh mG ;waumif? bdw
Y k pfaxmif? (j*ifch g;oD;? Muuf[if; cg;oD;)/
t0Duvm rJr?J tdrrf mS a&muf &J&?J (ueef?Y *Pef;aumif)/
t0D;uvm &J;&J;? tdrfrSma&muf rJ;rJ;/ (tdk;)/
EdkYcsOfwtdk;? vufrxdk;/ (csD;tdk;? acs;tdk;)/
awmifxufu rIdif;p&D? vDxvdkY r<uD? (qHyif)/
tdrfwdkif;tddrfwdkif;? 'dkifwcsyf/ (pHudk;? paum)/
tzdk;csDwHk; vm;rqHk;/ (um&D? v,fuefoif;)/
ppfom;ig;&m? qif;vdv
Yk m? awmifyw
k rf mS a&muf? ikwf
wkww
f w
k /f (awmifyw
k rf ?dI awmifyrYkd )dI /
qifr0rf;acgif;? avmufwaomif; (xrif;tdk;)/
eifrh mS vnf; tvH;k ESihf tacgif;ESi?hf ighrmS vnf;tvH;k ESihf
tacgif;ESifh? ighpGmxdk;? eifhpGmNyJus/
(aomhcavmufESifh aomh)/
t dk; r[d? t&Dyifv,ful; ca&/ (rIdU? arQmh)/
<uufuv
kd ckd sif? uRJN*dK vufpyG ?f n yfr;D vwf/
(<uwf? uRwfaumif)/
iawmifolwaumif? rQdK;eDa&/ (jzm;&D? 'Da&)/
armif dkUwu,f? vm;uwfaw? vm;vdkYrqHk? ikwfwHk;
wH;k / (yifv,f)/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

11

31/ rpdr;f uyufvuf? ijzLuGu?f ieufu 0ifvEYkd u


S ?f irm
ujyifuapmifh/ (rpdrf;-uGrf;? ijzL-xHk;?ieufau &Sm;ap;? irm-uGrf;oD;)/
32/ awmifusdKifMum;u [kev
f v
Ykd m;? vlvnf;rjrif? ewf
vnf; rjrif/ (vD?av)/
33/ tykwt
f ykw-f oH;k ykw/f (0ufyw
k ?f O,smOfyw
k ?f 0g;ykwf
acsmif;)/
34/ csif;r ig;axmif? yavmifr ig;odrf;? uGrf;ESpf,mudk
0DvpYkd m;/ (csi;f rig;axmif aeap? yavmifru &aom
ig;udk odr;f qnf; aeap? if;wdEYk pS af ,muf uGr;f ESp&f m
udk wpfa,mufwpf,mpD cGJa0 pm;ap)/
35/ bke;f BuD;armifErS ? vlvifr,m;? rkeo
Yf ;kH ,Suu
f ?kd 0DvYkd
pm;? (vlvifr,m;wGif r,m;u bkef;BuD;ESrjzpf ?
bke;f BuD;wpfyg;? vlwpfa,muf? rde;f rwpfa,muf?
aygif;oH;k OD; jzpfonf/ bke;f BuD;u rkew
Yf ,Su?f bke;f BuD;
\ESrvnf; jzpfv\
l r,m;vnf;jzpfou
l rkew
Yf pf ,Su?f
vlu rkew
Yf pf,u
S t
f m;jzifh oH;k OD;u rkeo
Yf ;kH ,Suf udk
a0pm;Muonf)/
36/ trdu Nrx
D v
J ?l tzu awmif&if;om;? om;u psmefEiS hf
vm;/ (Nr;D yef;wl? yef;wlw?H rD;cd;k / ajraq;wH? aq;wH ;kd ?
rD;cd;k )/
37/ tNcDav;acsmif;? A&aemif;? tacgif;ryg/
A&csm? az:ygvDzd-A&csd? (pm;yGJcHk)/
38/ uRJNcD&mwcGufrSm? csD;wHk;wpfwHk;yg? (ig;pvHk;)/
39/ tzdk;ikwfpkwf? xrdefjcKyf? (zm;jyKwf)/
40/ vQmu yg,ifh? pm;zdkYrwwf/ (uyfy,f? csdefcGif)/
41/ vnf;yif;u yg,ifh? rvIyfEdkif/ (&Duawmif;? a&w
aumif;)/
42/ EIwfoD;u yg,ifh? rwdkYqdwfEdkif/ (bJ? a&c&m;)/
43/ wpfu-q,fxad zmfyg/ (1-ae? 2-v?3yd#uwfo;kH yH?k

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

12

44/

45/
46/
47/
48/
49/
50/
51/
52/
53/
54/
55/
56/
57/
58/
59/
60/
61/

4-t&yfav;rsufEmS ? 5-ig;BuD;tmeEm? 6-ewfjynf


ajcmufxyf? 7-awmifpOf ckepfxyf? 8&Spyf g;oDv?9w&m;? 10-bk&m;)/
ewforD;waumif? xif;ydik ;f av;q,f? aow mwvH;k ?
ydu
k q
f iH g;jym;ESihf 0,fau&\/ ZmvJ/ (ewforD;? wHqyd f
rD;MuKwf-ewforD;wHqdyf? rD;jcpfwH? rD;jcpfcGH)/
ewforD;wHqdyf zsmvdyf/ (rD;aoG;)/
ighysOfyufvuf? wem;oG;D au t&nfxu
G /f
(oeyfcg;aoG;aom ausmufysOf)
csif; dkif;wpfaumif? vSHusDoHk;pif;? xdk;zdkYvdkufvm/
(ig;pif; dkif;)
tzdkijym? oGm;w&m/ (acgif;zD;? bD;)/
tdrw
f ikd ;f tdrw
f ikd ;f ? MuufcsD;pk/ (tdrt
f jcifwYkd csnf
aom ES;D pk)/
tdrw
f ikd ;f tdrw
f ikd ;f ? y'dik ;f qG?J (Edo
Yk ;D ? om;jrwf)/
tzd;k tdraf Mumuf? avmif;wHak rSmuf/ (tdr&f yd )f /
rde;f rwpfa,mufrmS om;w&m?cGyv
f u
kd cf gt&nfxu
G /f
(a&tkef;cdkif? "edcdkif)/
irJ;zif? ieD,uf/ (tdk;ESifhrD;)/
wDwaumif? 'g;axmif/ (yyef;? AAGe;f ? yd;k eodef aumif)/
av;zufav;pD? a'gifah v;zuf/ (Munfrh eS af Mu;rke)f /
pkwu
f D pkwu
f -D x&Haxmif? yif;0gu rD;avmif/
(yef;wl aq;wH)/
wdu
k af oQ wdu
k af oQ-txdu
k x
f u
kd ?f cd;k olvmvSEH iS hf
vdkuf/ (ysm;tHk)/
av;zuf av;pyf? eifrh suEf mS ? ighpmG [yf/ (aMu;rH?k rSe)f
iSuf0ga,S? NrDrSmO/ (eEGif;O? qEGif;O)/
tzd;k a,irG?J oDwq
JG /JG (eysdK;zl;? iSuaf ysmzl;)/
txyftxyf Mumuvyf? tyGirhf xl yGiMhf umjzL/
(pmtkyf)/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

13

62/ ip dkif a,S0rfyl? ttlr[d/ (0cGuf? a&tdk;)/


63/ tdrw
f ikd ;f tdrw
f ikd ;f ? ta,S wa,muf? aigufapmuf
apmuf/ (qDrD;cGuf)/
64/ uavGa,Swa,muf? csD;vl;vl;eefY NyD;vm;ca&/
(i kyfoD; ausmufoGm;)/
&cdik yf ef;pum;rsm;onf ajrmufjrm;pGm &Syd gonf/ rQ
udk erlemtjzpf azmfjyjcif;om jzpfygonf/ uREkfyfwdkYonf
yef;pum;rsm;udk pkaqmif;vsuf &Sdonf/ aemufpmtkyfrsm;
wGif azmfxw
k o
f mG ;ygrnf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

14

&cdkif"avhxHk;pH wdkprsm;
&cdik f ;kd &m "avhx;kH pHrsm;udk &cdik yf nm&Sd rSL;BuD;rwfBuD;
rsm;utp vdu
k ef mavh &So
d nfrsm;udk ud;k um;avQmufxm;
&Scd ahJ Mumif; awGU&SEd ikd o
f nf/ avmuDrq
I o
kd rQ olawmfaumif;
tjypfrjyKEdik yf g[kqakd om r[mynmausmBf uD;\ ,xmblw
obm0tcsufvnf; &So
d nf/ "avhx;kH pHrmS avmuDrI jzpf
onfum; rSe\
f / odaYk omf aMumufojzifh if;? pnf;urf;
uvem; owfrw
S cf suft&if;? vlU,Ofaus;rI pnf;rsOf;t&
if;? tqifhqifhtajccH vdkufemjyKvkyfcJh&jcif;rsm; trsm;
tjym; &Sdonf/
r[mynmausmfavQmufx;kH rSm trwfBuD;r[mynm
ausm\
f a&S;"avhc,
H cl suf vdu
k ef moifch surf sm;ESihf ywfouf
avQmufxm;xH;k rIrsm;&S&d m tenf;i,f xkwjf yygrnf/
rif;zavmif;crnf;awmf rif;bm;BuD;vufxuf 'g*gNrKd U
wGif eef;wnfcahJ omae&mudk ukvm;olaX; tpvifqo
kd u
l
wdkufwnfvdk 'g*gpm;odkY vmbfxdk;jcif;ESifhywfoufaom
jzpf&yfwpfcu
k kd r[mynmausmfu avQmufxm;&mwGif ]]vl
wdkY rdBuD;bBuD; vkyfaqmifxm;cJhaom tcrf;tem;
taqmufttHu
k kd rzsuaf umif;yg/ zsuq
f ;D &acsaomf tusKd ;
r&Sd tjypfoma&mufaMumif; xH;k a[mif;oufao &Syd gonf}}

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

15

[k avQmufxm;ojzifh om;rif;zavmif;u rysufpD;ap&ef


xdef;odrf;apmifha&Smuf ay;apcJh&onf/
rif;zavmif;vufxuf jyifNrdKUBuD;udk aumifpGmvkyf
aqmifpOf rif;trdet
Yf & vufqnfuefEiS hf tdik w
f t
Ykd Mum;
NrKd Uwxyfpu
D mvsuf vky&f onf/ tkXaf usmuf raumif;ojzifh
yef;aps;ajrmif;zsm; awmifbuf&Sdaom NrdKUESpfxyfrSm jyifNrdKU
onf a&umvkyaf qmifxm;jcif;om jzpfonf/ NrdKUwHwikd ;f
t0ifr[kwf jyifNrdKUudk zsuf vkyfap[k trdefYawmfay;zl;
onf/ xdt
k rdeafY Mumifh r[mynmausmu
f avQmufxm;onf
um;]]a&S;u oifah vQmforQ wifw
h ,fpmG vkyaf qmifxm;cJh
jcif;udk rzsufqD;aumif;yg/ txl;ojzifh a&S;rif;wdkY pHaecJh
&m NrdKU? eef;? xD;? y[dk&fpnf? em&D? xdk4yg;onf pwkpuf
xGe;f &m r*Fvmcsn;f jzpf xdo
k Ykd zsuq
f ;D toH;k jyKjcif;iSm roifh
yg/ waMumif;rlvnf; rif;wdu
Yk sift
h yfaom t"dywd oH;k yg;
&So
d nf/ rif;ppfawmfral om usufoa&eef;awmf obifc&H m
&mZyvi&f adS om eef;aqmif? ab&DpnfBuD;? A[d&k pf nf&adS om
eef;aqmif? xdo
k ;kH &yf t"dywdwo
Ykd nf jynfoQifrif;&Sv
d suf
rqdwn
f t
H yfyg}} ,if;odYk xH;k a[mif;ESiahf vQmufxm;zl;onf/
onfudk Munfhjcif;jzifh ordkif;twGufif;? a&S;
a[mif;vuf&m? vlr,
I Ofaus;rI? &mZ0ifqik d &f m yp nf; twGuf
wefbdk;&Sd rzsufqD;oifh xdef;odrf;xm;oifh aMumif;udk
xd k a cwf u ynm&S d r sm;uyif tjrif & S d c J h usif h x H k ; ?
vdu
k ef mxH;k &Scd b
hJ ;l aMumif; xH;k "avh oufaocHyif r[kwyf g
avmh/
&cdik w
f t
Ykd ,l0g'ESiyhf wfouf r[mynmausmf avQmuf
xH;k wpfcu
k kd wifjyvdo
k nf/
wpf&Ha&mtcg rD;acsmif;pm; aovGef xdkpm;aus;
&mxl;udk &vdrk jI zifh aygif;xkwu
f Re;f ae ukvm;rsmvD qdo
k u
l
tojymwpfaxmifukd rdz&k m;BuD;odYk vmbfx;kd ay;vsuf rD;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

16

acsmif;t&mudk cHavonf/ xdt


k cg r[mynmausmfu rif;
zavmif;tm; atmufygtwdik ;f ukvm;ESi&hf cdik f t,l0g' ESihf
ywfouf avQmufxHk;jyKcJhonf/
]]t&Sif rif;jrwf? &cdkifwdkY rd dk;zvm t,ltusifhrSm
bk&m;? w&m;? oHCm &wemoH;k yg;udk MunfnKd NrNJ rH apmifx
h ed ;f
rS omoemawmf wnfygonf/ ,if;odYk &cdik t
f ,lEiS hf ukvm;
t,l rwlacs/ yk yf mG ;? qif;wk? "mwfawmf? arGawmfrsm;udk
tvD vuftyk cf sDrt
d hH vufujkd zwf ypfap? ,if;odu
Yk v
k m;
bk&m;trSm usr;f *ef&o
dS nfqkd t,lEiS ahf eolrsm; jzpfyg onf/
&cd k i f w d k Y rif ; usif h 0 wf o*F [ w&m;av;yg;vnf ;
bk&m;t,ludk jynfolwdkYtm; TefjyqHk;rwwfrS rif;jrwf[l
&cdik w
f Ykd bk&m;usrf;*efvmygonf/
]]ukvm;ae&yfrsm;rSm &cdik u
f kd rSL;rwfwifvQif ukvm;
t,lysuu
f u
G f &cdik t
f ,loYkd a&mufatmif aoG;aqmifygorQ
onf rif;rSL;rwfwYkd tusKd ;vd&k m a&mufygonf/ rif;vnf;
o*F[w&m; wnf&monf/ ,if;odrYk [kwf &cdik w
f aYkd e&yfrsm;
rSm ukvm;udk rSL;rwfxm;aomfvnf; uk;vm;wdYk t,loyYkd g0if
atmif aoG;aqmif jyKav&m &cdkifw&m; uG,fysufvsuf
ukvm;t,ltusifo
h Ykd ygavaomf jynfot
l m; oem;jcif;
r&Sd? xdkrif; tpdk;&aom EdkifiH rdk;rrSef? toD;tyGifh rnD?
t&om r&Sd? Owk&moD rajzmifh? "gwfav;yg; acsmufcsm;
aMumif; a&S;ynm&Sw
d Ykd trSm&Syd gonf/
]]rsmvDukd aus;&Gmpm;ay;awmfrv
l v
kd Qif wdik ;f jynfawmf
twGi;f ukvm;NrdKU&Gm trsm;&Syd gonf/ rdrw
d t
Ykd usifh t,lwl
&m obm0csif;jzpfaom &yf&mG rsm;udk aus;pm;&Gmpm; ay;&
rnf/}}
odYk avQmufavaomf rif;zavmif;onf rdz&k m;tm;
orD;trSwfxm; qHk;rap&ef trdefYawmf&SdNyD; trwfBuD;odkY
0wfpw
kH efqm qkay;awmfral vonf/
,if;odYk a&S;"avhx;kH rIrsm;udv
k nf; rif;utp vdu
k ef m

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

17

cJ&h jcif;rsm; &Scd b


hJ ;l onf/ r[mynmausmfum; avmup u
kd f
csnf; vdkufem&rnf rqdkvdk "rp dkufonfyif avmup dkuf
avmuynwf? avmuusif0h wf? avmuusifx
h ;kH xufom
vGeaf Mumif;/ xdjYk yif avmuDavmukw &mwdYk vnf; usuo
f
a&&Sad Mumif; avQmufx;kH jyKcJzh ;l ao;onf/
rif;zavmif;onf ajrmufO;D NrKd Uudk a&TUajymif;oif?h roifh
aMumif; [l;&m;xGucf sufukd r[mynmausmftm; avQmuf
xm;&ef trdefY&Sdzl;&m vdk&if;udkaumufEIwfjy&vQif]]"gwfawmf? arGawmf? bk&m;? ykx;kd ? yd#uwfusrf;*ef?
oDv0ef? *kP0ef? rSL;aumif;? rwfaumif;? qifaumif;?
jrif;aumif; jynfhpHk wjynfrif;wdkY 0yfpif;MunfndK dkao
av; jrwfpmG om;orD;&wemwdu
Yk kd qufo a&TaiGausmuf
oHyw jrm; yGm;rsm;jcif; &eforl sKd ; ig;yg; rzsuq
f ;D Edik &f maom
ae&m? &efrmefudk atmifjrifaom xGef;vif;aom NrdKUawmf
jzpfvQif omuD0ifrif;wdkY ae&mXme rSefonf/
]]Owk? &moD? "gwf? ude;f ? pef;? N*Kd [f? euw?f wm&m?
ae? v? Mu,f? ajrvIy?f wdwef rd w
d pf aom trIwrYkd mS avmu
ynwfpum;rQ w&m;awmfom bk&ifrif;ESihf trwf jynfow
l Ykd
ud,
k u
f si?hf 'kp u
dk f q,fyg;udk MuOfa&Smifapmifh xde;f okp u
kd f
ajrmufvQif xdkt&yfudk &efolrESdyfpufEdkifyg/ avmuD
avmukw &m ESpjf zmyifusufoa&wd;k wufygonf}}
odkY r[mynmausmf\ "avhp dkuftay: tjrif
rSerf sm; usio
hf ;kH csurf sm;udk avhvmEdik af vonf/ ,ck &cdik w
f Ykd
dk;&m"avhrI taxGaxGudk wifjyygtHh/

emrnfay;&m OD;wyf?&SDwyfjcif; "avh


&cdkifwdkY yXrOD;qHk; om;orD;arG;zGm;vmvQif tOD;
tvQif jzpfonfqkd xdo
k m;OD; orD;OD;udk trnfrn
S &hf mwGif
emrnf&if; tpjzpfap? tqH;k jzpfap ]]OD;}} wyf rSnahf c:
avh &So
d nf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

18

Oyrm-om;OD;udk OD;ompdef? ausmfvSOD;? armifOD;ausmf/


orD;OD;udk rOD;pdef? OD;cdkifvS? cdkifrOD;? vSjrOD;/
xdkodkY OD;wyf rrSnfhbJ ]]&SD}} wyf vnf; rSnfhac:xHk;
&Sad o;onf/ ]]&S}D } udk (She) [k toHrxGu&f yg/ (Rhi) [k
&cdik t
f oHxu
G f jzpfap&rnf/ ]]&S}D } rSm ygVdvkd ]]oD&}d } ou #
vdk ]]&S&}D } jzpfNyD; usufoa&&So
d nf/ xdo
k Ykd teuft"dy g,f
&Sad vonf/ [dED u ]]oQ&D}} [k oH;k pGNJ yD; em*&Dbmom?
b*FgvDbmomwdw
Yk iG f ]]q&D}} [k rSnahf vh? oH;k avh? a&;avh
&Sad vonf/
om;jzpfvQif- ausmfZH&SD? vSazmf&SD? atmifausmf&SD?
atmifxeG ;f &S/D
orD;udk - atmifr&SD? bkr&SD? jzLr&SD? rr&SD? r&SDjzL/
]]&SD}} wyf trnfrSnfhjcif;rSm om;orD; tOD;?
r[kwu
f vnf; rSnEhf ikd o
f nf/ [dEL? A*FgvD vlrsdK;wdYk *kPf
&So
d ?l BuD;jrifo
h rl sm;udk xdo
k w
l \
Ykd emrnft&if;tpwGif oQ&?D
q&Dwyf rSnfhac: oHk;pGJjcif;jyKonf/ &cdkifwdkYwGifum;
trnf&if;xuf trnfzsm;u tv,fu wyfjcif;jzifh toH;k
rsm;aMumif; awGU&onf/

wl0&D;a&SmifMuOfyHk
wl0&D;qdv
k Qif wd&pmefjzpfaom uRJ?EGm; rQudyk if twl
xrf;zd;k wpfcw
k nf;wyf xGe;f a&iifqaJG vh rjyKMuacs/ vlukd
um; ydk yif a&SmifMuOfavh&Sdonf/ wl0&D;rSm orD;a,mur
vnf; awmfpyfojzifh &cdkifwdkYwGif av;pm;jcif; dk;om;jcif;
ESrd chf sjcif;? ta&mw0if tuRr;f w0if rjyKjcif;jzifh a&Smifa&Smif
MuOfMuOf av;av;pm;pm; tm;emaMumufvefYrIrsm; &Sdav
onf/

aMumifarG;pm;&m
&cdik w
f w
Ykd iG f aMumifarG;pm;u ]]eifu
h u
kd m; vufc\
H ?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

19

acs;udk vuffrcH}}[k qdk arG;pm;&onf/ xdkrS xdkaMumif


onf acs;ao;r,dpk eG b
Yf J oefo
Y ef&Y iS ;f &Si;f &So
d nf[k t,l&dS
onf/

toD;tESHudk vufndK;rxdk; rTef&


rnfonft
h oD;tESu
H rkd qdk vufn Kd ;xd;k eT f rjy&? xd;k
Tef jyvQif toD;tESHonf tHhuswwfonf (0g) tHhMo
avmuf&m a&mufonft
h wGuf ysupf ;D jcif; yky?f aysmt
f emus
jcif; jzpfomG ;wwf&onf qd\
k / jyvdu
k vufn Kd ;udk ukwf
vkyf jzpfap? vufo;D udq
k yk f jzpfap eT jf yEdik o
f nf/ ,if;odYk
vufn Kd ;xd;k jcif;udo
k mruao;bJ ]]toD;tvGef Bu;D onf?
odyfvSvGef;onf? enf;vSovm;? BuD;vSygay&JU}} [k
tHhMoajymqdkrI &ifxkvuf Hk;wrf; ajymqdkrIudkyif rjyK&acs/
auseyfpmG 0rf;ompGm 0rf;omtvJ tm;&rIuakd wmh jyKEdik yf g
onf/ tb,faMumifq
h akd omf EIwyf g;pyfaumif;olwYkd csD;rGr;f
cH&jcif;onf ta&;rBuD; EIwfyg;pyfraumif;olESifh usrdu
tHu
h sysuf pD;wwfvo
S nf [l\/ xdaYk Mumifh tvGeBf uD;vGe;f
vSvGef;aom opfoD;rsm;udk tHhrusrdap&ef ydk;rTm;us
rysufpD;ap&ef xrdefqdk;BudK;rsm;udk csnfaESmifxm;avh
jyKwwfMuonf/ &cdik o
f bm0aw;uAsm ocGg;oH;k yif uAsm
yifvQif &cdik w
f "Ykd avhukd pyfqx
kd m;&m ]]yGiw
hf w
kH ?kH yGiw
hf ?kH
vdyv
f uf? rxd;k vDauh? &Sw
d w
kH ?kH &Sw
d v
kH yd v
f uf?rxd;k vD au}}[k
"avhxHk;pHudk azmfjyjcif; awGU&onf/
xdaYk Mumifh tHu
h sjcif;udk aysmufuif;wm;jrpfEikd o
f nf[k
,lq,HMk unfcsufjzifh &cdik t
f rd w
f ikd ;f 'd;k awmifah c: *Hn
k if;
awmifu
h kd tdraf cgifr;kd pGezf sm; tdrw
f iG f t0ifwcH g;rkcf tdraf cgif
;kd wdYk csdyq
f aJG vh&o
dS nf/ tHu
h sxifrcd &H oltm; vif;avS&u
G f
*Hn
k if;wdEYk iS hf ol\ud,
k cf Emudk yGwo
f yfNyD; *Hn
k if;udk rD;zkwf
vsuf *Hn
k if;aygufu&JG m t&yfot
Ykd yhH pfavh(0g)wefjyefoabm
ypfavh jyKx&Sad o;onf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

20
pyg;ykwf qefykwfoHk;&ef&uf

pyg;ykw?f qefyw
k u
f kd tOD;tp pyg;qefxnfo
h ;kH &ef
&ufaeYukd a&G;cs,favh &So
d nf/ aomMumaeYonf tptOD;
toH;k jyK&rnfh aeY&uf[\
l /

aumufOD;csyHk (rsdK;cs&uf)
aumufO;D csonfukd ysdK;OD;csonf[k ac:onf/
v,fxGef aumufOD;cs&m &ufOD;jzpfaom we*FaEG
aeYtcgwGif xrif;oH;k qkyu
f kd yde;f zufwiG x
f nfNh yD; v,fuiG ;f
axmifw
h pfcck w
k iG f csxm;&onf/ xdaYk emuf uefpeG ;f yifu
yif&n
S &f n
S ?f yde;f eDyifwyif aumif;aumif;? [if;acsmyifac:
*HkavQmfyif vSvSwyifwdkYudk v,fuGif;wGif pdkuf&onf/
xdaYk emuf pyg;rsm;\ rdcifqakd om aumufn if; pyg;wpfqyk f
udOk ;D pGm BuJjzefpY u
kd yf sdK;&avonf/ xdo
k Ykd BuJ&m eHoif&h yfukd
a&SUrl BuJ&ao;onf/ xdkodkY BuJysdK;NyD;rS rdrdBuJysdK;vdk&m
pyg;rsdK;rsm;udk BuJysdK;oGm;&avonf/

aumufnif;pyg; pdkufysdK;jcif;
&cdik jf ynfrwGif aumufn if;pyg;udk v,fcsif;pyfaom
v,f&Sif 2OD;wdkY cyfpdrf;pdrf;apmif;apmif;pyf (pvGJapmif;)
rpdu
k yf sdK;tyf xdcu
kd w
f wfonf[k a&SmifMuOfaom t,l
tavh &SMd uonf/ taemufjynfac: ta&SUygup wefa'o
&Sad eMuaom &cdik w
f u
Ykd m; xdo
k t
Ydk ,lr&SMd u/ aumufn if;
pyg;rSm rdbESifhwlaomaMumifh xnfhvdk&m pdkufysdK;vdk&m
v,fuu
G w
f iG f pdu
k yf sdK;avh&adS Mumif; awGU&onf/

pyg;rsdK;toHk;tpGJ
&cdik w
f w
Ykd iG f pyg;trsKd;trnf trsm;tjym;&Sad vonf/
v,form;wpfO;D onf pyg;rsdK;rnf 5rsdK; 6rsdK;udk pdu
k yf sdKvm
vQif xdx
k ufrsKd ;rnfavQmh om pdu
k yf sKd ;Edik o
f nf/ ydk rsKd ;rnfukd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

21

toHk;rjyK& [l\/ ab;bdk;pOfquf Oyrm-tenf;qHk;


aqGrsdK; 3quf (b?bdk;?ab;) oHk;jyKpdkufysdK;zl;vQifum;
aemifvmaemif om; om;ajr;jrpfwYkd oH;k pGpJ u
kd yf sdK;Edik af Mumif;
t,l&w
dS wfMu onf/

acsmif;ajrmif;ul;jzwf&mwGif
acsmif;ajrmif;ul;vQif qEGi;f wufukd udu
k f if;? qEGi;f
r&u opfydkif;wpfckckudk udkuf if; ul;jzwf&onf [l\/
tb,faMumifq
h akd omf qEGi;f udk rdausmif; aMumufavonf/
qEGif;ESifh rdausmif;rSm rwnfh&efol jzpfonf/ rdausmif;
tE&m,ftumtuG,ftwGuf xdkodkYt,l"avhwpfckudk
toH;k jyKavh &Sv
d m&onf[\
l /

yHk;&nfBudKcsuf"avh
&cdkifwdkYwGif yHk;&nfac: tcsdK&nf wpfrsdK;udk &SifjyKyGJ?
&[ef;cHyw
JG Ykd om csufjyKwfaom "avh &So
d nf/ xdyk ;kH &nf
wGif iSuaf ysmoD;uif? qD;oD;? oum? tke;f oD;? ESr;f ponf
wdYk yg0ifavonf/ xdyk ;kH &nfcsdKudk wjcm;yGv
J rf;rsm;wGif csuf
jyKwfoHk;jyKavh r&Sdacs/ xdkyGJwdkYrSwyg; rdrdwdkYtdrfrsm;
pm;oHk;vdk csufjyKwfvdku xdkyHk;&nfcsuf&mwGif yg0ifaom
trsdK;trnfwpfcck u
k kd EIwx
f m;vdu
k &f onf/ ,if;odYk ,kwf
avQmhxm;ap csufjyKwf om toHk;jyKEdkifonf [l\/

Muufrsuf0if ajzyHk"avh
Muufrsuf0if rsufpdaMumifawmif &Sdolrsm;udk &cdkif
"avht& ]]Muuf0wif;vnf}} &onf[k jyKvkyaf vh &So
d nf/
,if;odv
Yk nf&mwGif ]]Muuf0wif;vnf? c&if;vnf? qef;a&
vvm;? atvvm;? uef;a&rsufpd? yGifhAsmvm;}} [kqdk
[pfatmfum ar;&onf/ xdt
k cg Muufrsuf0ifou
l ]]at
v}} [k qd&k onf/ xdo
k v
Ydk yk jf cif;jzifh Muufrsu0f ifjcif; a0'em
aysmufuif;onf[k t,l&o
dS nf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

22

aea&mifumudkifojzifh jyK&aom"avh
aea&mifumudik o
f nfrmS aeewfzrf;qD;onf[k qdv
k kd
onf/ aea&mifumudik v
f Qif acgif;udu
k ?f ESm ;kd emusif? rl;ar;
jcif;jzpfavh&o
dS nf [l\/ xdt
k cg 0g;ES;D acsmif;rsm;jzifh yspn
f yf
uav;o@mef &ufvyk af vonf/ xdw
k iG f axmifh 4-buf?
tcsKd U 8-buf ygonf/ if;axmifh 4-buf? 8-bufpv
kH ;kH wGif
0g*Grf;udk csdyfqGJcsnfxm;&onf/ ,if;odkY jyKvkyfNyD;aemuf
tdrf0if;NcH wyfwmt&HwdkY aea&mifum udkifcsdefudkvdkuf
(naeudik v
f Qif naecsdew
f iG f xdak 0'em jzpfay:vmonf/
eHeuf udik v
f Qif eHeufcsed f jzpfay:vmonf [l\) naeqdv
k Qif
taemufbuf? eHeufqv
kd Qif aexGu&f m ta&SUbufoYkd a&SU I
jyK csed q
f x
JG m;&onf/ odYk jyK&jcif;rSm aeewfuikd o
f nf[k
t,l&Sd if;udk yoylaZmfjcif;jzifh aysmufNidrf;onf[k
,lqavh&o
dS nf/ ]]aea&mifum udik f onf/ aea&mifumudk
yoyl aZmf&onf[k t,l"avh&jdS cif; jzpfonf/}}

Al;yifpdkuf&m a&SmifMuOf&yHk"avh
Al;yifrmS ,kwef rd v
hf aS om tyif jzpfonf[k t,l&MdS u
onf/ arSmq
f &mrsm;u Al;yif? Al;oD;udk vH;k 0rpm;MubJ a&Smif
&Sm;wwfMuonf/ Al;yifatmuf? Al;pifatmufukd r0ifrvQdKU
rd&efyif * kwpdkuf apmifha&SmufMuavh &Sdonf/ xdkaMumifh
tokb wvm;twGuf toH;k jyK&m Al;pif? uv0gwdik pf aom
toH;k rsm; trnfrsm; rSnahf c:toH;k jyKavh&o
dS nf/ xdaYk Mumifh
od,
Yk w
k ef rd o
hf nf[k t,l&MdS uaom Al;yifukd &cdik w
f u
Ykd
tdrfa&SU (armif;umOD;)wGif pdkufysdK;jcif; rjyKwwfMuay/
a&SmifMuOfavh &SdvmcJhMuonf/ pdkufysdK;vQif r*FvmrJh
pD;yGm;vmbfvmb qkw,
f w
k yf sujf yKef;wwfMuonf[k t,l
&SdMuonf/
&cdkifyHkjyifwpfckvnf; ocifv,folBuD;tdrfa&SUu
Al;yifukd tdraf &SUwGif pdu
k yf sKd ;rdco
hJ jzifh t&Siw
f iG f arG;xm;aom

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

23

acG;ESiahf Mumifwu
Ykd ao&rnf[k pd;k &draf MumifMh u oHo,
jzpf rpdkufysdK;&ef wm;Muonf/ odkYaomf wm;r&ojzifh
pdkufysdK;avaomaMumifh tdrfa&SUocif emrusef; jzpfonf/
xdaYk Mumifh acG;u aMumifuakd c: xdAk ;l yifukd zsuq
f ;D ypfvu
kd f
avonf/ xdt
k cgrS t&Sio
f cif oufomusef;rmvmonf/
use;f rmvmvQif Al;yifrjrif ar;prf;avonf/ acG;ESihf aMumif
zsufqD;aMumif;odojzifh a'goxGuf dkufESufav onf/
xdkodkYcH& ojzifh acG;ESifhaMumifwdkY xGufajy;cJhavonf/
v,foBl uD;onf aumif;pGm usef;rmvmNyD;aemuf xdak cG;ESihf
aMumifwdkYtm; jyef ac:avonf/ xdktcg aMumifum; jyef
vmaomfvnf; acG;url uHw&m;twdkif; aeygap[kqdk
aMumifudkudkufvTwf vdkufavonf/ xdktcgup acG;ESifh
aMumifwv
Ykd nf; &efbufjzpfcMhJ u&avonf [l\/
&cdik pf mqdrk sm;onf &cdik "f avhukd pyfqikd &f mxnfo
h iG ;f
a&;zGUJ xm;cJo
h nfukd awGU&onf/ &r;fjynfu
h if;q&m;onf
&cdik w
f Ykd touf0n
d mOfvyd jf ym ,d;k avhukd if;\ a&vm;c&D;pOf
vuFm ]]aygMuLaygMuL? vdyfjym,lom;}} [l a&;zGJUcJh
onf/ wpfckckaMumuf&GHUxdwfvefYrI jzpfoGm;vQif ]]xdk
yufMuL-yufMuL}} [kif;? ]]yufu k-yufu k}} [kif;
vdyfjym,dk;oH qdk ,dk;aeMuao;onf/
if;jyif c&D;awmifajrmufomG ;&m ]]oH;k csufo&P*H?k
ig;pHak qmufwnf? ud;k rnfe0&wf? *gxm&Gwv
f suf? rjywfyk
wD;? bdydESifh}} [kif;? &wemoHk;yg;? OD;xdyfxm;vsuf?
GwfwGm;rdb? uif;ux }} [kif;? ]]aemifawmfBuD;jrpf?
ul;vSpf waoG? aemifawmfi,fu? yifv,fiyoH?k tvH;k pHk
udk? tm Hkbk&m;? ESvHk;xm; }} [l if; &wemokH;yg;ESifh rdb
q&mrsm;udk OD;xdyx
f m;Ny;D c&D;oGm;aMumif; "avhx;kH &So
d nfukd
pyfqakd z:jyxm;onf/
xdkYjyif &cdkifwdkY "avhwpfckudk uif;q&ma&;pyfcJhao;
onf/ xd"k avhrmS &cdik w
f w
Ykd iG f c&D;awmifajrmufrS jyefvmvQif

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

24

aomfif; awmawmif jrpfacsmif;wdrYk S jyefvmaomfif;? nOfh


eufoaH umiftcsed f tdro
f 0Ykd ifa&mufvmaomf if;? 'g;jym;oQyf
avh&o
dS nf/ 'g;udk cyfapmif;apmif;vkyf 'g;oGm;jzifh &rf;a0SU
cufonf oabmjzpfonf/ ,if;odYk jyKvkyaf vhrmS raumif;
rdpmrsm; ,SOfwGJuyf,yfygvmwwfojzifh 'g;&rf; ESifjcif;
oabmjzpfavonf/ ,if;ESihf uif;q&monf uif;&GmuxGuf
ppfawG? awmuef? 0gAdt
k &yfoYkd c&D;xGucf NhJ y;D jyefvmvsuf
rdrw
d t
Ykd &yfo0Ykd ifaom rif;&yfacsmif;ta&mufwiG f ab;uif;
&Si;f jcif;jzpf&ef 'g;jym;vQyf ('gjym;oQy)f yHu
k kd -]]&r0wD? od*
armif;armif? rif;&yfacsmif;ud?k ajymif;ajymif;0ifcwf? 'g;jym;
vQyfo?Ykd ab;uif;csrf;uGm? pdwrf mS &Tiv
f if;? atmifajr eif; ?
atmifjcif;&Spyf g;? tvHvmT ; ? vrf;oGm;y&dw?f arw mpdwu
f ?kd
pdwfpdwf&Gwfqdk? wufvwfonfaomf}} [l a&vrf;?
c&D;zGiv
hf uFmwGif pyfqckd ahJ vonf/
&cdik o
f mcsi;f pmqdw
k pfO;D jzpfaom wefc;kd q&mxGe;f onf
rdrda&;zGJUcJhaom omjcif; 0w KzGJUwdkY "avhrsm;udkyg
azmfjywwfonf/ xdak Mumifh &cdik w
f \
Ykd "avhwapriS pf mypf&
jcif;udk aumfumEkomjcif;zGJU a&;pyfxm;cJhonf/ rdcifvS
rkwKd &f\ uRefronf if;om;awmf (aumfumEk)twGuf
wapypfyu
kH kd odYk pyfqakd zmfjyxm;\/
]]eef;&a0rSm rae&bJ arG;bbk&if jynfuESifvdkY
NrKd ifciG af wmvrf; rd0rf;0ifav oZifyef;rSm tcsr;f rwl tylrrQ
ighonf;tlrmS BuHKyg&vdYk 'kuy ifv,f awmNrKd ifajcrSm wapriS f
pmNydw mpkef;zkwf ewfrdpmav emem kyfwdkY
jyKvkyfaESmuf,SufonftwGufaMumifh [if;&Guf[if;&nf
aovkbG,fvQif jzpfavovm; kupdk;wGif wefcdk;xifau
&Sief wfrsm;udk wdik Mf um;NyD;rHk z0g;ajcrSm oJajrrIeu
Yf kd iHYk ,lysm
rSeu
f o
l w
k v
f ;l ESz;l rSmwdYk vSrw
k d K&frmS qdEk w
I cf eG ;f ESihf wefaxG;
wdkY EdkYcsdKwdkufjyef jynfh0uRefvnf; ylyefaESmifh,Suf &Sifr

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

25

wGuaf Mumifh roufrom ysmu,mvQif &Smumzufjcif;


pm;vdNYk yD;au opfo;D <uif;ESihf csufcsif;xnfu
h m &Sirf om;udk
arSmifhpm;ygrl omapaumif; aprMumapESifh waprSifpm
awm0rSm pm;Muyg[k &Gr;f umrae rde;f r"r w
m rqdik &f m
udk pOfvmvdu
k af u ypfvu
kd af wav}}/
q&mxGe;f onf trSwrf od&aom omcsif;zGUJ wpfck
&cdik w
f pYkd Ofvm ewfyefoqkawmif;yH"k avhukd atmufyg twdik ;f
a&;zGUJ cJyh gao;onf/
]]'o'Dom? q,frsuEf mS ud?k yefxmG u
kd sKd ;? vufa&T0gud?k
xdyrf mS rd;k vd?Yk wefc;kd awmufy? j'yfa0au? ewfa'0wGi?f u
k
bkrm? tmumopdk;? yd Edk;ESifh? wefcdk;BuD;jrwf? pwkr[m?
0w omrS? Emewfu? "w&V? 0d Vl ESi?hf 0dou
k r? jrifjh rwf
toa&? xufewfjynfrmS ? uka0&[k? a'0o&xd? rmwvdEiS hf
rPdarcvm? wda'0gu? pEmpED? AD&eDEiS ?hf a'0D'd,
?
j'yf&adS u? ewfred ;f rESi?hf a'0'dy g'f? wefc;kd ay:xif? rd;k bk&if
au? td&k iS ef wfw?Ykd kd w
G cf ,? uRefa,armifu?kd BuHaqmifc
vd?Yk apmifrygavm? pdwBf uHaqmifau? atmifapaom0fav/
(q&mxGef;omcsif;xHrS &&Sdonf)/
&cdik w
f Ykd ud;k uG,jf yKcJah om yk*Kd vfrsm;udk q&mxGe;f onf
O'dE omjcif;wGif pyfqx
kd m;cJo
h nf/ xdEk iS t
hf vm;wl &cdik af 0
vm[u aA'ifusrf;wGiv
f nf; pyfqx
kd m;onfukd awGU&
onf/ odom&ef EIid ;f ,SOaf zmfjyygtH/h
]]BwdoDa[m? ema*gow ? y yd Edk;? BuD;wef;cdk;ESifh?
av;rsdK; r[m&mZf? tcsmpdkuf ? &Spf&[Em? ,um{au?
a'G&mZmESifh? jA[my ? Euau? e0a'a0g? q0a m
u? av;yg;op m? &Sp0f Zd m ESi?hf r[m"dywd? t&[Hav?
orKa'gau? ig;rke\
d ? BuD;bdawaZmf}} (O'dE omjcif;rS)
]]zD;rwGdatmif? jcaoFhoHk;xm;? e*g;ow ? y Ad Edk;?
av;rsdK; r[m&mZf? &efppfaygufcs? q0 0a&m? aEgig;
a,muf? apmifah &SmufwpfO;D ? bDv;l tVm0u? a'0ud;k rnf?

