1/

V tJkvT.
X\
".

y~HMA^i

PHILOSO COELVM DB SECRETIS PHORVM SEV

naturac
Libcr.

PHILIPPO VLSTADIO PATRICIO

Nicrenbergenfu

Authore

Digitized by the Internet Archive

in

2010 with funding from

Research

Library,

The Getty Research

Institute

http://www.archive.org/details/coelvmJDhilosophoOOulst

AEQVO LECTORL

Abes amice lcclor eam medicincpartcm vcl no biliflimam,qua no fuccus aliquis arr.an.js aegre
impingitur,autcrarTareru mifturacorpon

hu*

mano m mcdicamcntum cedit. Verum vt earu* dem purior fccretiorcp poteftas,ceuanimuia

quaepiam rcbus arcificio fubducta', fefefpirici' bus noftris ininuac,vitamqj vegetiorcreddit, rem fane quc perinde noftri feeuli vulgo medi<* culis incognita erac diu;ficpopelIo huius ope egenti defyderata diu* tius,quasq? a clanflimis primum inuenta medicis , acproceflu opero fius cxculca principibus fblum viris, caefaribus; regibus,acduabus t vel medicorum induftriafueracfamiliaris medicinanuncdeiopr

benigniratcplebi cxfalubris

&communis vcfierec,ex opera hocopc

recurauit Vlftadius. Laudenclicetalrj aduerfura feuiflimas ce^rituoi

nes nobilem Thenaces opem,alrj contraafFedcuummelTcm Mithri*

datis

medicamentum mins prceconrjs exc'amenc acAtf u tkw nimiV

rum pro luis faculcacibus nunq; facis comtredara,fede2,quod craf* fa vndiq? conflantur maceria;haudaIios qua corporeos pellunt mor bos. Hoc autcm quis non plane probabit, quod no mo do vtcorporis pe!latmorbos emcacif]fimum eft,verum his pulJjs,c5 fpiricumadaugcc,qi:am vitsm mirifke prolongarc potens eft, quo vel maximeomnium fieri foIec,vc quemadmodum efemcncis,humo
3

ribus:membris;reIiquifquecorponipamaiIis,ipirituspraEft3toiri^
nibus,fic quac

hunc feruant rvfouentcg medicamenta,terrenis,craiTis

impurifcp

membrorum remedrjs prjefenciamagis funt, Qiiare cp#

timclcdorhanc Vlftadn Iucubraciunailam vd qualemainq? boni

confule,atcp mifere exfpiricu Iaborancibus;hacrerum crafiillirrarum

tecrecionefalubncerconfultum

eilc,tibi

perfuadeas,qua n.orbum

ro

gium,actonicioncm,conuulfionem Iartalcm,lechargum dcliri* um.Spiritum lam deficientem aut his fimiles animi per*
cuntis argritudines;non maiorc fideacdcxtericate
-

arcebis

vnquarm

Valebene,

Strennuo ac nobililrcelid de Gcnnafio,VaIcntiano,DelpW nali domino,&: contribuli, Phi'ippus Vlftadius S.

I vales benecft,

cgo quide dei benignitateop* timevaleo,fcdixomniumfeIiciffme . Sempcr animo volui,quid tibi pro innumeris ? mecol latis beneficrjs poflem referrc,qui faam inorasi

tudinem omni vitioab omnibus deteftari mt gis.Quare venit in mentem,paruum hoc,quic quid cft:litcerarum m^nus, vel noftra diligcn'
_

tiacx

variorum authorum leclione concreftu>

tibi uica .arecuicj>

nominis

pracfidio

inlucemedere,quod&:quoam
fuc

mo tefufccpcurum minimcdiffido.Tametfi breueadmodumac

an<ftum fit,id tamen te maxime obkchcuiU non dubito.tum quod

nouarum medicinarum & antiquarum fit velut rcpof itonum,cu qct

perobfcure a loanne dc rupefaflj,Raimundo,Lullio, Arnol io de \ il la noua,Alberto magno,fecrecorum natur^ rerum iummis indaga*