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

26

wefc;kd pnfom;? xufjynfo'k g ? jA[mig;a,muf? uRef;wdik ;f


aESmufonf? ESpaf ,mufpu 0wf? jrwfx#G x
f if&mS ;? &Spyf g;
&[Em? urm? e0gawmfrLS ;? aygif;ig;OD;ud?k MunfE;l tif
jznfh? udk;uG,f\/}} (&cdkifa0vm[u aA'ifusrf;rS)
q&mxGe;f um; xdo
k u
Ykd ;kd uG,rf q
I ikd &f m xH;k "avhrQom
a&;zGUJ cJo
h nf r[kw/f vlU,Ofaus;rIqikd &f m "avhwu
Ykd v
kd nf;
a&;pyfcahJ o;onfom/ ,ck {nf0h wfr"I avhwpfcu
k kd wifjy
ygrnf/ &cdik f ;kd rwGif iSuq
f ifysuu
f sojzifh oHwNJG rKd UodYk a&muf
vm&aom ol&,
d ukrm rifom;onf &cdik yf ef;onfrtdrw
f iG f
wnf;cd&k onf/ xdt
k cg tdr&f iS yf ef;onfru {nfo
h nftm;
{nf0h wfjyK xrif;wnfcif;yHk &cdik "f avhwpfcu
k kd pyfq
f x
kd m;
onf/ a&S;u&cdik w
f o
Ykd nf aMu;vifyef;BuD;jzifh {nfo
h nftm;
{nf0h wfauR;arG;avh &So
d nf/ xdv
k ifyef;udk ]]BuD;[if;&m}}
[k ac:ygonf/ ,ckxd ]]BuD;[if;&m? a&T[if;&mrSm? tcsif;
aq; arG;zGm;vmolwnf;}} [k <um;0gavhyif jyKaeMuao;
onf/ xdo
k Ykd {nf0h wfwnfcif;auR;arG;yHu
k kd atmufygtwdik ;f
q&mxGef;\ ]]ol&d,ukrmESifh u mea'0DiSufqifcsDom
jcif;}}rS aumufEIwfazmfjytyfayonf/
]]xdo
k nftcg? avSucHu
k ? ajcpH&k yfv?Ykd vuf,ufac:
au? tdrfay:twGif;? bdk;'gabmifrSm? csOfaygif[if;ESifh?
ckcsif;a&mif;&m? abmif;jcifac:au? iv0g azmif;apmuf?
rif;om;armifudk? zifaxmifajcmufESifh? aomufygpm;yg?
BuD;[if;&mrSm? rkvmvufow
k ?f wcGuv
f yk v
f ?Ykd i yk t
f wef?
ay;avjyefau? bkef;uHBuD;jim;? armifvkvifau? &Sifrif;
om;vnf;? EGr;f yg;acwfwiG ?f pm;wHu
k sifh ? ae0ifNyD; aemuf
xdo
k nftrd rf mS ? tdycf sdeaf &mufu? oaygufwxnf? tv,f
xGm;nuf? tem;ysufEiS ?hf ajymhxufrmS ody?f ol&,
d ukrm ?
rif;om;ausmfrSm? pufaysmftdyfaw/}}

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

27

yGJjyifvkyf"avh
&cdkifwdkYwGif wpfESpftwGif; yGJjyifESpfck
rjyKvkyftyf[l\/ Oyrm &SifjyK? r*Fvmaqmif 2 yGJ?
wpfEpS t
f wGi;f yGJ 2 ck rjyKtyf/ jyKvkyv
f u
kd ESprf xyfap&ef
oBuFefwGif; wpfck? oBuFefvGefwpfck usif;y&onf/
oH k ; yG J u d k u m; vk y f a umif ; onf / xd k Y a Mumif h
tjcm;tvSLtwrf;wpfckyg tydkESifh oHk;yGJaph atmif
aqmif&u
G jf cif;wdu
Yk kd jyKMuavonf/ xdjYk yif yGv
J yk &f m
a&Smif&onfrSm yGJvkyfvdkoltdrfwGif EIwfypfudk,f0ef&Sdu
r*Fvmaqmifvufxyf xdrf;jrm;yGJwdkYvkyfjcif; rjyK&[l\

tdrfaxmifysuf a&SmifMuOfyHk
vifao r,m;aoaomolonf tdraf xmifysuf [l\/
xdo
k u
l kd wv? tcsdKU 3v? wjcm;tdro
f Ykd 0ifxu
G o
f mG ;vm
jcif; rjyK&acs/ a&G;z,fjcif; cH&avonf/ xdkol 0ifrdu
y&dwu
f r0gzwf zD;vGaJ y;&onf/ p&dwpf u tuket
f usudk
0ifro
d x
l rH S vH;k 0uscH&onf/

tokbESifhqdkif&m "avhwdkprsm;
arG;&ufaeY? vuG,af eY? &cdik jf ynf\ &ufA'k [
;l aeY1
wdw
Yk iG f aoqH;k aomolukd nOfu
h ;l ? nOfo
h yd ?f nOf&h ufveG f
ausmf rxm;&acs/ xdkaoqHk;aomaeYwGifyif aeYvnf?
nae? tcsdet
f cgwdYk vnf; oN*K[fjcif; rjyK&acs/ ae0ifNyD;
aemuf Mu,fxGufvQif oN*K[fjcif; jyKMu& dk; xHk;pH&Sdav
onf/ arG;&ufaeY? vuG,af eY? Ak'[
;l aeY Mu,fxu
G ?f Mu,f
aygufcsdew
f iG f aovQif xd&k ufveG Nf yD;[k ,lqyH&k &ufveG f
xm;Edkifjcif;? nOfhukefausmfvGefxm;Edkifjcif; jyK&onf/
Mu,fayguf? rayguf? Mu,fxGuf? rxGufudkvdkuf xdkodkY
oN*K[frq
I ikd &f m"avh jyKxH;k vmonf/
&cdkiftcsdKUa'o vlysdKtysdK aoqHk;vQif romacgif;
wGif pu Lruyf&/ if;jyif vifom; r,m;&&Scd b
hJ ;l aMumif;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

28

odap&ef rde;f rjzpfou


l iSuaf ysmwH;k wpfwpkH D a,musmf ;jzpfu
,rif; yk f (nD;rif; yk )f wpfcpk D acgif;xJwiG f tavmif;aumif
eD;uyfarQmifvsuf xnfah y;avhjyK&xH;k &So
d nf [l\/
a&S;u ud,
k 0f eft&ift
h rmjzifh aooltm; jr KyfEcHS geD;
wGif 0rf;ydu
k u
f kd cG&J onfh "avh&cdS b
hJ ;l \/ ,ckum; xdo
k rYkd jyK
MuawmhbJ 0rf;ydkufudk "m;jzifh cGJ[efjyKNyD; "m;wifjyvsuf
oN*K[fvu
kd Mf uawmhonf/ "avhrmS oHupd omraP
rdciftjzpftysuf 0w KrSqif;oufvmonf[,
k q
l Muonf/
toufESpfq,frjynfhbJ romacgif;wGifoGif; 0g
romacgif;jzifh roN*K[f&/ BuD;&ifh tdkrif;olr[kwfbJ
rD;oN*K[f rI rjyK&[l\/
wapo&l pJ aom tpGt
J aESmifh ya,m*wdaYk Mumifh aoqH;k
oGm;cJ&h onf[k xif&aom cav;i,ftavmif;udk roN*K [f
rDwiG f qD;oD;aph? pyg;aphwu
Ykd kd rD;oif;&onf/ xdo
k Ykd rD;oif;h
xm;aom taphrsm;udjk yKvsuf ]]pyg;? qD;oD; toD;oD;
Ny;D rS jyefvmyg}}[k qdv
k suf (zD;vTo
J nf[\
l ) ,Mwmoabm
jyKum cav;tavmif;wGif xnfNh yD;rS jr KyfEo
HS N*Kvfavh
&SMd uonf [l\/
&yf&mG wdw
Yk iG f vlot
l aotaysmufrsm;u od,
Yk Mwm
acszv
D w
JT wfMuonf/ jyKyHrk mS "m;rBuD;xrf;Ny;D vlwpfa,muf
u ocsK if;0a&SUrSaevsuf apmifah e&onf/ vlaoaumifjr Kyf
ES&H ef vdu
k yf o
Ykd N*K[fow
l Ykd a&mufvmMuaomtcg? ]]oifwYdk
cPcP? vmjr KyfErHS aeMuESihf oGm;Mu? rvmESiahf wmh}} [kqkd
[efUqD;wm;jrpfavh jyK&avonf/ xdktcg jr Kyf&ef
vmMuolrsm;u ]]wpfacgufom jzpfygonf/ aemuf
b,fawmhrS rvmawmhyg}}[k awmif;yefajymqdk&onf/
xdak emuf tcGi&hf onfoabmjzifh ocsKif;odYk 0ifoiG ;f um
jr KyfEo
HS mG ;Mu &avonf/ "avhrmS ab;&efukd vTzJ aJ p
onfh enf;vrf;jyKjcif;onf [l\/
tokbydo
Yk rl sm; romoN*K[fNyD; ocsKif;rS rdrt
d rd o
f Ykd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

29

jyefvmaomtcg tdrw
f iG f usef&pforl sm;u tdro
f jYkd yefvm
aMumif; awGUjrifjcif; csufcsif;pm;zdjk ymwqkyf a&wrIww
f u
Ykd kd
vufaESmufjyefypfvu
kd &f onf/ xdo
k Ykd ypfvyk Nf yD;rSyif xdjk yef
vmolrmS rdrt
d rd o
f Ykd 0ifEidk af wmhonf/

tokbtvSLuefawmhyGJ
tokbtwGuf uefawmhyaJG c: w&m;yGu
J kd tkyu
f vyf
odkYr[kwf ZvHkwGif jyKjyifu t GefYrxdk;&acs/ xdkYaMumifh
iSuaf ysmoD;? tke;f oD;? Muefwyif? ydwzf sijf zLxnf wpfuu
kd f
udk t GefYxdk; tkyfuvyfwGif rxnfh&acs/ if;wdkYzmom
toD;oD;omvQif xrf;ydk;,loGm;&onf/ xdkuefawmhyGJ
yp nf;rsm;udk ocsK if;wGif bke;f awmfBuD;tm;yif vSL'gef;vdu
k f
&avonf/ tcsdKUt&yfww
Ykd iG f tvSLyp nf;rsm;tjyif ya'
omyifrsm;oD;vsuf tvSL&H0w Krsm;onf vSL'gef;&ef xnfh
oGi;f yg&Sd avh&o
dS nf/
aooltwGuf &nfp;l tvSLtwef;tjzpf oydwo
f yG f
jcif;udk oydwjf znfo
h nf[k ac:qdak vonf/ xdo
k ydwo
f yG f
jcif;onf &ufvnf? ESpfvnfoGyfjcif;[k ESpfrsdK;&Sdonf/
tcsKd Uvnf; tavmif;aumif tdraf y:&Spd Ofyif oydwo
f yG af vh
&SMd uonf/ if;oydwo
f yG jf cif;udk taumifxuf oydwjf znfh
[k ac:avonf/
aoqHk; ckepf&ufaphwGif oydwfoGyfvSL'gef;jcif;um;
&ufvnfoydwjf znf[
h k ac:avonf/ oydwo
f yG &f m 3&uf
5&uf? 7&ufwYkd jyKvkyaf vhvnf; &SMd uonf/ xdt
k cg 3&uf
oydw?f 5&ufoydwpf onfjzifh ac:avonf/
ESpv
f nfoydwjf znfrh mS ESprf ukev
f eG rf D oBuFet
f us?
tMuwfaeYwdkYwGif jyKvkyf&onf/ trSefrSm oydwfoHk;cg
jznfah y;&onf [l\/ rd;k wGi;f aoqH;k oltwGuq
f u
kd 0guRwf
wcgyg jznfah y;&ojzifh oH;k cgaphavonf/ 0guRwfow
D if;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

30

uRwfveG Nf yD;aemuf aoqH;k oltwGuu


f m; txufaz:jyyg
oydwEf pS cf gom oGyaf y;jznfah y;&ef tcGiu
hf mv &&Sad wmh
onf/
oydwjf znf&h ef oydwu
f kd bke;f Bu;D ausmif;rS yif,
h l acsNy;D
aooGm;ol OD;acgif;cscJh&mwGif cs&onf/ xdkaemuf
oydwftwGif;wGif aumufn if;qGrf;wpf0uf? odkYr[kwf
tenf;i,fcef?Y usefqrG ;f udk pcGe;f ac: qGr;f jzL tjynfx
h nfh
&onf/ [if;&HtwGuf EdUk ? oMum;? oum paom csdKcsOf?
ajrmufO? z o
kH ;D [if;? ig;[if;wdu
Yk kd qGcJ sdKifjh zifh xnf&h onf/
xdkodkYpDpOfNyD; ausmif;odkYydkY vSL'gef;vsuf a&pufcs trQa0
wrf; ay;a0&avonf/
a&S;tcgu oydwo
f yG jf znfrh nfah eYwiG f aooltm; jr KyfEHS
cJh&m ocsKif;odkYoGm;NyD; ]],ckoifhudk &nfpl; tvSL
twef;jyKvkyf oydwfjznfhrnf/ trQtwrf;,l om"ktEk
arm'emac:Edik &f ef vdu
k v
f mcJyh g}}[k qdk ac:&onf/ wpfcsdKU
t&yfwiG f Muufvsmwpfcck u
k kd ,lomG ;NyD; xdMk uufvQmwGif
vdu
k v
f myg&ef ac:,lavh&o
dS nf/ aoqH;k oGm;&m ae&mrS
ae vnf; ac:avh&Sdonf/ wpfESpftwGif; aoqHk;Muol
rSeo
f rQtwGuf oBuFet
f wGi;f wGif ESpv
f nfaphtjzpf qGr;f
oGyo
f ydwjf znfyh JG jyKMu&onfcsn;f wnf;/ aoonfrS jr KyfEHS
onfxw
d ikd f &uftwGi;f um; oydwo
f yG rf I r&Sad omfvnf;
romqGr;f tjzpf ausmif;odYk tNrq
J rG ;f ydx
Yk m;Edik o
f nf/ ,if;odYk
qGr;f ydx
Yk m;Muonfvnf; &Sad vonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

31

&cdkifdk;&m uxdefyGJtpDtrH
wefaqmifrek ;f v c0JyiG 0hf if;0gvmcsed u
f mvwGif Ak'b
m
omp dkuf uxdefcif;yGJ usif;yavhjyK dk;pOfvm &SdcJhMuonf/
xdaYk Mumifh &cdik af us;vuf aw;omjcif;wdYk c0Jra,0if;0g? yGijhf yefvmau?
oDumvnf;uH;k ? wef;aqmifrek ;f rSm?
oQifbkef;oHCm? ausmif;0d[m?
uxdefvnf;uyf? ar dkUrSmav?
aysmfyg;uwfar/
[l zGJUqdkjcif;yif jyKvmcJhMu&onf/
wefaqmifrek ;f vwGif uxdecf if;yGJ usif;yvm&jcif;rSm
&moDyGJtjzpf Ak'bmom0ifvlrsdK;wdkY\ "avhp dkufozG,f[k
qdEk ikd af vmufonf/ Ak'v
ufxufrpS 0gqd0k guyfaom &[ef;
wdt
Yk m; 0gvuRwv
f Qif uxdecf if;cGijhf yKcJ&h mutp xdv
k a&muf
vQif &moDyw
JG pfcw
k ;kd vm uxdecf if;yGu
J kd &cdik Af 'k b
momwdYk
vnf; ,ckxd usif;yNrJjyKvm&avonf/ uxdecf if;yHck if;
enf;rSm Ak'usrf;*eft& trsm;odNyD;yif jzpfonf/
odaYk omf &cdik v
f rl sdK;wdpYk u
kd t
f & uxdeyf aJG eYwiG f tvSL
twef;uxdefy&du&m taxGaxGudk udk,fpDudk,fpD udkifcsD
ausmif;awmfoYkd vma&mufMuonf/ vli,fv&l ,
G f umv

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

32

om;rsm;qdkvQif aw;omjcif;rsm;qdk wD;rIwfum aemufrS


waysmf wyg; vdu
k yf gvmMuonf/ a&SUqH;k u oufBuD;olr
rsm;u wHceG ;f ? uku m;? rav;zGm;? yef;rmvfrsm;udk udik f
aqmifygavonf/ xdyfqHk;u ya'omyifrsm;udk jrifhjzL;pGm
twifhtw,f qif,if GwfuspGm ya'omoD; ouJhodkY
vSLbG,0f w Krsm;udk oD;vsufw&JG &Gq
J yJG gvmonf/ ausmif;
odaYk &mufvQif vusfm&pfvn
S yhf wf om"kNrdKifNrdKif ac:vsuf
rD; SL;rD;yef; ypfazmufum vSnfhywfMuonf/ if;udk ya'
omvSno
hf nf[k ac:onf/
xdaYk emuf cif;usif;xm;aom w&m;r@yf? uxdef
r@yfodkY0if q&mawmfrsm;udk OD;csylaZmfMuonf/ y|rqHk;
oDv,lNyD; uxderf uyfrD odMum;rif;? pwkavmu ygv
ewfrif; if; 5a,mufwu
Ykd
uxdeyf JG atmifjrifap&ef
oabmjzifh tapmifh ta&Smufay;&onf/ xdaYk Mumifh ewf0wf
oPmefqif,ifxm;aom ol5a,mufu ewfxu
G cf ef;udk
jyK&onf/ aemuf4 a,mufu t&yfrsuEf mS 4bufu ae&m
,lae&onf/ y|rqH;k odMum;rif;vkyo
f u
l odMum;rif;xGuf
onfo
h abm oufqikd &f m ewfav;yg;wdt
Yk m; trdeaYf y;&
onf/
xdkYaemufrS ta&SUrsufESmu "w&|ewfrif;uif;?
awmifrsufESmu 0d lVuewfrif;uif;? taemufrsufESmu
0d lyuewfrif;uif;? ajrmufrsufESmu uka0&ewfrif;u
if;toD;oD; apmifah &Smufun
l aD Mumif; ewfvt
l aygif;wdYk tm;
aqmf M owd k u f w G e f ; tod a y;aomtaejzif h trd e f Y u d k
pmwrf;zwfqMkd uavonf/ ,ckewfxu
G pf mrsm;um; tcsdef
r&jcif;? tpDtpOfrsm;jcif;wdkYjzifh wpwp toHk;enf;avh
&Sv
d mcJah vNyD/ if;tpm; uxdet
f ar; tajzwdu
Yk ykd if &[ef;
omraPwku
Yd aqmif&u
G Mf uavonf/ ,if;odYk jyKNyD;rS
uxdeu
f yf? w&m;em? a&pufcsNyD; uxdeyf u
JG kd tqH;k owf
vdkufMuavonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

33

dk;&muxdefyGJwGif toHk;jyKMuaom ewfxGuftrSm


a&S;u q&mawmfrsm;? pmqdkawmfrsm;\ vuf&mrsmom
jzpfonf/
pmayoabmtm;jzifh wefzdk;&Sdonf/ aemifvmaemif
om;rsm;um; xdkodkY a&S; dk;,Ofaus;rIESifhqdkif&m pmayrsm;udk
avhvmoifo
h nf/ rSww
f rf;wifjcif;? az:xkwjf cif;? ,Of
aus;rIt& xdrf;odrf;xm;jcif;rsm; jyKoifhonf xdkYaMumifh
uREyfk w
f Ykd awGUBuHKcJ&h ? odrw
S af vhvmxm;rdaom xdu
k xdeEf iS hf
ywfouf&m ewfxu
G pf mudk atmufygtwdik ;f &SmazGwifjy
&jcif;jzpfygonf/

tv,f zwfMum;&ef
oua'0odMum;rif; ewfxGufpm
earmw b*0awm t&[awm or m rK'
(oH;k acgufq)kd
pD&H wd|wk ZdeomoeH/
/ oH;k axG yk-'dtm?
av;op mESi?hf ig;jzmrm&fatmif? bke;f acgifZed ? orK'\? >ruf
[rderYf mS ? omoemonf? &SnMf umrsm;ajrmif? wnf aMumif;
aqmif ? ig;axmiftrSef? pD&HpD&? ESpfumvonf? wd|wktNrJwnfawmfryl gapownf;/
jrifhrdk&fcsufcsm? tmvdifig;wef? ,k*efNcH ? ckepfxyf
awmifpOf? av;O,smOfEiS ?hf EIid ;f ,SOrf rQ? ewfa'0gaygif;? c0yf
anmif;pH? vkyaf uR;cHvsu?f okZr wd a'0dew
f o
Ykd cif? ewf&iS f
rmC? ou Em? 0wdeo
f mw ;kd ? jrifrh &kd pf ;kd om;? &Sio
f Md um;
onf? ta&SUavmu"mwf? t&yfrsuEf mS ? *EAewfrsKd ;? tkypf ;kd
ydkifo? "w&|? emrausmfoD;? ewfrif;BuD;tm;if;? awmif
avmu"mwf? &yfrsufEmS vH;k ? ydu
k u
f sH;k ydik o
f ? ukr@
ewfrsdK;?
tkypf ;kd awmfr&l m? 0d Vl u? ewfrif;vStm;if;? taemufavmu
"gwf? t&yfrsufEmS ? pd;k umydik u
f yG ?f a&ewfe*g;? trsKd ;rsm;ud?k
pdk;jim;awmfrl? 0d lyu? emrausmfoD;? ewfrif;BuD;tm;if;/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

34

ajrmufOw &m? tmPmydik v


f wf? ,uq;kd ;kd ? bDv;l rsdK;ud?k
tkypf ;kd ydik o
f ? rnf&emr? uka0&u? ewfrif;Bu;D tm;if;? jrzvf
a&TaiG? av;axGa&mifjzm? abmifaovmra[? r@dKifar ?k
c kvusfm? ZrLajrtcsm0,f? ruk#uk#? twkv "r&mZf?
ewf x uf e wf jzpf a wmf r l a om? oH k ; avmu rsuf I ?
bk&m;oAnKonf? 'DyuF&m? xG#cf smrSeu
f if;? w&m;rif;txH?
Asm'dwfawmfcHonfup ? av;toacsF? odef;aeurm?
umvMumanmif;? q,fwefaom yg&rD taygif;wdkYudk?
usifBh uH tm;xkwf ? tEkw &? twkv*kP?f b0*fcsHKojzif?h
bk&m;qk jynfah wmfro
l nf/ xdb
k &k m;jrwfpmG ? pdaE,sm\?
a'oemawmf t xG u f ? uxd e f [ l a om? yG J c suf ?
,drf;uGufwdrf;yg;? rw&m;rI? rjyKpGefYypf? vdkufpm; awmf
rrlap&? owdawmfcsxm;ojzif?h av;yg;aom y&dowf wdu
Yk ?kd
ewfrif;ausmfa'0? "w&|? 0d lVu? 0d lyu? uka0& [k?
emrausmfacgif? ewfrif;armifwdkYu? aumif;aumif; om"k?
aZ,EKjzifh? Munfh Irdkif;r? apmifhMuyfMu&rnf/
/
tdek wfrsmtaygif;wd/Yk

ta&SUrsufESm "w&Vewfrif; ewfxGufpm


(earmw oH k ; acguf q d k )
od&rf @vm? *d&Ed mxuf? a'0gtaygif;? &Haomif;pd;k &?
t,kZyl&? ok' e? tr&0wD? XmeDMuiSef;? bHkeef;BuD;
toQif y oDc? *EA Z0e 0doBuKH ? 0ef;csKH &Hywf? ewftwGi;f
0efwEYkd iS w
hf uG? avmuygv? rnf&ausmf[;D ? ewfrif;BuD;
av;yg;ud?k cdv
k akH ponfEiS t
hf nD? wGirf nf"w&|? ewfrif;
jrwfonf? ta&SUavmu"gwf? t&yfrsufESm tjyif?
usift
h ifpm&dw?f 0g&dww
f &m;? pnfum;wd;k yGm;atmif? apmif
rxdrf;odrf;&m? tmPmacwfwGif? cyif;rsm;pGm? bkrm ku?
ponfausmfaomif;? tdek wfaygif;wd/Yk aumif;rI BudK;ukw?f
tm;xkwMf u&m? igwdyYk u? wlrQMunfjzLvsuf? ay;vSLEIwf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

35

Nrdef? uxdefyGJ tcsuf? ouf0ifcdkvIHMu ? &efrludav?


rdap&pdw?f rdpm 0efw?kd NidKjiif&efum;? rw&m;trI? rolawmf
BudKufu?kd vdu
k pf m;awmfrrlMubJ? cyJrsm;pGm? r[mOu |f?
aZmjrwfpifppf? jzpf apMu&rnf/ / tdek wfrsm;taygif;wd/Yk
(aiGa&miftqif;udk 0wf qdk&rnf)/

awmifrsufESm 0dlVuewfrif; ewfxGufpm


(earmw oH k ; acguf q d k )
r@vmod&?f *d&ed rf [m? od&Ed mxuf? a'0gw ;kd ? ewf
trsdK;ud?k pd;k &uGyEf ydS ?f Emou ? o[ mPf? ukrP
x
f if
&Sm;? ewfoMd um;onf? r[Dusuo
f a&? a&Toajy&dy?f Asm'dwf
armfueG ;f ? uRe;f vusmf awmif? awmifArLtcsm0,f? qufpnf
jyefYyGm;? ewfvlrsm;udk? 'geoDv? orxw&m;? yGm;BuDap&
rnf? 'da &mifvuf? NydK;jyufoeG ;f ydu
k &f m? ZrL'DygtvTm
? e*g;*VKef? ukrmPf&udKuf? zkwf Nydwf wap? ajraeoH
buf? rdpm taygif;wd?Yk igwdt
Yk wl? t,lazmufv?GJ r&Sb
d v
J su?f
atmifyBJG uD;obif? "r&? oH;k avmurud#k ?f oH;k wdu
k v
f ;kH
wef;aqmif? ,acgif&n
S v
f sm;? a&S;bk&m;wd?Yk a[mMum; wHxmG ?
"rwmEIwNf rde?f uxdeyf o
JG bif? qif,ifMuqJ tcg?
qtom"gP? pwka0om&Z? 'oAv? mPq,f tif?
qifZmenfued ;f ? uka#ode;f rQ? um,Av? EIwq
f r uke?f
xHak wmfrt
l yf? bk&m;jrwfu?kd a&SUrsuaf rSmufxm; ? trsm;igwd?Yk
rcsd K U *k P f o d & f ? uxd e f y G J o bif w G i f ? qif , if
awmfrlMu&rnf/ (jra&mif tqif;udk0wf qdkMu&rnf)/

taemufrsufESm 0dlyuewfrif; ewfxGufpm


(earmo oH k ; acguf q d k )
jrzvfa&TaiG? av;axGa&mif&edS ?f tmvdiif g;xyf? &Hywf
&pfqikd ?f c ikd Af [d&k ?f jrifrh &kd yf Aw? Ou oF0,f? 0go0yl&Ed w ?
emrxif&mS ;? ewfoMd um;onf? 0d yl u? rnf&ewfjrwf? r[m
rwftm;? taemufavmu"gwf? &yfrsuEf mS vH;k ? ydu
k u
f sKH ;apiSm?

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

36

XmeE&xl;? csD;usL;jrwfav;? tmPmpuf? ay;tyfonfEiS hf


tnD? aemufrSDavmu"gwf? &yfrsufESmwGif;? cyif;rsm;pGm?
ewfwumwd?Yk tZ#mwdrpf eG ?f a&mif0eS w
f uf&edS ?f aiG&0deo
f ?Ykd
xGe;f vif;omoem? a&mif0gatmifv?J BuHKBudKufvmqJtcg?
igwdBYk udK;yrf;? uxdet
f cef;? pdw0f rf;"avh? csrf;ajrhpn
kH D
vsuf? usL;csDom"k? * *k g&0? ou p aZm? raem&TiNf yHK;cg?
ESpv
f ;kH ESpNf rKd U? igwdw
Yk b
l uf? ESpo
f ufarw m? ',mcED ? oH;k vD
wefqm? 'Gg'&mqifovsuf? w&m;awmfou
H ?kd emcHawmfrl
Mu&rnf/ tdek wfrsm; taygif;wd/Yk / (zvfa&miftqif;udk
0wf qdk&rnf)/

ajrmufrsufESm uka0&ewfrif; ewfxGufpm


(earmo oH k ; acguf q d k )
r[Dr@vm? tyjyifpGef;? ay:xGef;orkwf? ywfcsKyf
0ef;um? oDwmow &bef? ckepfwef&yH wf? txyfxyfEiS ?hf
0d0pXm,D? uyfvHk;wnf ? av;rnfuRef;vHk;? EIef;rxdkuf
ay? usufoa&[k? axGvm&ifhusL;? uxdefOD;r@vm?
wm0w eef;r0,f? Ouifobif? aysmf&iT pf v
H suf? ewf&iS rf m
C? ol&Ed onf? Ow &"mwf? &yfrsuEf mS vH;k ? odr;f ;kH usO;f Muyf?
pd;k uGyaf ptyfaom? uka0&ac:? ewfrif;ausmf\? acwfwiG f
tmPm? 0ifvm NrJaESmif? tdek wfarmifw?Ykd a&mifpeG rf m;rm;?
wefc;kd tm;aMumif?h bk&m;bk&m;[k? xif&mS ;jzpfvm? Ak'K y g'?
e0racwf? BuHKBudKuf rcsdKU? igwdkYcyif;? ouf0ifeif; ?
cif;usif;awmfNrJ? uxdeyf 'JG ge? vSLMuqJ tcg0,f? ynm
owd? 0d&,
d ? t"darmu? ukov
kd q
f E? wlrQapaMumif;?
atmifqkawmif;vsuf? aumif; pG"r? emMu&rnf/
/
tdek wfrsm; taygif;wd/Yk / (a&Ta&miftqif;0wf qd&k rnf)/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

37

&cdkifGefYzl; NrdKUajrmufOD;
&cdkifNrdKUawmfa[mif;rsm;wdkYwGif ajrmufOD;NrdKUvnf;
tyg0if jzpfonf/ ajrmufOD;NrdKUum; aemufqHk;jzpfaom
&cdkifNrdKUawmf a[mif; jzpfcJhayonf/ xdkNrdKUudk a*gpm
792 ckESpf (c&pf 1430)wGif rif;apmrGef
pwifwnfaxmifcahJ Mumif;udk atmuf yg &mZ0ifvuFm
tzGJUtEGJUrsdK;pHkwdkYjzifh rSwfwrf;wifxm;cJhMu avonf/
]]upye'D? onfnmrGe?f ,Ofxefwbuf? yifv,f
xGurf ?S ESpb
f ufurf;Nr?D jzm;&Dr0DS ,f? &Sq
d jD yKAm? tmumrScD ikd ;f ?
awmifNrdKif;NrdKif;? qdik ;f qdik ;f r@dKif? &cdik f eG zYf ;l ? rGeMf u,fjrL;
od?Yk ajrmufO;D NrdKUeef;? wnfvufxeG ;f onf}}
]]a&wGufoMupf? ckepfudk;q,f? pGef;0,fESpfaomf?
vawmfovif;? vQ0H if;xGe;f nd? &0daexGu?f qef;w&uf0,f?
uefvuf uefpef;? NrKd UESiehf ef;ud?k used ;f cef;ppfppf? wnfwv
kH pS f
}} (arSmufawmif{;jcif;rS)
]]awmufxGef;vES,f? &efrsdK;y,fvsuf? bkef;<u,f GefY
oef? rif;apmrGeo
f nf? trSerf ysu?f NrKd Uavmif;Muufu?kd ueuf
pdu
k af qmuf? pd;k tkyaf jrmufaomf? xGe;f awmufeef;r? Ou oF?
pd;k xwESp?f aeonfjzpfr?S wvSp,
f if;u? odMum;jyom;?
rd;k 0a&mif ;l ? aomfwmjrL;od?Yk ajrmufO;D rnfom? NrdKUatmifcsm

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

38

ud?k wnfvmS jyKvSp?f ou&pfum;? a'G;jzpfe0g? owom


wnf;}} (&cdkif&mZ0if vuFmrS)
]]yGio
hf nfx;D jzL? qufumxlvsuf? aerlEpS Ef pS ?f usdK;
rjzpfaomf? wvSp,
f if;u? odMum;jyom;? rd0k a&mifjrL;? Mu,f
aomuf LS ;od?Yk ajrmufO;D rnfom? NrdKUatmifcsmud?k wnfum
pifppf? aornfjzpfvnf;? ajr;jrpfpOfquf? bkef; GefYwuf
vsu?f rysuyf mG ;pnf? &Snv
f wfrnfu?kd jrifonftrSe?f tqH;k
cHonf? aomif;cGerf @dKif? &cdik o
f ma,mif?h om,mpGav?
&cdik o
f m;av ompGav}} (&cdik o
f mpGavvuFmrS)
]]ckepf&mud;k q,f? pGe;f 0,fEpS af z:? vawmfovif;? vQH
0if;xGe;f nD;? xGe;f Ny;D aexuf? qef;w&uf? ajrmufO;D NrKd Uom?
wnfjcif;&mum;? awmifnKd uku m;? ESpyf g;wl&dS (nd )? bkred uf
oef? ajrMuefoif&h m? ,ifonfrmS vnf;? tumtifo;D ? xm;
wHNk y;D rS? wnfaxGNrKd Ueef;? uefpef;uefvuf? waxmifoufu?kd
rysux
f akd &mf? qufwwfaomfum;? t&maxmifaomif;? usefd ;f
cef;aumif;\}} (&cdkifNrdKUwnf yd kumusrf;ESifh ,Mwmusrf;
rS)/
]]"njynfwiG ?f a&Munfjrjr? csrf;at;vSom;? up
ye'D? rIdif;&D&DvQif? jrpfqDvusfm? a&SUrsufESm0,f? jynfom
r@dKif? csufc dkif[k? &cdkif GefYzl;? NrdKUajrmufOD;wGif? rnfxl;
orkw?f wnfxiG cf w
k v
f suf? wnfvyk o
f nfEpS ?f ou&pfr?l
&mpkESpfck? udk;q,fjyKom;? ESpfpkpGef;wGif? xD;eef;up?
MuiSe;f csvsuf? rif;vSapmrGe?f pd;k tkypf \
H }} (0g;ausmif;q&m
y@dwf\ &cdkif&mZ0ifvuFmrS)/
]]armifwaYkd e&m? omarmvSom;? ESrrdjzL? vdu
k af wmfrl
avmh? ZrLr@dKif? a&T&cdik 0f ,f? &Spq
f ikd &f yfrif;? cGeo
f if;ysif;
ajym? oabFmpif;>yef? qdwrf nHwnf;? tvGex
f eG ;f awmuf?
IarQmfapmufom;? armufarmufoGef;oGef;? a&Teef;jym m'f?
txG#fwef;aqmif? a&Tawmif[efvS? eef;reef;&H? rsufpdrGH ?
ompHaysmfyg;? odMum;olZm? oufusvmod?Yk o&PmyGi?hf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

39

yef;oH;k qifu
h ?kd r,fEiS "hf |d mefyef&ap}} (oHwrJG zd &k m;apm&ifrx
d H
e&Ekrif;c&D; tvDcifu arw mquf jyefpmo0Pfr)S /
odYk tzGUJ tEGUJ rsm;onf ajrmufO;D NrdKUeef;wnfcyhJ w
kH u
Ykd kd
xif&mS ;apaom taxmuftxm;rsm;yif jzpfonf/ NrdKUeef;zGUJ
rsm;jzifh ]b,frmS csD;rTr;f ? a&;Edik pf rG ;f &Si}hf [laom cifraESmif;
vufajr muf&ouJo
h Ykd zGUJ qdu
k ek Ef ikd pf &m b,frmS wwfEikd t
f ehH nf;/
rSe\
f ? rif;apmrGeo
f nf avmif;MuufNrdKUawmfukd pGecYf mG
ajrmufO;D NrdKUopfukd wnfcjhJ cif; jzpfonf/ avmif;MuufNrdKU
awmfrmS tif;0rif;acgif om;awmf rif;&JausmfpmG wdu
k cf u
kd f
jcif;udk cH&ojzifh a*gpm 768ckEpS f ol&wefjynfrif; tmrwf
oQm ( HkygoQmrif;)xHodkY 21ESpf5vwdkif a&Smif&Sm;aecJh&jcif;
aMumifh rGefESifhjrefrmwdkY tjyeftvSefppfcif;yGJ jzpfcJh&jcif;?
xdaYk emuf ol&wefrif; tultnDjzifh wzefrif;apmrGef a*gpm
790 ckEpS w
f iG f avmifMuufNrdKUudk jyefvnf odr;f ydu
k Ef ikd cf NhJ yD;
2ESpf cefY pd;k pHc&hJ pOf twGi;f vnf; eef;awmf rd;k BudK;avmifr;D
usjcif;? ief;usm;arGuu
kd w
f wfjcif;? iSuq
f ;kd iSu,
f w
k ef m;0if
jcif;paom twdwfedrdwf t0r*FvmESifh BuHK&jcif;? xdk
taMumif;wdkYaMumifh rif;apmrGefonf ppfruf'PfaMumifh
ysufp;D avaomaMumifh rESpNf rdKUbG,&f m tjcif;t&m jzpfvm
&onft
h wGuf NrdKUoufuek f NyD[l pGrJ w
S cf o
hJ nftjyif [l;&m
wyfwu
Ykd vnf; NrdKUopfajymif; oifyh gaMumif; avQmufxm;
csufwdkYaMumifhvnf; ajrmufOD;NrdKU &mopfudk &Sm ajymif;a&TU
um a*gpm 792 ckwGif wnfaxmif aecJh&jcif;taMumif;
jzpfc&hJ avonf/
NrKd Uopf&mS pOf ig;oJMh uol orD;a,mif;rESpOf ;D wd\
Yk ajrmuf
OD;0oJ[al om tcsDtcs tac:txl;udk Mum;&onfh edrw
d f
Mwif;udk tpGJjyK ajrmufOD;[laom trnfudk rSnfhac:cJh&
aMumif;jzifh &cdik rf if;orD;{;jcif;paom a&S;usonfh tzGUJ tEGUJ
rsm;uif; &cdik &f mZ0ifa[mif;wdu
Yk if; qdo
k nf/ xdjYk yif
ajrmufO;D NrdKU&mum;qdv
k Qif a0omvDausmufavSum;NrdKUwGif

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

40

NrdKrif;tjrwlwYkd a*gpm 131-138 (c&pfat'D 769-776)ck


ESpw
f ikd f tkycf sKyfcMhJ upOf om;yJjzLrSm (ivyfysL;vnf;[l)NrdKU
pm;tjzpf xdkajrmufOD;NrdKU&m ajrmufOD;&Gm pm;aus;ay;jcif;
cHcJh&onf/ if;yJjzLyifvQif tjrwlrif;vGefvQif rdrdNrdKUpm;
tjzpfaecJ&h &m ajrmufO;D &Gm yxrOD;pGm ajrmufrsm; BuD;yGm;
jcif;odYk a&mufc&hJ onfjzpfojzifh ajrmufO;D NrdKU[l OD;pGma*gpm
138rS 155 xd (c&pf at'D 776 rS 792 xd) 17ESpf NrdKU
awmfwnfvsuf xD;eef;pdk;pHcJhzl;aMumif; &cdkif&mZ0ifvuFm
tcef; xGuq
f ckd suf &Sad vonf/ xdo
k Ykd rif;apmrGef rwdik rf D
yJjzLOD;pGm NrdKUpm;tjzpfaecJh&&m ajrmufOD;&Gm? xdkrS NrdKUeef;
wnfcsp;kd pHc&hJ mjzpfaom ajrmufO;D NrKd U[lonfh &mZ0ifu vnf;
&SNd yD;ojzifh rif;apmrGeo
f nf odYk a&S;trnfemrudk vdu
k f
ajrmuf O D ; Nrd K U[l trnf r S n f h a c:apcJ h & jcif ; [k v nf ;
jzpfEdkifay&monf/ tcsdKUajrmufOD;NrdKU[l vnf; trnfwGif
jcif;rsm;&Sdonfudk awGU&onf/ wGifyHkrSm rif;apmrGefNrdKUudk
wnfaomtcg awmifnKd awmif uku m;awmif ESpv
f ;kH udk
wl;NzdKn dESdrfhonfhumv a&TOa'gif;Oudk arsmufapmifh ae
onfudk awGU&onf[kqdk NrdKUtrnfudk arsmufONrdKU[l
trnfay;cJ&h aMumif; [l\/
xdt
k csuf ou &mZf 1139 (c&pf at'D 1777)ckEpS f
eef;wufcahJ om? pE0drv rif;vufxuf? trwfBuD; a&ToJ
r,m;? oD&rd vmbGUJ cH rdyef;&HavQmufx;kH wGif awGU&onf/
rdyef&u
H vifjzpfol NrdKUopfpm;trwfBuD; ajymqdb
k ;l onf
qdak ompum;tvdu
k kd avQmufxm;cJjh cif; [l\/ xdak vQmuf
xHk; NrdKU&mudk wl;NzdKonfumv arsmufESifhOa'gif;rwdkY pyf
,SufMuvsuf a'gif;rOonfudk arsmufapmifh aeonf
awGUjrif&aomaMumifh NrdKUudk arsmufONrdKUac:aMumif; pm
a[mif;t&[l yg&Sdonf/
"mwfawmfordik ;f &mZ0ifwiG v
f nf; ajrmufONrKd U wGiv
f rd hf
rnftaMumif; Asm'dwrf ed >Yf rufwpfck awGU&ao;onf/ tusO;f

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

41

azmfjy&aomf- jrwfpmG bk&m; "n0wDjynfoYkd <ua&mufpOf


aovm*d&drnfaom ausmufawmfawmif &yfwefYvsuf
tmeEmtm; Asm'dwpf um; rdeMYf um;csuf &Sb
d ;l onf[\
l /
xdAk sm'dwf Agukvawmif Agukvrax&faeaom
aMumifh Agukvawmif[k wGiaf eonfukd aemifumvMum
aomf Agblawmif[k wGiv
f wH / ,if;awmif ig*sDwppf
(wZmwf)jzpfcb
hJ ;l aomaMumifh y&deAd mefveG v
f Qif ig\ta&
awmf"mwfudk apwDwnfvwf om;a&awmfapwD[k wGif
vwH/
tmeEm? "rmaomurif;BuD;onf xdAk gukvawmif
aeaomtcg xdrk if;BuD;udk arsmufrif;u tOqufvmrnf/
oifwrYkd mS tOb,fu &oenf;[k ar;avu? tuRefwiG f
vnf; r,m;r&S?d OD;a'gif;rwGiv
f nf; vifr&Syd gojzifh uReq
f if;
&Jonf tdraf xmifae&ygonf[k avQmufvwH / xdt
k cg
rif;BuD;u olwaYkd e&mXmeudk ar;ojzifh awmifnKd awmifEiS hf
uku m;awmifaeaMumif; avQmufvwfvQiftmeEm? xdak wmifonf aemifumv Mumvwfaomf
ajrmufOD;[k wGifvdrfhrnf/ xdkawmifudk jyKjyif NrdKUawmf
wnfaxmifrnf/ tOD;<uufom;jyif wq,hfwpfquf
ajrmufwGif e*g;tEG,fjzwf udk;qufajrmufvdrfhrnf[l
Asm'dwf vm&Sad Mumif; tus,fqakd vonf/
xdx
k
kd NrdKUtrnfwiG &f jcif;ESiphf yf,OS &f m Mwif;ed
rdwAf sm'dwf odu
k w
f abmifwu
Ykd m; azmfjyygqdck sufyif jzpf
onf/ odaYk omf ajrmufO;D NrdKUum; tu,fyif rif;apmrGef
792-ckEpS f wnfaxmifc&hJ jcif;udk rnfonfh &mZ0if? vuFm?
odu
k pf m? ude;f cef;wdu
Yk jiif;y,fcsuf r&Sad cs/ woabm
wnf; wnDwnf; rSww
f rf;xGuq
f ckd suf &Scd ahJ Mumif;rSm wlrQchJ
Muayonf/
rif;apmrGeu
f m; arSmufawmf{;jcif;vmtwdik ;f ]]avmif;
MuufwiG rf ?l &dyjf zLazG;azG;? wpfq,fah v;0,f? cifah b;qH;k

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

42

pGe?f rif;apmrGev
f Qif}} qdak omaMumifh avmif;Muuf rif;14
quf tqH;k rif;yif jzpfonf/ od&Yk mwGif xd{k ;jcif;qdak om
]]oajy eG zYf ;l ? ajrmufO;D NrdKUr? tpwnfxeG ;f ? rif;apmrGeu
f m;?
ed'gef;usifhxl;? yGifhzl;EG,fjrpf? udk;ESifhwpfwGif? pifppfrrSm;}}
[l qdck suftvmudk axmufMunf&h m 91-qufajrmufE,
G f
pOfusonfqckd sufukd rnfo,
Ykd &l tHeh nf;/ apmrGerf wdik rf t
D p
ajrmufOD;wnfcsaom yJjzLrif;u,l vnf; 91quf rjynfh
acs/ pEol&d,rif; ("n0wDacwf)up ,lvQifom
91qufajrmuf jynfah umif; jynfrh nf[k xifro
d nf/ odYk
wnf;r[kwf 9 ESifh 1 onf rif;apmrGef rwdkifrD avmif;
MuufNrdKUrif;rsm; eef;pHNrdKUouf 91ESpf[l qdkjcif;avavmh/
,if;odq
Yk u
kd tavmrmjzLrSp rif;apmrGex
f aD vmif; Muuf
NrdKUudk &cdik &f mZ0ifopftvdk a*gpm 612 rS 792xd NrdKUouf
180 &Sncf o
hJ nf[k od&onf/ xdt
k qdt
k &vnf; rnDacs/
irnf&mZ0iftvdEk iS hf tcsdKUtqdk &cdik rf [m&mZ0ifBuD;tvdk
601 rS 792xd avmif;MuufNrdKUouf 191ESpf &&Sday&m?
xd{k ;jcif;yg 91onf NrdKUouf 191udyk if vG,v
f ,
G Ef iS hf
tpyftzGUJ oifph mG pyfqckd jhJ cif; oabmavavmh[k xifrw
S f
p&m jzpfaeayonf/ xdjYk yif apmrGef 791ckwiG f ajrmufO;D NrdKU
udk wnfjcif;udyk if 91 [k qdv
k o
kd avm/ ,if;odq
Yk u
kd vnf;
tpazmfjyyg ]]a&wGuo
f Mupf? ckepfu;kd q,f? pGe;f 0,fEpS f
aomf? vawmfovif;}}tp &Sdonfjzifh xdk{;jcif; quf
qdak om ajrmufO;D NrdKUwnf ckEpS o
f u &mZfEiS hf nDrnfr[kwf
acs/ xdkYaMumifh {;jcif;yg 9ESifh1[k pyfqdkjcif;onf rnf
onfhtaMumif;udk &nf pyfqdkcJhjcif;rsm;enf;/
odrYk [kwf avmif;MuufNrdKUouf 191ESpaf jrmuf (irnf
tvd)k udk qdak voavm? rif;rsdK;EG,pf Of 91 qufajrmufukd
qdak voavm? odrYk [kwf ajrmufO;D wnftahH om 791 ESpf
ajrmuf (&cdik &f mZ0ifvuFm)udk qdv
k jkd cif;ayavm? odrYk [kwf
{;jcif;pmrl a&;ul;,lolwdkY yrm'avc cRwf,Gif;avjcif;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

43

rsm;jzpf wrlayavm/ ynm&Sw


d Ykd csif;ESiEhf idI ;f q ap&monf/
]]xdka&mfwzef? ab;apmrGefvQif? a&mufjyefwHkvsuf?
NrdKUavmif;Muufu?kd NrdKUoufuek \
f ? raewnf[
h ?k arQmfMunfh
pmem? NrdKUaumif;&mud?k &Smonfwnfph nfa&S;? aemifvma&;/
{vnf,if,if{;}} qdo
k nft
h wdik ;f rif;apmrGet
f p NrdKUeef;
&m&SmyH?k ajrmufO;D NrKd U[l trnfay;cJ&h yHrk sm;? ightoufwakd p?
NrdKUtouf&Snfapqdk axmifudef;xm;um ajrmufOD;NrdKUudk
bkred ufoef atmifajrrSew
f iG f ou &mZf 792ck? awmfovif;
vqef; wdxaD y:wpf&uf? we*FaEGaeY0,f uefvuf uefpef;
NrKd UESiehf ef;udk wNyKd ifeufwnf; wnfawmfro
l nf/ txufyg
rSwfoifh&mwdkYudk &cdkifrif;orD;{;jcif;ac: arSmufawmf{;jcif;
yd'k af & 28? 30 wdv
Yk mjzifh if;? &rf;jynfph w
H if\ &cdik Nf rKd Uwnf
jcif;vuFm ]*d} csyfESifh ]*D} csyfwdkYvmjzifh if; tus,frSwf
IEdkifygonf/

(ydk'fa& 28){? {um&ifhazsmf? rdr,fawmfudk? tdyfaysmf apaMumif;?


rd e f Y j yef a &S m if ; tH h / Nrd K U a umif ; &mud k ? &S m onf r l u m;?
av;ql[l;&m? odMum;pufyif? aA'if&SifwdkY? a&SUwif
Muyfwnf;? penf;ESifhwdwf? edrdwfemcdk;? tusdK;ajrmfaxG?
pHk&SmabGaomf? urf;ajcESpfuGJ? vlcyJwdkY? ewfnJpHoD;?
orD;a&mufr? ig;oJhMu? csDcsac:xl;? ysHUwysL;vQif?
ajrmufOD;0oJ;? zefwvJ;wnfh? ac:qJ pnfwGif? aysmufcJh
usifaomf? xdw
k iG cf sdeaf xmuf? Ivwfajrmufu? csDa[muf
oHMum;? usm;(bm;)um;vefaY &Smif?aMumif rlajy;xGu?f <uuf
um;vdu
k af xG? a>rudk bm;Edik ?f w&if;qdik v
f suf? &cdik rf eS zf ;l ?
a&TajrmufO;D ud?k ewfrLS ; Tejf y? eef;&m&onf/ / bkre uf
oef xl;wnfhav/xl;wnfharSmufawmf? [kwfwnfhaMomf?
ajrmfww
kH &if;? atmifjcif;&efEikd ?f NrdKcU sufwikd [
f ?k &cdik rf eS zf ;l ?
ajrmufO;D rnfom? bkrc smonf? eef;&mwnf&h mS a&G;?cefw
Y u
G f
awG; / / {vnf;,if,if{;
&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

44

(ydk'fa& 30) {? {vsufrjywf? ab;vwfab;BuD;? zsifnD;vGefav?


taxGaxGw?d oajyGezYf ;l ? ajrmuf OD;NrdKrU ? tpwnfxeG ;f ?
rif ; apmrG e f u m;? ed ' gef ; usif h x l ; ? yG i f h z l ; EG , f j rpf ?
udk;ESifhwpfwGif? pifppfrrSm;? ig;yg;vl;BuD;? pGefYcJhNyD;cGg?
cEmawmfouf? udk,f xifvsufwnfh? csdef;csuf NydKifcdkif;?
jynfESifh EIdif;? xifwdkif;emem? aemifvm&Snfvsm;?
rsdK;av;yg;wdkY? pD;yGm;rnfom? BudKufaumif;yg\? igom
tao? qHk;yap[k? av;axGav; yg;? ewf[l;&m;wdkY?
NrdKu
U m;axmifymG ;? rif;um;oufw?Ykd jrif wdik ;f qdo
k nf? wdu
Yk kd
rESpf? rif;aumif;jzpfjzifh? topfa&Tjynf? NrdKUaumif;wnf
onf/ / &Sprf nf&efol ;l wnfah v;/ l;wnfah rSmufawmf?
[kwfwnfh aMomf/ / avmif;awmfapmjrwf? txGwf&ef
vSpf? "r&mZfum;? MunfcspfESpfvdkY? axmifusdef;NrdKU[k?
olwdkYudkom? oufarwmudk? &Smonfwnfhra0;? aemif
vma&;/ {; vnf;,if,if{;/
NrdKUwnfjcif;vuFm ]*d-*D} csyfrS
pwkpu ? "rw&m;? taMumif;rsm;aMumif?h rif;zsm;apm
rGef? eef;Adrmefudk? xdkufwefodrf;,l? pHawmfrlvQif; vlrsdK;
av;yg;? vGepf nfymG ;vsu?f wdik ;f um;yGiv
hf ef;? &[ef; oCFm?
omoema&mif? ajymifajymifxGef;vif;? rif;wdkY usufoa&?
jynfph akH v\? eef;ajravmif;Muuf? odu
k if u
S "f gwfqef;? ude;f
cef;ukef ? ysufwHkwnfwHk? wvHkvJvJ? jrifhNrJ&SnfMum? rae
&m[k? ynmjrifo?d ewfrsufpo
d ?Ykd nD;nD;rSL;rwf? avQmuf
wifvwfaomcg? NrdKU&m&Sm[k? rsm;pGmavSabmif? aqmif
a,mif cif;usif;? oif;yif;Adkvfajc? a>ca&GpDpOf? tee'D?
avSmn
f D qefwuf? taemufbufo?Ykd qdu
k f vsuf0ifaomf?
a&TawmifydkYwGif? vltoGifwnf;? aAgif;zsif tif;*sD? pdefeD
rjc,f? wifw
h ,f jzLjzL? wa,mufov
l Qif? wlww
l yd;k ?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

45

tm;BudK;rIwfvsuf? vuf,uf om? rSmbufodkY? rSm


od[
Yk ?k ewfwMYkd unfh ?I ac:jyKtoH? em;cHacsay? aysmufu,
G f
avrS? Adv
k af jcpOf avQmuf? oGm;ava&mufaomf? ajrmuf
taemufrmS ? a&TawmifomrS? ruGmvSw?kH *VKef awmif,?H
toHa&SUoGi?f ac:wHu
k si\
f ? xdw
k iG af &SUyg;? acsmif;i,fem;od/Yk
vlrsm;csOf;avukeo
f wnf;/
]]acsmif;i,ftwGi;f ? jynf&h iS rf if;onf? 0ifvQiNf y;D aomf?
tmvkyaf zmf ? ac:wHo
k nfrnf? wGio
f nfaMumif;a&;? ar;pOf
wGio
f m? awZmvQHNzdK;? bkrp ;kd ewf? avsmufywfwifw
h ,f?
rdef;ri,f[ef? NyDpGmzef ? ,ufoJhyvHk;? vHk;vHk;vG,fvsuf?
a&SUuxGuf ? wpfzufpaD e? axGaxGo>H ruf? awmifbufu
ol? ac:onfru
l m;? onf;tlEek ,f? [,fr,fajrmufO;D ? usL;
ausmrf ysu?f ajrmufbufou
l ?kd ac:qdw
k v
kH su?f ajrmufbuf
uol? enf;wlaoG0,f? [,fr,f0oJ? rSwpf aJG c:&m? ynm&Sd
rsm;? um;ajrmufO;D ? pHyk ;l rvG?J 0oJud?k 0rf;0,fov
Ykd su?f
qefavwufaomf? xdek wfausmw
f ?Ykd xifay:odatmif? aMumif
ESifh <uufyif? zefqif;csif ? &efudkawGU[k? <uufa&SUuajy;?
pm;a&;ra&Smif? aMumifaemufuvdu
k ?f pOfpu
kd u
f rf;avsmuf?
ajrmufO;D acsmif;zsm;? xl;jcm;wifw
h ,f? vusfmEG,af wm? us
aomtcg? aMumifajy;&Smonf? <uufomvdkufjyefavo
wnf;/
]]xdrk w
S oG,?f zm;i,fwzef? vdu
k jf yefaomtm;? a>r
um;ajy;jyef?f xd&k yfXmefu?kd eufoefbrk ?d wGi,
f [
dS ?k odom
ojzif?h mPf&ifv
h rd m ? q&mtausm?f ykPm;awmfEiS ?hf jrifajrmf
onfvm;? [l;&m;tndK? xdkxdkxHk;pH? &SmBuHaxGaxG?
wGucf sufavaomf? eefawmf Mumoyaw;? wnfa&;rysuf?
rdev
f *fwiG o
f m? NrdKUwnfygrl? cEmtouf? &Snrf nfxu
G \
f ?
NrdKUoufoHk;ESpf? jzpfonftrSef? uefwGifv*fESifh? wnf
ojzifhvQif? wdkY&Sifoufawmf? &TifaysmfoHk;ESpf? jzpfonfrcsdKU?
NrdKUoufw&m? &SnfMumvdrfhaom? ta[mxGufaMumif;?

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

46

kef;aygif;xkwfaz:? pum;avQmfatmif? a&Tem;awmfoifh?


wifhojzifhvQif? BuD;&ifh mPfawmf? pOf;pm;awmfrl? ta[mf
0w? oHom&wGi?f ykn axmufu?l vl\b0? wcPom?
cEmudk,f? xdkxdkaus;Zl;? xdefjrL;rJhaxG? rMuOfurm?
&SnfMumorQ? ajymy&pfap? a&TESvHk;awmf? t&SnfarQmf ?
ud,
k af wmftouf? ,Gi;f uGuf raoG? jzpfapvd&k m? ow 0gwd?Yk
csrf;omt&Snf? jzpfpdrfh&nf ? a&TjynfawmfrSm? tcgpef;v*f?
rdeaYf wmfxu
G o
f nf? NrdKUouf trSe&f n
S af Mumif;wnf;/
]]tavmif;wum? oljrwfpmG wd?Yk cEmud,
k o
f uf? riJh
uGuw
f nf;? tkyu
f surf sm;pGm? a0ae,smud?k u P
k ma&T mPf?
usifhbl;[efudk? zefzefpdwfoGif;? rif;rif;wum? 0HhcJhpGmom;?
tcgpef;v*f? odvsufESifhom ESpfa*gpmrl? ckepf&mudk;q,f?
pGe;f 0,fEpS cf ?k &wk0oef? uefawmfovif;? vrif;qef;vuf?
w&ufrSefvS? ol&Z'd0g? vQHjzmxdef0if;? we*FaEGaeY? ra&GU
uefv*f? eHeuftcg? &wemvQv
H ef;? a&Teef;usKH ;NrKd U? tpdpYk u
Ykd ?kd
rif;wdkYzG,f&m? us,fpGmcif;usif;? wnfwHkvsif;onf/
/
eef;cif;NrdKU&mwnfownf;/
]]acsmif;BuD;tv,f? ydww
f ,
G rf qD;? xm;NyD;aomcg?
vusfm0oJ? vuf0aJ jrmufO;D ? pHyk ;l wnfvsuf? aESmif,
h u
S &f ef
ol? xGufjyLray:? MuefYausmf dkif;jy? a&muforQ&ef? rmefr
wuf0Hh? aMumuf&GHUapaMumif;? q&maumif;wdkY? tif;aygif;
rsm;pGm tumBuD;BuD;? ydwq
f ;D w&m? tumi,fwpfaxmif?
ukeaf tmifp&D if? xdjk yifewfBuD;? &Sp&f yfq;D vsu?f a&Tx;D vlv?l
ig;qlb&k m;? usm;ukvm;jzif?h csi;f ESichf si;f vk? qef;jyK,w &m?
rsm;pGmxdx
k ?kd tvkad wmfavQmuf? pD&ifajrmufvQif? ausmuf
pmoG,jf yK? ajrmufO;D armfueG ;f ? pdu
k w
f nfxeG ;f onf/
/
a&Teef;tquf&n
S f Mumwnf;}} /

wnfaxmifjcif;rsm;
azmfjyyg{;jcif;vuFmwdjYk zifh ajrmufO;D NrdKUeef;wnfyu
kH m;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

47

xif&Sm;NyD jzpfayonf/ rif;apmrGefonf ajrmufOD;NrdKUudk


pwif wnfaqmufcJhpOfu tkwfwdkYjzifh eef;awmfudk
wnfaqmufcJh onf qdk\/ xdkrifum; oHk;ESpfcefYom
NrdKUawmfxD;eef;udk jyKjyifEdkifchJonf/ xdkoHk;ESpftwGif;
rif;apmrGef\ ajrmufOD;NrdKU awmf wnfaqmufrIvkyfief;rSm
rSe;f oavmuf c&D;a&mufchJ rnf r[kwaf y/ xdaYk Mumif-h
"n0wDta&;awmfyHku NrdKUeef; rNyD;rD ,m,Deef;ESifh
aeawmf r l p Of y if a0'emuyf a &muf rif ; apmrG e f
vGeaf wmfro
l nf[k qdak vonf/ xdrk if;vGev
f Qif nDawmf
e&EltvDcifrif; c&D;qufccH &hJ ojzifh if;vufxuf wGif
yd k jyKjyif c J h j cif ; jyKcJ h & avonf / Nrd K Uawmf a wmif b uf
od*eF 'Dacsmif; wbufjcm;&Sd 0oJbuf&yfxd NrdKUawmfukd
csJUxGifjcif;jyKcJhavonf/ &cdkif&mZ0ifu NrdKUudk axmifusdef;
jynfah tmif 0oJEiS hf NrdKUopfuw
kd nf "mwferEmESin
hf aD tmif
a*gpm 812wGif NrdKUoufquf wnfawmfrlonf [l\/
820 ckESpfwGif 'dkif;usDxd wdk;csJUae&mwGif ysOfpDysOfaxmif
NrdKUopfwnf ysOfaxmifNrdKUopf[l jyKvkyfavonf/
NrKd UawmfEiS ehf ef;awmfukd ydrk ckd ikd cf u
hH s,jf yefpY mG aqmif&u
G cf Jh
aom rif;wdrYk mS qdv
k Qif 893ckEpS f eef;wufaom rif;Am;BuD;
vufxufyif jzpfonf/ xdrk if;vufxuf 894ckwiG f ajrwGi;f
eef;aqmifawmfrsm;ESihf tjyifeef;aqmifawmfrsm;wdu
Yk kd twGi;f
bufrS tkw?f tjyifbufrS ausmufrsm;jzifh xyfrw
H nfaqmuf
cJjh cif; jyKavonf/ t&HNrKd Ursm;udv
k nf; wd;k csUJ um wnfcsay;
cJah vonf/ NrKd UwHwikd ;f rsm;udk wd;k cJsU tcdik t
f rm jyKvkycf ahJ v
onf/ xdrk if;vufxuf NrKd UawmfwnfaxmifjyKpkjcif;ESihf wdik ;f
jynfa&;&m pDrHudef;csvsuf pDrHvkyfaqmifcsufrsm;udkum;
tvGex
f if&mS ;NyD; jzpfonf/ xdrk if;vufxufwiG f NrdKU\t*Fg
jynfph pkH mG wHcg;auGU? wHcg;aumufponfjzifh a&avSmifajrmif;?
wefaqmif;? jytd;k ? yp if? &ifwm;wdu
Yk kd aumif;pGm pDpOfonf/
a&usHK;? TefusHK;? usHK;ajcmuf? usHK;yifv,f ponfwdkYjzifh

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

48

txm;taeoifph mG tumt&H tqD;twm;jyKavonf/ NrKd U


opfESifh0oJudkzuf odkuf"mwferEmudef;tvdk touf
quf wGJzufjyefavonf/ ,if;odkY aqmif&Gufjcif;ESifhpyf
&cdik Nf rdKUwnfvuFmu atmufygtwdik ;f zGUJ qdx
k m;avonf/
]]ab;awmf? bd;k awmf? &Tiaf ysmfpo
H nh?f ajrmufO;D jynf
onf? wnf&if;umv? 0 &SnfMum? ESpfw&m[k? NrdKUouf
jyK&Sifh? ,ckigum;? axmifudef;xm;tHh? BuD;rm;BuHawmf?
t&SnfarQmf ? a&S;aomtcg? xHk;pOfvm[k? erEmusrf;?
xH;k wrf;,SOv
f suf? "mwfbufrw
d pf pf? Opfuopfe?H pHajrwd
xD? em&D&ufaeY? wGucf suf vQif? odraf rGUwHv
k Qif;? tif;tdik f
kyfrsdK;? aumif;usdK;a&S; I? aMu;jzLaiGom;? a&;xm;jr KyfESH?
pDrH,Mwm? NyD;wdkif; pGm ? rdpmarS;ul? &efolt dkif;? awGa0
rIid ;f atmif? BuHaqmif aomtm;? odMum;ae&m? t,kZm yl&?
jynfrwrGw?f NrKd Uok'of od?Yk ,kwjf rwfav;yg;? vlrsm;wum?
csrf;Nidrf;omonf/ / ESpfjzmMunf;a& tkwfusufwnf;}}
xdjYk yif wmwrH? qnfajrmif;? a&EIwaf jrmif;? usHK;BuD;
wdjYk zifh &efot
l umtuG,f tqD;twm;wdyYk g jyKvkyx
f m;av
ojzifh ydkrdk vHkNcHKrI jzpfapcJhavonf/ xdkYaMumifyif &mZ0if
vuFmu ]]odNYk rdKUBuD;? wnfNyD;xyfr?H Edik if aH wmfwiG ?f vkyf
cif;v,f,m? rsm;pGmuGi;f usi;f ? jzpfavvQi;f rl? NrKd Uvnf;rokO;f ?
uke;f vnf;usi;f jzpf? acsmif;jrpfqnfuef? twefwefu?kd t&H
oifhatmif? BuHaqmifpD&if}} [l pyfqdkjcif; jyKavonf/
rif;Am;BuD;vufxuf wmaygif;ckepf&mpD owfrSwf
NrdKU&H 11NrdKUwnfc&hJ m NrdKUawmfywfvnf 0ef;&HwiG f jzpfonf/
xdNk rdKU&Hwu
Ykd kd ta&SUzufup vufsm&pfvn
S yhf wfvsuf wnf
csNyD; wifw
h ,fatmif pDraH vonf/ xdjYk yif NrdKUpm;rsm;udyk if
pepfwus xm;ay;cJah vonf/ xdNk rKd U&Hwu
Ykd m; tpOftwdik ;f 1/ &efatmifNrdKU/ 7/ ydef;eJawmifNrdKU/
2/ oHvsifNrdKU/
8/ ewfawmifNrdKU/
3/ jrawmifNrdKU/
9/ oQrf;awmifNrdKU/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

49

4/ ukvm;NrdKU/
10/ tifMuif;awmifNrdKU/
5/ om,mNrdKU/
11/ usm;ckwfawmifNrdKU/
6/ wvufawmifNrdKU/
wdYk jzpfMuavonf/
rif;apmvS (a*gpm 918-926)vufxufwiG v
f nf;
ajrmufjyif aiGawmifNrdKU? awmifjzLNrdKU? NrdKUvSNrdKU[l NrdKU&H
topfoHk;NrdKUudk xyf wnfcsay;cJhavonf/ 926ckESpf eef;
wufaom pMum0aw;rif;vufxufwGif qdkvQifvnf;
ta&SUawmift&yf&Sd aygufqdefawmifudk jzwfydkif;wl;wGif;
,cifNrdKU&Hrsm;uJhodkY aumif;pGmpD&ifapvsuf NrdKUpm;wdkYudkyg
wnfxm;ay;cJah vonf/ rif;zavmif;? rif;&mZmBuD;? rif;c
armif;? rif;[&Dpaom tqufqufxif&mS ;onfh rif;rsm;
vufxufum; xyfrjH yKjyifjcif; ponfrsm;jzifh NrdKUawmfrmS
ydk us,fjyefYcJh&avonf/ rif;zavmif;vufxufwGif a&T
eef;awmfukd 939ckEpS f opfaumif;rsm;jzifh aumif;pGmaqmuf
vkycf ahJ o;onf/ ,if;odYk NrKd Uawmftus,t
f 0ef; vlaetrsm;
tjym;wdjYk zifh urmt
h qift
h wef;rS;D jzpfcahJ Mumif;udk rSww
f rf;
ordik ;f wdu
Yk oufaocHaeMuayonf/ ajrmufO;D NrdKUawmf\
vlOD;a&udk rqdkxm;ESifh tdrfajcOD;a&rSmyif 5odef;ausmf
cJah Mumif; od&onf/ xdaYk Mumifyh ifvQif ]]yef;rLBudKifBudKifr;DT ?
tdrfNcDpm&if;yD}} [l &cdkifwdkY pyfqdkcJhMuonf/ ajrmufOD;NrdKU
odYk vma&mufvnfywforl sm;yif a&TNrdKUawmfwikd f ra&muf
ao;rDyif oabFmqdyfurf; azgif;'GwfNrdKUwavQmufudk
a&mufrd HkrQyif a&TNrdKUawmfa&mufNyD[k xifrSwfrdMujcif;
jzpfc&hJ onf qd\
k / xdaYk Mumifh ]]ajrmufO;D ra&muf? aAgif;'Gwf
avmufu? jyefvwfNyD;}} [l if;? ]]NrdKUawmfrayguf? aAgif;
'GwftqD? jyefvwfNyD;}} [l if; qdk dk;&SdcJhbl;onf/
ajrmufOD;NrdKUawmfum; a*gpm 792rS 1146xd rif;
quf (48)quf? NrdKUouf (354)ESpw
f ikd cf o
hJ nf/ ,ck (1331
ckESpf)xdom bk&ifpepf pdk;pH&Sdaeao;rnfqdku ESpfaygif;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

50

539ESpfcefY wdkifvmay&mNyD/ rQeef;ouf? NrdKUouf &Snf


MumEdkifaom NrdKUawmfrsm; tvGef&Sm;ayonf/ ajrmufOD;
acwfwiG f t'lrif;ndK? O*gysHpaom xif&mS ;onfh &cdik pf mqdk
BuD;rsm;? r[mynmausm?f 0drv? ynm0Ho? ivuf ;kH ponfh
trwfBuD;tausmt
f armfrsm; ay:aygufcahJ vonf/ omoem
awmftwGuf q&mawmfoC
H mawmfrsm; bmomomoema&;
qdik &f m bk&m;ausmif;uefapwDyx
k ;kd paom ,Ofaus;rI? vlrI
a&;&m,Ofaus;rI?ordkif;0ifrSwfwrf;wifrIrsm;um; rsm;pGm
jzpfxeG ;f cJ&h avonf/ xdx
k
kd wdu
Yk kd c&maphtpHak &;&vQif
ajrmufOD;NrdKU ordkif;usrf;BuD;wapmifyif vdktyfayvdrfhrnf/
urmESit
hf 0Sr;f qufo,
G jf cif;rsm;utp Edik if w
H um quf
oG,af &; rSww
f rf;rsm;vnf; &Sad o;ayonf/ ajrmufO;D um;
&cdkifrif;NrdKUawmf? &cdkifaejynfawmf wpfckom jzpfcJhonf
r[kwaf cs/ &cdik o
f rdik ;f 0if? &cdik ,
f Ofaus;rI zGUH NzdK;xGe;f um;&m
Xmevnf; jzpfonf/ xdkYaMumifh &mZ0iftwGufomru
ordik ;f &yfrsm;ESihf tEkynm,Ofaus;rI twGuv
f nf; *kP,
f l
p&maumif;avonf/ taxmuftxm;vnf; oufao
oufum cdkifrmpGm jyaeao;onf/ xdkjyif okawoe
AdrmefNrdKUawmftjzpf wnf&adS eonf[k qdu
k vnf; rrSm;acs/
ajrmufO;D NrdKUawmfum; yuwdtwdik ;f r&Sad wmhNyD/ &cdik f
aemufyikd ;f rif;rsm; jynfwiG ;f a&;cif; tmPmvkyrJG sm;? xD;eef;
usq;kH odr;f ydu
k cf &H onfh ta&;wdaYk Mumifh eef;awmfrmS rD;ab;
wGif cvsuf jyifwvif;wrQom use&f pfawmhonf/ odaYk omf
vnf; NrKd U ;kd ? eef; ;kd ? NrKd Uawmf&m? wHwikd ;f 0if;wdu
Yk m; ajrmufO;D
NrdKUudk ajymjyaebdtvm; usef&Sdaeao;onf/
ajrmufO;D NrdKUawmfa[mif;rSm ,ckppfawGc ikd f NrdKUa[mif;
NrdKUwGif wnf&adS eonf/ ukvm;wefjrpfvuf0b
J ufjrpfvuf
wufwiG f wnf&&dS mum; oabFma&vrf;c&D;jzifh oGm;a&muf
Edik o
f nf/ NrKd Uawmfa[mif;ta&muf ppfawGNrKd UrS rD;oabFmjzifh

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

51

rdik af ygif; 40 &So


d nf/ 5em&Dcefo
Y mom ckwaf rmif;oGm;&av
onf/
az:jycJhNyD;aom &cdkifNrdKUawmf? eef;awmf wnfcscJh&m?
ordkif;0if &mZ0ifokawoejyK&m tcsuftcsmjzpfaom
NrdKUa[mif;odkY taemufEdkifiHrS okawoDrsm;? &mZ0if
ygarmursm;yif wzGzJ aJG vhvm&ef a&muf&cdS b
hJ ;l avNyD/ ,cif
bk&ifvufxufrSp ,ckacwfxd a&mufNyD;? a&mufqJyif
wnf;/ xD;eef;NrdKU&m ysufpD;oGm;cJhvifhupm;? ajrmufOD;NrdKU
awmfordik ;f um; b,frmS aysmufEikd rf nfenf;/
&mZ0ifq&m 'D?*sD?tD;?a[mu NrdKUawmfyrmP wnf
aqmufru
I kd odYk a&;om;xm;avonf/

]ppfawG 'dpBwdwf&Sdaom? NrdKUa[mif;NrdKUonf? ta&SU


wdik ;f (Aif;epf)NrdKjU zpfNyD;? ,ckacwf&dS befaumufNrdKU uJo
h Ykd
wl;ajrmif;rsm;? uefrsm;&S&d m yifv,fEiS hf 'Dwuf'u
D s&Sad om
jrpfrsm;jzifh qufpyfxm;av\/ xdkNrdKU\ tjyifbuf
NrdKUdk;tm;vHk; t&Snfonf 12rdkifavmuf&Sd\/ BuD;aom
tkwfwHwdkif;BuD;rsm; ESifh cHwyfrsm;udk rif;Am;bk&if (c&pf
1532-1553) aqmufvkyfxm;cJhavonf/}
,ckxd wnfaeyHkrSm eef;awmfudk ausmufwHwdkif;
oH;k xyfum&Hvsuf&o
dS nf/ tjrifq
h ;kH wHwikd ;f u tedrq
hf ;kH rSp
wqifw
h qifh wHwikd ;f wdo
Yk nf uvmyfuo
hJ jYkd rifw
h ufomG ;av
onf/ txufq;kH jzpfaom wwd,wHwikd ;f tv,fA[djk yif
eef;awmfukd wnfxm;aqmufvyk cf ahJ vonf/
eef;awmf? NrdKUawmfwHwdkif;? NrdKU dk;rsm;onf tcdkif
ausmuftw
k w
f jYkd zifh wnfxm;cJo
h nf/ odaYk omf ordik ;f 0if
0w Kyp nf; wefb;kd udk rav;pm; em;rvnfMuolrsm;? pD;yGm;
a&; uefx u
kd w
f mpaom ukeo
f nfrsm;vufcsuf? odu
k w
f ;l
zsufq&mrsm; vufcsufwaYkd Mumifh tkwaf usmufwrYkd mS aMu;
uGJ0rf;enf; p&maumif;avmufatmif NydKusysufpD;jcif;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

52

jzpfc&hJ onf/ usD&m? wHwikd ;f &mNrdKU ;kd wdo


Yk nf obm0 twdik ;f
r[kwfawmhbJ? ab;tE&m,frsm;jzifh tBudrfBudrfcH ay;cJh&
av Iraumif;? jrifraumif; jzpfae&onf/ bk&m;?
apwD? ykx;kd ? a&wGi;f ? a&uefrsm;yif rormolwYkd vufcsuf
ESihf 'kup &d,m qdu
k cf &hJ onf/ ,cif tpd;k &rsm;vufxuf
wGif a*Zuf0ifNrKd Uawmf[yk if owfrw
S jf cif; rjyKcJ/h xdaYk Mumifh
1961ckESpfwGif NrdKU&meef;awmfukef; Hk;aqmufvkyfcGifh
ay;cJo
h nfxd jyKavojzif?h wl;,ufzsufq;D jcif; oabm
a&mufc&hJ onf/ xdt
k jzpfukd rcHEikd cf MhJ uojzifh NrdKUol? NrdKUom;
tzGJUtpnf;rsm;pGmu uefYuGufcsuf jyKcJh&ojzifh Hk;aqmuf
a&TUoGm;cJ&h onf/ oufqikd &f m a&S;a[mif; okaw oeXmerS
vnf; ta&;,ljcif; jyKvm&avonf/10-5-61aeYu
qdik &f m,Ofaus;rI0efBuD;ESihf awGUqHk a*Zuf0ifNrKd Uawmf tjzpf
owf r S w f a y;rI j yK&ef awmif ; qd k c J h & onf / xd k Y a Mumif h
xdEk pS rf Mumcifyif twif;t"r a*Zuf0ifNrdKUawmf owfrw
S f
jcif;udk &&Sv
d mcJ&h avonf/ awmfveS af &;tpd;k & vufxuf
wGiu
f m; eef;NrdKU ;kd BuD;rsm;udk jyKjyifay;vsuf &Sad vNyD/ bk&m;?
wefaqmif;? apwD? ykx;kd ponfrsm;udv
k nf; wpfEpS x
f uf
wpfEpS f wd;k wufpmG rGr;f rHaeayNy/D a&S;a[mif;0w Kyp nf;rsm;
tufOya'udkvnf; jy|mef; xdkOya't& vdktyfovdk
umuG,rf rI sm;udv
k nf; jyKaeayNyD/ eef;awmf&m tus,f
t0ef; twdkif;twmudk &cdkif&mZ0ifu oD;jcm;raz:jycJhay/
xdaYk Mumifh &mZ0ift& eef;awmf0if; wHwikd ;f oH;k xyfonf rnfrQ
us,f0ef;avonf[k rodEdkifav/ odkYaomf &mZ0ifu
jyifwHwdkif;wdkY\ y&dr@vt0ef;onf O b40 &Sd\[k
um; qdx
k m;cJo
h nf/ aytm;jzifh wGucf suf&aomf ayaygif;
8400cefY jzpfayrnf/ 0if;wHwikd ;f oH;k xyfv;kH om; xdek nf;
twl us,f0ef;rnfqykd gu ayaygif; (8400x3=25200)
ESpaf omif;ig;axmifausmf us,f0ef;bG,&f m &Sad yonf/
odaYk omf ,aeYwikd ;f wmcsuu
f kd odo
Yk &d onf/ausmuf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

53

pm0efa[mif;OD;vlaz0if; wdkif;wmcsuft& az:jy&aomf


txufq;kH (wwd,xyf)wHwikd ;f onf ywf0ef;usif ajrjyif
xufay50 jrifv
h suf wnfonf/ tvsm;tm;jzifh taemufrS
ta&SUodYk ay 1750 eD;yg; &Snv
f sm;\/ teHtm;jzifh ajrmufrS
awmifoYkd ay1600ausmf us,f0ef;onf[k qdo
k nf/
urmch &D;onfrsm;onf ajrmufO;D NrKd Uawmf\ BuDus,cf hH
nm;? <u,f0csrf;omjcif;udk cefrY eS ;f csuf &Scd MhJ uonf/ if;wdYk
\ avhvmbl;aom ud,
k af wGUrSww
f rf;uvnf;txift&Sm;
a&;om;xm;cJMh uonf/
&cdik b
f &k if oD&o
d "k r&mZm rif;[&Dvufxuf tdEd jynf
*dktme,frSwpfqifh c&pfESpf 1630 (a*gpm 991)avmufu
a&muf&SdcJhbl;aom qDAmpwDa,,dkzm;om;rif;e&pfrS rSwf
wrf;wGif ]]ajrmufO;D NrdKUawmfukd xdt
k csdeu
f NrdKU\yrmPESihf
<u,f0csrf;omjcif;rsm;rSm urmt
h aemufzuf&dS tpfpwm'rf
NrdKUawmf? vef'efNrdKUawmfrsm;ESifh wlnDaMumif; cefYrSef;cJhav
onf/
pudv
k ifqakd om yk*Kd vfuvnf; ajrmufO;D NrKd Uawmf onf?
tm&Swdkuf rSmbuf w0dkufrSm t<u,f0qHk;aom
NrdKUjzpfaMumif;? NrdKUawmf<u,f0csrf;omjcif;\ tajccH
taMumif;t&mrsm;rSmvnf;? [Hom0wD(yJcl;)ESifh ,dk;',m;
(t,k',
)NrdKUawmfrsm;xuf omvGeaf Mumif; rSww
f rf;wifchJ
onf/
ajrmufO;D NrdKUawmfonf a&vrf;c&D; aumif;rGev
f aS om
aMumif?h oabFmqdyu
f rf; NrdKUawmfvnf; jzpfco
hJ nf/ xdk
tcsdet
f cgu abmif;'Gwo
f abFmqdyu
f rf;? 'wfcsf? ay:wl
*Drsm;? ta&SUtdEd ,uRef;pk ponfrsm;rS oabFmrsm;onf
ajrmufOD;NrdKUawmfESifh ukefpnfazmufum; a&mif;0,frIjzifh
xif&mS ;BuD;us,fcahJ om Xmevnf; jzpfcahJ vonf/

]]"n0wD? a0omvDNrdKU? tpdkYpdkYaemuf? ajrmufOD;wdkif


atmif? pd;k aqmifraem? apmrGet
f p? orwtqH;k ? odr;f usHK;
&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

54
pHpm;?&Snv
f sm;rif;quf?EG,rf ysufwnf;}}

[lonft
h wdik ;f ajrmufO;D NrdKUonf orwrif;wGif rif;quf
jywfcahJ vonf/
xD;usdK;pnfayguf wdkif;jynfyg olUatmufcHjzpfcJh&
onf/ odaYk omf ajrmufO;D NrdKUawmfonf ordik ;f udk ajymjy
aeygao;onf/ ajrmufOD;NrdKUawmfonf &cdkifvlrsdK;rsm; xD;
eef;cscJh&m? tEkynm? ,Ofaus;rIxGef;um;cJh&m jzpfaMumif;
Tefjyvsufyif &Sdaeao;ygonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

55

&cdkifaq;0g;rsm;
uREkyf w
f iYkd ,fpOfu jrifawGUvdu
k &f ao;onf/ ,ckxd
vnf; rSwrf ad eygao;onf/ uREyfk w
f \
Ykd rdbaqGrsKd ;rsm; tdrf
wGif tdrw
f iG ;f vufo;kH aq;rsm; xm;&SMd uonf/ xdak q;rsm;rSm
;kd &mtpOftquf toH;k jyKvmMuaom aq;yifrsm; jzpfonf/
tjrpf? tO? toD;? t&Gurf sm;udk axmif;xk trHUI jyKvsuf
a&mpyfaz:jyKxm;onfh aq;rsm;yifwnf;/
xdt
k rd w
f iG ;f vufo;kH aq;rsm;rSmqdv
k Qif tpmzsufaq;?
tpm;rSm;aq;? "gwfav;yg;aq;? aq;rnf;aoQ? ajcmufyg;
aq;? c&rf;pdwaf uaq;? pwkynmoaq? [de;f &mZmaq;?
a&Tva&mifaq;? pwkynmoaq? [de;f &mZmaq;? a&Tv
a&mifaq;? aq;0gaoQ? oufwef;aq;? 0J,m;emaq;?
acsmif;qd;k aq;? ief;aq;ponf vlBuD;vli,f tzsm;tem
a&m*ga0'emrsm;ESifhavQmf&m pm;oHk;&aom aq;rsm;toifh
twifh pHpk mG yg0ifMuonf/ xdak q;rsm;udk toH;k jyK&if; odr;f
qnf;xm;um; tdrw
f iG ;f aq;cef;wpfck jzpfapcJah vonf/
tdrw
f iG ;f use;f rmrItwGuf if;?a&m*gBuKd wifumuG,rf I taxmuf
tyHt
h wGuf if; toH;k jyKcJMh uonf/
aq;rsm;rSm aq;ay;rSm; a&m*gwd;k yGm;Edik jf cif;? aq;
rSm;jcif;jzifh Oyg'fjzpfap&efvnf; pdk;&drfp&m r&Sdacs/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

56

tdrfolrwdkif;yif tpOfoHk;vmMuNyD;&mum; temESifhaq;


wnfhatmif ay;Edkif&ef tm;vHk;od&Sdxm;MuNyD;om;vnf;
jzpfonf/ xdkaq;0g;wdkYjzifh umuG,f? MuyfrqD;wm;uko
raysmufrNidr;f rSom odrYk [kwf tvGet
f uRHjyif;xefvaS om
a0'emrsm;udo
k m wwfoed m;vnf ukowwfaom orm;
rsm;udk wifac:uko Munfh IapcJh&avonf/ rQxd &cdkif
dk;&m tdrfwGif;oHk;aq;rsm;onf uRef;urf;aus;vuf awm
&GmtESUH wdYk a&S;OD;olemjyK tdrw
f iG ;f oufapmifh tdro
f Ul orm;
awmfrsm;wppf tm;udk;tm;xm;jyKcJh&onf/
tvm;wl wckcsif;? wjrpfcsif;aumif; aq;NrD;wdkrsm;
uvnf; ycsKyfzm wpfv;kH ? ESpv
f ;kH jynfch efrY Q &Sw
d wfMuonf/
tdraf cgifr;kd uGyMf um;? x&HMum;? rD;zdx
k uf? Muyfpifxuf
rsm;wGiv
f nf; [d[
k 'kd 'D jD ynfEh x
YHS m;&Sw
d wf Muonf/ csHKU ajym
&vQif tdrw
f pfaqmifv;kH onf aq;Al;? aq;usnfawmuf?
aq;jrpfrsm;jzifh jynfhESufaeonf/ awmifoefBuD;? tay:
oum (Oygoum)? a&Twav;*H*k g;? tpm;rSm;aq;jrpf? eHo
Y m
rsdK;ig;yg;pHk? om;&Jwd&dpmefrsm;\ t dk;tcGHrsm;uyg pHkpGm?
Al;z Hkn myg r<uif;pk Hk;xm;&SdMuonf/ xdkaq;jrpfopf jrpf
0g;jrpfrsm;udk wl;az:a&mif;csMuolrsm;vnf; r&Sm;cJhacs/
t*FvdyfydkifNyD;aemuf rD;oabFm? rD;&xm;wdkY ay:ayguf
vmaomtcg toH;k jyK&aom ausmufr;D aoG;vnf; &cdik w
f Ykd
tbdYk aq;0g;wpfck tjzpf ycsKyfzmwGif toifyh g0ifvsuf&dS
aeaMumif; awGUjrifvu
kd &f onf/ xdak q;rSm temwGif toH;k
cs&jcif;jzifh aq;wpfyg;tjzpf tusdK;jyKae&mum; tdrfoHk;
aq;tygt0if jzpf&onf/
aq;Budwf&ef ausmufysOfrSmvnf; r&Sdrjzpfaom
yp nf;jzpf&mum; toifyh if&MdS u&onf/ xdjYk yif tdrNf cH 0if;
ywfvnfeD; em;wdkYwGif eEGif;? csif;? rdovif(ykvJ)? bkr
&mZm?uefYcsKyfeuf? uefYcsKyfeDponf aq;yifaq;jrpfrsm;u
vnf; pdu
k cf sxm;avh &SMd uonf/ t,kwq
f ;kH rD;zdek m;wGif

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

57

toifhyif aq;ykef;&nftdk;BuD;wpfvHk; wnf&Sdae&onf/


acsmif;qd;k ? yef;[J? &ifMuwfvQif qm;cyf aomufvu
kd u
f
oufom&m &apEdik o
f nfh aq;&nfyif jzpfonf/ uif;yGe;f csOf
&GufMurf;? refusnf;&GufMurf;? oum? prkefrsdK;ig;yg;?
aq;ykvJwdkYxnfh BudKcsufum t&nfvkyfxm;aom tpm
aMu? &ifaMuaq;&nfrsm;yif rpm;csif raomufcsif tm;tif
csdeo
YJ rl sm;twGuf toifah omufo;kH p&mtjzpf wnf&&dS
onf/ odkYr[kwf pyg;ykwf? pyg; dkif;wdkY taEG;ay;vsuf
xm;&S d & onf / tk e f ; oD ; yk w f r sm;ud k y if aevS r f ; vsuf
ykvif;wGifxnfhum temqdk;temysufwdkY okwfvdrf;&ef
jyKjyifxm;wwfMuonf/
xdak q;O? xdak q;jrpf ? xdak q;&Gu?f xdak q;&nf
wdkYvnf; yGwfvdrf;? pm;oHk;jcif;jzifh tdrfoHk;aq;tjzpf tm;
xm;cJhMu&avonf/ ,ckuJhodkY EdkifiHjcm;jzpf acwfrDSaq;0g;
rsm;? xdk;aq;? yGwfaq;? vdrf;aq;rsm;ESifh EIdif;,SOf
txiftjrif ao;p&mvnf; roifah cs/ tb,faMumifq
h kd
aomf Edik if jH cm;om;wdo
Yk nfvnf; ody yH nmrwd;k wufcphJ Of
uqdv
k Qif uREkyf w
f EYkd iS rhf jcm; toH;k jyKcJ&h onfukd ordik ;f u
oufaocHvsufyif &Sdao;onf/ ,ckwdk;wufaeaom
t*Fvyd ?f tar&duef? jyifopfpaomEdik if w
H Ykd yif a&S; ,cif
tcgu tzktjrpftO t&Guw
f u
Ykd kd trIeaYf xmif;xk jyKvkyf
cJ&h avonf/
a&mr? acgracwf a&S;a[mif;&mZ0if yk &f iS Zf mwfum;
rsm;wGif eef;wGi;f orm;awmfrsm; aq;0g;wdu
k af uR;uko&yHk
tjcif;t&mrsm;udk jrifawGUEdkif&m uREkfyfwdkY\ a&S;u dk;&mESifh
rsm;pGm uGmjcm;vSonf r[kwyf g/ aq;0g;xnfph &mqdk vnf;
zefA;l ? zefcu
G ?f zefyv
k if;yif ryg&S/d opfom;udk xGi;f xm;um
tzH;k tydwjf zifh xnfx
h m;onfh aq;Al;aq;ykvif;rsm;om jzpf
onf/ if;wdkYudk brf;BuD;xJ tpDvdkufxnfh vnfyif;BudK;
odkif;qGJum vSnfhvnf ukoaeyHkwdkYudkom jyo awGUjrif