tonbus

medica c\ Alchimka pleracp atqj adeo vt a paucis immo quafi nullis noftra tace intelli gi pc fiunt Quod eo fieri auguradum eft,quod veterum dogmatu,hbrorumq; haCtenus nihil,vd parum vidennt. Ad paucorum enim manus per* uemflevideo Meroinorum librum.auctcftamecum, aut Codtciflii aut reliquos Raimudi Iibros,quos ii defideramus,haud faole ad op tatum finem percingerc iicebit.Tametfi non Jgnoie,opimiO& hbro* cfle quibufdam, qui tamcn ab ignaris reium nacurae contcn.nuntur
fcripta fint,ca philofophica:c^

atcp anicularum fabuhs pofthabentur,quo vel maximcfit,vt

merito meae huic fcetura: lllufum

iri

nonim metuam : cum idipfum LuJlio

huius difciplinx cxpcrciffimo accidencQuartcum tanto viro Zoili non dcfuerincopcri cgo meo infidias poni ab muidorum Inguis fa cile connao.Quofdam enim vcldocfnorcs ac philofbphos nature(c cre a abdita inquirences,n-akhabebic,opus tam a mulciscUgtu d.u, in lucem edi,omnibus communc fien, mdocTti vero cont*a, non qct labon inuideant,fedquod minus intclligancjexibilarenondefmet. Quaremifcclixfuauiflimchancnoftrcim iucubraciunculam tuoob tutu edicam,a iiuidorum dtfendelinguistacqj ldeo magis, q* nonad
fciaittceofttntaaoncm^nccp laudis nanciicendajgratia,verum vtco*

muni hominum genen prodcflec:fit fadb. ValeeMmium De!r/hina* lium hcroum d<cus,ecn:e,vcfolcs,ama.HxFriburgo Hdueuco.viu*
Kakn.Maias, Anno a Chnfto naco. DDD.

XX V,

PROLOGVS
ra

III

Ermultos veterum authorum fcripfifle prxda volumina cum de quinca eflenu'a,cum de au

ro potabili acqj aquis vicalibus compofita, ne eft qui nefar,idipfum vcro a reccncionbus

mo

fadum ffle itidem paccc,cum a ute omnes,qui

deartehacaliquid edidennc,adeo minurim,aut concifim,camqjobfcure fcripfenint,vc vel dih#
j

gentiffimis

rei
,

rimatoribus in errore/abi,

qua

fruduconfcqur promptius fuerit quos vc fcduei miferc cognoui' mus non potuimus non aliquam ccrciorem darc infbcutioncm;quC artis thcoremaca cVoperacionem concinercc,qua fcruaca ad deftmacu erTecTrumircfaalepoiTemus.Edidimusaucemhunclibrumjfatemur fermonc fncompofito ac prxmacure nimis,quod co factum efle pu> taco,primum nemiferefaborannbus ld cemporis quo cdandus erar, dceflet huius mediana t cu vc Tirunculis rudis fermo cflec apertior* Sed iam ad inftitucum aggrcdiamur,regula gcnerali praemiifa,

CANON
^

GENERALIS.
ipfum ccelum perfe<ftifll#

Steflarumvim,quascoelo philofophicoapplicantur,cuiufcuric|$

fint compIexionis:naturje,feu proprietatis,

mc ad fe trahit,Lullio,Arnoldo & Rupefctfla Auchoribus.

FORMA FVRNl

De qufnta cflentia
Quid fit quinta efTcntiacftiuflibctmate
rixrfimplicis.

Caput primum.
,

quinta cuiullibct rei matcrip fimplicis fit,quocogni to,faci k reliqua Iiquebunt . Marco enim Cice<* rone teftc,omnis ca qucedere aliqua datur in*

Rm um crgo facndum quid eflentia

&

ftitucio,a definitione proficifci debetfvt incelli

= gaturdcquo fermo habendus fic.Quarequm

ramcflcntiam fatoeflcquincumefferacuiullibechabenris formam fpcciem , cV animam fubtiluTimam cxtracTam a corpore fuo cancj? a niaceriacraflioriAfuperfiuitate quatuor elementorum perfubulif*