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

58

Munfh I&onf/
&cdkifajrmufOD;rif;rsm; eef;wGif;oHk; aq;Al;aq;ykvif;
rsm;vnf; xdt
Yk wlom jzpf\/ opfom;udk yg;vTmatmif
tacgif;xGif; opfom;udkyif tzHk;tydwfvkyfxm;aom
opfom;Al; ykvif;zifcRef;rsm;udk ,ckxd&SmazGawGU&Sd&ao;
onf/ xdak q;0g;rsm;udk Budwrf eI aYf p&eftwGuf ausmufysOf
rsm;udk tv,fcsKd if0h rS ;f a'o ausmufysO;f uRe;f uJo
h Ykd rdaYk rmuf
aom ausmufysOf? tem;ywfvnfwiG f pD;qif;Edik &f ef ajrmif;
rsm;ygNyD EIwo
f ;D cReu
f awmhoPmef oGecf s&aom ausmuf
ysOf trsdK;tpm;rsm;jzifh awGUjrif&onf/ ausmufysOfwGif
atmufajcwyfjcif;? tvStytjzpf ausmufqpfyef;yk vuf&m
xkxm;jcif; ponfrsm; tEkynmrGr;f rHxm;ay;onf rsm;udyk g
awGU&ao;&m ausmufysOu
f yif ,Ofaus;rIo yk f aqmifovdk
jzpfaeonf/
xdkodkY taemufwdkif; a&S; dk;aq;0g; toHk;cscJhonfh
tvm;yif uREkyf w
f Ykd &cdik f ;kd &maq;0g; toH;k cscJjh cif;rsm;onf
vGepf mG uGmjcm;vSonf r[kwaf cs/ odaYk omf taemufwikd ;f aq;
ynmonf? acwfrw
D ;kd wufvmoavmuf uREfyk w
f \
Ykd &cdik f
aq;ynmonf acwfrb
D aYkd eaeomom ,ckqv
kd Qif ,Ofaus;
rI jyo&ef[l ;kd &mrQyif usefao;\avm[k xifrw
S pf &mxd
qkw,
f w
k v
f mcJ&h onf/ taemufwikd ;f aq;0g;rsm;udk tm;ud;k
NyD; rdrdwdkY dk;&maq;0g;rsm;udk vHk;vHk;vufvTwfvdkufMu&rnf
qdku r[mtrSm;BuD;yif jzpfonf/ olrsm;ESmacgif;ESifh
touf SLae&ouJhodkY EdkifvSonf/ taemufwdkif; aq;0g;
tcuftcJEiS hf BuHKae&aomtcg ajcrudik rf d vufrudik rf d
jzpfum bmrSrvkyfwwfbJ aemifw&aeMu&acsrnfom
jzpfonf/
uREkyf w
f o
Ykd nf uREkyf w
f \
Ykd aq;ynmESihf aq0g;rsm;udk
az:xkw&f ef oifMh uayNyD/ vlwo
Ykd nf rwd;k wufaom acwf
wGif usef;rma&; enf;yg;cJ&h onf/ toufaoqH;k &jcif;jzifh

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

59

BuHKcJMh u&onf/ aq;0g;[l vnf; rnfrnf&&toH;k jyK&jcif;?


toH;k cs&jcif;udk odwwfMuonf r[kwaf cs/ odaYk omf vlom;
onf ab;tE&m,fukd aMumufvefw
Y wforl sm;omwnf;/
xdak Mumifh tm;ud;k tm;xm;rIukd &SmMu&onf/ ud;k uG,rf I
bmomw&m;[l vnf; tppftrSefr&SdpOf ewfe*g;? awm
awmifa&ajrponfrsm;udk toQifociftjzpf ud;k uG,v
f suf
tm;xm;cJhMuonf/ ewfwif ewfylaZmfjcif;rsm;? ,ZfylaZmf
jcif;? yojcif;rsm;jzifh tppt&m&mudk ajzqnf;azsmufzsuf
dk;om jyKcJh&onf/
tzsm;tem jzpfvmvQiv
f nf; umuG,rf I rwwfEikd af cs
u xdktm;xm;&m ewfrsm;udkyif yo ulrapcJh&onf/
odaYk omf tm;xm;cH toQifewfrsm;vnf; trSerf mS wwfEikd f
&SmMuonf r[kwaf cs/ odaYk omfvnf; ewfremvdv
k ?Ykd ewfr
apmifrvdkY? ewfudkrav;rcHh jyKrdvdkY[kqdkum xdktoQif
ewfrsm;udyk if *kPw
f ifvu
kd &f jyefavonf/ ,aeYxv
d nf;
awmacsmifawmifMum;us&m t&yfwYkd ewfaq;ewf0g;rsm;
jzifh ukowke;f ? tmud;k wke;f &Sad eMuao;onf/
vlom;onf pHpk rf;&SmazGwwfjcif;? qifjcifww
kH &m;jzifh
pOf;pm;wwfjcif;paom todynmrsm; &SMd uolcsn;f om wnf;/
xdkYaMumifhyif ylvmvQif at;jraprS[l if;? at;vm vQif
yl a EG ; ay;rS [l if ; ? k y f 0 w Krsm;ud k jyKjyif r I q d k i f & m
obm0ab;'Pfudk wm;qD;cJhjcif;rsm;qdkif&mudk wpwp
BuHqvmcJh Mu&onf/ xdo
k Ykd tyltat;onf "gwfoabm
udk jyKjyifr?I qD;wm;ckcrH q
I ikd &f m wdu
Yk m; aq;ynmoabmyif
jzpfonf/ xdaYk Mumifh at;aom aq;jrpf0g;jrpf? ylaomaq;
jrpf0g;jrpfrsm;udk jrnf;prf; toHk;jyKvmjcif;jzifh wpwp
aq;0g;qdik &f m todynmrsm;udk &&Sv
d mMu&avonf/
&cdik w
f w
Ykd iG f aq;0g;rsm; jzpfay:vmyHu
k kd wDxiG af jymqdck hJ
Muaom ;kd &myHjk yifrsm;udk awGU&onf/ wd&pmefief;ru ao
qH;k aeaom om;i,fief;uav;rsm;udk rdru
d u
kd ,
f v
l maom

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

60

aq;jrpfjzifh wdx
Yk v
d u
kd jf cif;jzifh touf&iS o
f mG &yH/k xdo
k &Ykd iS v
f m
aom aq;jrpfudk ief;aq;jrpf[k ac:yHk? xdkudktpGJjyK ,ck
xd ief;aq;[k ac:wGiyf rkH sm; jzpfonf/ yHjk yifrsm;rSm vlom;
u wnfxiG af jymqdjk cif;om jzpf&um; xdik ef;aq;jrpfqo
kd nf
rSmvnf; vlom;uyif avhvmpl;prf;jcif;jzifh pwiftoH;k jyKcJh
&aom aq;jrpfom jzpf&ayonf/
xdo
k aYkd q;0g;rsm;udk pwiftoH;k jyKwwfvmojzifh use;f
rmrIqikd &f m tm;xm;&jcif;? touftE&m,fukd umuG,f
wm;qD;Edik jf cif;rsm;tusKd ;udk odvm&avonf/ xdt
k cg rdrw
d Ykd
tm;xm;cJh&aom toQifrsm;rSm aq;0g;tjzpfrS ,kwf
avsmhvm &onf/ aq;0g;rsm;jzifyh ifvQif ,if;toQif ewf?
wap? o&Jrsm;udk wefjyefckcHumuG,f cJhMuavonf/
xdaYk Mumifh aq;Murf;yifrsm;udk &cdik t
f rd 0f if;NrKd Uwdik ;f wGif pdu
k cf s
um tumtuG,t
f jzpf toH;k jyKxm;avh &Scd MhJ uonf/ xdjYk yif
td r f 0 if 0 ? td r f r d k ; pG e f ; zsm;? td r f r d k ; a'gif h w d k Y *H k n if ;
awmifh('dk;awmifh)rsm;udk xdkodkYtumtuG,ftjzpfif;?
bl;cg;oD;? usm;? qif? om;&J wd&pmefOD;csdKt dk;rsm;udk
tdrw
f iG ;f if; xm;um tumtuG,f jyKvmcJMh uavonf/
xdo
k abmudak qmifaom yHjk yifrsm;udv
k nf; &cdik w
f u
Ykd xnfh
xGiaf jymvmMuonf/ rdrw
d pYkd u
kd yf sdK;xm;aom aq;yif aq;
jrpfrsm;jzifh pke;f ? ewf? waprsm;udk umuG,v
f u
kd Ef ikd yf kH rsm;udk
yH k j yif v k y f ajymvmcJ h M uonf r sm;ud k &cd k i f y H k j yif w d k Y
awGUae&onf/
&cdik af q;0g;rsm;onf a&m*gvuPmESiu
hf u
kd n
f aD tmif
az:pyfxm;jcif;vnf; renf;acs/ vdo
k vdk tuJa&vSnahf y;
toHk;jyKjcif;jzifhvnf; mPfouf0ifrIrsm; yg0ifavonf/
wckaumif;? ESpfckaumif;paom wpfckcsif; aq;NrD;wdkrsm;
vnf; 'kEiS ahf '; &Sad csonf/ aq;0g;az:pyfrrI mS trSew
f u,f
tm;jzifh tema&m*gvuPmESihf if;? &moDOwk? "gwfobm
0nDrQjcif;jzifh if;? aq;ynmqdik &f m oabmw&m;rsm; yg0if

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

61

&rnfom jzpfonf/ tcsKd Uaom aq;orm;qdik &f m ukx;kH t&


vnf; aq;ylukd toH;k tpGJ vufuikd rf sm;jcif; ponfvnf;
&Sdwwfonf/ rnfodkYqdkap az:jyygaq;ynm ryg0ifbJ
rnfonfah q;0g;rQ az:pyfEikd rf nf r[kwaf y/ xdaYk Mumifh
aq;ynmqdik &f mudk em;vnf&rnf jzpfonf/ &ckid af q;ynm
onfvnf; "gwfav;yg;udk t"duxm;NyD; kyfvuPm
obm0udk pdwjf zmod&aom ynmwpf&yfom jzpfayonf/
ynmudk tdEd ,rS jrpfzsm;cH &cdik o
f Ykd ESpaf ygif;rsm;pGmuyif
0ifvmcJ&h onfupNyD; jyefEY v
YHS mcJ&h avonf/
&cdik jf ynf aq;yifrsm;pGm aygufa&mufEikd &f ef pdr;f vef;
pdak jyaom awmawmifrsm;pGm &Sad vonf/ aq;zkaq;jrpfrsm;
aygrsm;cJo
h nfom jzpf\/ awmawmifwikd ;f aygufa&mufavh
r&Sb
d J cJc,
J Of;,Of; &Sm;&Sm;yg;yg;om wawmifwav ayguf
a&mufwwfaom aq;rsm;udk ewfaq;ewf0g;[l yif wifpm;
ac:a0:cJMh uonf/ a&S;u xdo
k eYkd wfaq;0g;trnfcH &Sm;yg;
cJrh nfjzpfaom aq;xl;rsm;udk a'0*Em&D awmifawmfordik ;f
wdYk awGU&onf/
xdjYk yif jrefrmyk*rH if;vufxufif;? rif;wke;f rif;vuf
xufif; &cdkifrS aq;enf;ESifhaq;0g;rsm; a&muf&SdoGm;
aMumif;taxmuftxm;rsm; awGU&onf/ &cdik af jrmufO;D acwf
ay:wl*b
D ek ;f Bu;D zmomrmefe&dwf a&muf&v
dS monf/ if;onf
&cd k i f b k & if oD & d o k " r & mZmrif ; ES i f h tvG e f & if ; ES D ; pG m
aexdkifoGm;cJh&olvnf; jzpfonf/ if;onf yxrwGif
&cdik af q;0g;rsm;udk txiftjrif ao;cJah vonf/ aemifwiG f
rdrd aovkarsmyg; pGu
J yfcpH m;ae&aom iSuzf sm;a&m*ga0'
emudk &cdkifeef;wGif aq;orm;awmfBuD;u aq;jrpfwpfckrQ
jzifyh if ukoaysmufuif;apEdik rf S tHt
h m;BuD;oifv
h suf cs;D usL;
vmcJh&avonf/ odkYjzifh &cdkifaq;0g;rsm;onfvnf;
&cdkifvlaerIESifh ,Ofaus;rIponfrsm;wGif tusdK;jyKvsuf
wwyfwtm; yg0ifaqmif&u
G v
f mcJo
h nfrmS Mumjrifch ahJ yNyD/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

62

tb,faMumifq
h akd omf aq;0g;ESiahf qorm;wdrYk mS jynf
\t*Fgtjzpf yg0ifcJh&olrsm;yif jzpfonf/ ]]aA'if?[l; &m?
orm;aumif;onf? rsufpdrnf\}} [kqdkojzifh jynf\
t*FgwGif aq;orm;onf jynfrsufpjd zpfacsonf/ xdjYk yif
aq;orm;onf e0&wfudk;yg; tygt0ifjzpf ]]rsufpdr
azmuf? em;aygufry,f? jynfp,
G rf cGm? rsufEmS rvTr;f ? jynf
0rf;rarT? jynfajcrjzwf? usifhEdkifwwfrS? e0&wfudk;jzm?
qif&&monf? wef;qmrif;wd?Yk usix
hf ;kH wnf;}} [l qdk ojzifh
jynf&iS rf if;wdu
Yk tp tav;tjrwf xm;cJMh u&av onf/
&cdik rf if;vufxuf orm;awmfrsm;udk cs;D ajr mufxm; cJo
h nf/
wcGuq
f &m armifay:vmudk trnfpJG ,ckxd NrKd Ua[mif;NrKd U
wcGuq
f &marmif ay:vmawmif[k ausmuf &pfau&yfteD;
awmif&aDS jrmif; taemufbufwiG f trnf wGi&f adS eao;onf/
if;jyif aq;orm;awmfBuD; iudk;ESifh indKwdkYudkvnf;
odomEdik af y&monf/
&cdkif dk;&m aq;usrf;rsm;onf ,aeYwydkif;wp usef
ao;onf/ "gyumeDaq;usrf;trnfjzifh aq;usrf;pm
tenf;tyg;udk awGUae&ao;onf/ xdak q;usr;f udk &cdik jf ynf
awmifydkif;aq;orm;wdkY toHk;jyKrsm;ayonf/ rsm;pGmaom
aq;ynmqdkif&m aq;usrf;rsm;? aq;0g;az:pyfyHk aq;
enf;rsm;rSm wdraf umaysmufysufvsuf &Sad eonf/ odaYk omf
vnf; tpOftquf toH;k jyKaeao;aom aq;enf;aumif;
0g;enf;aumif;rsm;um; tawmftoifh &SmazG&Edkifao;rnf
jzpf&m &cdik af q;ynm&Sirf sm;? orm;awmfrsm;u tjrwfwEd;k
&SmazGpkpnf;jcif;? az:xkwfay;jcif;? jzefYcsdjcif;rsm; jyK&ef
vdt
k yfaeayao;onf/ aq;0g;trnf trsKd ;rsKd ;ESihf toH;k jyKyHk
jyKenf;qdik &f m aq;o'grsm;udv
k nf; pk ;kH &ef vdt
k yfonf/
[dkwp'DwpESifh z dkz&JjyefYBuJvsuf aysmufqHk;oGm;&acsu
0rf;enf;bG,&f mom jzpfacsrnf/ wcsdKUvnf; o0efwrkd ?I
jyefYESHYoGm;rnfudk pdk;cJhrI? vQdKU0SufzHk;uG,fxm;rIrsm;aMumifh

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

63

aemufq;kH wGif ao&mygoGm;cJ&h jcif;jzifh ed*;kH csKyfc&hJ acsonf/


rdr\
d om;? ajr;? jrpf? aqGrsKd ;rsm;yif cHpm;qufcH vdu
k Ef ikd cf iG hf
rjyKcJMh u&vdu
k af cs/ ,if;odYk tjrifusOf;rI wud,
k af umif;
qefrIrsm;aMumifh &cdkifaq;ynmonf ,ckuJhodkY uG,f
aysmufqHk; HI;&jcif;? rwdk;wuf acwfrrDjcif;? vloHk;vG,fpGm
rjyefEY o
YHS jzifh vlo&d iS Mf um; enf;yg; rausmfMum;jcif;paom
qkw,
f w
k rf rI sm;pGmjzifh c&D;avQmufc&hJ avonf/ pOf;pm;vQif
tvGe0f rf;enf;p&m aumif;onfomwnf;/
rdrw
d Ykd ;kd &moH;k aq;0g;rsm;udyk if az:pyfa&mif;csrnfo
h ?l
ukornfo
h l w&yfwiG w
f pfa,muf wpfNrdKUwGiw
f pfa,muf
r&Sdoavmuf enf;yg;oGm;cJhjcif;rSm &ifav;p&mvnf;
aumif;vSonf/ pOf;pm;p&mvnf; aumif;vSonf/ &cdik jf ynf
olrsm;u toHk;rjyK tav;r,l * krrl avm/ &cdkiform;
awmfrsm;uyif nHhzsif;wdrfarS; avm/ ,if;odkYqdkvQif ESpf
bufpvH;k u tjypfwifcsif Muayvdrrhf nf/ odaYk omf ESpOf ;D
ESpb
f ufpv
kH nf; wm0efruif;acs/ xdjYk yif orm;t*Fg vuPm
rjynf h r pH k orm;a,mif a ,mif r sm; aq;q&m twk
tyrsm;aMumifhvnf;? &cdkifaq;0g; txifao; tjrifao;
cH&rI&adS csonf/ taemufwikd ;f aq;0g;rsm;udk toH;k jyKMuol
acwfro
D v
l w
l ef;pm; trnfcw
H \
Ykd tawG;tac: &ifo
h ;D rIrsm;?
a,murudk tarac:vdo
k l rsm;aMumifv
h nf; wm0efruif;
acs/
rdrw
d o
Ykd nf taemufwikd ;f aq;0g;udck snf; xm0pOf
tm;udrk I jyKae&rnfavm/ rdrw
d aYkd q;0g;rsm;udu
k m; tm;ud;k rJh
ypfy,fMu&tHah vm/ ,ckt
k ajctaewGif jzpfap? aemifukd
jzpfap? taemufwikd ;f aq;0g;rsm;ESihf wef;wlr[kwaf pumrl
acwfraD om aq;0g;tqifo
h Ykd vSr;f jr ifv
h map&ef BuKd ;pm;jcif;?
wnfxiG jf cif;? taemufwikd ;f aq;0g;rsm;udk rvTr;f rd;k apEdik f
umrl wcsdKUw0uf tpm;xd;k ,SONf ydKifEikd jf cif;ponf wwyf
wtm; rdrw
d w
Ykd ikd ;f jynfEiS hf vlrsdK;tay:wGif yg0iftrIxrf;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

64

aqmif &rnfom trSejf zpfonf/


taemufwikd ;f aq;ynm xGe;f um;oavmuf uREkyf w
f Ykd
\ wdik ;f jynf wd;k wufrrI &Sv
d Qif xdak q;0g;rsm;vnf; tv
um; 0ifvmEdkifp&m r&Sdacs/ xdkaq;0g;udk toHk;jyKwwfrI
qdik &f m a'gufwmaq;bufynm? 0,f,o
l ;kH pGaJ &; qdik &f m
aiG;aMu;ponf trsm;BuD; vdt
k yfayrnf/ xdo
k Ykd wjcm;u
,l&rnf? rdrw
d u
Ykd tuket
f usrsm;&rnfukd rdrw
d u
Ykd yg0if
jznfhpGufjcif;? rdrdwdkYu toHk;jyKvdkufEdkifjcif;jzifh tpm;xdk;
Edkif&ef BudK;pm;Mu&rnfomwnf;/
&cdkifaq;ynmqdkif&m aq;usrf;0g;usrf;rsm;vnf;
tvGefyif &Sm;yg;oGm;cJh&ayNyD/ &cdkifjynfudk bdk;awmfrif;
odrf;ydkuftkyfcsKyfpOf yd#uwfusrf;? aA'ifAm[d&usrf; 56
apmifukd tr&yl&odYk ay;quf&onf[\
l / xdw
k iG f Ag[d&
usrf;wdYk &cdik af q;usrf;rsm;pGmvnf; yg0ifc&hJ avonf om
wnf;/ aq;usrf;rsm;omru aq;orm;awmfrsm;yg ydq
Yk uf
cJ&h aMumif;jzifh &cdik &f mZ0if qdx
k m;ao;&m aq;ukx;kH rsm;
aq;enf;rsm;yg wdrfaumrI jzpfcJh&avonf/
xdjYk yif t*Fvyd o
f rd ;f ydu
k jf cif;cH&pOfvnf; &cdik af q;usr;f
rsm;udk em;yefqu
H kd &dwjf zwfouJo
h Ykd 0dik ;f &H&w
d jf zwf ukeaf 0
cJh &aMumif;udk &mZ0ifvuFmordik ;f q&mwdu
Yk emusnf;p&m
pyfqdk rSwfwrf;wifxm;cJhMuonf/ &cdkif&mZ0ifvuFmrS
ydk'fa&136wGif atmufygtwdkif; Ipm;EdkifMuyg\/

]]a*gwr\? a[mxusrf;*ef? "ruefESifh? av;wef


aA'if? usrf;rsm;zsifu? vlwGifpGJrSwf? "rowfESifh? rjywf
rSepf mG ? Am[d&mjzif?h rSwu
f ma&;zG?UJ wGupf pfcahJ omf? ud;k q,fh
ajcmufjzm? tmAmrmESi?hf urmemruf? ausmuf0ufoufEiS ?hf
vdkufzufoifhpGm? rsm;vSygom;? emem*E? usrf;odytm;?
oDoauoH? em;yef;qHudk? 0ef;&HvQif? &dwfNyD;usifrS?
ukefpifNyD;u}}
&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

65

az:jyygtwdik ;f &cdik af usmufaq;xd;k jcif; twwfonf


vnf; t*Fvyd w
f Ykd ydwyf ifjcif;udk cH& wdraf umcH&avonf/
uREyfk w
f iYkd ,fpOfu vQKd U0Suu
f m ausmufx;kd rI jyKavh&MdS uaom
ausmufx;kd q&mwpfO;D wpfavwdu
Yk kd jrifawGUvdu
k &f onfjyif
&cdik af usmufaq;udyk if txd;k cHvu
kd f &bl;onfukd 0d;k 0g;rSwrf d
aeao;onf/
&cdik af q;0g;rsm;onf rnf rnfrQ aysmufysufjcif;? jyefY
BuJomG ;jcif;? wdrjf r KyfomG ;jcif;? od0k u
S &f adS ejcif;udk rodEikd af cs/
aus;vuf awm&Gmrsm;wGif ;kd &maq;0g;rsm; toH;k jyKaeMuol
rsm;vnf; &SMd uao;rnfyifwnf;/ &cdik o
f rm;awmftcsKd U vnf;
ukojcif;? az:pyfa&mif;csrI &Sdaejcif; jyKMuao;onf/
xdx
k v
kd ufusef aq;aumif;0g;aumif;rsm;udv
k nf; pkaqmif;
&SmazGxdef;odrf;jcif;rsm; jyKoifhMuonf/ odkYr[kwfvQif
wjznf;jznf;ESihf ukeq
f ;kH p&m jzpfomG ;ayu vufuikd jf yKwf
&efom &Sad wmhrnf/ xdjYk yif jrefrmjynft&yf&yfww
Ykd iG v
f nf;
&cdik af q;enf;aumif;rsm; a&muf&jdS yefEY YHS oGm;cJo
h nfukd awGU&Sd
&onf/ tcsdKUaq;usrf;rsm;wGiyf if txift&Sm;awGU&onf/
aq;ynmqdik &f m? aq;okawoeqdik &f m aq;ordik ;f rSwf
wrf;wif&ef taxmuftul jzpfapvdrrhf nf[k uREkyf w
f Ykd
atmufarhro
d nf/ xdaYk Mumifh vufvrS ;f rD&m jrefrmhaq;
usr;f rsm;? orm;awmfpmapmifrsm;udk avhvmMunf&h m y&d,wd
aomre aq;awmf B uD ; trnf a y;xm;aom &cd k i f
aq;enf;wpfcu
k kd if;? rsufpOf;aq;enf;wpfcu
k kd if; awGU&Sd
&onf/ xdx
Yk uf trSwrf xm;aom &cdik af q;enf;rsm;vnf;
jrefrmaq;usrf;rsm;wGifif;? aq;enf;ausmfrsm;wGifif;?
aq;NrD;wdkrsm;wGifif; yg&SdEdkifao;rnfyif jzpfonf/

y&d,wdaomreaq;awmfBuD;
aq;udk 1260 jynfh e,kev
f qkwf 10&ufaeY pD&if
onfqakd om aboZrLom aq;usrf;wGif az:jyawGU&S&d

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

66

onf/ yHkESdyfpmrsufESm 173 rsufESm&Sdonf/ if;pmtkyfESifh


yl;wGJvsuf aeYpGJBwdowf"mwfusrf;udkvnf; wGJzuf dkufESdyf
xm;onf/ xd"k mwfusr;f rSm pm&Gupf w
k yf suo
f mG ;&um; tqH;k
xdrawGU& 94 rsufEmS xdomygonf/ if;aq;usrf;ESihf "gwf
usrf;ESpw
f pJG vH;k rSm tpu 4rsufEmS rygbJ pmrsufEmS 5rS94
xdom taumif;yuwd awGU&onf/ tptqH;k yg&Sad om
pmtkyv
f nf; &SMd uayvdrrhf nf/ xdak q;usrf;rSm yg&Sad om
&cdik af q;awmfBuD;onf "n0wD&cdik jf ynfu aygufujH ynf
uspGmrif;udk qufoaomaq; jzpfonf[k qd\
k / xdak q;
Tef;twdkif;qdkvQif yk*Hacwfuyif jrefrmjynfodkY a&mufoGm;
aom aq;enf;jzpf ausmfMum;aom aq;awmf jzpfco
hJ jzifh
om rQouf&n
S v
f mcJ&h aMumif; xif&mS ;onf/ &[ef;
oHCmawmfrsm;\ rSD0J&m aq;awmfjzpf vnf; omoem
tusKd ;udk trsm;BuD; xrf;yd;k ay;Edik cf o
hJ nf jzpf&m\/ aq;enf;
azmfpyfyHkESifhwuG aq; Tef;ygrltwdkif; az:jyvdkufyg\/

aq;enf ;
Zmwdyd Kvf 2 a&G;? av;n if; 2 a&G;? 2yg;tav;&Sed cf /kd
3yg; tav; ausmufpuf? 4yg; tav; ynmvuFm/ 5yg;
tav; aq;ykv/J 6yg;tav; bkr& mZm/ 7yg; tav;wdv*F
om/ 8yg; tav; vufxyk Bf uD;/ 9yg;tav; rkw/f 10yg;
tav; ql;acgufeuf/
aq;tm;vHk;udk aygif;? av;pkpk? wpfpktav; qm;/
wpfpt
k av; prHrk sdK;ig;yg;/ wpfpt
k av; *sif;/ wpfpt
k av;
jiKwfaumif;/
if;aq;tm;vH;k udk aygif;/ &Sppf pk jk yef 1-wpfpt
k av;
ESycf sKd / 2-wpfpt
k av; BuH[if;/ 3-wpfpt
k av; ouf&if;/
4-wpfpt
k av; aMumifyef;jrpf/ 5-wpfpt
k av; aMumifyef;
&Gu/f 6-wpfpt
k av; aMumifyef;oD;/ 7-wpfpt
k av; izH;k
aq;/ 8-wpfpktav; vif;av/ aygif; 26yg;? trIefYjyK

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

67

xm;/
aq;tusdK;um;
;um;/
/ aygufujH ynfwiG f &[ef;
q&mawmfwYkd yd#uwfukd toD;oD;csydo
Yk ifMum; jyKpkawmfrl
MupOftwGi;f anmif;nmjcif;udk pGJ xHek m? usifem? ajcem?
wufem? wGefYem? tom;aoG;pkonfhtem? onf;ajcudk
ylapwwfaom av? rsuf ;kd udk udu
k af pwwfaomav? &ifukd
jynfah pwwfaom av? &ifukd qdaYk pwwfaomav? tr0g
wav? yusm ygwav? plvav? edvav? edvw av?
avausmufq;l ? avausmufomG ;? avqGv
J ?JG avacgif;
avmif;? avwul? avwHusif? aMumvufjyif 2buf
wif;Muwfaomav pGu
J yfvmaomf? rsupf rd aHI omf? em;tlaomf?
t&G,fra&muf qHjzLaomf? rdef;rwdkY rD;,yfydef? rD;,yf
ajcmufvdkuf pm;r0if tdyfraysmf &Sdaomf? &moDOwk rrSef
aomf? b0g;EIu
d f tjcm;0w K uyfouJo
h Ykd xifaomf? ayG;n if;
wif;wdy?f orifjzL orife?D orif,uf &Sad omf? uepdv
k u
kd f
aomf? oGm;udu
k af omf? oGm;emaomf? oGm;yd;k xaomf neHeuf
oH;k aqmifav/
aq;jrwfudk "n0wDjynfBuD;u uspGmrif;udk
qufo aygufujH ynfoaYkd &mufrS uspGmrif;BuD;u if;aq;
udkaz: &[ef;awmfwpfyg;vQif 7-usyf 2-rwfpD uyfvSL
ojzifh &[ef;awmfwdkY oHk;aqmifawmfrlrS qdktyfcJhaom
a&m*gcyfodrf; uif;Nidrf;csrf;om &[ef;awmfwdkYonf &Tif
vef;0rf;ompGm y&d,w "d rukd tm;xkwEf ikd o
f nfut
kd aMumif;
jyK xdkaq;jrwfudk y&d,wd aomre aq;BuD;[l wGif
avonf/

"n0wDrsufpOf;aq;
aq;udk "n0wD&cdik jf ynfrS rif;wke;f rif;xH quf
oGif;cJhbl;onf[k od&onf/ orm;awmf OD;ausmf&ifwdkY
BuD;rSL;xkwfa0cJhbl;aom aboZ0dZmaq;r*Zif;rS awGU&Sd

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

68

&onf/ aq;azmfenf;udk uAsm&Snfjzifh a&;pyfxm;&m rl


twdik ;f az:jyygtH-h

oDocGH a,mufoGm;ESifh? ausmufom;wJh jrif;oDvm?


MuufOodef? qifhcgavmif;? carmif;a&Munfaph? aET;
xnfhyg?yifv,f&Sm? a&omtjrKyf? ajcmufyg; tnD ESifh?
tvDvDnufpGmBudwf? t&dyfwGifaoGUpGm vSef;?pef;rjrifol
wdv
Yk if;atmif?uGi;f cyft[kw?f ,drk suf&nf r"l&? ,m;jyefu
ESrf;awvm?wdrfxl&if ememcyfygawmh? axmywfESifhom?
jzLeDjymoDwm a&at;?Muufrsufykef;&nfy? &cdkifjynf
[dak 'oqDu? ausmufzsmvSecf g&aomfaMumif?h bk&ifukd yPm
ovdkufw,f? ow0ga0ae,swdkYudk? uif;ywJh aq;/ /

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

69

&cdkifpmqdk ZeD;armifESH
&cdik rf if;vufxuf trwfBuD;a&To;J rSm xif&mS ;aom
ynm&Syd *k Kd vfwpfO;D jzpfonf/ trwfBuD;rSm r'&mZfrif;
(1099-1104) rif;vufxufwikd f trIawmfxrf;&Gucf &hJ aom
trwfynm&Sd ud,
k &f BH uD; &Jatmif\ om;ti,fvnf; jzpf
onf/ EG,pf Ofqufuyif rSL; ;kd rwfreG f rsm;csnf;jzpfvmcJMh u
&onf/ xdaYk Mumifh r'&mZfrif;u ]]trwfawmfu,
kd &f BH uD;wdYk
trsKd ;onf yw jrm; ausmufaumif;ESihf wlonf/ xD;eef;rif;
quf t&Snq
f ufcg rif;wdik yf if trwf xGe;f vsuv
f monf/
rif;tm;vnf; jypfrmS ;onf r&S/d rif;rrSm;ap& avQmufxm;
vmcJo
h nf/ trsdK;ynmt&m t*Fgjynfph pkH mG ESihf &mZ0ifordik ;f
xGuf &Sdonf/}} [l trdefY&SdcJhbl;onf/
xdaYk Mumifh a&To;J \ zciftrwfynm&Sd ud,
k &f BH uD;
&Jatmifuv
kd nf; trwfBu;D &mxl;jzifh ceYt
f yftoH;k jyKNrJ jyKxm;
cJo
h nf/ trwfBuD;&JatmifrmS ud,
k &f BH uD;cifnKd \om; jzpf
onf/ cifndKrSm ivuf Hk;\om; jzpfonf/ ivuf Hk;um;
us;D ndKomwnf;/ us;D ndKrSm r[mynmausm\
f om; jzpfonf/
odkY trwfrsdK; dk; tpOfvmonf/
r'&mZfrif;vufxuf xGuaf jy;vmMuaom ta&SUjynf
om; ia&TavSm?f ipHO;D ? iyknKd wdYk avQmufxm;csufukd acsy

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

70

avQmufMum;cJo
h nfh avQmufx;kH rSm &mZ0ifwiG f txift&Sm;
&Sdaeao;onf/ ia&TavSmfwdkYrSm tif;0NrdKUysuf &cdkifrif;xH
xGuaf jy;cd0k if vmMuolrsm; jzpfonf/ odaYk omf if;wdu
Yk
tif;0NrdKUysufp;D tajctaervSjzpfaepOf tcGiahf umif;,l
csDwuford ;f ydu
k af vu tvG,w
f ulEiS hf &Edik af Mumif; wifjy
Mujcif; jzpfonf/
odaYk omf trwfynm&SBd uD; ud,
k &f BH uD;um; ysm;wdEYk iS hf
Oyrmjy wm;jrpfonf/ ]]&efolr&Sdu a&mufwuf&m&m ysHU
oGm;aeMuvifu
h pm; ysm;zGyv
f mol &efoal &mufvwfu pk ;kH
ckcu
H u
kd cf J xd;k ukww
f wfonf/ xdt
k vm;wl vlow 0g rSmum;
qd k z G , f & mr&S d N yD / ud k , f h v l t rsm; aoqH k ; rS ol U vl u d k
&rnfjzpfaom ratmiftyfonft
h rIrsdK;udk atmifjrifaom
rif;um; rif;rrnf&m}} [k atmufyga&S;ol a[mif;pum;
tvm pyfq&kd o
dS nfukd ud;k um;vsuf avQmuf xm;cJah v
onf/

]]wpfa,mufcsrf;om? udk,fwdkY&Sm? ow0gaygif;?


qHk;aMumif;ysuf&? t"rrI? oljyKolU0ef? oluHacw?
a&>yufrQud?k edpx
ifrmS ;? awmom;rkq;kd ? tm;BudK;rmefwuf?
vufeufpGJudkif? xdkNrdKifxdkawmif? ukef atmifvSnfhywf?
om;ig;owfodkY? rwwfp&m? yrm xdkwl? t,larSmufvSef?
aus;uRefudkU,fom;? olwyg;udk rkef;xm;&efppf? avmb
jrpfu?kd EIwyf pfavNyD;? rif;xD;apmxGw?f EG,af wmfjrwfw}Ykd }
,if;odaYk vQmufxm;jcif;aMumifh tif;0NrKd Uudk &efjyKodr;f
ydu
k rf I rjzpfcahJ v/ odaYk omf ia&TavSmw
f EYkd iS t
hf wl xGuaf jy;
ygvmMuolwu
Ykd u
kd m; ayacsmif;wGif csxm; av;ausmhtpdYk
zGUJ avonf/ iyknKd udv
k nf; av;cufawmifpm;t&mudk ay;
tyfcahJ vonf/
xdt
k rwfynm&Sd ud,
k &f BH uD;&JatmifwiG f om;tBuD;&J
ausmfO;D ESihf om;ti,f a&Tow
J Ykd xGe;f ajrmufco
hJ nf/ trwf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

71

BuD;\ trsdK;t ;kd udk oabmusojzifh om;tBuD; jrausmfO;D


ESihf r'&mZfrif;\ orD;awmf jrwfbek ;f <u,fuykd if ay;jrm;
xm;cJah vonf/ if;aemuf jrausmfO;D udk aomif;wD;uRef;udk
if;? aumif;ausmx
f if&mG udk if;/ oli,fawmf&mG udk if;? aus;
pm;ay;tyfjcif; jyKcJhavonf/ om;ti,f a&ToJ;udkum;
]]t&om MoZm&Sdaom tyiftoD;wdkYudk rsdK;aphrysufap&?
aumif;rGefpGm pdkufysdK;ouJhodkY om;trSwf ig;arG;jrLawmfrl
rnf}} [kqkd aumuf,v
l suf rdz&k m;BuD;odYk tyfawmfral v
onf/ xdaYk Mumifh a&To;J rSm i,fpOfuyif bk&ifo
h m;wppf
tjzpf EdkYxdrf;tcsDt,tpHkjzifh eef;awmf xm; arG;jrLBuD;
jyif;vmcJh&avonf/ odkYaomf arG;zcifESifhum; rsm;pGm&Snf
MumpGm raevdkufcJh&acs/
xdkrif;um; a*gpm1104 ckESpfwGif vGefavojzifh e&
tb,&mZm(1104-1123)vufxuf a&mufvmavonf/
xdrk if;vufxufwiG v
f nf; a&To;J rSm *kP&f nf n Kd ;cJ&h onf
um; r[kwaf cs/ tpfuBkd uD;jzpfol aemifawmfaumif; ausmf
xifpm;\ ESv;kH &nfynm&yfwu
Ykd vnf; t&Sed t
f 0gBuD; ae
ojzifhom yif *kPfwifhNrJwifhcJh&onfomwnf;/ aemif
awmftrwfBuD;uvnf; r*drk if;odr;f ydu
k cf H taemufjynf
oufNrdKU? ppfwaumif;NrdKU? a*:awmfyvifNrdKUwdkYu ay;NrJ
tcGeb
f @mwdu
Yk kd &atmif aqmifEikd pf rG ;f cJah vonf/
xdrk if;vufxuf 1115 ckEpS w
f iG f tif;0trwf rif;BuD;
eEausmx
f ifEiS hf if;\nDtygt0if trwfo;kH a,muf aus;
uRefaemufygwdEYk iS w
hf uG vlaygif;ESp&f mwdYk 0ifa&mufvmcJMh u
onf/ xdv
k rl sm;vnf; 1113ckEpS w
f iG f tif;0NrdKU ysufojzifh
vGw&f mvGwaf Mumif; xGuaf jy;a&mufvmcJMh uolrsm; jzpfav
onf/ if;rif;BuD;\ avQmufxm;csuu
f kd Mum;emNy;D ? e&tb
,&mZmrif;u t&nftaoG;tvdu
k f &mxl;? XmeE &?
pm;aus; NrdKU&Gmay; cefYtyfxm;avonf/ ygvmolwdkY
tm;vnf; NydKif;acsmif;? rD;acsmif;wdkYif;? ckepfc dkif awmif

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

72

pOfwYkd if;? &Gmwnf csay;xm;cJah vonf/ xdo


k w
l u
Ykd m;
1116ckEpS w
f iG f jyefomG ;Muavonf[k qdo
k nf/
rif;BuD; eEausmx
f if\orD;i,f rdyef;&Huu
kd m; a&To;J
ESihf ay;jrm;awmfral vonf/ xdjYk yif a&Twu
kd ?f aiGwu
kd ?f
vufeufwu
kd rf sm;udk if;? ;kd uRef;ESihf pdew
f ifukd pm;aus;ay;
jcif;udk if;? ESi;f tyfccH &hJ avonf/ a&S;ynm&Sd trwfBuD;om;
rsdK; ;kd qufE,
G pf Ofvm rSeo
f jl zpfojzifv
h nf; trwfBuD;&mxl;
ceYt
f yfjcif;jzifh toH;k jyKvmcJ&h avonf/
&cdik &f mZ0ift& a&To;J rSm 1104 ckEpS f rwdik rf D r'&mZf
rif;vufxuf arG;zGm;Ny;D 1123 ckEpS t
f wGi;f tdraf xmifusNy;D
trwfBuD;jzpfcJh&onf[k xif&onf/ xdkudkMunfhjcif;jzifh
trwfBuD; a&To;J rSm toufEpS q
f ,fceft
Y &G,f ysdKEkpOfuyif
trIxrf;b0a&mufvmcJ&h Ny;D [k xif&onf/ trwfBu;D a&To;J
onf e&tb,&mZmrif;vufxuf? b@mpdk;? dk;uRef;ESifh
pdew
f ifpm; trwfBuD;tjzpf olaumif;jyKjcif; cHvmcJ&h ojzifh
xif&mS ;vmcJ&h ol wpfO;D aywnf;/
trwfBuD; a&To;J onf e&tb,&mZmrif;xHwiG f trI
xrf; r&Snjf rifrh yD if xdrk if;vGeaf vonf/ if;om; oD&o
d &k m
Zm(1123 ckESpf) qufcHavojzifh 3-vom &Snfjyef
ausmufaygufojzifh vGeaf v&m if;nD pEy&r (11231126) qufc&H pOfvnf; trwfBuD;b0wGif &Sad ecJah vonf/
xdrk if;wGif OD;abmfa0[laom om;awmfwpfyg; xGe;f um;
avonf/ xdrk if;om; EdUk xde;f EdUk wdu
k f xm;a&;udp ESihf trwf
BuD; pdew
f ifpm;a&To;J tm; avQmufxm;apcJo
h nf/
trwfBuD;\ Edx
Yk ed ;f a&G;cs,foifah &; avQmufx;kH rSm
tvGew
f efb;kd &Sv
d o
S nf/ Edx
Yk ed ;f raumif;ojzifh ysupf ;D &jcif;?
twdZmwom;jzpf&ef tvGev
f akd Mumif;udk xH;k oufaoom"
u usrf;*ef&mZ0ifyHkjyifrsm;jzifh tus,fw0ifh udk;um;
avQmufxm;cJo
h nf/ rde;f rrsm;\ t&nftaoG; tvdu
k f

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

73

Ed&Yk nfxu
G yf ?kH xdEk &Ykd nfw\
Ykd t&om? a0'emjzpfEikd ?f rjzpfEikd f
yHw
k u
Ykd m; rSwo
f m;p&m aumif;vSayonf/ ,if;odYk avQmuf
xm;ojzifh bk&ifrif; EdUk xdr;f a&G;jcif;? xde;f odr;f jyoqH;k r apol
a&G;jcif;rsm;udk jyKcJh&onf/
odkYESifh jynf&Sifrif; trdefY&SdonfrSm- ]]pdefwifpm;wdkY
trsdK;onf "n0wD'w
k ,
d NrdKUwnf uH&mZmBuD;rif;u qif;
ouf rSL; dk;rwfpOf om;ajr;ynm&Sd cHwGifvsuf rif;q,f
quftrsm; ESpaf ygif;t&Snf pdew
f ifpm;wdYk trsdK;rwdrf v
a&mifyrm csrf;at;pGmom rif;xHavQmufxm;aMumif;? xHk;
a[mif;pmwrf; xGuf&Sdonf}} [l trwfBuD; a&ToJ;tm;
csD;usL;jcif; jyKcJhavonf/
a&To;J r,m; rdyef;&Huv
kd nf; trsdK;t ;kd vdu
k f csD;usL;
avonfum;? ]]pdefwifpm; r,m;trdvnf; tif;0rif;
orD;awmf? tbrif;BuD; eEausmx
f if? bDab;vnf; yJc;l rif;
ausmfxifaemf&xm om;ajr;qufum; tif;0rif;vufxuf
qifuBJ uD;trwfwYkd trsdK; rSL; ;kd rwf ;kd rysuf tif;0NrdKUonf
umv0dy wd tavsmuf jzpfchJ ajrmufO;D NrKd UodYk a&mufvmjyef
vQifvnf; trsdK;apmifah om w&m;rvGw?f rSL;rwft*FgESihf
jynfph o
kH jl zpf crnf;awmf e&tb,rif;u qifuBJ uD;t&m
udk ay;awmfro
l nf/ qifuBJ uD;orD; trwfBuD; a&TorJ ,m;
rdyef;&Hvnf; rSL; dk;rwf dk;orD;rSef owdynmESihf tqif;
t*FgvuPmjynfph o
kH nf}}[k csD;usL;avonf/
,if;odYk csD;usL;NyD;aemuf pEy&r&mZmrif;onf om;
awmf OD;abmfa0udk trwfBuD;a&To;J ESihf r,m;rdyef;&Hwt
Ykd m;
vTt
J yfavonf/ ]]ighom;awmf OD;abmfa0udk wwfov
d rd m
atmif pdefwifpm;u xdef;odrf;jyo qHk;roGefoifap/ pdef
wifpm;r,m; rdyef;&Hu Edw
Yk u
kd f arG;jrLap}} [kqkd vTt
J yf
vdu
k jf cif;cH& xde;f odr;f wdu
k af uR; arG;jrLoGeo
f if qH;k rjcif;
trIukd jyKcJMh u&avonf/
xdrk if;vufxufum; trwfBuD; ZeD;armifEw
HS o
Ykd nf

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

74

3ESpcf efo
Y m trIxrf;&Gucf iG hf BuHKvdu
k &f onf/ rif;rSm a,muf
zawmfvuf0Jjref ykefpm;NyD;vGefavojzifh vuf0Jjref uyif
tb,r[m&mZm (1126-1139)bG J U cH bk & if j yKvm
avonf[k "n0wDta&;awmfykH qdak vonf/ awmif
ausmif;q&mawmf\ &cdik &f mZ0ifopfum; pEy&r&mZm
rif;um; aqGawmfrsdK;awmfwdkY t,HkoGif;aom pum;udk
vdu
k ef m a,mufzawmf &rf;jynfo
h aH wmifpm;udk owfrnf
BuHavonf/ xdkYaMumifh od*Fygrif; (rif;jym;NrdKU usdef;uRef;
taemufbuft&yfwGif Adkvfrif;jyKaeol)xHuyf vlolrsm;
pGm pk Hk;vsuf wdkufavonf/
xdktcg pEy&&mZmrif;udk& &[ef;jyKxm;av&m
if;oHawmifpm; tb,r[m&mZmbGUJ cH rif;jzpfNyD; aemuf
rS pEy&rif;eef;us&[ef;udk ,lapvsuf ajriluRef;odYk ydaYk p
avonf/ tydw
Yk iG f iqifw;kH (iSuq
f ifw;kH t&yf)ay: ta&muf
0rf;us aoavonf[l\/
1126rS 1135xd pd;k pHc&hJ aom tb,r[m&mZmrif;
vufxufvnf; trwfBuD;a&To;J ESihf rdyef;&Hwu
Ykd m; aumif;
rGepf mG trIxrf;vsufyif &Sad eMuonf/ pmzwfwwf 'd;k a0
trnf&Sd trwfBuD;wdkYom rdzk&m;ESifh rzG,fr&mrIjzpfjcif;
owif;qdk;&SdcJhzl; xGufajy;jcif; cH&onftxd jzpfcJh&onf/
trwfBuD;a&To;J wdu
Yk m; xdo
k o
Ykd wif;qd;k rsm;udk &mZ0ifwiG f
rawGU&acs/ odaYk omf op m&Srd eS &f m avQmufwwfaom rSL; ;kd
rwfreG w
f pfa,muf jzpfonft
h wdik ;f bk&ifrif;tay:vnf;
tusKd ;enf;? trwfBu;D rSmvnf; toufab; qdu
k cf &h J avonf/
taMumif;um; xdt
k b,r[m&mZmrif;wGif i,fuRef
oufvrl sdK; iaomufMum (iaomufMu,f[v
k nf; rlu&JG dS
onf) nDtpfukd ESpaf ,muf&o
dS nf/ xdEk pS af ,mufwu
Ykd kd
bk&ifrif;u o'gawmfrl trwfBuD;cefY&ef jyKavonf/
xdo
k cYkd efrY nfjyKpOf trwfBuD;a&To;J u trSet
f wdik ;f raxmuf
rn m avQmufxm;avcJo
h nf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

75

trwfBuD;avQmufxm;csuw
f iG f a&S;ynm&Sw
d q
Ykd ckd ahJ om
&mZvufo;kH xH;k a[mif;pmwrf;tvm xGucf sufrmS tvGef
wefb;kd &Sad vonf/ trwfBuD;vnf; odq
Yk akd om ynm&Sd
pum;&Syd gonf[k xH;k a[mif;pmwrf;udk atmufygtwdik ;f
avQmufxm;onf/

]]a&ajroeif;? rif;wdkYusifhoHk;? a&SUxHk;rokef? &mZ


*kPjf rwf? e0&wfu;kd cdik ?f r@dKifrysuf? rif; vufeufwnf?h
a00ufpdwfjzm? rvdrmjim;? olrdkufom;udk? rSm;jynf&Sif?
olaumif;wifvsuf? wdkif;cGifcdkif? tydkifuHauR;? rif;cGifh
ay;? rSL;a&;rwf&m? ESi;f tyfygrl? bZmusdK;&S?d EGr;f &dow0g?
NrdKU&Gm wkefvIyf? tusdK;,kwf? pufqkwfozG,f? ysuf&,f
wEK? jynfrIIyfaxG;? wdik f;a0;wyg;? pum;rwnf? t&Snf
raumif;? Al;awmif;yrm? rdpmiSufqdk;? vifaumifydk;odkY?
qdk;dk;wpfcsuf? <uufESifha>rwl? olUrlrazsmuf? arsmufESifh
ajracG;? qdka&;woD;? usDESifh 0ufwl? trl,kwfoGrf;?
oluef; tBuH? avmbvQHonf/
/ rif;xHeD;
pyfroHk;tyf}}
odaYk vQmufx;kH tjyif r*Fvmw&m;awmfvm rrS0D J
tyfot
l aMumif;udk if;? rqnf;uyf raygif;az: oifo
h El iS hf
qnf;uyfrdu tusdK;rxGef;vif;&mwdkYudk avQmufxm;
aomfvnf; remr,lcahJ v/ odaYk omf trwfBuD;udu
k m; NrdKU
opfukd pm;aus; xyf ay;jcif;? rdyef;&Huv
kd nf; a&S;rif;rsm;
enf; toHk;taqmifudk ay;jcif;jzifh olaumif;jyKcJhjcif;rQudk
cHcMhJ u&onf/
xdaYk Mumifh trwfBuD;rSm NrdKUopfpm;[l pm;aus;&mxl;
wpfck wd;k vmjcif;om tusKd ;cHpm;&onf[q
k u
kd qkEd ikd o
f nf/
odrYk [kwf trwfBuD;udk azsmifzh sEpS Nf cKd uf rsuaf jzapjcif;vnf;
jzpfonf/ rdyef;&HrSmum; eef;wGif; rdzk&m;armif;rwdkY em;
vnfatmif a&S;toH;k taqmif toGm;tvmtaetxdik f

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

76

rif;crf;rif;em;paom trIrsm;udk jyoxde;f odr;f qH;k r&jcif;jyK


vsuf trIxrf;&Guaf ecJ&h onf/
rif;\ i,fuRefiaomufMum nDtpfuEkd pS af ,mufukd
um; 'g;ydik Bf uD;&mxl;jzifh trwfBuD; ceft
Y yfjcif;cHomG ;cJ&h onf/
trwfBuD; a&To;J um; rif;\trIxrf; op mawmfukd cH&if;
aevmcJ&h m rif;vdrk vdu
k b
f J tjrifreS u
f kd avQmufxm;a&;wdYk
ESihf rMumcP &ifqikd v
f m&avonf/
Oyrm rif;u tke;f uRef; v,fawmfvyk f vrdik ;f om;
rif;w&m;uRew
f u
Ykd kd ol&t
J rwf cefv
Y o
kd nf/ xdaYk Mumifh "g;vSH
um 'dik ;f vTm; vufeufay;tyfrnf jyKavonf/ xdt
k a&;
vnf; trwfBuD;u arsmufukd csLqGo
J nfEiS rhf jcm; jzpfwwf
onf/ ]]olru
kd rf sm;rSm t*Fgav;rnf? pnfpnfum;um;?
&rurf sm;onf}} [k qdyk gonf/ ,if;odaYk vQmufxm;jcif;udk
rif;u rem,lbJ vufeuftyfav&m wpfEpS cf ef&Y v
dS wfu
"g;jywdu
k f vk,ufrI jyKvmMuavonf/
xdaYk Mumifh &rf;0jrpfukd jzwfoef; toGm;tvm rjyK0Hh
MuawmhrS xdv
k al ygif; ig;&mausmfukd owfNyD;vQif vufeuf
odrf;vdkuf&onftxd jzpfcJh&avonf/ trwfBuD;onf
ynm&SdyDyD BudKwifajrmfjrifjcif;ESifh jynfhpHk owday;jcif;?
avQmufxm;jcif;rsdK;udk jyKcJah vonf/ rif;wum em,lvu
kd
em,l rem,lvdku rem,lbJ oabm&SdjyKcJhojzifh aemif
wGifrS trsuf&Sjcif;? tusdK;rJhjzpf&jcif;wdkYESifh BuHKcJh&aygif;udk
cHc&hJ avonf/
wpfcgaomfvnf; ppfawGuRef;ae ukvm;wdkYudkac:
'g;ydik Bf u;D iaomufMumu qkvmbfay;avonf/ xdpk Ofvnf;
trwfBuD;a&ToJ;uod avQmufxm;bl;onf/ ]t&Sifrif;
aemufukd iaomufMum rif;jzpf&ef &So
d nf}} [k avQmuf
xm;aomfvnf; ta&;rrlcahJ v/
xdaYk Mumifh iaomufMumonf xdpk pfawGuRef; ukvm;
wdt
Yk ygt0if &Jruftaygif;udk pk OD;&pfawmifwiG f wyfcsonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

77

wdu
k pf nfwu
kd af rmif;wD aomif;Murf;avonf/ rif;u vTwf
vdu
k af om wrefwv
Ykd nf; iaomufMumxHcsnf; t0ifco
H mG ;
Muonf/ nDawmf &rf;jynfph m;cspo
f yl ifvQif if;iaomufMum
zufoYkd yg0ifaf vonf/ rif;\om;awmf tdraf &SUrif;&Jabmfu
vnf; qd;k oGr;f ,kwrf mESyd pf ufjyKol jzpf&um; trsm;uyif
xdrk if;udk oabmusaomfvnf; om;udk rESpNf cdu
k af eMurI
&Sad eMuavonf/ xdt
k cdu
k w
f iG f 'g;ydik if aomufMum csDvm
wdu
k cf u
kd yf ek u
f efavojzifh tb,r[m&mZmrif; vGecf &hJ
avonf/
xdrk if;vGev
f Qif iaomufMumvnf; pEokre&mZmbGUJ cH
rif;jzpfav&m trwfBuD;rSm ud,
k u
f sKd ;enf;jcif; cHomG ;cJ&h av
onf/ rlvuyif iaomufMumudk trwfBuD; rcefo
Y ifh
aMumif; avQmufxm;bl;onfrsm;?iaomufMumvky&f yfrsm;udk
zGifhcscJhjcif;rsm;aMumifh? rif;vnf; tusdK;rJhjzpf& trwfBuD;
rSmvnf; toufab; BuHKvm&avonf/
xdik aomufMum pEokre&mZm (1135-1139)rif;
jzpfavvQif a&S;ynm&Sd rSL;aumif;rwfaumif;rsm;udk ESdyf
pufowfjzwfjcif;? ynm&Sdudk roHk;jcif;aMumifh? vGwf&m
vGwaf Mumif; xGuaf jy;yke;f a&SmifcMhJ u&onf/ taemufjynf
uHomNrdKUodkYcsnf; ajymif;aecJhMuavonf/ trwfBuD;
a&To;J udu
k m; e*du
k yif &efNidK;&Scd hJ bl;onft
h avQmuf pD&if
jcif;udk cHomG ;&avonf/ vlukd acG;owfonf[al om pav
OD;ykntjzpfoepfuo
hJ Ykd cHomG &&Smjcif;aywnf;/ trwfBuD;
a&ToJ;rSm toufydkif;t&qdkvQif trIxrf;Edkifao;ol[k
qdak vmufayonf/ if;tpD&ifco
H nfrmS 1139ckEpS f rif;jzpf
aom pEokre&mZmrif;eef;wuf rMumao;aomtcsdef
wGif jzpfrnfjzpfay&m toufav;q,fceft
Y &G,w
f iG o
f m
qHk; HI;oGm;&rnf[k xif&onf/
xdrk if; oabmrusMuaom trwfBuD; pmzwfwuf
'd;k a0wdv
Yk nf; rif;udk ykeu
f efawmfveS cf MhJ uavonf/ vlol

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

78

pk csDwufwdkufcdkufcJhMuavonf/ xdkYjyif &rf;jynfhuRef;


rif;&yfoaH csmif;om; olyek Af v
kd rf if;atmifpkH (aemifwiG f pEo
wd &mZm"r&mZfrif; jzpfavonf)xH ppfyefac: tul
tnDawmif;cHMuao;onf/ ,if;odYk 'd;k a0paom trwfBuD;
rsm; vlorl sm;u wdu
k cf u
kd o
f jzifh xdrk if;onf a&Teef;awmfrS
qif;ajy;&avonf/ xdkrif;eef;usvQif 'dk;a0wdkY nD Gwf
ud,
k &f aH wmftrwf yd;k a&Tukd pE0drv&mZmbGUJ jzifh eef;wif
Muonf/ eef;usrif;udk jynfolwdkYzrf; ydkYtyfvmojzifh
&Spaf omif; ausmif;wdu
k w
f iG f &[ef;jyKxm;avonf/ eef;us
&[ef;um; aornfah b;udk aMumufojzifh 'd;k a0tm; orD;
awmf ,uforhJ ,fukd ay;tyfav&m olUudo
k m ay;&m
oavm? igwdu
Yk kd ray;&avoavm[k rvdv
k m; olwu
Ykd ,l
owfypfMuavonf/ xdkYaMuifh eef;usrif;onf &[ef;jyK
15&ufaphwiG f owfypfjcif; cHomG ;&avonf/
trwfBuD;a&To;J um; woufwmwGif rif;rIxrf;b0
jzifh csnf;aevmcJo
h nf[k qd&k aomfvnf; &cdik jf ynfEiS t
hf rsdK;
om;wdt
Yk wGuf wdik ;f jynfEikd if eH ef;wGi;f a&;? rif;a&;rif;&mu
p wm0efauspmG xrf;aqmifomG ;cJo
h w
l pfO;D jzpfcahJ vonf/
if;\vkyf&yf vuf&majc&mwdkYum; &mZ0ifwGif rQom
uHaumif;axmufr rSwfwrf;usef&pf &Sdaeao;onf[k
qd&k rnf jzpfacsonf/
trwfBuD; a&ToJ;onf &cdkif&mZ0ifusrf;rsm;udk jyKcJh
ao;aMumif;udk vlwikd ;f od&MdS urnf r[kwaf y/ odaYk omfvnf;
trwfBuD;jyKpkcahJ om OD;a&To;J &mZ0ifum; ordik ;f wGiv
f suf
&S&d pfco
hJ nf/ &cdik &f mZ0ifusrf;OD;a&wGif trwfBuD;a&To;J
\ &mZ0ifusrf;vnf; wpfusrf;tygt0if jzpfonf/
trwfBuD; qHk; HI;cJhaomfvnf; r,m;rdyef;&HESifh om;
awmfausmfZw
H Ykd usef&pfavonf/ trwfBuD; r&SNd yD;aemuf
om;i,fvnf; qufrcHEikd af cs/ rdyef;&Honfyif trwfBuD;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

79

xHrS Mum;emrSwo
f v
d u
kd rf ad om xH;k enf;om"u wdjYk zifh
wdik ;f jynftwGuf tusKd ;jyKaqmif&u
G cf ahJ o;aMumif; &mZ0if
wGif rSww
f rf;awGU&ao;onf/
pEokrerif;aemuf qufcaH om pE0drvrif;um;
eef;ouf&ufaygif; 40om &SnMf umcJo
h nf/ odaYk omfvnf;
0drvrif;onf a&S;rSL;a[mif;rwfa[mif;rsm;udk pDppf ynm
&St
d avQmuf jr ifah jr mufawmfral vonf/ xdaYk Mumifh txuf
trwfynm&Sd NrdKUopfEiS hf pdew
f ifpm;a&To\
J r,m;rdyef;&Hukd
;kd uRef;ESihf pdew
f ifukd pm;aus;ay;tyfEiS ;f avonf/ xdjYk yif
a&S;rif;wdeYk nf; eef;olrzd &k m;? armif;rrsm;udk a&S;xH;k rSef atmif
jyo&rnf [ k tyf a wmf r l a vonf / om;ausmf Z H u d k
vnf;ynm&St
d rsKd ;? rSL; ;kd rwfreG f om;ajr; jzpfonf [kqu
kd m
ynmudk oifap&ef trde&Yf adS vonf/ ynmoifMum;&ef vnf;
q&mawmf p Em&mrod k Y tyf a wmf r l a vonf / ,if ; od k Y
ynm&Sw
d t
Ykd m; ,cifajr mufpm;cJo
h nfh enf;wlajr mufpm;jcif;
jyKcJah vonf/
xkjYd yif bk&if0rd vrif;ud,
k w
f ikd u
f yifvQif ]]NrdKUopfpm;
onf ynm&SdtrwfrsdK;? a&S;omuD0ifrif;quf t&Snf?
rif;wdik yf if trwfcv
H suf? qufumvmcJo
h l om;ajr;jzpf
ygonf/ xdo
k yYkd if jzpfygvsufvnf; pEmokrerif;onf
pm&dw r&Sd jynfwefaom ywjrm;udk pyg;wpfcu
G Ef iS hf a&mif;
pm;aomolEiS hf wlonf/ qd;k aumif; rodwwfav/ NrdKUopf
pm;uJhodkY todtjrifxl;aomol rSL;rwfr&SdNyD}} [kqdk csD;
usL;jcif; jyKavonf/ r,m;rdyef;&Hudkvnf; ]]NrdKUopfpm;
r,m;vnf; ynm&SEd iS hf aygif;zufco
hJ l jzpfonf? NrdKUopfpm;
raorD wdkif;jynf taMumif;t&mrsm;udk rnfodkY ajymqdkzl;
onf rSwo
f m;rdorQukd avQmuf&rnf}}[k trde&Yf adS vonf/
xdo
k aYkd vQmufxm;&ef trde&Yf &dS jcif;rSm xdrk if;eef;pH 28
&ufajrmufwiG f eef;awmf zGww
f ufjcif;? NrdKUwGi;f usm;0if
jyif;pGmjrL;ckef[kef;jrnfoGm;jcif;? aEGumv rdk;BuD; pGm&Gm

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

80

eef ; axmif h p G e f ; rd k ; Bud K ;ypf r S e f j cif ; paom ed r d w f r sm;


awGUvm&onft
h wGuf jzpfonf/ xdt
k cg rdyef;&Hu ynm&Sd
ESifhaygif;zufrdonfh aus;Zl;jzifh rif;wdkifyifcH&aMumif; xHk;
a[mif;xGu&f o
dS nf/ ajrmufO;D NrdKUwnfpOf edrw
d Mf wif;rsm;udk
trwfBuD; ajymcJb
h ;l orQ Mum;od&onfrsm;udk avQmufxm;
avonf/ t"duqdv
k Qif rif;ESit
hf rwfwUkd ud,
k u
f sifw
h &m;
rlvjzpfaMumif; r[m&mZmrif;BuD;udk avQmufxHk;jyKcJhzl;yg
onf/
zGww
f uf? rd;k BudK;ypf? ysm;pG?J iSuef m; paomtaMumif;
yg&musrf;xGuv
f m avQmufx;kH udk avQmufxm;cJah vonf/
]]rSwaf vm&Siv
f ?l cyford ;f olw?Ykd pG,
J o
l ifah Mumif;? edrw
d f
aygif;udk}} tpcsDvsuf avQmufxm;csufum; "avhp dkuf
;kd &mrSwf om;zG,f tvGeaf umif;vSayonf/ avQmufx;kH
udk uREkfyfwdkY wifjyxm;aom ]]&cdkif"avh xHk;pHwdkprsm;}}
taMumif;wGif azmfjyNyD;jzpfonf/
rdyef;&Hum; trwfBuD;a&To;J xHrS aus;Zl;jzifh avQmuf
xm;Edik o
f jzifh bk&ifu tvGeBf udKufawmfrl oD&rd vm[laom
bGUJ trnfukd ay;tyfjcif; xyfrcH cH &hJ avonf/ xdrk if;vuf
xuf rif;a&;rif;&mudk avQmufxm;cGifh&chJaom 'g;ydkifBuD;
trwfvnf; wpfO;D &Scd o
hJ nf/ xdt
k rwfvnf; ]]t&Sirf if;jrwf?
a&S;ynm&Sd a&To;J qdck aJh om pum;? "mwfued ;f udk r,m;oD&d
rvmrdyef;&H wifavQmufaomtaMumif;vnf; pma[mif;
xGurf eS yf gonf}} [kyif axmufcjH cif; jyKcJ&h onf/
,if;odrYk yd ef;&Hvnf; trwfBu;D a&To;J xHrS rSwo
f m;enf;
em xH;k rlom"ursm;udk aumif;pGm&&Sx
d m;Edik v
f u
kd rf o
d l jzpfonfh
tavsmuf rif;wdkifyiftrwfBuD;wppf wdkif;jynfa&;wGif
trIxrf;jcif;jzifh tusdK;jyK wm0efausyGecf ahJ yonf/ 0drv
&mZmum; eef;pH 40&uf? xdak emuf qufcMH uaom Adv
k rf if;
atmifpkef powd &mZm "r&mZfrif; (1139-1144) 5ESpf?
r[morwrif; (1144-1146)2ESpfwGif &cdkifjynfum;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

81

jrefrmrif;vufatmuf a&muf xD;eef;rif;quf jywfomG ;cJh


&ayonf/ rdyef;&H wpfoufwm trIxrf;umvudu
k m;
twdtus rod&ao;acs/ odaYk omfvnf; rdyef;&H touf&dS
oa&GU trIxrf;vdku xrf;EdkifcGifh&a&;um; &SdcJhr&SdcJhudk rod
Edkifacs/ tb,faMumifhqdkaomf aemifwGif xD;eef;wGif;rif;
rIxrf;a&;um; a0;cJNh yDom xif&onf/ rif;r&S?d eef;NrdKUysuf
okef;avjcif;jzifh trIxrf;p&m[l &SdEdkif&mtHhavm/
oD&rd vmrdyef;&H wpfoufwmrl wefb;kd &Spd mG avQmuf
xm;oGm;cJo
h nfah vQmufx;kH teufrS &cdik t
f rsdK;om;ESihf &cdik f
wdkif;jynfxD;eef;ESifhqdkif&m &mZ0ifordkif;twGufyg tusdK;&Sd
aom &cdik af tmifvt
H zGUJ vuFmonf twdik ;f rodaus;Zl;&Sad y
onf/ rdyef;&H\ aemufq;kH ordik ;f wifc?hJ azmfxw
k cf ahJ om
&cdik af tmifvaH wmfzUJG [k qdck sifayonf/ xdv
k uFmum; xif
vnf; xif&mS ;aeNyD; jzpfonf/ b0opf*sme,f? "n0wD*sm
e,f? &cdkifhwefaqmifr*Zif;? tjcm;tjcm;aom &cdkif,Of
aus;rIqdkif&m pmtkyfpmwrf;rsm;wGif awGUjrifEkdifavonf/
odkY &cdkifrif;acwf ynm&SdtrsdK;t dk; trwfBuD;rsm;
um; xifvnf; xif&mS ;cJ&h onf/ ajr mufvnf; ajr mufpm;cJh
&onf/ t[kwt
f rSev
f nf; tepfemcHum aqmif&u
G cf MhJ u
avonfwu
Ykd kd ordik ;f wGif ,ufow
J if awGU&onfu uH
aumif;axmufr rwdrjf r Kyfraysmufu,
G o
f ifh [k qdEk idk af y
onf/ trsm;tjym; uG,af ysmufwrd jf rKyfomG ;cJ&h jcif;wdUk um;
ordkif;twGuf 0rf;enf;p&myif jzpfMu&ayonf/ wdkif;jynf
wpfjynfonf ynm&Sdrsm;ESifh uif; rjzpfay/ ynm&Sdtm;
enf;aom wdik ;f jynfonf tiftm;enf;onfh tvm;&Sw
d wf
onfukd oifcef;pm,lEikd af yownf;/
]]Mum;ydrAhf v
kd v
f ?l tHch s;D rlavm? aomif;,lZem? ajrrsuf
ESmxuf? ajrmufrmS tmoH? awmif&o
H [
D Vkd ?f aemufuv
kd n
S hf
vnf? r&GUjH ynfEiS ?hf OD;wnfyikd jf cif;? yifv,fqif;atmif? pd;k
rif;wum? OD; Gwf&monf? om,m&Gufaqmif? &efwdkif;

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

82

atmifonf? bke;f acgif"r&mZm? Ou mrkcrf sdK;? orkwf ;kd vQif?


pHpdk;aomcg? &umyl&? "nNrdKUBuD;? wdkif;vHk;xD;udk? NyD;pD;cefY
&Snf? a&Teef;wnf ? atmifpnfnHnH? bdufodufcHu?
ausmfoHowif;? aomif;vHk;csif;rQ? jrif;vnf;odE0? em*
q'ef? &efrmefy,fvn
S ?hf jcaoFah uo&D? atmifeaD tmifjzL?
y u
l ?kd MunfjzL ESpo
f uf? ewfwq
Ykd ufu? bke;f usufoa&?
rdk;ES,fapG\? a&TaiG&wem? ya'omoD;? NyD;pD;apwwf?
ewforw? apmifo
h v
D ESi?hf E0ZD&m? tvuFm&? tpjzefY
csd? oD&d"Z? csdKjrom,m? aemufydwfrSmvnf;? r[mok"r?
&mZ*k k? Hk;umpk ? rsuf IcwfESdyf? a&TwHqdyfudk? pdwfpdyfMunf
El;? a&Teef;OD;? &Tijf rL;MunfjzL? vSLawmfru
l ? ewfvw
l um?
aumif;cs;D nmvsu?f om,mjrwfE;kd ? arw mNzKd ; ? a&rd;k rSepf mG ?
ajrMoZmvnf;? &omjynfhESuf? atmifqkquf ? &mouf
wnfaMumif;? rsKd ;opfavmif;onf/ u
kd af oQmif;yJw
h if Nird Nhf ird hf
wnf;}} /

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

83

&cdik yf ef;wsm;pnf
&cdik rf if;rsm;vufxuf yef;wsm;pnfukd tpOftquf
toH;k jyKvmcJo
h nf/ yef;wsm;rSm ESprf sKd ;&So
d nf/ (1)ewfyef;wsm;
ESihf (2)orufwufyef;wsm;wdYk jzpfMuonf/ if;udk &cdik t
f oH
jzifh yef;wsi;f -yef;usi;f -yef;usm;[l trsKd ;rsKd ; a&TUajymif;ac:
qdk vmcJMh uonf/

ewfyef;wsm;
yef;wsm;twdik ;f twmrS tvsm; 2awmif? xdy0f
awmifqw
k ?f wajzmifw
h nf; jzpfonf/ qdwo
f m;a&udk Muuf
&onf/ t0wfrmS t0wfjzLwGif teDpif; tem;owfonf/
odik ;f BudK;rSm uGr;f ;kd ceY&f adS om BudK;vH;k i,f 3vH;k 7vH;k wdjYk zifh
tzsm;wGif bl;yGiihf ,frsm; az: jyKvky&f onf/ ywfpmwifjcif;
rSm aumufn if;? ajreDreI ?Yf oZifO? iSuaf ysmoD;aESm Budwf
Ny;D vQif rsuEf mS jyif tem; 2vufrceYf csef wjyifv;kH tjynfh
wif&onf/ a'0wmAvdyal Zmfaomtcg yef; wsm;udk wD;&
onf / ewf y G J e wf u em;qif a omtcg ewf w d k Y \
taMumif;t&mudk vdkuf a&S;ynm&SdBuD;rsm; pDuHk;xm;cJh
aom ewfocH sy?f ewf,ikd ;f oHwu
Ykd v
kd u
kd f wD;&onf/ yef;
wsm;um; a&S;&cdik rf if;rsm; tpOftquf tpOftvmtm;jzifh

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

84

jyKvkyfcJhaom ewfyef;wsm; jyKvkyf dk;xHk;yif jzpfonf/


&cdik Zf mwd0o
H armfueG ;f pmwGif rd;k OD;? rd;k aESmif; vpOfr
ysuf ewfyal Zmfavh tpOf&v
dS mcJah Mumif; awGU7onf/ &cdik f
rif;rsm; tkyfcsKyfyHkzGJUpnf;&mwGif vuf0Joif; 8a,mufwGif
yef;wsm;onf wpfO;D tygt0if awGU&onf/ if;jyif jyifu,
kd f
&Hawmftrwfu ewfyo&ef yef;rmefopfo;D paom ewfyal Zmf
oum yp nf;udk &SmBuHay;&onf [l\/ vufawmf&q
d akd om
trSL;BuD;u ewfyal Zmfyu
JG kd rd;k OD;? rd;k aESmif; vpOfewfuawmf
(ewfaumif;r)wdEYk iS hf ylaZmfyu
JG kd vkyaf qmifay;&onf [l\/
twGi;f ud,
k &f u
H rl acgcGu?f ewftrd ?f yef;zGm;wdu
Yk kd vkyf ay;
&aMumif; awGU&onf/ ewfyal Zmf&m rkejYf yKvky&f mwGif vuf
awmf&q
d efukd toH;k jyK&onf/ ewfyef;wsm;udu
k m; ,ckxd
&cdik jf ynfa'owdw
Yk iG f ewfyef;wsm;q&mwdx
Yk H awGUedik yf gao;
\/ ewfyef;wsm;ESifhqdkifaom ewf,dkif;oHomjcif;rsm;um;
rsm;jym;ay\/

orufwufyef;wsm;
yef;wsm;udk &cdik w
f rYkd *Fvmaqmif vufxyfxrf;jrm;
yGw
J Ykd toH;k jyKavonf/ orufwufyef;wsm;rSm &cdik ef ,fwiG f
uG,af ysmufvek ;D yg; &Sm;yg;oGm;avNyD/ orufwufyef;wsm;
tpm; tdEd ,pnf? aAsm? brf;? wD;rIwv
f suf tpm;xd;k aeMu
onfukd awGU&onf/ taemufjynfac: ta&SUygup wefa'o
&Sd &cdik w
f u
Ykd m; xdak 'o r*Fvmaqmifyw
JG w
Ykd iG f orufwuf
yef;wsm;udk toHk;jyKaeMuwkef;yif awGUjrif&ao;onf/
&cdik ef ,fwiG f orufwufyef;wsm;udk 'kw,
d ppfBuD;
rwdik rf x
D d awGUjrifvu
kd &f ao;onf/ 'kw,
d ppfBuD;d jzpfvmNy;D
aemufwiG f aysmufu,
G o
f mG ;jcif; jzpfc&hJ onf/ ,ckqv
kd Qif
orufwufyef;wsm; wD;cwfou
H ykd if rMum;&? tpteyif
&Smr& jzpfcJh&avNyD/
xdyk ef;wsm;pnfEiS yhf wfouf ajc&mpdu
k f vdu
k v
f MH unfh

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

85

&efvo
kd nf/ okawoejyK rSww
f rf;wif&ef ta&;BuD;onf/
wwfEikd u
f azmfxw
k &f efyif oifah vonf/ uREyfk w
f Ykd avhvm
od&oavmufqv
kd Qif a&S;tcgu wD;cwfz;l olrsm; touf
xif&mS ; &Sad eMuao;onf/ xdyk *k Kd vfrsm;teuf ppfawGNrdKU
armvdy&f yfuu
G w
f iG f touf76ESpf &SNd y;D aom yk*Kd vfwpfO;D yif
&Sad o;onf/ if;rSm Zmwdawmifuw
k Nf rdKUom; jzpfonf/
touf 22ESpu
f yif ppfawGNrKd UodYk a&mufonf/ orufwuf
yef;wsm;udk ud,
k w
f ikd f 0ifa&mufw;D zl;onf/ if;xH 6-666aeYu oGm;a&mufawGUqHk avhvmzl;olrsm; &So
d nf/ if;xHrS
ar;jref ; pH k p rf ; od & S d & onf h j yif if ; wD ; jyonf h wD ; yH k w D ;
uGuu
f v
kd nf; awGUjrifvmcJMh u&onf/

tzdk;tdk\ ajymjycsuf
if;ajymjycsut
f & orufwufyef;wsm; twdik ;f t&Snf
rSm tvsm; 2awmif? t0tcsif; wxGmESihf vufav;vH;k ?
tv,fv;kH ywf wpfawmifEiS hf awmifqw
k ?f (0g)2awmifcef?Y
cwfausmufo;D (aus;om;wkwcf wfupm;aom aus;om;cwf
p&mtvH;k )? yHo
k Pmef cyfavsmah vsmh jyKvky&f onf/ EGm;om;
a&jzifh jzpfap? qdwo
f m;a&jzifh jzpfap Muuf&onf/ apmif
(vufjzift
h oHazmf)bufukd tyg;/ NAed ;f ('kwjf zift
h oHvu
kd w
f ;D )
bufukd txl Muuf&onf/ yef;wsm;\t0wfrmS tpdr;f Ek
a&mifEiS hf tjzLjzpfonf/ tjzLxnfwiG f tpdr;f Ektem;pif;jzifh
jzpfap? tpdr;f EktxnfwiG f tjzLtem;pif;jzifh jzpfap 0wf&
onf/
[pum;csyf/
/ apmifzufrSm tjcif;azmfaom (toH
azmfaom)rsufEmS zufukd ac:\/ xdzk ufukd vuf0zJ ufu
xm; toHuakd zmfay;onf/ NAde;f zufrmS vusfmzufuxm;
'kwfjzifh toHvdkuf wD;cwfay;&onf/]
wD;olwdkY0wf&onfrSm yef;Eka&mif acgif;aygif;? t0g?
tjzL? teD? tpdr;f tp&So
d nfjzifh wqifwnf; 0wf&onf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

86

tusr mS 0efBuD;tusy kH tpdr;f em;ab;&Howf ajcovH;k em;xd


t&Snf jzpfonf/ vufwiG v
f nf; vuf&n
S v
f ufzmG ;jzpf onf/
vHkcsnf ('a,m)rSm tpdrf;a&mif 0g-MuufaoG; a&mif
ud;k awmifyikd ;f eHvsm;&Snf t0wftxnf jzpfonf/ wqif
wnf; 0wf&onf/ acgif;aygif; t&Snf 3awmif aygif;NyD;?
tpGef;udk aemufrSn yf xm;&onf/ qif;&Jcsrf;om vdkuf
pnf 5vH;k ? 7vH;k ? 9vH;k ? 11vH;k xd wD;&onf/
wD;yHw
k ;D enf;rSm orufrwufrD eHeufyikd ;f wGif acgif;
aqmifjzpfolu r*FvmiSufaysmyGJudk ewfac:ewfyifhjzifh NrdKU
apmifeh wf? &Gmapmifeh wf? tdraf pmifeh wfwu
Ykd kd yifah c: ewfyef;
wsm;uJo
h Ykd wD;&onf/ eHeuft P
k w
f ufwiG f r*Fvmajr muf
wD;uGuEf iS hf wD;Ny;D vQif yGw
J if&onf/ yGw
J ifw;D uGuEf iS hf oruf
wufwD;uGuf twlwljzpfonf/ norufwufrSmvnf;
,if;wD;uGuyf if wD;&onf/ acgif;aqmifu aqmfpnfjzifh
aqmfvu
kd v
f Qif aemufvu
kd w
f u
Ykd ESprf suEf mS pvH;k udk vufEpS f
zufjzifh zGiw
hf ;D &onf/ wD;uGurf mS ZrLoajy&Guf avcwf
oHEiS hf ZrLoajy&Guf vIyo
f H wD;&onf/ csed ;f wD;? apmifw
h ;D rsKd ;
jzpfonf/ tjrefw;D r[kwf taES;wD; jzpfonf/
aqmfpnfwD;olup aqmfvdkufvQif aemufvdkufrsm;
2zufzGifh wD;? vrf;avQmufvQif ajcvSrf;udk Munfh taES;
wD; wD;&onf/ &cdik o
f rufwuf vdu
k yf gMuaom trsKd ;orD;
rsm; a&Tajccsif;ESifhvSrf; b,fnmvdkufatmif wD;&onf
[l\/ xdaYk Mumifh &cdik t
f rsKd ;orD;wdo
Yk nf orufwufyef;wsm;
wD;uGuu
f kd tvGejf rwfE;kd Muukeo
f nf/
1/ apmif.....apmif NAD; ..... [D; ..... [D; .....
2/ apmif..... NAD; ..... [D; ..... [D; .....
wD;uGuu
f kd vrf;avQmufaomtcg wD;&onf/
xdrf;jrm;aomtcg wD;yHkwD;uGuf
1/ jAapmif ..... jAapmif ..... NAD;

&cdkifom;BuD;pmay

.....

[D;.....[D;

.....

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

87

2/ jAapmif..... NAD; [D; [D;.....


3/ jAapmif..... jAapmif..... NAD;.....[D;.....[D;.....
4/ jAapmif.....NAD;.....[D;.....[D;.....
vufxyfNyD;pD;aomtcgwD;yHk
1/ NAdef-apmif.....NAdefNAdefapmif.....NAD;.....[D;.....[D;.....
2/ jAapmif-jAapmif NAdefNAdefapmif.....NAD;-[D[;D tqHk;owfwD;aomtcg
1/ apmif-apmif-NAD;-[D;-[D;2/ apmif-NAdef;-apmif-NAdef;-apmif-NAdef;qifhwD; wD;&onf/
&cdkiforufwuf yef;wsm;ESifhywfouf qufcHvdkuf
Mubl;aom yk*dKvftcsdKUxHrS ar;jref;pHkprf; od&Sd&csufrSm
rQjzpfonf/ tvm;wl wD;zl;Muolrsm;xHvnf; ar;jref;pHk
prf; avhvmrSww
f rf;wifMu&ef oifyh gonf/

yef;wsm;pnfonf iyif
&cdik rf if;vufxuf yef;wsm;pnfonfrsm;udk csD;jr ifh
ajr mufpm; tm;ay;vsuf jyKpkxm;cJah Mumif;udk rSww
f rf;rsm;
wGif &SmazGawGU&onf/ Oyrm &cdkifrif;Am;BuD; bk&ifvuf
xuf ajrmufOD;NrdKUawmfwGif yef;wsm; 0dZmjzpfcJhzl;aom
q&miyifrSm ,ckxd &cdkifwdkYyg;pyfwGif a&yef;pm;vsuf
&Syd gao;onf/ xdk q&mESiyhf wfouf a&S;u '@m&DozG,f
ajymqdak ecJMh u&m trSeyf if if;\twwfynmrSm ausmMf um;
aMumif; bk&ifuyif csD;ajr muf txl;jyKcJah Mumif;udu
k m;
uREkyf w
f &Ykd mS azG &&Sx
d m;aom rSww
f rf;u oufaocHygonf/
xdrk w
S w
f rf;udk rltwdik ;f yif azmfjyvdu
k &f onf/ rSwf
wrf;rSm &cdkiftoHjzifh a&;xm;onfhtwGuf wrsdK;qef;
aeygonf/ okawoetwGuf tusdK;rsm;rnfjzpf pmzwf
olrsm; em;rvnfuvnf; onf;cHNyD;avhvmzwf I apvdkyg
onf/ rSwfwrf;wGif rxif0g;0g;rIefrSm;rSm; ysufaeaom

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

88

yHkESdyfpmvHk;rsm;aMumifh tcsdKUudk oifhovdkjyKjyifum zwful;


,lc&hJ ojzifh rSww
f rf;udk tjypfwif&efr&Sb
d J wifvu
kd azmfjy
ol uREkyf w
f t
Ykd m;om tjypfwifEikd yf g\/
]]rif;bmvufxuf rd;k OD;usau? eef;&mjyif r@yfx;kd
au ESppf Ofrysuf ewfwufaw/ rif;bmvufxuf tpde;f
t0g;ydv
k aD &/ rif;bmvufxuf tD;a[mufxzkd Ykd wwfyg
vwfau? qkBuD;vm'fBuD; csvDa&/ yef;usm;wD;zdYk wwfyg
vSau? vcar;em yD;vDa&? ynmudk ynmBuD;vJ rSnv
hf D
a&/ r,Hq
k akd u Zmwf0w K jyefajymar/
]]aAmif'q
l akd u rkpnf;uRef;rSm? Muufraus&GmvdYk [d
vdar/ rif;bmvufxuf usvDa&/ xdktcgau rdrd
wa,muf rif;bmvufxuf ud,
k 0f efMuifau/ om;udk
wu,f zGm;arvdv
Yk ;J BuHvaD &/ Alj*ifo
h m;udk rzGm;cif wem&D
u tbck0,f eef;&GmpHau uHawmfuek v
f Ykd ajymif;vDa&/
,if;tcg wem&Daemufus om;Alj*ifu
h kd trdrmS av zGm;vD
a&/ 0rf;uusau yifemaomaom ygvDa&/ yifemygau
,if;taoQudk trdrmS iyifBuD;vdYk xm;vDa&/
]],if;iyifudk rGD;pyfygau aAmif'lqdk rkpnf;uRef;rSm
6ESpfom;t&G,f ajrmufvDa&/ ajrmufvSygau? iyifrSm
rif;bmvufxuf vlroif;yJ yef;usif;wD;zdYk wwfvaD &?
iyifw;D au ewfapmif;ozG,f jzpfvaD &/ ,if;tcg iyif;BuD;
rSm bke;f awmufygau? trdrqr (rkwq
f ;kd r)udk vufzsm;qGJ
ajymif;vdkYvmau? rif;bmteD; &cdkifjynfrSm 'dkif;*sDzufu
eDca&/
]],if;tcg rif;bm;vufxuf tD;[kwx
f ;kd zdYk wwfvyS g
au? qkBuD;vm'fBuD; csvDa&/ yef;usif;wD;zdYk wwfygvSau
vcar;em yD;vDa&/ ynmudk ynmBuD; rSnv
hf aD &/ xdk
tcgau 'dik ;f *sb
D ufu iyif;Bu;D vJ eDvaD &/ jynfol jynfom;
ynmudk toH;k usau iyifxw
H Ykd om;orD;Nr;D jrpf Ukd udak v
ynmoifzdkY &GwfvDa&/ rif;bmvufxuf iyifrSmudk

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

89

wu odv
k v
f J jzpfvaD &/
]],if;tcg iyifxw
H Ykd wynfo
h m;au 3aomif;? uka#
a&mufvaD &? iyifBuD;rSm rwwfoal u wwfow
l csdKU trsdK;
rsdK;udk oifMum;vdkYvJ jyvDa&/ tcg wynfhrsm;pGma&
wwf vdyYk gau? rif;bmvufxuf iyifBuD;rSm pm;rukeaf u?
iGDudk wu,f ykwfjynfh dkifjynfh [dvDa&/ ,if;tcg iGDudk
wu,f pm;ruk e f a u? ref ' &mZD u k v m;iS m ;vd k Y
uefbufuv
kd nf; wl;c a&/ ,if;uefuakd v uefemrnfEiS hf
vlemrnfukd a&maESmvdYk vJ; urmw
h ef;qm rysuf&a,mif
'dik ;f *sDuefvYkd xm;yga&/ iyifuv
kd nf; 'dik ;f *sDiyif ac:yga&/
um; wu,fih yifue om jzpfyga&/ bk&ifuefonf
r[kwaf cs/
]],if;tcg rdk;oD;us rif;bmBuD;rSm eef;&ifjyif&Sdu
r@myfBuD;udk qifw0if jrif;w0ifx;kd NyD; xd;k a&/ nOfeh wf
wuf zdv
Yk Ykd BuHvaD &/ ,if;tcg rif;bm;BuD;u ewfq&mr
axmifu;kd &mudk pmwdpk m&Snf urf;vdu
k af w/ ewfq&mr
axmifu;kd &mvnf; rif;bmeef;&ifjyif a&mufvaD &/ rif;bm
BuD;rSm ewfq&mraxmifu;kd &m a&mufvv
Ydk mau? yef;usm;
wD;zdkY 'dkif;*sDzufu q&miyif wynfhrsm;pGm vm&arvdkY
'dik ;f *sDbufukd pmwdpk m&Snu
f rf;vDa&/ ,if;tcg iyifBuD;rSm
yifemydkau awmif;arSmufvdkYvJ jzpfeDa&/ rvdkufEdkifau
wynfih g;usdwaf vmuf xnfv
h u
kd af w/
]]wynfih g;usdwf vdu
k v
f v
Ykd mau? ewfq&mr axmif
ud;k &mtv,frmS pnfiyifwynfh yef;usm;udk vdik rf mS qGv
J Ykd
wD;jya&/ wD;jyygau? ewfq&mr wBudKif;uau? iyif
ywfoH rMum;&au? y&d,m,frm,mvkyv
f Ykd ewfq&mr
tukeo
f l Ukd NyKd xGuaf w/ ,if;tcg qdo
k aH jymoH rMum; ygau?
rif;bmBuD;rSm jywif;aygufukd vSpzf iG v
hf v
Ykd nf; Munfv
h aD &/
ewfq&mr tukefol dkU rjrifygau iyifwynfh ig;usdwf
avmufudk yef;wsm;udk vdkifrSmqGJ jrifvDa&/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