&

iimam

cV extrcmam diftillationem, qua vt fiat,infra docebimus.Cetc

rum nemiirturaliquisquodanoftrishominibus

fucrit incognica prifcorum philofophorum fic hacin re labo diu ars ifta,mulci cnim rarunt,vtpeream hominis vitam nutrirent,fouerent atcp quamlon*

giflime tribuercnt,morcem differrenc,ftacumc nacurae

terminum ac

ttngcrent,neq? tamen,quod vanis promictere facileeft , vitam ipfam fupra ftatutum a Dco finem prolongarent,id quod Paulus ait, om nibus femel moriendum cfle,quarccorruptibi!i aliquo medicamen* to vitam pcrpctuo fcruareincorruptam,vc natursealienum eft fic hac
;

in omncm feruare sctatem illefam mcdicamento incorrupcioni vici*

no,natura potenseft,quod vtoptimefiat

quinta
cflcntia,

optimum antidotum effc

nonfit,fedceuanim

qua

quum

res elcmentaris
,

quaepiam

fuo corpore

fecreta

ita

vt nulla in ea remaneat qualicas

frigiJaatitcalidarhumida velficcajqusehabentinfequattuoreleme
ta,rcliquaque omniamixta.

curafit

Quo vel maximefit,vtincorruptibili na proximum quintumhocefle,ficvtquicquidei comrmfcea' tur, incormptibile quodammodo efle videatur. Nam confert & rc
datq? omncs quahcaces fuperfluas r Carnes a corrupcioneconfer uec, elemencaca confortcc,iuuencutem priftinam reftaurct, fpiricum
viuificet

ftituicomnes vircs perelementorum excrementa homini ademptas. Eftquefpintus vica?, cum digeraccuncfta indigeftibilia T abfcin'

Tcnueinfpiflct,

mollificec , Spiflum ranficct* Macrumimpinguctt Pingue extenuec, Calidum infrigidet, Frigidum inflammett Humidum deficcet t Deficca* tumhumcdtet; rcpellatqueomnem complexionemcorpori aduer fam proinde humorum fuperfluorum incommoda extinguitj
,
f
,

molle mduret

durum

A +

DecmintaeiTcntia
calorem naturakm inftaurat , ita vtad vitas fjftentationem a funv mis pmlofophis conuenienttus inuenirimmlpocuitvncp.Iam ve>

roquintaliceccftenciahabeacahquandocomplexionem rei fibiad# iun<fbe (nam cuicumqj rei complexionacae adiungitur lllius ad fe co* plexionem crahic)Tamen fi eft fola pcr fe nullam omnino habct in fe ex quatuorqualicatibus quia necexaere. Quarto ergo&vltimofcas eciaipfam quintaeflenciano haberc aliquid de elemento terreo frigido vel flcco: quia melancolicas egricu
ficcae) curat, Ergo pro conclufione vides dines (quae frigidas funt frigedam,nechumidam velficcam ,quum ipfam necefTecalidam vel I fic res teperatae natunc,excedens omma elementa quae f ub ccelo func.

&

Quum emm adminiftratur alicui,facitipfum corpus cemperacumr

nec a cemperanua fua rccedit,afTumendo aliquam quahtatum velco' plcxionum.Nccetiam fequiturquod ficmcdicinainfirmicatumfii>

gidarum propcerea q? fic nacuras cahdae , nec eciam cum curetcalidas quod iit fnoidae.Nam duoconcraria non poffunc in vno corpore ex iftcre,Quia vnu concrarium ab alio expelhcur. Ideo videmus ipfam no debere dici calidamvel fngidam,nec ficcam vel humidam exquo curat ptificos,qui funt cahdi dc ficci,cx. idropicos qui funt humidi
v

frigidi,fed omnes
laca;

lllsequattuorqualicates

& m eafunt corrupte oVfub

penitus.Et quanqj non fit elemcncum,eft camen res temperata perelementa ipfapunfjcata,6Yexcra<ftaafecibus quatuorelementoru quaefanccorruptionis caufa pouffima . Segregantur igitur illa: fcces

tanqjcorpus groffiffimum afuamateriatanc^abanimafubtililTi^

ma per fcientiam

diftillationum.

Ouia quinta eflencia vocabulum communeomnium rerum quas formam habent fpeciem ad excTrahendum ab ipfa re,&licec pocif* fimum de vino mtelligatur , camen quamplures iuncalisemaceriaseK

&

9 quibus elici&cduci poceftipfa quinta cf]encia,f]cuti exomnib me*

talIis,exomnibusfrucT:ibus,excarne,exouis,radicibus herbis 6V alfjs

quamplunbus, ficuc infra docebicur Sed tamen omnia aha excellic quincum ef]e,propternimiam fuam fubtilitate, 6Vidco aquamplun> bus philofophorum fuitappcllatum ccefum philofophoru. Nafi*
cutipfum ccelufe habecergaquaccuorelementa,icaeciafehabeccce^ lum hocphilofophoru (quintaeffenciapuco) ergaquaccuorqua'

humani,quod ex lpfis elemencis compoficum cft. Ap pellacur eciam a quibufdam aqua ardens,quonia m lgne (dumodo
licatcs

corporis

DecxtftKflioncqiuntsccflJntia?:

\r

(itzd

fuam perfedionem cVcxtremam difhlfctionem deducla, YuiU.T

fuperfluamhumiditacem inipfovaferC'inquens(vcinffa de modo ipfom cognofcendi docebicur)rombuncur.A quibufdam vero dici tur ipfa anima vini.Nam ficut ipfa anima nobihor eft fuo Corporc,
ficetiam ipfaquintaeflentia,quaeper vera d-ft illacionem excrahicur:

nobilioreftipfovinoexquoeducicur.

Nuncupacurquocpab

alris

aqua viraeieo quod vitam humanam a corrupcioneconferuec , ficut vidcmusjquod adminiftratur habentibus Sincopim, Et quia vano modo cxcrahitur, de primo modo dicemus.

Quomodo excrahicurquinca
lacorium*

eflencia vini

per dijffol *
?.

Caput

Ognito ergo quid fit quinca cfTen.cVadqnicl

eonduiat,fiuepropcerquid fit reperta,perpert

dcndum eft cVconfydcrandum,perquot mo

dospofficextrahil&aquibusrebus.Ecquia
excrahitur a reb humidis,fiG_s,calidis,ck fn>
t primo dicemus quomodo cxtrahicut ab humidisjficut de ipfo vino.Ec hoc f t ita, _ Rcdpe de vino rubeo oprimo,parum ad dul cedincm deelinance,quod nullo modo fitmixtum aut fophifticaturrt

gidis

fed

fit

planc natur_Je,non nimis recens,nececiam nimis vecus, fed te>

fi

peratas xtacis.

Auc non poccris habere vinum rubcum,accipe album opcimum

in quancicace

quam vo!ueris,po&acur incucurbitam.Sicuc lbi,

^
De
tractione quin.eflen*
Ita

vfqueqtto dtra partes fint plme,& ter< tia vacua.Poftca fuperimponat alembi
cU s

q? roftru ingrediaturfu* periore parte ipuus recepttf

cuius forma haec eft.

cum roftro, ficut hic eft dcpitfus*

culi,

>uj,< i

f^

ik

Et omnia bene lutentur cum luto fadro ex papyro,longo tempore madefada, velexfarinacValbumineouorum faeia mixtura ad fpifli* tudinem mellis.Potcft etiam fieri fecundum JRai.Lullium,cum oh> bano vel maftice moll i,vel cum pulttere calds viuae , in corporato c5
albumineoui.Etcum
lutata,vthicf
tali

luto lutenturfupradi&a

tria

vafarnc exha#

letvirtus animalis etvegetatiuaexmateriadiftillanda,Et vafaitafiirt

VI

Ho c fa clo ponatur cticurbi ta in annulum m ulra

ramina habentem quidiciturTripesarchas uarum,Cums forma hsec cft.

fcv

Poftea ponatur tripcs fuper furnum habcntem eafdatt

amplum.ficuccftbalneum marieita quod caldarcra, pleaturprodimidio vel pro duabus terajscum aqua,forma autem caldarjs hec cft.

De gradibus lgnis caldariadaptandis:

Et tripes ponatur fupcr di&um caldare:&: fit immuratu ipflim cal dare.Vel ponatur in furnum accidiae, qui circa finem huius capituli dcpingcturA fubtus facito igncm lmtum:femperparum augmenta do ipfum*Ftquandoipfacucurbitatepefcit:non vltraaugebis ignet
poflibile.NS natura(vtaitGalienus &Lullius)niI violenti poteftpariabfcp Lullius ipfo primeui corruptione. Quattuorenim (tefteAuicenna) ealonsfune
erit

fed femper imitare ipfam naturam,inquantum tibi

inLuce
rnercun

gradus,fecundum quattuorcomplexiones autqualitates.Quorum

aqua tepida:ita calefacla,vtnullu eaim orum, pumus eft tepidus fcilicet vt miflum ex mcmbris polTit ledi.Secundus vero gradus eftcalidus,ita

membro humano citra lefionem Tertius gradus calidus eft,vt fi membru immifliim fuerit x ipfa poffitok
vt poflit fufferri ab aliquo
t

fendi caliditate,& eftgradus proximus ebuhtioni.Quartus verocac

loris

gradus

ita

vehemes

eft,vt

nullo

modo caliditas poflit tollerari,

quiaexcedit nimium ln calore,et hic gradus eft ipfa ebuhrio* Dicitur autcma quibufdam igms balnei,ignis pnmi gradus. Ignis vero cine