90

]],if;tcg rif;bmBuD;vJ? pdwq


f ;kd a&/ iyifwynfh
q&mryg? wynfu
h ckd snf; vdu
k v
f v
Ykd mau? rwwfygyJ ewf
q&m tv,frmS vJ 0ifw;D a&/ yef;usif;udk tjcif;r&? ewf
q&mr NydKxGuaf w/ *ed&ufrmS ewfwufzYkd rjzpfygau?
rif;bmBuD;udk ewfwumvJ vdik v
f rd v
f v
Ykd ;J owfvmS ar?
igvJ;,ed oD&rnf/ igroDcif? iyifwynfih g;usdwaf vSmuf
udk yef;usm;udk vdkifrSmpGwfau ykwfudkcsKyf rD;wdkufarvdkY
NidKUvDa&? ,if;tcg iyifwynfh q&mryg rif;bmBuD;
csKyfvdkYxm;au? rsufpdrsufqef jyefvDa&/
]]attcg 'dik ;f *sDbufu q&mudk yef;usm;oH yD; ac:
ygvdar/ urmOD;up yef;wsm;wD;jcif; trIonf urmOD;u
iyifoifypfcaomaMumifh ,ckxufxd iyiftvdu
k u
f kd wD;eD
uwfaw/
]],ckvnf; wynfhrsm;pGmudk rif;bm;BuD; csKyfxm;
ojzifh yef;wsm;wD; 'dkif;*sDbufu q&mudk ac:ygvdrfhrnf?
em;axmifMuyg/ yef;wsm;oH ay;ygar/

'dkif;*sDiyifoQif? q&mreD? 'dkif;*sDbufu? wynfh


ywfoH? Mum;ygvD/ rif;bmocif? eef;awmfoQif?
&G,fawmfcc? eef;OD;udkifudk? tydkif&au? rif;vS &mZm?
NidK;xm;a&/ ewfq&mr? y&d,m,fau? rm,mjyau?
AADrwdkY? NydKxGufaw? 'dkif;*sDiyif? q&moQif? iyifreD?
'dkif;*sD;bufu? u,fygvD/
odkY wu,f wynfh dkUu wD;jya&/
]]xdt
k cg 'dik ;f *sDbufu q&miyif Mum;vDa&? ud,
k hf
toufEiS hf pyf,u
S yf gau? a0'emudk rppfEikd af u? awmif;udk
wu,f vufjyefcwfau? yef;usm;udk vdik rf mS qGv
J Ykd vku
d v
f m
a&/ xdt
k cg iyif;BuD;onf vdu
k v
f ma&/ vdu
k v
f v
Ykd mau?
rif;bmvufxuf tjcm;rif;udk aMumufygojzifh acsmif;udk
wu,f rif;bmBuD;rSm wefwm;rxd;k yJ [dvo
D nf}}/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

91

]]xdt
k cg iyifBuD; yef;usm;udk vdik rf mS pGyf vdu
k v
f m
aomtcg rdk;oD;usjzpfygojzifh acsmif;rSm jzm;&Tef ykef;ykef;
jynfeh o
D nf? ,if;aMumifh iyifBuD;temonfvnf; yef;usm;
udak qmif rul;Edik yf gojzifh acsmif;urf;axmifu
h &yfapmuf
aqmuf eef;wGif;rSm [dorQ wynfhwdkYudk yef;usm;wD;vdkY
ac:ygvdar/ em;axmif yef;usm;oH yD;ygrnf/

'dkif;*sDiyif? q&moQif? iyifreD? 'dkif;*sDbufu?


rif;dyUk wfo?H Mum;rda&/ ywfoMH um;au? vdu
k f vdv
Yk mau?
rdk;oD;rdk;aESmif;? &moDajymif;? rdk;OD; wu,f? acsmif;rSmom?
jzm&Tef;vdkYvnf;? jynfh eDa&/ igvJvcsdKif? rul;Edkifau?
ywfudkudkifvdkY? acsmif;urf;axmifhu? rIdifeDa&/
]]tcg eef;wGi;f u q&mywfoH Mum;vDa&/ wynfh
Ukd u eef;wGi;f u eD Ukd jyefvYkd wD;ac:ygvdar/ y&dowftaygif;
dkU em;axmifuwfyg/
'dik ;f *sDiyif? q&moQif? iyifreD? 'dik ;f *sDbufu? wynfh
ywfo?H Mum;ygvDa&/ ywfuakd cgif;wif? t,if;ul;vwf?
ywfuakd cgif;wif? t,ifu;l vwf?
]]odq
Yk akd u? 'dik ;f *sb
D ufu wynfyh wfoH Mum; vDa&/
xdktcg iyifq&m temonfrSm yef;usm;udk &ifrSm
tkyaf zmifvyk v
f Ykd ul;a&/ xdrk mS bufukd a&mufvYkd vm;cg
eef;wGi;f rSm 0if ck0,f yef;usm;udk vdik rf mS qGaJ u? vufEpS f
bufEiS hf NrND rq
D mvdYk wD;jya&/ iyif;wD;au? ewfapmif; ozG,f
jzpfvaD &/ ,if;tcgau? ewfq&mr axmifu;kd &m vnf;?
pkus a&/ qdo
k H ajymoH Mum;vSygau? rif;bmBuD;rSm
wefcg;zGifh MunfhvDa&/ ewfq&mr axmifhudk;&m tv,f
rSmvJ iyifq&m jrifvaD &/ ,if;tcg rif;bmBuD;rSm tvGef
w&m 0rf;ajrmufaw/ ,if;tcg iyifuakd c:vdYk tojym
wpfaxmif qkcsa&/
]],if;tcg ajrmufOD;oQifr rdzk&m;vnf; jrifvDa&/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

92

armifocifau? rif;bmBuD;rSm iyifukd oabmusau?


ojym wpfaxmif qkcs&/ uREfyk rf vJ; iyifukd rif;bmBuD;rSm
oabm wl cGifhjyKa&/ ,if;tcg ajrmufOD;oQifrESifh
iyifyef; usif;onfESifh armifESrvJ jzpfvDa&}}
yef;wsif;q&miyif taMumif;rSm rSww
f rf;t& od
avmufygNy/D xdo
k Ykd ajrmufO;D acwf wu odv
k u
f o
hJ Ykd yef;wsi;f
q&miyif\ yef;wsif;tEkynmrsm;udk oif,cl MhJ ujcif;? yef;
wsif;tEkynmudk &cdik rf sm; tjrwfwEd;k xm;cJMh ujcif; bk&if
rif;rsm;uvnf; qkvmbfawmf tcar;emrsm;jzifh cs;D jr ifah jr muf
pm;cJjh cif;rsm;rSm xif&mS ;aeayNy/D q&miyif\ twKy wd
tjzpftysufrmS trSew
f u,f xif&mS ;cJNh yD;aMumif;udk
rSww
f rf;u oufaoxlaeygNyD/
rSww
f rf;om tcdik t
f rm r&Srd usef&pfcyhJ gu ,ck
oligup uav;oli,frsm;yg iyifq&mwynfh ywfojH zifh
wD;ac:oHukd odu
k w
f abmif aw;uAsm ywfow
H pfcrk Qom
wefz;kd xm; od&MdS uayvdrrhf nf/ ,ckuREyfk w
f Ykd od&aomtcgrS
xdik ,fi,fup uREkyf w
f ,
Ykd ckxd oDqakd eMuaom ywforH mS
iyifq&m\ wu,ftjzpftysufygwum;[k ,Hrk mS ;uif;pGm
vufco
H rdik ;f wifvmEdik af yonf/ odrYk w
S w
f rf; rSw&f mrsm;
um; ordkif;\ armfuGef;yif r[kwfygvm;/

vHk;aumuft"dym,f
aAmif'l-

woufwuRef; tjypfay;cH&ol (woufwpf


uRe;f tjypfay;cH&olrsm; ae&muRe;f udk aAmif'l
uRef;[k ac:onf)
rkpnf;uRef;- ,ck&aohawmifNrKd Ue,f ar,kjrpf0wGif wnf&dS
onf/
Alj*ifhom;- om;qd;k om;,kwf odrYk [kwf 0rf;ydu
k yf al om
om;i,f/
yifemcav;wdYk jzpfwwfaom acsmif;qd;k &ifMuwf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

93

Muufn ma&m*g? yef;ema&m*g jzpfonf/


'dkif;*sDbuf- ,ckNrdKUa[mif;NrdKU taemufbuf 'dkif;*sDuRef;
jzpfonf/
AADrrdef;rysuf/ ygyDr/
jzm;&Tef'Da&jynfv
h QHonf/
rdk;oD;us- rdk;v&moDuscsdef? rdk;OD;uscsdef/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

94

&cdik o
f mjcif;
omjcif;udk &cdik u
f Asmq&mrsm; trsm;qH;k oDu;kH zGUJ qdck hJ
Muonf/ &cdik o
f mjcif;onf a&S;OD;pGm aus;vufawma'oudk
tajccHaom aw;oDcsi;f wpfck jzpfonf/ odaYk omfvnf; aESmif;
umvwGif eef;awmfoiG ;f uAsmwpfck tjzpf e,fus,fvm
onf/ ajrmufO;D acwf rif;Am;BuD; (a*gpm 893-915)vuf
xufwiG f 0drvtrwfBuD;u ow mEkaumfumEkpaom tEk
Zmwf0w Krsm;udk omjcif;jzifh zGUJ qdNk yD; em;awmfoiG ;f cJo
h nf/
tif;0 taemufbufveG rf if;w&mBuD;vufxufwiG f
a*gpm 927 ckESpfavmuf aZ,s&Erdwfu Oaweomcsif;?
y#mpm&Domcsif;? pdrme0dumomcsif;wdkYudk qufoGif;cJh
aMumif; awGU&S&d onf/ odaYk omfvnf; omcsif;ESio
hf mjcif;udk
a&maxG;roGm;apvdyk g/ aZ,s&Erw
d f omcsi;f rSm &cdik o
f mjcif;
rsm;ESifh um&efttkyftcH tuGmtvSrf;csif; jcm;em;onf/
atmufwGif azmfjyxm;aom aZ,s&Erdwfomcsif;ESifh &cdkif
omjcif;wdu
Yk kd EIid ;f ,SOaf pvdyk gonf/

]]pmou&mZf? bkef;awmfopf? ESpfESpfq,f


ausmf? &muay:vsuf? oufawmf&Snfrl? yefxGmjyKonf/
atmif qkqifrS? r*FvmBuD;? a[mpmBud,m? MobmusL;
[dwf? ZrLwdwfwGif? edrdwft&Snf? EdkifiHpnfonf[k?
&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

95

ewfjynf<uanmif;? ab;awmfavmif;wdkY? aAmif;pvG,f


tyf? pGJa&T,yfESifh? c0yfMunf&Tif? rif,ifjyifrSm? avQmuf
wifNcD&onfh}}
rif;aZ,s&Erdwfa&; Oawoe omcsif;rS/

]]vSrf;csDMuau? &mZm&mZm? rdwDvmwGif? &wem


wHqdyf? nD;vlvlESifh? xD;jzL&dyfrSm? udk;usdyfudk;yg;?
tjynfjynfu? a&mufonfrsm;rSm? wyg;wGuw
f m? rapGyg?
yifv,fywf0ef;? oD[Vqd?k pdr;f jrndKau? ode;f CKdVu
f Ref;ud?k
pHjref;pdk;jcif;? vGefBuD;us,fau? acgif;q,fvHk;[k?
bDv;l rif;u? owif; pum;? yGBJ uD;vnf;cH? av;wif&efu?kd
oefoefMum;ud?k &xm; ay:wuf? b,ufwef;qm? 'Gg'&mud?k
qifumwufv?Ykd Zeu onf;tl? oD'gjzLud?k ig,lawmhrnf?
igxufonfom? &mZmxdvQif? rcsdacs[k? BuD;us,f wefc;kd ?
tm;udkudk;vdkY? xufrdk;uom? ,mOf&xm;ESifh oGm;ygav?
rdwdvmjynf? a&mufwHk avaomf? pmoli,fMum;?
Vif;'em;od?Yk rif;rsm; tv,f? jynfoed ;f CdKVfav? xdb
k v
D ;l rSm?
&TifjrL;aeaomf? Adkvfajcwpfaxmif? av;pGefa'gifudk?
OD;aqmifuikd rf ? rdwv
D m NrdKo
U rl sm; Adv
k v
f w
l ?Ykd ,lvmusa&}}
wef;cdk;q&mxGef; a&;&m romjcif;rS/
txufyg aZ,s&Erdwf\ Oaweomcsif;ESifh
wef;cdk;q&mxGef;\ &mromjcif;udk EIdif;,SOfMunfhu Arm
omcsi;f ESihf &cdik o
f mjcif;wGif jcm;em;aMumif; odomEdik yf g onf/
&cdik o
f mjcif;rsm;udk tpyxr oDqkd o
kH ufoufrQif;?
xdkYaemuf oDqdkrIESifh wl&d,ma&m if;? xdkYaemuf oDqdkwD;
rIwfrIESifh uuGufu[efudkyg a&m if; zefwD;vmcJh[ef &Sd
onf/ yif;clomjcif;rSm uuGuu
f [efEiS ,
hf OS w
f JG oDqakd om
omjcif;wpfrsdK;yif jzpfonf/
omjcif;rsm;udk taMumif;t&mtvdu
k f twdt
k &Snf

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

96

tvdu
k f trsdK;rsdK;zGUJ qdMk uonf/ wdu
k o
f mjcif;? Zrf;omjcif;?
ompGav? [efpaG v? yd'k pf o
kH mjcif;ponfwu
Ykd kd cyfww
kd kd pyfqkd
Mu Zmwf0w KzGUJ omjcif;rsm;udk &Snv
f sm;pGm pyfqMkd uonf/
&cdik pf mqdrk sm;onf 0w KZmwfvrf;rsm;udk omjcif;jzifh
acwftqufquf zGJUqdkcJhMuonf/ ajrmufOD;acwfwGif
trwfBuD;0drv? pmzwfouf OD;'d;k a0? avmurmefatmif
q&mawmf ponfwYkd omjcif;rsm;udk zGUJ qdak &;om;cJMh uonf/
NAdwo
d QacwfwiG f q&marmifomatmif? armifa,mufau?
q&mxGe;f vS? wefc;kd q&mxGe;f ? q&mOD;atmifxeG ;f ? omcsr;f
OD;bponfwYkd omjcif;rsm;udk zGUJ qdak &;om;cJMh uonf/
&cdik af wmaus;vufrsm;wGif qefzw
G ?f armif;eif;? ig;&Sm?
[if;cl;ygrusef omjcif;oHwnHnjH zifh &cdik o
f &l cdik f om;rsm;
oDqdkMuonf/

]]ardkUrSmav? aysmfyguwfar? vHkysdKarav? t&G,f


csif;csif; a&GJUomjcif;ESifh? vrif;pEm? avmif;&dyf omwGif?
aysmf&mwpfaMumif;? ardkUrSmav? azmf taygif;ESifh?
qefarmif;eif;a&}}
EGm;ausmif;? uRJausmif;? azmifpD;? wvif;e,fpaom
vkycf if;udik &f mrsm;wdYk vnf; &GUJ omjcif;rsm;udk oDqakd vh&MdS u
onf/

]]Zmwf&GJUaunH? aysmfyg;oHudk? Mum;jyefvwfaw?


armifvlysdKrSm? onf;NcDpdrfhau? Nidrfha&av}}
omjcif;qdjk cif;? omjcif;wwfjcif;onf *kP&f o
dS nf/
omjcif;udk yGJBuD;vrf;BuD;vkyf oDqdkcJhMuonf/ omjcif;
wwfwdkYuvnf; omjcif;oDqdkrIjzifh toufarG;rIjyKEdkifcJh
Muonf/ wpfjynfv;kH udk vSnv
hf nfum omjcif;qdjk cif;jzifh
toufarG;olrsm; &Scd MhJ uonf/

]]toufarG;&ef? mPfjzifhBuDau? toHESifh&if?


trsm;wum? em;aomwrSm? emaysmfnif;atmif?omjcif;
&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

97

udo
k if? q&moQifrmS ? pHv
k ifjynf0h ? qifjyavjyef? prusef
au? twef&u? "eaMu;aiG? &csifay? jynfuv
kd n
S yhf wf?
ndK;rokefau? *kPf owif;ESifh? omjcif;wwf[k?
&yftjzmjzm? t&Gm&GmrSm? aysmfygwHkvsuf. }}
a,musfm;omjcif;wwfrsm;omru trsdK;orD;omjcif;
wwfrsm;vnf; ay:aygufxeG ;f um;cJah o;onf/ trsKd ;orD;rsm;
onfvnf; a,musmf ;rsm;ESihf wef;wlyif y&dowftv,fwiG f
,SONf yKd ifoq
D v
kd suf omjcif;twwfjzifh toufarG;cJMh uonf/
]]toufarG;&efav? mPfESifh&if;vdkY? omjcif;udk
oif? jynfciG v
f n
S yhf wf? oljrwfwx
Ykd ?H toH;k cHau?
tuRefarrSm? twefMumvd}Yk }
omom,m,m NidrfhNidrfhajimif;ajimif;ESifhem;axmif
aumif;aom aw;oDcsif;wpfrsdK; jzpfjcif;aMumifh omjcif;[k
ac:onf[k ,lq&onf/ omjcif;onf &cdik jf ynfwiG f a&S;y
a0PDtcguyif&adS om omjcif;pyfenf;rsm;jzifh pyfqx
kd m;onf
udv
k nf; awGU&S&d ojzifh omjcif;rSm a&S;usaomoDcsif;wpfck
jzpfaMumif; xif&mS ;vSonf/ &cdik jf ynfwiG f ,ckwikd af tmifyif
omjcif;rsm;udk zGUJ EGUJ pyfqakd vh &Gwzf wfoq
D akd vh&adS o;aMumif;
awGU&S&d onf/
Armomcsi;f udk cauG;,yifEh iS hf a&;Muaomfvnf; &cdik f
omjcif;udrk l &cdik t
f oHxu
G t
f & cauG;&&pfEiS hf a&;Muonf
udk owdjyKapvdyk gonf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

98

&cdik Zf rf;jcif;
&cdik jf ynfwiG f a&S;tcgu vlysKd vSn&hf mwGif Zrf;jcif;rsm;
udk toH;k jyKMuonf/ ,cktcsed w
f iG f &cdik jf ynftcsKd Uaom t&yf
a'orsm;wGif toH;k jyKwH;k yif &Sad o;onf/ Zrf;qdo
k nf yef;
zGuw
f rf; oabmrsKd ;ESihf cyfqifqifwo
l nf/ odaYk omf Zrf;wGif
um&efoabmygonf/ tzGUJ tEGUJ oabm ygonf/ taxhtaigh
tapmif;tcsdwf ygonf/ tvkpd rf;jcif; ynmprf;jcif;oabm
ygonf/
rdru
d ,
kd w
f ikd f qufo,
G f if;? tjcm;&yf&mG rS umvom;
rsm;jzpfu &GmcHumvom;rsm;rSwqifh qufo,
G f if;? tysdK
ESifhvlysdK yGifhyGifhvif;vif; dk; dk;om;om; pum;ajymEdkifcGifh &Sd
onf/ xdo
k pYkd um;ajym EkH iS v
hf nf; orD;&nfpm;jzpfonf[k rqdk
Edkifao;acs/ orD;&nf;pm;rjzpfrD jzpfap? jzpfNyD;rSjzpfap?vl
ysdKvSn&hf m odrYk [kwf vlysdKtysdK awGUqHpk um;ajym&m
Zrf;jcif;udk toHk;jyKMuonf/ Zrf;jcif;jzifh axhMuonf/
aighMuonf? apmif;Muonf? csw
d Mf uonf/ tvdpk rf;Mu onf?
tcspfprf;Muonf? ynmprf;Muonf/
&cdik u
f mvom; umvorD;rsm;onf vlysdKazmf0ifp
tysKd azmf0ifpuxJuyif vlysKd BuD;rsm; tysKd BuD;rsm;xHrS wqifh
Zrf;jcif;udk oif,Ml uonf/ xdo
k o
Ykd if rkH u rdrd bmomvnf;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

99

mPf&Sdoavmuf csJUxGifpyfqdkMuao;onf/ Zrf;wwfrS


Zrf;csif;NydKif Edik rf S mPf&nfomaom vlysdK tysdKwpfa,muf
jzpfEikd o
f nf/ xdaYk Mumifv
h nf; vlysdKtysdK 0ifp Zrf;wwfr[
S k
qdk dk;pum; jyKMuonf/
Zrf;qdkaompum;onf rnfonfu qif;oufvm
onf/ o'ga&;tm;jzifh rnfot
Ykd "dy g,f&o
dS nf[k twdtus
rod&ao;aomfvnf;? tvdkprf;jcif;? ynmprf;jcif;wGif
toHk;jyKojzifh prf;?qef;[laom pum;rS a&GUvsm;vm[ef
&So
d nf/ Zrf;qdak ompum;rSm ;kd ;kd wef;wef;ESihf 'J'h ;kd ajymaom
pum;rsdK; r[kw?f oG,o
f ,
G 0f u
kd 0f u
kd f y&d,m,frm,mESihf
jzpfap axhv;kH aighv;kH ESihf jzpfap? tcspfprf;aom oabmjzifh
jzpfap? tjyeftvSeaf jymqdak om uAsmwpfrsdK;yif jzpfonf
[k ,lq&ayonf/ xdaYk Mumifh ]]rtyfr&m? Zrf;vuFmud?k
z,fumxm;vdkuf? armifajymonfudk? avSeHxpfvQif?
'kduf dkufajymyg}} [l if;? ]]rm,m>yrf;au? Zrf;wwfrav?
ESrckcg? igharmifawmfudk? &&mum;&m;? &rf;jynfhola,mif?
vlyHkzrf;Asm? Zrf;rajymESifh}} [l if;? q&matmifxGef;\
vGrf;rajyomjcif;wGif pyfqdkxm;onf/
pkaqmif;&&Sdxm;aom Zrf;jcif;rsm;rS tenf;i,fxkwf
Ekwf odom Hkwifjyygrnf/
vlysdK/ / w&dy&f mwaysmf? pufawmfac:av? armifawmf
vmEId;/ unmysdK? jzLar dkUrSm? pdwfqdk;a&vm;?
wcGe;f ac:av? atmfatmf&eDT m;? armifac:oHau?
x&Hem;rSm rMum;vdkYvm;/
tysdK/ / tarmiftarmif? wdik rf mS arQmif? tarmifZmuvJ
(odrYk [kw)f nOfeh ufoef;acgif? wdik rf mS arQmif?
tarmifZmuvJ/
vlysdK/ / o&ufyifnKd ? t&dycf ?kd vlysdKaygufp? wef;vGJ
u/ (odrYk [kw)f iSuaf ysm&mwyif? *&if&mw
ykw?f ESi;f rd;k &Gmau? vDrokwaf u? qifyw
k f

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

100

tysdK/

vlysdK/

tysdK/

vlysdK/

tysdK/

vlysdK/

tysdK/
vlysdK/

/
/

u&m/ (odrYk [kw)f vTmudv


k jJ zKwf? armifr,kw?f
eEIwq
f w
d f ckeyf w
k u
f ? tdEk rS /
aemufxyfwpfy'k f xyfrw
H ifjyygOD;rnf/
ausmufp&pfauwef;wif? &D&iS af uoGwo
f w
G ?f
ysdKUar&D? zsOfzsOfaujzwfv?Ykd &DcwfauxGuv
f m?
bl;yGi&hf H MumwHvufukd wGv
J yYkd g? cGgavarmifa&?
vljrifau &Suaf wrcs?d bl;yGi&hf aH u? MumwHbuf
ud?k &Gwyf gbdav/ ausmufp&pfau ukeb
f w
k f
uif;rGe;f axmifau? eDa&mifrxd;k ? cspaf w armif?
vmarvrf;udk? &TDxD;rdk;ar/
c,if0g;aoQ? c,if0g;zsm;? tqpftaoQ? Nzv
D Ykd
xGif;? pHnif;auyvGD? vufq,facsmif;ESifh?
ajcmufacsmif;cs?D yvGpD aH usm?f ar Ukd eD? tdraf xmif
zufu? rIwaf zsmfac:? emaysmfovm;? arhtoH
au? wyfwyfau oda&? ar Ukd tdrrf ;D vH;k vif;vd?Yk
cspfabarmif? r0if0HhbJ wyfem;aua,mifvdkY/
yvGaD usmt
f oHMum;au? ysKd UoufErHS mS ? eDvrYkd jzpf?
cspfabarmifudk? vmcsifvwfaw? rajympDuJh/
armifoufESHrSm? vmcsifyg&ifh? ar dkUtdrf? cGD;'def
rsm;vdkY? rvm0Hhacs/
,if;ydik q
f akd u? armifoufEu
HS ?kd jrifcsiaf uav?
ysdKUoufv,
S rf mS ? rjrif&au? eDvrYkd jzpf? yaZmif
jyifau? aumif;vdrahf rvJ/
armifoufErHS mS 'kuw
adG &? arhtaz:wpfa,muf
a,mufu?kd taMumif;pHu
k kd pmESi&hf ;DT vd?Yk yD;zd&Yk w
T f
vdu
k /f
*kydkifqdk? armifoufESHudk? rjrif&,m/
aMumif;Muumpdk;&drf? rjzpfygvDuJh? eDrif;0if?
npmapmif;rSm? yvGDoHwaMumfaMumfESifh? ar dkU
tdraf xmifbufem;rSm?armif[ed aD r?rSwv
f aD ya&m/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

101

&cdik pf ma&;q&mrsm;onf 0w KyHjk yifrsm; a&;om;aom


tcg vlysdKtysdKvSnfhcef;? vlysdKESifhtysdK pum;ajym&mwGif
Zrf;vuFmjzifh ajymqdyk akH &;om;wwfMuonf/ atmufygwdrYk mS
yJ,molEiS hf &efatmifyjkH yif0w KwGif yJ,molEiS hf &efatmifwYkd
Zrf;pum;jzifh tacstwif ajymqdkyHkjzpfonf/
atmif/ / cG;D rajymufau? om;oH;k q,f/ cG;D rSmxif
ay:? aemif&Jausmf/ csD;ajcmufrpm;? cGD;
ykPm;/ rd;k oD;rrD? oH*v
k /D yJ,mol?
jzL[if;jcif;udk? zsufuwfcdapmif? vm;
uwfcad r/
ol/ /
[dik ;f cG;D [dik ;f cG;D ? yJyiG yhf efau? yefygvDvm;?
yJo;D pm;au? pm;ygvDvm;? yJ&nfaomuf
au? aomufygvDvm;? cG;D rSm cG;D ykw?f
cG;D pufqw
k af u? cG;D ,kwt
f oQif rygvD
vm;/
atmif/ / yJyiG yhf efau em;vefa&av acsmESr? yJo;D
pm;au? vQm;yg;a&vJ acsmESr? yJa&
aomufau? vQmaygufa&av acsmESr/
ol / /
cG;D ,kwzf suaf u? yJcif;w0uf? ysuv
f AD sm
av/ cG;D ,kwjf zKef;au? wjcif;yJv;kH ? jyKef;
vm;Asmav/ cGD;rSmcGD;ykwf? cGD;pufqkwf?
cG;D ,kwt
f oQif rygvDvm;/
atmif/ / wdrfrSef;a,rxif? eufrSef;a,rod?
BuD;zdqakd u? v[macsmif;ud?k ul;cDrmS ;
vd?Yk 'a,mwxnf? pGwcf a&av? cspf
awolau? tjzLESr? 'a,mwxnf
iSm;ygvwfvm;/
ol / / tuRef dkUrSmum;? MuufaoQeif;wHk? cGD;
eif;wH?k oaumif;0wfw?kH bke;f awmf armif?
&efatmif0wfau? rke;f arvm;av/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

102
atmif/

/ cspfcifrufESifh? MuifemrufvdkY? ESpfyg;


twl? yJ,molau? tjzLyD;au? 0wf&
arav/
ol / / aumufuvD aumufuavmuf? Mum
jzLtif;ESifhMumndKtif;rSm? ig;oHk;aumif
ud?k AH;k axmif,cl ?D cGwb
f 0Ykd aD u? rnDyg
bJ tjzmjzmav? oH;k jzmuGv
J ?Ykd vnf&JT
armifv?S arqifNcDu?kd rNzDbEJ iS ?hf rxGuf
&av/
atmif/ / aumufuvD aumufuavmuf? Mum
jzLtif;ESiMhf umndKtif;rSm? ig;oH;k aumif
ud?k AH;k axmif,cl ?D cGwv
f yYkd aD u? rnDyg
bJ? tjzmjzmav? oH;k jzmuGv
J ?Ykd vnf&JG
ESr? tmumjynfrSm? eDESifhvav/
ol / /
rd;k rif;ndKav? r&Gmwpfcsu?f &Gmwpfcsuf
au? aMumif;ysufawav? armif;vlysdK
av? rvmw&uf? vmw&ufau? pdwf
ysufawav/
atmif/ / rdk;rif;ndKav? &Gmcsifyg,uf? xuf
tumrSm? vDoif;xke;f ud?k rkew
f ikd ;f zsuf
vd?Yk armifvyl sdKav? vmcsifyg,uf? eifh
rdcifESifh? eifhbcifudk? tjrifhwHk;au? ig
rke;f a&av/
ol / / acsmif;zsm;&Dau? acsmif;&Dwxl;? tnm
cGifudk? r0ifzl;au? jzm; l;a&av? n&D
wxG?D nOf&h w
D xl;? armifvyl sdKav? arh
tdrfaMumufudk? r0ifzl;au? pdwf l;a&
av/
uJo
h aYdk om um&efygaom axhv;kH aighv;kH pum;xm
pum;0Surf sm;ygaom? y&d,m,frm,m0 ersm;ygaom Zrf;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

103

uAsm odkYr[kwf Zrf;omjcif;rsm;udk &cdkifol? &cdkifom;


umvorD; umvom;rsm;onf omreft&yfol t&yfom;
rsm; jzpfapumrl? pyfqdktoHk;jyKEdkifjcif;rSm &cdkifjynfonf
,Ofaus;rI apmaom wkid ;f jynfjzpfco
hJ nfjh yif uAsmvuFmudk
t&yfol t&yfom;rsm;yg vdkufpm;jcif; Zrf;ajymjcif;rSm
"avhxHk;pHjzpf jcif;wkdYaMumifhyif jzpfayonf/

vHk;aumuf t"dyg,frsm;
wef;vG-J &Gmtrnf
*&if-iSuaf ysmwpfrsdK;
vDrokw-f avroGw?f avrwdu
k f
EIwq
f yd cf ek yf w
k -f &Gmtrnf
&Twyf gbd-vTwyf gbd
c,if0g;aoQ-c,if0g;uav;/
yvGD-yavG? a>y
rajympDu-hJ rajymygeJaY emh
cG;D 'derf sm;vd-Yk acG;awGrsm;vdYk
,if;ydik q
f akd u- 'Dvq
kd ,
kd if
yaZmifjyifau-b,fvv
kd yk v
f Qif
*kyikd q
f -kd 'Dvq
kd v
kd Qif
cG;D rajymufau-acG;rajymuf
aemif&aJ usmf-acG;trnf
cG;D ykPm;-acG;trnf
oH*v
k -D acG;trnf
zsufuwfcaD pmif-zsufMu&atmif
[dkif;cGD;[dkif;cGD;-[Jh acG;[Jh acG;
'a,m-ykq;kd ? vHck sD
MuufaoQ-Muufuav;
cGwb
f 0Ykd aD u-ckwv
f aYkd 0vQif
tjrifw;kH au-tjrifuyfonf? rjrifcsif? rke;f onf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

104

&cdik rf sKd ;quf&mZ0if


dk;&mESifhacwfenf;pepf tajccHa&;
vl r sd K ;wpf r sd K ;tm; rnf o nf h t rsd K ;tEG , f u
qif;oufvm onfudk ppfwrf;xkwfMuonf/ xdkodkY
xkwfMu&m udk,fhvl
rsdK;wdkY\ dk;&mordkif;&mZ0ifudk
tajccHvsuf ,Sv
d mcJMh uay onf/ odaYk omf acwftavsmuf
vufcEH ikd af om ordik ;f ESihf tpOftquf qdk ;kd ,Sv
d mcJMh uonfh
&mZ0ifordkif;wdkYonf wlnDrI[l r,SdMuacs/
od&Yk mwGif ,ckacwftavsmuf vufcEH ikd af om ordik ;f rSm
wdik ;f jynfwpfjynf vlrsKd ;wpfrsKd ;wd\
Yk rlvtp qufE,
G v
f myHk
tcsdefumvtvdkuf jzpfpOfudk ,xmblw rEk aA'usus
avhvmvsuf rSww
f rf;wifEikd rf o
S m ,aeYacwftjrift,l
tqjzifh useaocsmpGm vufcEH ikd af vmufMurnf jzpfonf/
;kd &m&mZ0ifrsm;onf ,ckacwftajctae t,ltq
tm;jzifh '@m&Dqefvsuf twdwrf if;qufrsm;udk ESpaf ygif;
rsm;pGm axmufjyum urmuyfO;D odYk EG,x
f ;kd ay;ojzifh acwf
okawoDrsm;tbdYk vufcMH urnfr[kwf jzpfonf/
xdkYaMumifh dk;&m&mZ0ifrsm;udk acwfokawoDrsm;
taejzifh vufrcHp&mtaMumif; tcsufrsm;aMumifhif;?
yHjk yif0w K'@m&Drsm;jzifo
h m jznfph w
G v
f suf ,Sad omaMumifh

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

105

if;? pifppftm;jzifh tm;udk;rIrjyKMubJ acwfordkif;jzpfay:


vma&;udo
k m enf;vrf;&SmazGrI ,Sv
d mMuawmh\/
xdkYaMumifhvnf; dk;&m&mZ0ifrsm;? ayyk&ydkufrsm;onf
toH;k enf;yg; vmcJMh ujcif;? * w
k pdu
k pf pk nf; &SmazG odr;f qnf;
rI uif;yg;jcif;? umvMumjrifo
h jzifh ysupf ;D jyKef;wD;&jcif; wdjYk zifh
tvGe&f mS ;yg;aom tjzpfoepfoYkd qdu
k af &mufcMhJ u&jcif; jzpfay
onf/
odaYk omfvnf; ]]cvkwx
f rd S trdw}} [louJo
h Ykd wu,f
wdwu
d susavhvm&ef vdt
k yfayu xdk ;kd &mrl&if; ryguvnf;
taxmuftul tajcrjzpfEikd rf eS ;f odawmhrS ta&;wBuD;
&SmazGpak qmif;&awmh&m]]rd;k vGerf S xGecf s}} [louJo
h aYkd om
aemuftusBuD;us ESajrmworqH;k ,lus;kH r&jzpfum tcuf
tcJEiS o
hf m &ifqikd af wGUBuHKvmcJ&h onf/
xdkodkYtcuftcJESifh BuHKawGUMu&mrS owdBuD;pGm&
tylwjyifvu
kd v
f H &Sm&rnfrmS vnf; rvG,?f tenf;tyg;
&&SMd uonfrmS vnf; tysuftpD;ESihf rpHrk vif? EIwif t
kH m*Hk
usufr&d ,So
d rl sm;vnf; aoaMuqH;k ;IH Mu&awmh&m rnfrnf
&&bmrS raorcsm a,mifvnfvnfEiS hf Zmwfarsmrnfh
pcef;odUk om &ifqikd Mf u&awmhonf/ odt
Yk m;jzifh Mumav
epfav pdwf"mwfygysufjym;NyD; vlrsdK;yg qHk; HI;rI jzpfvmEdkif
onft
h wGuf owdBuD;pGm ,Szd v
Ykd t
kd yfayonf/
&cdkifjynf &cdkifvlrsdK;wdkY\ &mZ0iftquftEG,fudk
avhvmMu&m acwfreD nf;pepfusus rSww
f rf;wifEikd o
f nfh
wdik af tmif rlvtajccHoabmudk raysmufapbJ xde;f odr;f
&ef vdt
k yfonf/
&cdik jf ynf &cdik &f mZ0ift&qdv
k Qif? &cdik jf ynf\ twdwf
rif;qufrsm;udk ESpaf ygif;axmifaomif;csD jyqdv
k suf &Sad v
onf/ odaYk omf rSeo
f nfrmS ;onf xm;OD;awmh rnfoyYkd if
jzpfap taxmuftxm; &rdap&ef (rl ;kd &mZ0if) aESmif;acwf
&mZ0ifyikd ;f udk tajccHrjDS irf;&rnfh tcsuftvufvnf; &Sd

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

106
aumif; &Sad yrnf/

&cdkifrsdK;quf &mZ0ifaumufEkwfcsuf
xdo
k t
Ykd a&;t&m&Sv
d Qif tud;k om"u oufaojy&ef
'@m&Dqefaom tpOftquf qdk dk;aESmif; ordkif;OD;acwf
trSwftom; taMumif;t&mwdkYESifhyif qufpyf &mZ0if OD;
wnfjy&NrJ jzpfonfhtavQmuf ? &cdkifvlrsdK;wdkY\ ordkif;udk
pDppf&mvnf; &mZ0ifyg a&S;OD;u@rSyif tajccHNyD;pwif&
rnf jzpfayonf/
&cdkifonf rm&,k&cdkifrif;qufpuwnf;uyif ESpf
aygif;ig;axmifausmrf Q ud,
k rhf if;ud,
k chf si;f ESihf aexdik cf hJ aMumif;?
bd;k awmfrif;w&mvufxuf ou &mZf 1146 ckus rS jrefrmu
&cdik u
f kd tkypf ;kd Edik cf ahJ Mumif;? jrefrmonf &cdik u
f kd bBuD;awmf
vufxuf 1185ck t*Fvyd f jrefrm yxrppfyJG xd ESpaf ygif;39
ESprf Qom tkypf ;kd Edik cf ahJ Mumif;? &cdik &f mZ0ift& od&ayonf/
odkYaomf &cdkif&mZ0ift& &cdkifrsdK;qufrsm;onf awG;
awmp&m rsm;pGm&Sad e&m acwfO;D trSwt
f om;ESihf qufpyf
avhvmEdik Mf u&efif;? aESmif;acwft,ltqrS tajccHobm
0rl acwfreDS nf;pepfusus avhvmrSww
f rf; wifEikd &f efif;?
&cdkif&mZ0ifrl&if;rsm;rS &cdkifrsdK;quftpudk &SmazGxkwfEIwf
wifjytyfayonf/

&cdkifr[m&mZ0ifBuD;rSvmaom &cdkifrsdK;quf
wyfO;D tp r[morwrif;\ tquftEG,jf zpfaom
r*"&mZfwikd ;f udk tpd;k &aom r*a'0rif;\ ajr;awmfjzpfaom
om*&rif;om;onf wdik ;f jynfwnfaxmifawmfr&l ef Adv
k af jc
wpfaxmifEiS w
hf uG &aohq&mjrwfwyYkd g pHv
k ifpmG r*"&mZf
wdik ;f jynfrS ajrmuft&yfp;l pl;odYk csw
D ufawmfro
l nf/ upye'D
jrpfvuf0b
J ufurf;xdyf csdKif0h rS ;f aomt&yfwpfco
k Ykd a&muf
aomtcg xD;eef;pdu
k af wmfrNl yD;vQif Edik if aH wmfukd e,fowf
rSwf NrdKUawmfudk zGJUpnf;awmfrlonf/ om*&rif;onf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

107

eef;wufawmfrl Edik if aH wmfukd odr;f ydu


k t
f yk cf sKyfrif;vkyaf wmf
rlonf/
NrdKUawmfukd trsdK;av;yg; ruG,rf aysmuf rwdru
f ,
G f
apjcif;iSm Ow &r"lNrKd U[k orkwo
f nf/ wkid ;f jynf\trnfukd
vnf; Ak'[l;N*dK[frif; &m[kN*dK[frif;eHudk aqmifawmfrl
&uyl&wdkif;? vlwdkY\trnfudkvnf; if;eHN*dK[fudkaqmif
&cdik v
f rl sdK;[k trnfemr ynwfawmfral v\/
xdkaeYup wdkif;c dkifEdkifiHawmf rif;pOfrif;qufEG,f
rysufbJ xD;eef;pdkufxl pdk;pHawmfrlMuaom wdkif;jynfjzpf
awmf rlavownf;/
xdkudk &nf &cdkif&mZ0ifvuFm ]]uko0wD? od*a&T
bH?k wnfwrkH jym;? wqJih g;jynf? twnfwnf0,f? pHonf
wGuu
f ed ;f ? tode;f ru? aemufq;kH uswGi?f r*"&mZfwikd ;f ?
cGev
f idI ;f odr;f ,l? pd;k awmfro
l m;? &mZtm;vQif? qufymG ;ajr;
vS? om*&a'0? rif;jrwfuvQif? Ow &r"l? ZrLaMu;rH?k
omrsdK;pHk onf? a&TbekH ef;xD;? pHrnD;onf? jynfBuD;tkyu
f m?
pdk;avcg}} [l pyfqdkavownf;/
onfum; &cdik t
f rsdK;tEG,\
f tpaywnf;/

'oedygwfCw@dwZmwfrSvm &cdkifrsdK;quf
uy gOD;r[morw\ tquftEG,jf zpfaom r[muH
orif;onf vlwdkYtouf ESpfaomif;wrf; rZdra'o
Ow&yxwdik ;f todw eNrKd UwGif rif;jyK&m xdrk if;\orD; awmf
a'0*Amrif;orD;ESihf azmfjyyg &uy&l wdik ;f Ow &r"lNrdKU &Sif
r[mom*&rif;\om;awmfjzpfaom Oy om*&rif;om; wdYk
oifhjrwfMu&mrS 0goka'0Ava'0paom a'obmwdu
aemifnw
D usdww
f u
Ykd kd zGm;jrifavonf/
xdn
k aD emifwo
Ykd nf t&G,af &mufvv
l m;ajrmufaom
tcg OD;&D;awmfuo
H rif;BuD;ESihf OyuHotdraf &SUrif;wdt
Yk m;
us HI;ap todw eNrdKU rif;jyKMuavonf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

108

xdaYk emuf todw eNrdKUrSxu


G f tpOfojzifh ppfcsDMu
avaomf umva,meurif;ae&m t,kZN rKd Uudk odr;f ydu
k cf NhJ y;D
&cdik b
f ufov
Ykd m 'Gg&m0wDrnfaom oHwNJG rKd Uudk odr;f ,ltyk pf ;kd
um NrdKUawmfopfwnfpu
kd cf o
hJ nf/
xdu
k &kd nf oHwb
JG &k ifr apm&ifrpd yfqakd om tjznfch H
&wk ]]rif;apm'o? bmwduwdkY? 'DyZrL? vHk;vHk;csL ?
cGe,
f o
l rd ;f jref;? xD;eef;wnf&m? r,fw&Ykd mG vnf;? 'Gg&m0wD?
od*a&mifvQH? NrdKU&SifysH0,f .....}} [l if;? &cdkifa&S;xHk;
&mZ0ifvuFm ]]ZrLcGif ? bk&ifNyKd ifx?l 0goka'0?Ava'0?
rif;vSnaD emif? wusdwaf tmifw?Ykd zsufaqmifwNl zdK? e*d&k f
atmifcsm? wlNyKd &mud?k pOfvmausmaf csmuf? NrKd Uawmfayguf[?k
,ckwdkifwGif? atmifjrifrvTJ? oHESifhwGJ ? oHwGJwGifav?
omarmpnfvQif? obmifBuD;&Sn?f pH&iT af yonf? qdak v
ewfbHk? rrSm;wHk[k? vlUbHkatmifcsm? pHMuyg\}} [l if;?
armfuGef;pmqdk e0a';onf &cdkifEdkifarmfuGef; ]]0goka'0?
'onDaemif? rif;ukeaf tmifw?Ykd ajymifajymifZrL? vSno
hf rd ;f
,laomf? SL SLyifv,f? iSufe,fysH0J? NrdKUoHwGJ0,f? 0SefoJ
[nf; SL;? jrnf;bDvl;udk? yGJOD;cif;vSpf? rif;csnf;jzpfu.....}}
[l if; pyfqdkavonf/
onfum; 'oedygwfC!y@dwZmwfvmaom
0w Kpum;tpnfwnf;/
onfvnf; &cdkiftrsdK;tEG,f\ qif;ouf&m
tpwp jzpfayonf/

rm&,kqufrSvmaom &cdkiftrsdK;quf
xdak emufrS rZrd a'o uyd v0wfjynfrS &Sib
f &k iftZK
eonf &aohjyKNyD;aemuf wawm0if0if wjyifxu
G x
f u
G f
vmcJh&m &cdkifjynf upye'Drnfaom ukvm;wefjrpfzsm;odkY
a&mufaomtcg Erm,krnfaom qwfr odrYk [kwf ouf
trsKd ;orD;ESihf oifjh rwfMu&m rm&,krnfaom om;udk arG;zGm;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

109

av\/
rm&,konf t&G,fa&mufaomtcg vltrsm;tm;
tE&m,fjyKaeaom bDv;l wd\
Yk &efuakd v;jr m;jzifh NzdKcGi;f
owfNyD; a0omvDNrdKUwGif rif;jyK\/ "n0wDNrdKUudv
k nf;
wnfaxmifawmfrl pd;k pHcahJ vonf/ xdrk if;um; &cdik &f mZ0if
wGif rSwfwrf;wif &cdkifrif;qufrsm;\ tprif;yifwnf;/
xdkudk&nf &cdkifrif;orD; {csif;ac: armufawmf{csif;
]]{;-{wHu
k mum? rnfom"n? jynfrxdyzf sm;? odMum;
ay;ESifh? vufeuf&if; ? xdkrif;rm&,k? wnfpjyKu}} [l
if;? &cdkif&mZ0ifvuFm ]]odMum;vufeuf? xdefxdef
xGufonf? pMumta&mif? 0if;0if;ajymifESifh? awmawmif
cdrk ?DS tvZDb
v
D ;l ? vlpm;MuL;ud?k *kPx
f ;l tmPm? bke;f rd;k jzm
? vd&k matmifjrif atmifNrKd U0if ? ac:wGi&f cdik ?f ckwikd f rysu?f
armfueG ;f xGuf ? rif;qufaysmfr?DS a0omvDwiG }f } ponfjzifh
pyfqakd vonf/
xdo
k Ykd bDv;l &udK ufwu
Ykd kd xd;k owfy,fEiS &f mjzpf &cdik f
jynf? vlrsdK;udv
k nf; &cdik v
f rl sdK;[k ,aeYwikd af tmif wGif
onf/
onfvnf; &cdik t
f rsdK;quf\ tpaywnf;/
rm&,krif;quf tkypf ;kd Ny;D aemuf &cdik jf ynfwiG f uH&mZm
BuD;rif;quf tkypf ;kd cJo
h nf/ xdaYk emuf pEol&,
d rif;quf?
r[mpE&mrif;quf? NrdKrif;tjrwlrif;quf ponfjzifh rif;
qufaygif; ajrmufrsm;pGm tkyfpdk;cJhonf/
xd&k cdik jf ynfonf oD;jcm;wkid ;f jynfwpfct
k jzpf ud,
k rhf if;
udk,fhcsif;jzifh ESpfaxmifaygif;rsm;pGm xD;ESifheef;ESifhMuiSef;ESifh
aexdik cf MhJ uojzifh &cdik ,
f Ofaus;rI taqmufttHo
k nfvnf;
BuD;rm;cJah yownf;/

&cdkifjynfESifh 0wDav;&yfrsdK;quf
irnf;&mZ0ifum; odq
Yk akd vonf/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

110

]]tE&uyf wqJw
h uyfajrmuf wifajr muftyfaom
r[morwrif;rSp 0&rEmwkrif; jzpfawmfrlaomtcg
xdkrif;\om;awmfonf *Zmywd? t ywd? e&mywd?
0Pybm[l av;a,muf&adS vonf/
]]xdak v;a,mufww
Ykd iG f *Zmywdom;awmftm; ZrL'dyf
uRef;\ ajrmufyikd ;f ud?k t mywdom;awmftm; ZAL'dyu
f Ref;
\ awmifyikd ;f ud?k e&ywdom;awmftm; ZrL'dyu
f Re;f \ ta&SU
ydik ;f udk ay;awmfral vonf/ ti,fjzpfaom 0Pybmudk
ar;awmfr&l m rdru
d t
H m;ay;&mudk vdyk gonf[k avQmufojzifh
]uHjrifh&mZm} [k wGifay\/
]]xdu
k jH rif&h mZmtm; *0Hywd y&rDomG ewfrif;wdYk zefqif;
wnfaxmif ay;tyfaomaMumifh "n0wD? arC0wD? &rm
0wD? 'Gg&m0wDjynfwYkd jzpfxeG ;f ay:aygufvmaMumif;ESihf qdak v
onf/ xdaYk Mumifh &cdik jf ynf &uy&l 0,f 0wDav;&yf wnf
vwfxeG ;f ojzifh &cdik t
f rsdK;qufrsm; aexdik v
f mcJjh cif; jzpfo
wnf;}}/
tif;apmuf&mZ0ifESifh bk&m;"gwfawmfordkif; u y
jrwfpGmbk&m; omoemawmftwGif; aum&Asrif;wdkif;
aum&Asrif; rif;jyKonfhtcg igwdkYbk&m;tavmif;onf
0d"&l trwfjzpfavonf/ xdak um&Asrif; wpfq,fEh pS q
f uf
ajrmufrif;vufxuf e*g;nDaemifwdkY zsufvm ysufav
vQif 'Gg&m0wD oHwNJG rdKUudk wnfaxmifvsuf rif;apmonf
qufcaH eaMumif;ESihf qdak vonf/
onfvnf; &cdik rf sdK;quf tpw&yfaywnf;/
,if;odYk qdt
k yfaom pum;rsm;udv
k nf; axmufxm;
qifjcif,&l rnf[k awmifausmif;q&mawmf qdo
k nf/ odYk
jyqdt
k yfaom &mZ0ifpum;wdo
Yk nf wifpm;onfyif jzpfap?
rSefonfyif jzpfap? pifppfrSmrl 0goka'0rif;nDaemif
wusdww
f Ykd rvmra&mufru
D yif 'Gg&m0wD? a0omvDpaom
&cdik jf ynf r[m0d[u
d wdik ;f a&S;a&S;aom r[morwrif;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

111

wdkY\ tquftEG,fawmfjzpfaom rif;rsm;wdkY jyKpkwnf


axmifaexdkifawmfrlzl;Muaom wdkif;jynf[l um; rSwfom;
&efoifhayaMumif;[l vnf; &cdkif&mZ0ifopfq&m awmif
ausmif;q&mawmfBuD;u axmufcaH &;om;xm;avonf/

&rmyl& &rm0wDrS &cdkifjzpfxGef;jcif;rsm;


xdkYaemuf &cdkifa&S;a[mif; orkdif;pmwrf;? vufa&;
&mZ0ifrl wpfck vnf; &cdik t
f rsdK;quf jzpfxeG ;f vmyHrk sm;udk
odYk a&;om;yg&So
d nf/
urmOD;yxr cwd ,orwrif;BuD;rSp oH;k ode;f oH;k
aomif; av;axmifig;&majcmufusdwf ud;k a,mufaom rif;
taygif;wdYk t&if;tprlvyxr OD;pGmqif;oufvmNyD;aemuf
aomVmo wq,fah jcmufwidk ;f wdw
Yk iG f tygt0ifjzpfaom
&rmyl&wdik ;f ? &rmyl&jynfukd &&Sad vonf/ orkwd a'0rif;
rSp &cdkiftrsdK;[k jzpfxGef;avonf/
xdaYk Mumifh &cdik rf if;orD;{csi;f ]]&cdik rf nfom? r[mor
w? cwd ,\? qufrw
S oG,?f tEG,u
f ykd ? ae v yHck if;?
xGe;f yvQif;[k? owif;pum;? emolrsm;ESi}hf } [k pyfqckd ahJ v
onf/
0g;ausmif;q&m y@dw&f cdik &f mZ0ifvuFm ]]&cdik ef mrnf
a&Tjynfukd OD;wnfrnf&?dS orkw[
d ?k blro
d cif? wefc;kd xif
onf? Ak'u
&Fk ? avmuacgifcsm? r[morwf? rif;jrwfyak w m?
0a&mZac:? om;awmfqufpdk;? trsdK;pOfvm? ukomemr?
Am&Pqd?k &mZN*dK[f0,f? NrdKUjynfwnfvsuf? xdo
k nfujzef?Y
e,fjcm;uefY ? zGm;qeYfxD;aqmif;? rif;taygif;wdkY? a&mif
armif;vif;xde?f a&Teef;tdrx
f uf? pnf;pdrcf MH u? cwd ,wGi?f
{upuK? emrnfjyKvsuf? jynf[karmfuGef;? wnfxGef;
ajrmufNyD;}} [k pyfqckd ahJ vonf/
xdkorkw d a'0rif; tEG,fawmf 0&&mZnrif;ESifh

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

112

ok0Puvsmwd&Yk vsuf rif;vkyaf wmfral vonf/ xdt


k cg
aumP*Hk bk&m; yGiahf wmfral v\/ xdo
k Ykd wdik ;f BuD;wpfq,fh
ajcmuf? wdik ;f jynfBuD; wpfq,fah jcmufjynfwo
Ykd nf xGe;f um;
yGm;rsm;vmvQif w&mhwpfyg;aom rif;wdo
Yk nf cGv
J suf toD;
oD;zGUJ pnf;awmfral v\/
xdo
k zYkd UJG pnf;MuonfwiG f om*&a'0rif;? if;om;r[m
om*&a'0rif;? if;om; om*&rif;ESihf Oy om*&rif;[l
om;awmfESpfyg;? a'0uoFrif;? if;om; r[muoFrif;?
if;om; uoFrif;ESiOhf y uoFrif;[l om;awmfEpS yf g;? orD;
awmfa'0*Arif;orD;? txde;f awmf t@ua0@? eEda*g
ygvESpaf ,muf (Oy om*&-a'0*A)om;awmf 0goka'0
paom rif;nDaemif wpfusdwfwdkYonf tea'0D rdzk&m;ESifh
wuG 'Gg&m0wDNrdKU rif;vkyaf wmfral vonf/ xdt
k xufqckd hJ
aom om*&rif;jrwfwo
Ykd nf todw jynf Ow &r"l&NrKd U
awmf[k wnfawmfral vonf/ xdo
k Ykd wdik ;f jynfzUJG aomtcg
or,up &cdkifvlrsdK;[k jzpfxGef;ay:ayguf Muavonf/
xdrk aS &S;enf;wl a0omvD? "n0wD [l tpOfjzpfxeG ;f cJah v
ownf;/

&cdkifZmwd0Ho armfuGef;vm &cdkifrsdK;quf


uREkfyfwdkYonf &SmazG&&Sdxm;aom armfuGef;pmwrf;
wpfc&k o
dS nf/ xdak rmfueG ;f pmwrf;udk &cdik Zf mwd0o
H armfueG ;f
pm[k ac:onf/ ayay:wGif tpOftquf a&;rSwx
f m;ojzifh
tpOfwnfvmaom armfueG ;f ordik ;f pmvnf; jzpfonf/ &cdik f
jynf? &cdkifvlrsdK;quf? &cdkifrif;pOf? &cdkifjynftkyfcsKyfyHk
pepfzUJG pnf;jcif;ponfwu
Ykd kd tusOf;armfueG ;f wif ordik ;f jzpf
wefbdk;&Sdaom pmwrf;wpfck jzpfonf/ xdkpmwrf;rS &cdkif
jynfEiS hf &cdik v
f rl sdK;quftaMumif;udk aumufEw
k f az:jyvdk
ayonf/
]]rZdr a'owdik ;f jynf bke;f wefc;kd Bu;D jrwfawmfrl aom

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

113

pMum0wDrEmwfrif;onf ewf&mG pHuaH wmfuek o


f nfh umv
om;BuD;av;yg;wdkYudk wkdif;jynfudkcGJa0 ay;NyD;onfh
aemufaemufrS ay:xGufa&mufvmaom om;iusefwpf
a,mufukd &uy&k odo
Yk mG ; xnfv
h u
kd af om vltaygif;wdEYk iS hf
rif;\pnf;pdru
f kd cHpm;vsufaeav[k crnf;awmfrif;BuD;u
trdet
Yf mPmay;vdu
k o
f nft
h wdik ;f om;awmfuvnf; crnf;
awmf pum;udk emcH vltrsm;wdkYESifh &uyk&odkY0ifNyD;vQif
ukvm;wefjrpfnm vuf0Jvuf,mESifh &ubDvl;wdkYudk
aMumufaomaMumifh pk aeMuukef\/ xdktcg bkef;uHBuD;
rm;aom rZdr a'ot&yfu? uyd v0wfjynfoQirf if; Bu;D onf
&aohvkyf &uyk&odkY a&mufvmonf&Sdaomf &aohwdkY\
usifh0wft|oDjzifh usifhaqmufwnf aeaom tcg
a&S ; a&S ; aomb0u ajc&if ; tvk y f t auR;jzpf c J h b l ;
aomaMumifh ,ckb0 ormcsi;f rwlaomfvnf; a&S;aMumif;
&if; qHak vaomaMumifh Erm&Dqwfronf uyd v&aohEiS hf
oifah epHaysmfavaomaMumifh rm&,ktrnf&adS om om;udk
&av\/
xdkrif;om;onf BuD;vwf armif;rrd Ha>c&HwdkYESifh
wuG NcH&Hvsuf xD;eef;pnf;pdrf &dyfNidrfcsrf;om pdk;pHawmfrl
xdrk if;onf tdref rd (hf 18)ESpf eef;pnf;pdr(f 62)ESpu
f kd cHav\/
rm&,krif;\bke;f awmfaMumifh odMum;rif;onf ewfpMum
jzpfaom av;vufeufukd tyfav\/
xdrk if;vnf; &ubv
D ;l wdu
Yk kd cGi;f owfvsuf bDv;l wdYk
aoqH;k ysufjyKef;onfu
h mv? bDv;l r&Sad omaMumifh wdik ;f
om;jynfol vltaygif;wdo
Yk nf at;csrf;pGm vkyu
f ikd pf m;
aomuf aeavMuukef\/
jynfot
l aygif;wdo
Yk nf tcsdKUaomolwu
Ydk m; ukvm;
wefjrpfnmrS vkypf m;avaomaMumifh tnmom;[k ac:ukef
\/ umv&SnfjrifhaomaMumifh tnmom; trnfaysmuf
ausmufawmfom;[k bGUJ rsm;om &vmonf/ ae&mt&yfukd

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

114

tpGJjyK tac:cH&avonf/ tcsdKUaom olwdkYuvnf;


ukvm;wefjrpf vuf0Jvuf,macsmif;i,fudk 0if vkyfpm;
avaomaMumifh acsmif;trnfukd vdu
k f tac:cH&avonf/
umv&Snv
f sm; jrifMh umvwfonf &Sad omf? acsmif;trnf
aysmufvsuf acsmif;om;[k ac:avuke\
f / ukvm;wefjrpfr
dk;wGif vkyfpm;avaomaMumifh r dk;om;[k ac:ukef\/
tcsdKUaom olwu
Ykd ukvm;wefjrpf0 &*dik w
f u
Ykd kd ckwx
f pf
vsuf vkypf m;aomaMumifh &*dik o
f m;[k ac:wGiaf vonf/
umvjrifMh um&Snv
f sm; vwfonf&adS om &*dik o
f m;trnf
aysmuf &cdkifom;[k trnfwGifavonf/ if;wzef
umv&Snjf rifv
h wfonf&adS omf rdrw
d aYkd e&mt&yfukd tpGjJ yK
uRef;trnf &Gmtrnf vltrnf wGiaf vuke\
f /
"n0wDjynfukd a&S;a&S;aom vltaygif;wdEYk iS w
hf uG rif;
taygif;wdo
Yk nf &ubv
D ;l &Sad omaMumifh &uy&k [k orkwaf c:
Muavonf/ &ubv
D ;l wdYk aoNyD;onfah emuf awm&*dik u
f kd
ckwfxpf pm;aomaMumifh &cdkifjynf[k ac: wGifavonf/
xd&k cdik jf ynfBuD;odYk bk&m;ocif<uvmawmfral omtcg
emrovJqefpyg; yGm;rsm;onfudk jrif csD;rTrf;awmf rlav
onf/
]]Xmae "n0wD,H or aE ? [wd t *[ywdvuFm
&dwHvbvab[d yla&wk}} [l ygXfawmfjzifh pyg;yGm;rsm;
aomaMumifh "n0wD[k csD;usL;awmfral vonf/ ,ckxuf
wdik f "n0wDjynfBuD;[k vltaygif;wdYk ac:a0:orkwf Muukef
\/}}
awm&BudKifudk ckwfwnfxGifusif; vkyfudkifpm;
aomuf vmaom vlrsdK;jzpfojzifh &BudKifvrl sdK;[l wGiv
f m
onfrS &cdik jf zpfvmaMumif;udk 0g;ausmif;q&m y@duvnf;
odv
Yk Qif OwdE vuFmed*;kH pyfqckd ahJ vonf/

]]&cdik f[lonf? jynfemrnfum;? Ownftp? rIdif;ysndK


arSmif? BuD;aomawmifrS? a&ajrmif qif;pD;? c&D;0D; qefY?
&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

115

&Snft"GefYaMumifh? vdrfwGefYarmfjzpf? ywf&pfquf oG,f?


us,f x uf u s,f v Qif ? yif v ,f o d k Y a yguf ? ork ' f
a&mufatmif? urf;avQmufopfpnf? pyf,Snfaygif; jruf?
EG,fNcHK,Suf? acsmif;wufBuD;i,f? oG,foG,f [dx?
upy[k? rnf&e'D? jrpfudkrSDvsuf? ckwfwDxGifusif;?
v,fuGif;qdkifNrdKif? awm&BudKifudk? vkyfudkifNrdKU wnf?
umv&Snfaomf? wdkif;jynf &cdkif? ckwdkifarmfuGef;?
ordkif;xGef;\}}
xdo
k &Ykd cdik v
f rl sKd ;wd\
Yk wnf&v
dS maom &cdik jf ynftus,f
t0ef;udk 0g;ausmif;q&my@donf OwdE vuFmed*;kH wGif odYk
pyfqakd z:jyxm;cJah vonf/
]]&Snjf rifh rlv? yXru? &|ordik ;f ? onfwikd ;f um;?
us,f0dkif;e,fquf? taemufzufrSm? ypdrmESifh? 'g*gjrpf
avQmuf ajrmufuakd wmifnKd ? uke;f udx
k cd ?H tmoef csif;
wGif;? acsmif;qif;a&wGuf? a&SSUzuf'Dom? {&m0wD? jrpfqD
jcm;uef? i0Hxyd af rQmif? a&Sawmift*d? 'udP
cGi?f armfwif
a&vIy?f orkw0f ifav? &cdik ef ,fvQi?f 0Sru
hf s,cf &D;? jynfBuD;
[kausmf? ckwdkifac:\}}
&cdik jf ynfwiG f &rm0wD? "n0wD? a0omvD? 'Gg&m0wD
[laom 0wDav;&yfydkif;jcm;tyfNyD; NrdKUBuD;av;NrdKU wnfcs
cJhavonf/ xdkNrdKUwdkY\ trnfjzpf&yfudk &cdkif&mZ0if edoQ
ayrl odkYazmfjyxm;ao;\/
&rm0wD-txl;xl;aom0w KwdjYk zifh jynfph v
kH suf ESv;kH
arGUavsmf aysmfzG,f[daomaMumifh &rmyk&[k trnfay;
Muukef\/
"n0wD-txl;xl;aom pyg;rsdK;wdjYk zifh jynfph x
kH eG ;f um;
vwHah om taMumif;udjk rifojzifh "n0wD[k trnfwiG af p
\/
a0omvD-ZrLw0Sr;f ukeo
f nfwo
Ykd nf aemif&wem

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

116

twdjynfNh zdK;vwfvQif ukeo


f abFmavSwo
Ykd nfvnf; qdu
k f
vmvwHhaom taMumif;udkjrif a0omvD[l trnf
ay;Muuke\
f /
'Gg&0wD-,if;NrdKUonf aumif;uifodkYvnf;aumif;?
ork'&modYk vnf;aumif;? xGuv
f nf; xGujf yefEikd af v\/
0ifvnf; 0ifjyefEikd af v\/ av;wHcg;0 ,jEm;ESiw
hf o
l nf
aMumifh[l 'Gg&0wD[k wGif\/

vuf0Jvuf,m 99 NrdKUpD
odjYk zpfxeG ;f cJMh uaom &cdik jf ynfwiG f &cdik rf if;rsm;onf
upye'Djrpf ta&SUtaemuf ud;k q,fu
h ;kd NrKd UpDtm;jzifh NrKd U aygif;
198NrdKUrsm;udk wnfaxmifcMhJ uuke\
f / xdv
k uf0J vuf,m
99Nrd K UpD wnf x m;cJ h M uonf u m; 0gok a '0tp
orwrif;tqH;k &Sad om rif;qufaygif; wpfq,fu
h ;kd (19)
quf? rif;aygif; ESpf&mhig;q,fh&Spf (258)a,mufwdkYwGif
bkef;tifBuD;rm;aom rif;wdkY wnfaxmifjyKpktyfaom NrdKU
rsm;om jzpfonf[k &cdik &f mZ0ifopfq&m qdak vonf/
"n0wD&mZ0ifopf q&muvnf; ]]eef;pOfrjywf qufum
qufum wnfaxmifaom NrdKUwdo
Yk m jzpfaMumif;jzifh jyqdk
avonf/ upye'Dvuf0Jvuf,m[kyif qdkaomfvnf;
&cdkifjynftESHYtjym; &SdcJhonf[k odrSwf&m\/ xdkNrdKUrsm;rSm
upye'Djrpfudk ydkif;jcm;owfrSwfvsuf a&wGufxm;cJhjcif;
aMumifo
h m odu
Yk pye'D0,
J majrudk azmfjyjcif; jzpf&m onf/
xdk0J,m 99 NrdKUpDwGif rygbJ usef&Sd&pfaom NrdKUrsm; vnf;
&Sdao;onf/ xdkNrdKUrsm;um; rif;ygwnfaom oD&d0wD NrdKU?
udef;omNrdKU? a&csrf;0wDNrdKU? aZ,s&efukef NrdKU/ xdkYjyif
csif;ysHwnfaom o&ufcsdKNrdKU? aZ,s0wDNrdKUwdYk jzpfMuonf)
odaYk omfvnf; &cdik &f mZ0ifBuD;u 0wDav;&yfv;kH wGif yg0if
ojzifh &cdik w
f pfjynfv;kH tESNYH rKd UawmfwnfcahJ Mumif; jyqdx
k m;
avonf/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

117

xdu
k &kd nf &cdik &f mZ0ifvuFm ]]tordE ? cwd ,[k?
0goka'0? rif;up ? upye'D? jrpfudkrSDvsuf? vuf0Jvuf
,m? rsmpGmNrdKUjynf? wnfcJhayrS? aemufqHk;usonf? awZ
jyif;xef? o&befrif;? qufjyefvQif;onf}} [l if;/
ayg&mP&mZ0Ho tqH;k rSm ]]yl&rD [m? NrdKUjrwfpmG wGi?f
vuf,mvuf0?J omxl;uJEiS ?hf t-tJvQHn;D ? axGaxGp;D
onf? jrpfBuD;jrjr? upye'D? rIdif;&DomvS? qdyfpurf;om?
vuf,m vuf0?J ud;k q,fu
h ;kd NrdKU? xdo
k rYkd jcm;? vuf0eJ m;
vnf; vuf,mcsnf;jzif?h jynfxnf;axGaxG? omavav
ESifh? a&Tajr&yfpnf? ewfwdkif;jynfodkY? wlrnfbufvGwf?
Edik if jH rwfu?kd tkyu
f u
G yf ikd o
f ? tpd;k &onf? b0ocif? a&Teef;
&Si[
f ?k bk&if&mZm? cwd,mwd?Yk 0HopOfvm? qufE,
G u
f m
vQif? &wemqEef? ajymifrGefjrifhjrwf? e0&wfxl;uJ?
zsifyJ;rsm;ajrmif? raemaqmif ? bkef;a&mifawmufy?
pdk;pHMu\}} [l if;/
0g;ausmif;q&ma&; &cdik &f mZ0ifvuFm ]]upye'D? jrpf
qDvuf,m? NrdKU&GmwnfcsJU? bHek ef;zGUJ om;? ud;k q,fu
h ;kd NrdKU?
vuf0o
J v
Ykd nf;? rcsKd Uvnf;aumif;? NrKd Utaygif;? xD;aqmif;
BudrfBudrf? tordef[k? ZedE&mZf? pnfumjzpf onf?
EG,fppfqufum? qufumwnf;}} [l if;?
]]pEol&,
d rif;vufxuf bk&m;&Si<f ua&mufpOf cspo
f m;
tmeEm? "n0wDjynf upye'D ukvm;wefjrpf onf?
505 pif;wGif tusHk;0ifonf/ xdkjrpf\ta&SUbuf 99NrdKU?
taemufbuf 99 NrdKUwdkYudk rif;wdkYwnfxm; pdk;pH ?
NrdKUjyjynf&GmwdkYjzifh jynfhESufpnfum;vsuf xif&Sm;jrifhjrwf
aom wdkif;jynfjzpfvdrfhrnf[k Asm'dwfrdefY>rwfcJhaMumif;}}
jzifv
h nf; &mZ0if? Ak'0 ifordik ;f wdYk vnf; awGU&onf/
&cdik af &S;xH;k &mZ0if ]]a&ompdr;f jr? upy\? 'udP

0grm? urf;yg;omwGif? e0ge0H? a&MuHusvsuf? emraxGzGJU?


EdkifiHcsJU ? udk;q,fhudk;NrdKU? ESpfyg;pdkYaomf? rcsdKUt*Fg? jynfhpHkyg

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

118

om;? ESpf&mjynfhvkyf? ESpfNrdKU,kwfudk? t[kwfrif;aygif;?


pdk;tkyfa&Smif; ? jyefajymif;wnfx? jyKukefMuvsuf? emro
rdu
k ?f xD;eef;pdu
k o
f nf? rSwyf u
kd w
f q
H yd f cif;vwfwnf;}}
[l if ; ?
]]xdkYjyif pnfvm? om;ajr;qufrysuf rif;aygif;?
ode;f aomif;ru? atmifXmerl? upye'D? jrpfraDS vQmufum?
rsm;pGmNrdKUaumif;? wnfcJha&Smifonf? aygif;wpf&mudk;q,f?
pGef;&Spf0,fESifh? oG,foG,farmfuGef;? pdkufwnfxGef;onf?
a&Teef;wnf&m? trSew
f nf;}} [l if; pmqd&k iS rf sm; a&;om;
pyf qdck MhJ uayonf/
vuf0v
J uf,m 99NrKd UpDtm;jzifh 198NrKd UvH;k rSm rif;ae
NrdKUawmf txdu&NrdKUrsm;csnf; r[kwfay/ NrdKU&Hrsm;pGm &Sd\/
NrKd Ursm;teuf rif;aejynfawmfuu
kd m; 'Gg&m0wD? a0omvD?
"n0wD? (acG;oif;awmif)? ausmufavSum;? uefo;kH qif?h
eDvmyef;awmif? ausmufyef;awmif? oydwf awmif? pr0uf?
y m? yk&ed ?f Ncdw?f ae&&mawmifi?l avmif;Muuf? ajrmufO;D
ponfjzifh xif&mS ;&Scd MhJ u\/
vuf0v
J uf,mNrKd U&HBuD;aygif; 198NrKd Uwdu
Yk u
kd m; tusO;f
tm;jzifh rSwfom;vG,fEdkifpdrfhaomiSm a&S;ynm&Sdrsm; pyfqdk
xm;cJah om r[m0d[ u &mZ0ifvuFmBuD; xif&mS ;vS\/
xdv
k uFmBuD;wGif yxrvuFmyd'k f ]]cwfvwfwq
H yd ?f
&efrsdK;ESyd v
f suf? bke;f &dyx
f eG ;f y? &mZnwd?Yk upye'D? jra&rSD
om;? jrpfqv
D uf,m? a&SUjyKy gu? wnfvmS tp? yxrrl?
'Gg&0wD}} tpcsDvsuf ]]vusfmrSmrl? qufumpnfxJh?
a&wGucf ahJ omf? ud;k q,fu
h ;kd NrdKU? tpdpYk u
Ykd ?kd rif;wdx
Yk ;D eef;
wnfvwfwnf;}} [l qdkavonf/
'kwd, vuFmydk'f ]]wnfvwfxD;eef;? tpOfxGef; ?
wcef;xkrd ?S ypy\? ypdr ma'o? aemufrsufEmS rS? wnfvmS
tp? yxrrl? usde;f rwfoa&? ac:axGxif&mS ;}} tpcsDvsuf

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

119

]]a&;wGucf ahJ omf? ud;k q,fu


h ;kd NrdKU? tcsdKUcsdKUtm;? rif;wdw
Yk nf
x? xD;eef;csonf? emrordu
k ?f rnfvwfwnf;}} [l pyfqkd
avonf/
onfum; &cdik rf if;rsm;wdYk BuD;pd;k pOfu wnfaxmif
pdu
k af qmufc&hJ mNrKd Uawmfrsm;taMumif;ESihf NrKd U&Hwt
Ykd aMumif;udk
az:jyjcif;jzifh &cdkifjynfESifh xD;eef;tpOfxGef;cJhaMumif; xif
&Sm;odomEdik af wmhownf;/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

120

&cdik &f mZ0iftusO;f


az:jyvwHw
h rYkd mS ]]0g;ausmif;q&m &cdik &f mZ0if vuFm
tusOf;}} jzpfonf/ jrwfr*Fvm tpcsDvsuf vuFmyd'k af &
21yd'k f zGUJ qdck o
hJ nf/ &cdik &f mZ0ifukd tusO;f csKyf pyfqx
kd m;jcif;
yif jzpfonf/ pmqdrk mS xdv
k uFm\yd'k af & 15 ed*;kH wGif ay:vGif
Ny;D jzpfonf/ &cdik jf ynf aESmif;acwfpmqdak wmf wpfO;D jzpfaom
0g;ausmif;q&mvlxu
G f y@dyifwnf;/ ]]oHacsmif;[kausmf?
q&mawmfvQif? EI;d aqmfn Ed idI ;f ? tvkycf ikd ;f vsuf? qef;*dP
k ;f
qifjcif? &mZ0ifjzifh? enf;iif Hk;pk? pDuHk;jyKonf? a0VK0d[m?
ausmaf pmpGmom;? q&mvlxu
G ?f vuFmqufonf?h 0dbufNird ;f
apaom aMumif;wnf;}} [l a&;zGUJ ol\ trnfukd wyftyf
aocsm az:jyNy;D jzpfonf? &cdik &f mZ0if EIwif kH rdrt
d &usux
f m;
od&efaumif;atmif vuFmjzifh pDu;kH xm;ojzifh rsm;pGmwefz;kd
&Sv
d o
S nf/ uREkyf w
f Ykd &&Sx
d m;aomrlrmS ou &mZf 1235ckEpS f
rmvmvufa&;rltwdik ;f jzpfonf/ xdrk mvmvufa&;rlurkd l
twdkif;ul;,l avhvmEdkifMuap&ef ,ckwifjyvdkuf&jcif;
jzpfygonf/
earm w b*0awm t&[awm ormorK' /
pD&H wdVwk o'arm/ / o'arm-b&m;rkcyf g'f? yd#
uwfo;kH yH?k tvH;k pHak om? olawmfaumif;w&m;onf/ pD&H

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

121

pD & umvH - jrif h & S n f v S p G m ? omoem ig;axmif ?


aphatmifywf vHk;? wdVwk-r,kwfrysuf?
xGe;f vsufywfvnf? wnfygap ownf;/
/
1/ / jrwfr*Fvm? jrwfaMumif;&Smvsu?f jrwfpmG bk&m;?
tyg;yg;wd?Yk w&m;ud,
k u
f sif?h orm&ifh ? mPfziG Mhf u&m? ,lZ
emrl? ocsmF aomif;ajr? uRe;f oajyxuf? awma[0efawmif?
*EdkifacsmifrS? a&ajrmifqif;pD;? c&D;a0;qefY? &Snft"GefYjzifh?
vdrw
f eG aYf rmfjzpf? ywf&pfqufo,
G ?f us,fxufus,fvQif?
yifv,foaYkd yguf? ork'af &mufatmif? urf;aoQmufopfpnf?
pyf,Snfaygif;jruf? acsmif;wufBuD;i,f? uGif;v,fjyif0ef;?
udik ;f uRe;f omvS? upy[k? jrpfrurf;aoQmuf? a&Teef;aqmuf
vsu?f rif;ajrmufx;D aqmif;? bk&ifaygif;wd?Yk oifah Mumif;cGef
wkw?f aumufct
H yk v
f su?f odr;f csKyfewfw?l pHMurlaomf? ZrL
ywfu;kH ? vltm;vH;k vnf;? rSo
D ;kH pGpJ m;? qefpyg;aMumif?h tjcm;
wdik ;f rnf? xdx
k jkd ynfr?S a&mufonfoabFm? a&aMumxGu0f if?
o,fwifrEdik ?f ykwf ikd u
f sjD ynf?h oGi;f xnfx
h m;&m? r[m0d[ u?
emrobif;? aumif;eHYoif; ? cyif;EG,f dk;? trsdK;rsdK;wdkY? rSDcdk
oD;oD;? aysmfrNiD;onf/ wdkif;BuD;&cdkif jynfvQifwnf;/
2/
/ &cdik ef mrnf? a&Tjynf? OD;wnfrnf[?d
orkw[
d ?k blro
d cif? wefc;kd xifonf? Ak'u
KF &? avmu
acgifcsm? r[morwf? rif;jrwfyak w m? 0a&mZac:? om;
awmfqufp;kd ? trsdK;pOfum? ukomemr? A&Pqd?k &mZN*dK[f
0,f? NrdKUjynfwnfvsuf? xdkonfujzefY? e,fjcm;uefY ?
zGm;qefYxD;aqmif;? rif;taygif;wdkY? a&mifarmif;vif;xdef?
a&Teef;tdrx
f uf? pnf;pdrcf MH u? cwd ,wGi?f {upuK? emrnf
jyKvsu?f jynf[ak rmfueG ;f ? xnfxeG ;f ajrmufNy;D ? xdrk if;BuD;\
orD;awmfv?S a'0*Am? &wemonf? onmrnf[?d tod
we? e*&udk? pdk;&oeif;? xdkonfrif;\? om;&if;t[kwf?
Oy om*&? rif;ysdKvSEiS ?hf oifMh uaomtm;? a,musfm;wpf
q,f? aemifi,f orD;? zGm; NyD;aomf? om;BuD;nDaemif?

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

122

vuf Hk;axmifvsuf? MuHaqmifywfuHk;? ZrLvHk;udk? cGefusHK;


&vQif? wefc;kd xifom;? NrdKU&Siaf Mumfjim? 'Gg&0wD? jynfy&l [
D ?k
&efrSDvwfjyef? 0JysHaejcif;? owif;tavQmuf? csDvSma&muf
aomf? NrdKUaysmufavu? pHkprf;Murl? awm&odrfarGU? &aoh
t>ruf? qdck sufa00kw?f pum;ikwaf Mumif?h MuHvyk rf w
S pf ?JG
oHjzifhwGJvsuf? tNrJav;axmifh? NrdKUapmifhaeMu? ,u
av;aumif? wefcdk;aqmifom;? oef;aumif,rfwGif? pm;yGJ
qifaomf? aysm&f iT pf m;BuKd uf? arGUavsmcf u
kd u
f ?kd cwf u
kd f tm;ESyd ?f
oHuGif;csdwfu? NrJBudwfvufcs? NrdKUudk& ? xdkrSp onf?
umv&Snaf tmif? emrnfazmufv?JT NrKd UoHw[
JG ?k rSwpf v
JG Ul cGi?f
ckwikd w
f iG o
f nf/ / bk&if&mZmXmeDwnf;/
3/ / &mZXmeD? eef;od*r ?S cGeq
f ZD rL? uRe;f vH;k ,lvsu?f
rif;rlawmfjyK? atmifaZ,sjzif?h 0goka'0? rif;vSvufxuf?
NrdKUjynfysuf ? ajy;xGufMuaomf? ESrawmf[k? ewfavsmf ly?
teESi?hf jA[PokNED? wlnrD uGm? q&myg\? vrf;rSm ab;
awGU? rif;pkawhaomf? aemufa&SU,Ofr;DS ? rif;orD;ud?k c&D;twl?
ykPm;,l ? oGm;rle,fjcm;? 'vufzsm;? wefeY m; aeaomf?
xdo
k a&mf? wdik ;f awmfc ikd ?f eef;ydik o
f mrd? a0omvDwiG ?f r[d
azmufjyef? ewf&mG pHr?l qufcrH if;avmif;? om;aumif; rjzpf?
orD;ppfom;? usef&pfcgjzif?h xD;ESiw
hf efonf? rwefonfu?kd
wdkif;jynfpuK? rwfwpkudk? Munfh ItwGif;? owif;pum;?
odMum;vwfaomf? yifah c:axmufvrS ;f ? pHpk rf;Mu&m? ynm
arQmjf rif? bke;f uHoQi[
f ?k eef;wifavu? jA[Pvnf;? wluG
aemufyg? ewfqif;0gESi?hf a0omNrKd UBuD;? rif;orD;ud?k aqmif;
oD;&mxm;? rdz&k m;[k? ajr mufpm;wifw
h ,f? aysmfpr g,f ?
eef;EG,f qufpdk;? xdkrif;rsdK;rl? xD; dk;cHMu? upye'D? jrpfqD
vusmf ? NrKd U&Gm wnfcsUJ ? bHek ef;zGUJ om;? ud;k q,fu
h ;kd NrKd U? vuf0J
odv
Yk nf;? rcsKd Uvnf;aumif;? NrKd Utaygif;? xD;aqmif;Burd Bf urd ?f
torde [
f ?k ZedE&mZf? pnfum jzpfonf/ / EG,pf pfquf
um qufumwnf;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

123

4/ / EG,fppf pOfavsmuf? jzpfajrmuf rsm;ajrmif?


jynfwnfaxmifaomf? xdak emifqufr?SD NrKd UuyD u/ tZKeonf?
w&m;ESpo
f uf? awmodx
Yk u
G f ? NrdKifeuf pdr;f ndK? &*Hck v
kd suf?
xdx
k akd jymif;vG?J rNraJ e&m? jrpfnmod?Yk a&mufvmvwfvQi?f
yanmifyifu?kd rSu
D siaf ex? xdu
k mv? qwfrESirhf ?l twlEpS f
ouf? a&S;txufu? rdwb
f uftppf? cifyeG ;f jzpf ? Muifcspf
ojzif?h oifw
h ift
h aMumif;? qHMk uaygif;aomf? rif;avmif;oaE?
xdrk mS ae\/ rd;k apGxefjyif;? avcwfjcif;aMumif?h jrpf&if;rSjywf?
yifv;kH uRwfu? xdq
k wfrBuD;? wufcgpD;vsuf? c&D;&Snpf mG ?
arsmwdkif;ygu? udkif;rSmNidwif? xdkwGifom;zGm;? bkef;uHtm;
aMumifh? awmoGm;&SmrSD;? oif;BuD;atmifvm? NrdKUawGvSm ?
,lumjrwfav;? om;jyKarG;\? vla&;owd ? ajrmufonf
[dr?l rdr&d ifwiG ;f ? orD;&if;ESi?hf aqmifEiS ;f wHjk yK/ rm&,k[?k
0ef;pkcpm;? pGr;f tm;xifay:? ynmausm\
f ? xdak &mtcg? jynf
rSmab;rsm;? bDvl;pm; ? ysufjym;avbd? rif;r[daMumifh?
a0&dapmifrmef? bDv;l &efu?kd y,fveS af tmifjrif? a&S;bk&if\?
eef;wGif;[dx? orD;vSESifh? &mZbdoduf? rifwHqdyfjzifh?
jzL&dwfaqmif;um? oD&drm\? jrpfnma'o? NrdKU&mcsvsuf?
"n0wD? atmifcrG ;f csv
D su?f od*0 if;awmuf? a&Tee;faqmuf
onf? rif;ajr mufpnf u
kd f NcdrNhf cdrw
hf nf;/
5/ / atmifpnfxpfBudK;? bkef;awmfwdk; ? wef;cdk;
tESHU? xdkxdkjyefY ? &ef GefYray:? a&Teef;awmfxuf? pHaysmfrif;
jyK? rm&,konf? ajymif;pkawaemuf? om;ajr;avQmufvsu?f
xD;atmufpr g,f? ig;q,fru? av;a,mufusrmS ? uH&mZm
onf? jzpfvmS EG,af jrmuf? ESpq
f ,fah jcmufwnf;? xdak emufEYHS
od? bke;f awmf[o
d nf? oD&&d mZm?rif;r[m\? awmifnm
eef;pH? ukrm&H[?k emrHa'0D? ra[oD? wdxrD mo? jymodv
k f
v\? jynfx
h aeYwiG ?f ae0ifvq
k ?J &J&aJ &mifjzm? pE&mvnf;?
ay:vSmxGuw
f ?kH vbHak etdr?f xGe;f ycsed u
f ?kd csr;f Nird ;f vG,u
f ?l
zGm;awmfrl ? ol&d,pE? trnf&vsuf? awZbkef;vIdif?

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

124

b&mxdik rf ?I *Edik o
f marm? a[0efawmrS? aumif;aomaiGw?l
qifjzLudk;pD;? oD;oD;a&mufvSm? rSL;rwfrSmvnf;? rsm;pGm
wGufudef;? wpfodef;ajrmufay? &Ha>ca&Gwnf;? eef;ae
jynfoQif?rsm;bk&ifwdkY? c0ifusdK;EGH? uRefawmfcHom;? bkef;
uHBuD;jcif;? xdkonf rif;\? eef;wGif;pHaysmf? rlcgaomf?
NydKifabmfr[d? oarm"dvnf;? rsm;bdoC
H m? ax&fig;&mESi?hf
tmumc&D;? ,mOf&iS pf ;D vsuf? jynfBuD;ordik ;f ? &cdik w
f ikd ;f od?Yk
qdik ;f qdik ;f rwfrwf? <uwHv
k wf ? ynwfonm? aovm*D&?d
rnf[d awmif GefY? udk,fawmfoefYonf/
/ a&mifuGefY
ajcmufo,
G f xde;f nD;wnf;/
6/ / nD;nD;ajymifajymif? ajcmufrnfa&mifjzifh? xdk
awmifxyd zf sm;? &yfwefeY m;vsuf? bk&m;pOfvm? "rwm jzif?h
'dom0ef;vSn?hf MI unfv
h wfvQi?f ,cifa&S;usL;? jzpf bl;Xme?
a'ordIif;ndKU? t&yfwdkYudk? okdUodkYqifjcif? odjrifwl l?
NyHK;awmfru
l ? av;ql'E? pG,af wmfro
S nf? umvobG,?f
xef;vH;k ES,v
f Qif? a&mifo,
G v
f ufvuf? ajy;xGuv
f wfcg?
tmeEonf odomajciH? avQmufawmif;yefu? rdeo
Yf H
usL;au? wdik ;f jynfr?l ywfvnfx;l qef;? a&TbekH ef;wnf;?
ajr mufxeG ;f ordik ;f ? uRef;udik ;f 0Sr;f us,f? uGi;f jyifv,fjzif?h
qef;us,f omarm? Nrdef,SufMoZm? jzpfjcif;&maMumif;?
jrwfpGmtrsm;? a&S;bk&m;wdkY? pum;rdefY Gef;? csD;rTrf;ukefMu?
"n0wD? rnfcJhNyDwnf;? ighnD ax&frGef-oQiftmeef/
a&S;vGeaf omcg? igjrwfpmG onf? a0omvDwiG ?f *kPx
f ifEo
YHS ?d
yka&m[d[?k y@dtifjynf?h wynfah jcmufaomif;? &G,af y:
aygif;ESi?hf olaumif;wppf? xdrk jS zpf ? ajyjypfypkH ?H ighoPmef
ESi?hf wqH r,kw?f oGe;f vkyNf yD;cg? r[mrke?d rnf[x
d if&mS ;?
ighu,
kd pf m;vQif? wnfxm;vwft?hH &yfwefOY ;D ay? igwdaYk e
om;? NzdK;a0armufpGm? aovm*D&d? jrifhbdndKarmif?
onf awmif? ,acgifa&S;"gwf? yef;yGwo
f rm;? jzpfcjhJ im; ?
aemifum;edAmef? igvGeaf omcg? ighormrSm? ajcmufjzma&mif

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

125

vTwf? ausmuf dk;"gwfonf? wnfvwfxifNyD? ausmufap


wD? ac:nDtESHY? wGifvwH[k? rdefY GefYaz:jy? xdkrSp ? a'o
ywfvnf? wdik ;f jynf? usifvnfawmfb;l ? OD;OD;t&yf?
usde;f 0yf tHo
h nf? "gwfrnfrnfu?kd EIwjf cnfpum;? Asm'dwf
Mum;u? bk&m;wefc;kd ? bke;f awmfx;kd vsuf? xpfBudK;yJw
h if?
ivsifodrfhodrfh? awmfNcdrfhNcdrfhESifh? NcdrfhNcdrfhoHNcdrfh? 'dom[def;
onf/ / aMumufBude;f beef; jzpfownf;/
7/
/ aMumufb,
G af om[dw?f xdek rd w
d af Mumif?h
vefYxdwftHktHk;? w Hk; Hk;vQif? jynfvHk;[dMu? e&ocif?
a&TjynfoQifvnf;? aA'ifjrifo?d yka&m[dEiS ?hf y@dajr muf
pm;? rSL;rwfrsm;udk? aMumif;vsm;oda&;? pdppfar;aomf?
uGma0;c&D;? ewf,mOfp;D vsuf? bke;f BuD;rkeed ?f rm&Zdeo
f nf?
jr[defndKarSmif? aovmawmif? rsm;ajrmifoHCm? &[Em
ESi?hf <uvmaomwdw?f edrw
d rf eS af Mumif;? Mum;aomcP?
xdkrif;vSonf? x<uvQifjyif;? zl;csifjcif;aMumifh? qifjrif;
rpD;? xD;jzLraqmif;? rSL;rwfaygif;ESifh? yef;aumif;eHYom?
vufpu
JG mjzif?h vsipf mG vSr;f <um;? cs<D uoGm;aomf? ud,
k t
f m;
yifyef;? cEmEGrf;u? pcrf;cs&nf? yGJawmfwnfrS? pm;onf
xrif;? a&mufcsifjyif; ? rJ[if; wpd? rpm;rSdwnf;? owd
aqmifum? oGm;av&mwGi?f Akv
d yf g csif;pyf? xlxyfnn
H ?H
toHrpJ;? oJ;oJ;tHk;tHk;? w Hk; Hk;wnf;? jyifvHk;>yrf;>yrf;?
jynfhwif;usrf;aMumifh? jrLvTrf;zHk;tkyf? ajrrIefY csKyfu?
uJ;qkwfrazmuf? awmifajrmuf0ef;usif? rjrifwHku? vrf;
r&aomf? Ak'o
&Ykd ,
G ?f &Su
d ;dk uG,rf ?I bke;f <u,facgifx#G ?f bk&m;
jrwfonf? a&mifvw
T cf gwH?k tukev
f if;bd? vrf;prf;od vsu?f
&T i f b d v sif j yif ; ? oG m ;avvsif ; aomf ? ajc&if ; awmf ?
OD;acgif;qdkuf vufcdkuf&SdusdK;? vGefjrwfEdk;vsuf? &Sdcdk;0rf;
ajrmuf? yef;aygufaygufjzif?h csD;jr ifyh al Zmf? jyKMuaomfvQif?
rdefYawmf>ruf[? w&m;jyonf/
/ "r&apaomaMumifh
wnf;/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

126

8/
/ "r&ap? tpdaEvQif? a[mayrdefYMum;?
xdkw&m;udk? csif;em;0ifx? yDwd0 ? e&ocif? xdkjynfoQif
vnf;? OD;wifwzef? avQmufawmif;yef\/ tuREkyf o
f nf?
jrwfo;kH rnfu?kd MunfMunfnKd ndK? qGr;f vSLvd\
k ? yk*Kd vfxyd f
pk? oAnKonf? ,ckaemufyg? &[EmESi?hf r[mbke;f xGe;f ?
uREkyf ef ef;od?Yk <ujref;awmfr?l o,rL[k? MunfjzLaompdw?f
yifzh w
d cf hJ Ny;D ? rif;BuD;toQi?f NrKd Uawmf0ifu? jrwfoQiv
f x
l #G ?f
ewfxuf ewfvQif? jy 'f,mOfaqmif? nD;nD;ajymifESifh?
ajcmufa&mif awmufvif;? oHk;vlUrif;onf? ajzmifhpif;<u
,Ge;f ? avomeef;? awmufxeG ;f a&mifNrKd uf? a&Tpufqu
kd x
f ?
tvdu
k o
f jd cif;? jynfoQirf if;vnf;? jrwfcif;ae&m? oefMY u,f
pGmudk? jyifuxm;NyD;? jrwfapmxD;vnf;? oD;oD;ax&fysH?
t&[HEiS ?hf aumif;rGef ajE? Nird ;f oufae\? a&Tjynfocif?
a&Teef;oQifvnf;? pD&ifaumif;rGe?f oav;qef? Edo
Yk eG o
f iG ;f
jznf?h rxnfah &puf? Edo
Yk ufoufwnf;? avmif;csuf*Pm?
xdkMoZmESifh? &omxl;jcm;? tjym;jym;udk? &Tiftm;ESpfouf?
rdrv
d ufjzif?h uyfvsuf jrwfav;? qGr;f vkyaf uR;\/ pnf;
a0;aemufyg? t&d,mud?k rwf&m&mwd?Yk tpdpYk rkd ?l ESpv
f kd MunfjzL?
vkyaf uR;vSL\? ewfvl wdx
Yk ;D ? bkO;f ay;Ny;D aomf? rif;BuD;tp?
xd k r S r S L ;rwf ? y&d o wf t m;? avQmuf y wf o m arm?
w&m;a[m\? rif;apmr[m? xd&k mZmvnf;? o'gxuf uJ?
tvSL&Jonf/ / 0rf;xJyw
D ?d pdro
hf wnf;/
9/ / 0rf;xJyw
D ?d ESpo
f ufbd ? ol&,
d pEm? rif;r[m
rl? xdyrf mS vufajr muf? odaYk vQmuf\? ESpaf ,mufrwGi?f
bHo
k ;kH cGi0f ,f? rjrifbufwk oAnK? ,ckuREkyf ?f jrwfacgif
csKyftm;? vuftyk af z:az:? ylaZmf0Ee? zl;awGU&onf/ r0
rSwpf ?JG ra&muf&cJ ?hJ tHt
h rhJ Edik ?f edAmefyikd o
f nf? c ikd ef ,fjcm;?
wdik ;f wyg;od?Yk <uoGm;avrl? aomuxlvrd ?hf t,lpw
d Mf unf?
owdwnfatmif? oH;k rnfvUl zsm;? jrwfb&k m;ESi?hf rjym; r,Gi;f ?
kyfawmfqif;wk? cyif;ywfuHk;? vltm;vHk;wdkY? pk Hk; OD;cs?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

127

ud k ; uG , f & atmif ? Ak ' x G # f a cgif ? ig;rm&f a tmif o nf ?


vlUabmifBuD;rm;? uREkfyftm;udk? oem;ojzifh? xm;oifhyg
aMumif;? tcGiahf wmif; aomf? a&mifarmif;vif;xde?f rm&Zdef
vnf;? csichf sed f mPfawmf? Munfh aI rQmrf ?l aemifaomf&n
S f Mum;?
omoemonf? jrifph mG t"Ge?Yf wnfvwHah Mumif?h ude;f atmif;
[def;oH? y#d mPfjzifh? 0efcHavu? &TifaZmx ? e&omrd?
rif;bke;f [dvnf;? rsm;bdOp m? &wema&T? ud;k uka#ud?k
,lapNyD;wHk;? pkumyHkvsuf? oHk;yHkrSefuif;? w&m; rif;tm;?
avQmufwifMum;aomf? bk&m;jrwfpGm? orK'g vnf;?
a'0grnfjcif;? odMum;rif;ud?k xH&if;od[
Yk ?l ac:awmfrl vsu?f
ighwlyHkjyK? igh kyfwkvsif? aygif;pkyp nf;? rQwnf;jzifh?
ighenf;jzpfap? oGe;f vkyaf v[k? pdaEoQifcspf? ckepfvufcyk ?f
udik t
f yk u
f mvH;k ? ,lusKH ;Ny;D aomf? rd;k ewfausmt
f m;? tyfawmfrl
u? 0go0vnf;? 0if;ya&mifarmif;? a&Tyef; awmif;jzifh?
Gwfajymif;cHwHk? 0doBuHKESifh? wlpHkvG,ful? jrwfqifjzLxuf?
wif,lqifhwdk;? xD;jzLrdk;vsuf? jrwfEdk; a'o? IukefMu ?
"n0wD? NrdKUqDrajzmifh? a&SUawmifaxmifh 0,f? ewfapmifh
bkr?d oD&*d w
k af wmif? aAGacgif xdyx
f uf? wnf&muGuf vsu?f
NydK;ysuf a&mifvTwf? r@yfpD&if? wefqmqifonf/
xGu0f ifvyl kH ewfaygif;wnf;/
10/ / vlyekH wfaygif;? aomif;aomif;oJo?J ewfyJG
jyKvky?f wDrw
I Nf idrNhf idr?hf yJw
h ifxrd rhf Q? NcdrNhf cdrt
hf ;kH tH;k ? w ;kH ;kH ESi?hf
jcKef;jcKef;oHjrnf? vlewfpnfw?Ykd ywfvnfox
H u
G ?f ckepf&uf
wdik ?f tqdik t
f qdik ?f NrdKifNrdKifou
D ? ig;0y if? wD;oHviG jf zif?h
aysmf&iT o
f ;D oD;? yGBJ uD;cif;cif;? oGe;f pOfwiG ;f 0,f? rif;xufrif;
zsm;? jrwfb&k m;tm;? avQmufMum;avvQi?f oH;k vkoQiv
f nf;?
a&T&ifawmfaiG? ,layGUvufcyk ?f xdrk mS tkyv
f su?f igh yk af wmfBuD;?
tNy;D ighE,
S ?f wifw
h ,fajyjypf? ,ckjzpf\? tESpjf rif&h n
S ?f wnf
&pfap[k? rdeaY f yvwfr?l o,rLESi?h f yHw
k o
l Pmef? wqHr,dr;f ?
rwdr;f nDnm? pHt
k *Fgjzif?h aumZma&mufx? wpf&mhav;q,f?

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

128

pGe;f 0,fcek pf? BudK;xpfojH yK? rd;k Owkonf? ukev


f ck geD;? xGe;f nD
a&mifvw
T ?f euwv
f QjH zm? Muwd umonf? a&mif0gawmufy?
wefaqmifv\? qef;xbufopf? ckepf&ufrmS ? aeYZ0D gwGi?f
jrwfpGmbk&m;? udk,fpm; kyfBuD;? oGef;vkyfNyD;rl? nD;nD;ajymif
ajymif? ta&mifvQyfvQyf? wefc;dk vTwaf omf? ewfjrwfjA[m?
pk Hk;vm ? jrwfpGmxG#fwif? aAg"dyif? mPfjrifcgodkY?
ewfvlwkdYrl? ESpfvdkYzl;arQmf? ylaZmfaomif;oJ? jzefYBuJajzmuf
ajzmuf? aygufaygufjynfv
h Qr;f ? ewfyef;NzKd ;NzKd ;? &Gmonfr;kd od?Yk
rIwf dk;oHanmif;? ewfpnf;apmif;ESifh? vlaygif;tm;BuD;?
oD;oD;xdu
k v
f u
kd ?f a<u;aMumfcu
kd u
f ?kd aomif;wdu
k jf zKwfjzKwf?
ivsifvyI o
f nf/ / tkwt
f w
k yf w
hJ if edrw
d w
f nf;/
11/ / edrw
d Of ;D OD;? xl;xl;jyvSm? Asm'd[muk?d &mZmbk
&if? wyfwyfjrifu? jrwfoQirf ud#k ?f ajcawmfyif? OD;cdu
k 0f yf
pif;? o'gjyif; ? jzpfjcif;yDwd? *Grf;qDxdodkY? aysmif;tdzdrfhzdrfh?
ud,
k v
f ;kH pdrv
hf suf? tdru
hf mrdeaYf rm? b0ifaZmjzif?h [daomcg
onf? owdwnf ? pdwfMunfvwfaomf? kyfwkawmfudk?
ylaZmfEpS o
f uf? yvix
f ufo?Ykd wifvsufxm;um? &wem
a&mif? vif;ajymifnD;nD;? odrfawmfBuD;[k? vSyfNyD;ajyjypf?
pkvpfrGefcRef? pDrHvHk;csHK? wef;qmpHkvQif? bHktqifhqifh? vS
wifhxl;jrwf? ausmif;jy 'fESifh? avQmufywfapom;? vSL
wnfxm; ? bk&m;jrwfoQif? <uapcsif[k? avQmufwif
jyefaomf? jrwfZdaemfvnf;? <uawmfrlcg? rif;&mZmonf?
wefqmqifNyD;? vrf;c&D;jzif?h xGe;f n ad &mifueG ?Yf ajcawmf
qefv
Y suf? wefw
Y efY aI rQmf? Munfv
h wfaomfvQif? yk af wmfrek ?d
ouf[o
d bG,?f 0d mPfw,
G o
f ?Ykd bkw;f <u,fx#G x
f m;? aemif
bk&m;udk? oGm; a&SUqD? c&D;OD;BudK? qdkvdkaoma,mif? jrwf
bke;f acgif\? *kPaf qmifawaZmf? wefc;kd awmfaMumif?h aI rQmf
ckc?k xvkxcsif? xdt
k oGiu
f ?kd jrifvwfxakH omf? pdaEa,mf
onf? ajcawmf&yfwef?Y vufawmf qefv
Y su/f / wm;[efY
jrpfawmfrv
l wfwnf;/

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

129

12/ / &wemaumif;? rsm;pGmaygif;vsuf? oGef;


avmif;yHpk ?H odMum;zef ? igh[ef yk af wmf? vGeo
f ifah vQmf onf?
nDawmfa&mifNid? jrwfrked? *kPf&SdESHMum;? igbk&m;onf?
ouftm; oQpfq,f? t&G,af &mufvmS ? rsm;rMumvQif?
edAmef0ifvrd ?hf ighoiG yf x
kH m;? ighu,
kd pf m;onf? xif&mS ; a&mif
vTw?f vlewfq&k ,
G ?f tud;k uG,u
f ?kd ighE,
S cf u
H m? omo
emonf? jrifhMumrsm;ajrmif? ESpfig;axmifvQif? &Snf atmif
wnf&pf? ighnpD pf[?k zGiv
hf pS o
f aH wmf? Asm'dwaf z:\? xdak &m
tcg? ol&,
d mpE? 0rf;ajrmufvS ? e&ocif? aZm&Tif Munf
jzL? qGr;fuyfvSLaomf? ewfvlwdkYxD;? bkOf;ay;NyD;cg? rZdr
0,f? om0wd jynf? pd;k onf&mZ? aumovonf? Ak'u
,
kd f
pm;? wnfxm;oifah Mumif;? avQmufawmif;yefr?l pEul[?k
arT;MuLeHx
Y u
G ?f o&ueo
f pf? tESpjf zifx
h ?k xdq
k if;wku?kd
jyKpkaomcg? a'oemESifh? jcif;&mrjym;? xl;rjcm;yif? bk&m;
oQifapm? w&m;a[mu? emaom vlewf? y&dowfw?Ykd
tuRwf"r? &ukefMu\? rsm;xewfvl? wdkif;jynfolwdkY?
ESpq
f b
l &k m;? jzpfonfum;wnf;? ud,
k pf m;oQif? yif
ow K? oAnK[k? Munfh EI ikd ;f n ?d rSerf odatmif? nD;nD;
ajymifajymif? vlUabmifwifw
h ,f? tHb
h ,
G o
f &J? vGef jzpfcu
J ?kd
rSwpf &JG wk?H ajymruke[
f ?k vlyEkH pS o
f uf? &Tit
f m;wufonf/
zl;vsuf IarQmfrnD;wnf;/
13/
/ aI rQmfrnD;? woD;oD;vQif? jynfBuD;twGi;f ?
vlcyif;wdkY? 0yfpif;OD;wif? zl;pOfwGif0,f? rsm;oHCmysH?
t&[HEiS ?hf a&mifvQHNydK;jyuf? ewf,mOfxufo?Ykd wufp;D NyD;cg?
b*0gonf? 'Gg&m0wD? jynfqo
D aYkd y? <uwHak v\? BuD;aw
Zmoef? bke;f uHawmfvif;? ZrLcsif;om? rif;"dywd? ol&,
d
pEm? omoem'g,um? xd&k mZmvnf;? r[mrke?d xGe;f n d
a&mifvw
T ?f qif;wkjrwfu?kd jznf0h wfnae? "avh jyKjyK?
aumif;rIxyfavmif;? qkawmfawmif;vsuf? taygif; jznfh
om;? yknyGm;atmif? w&m;ojzif?h oN*[
yf ifv
h su?f rif;usihf

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

130

rrSm;? aysmfppH m; ? ajymif;oGm;woD;? ewf&mG rD;S rl? om;BuD;em


r? ol&,
d m"dywd? trnf[v
d suf? bkrjd ynfyikd ?f b &mxdik f
vsuf? &dyNf rdKifpr g,f? om;ajr;wG,v
f suf? qufE,
G pf Ofvm?
ol&,
d mauwk? rsm;[kou
Ykd s? cwd ,wd?Yk "n0wD? NrKd UXmeD?
vDvDrif;um;? ESpfq,fhig;wnf? pHpm;&SnfMum? ckepf&m
wpfq,f? ajcmufEpS u
f ,f\? aemuf0,f ESo
YH ?d a0omvd
wGif? ol&dw E&m;? paomtm;jzifh? aemufum;yJjzL?
rif;rlaemufaESmif;? ,d;k acsmif;eHa,mif? oydwaf wmif? eef;
aqmiforkw?f pEukw[
f ?k rif;vkyo
f nfjzpf? wpfq,fo
h Qpf
ESpf? wGufppfa&jy? eef;pHcsrl?av;&moHk;q,f?pGef;onf
oH;k ESp(f rlu?JG av;&mhu;kd q,fpeG ;f u,fwESp?f a&TapwDrl)aygif;jzpf
NrdKUouf rif;qufq,fESpf? wpfvpfpHvsuf? pr 0uf?
rif;qufjyvQif? irif;iwHk;? tp Hk;vsuf? aemufqHk;rnf[d?
rif;ywda&muf? xD;atmufppH m;? q,fih g;rif;quf? NrdKUouf
rSmrl? Z,me0? {ufvQifus\? xdkrSeef;tdrf? y&defNrdKUrSm?
vusfmrif;eef;? tpcH ? teEoD&d? odkYxdoQpfa,muf?
toufaxmufu? wpf&mckepfq,f? oQpfESpfu,fonf/
eef;0,fpMH uNrdKUoufwnf;/
14/ / pHMupdpYk ?Ykd a0ydyYk EYkd iS ?hf Ncyd Nf rKd UOD;zsm;? rif;bke;f pm;
rS? jyefYyGm;aemufqHk;? iESyfvHk;wdkif? vuf Hk;qdkifvsuf? pdk;ydkif
rif;um;? q,fih g;jzpfav? pHrnfaem'Gg? NrKd UZD0gwnf;? tavm
rmjzL? rif;rlwv
kH su?f NrKd Uavmif;? MuufwiG ?f eef;qufaemufp?H
apmrGeo
f aYkd &muf? pOfavQmufumjzpf? q,fcek pfwnf;? &efppf
axmifvm? jrefrmwvdik ;f ? jynfwikd ;f udv
k ?k ppfrufwv
k suf?
rif;jyKcgjzpf? ESpq
f ,fw
h pfEiS ?hf wGupf pftwfAsnf;? a'G;wnf;
od?Yk ESpaf ygif;wdw
Yk iG ?f a&TNrKd UajrmufO;D ? wnfu;l ocsmF ? aum
pmcGJrSwf? a'Gaemowfjzifh? ynwfMujyK? ,cka&mufjzpf?
ou &mZfwikd ?f cspo
f Qiaf &mifvif;? yk af wmfqif;ud?k oGe;f &if;
aumZm? xdo
k csmF ESi?hf a&umcsucf sed ?f NrKd UBudrBf udrw
f iG ?f ZedE
qd?k rif;xdx
k \
kd ? xD;ud&k yd af qmif;? pHavaMumif;jzif?h ;kH aygif;

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

131

aomcg? omoemESi?hf nDvmonfjzpf? odpYk pfvsu?f oepf


MunfjzL? aemifoQifvw
l ?Ykd t,lrjym;? owdxm; ? rSwo
f m;
pdrfhiSm? t>rufrSmonf/
/ vuFmoHcsdK em;qdrfhwnf;/
15/ / oHcsdKNidrNhf idr?hf em;wdik ;f pdrahf tmif? Mum;ydrw
hf d
vif;? pum;&Si;f tH/h oGe;f &if;rlv? NrdKUrSp ? "n0wD? a0om
vDu? aemufNyDNrdKUuGu?f pr 0ufEiS ?hf aemufqufbt
kH rd ?f
y&defNcdyfNrdKU? rif;wdkYynwf? avmif;MuufajrmufOD;? rnfxl;
emr? ajcmufXmewGi?f ZD0NrdKUouf? ESpu
f w
kd u
G v
f suf? a&muf
xGuf aumZm? ocsFmwGufppf? oMupfwdkif? pD;ppf azG&m?
omoemESifh? EIdif;umcsifhaxmuf? ydk armufcJh? aemufodkYr
qkw?f r,kwt
f vsOf? rif;pOfeef;quf? [dygvsufu?kd ,Gi;f
uGut
f ,l? wcsdKUvlw?Ykd enf;,lrawGU? pHak phtyk af & - 3000
1969ck? Zlvikd v
f tzd;k -2usyfusrf;wGif? &mZ0ifu? ,cifxHk;
a[mif;? taMumif;oabm? ESD;aESmr[d? ajymrdajym&m?
0goemESifh? r[mrked? wnfudk,fpm;? kyfawmfyGm;udk? bk&m;
edAmef? vGeo
f nfaemufr?S oGe;f vkyMf u\? Ak'v
ufxuf?
oGe;f puf r[kw?f {u0kp[
f ?k az:xkwaf jymum? rvdrm wd?Yk
jcif;&mpum;? jiif;cHkrsm; ? av;yg;yg,fbHk? r,Hkpdwfae?
jzpfwHkayrl? Aka'ucFwd? tp[dom;? ygVdtvm? usrf;rSm
pum;? ajimifhig;yg;wGif? wyg;0ifvdrfh? txif,Gif;cRwf?
odrYk rSwv
f if?h xl;jrwform? rif;rsmpGmESi?hf oHCmax&fjrwf?
usr;f wufy*k Kd vf? 0denf;"d&k w
f ?Ykd tqdrk ed yYf u
G ?f odyk r>rufwnf;?
EIwx
f u
G &f rf;um;? rjypfrmS ;vif?h w&m;csiahf vm? roifh pum;?
odMYk um; ? bk&m;rIxrf;? jrwf&mvSr;f om;? r*f vrf;wDxiG ?f
rsmoH C mxJ ? BuD ; uJ j zpf a jrmuf ? ygaru r nf ?
wnfMunfou
d m ? *Pmp&d,? emrnfwiG af [mif;? oHacsmif;
[kausmf? q&mawmfvQif? EI;d aqmfn Ed idI ;f ? tvkycf ikd ;f vsuf?
qef;*dkPf;qifjcif? &mZ0ifjzifh? enf;iif Hk;pk? pDuHk;jyKonf?
a0VK0d[m? ausmfapmpGmom;? q&mvlxu
G ?f vuFmquf
onf/ / 0dwufNidr;f ap aomaMumifw
h nf;/

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

132

16/ / rSwo
f m;aemifoQif? a&Tem;wifavmh? oH;k cGif
xdypf ?k oAnK\ yk w
f ak wmfjzpf? oGe;f onfEpS Ef iS ?hf wGupf pf
Munf&h m? omoemxuf? rsm;pGmNrdKUouf? nDayvsufwnf;?
rif;qufww
Ykd iG ?f odq
Yk ifjcifavmh? tMuifrif;wH?k cEmukef
atmif? vH;k pHEk pS af vQmuf? eef;pHajrmuf\? wpfa,mufrif;jyK?
xdck o
k Mupf? tpjzpf[?k wGupf pf ;kH pk? aoqH;k ESpyf if? eef;ae0if
\? ao&SiEf pS &f yf? ckcsi;f xyf\? rSwt
f yfowd? od[
Yk ad vmh?
ol&,
d pE? rif;jzpfpu? Ak'r a&muf? rnfrQavmufr?S <u
a&mufvmonf? kyfyGm;wnf[k? t&Snftwdk? ESpfudkcsifh I?
rif;tm,k? aphikoifh&m? wdkif;jynfrSmvnf;? &mZrif;jrwf?
ESpv
f yf[o
d if?h r[doif[
h ?k axmufcsifph pkH rf;? odrYk eS af vmh?
*Pef;azmufv?J eef;oufxw
J iG ?f uGv
J o
JG wwf? ta&;cRwf
vdr?hf trSw&f csi?f &mZ0ifu?kd odjrifv,
G af tmif? tapmifapmif
ESi?hf zufarQmifwu
kd q
f ikd ?f pmcsi;f NyKd ifvsu?f r@dKiftwl? rsm;&m
,lavmh? pdwjf cLaomcg? enf;emESi&hf iS ;f ? ynmvif;tH?h uef
jiif;onf[w
d ?f ESv;kH ydwv
f suf? Munfpw
d jf zpfr?S ukov
kd &f
onf? okc&vG,rf *fzv
kd w
f nf;/
17/
/ r*fzv
kd &f ,
G cf sL? tdjk ynfow
l ?Ykd t,lowd?
odo
Yk ad vmh? rsm;bdvpl nf? igwdjYk ynf? "Ge&Yf n
S jf rifMh um?
omoemESifh? jrwfpGmudk,fpm;? kyfawmfyGm;udk? wnfxm;cJh
jcif;? w&m;rif;um;? cyif;oQifvl? cyfodrf;oludk? om;wl
yrm? &m[kvmod?Yk arw mawmfymG ;? vGeo
f em;vsuf? aemif
um;csrf;Nidr;f ? vlpnf;pdrEf iS ?hf ewftrd Af rd mef? edAmef r*fzv
kd ?f
&apvdk\? ukodkvfjzpfrI? odkY Iavmh? qif;wka&mifjzm?
r[mrke?d rnf[x
d if&mS ;? ud,
k af wmfpm;ud?k wdu
Yk m;BuHKBudKuf?
zl;awGUxdkuf ? OD;wdkuf&onf? wdkif;jynftxJ? t,lvGJESifh?
pdwfpGJr[d? owd Gefaysmh? ayghavsmhaomvl? xdkoltm;vHk;?
b0 HI;wnf;? uRef;qHk;ajrjcm;? a0;&yfom;vnf;? tiftm;
rcdik ?f ra&mufEikd cf ?hJ uHqikd f wH?k igwdBYk uHK[k? Munf,akH ZmEl;?
bk&m;zl;wdkY? pdwful;ajzmifhajzmifh? owdapmifhavmh? MuHK

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

133

acgifMuHKcJ? vlbykH 0JG ,f? tHt


h ;J rEdik ?f EIid ;f NyKd ifr[d? jrwfrek u
d ?kd
rsufpx
d ifxif?zl;jrif aI zsmf? ylaZmf&ay? raocif? OD;wdu
k &f
aMumif;? wdu
Yk aH umif;[k? qkawmif;qk,?l jyKaomolu?kd
vlb0? pkawMuaomf? av;0tyg,f? rawGUwqpf?
t&yfjypfodkY? rjzpfwHkjcif;? ab;&ef uif; ? oefY&Sif;jrwf&m?
ewf&mG vlUjynf? usifvnfacgufacguf? a&mifawmufn;D nD;?
AdrmefBuD;? rIwfwD;aomif;oJ;? atmifyGJcHcH? raempHvsuf?
zefzefvDvD? aumif;csD;tm kPf? ukodkvf [kefaMumifh&dyfNrHK
jynfhNzdK;qifqifhwdk; ? tusdK;BuD;pGm &NyD;cgrS? aemifomvQif
yif? xHawmfwiG f ? OD;wif"r? Mum;em&vQif? okcacgifcsKyf?
r*fzt
kd yk o
f m;? avmukw &m? acrmedAmef? a&TjynfreG o
f ?Ykd
{uef&vG,?f t"dy g,fonf/ usrf;0,f xif&mS ;[d\wnf;/
(ae&m t"dy g,ft>rufukd jyaomf-"n0wDNrdKUrSm
pEol&d,rif;up avmif;MuufNrdKU rif;apmrGefwdkifatmif
92a,mufaom rif;wdo
Yk nf wrif;vGeu
f svQif wrif;quf
xdrk if;wdo
Yk nf ou &mZfEiS hf ESpv
f xyfaomaMumifh owd
rxm; rpOf;pm;vQif bk&m;oGef;omoemESpfESifh wGufppfpm
emaomf ESpfvGef&Sdonf/ odkYjzpf 92ckESpfwpfcsufEIwf?
(bk&m;ra&mufrpD Emol&,
d rif;eef;pHcEk pS Ef w
I )f aumZmou &mZfwiG f
NrdKUwnfou &mZf 792 ckEw
I ?f ajrmufO;D NrdKUouf jzpf\/
if;ajrmufO;D NrdKUoufukd txufwiG Ef w
I ?f <uif;wGiaf ESm?
omoemESpfjzpf\/ / pum;csyf)
18/ / Zmwd mPfa&mif? vif;xdeaf jymifom;? tacgif
rkeed ?f rm&Zdev
f Qi?f tpdaE,s? wkr&onf? avmuxG#x
f m;?
jrwfb&k m;\? ud,
k pf m;rSeb
f ?d ajcmufa&mif[o
d m;? rked jrwfpmG ?
Asm'd[mESi?hf usdev
f mS ulvidI ;f ? &udK ifwikd ;f [k? ordik ;f emrnf?
"njynfwGif? a&Munfjrjr? csrf;at;vSom;? up ye'D?
rIid ;f &D&v
D Qi?f jrpfqv
D uf,m? a&SUrsuEf mS 0,f? jynfom r@dKif?
csufc dkif[k? &cdkif GefYzl;? NrdKUajrmufOD;wGif? rnfxl; orkwf?
wnfxiG cf w
k v
f su?f wnfvyk o
f nfEpS ?f ou &mZfr?l &mckepfc?k

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

134

ud;k q,fjyKom;? ESpcf pk eG ;f wGi?f xD;eef;up? MuiSmef;csvsuf?


rif;vSapmrGe?f oH;k ESppf H ? vGeo
f nf aemuf wGi?f tvDcif[?k
nDvQijf zpfxm;? wpfq,fih g;wnf;? ukvm;rosm? bt&mud?k
ydik u
f mwGuu
f sHK;? ESpq
f ,fo
h ;kH wnf;? odr;f ;kH rm;rm;? om;a'g
vsm;rl? pHpm;eef;wGif? q,fESpfyifwnf;?tvDcifom;qdk?
bapmndKonf? eef;udpk ;kd um? ESpEf pS Mf umu? a'gvsmom;
armif? eef;aqmifaqmifrmS ? &efatmifcek pf? aewwfopfo?Ykd
jzpfcw
hJ NkH yD;? vlUjynfn;D rS? OD;&D;pvifo?l ckepf[v
l suf? rif;rl
vGecf g? byrmod?Yk &mZywd? q,fih g;pdom? jzpfbw
d NkH y;D ? eef;pOf
rS;D vsuf? pd;k BuD;odr;f csKyf? ESpEf pS t
f yk u
f ? wokwo
f nfjh yif?
ajcmufvvQifwnf;?(pvifO;D jzL rif;acgif[o
l m;? oD&o
d rl nf?
xdak emufonfw?kH wava'gvsm? om;ykw m[k? oZmwrif;?
ajcmufEpS v
f Qi;f wnf;) pHjcif;&dyNf ird ?f a&Teef;tdrf ? arGUodrpf aH ysm?f

rsm;a&TabmfEiS ?hf om;awmfajr;quf? q,fw


h pfqufwnf;/
/ EG,v
f suf jzpfMuukeNf yD;wnf;/
19/ / EG,v
f Qifjzpfajrmuf? q,fw
h pfa,muf0,f?
aemufrw
S pfcg? jzpfwv
kH mS onf? &mZmywd? ausmfuw
d d ESi?hf
rnf[w
d iG jf cif;? xdo
k nfrif;\? om;&if;rif;Am;? eef;yHo
k m0,f?
Bwd,me0? t|wGupf pf? ou &mZfwiG ?f wufopfae[ef?
bdfodufcH ? &HvHk;ydwfqdkY? tifrcsdKUatmif? NrdKUud&d,m?
ausmufwo
d mvQi?f ywfumydwq
f ikd ;f (n D;&rIdif; ) n mordik ;f
? wHwikd ;f usHK;ajrmif;? *lwefaqmif;ESi?hf oQpfaomif;bk&m;?
uefwiG ;f rsm;jzifh wnfxm;,Mwm? xdx
k rkd mS ? oif&h mjyKjyif?
xdkbk&ifonf? pHusifwGufusHK;? ESpfq,fhoHk;rS? a&Tbkef;
awmufy? om;wduv
nf;? eef;&rif;jzpf? ESpq
f ,fEh pS w
f nf;?
om;cspfyak w m? pG,af cgacgESi?hf rif;apmeef;xkid ?f oQpfEpS f
wdkifvQif? pdk;ydkifaemuf,l? pMum[lom;? nDjzLjzpfvSm?
ESpfow mwGif? rif;ygom;aESmif;? rif;zavmif;[k? xD;
aqmif;ESpq
f ,f? ESpEf pS 0f ,fwnf;?uG,cf t
hJ cg? om;ykw m[k?
rif;&mZmBuD;? eef;pOfr;DS vsuf? aqmif;xD; aysmfarGU? q,fu
h ;kd

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

135

aphwGif? a&GUavwHkaoQmif;? bk&m;avmif;vsuf? carmif;


olreG ?f q,fEpS pf H ? vGeaf wmfrjl yK? om;rsuf [
I ?k oD&o
d "k r?
aomVowGi?f ewf&mG aysmfav? om;oufa0vnf;? pHonf
eef;ouf? a'G;tV0f&ufwnf;? rif;quf pOfavQmuf? q,fh
udk;a,mufyif? ajrmufxa&Ttdrf? eef;pnf; pdrfudk? &dyfNidrf
pHMuukeNf yD;wnf;/
20/
/ pHMuavav? rif;wdEYk ,
G u
f ?kd jzpfaywHx
k ?
mPfprG ;f jyvsuf? e&ywd? rnfwiG b
f v
d suf? eef;[dqufppf?
ckepfEpS v
f Qif? jzpfcw
hJ vD? eef; ;kd rSaD tmif? nDnmtkypf ;kd ? xD;jzL
rd;k vsu?f owd;k "r&mZm? ESpo
f w mwGi?f cEmuGx
J ? b&m& ?
pEokwiG ?f xdb
k &k ifvQi?f yviq
f ef;Mu,f? aqmif bHv
k ,f?
oH;k q,faphvmS ? om;ykw monf? O*gAv? av; ESprf w
S nf;?
0&"r r nf a c:? ES p f E S p f a y: ? vG e f a omf a emuf [ k ?
om;qufjyKonf? rkeo
d rk if;? ESpEf pS w
f iG ;f wGi;f ? vGev
f Qif
om;armif? owdk;atmifrl? aqmifaqmifeef;xH? ESpfESpfpHrS?
vGeaf vaoqH;k ? om;iwH;k [k? olUbke;f uHay;? xD;azG;azG;ESi?hf
q,fhav;pHwHk? b&mvIHvsuf? r HkU0D&d,? ajcmufESpfrSvQif?
umvr@yf?rsdK;udjk zwf ? tvGwx
f ikd v
f mS ? om;ykw mvnf;?
e&m'dy ? ESpq
f ufuswGi?f tbajcmufEpS ?f om;ESpEf pS w
f nf;?
jzpfcx
hJ akd &mf? Adrmefay:0,f? rif;ausmo
f *d eF ?d ajcmufEpS [
f u
d ?
pd;k bdaemufonf? owd;k rnfom;? r&Snef ef;ouf? ESpEf pS f
xufyif? vGefwHk usifaomf? NrdKUwGif;eef;oHk;? MumjrifhNrHK;rS?
vuf Hk;axmifjy? 0dZ,[k? jzpfumNzdK;armuf? a&Teef;aqmif
vsuf? xD;atmuf qef;Mu,f? yviv
f ,frmS ? ESpq
f ,fru?
cgvnf&rl? ol&d,oruf? oHk;ESpfquf ? rysufjzpfvSm?
om;[komvQif? e&m"dywd? cgvnf[ad omf? nmwdjcm;x?
y0&onf? {u0 H? aemufwoGefwHk? om;rGef0dZvm?
ESpcf MJG umonf? qufum nDcspf? "r&mZfvnf;? jzpfvwf
oa&mf? baxG;awmf[?k eef;ay:&dyrf ;kd ? wpfq,fu
h ;kd wnf;?
owd;k tb,? vGecf <hJ url? ykw ,OfE?k oD&o
d v
k Qif? jyKwHk

&cdkifom;BuD;pmay

toQifpudE

136

eef;xJ? ESpv
f cGw
J nf;? vTu
J m nDv?S y0&onf? jzpfx
aysmfarGU? oHk;ESpfaphaomf? rsdK\r[m? &mZm[lom;? cgwpf
yg;? ppfrufwu
kd f ? xD;cdu
k pf iG phf iG ?hf ud;k ESpf ESiyhf if? q,fciG f
&wk? wzefvk ? rif;okre? oH;k ESprf Qyif? 0drvquf? a&Teef;
wuf ? &ufav;q,fjzpf? w&HwH?k "r&mZf[ed ;f ? olUacwf
usde;f aMumif?h ydik o
f rd ;f bke;f [dw?f atmiferd w
d jf zif?h bdou
d pf H
eef;? ajcmufESpfjref; ? ewfvrf;<uu? orw[k? jzpfxpdk;
ydkif? oHk;ESpfwdkifvQif? r@dKifrdkYrdkY? ajrmufOD;NrdKU? rif;wdkYudk
aygif;? &wHak ,Smif;aomf? xD;aqmif;tppf? av;q,fo
h Qpf
onf/ / jzpfNyD;{uefrvGw
J nf;/
21/
/ t|pwk? rif;aygif;pkwGif? aemufqHk;tp?
orw[k? &mZbk&if? vufxufwiG f ? wdik ;f cGio
f Qifv?l
rD;odkYylcJh? jynfolrSL;rwf? tusifhfcRwf ? owfjzwf&efppf?
oD;oD;jzpfcJh? oMupfaumZm? qpm&mESifh? {um {u? xdk
umv0,f? nhx
H ude;f pef;? odu
k ef 'd gef;aMumif?h xD;eef;n Kd ;
cdkuf? xdkcgBudKuf ? a&SUw dk;? tmPmrdk;onf? trsdK;jrefrm?
rSL;AdkvfygESifh? &umywfuHk;? EdkifiHvHk;udk? odrf; Hk;zsufqD;?
bk&m;BuD;udk? yifhNyD;wHkjim;? 0efcHxm;onf? a&SUzsm;tp?
rnfemrum;? eEyaus? udkvQifap ? raewzef? aemuf
wdu
k 0f efvQif? vmjyef&yd Nf idr?f acgufwBudrw
f nf;? ykord f
a&mufx? armifausmfv[
S ?k aemufrS wdik w
f m;? qifq
h ifh
yGm; ? zGm;zGm;jrpf,u
S ?f anmifvsiMf uuf od?Yk ig;qufuusL;?
0ef&mxl;ESi?hf pdeAf ;l vufxuf? ESpu
f w
kd u
G f aomf? wpfaxmif
ay: ? ausmfonfw&m? ajcmufq,frSmyif? nDnmjzjz?
csif;jyefx r&Edik b
f ?d olUacwf[d ? Bwdow ? {um {upf?
ou&pfwGif? jzpfatmifpifjzL? csif;jyefvlvnf;? xl rEdkif?
oHausmufwikd o
f ?Ykd cdik o
f nfxakd &mf? w&Haomfw?kH taemf&
xm? bGJUynmESifh? armifMum dk;qkwf? wzeftkyf ? w kwf0ef
a&muf? apud;k a,mufwiG ?f taemufjcm;[l? oQirf jzL aMumif?h
&efrlMuHwHk? usdef;cdkufMuHK ? aemuf[kefwvTm;? &cdkifrsm;ESifh?

&cdkifom;BuD;pmay

&cdik ,f Ofaus;rIrsm; trSw(f 1)

137

TefoGm;c&D;? MuHpnfNyD; ? wdkufcsDwGef;vSef? aqmf&rf;jyefu?


,rf;yHkrD;vQdKU? yrmodkYvQif? ydwfqdkYrNrJ? AHk;ESifhBuJaomf?
anmif v J o nf x H k ; ? jref r m H I ; \? od r f ; H k ; Nrd K U wG i f ; ?
ukvm;rif;vnf;? csif;onfaumpm? qt|mESi?hf {um {u?
wefcl;vwGif? rd &moD? rukefrDwnf;? wnfbdc dkif?
ckxufwdkifvQif? ydkifydkifum;um;? av;NrdKUpm;[k? ukvm;
ynwf? yw ifoyfu?kd ceft
Y yf[o
d nf? xdak &Tjynf ? rsKd ;rnf
uG;J a,Smif;? taMumif;aMumif;jzif?h zavmif;jrefrm? pD&if &mud?k
cHumae&? &SnfjrifhpGwnf;? aemufrSr@dKif? tkyfpdk; ydkif ?
&cdkifrif;aumif;? xD;jzL aqmif;vsuf? rif;aygif; OD;ESdrf?
tBudrBf udrv
f Qif? vS&H Ed rm? ewfpMumESi?hf &mZmrif; zsm;?
rif ; w&m;[k ? um;um;vQH a &mif ? rS e f u if ; axmif o d k Y ?
MuHaqmif,lusHK;? ZrLvHk;udk? a&Tbkef;ya'? rdk;BudK;apGodkY?
aewyGix
f ;l ? jzpfvrd [
hf o
k nf/ / olZmodMum; ozG,w
f nf;/
(rlu)JG / rd;k odaYk pGvsuf? olawmfou ozG,w
f nf;/

&cdkifom;BuD;pmay

You might also like