Luflius

de ciuin g
taeflen

nim,ignis fccundigradus.Vltimo vero ignis ardens.$.grad. Quar* usaucrencitur.SccuduveroaIiosartiftasignisbalneieft lnpnmo ca s fecundo gradu Jgnis aren^in tcrtio. Si vero ra du.Ignis cinerum

-ffetprocedcndum

adignem quartigradus:quod rarifllmefit:

1

loco

r !>

*vv>

arencponatur limatura martisjckeritignis feruentiflimus.Et tunc lp

c

& cucurbita debet vndicp

utari

cu argilla,ficut

fit

in diftilhtioe aqug

fortis:neex nimio caIoreruperetur,quia limatura martis

quodamo*

docandefat. Et per hos quattuorvltimos gradus poteris opnmere* gcre igne,qa fjm Auicenna vjx potens,vel cumaximo Iaborc. Circa hocvelim diligcnrem huius artis feciatorem:id eft qui diftillandi ve
lit

obire minifteriu,notareq? in

omni cxquacuq? diftilldtione i^nis

nuncjj debet augmentari vfq? ad quartu gradu\quia ignis eflet plus violentus q$ nacura materia: diftillande poteft futferre,et cx confeque
ti

polfet violan ipfa natura ex nimio violeto calorcEt ideo ab om nibus artiftis ifte quartus modus rerjcitur.ldeocp funt quidam aro matarn pharmacopole &ceten id genus alrj,quibus lmmento facul
tas diftillandi

&

permittitur,quum id philofophorum 6V medicorum (cj natur*fuut mdagatoreb) peculiarefit orTiciu.Natuiaenim ipfaa

Deo optimo maximo lta fuit ordinata,vtnihiI vehcmes poffit copa

ti,abfq? funpfius corruptionc: ficutexirultis philofophorupoteft

proban opiniombus . idcoegoconfulohuius artis amatonbus,

vt

DE REGIMINE

IGNIS.

VII

hocinojpus egregiuadiuina prouideriaadhumaneconferuatione: Vitc nobis datUjnullo modo fefeintromittat,nifi lftorum quattuor caloris graduu perfecTam habuerintcognitione, co fcp ct ignem,vt
pcr omnia dcbct ficri,fciant tepare.Et idco in prima diftillatione fa> ciendus cft ignis cu carbombus lenib', vel cnm ligno valde ficco vf*
at. In

qj ad frncm tertrj gradus caIoris,ita vt balncum propemodum bulli fecunda aute diftillacioe defcendcs,faciedo igne, ipfumqj mi

nucs per terciaparte vnius gradus,vel ad duas terrias,ec propemodu ad vnu gradum,vt quafi fit diminutus vfq$ ad fecundum gradum In ccrcia vcro diffcllatioe ita fempcr defcendes,gradatim minuendo

igne,vfquequo redigatur ad fecundu gradum,et tertia parte vnius gradus.ln quarta autcm minuatur vfque ad fccundum gradumJn quincaficdcfcendcs,vtignis fitvnius gradus,et duc tertic vnius gra
dus.Infextaficdecrefcat,ut

adprimum reducaturgradumcuvna

vlcima diftillacione ignis ita cft lemendus, tertia .In fepcima vero vt ad primum caloris gradum (quecft tepidicas)pcrducatur,etnon vlcra dcfccndcs. Ec noca q? quilibcc caloris gradus habet triain'
tcrual!a,fec$prinripium,rricdiurn,cc finem.Hoc autemvltenusita eftinceJhgendum,quarcgradus calorisfinc fcmper mmuedi, quia

&

inprimadiftillacionemaceriaeft grofTifTima t icavtdiftilationi ra* cileobedircnon pofTij,propcerimpuricatem cccrudam fubftantiam

etper
tic,

hocno eft fimilis alns fequecib 9 diftiIIacionib9 fecudar,vel ter/

fubfequecibus.Ideoqj inprimadiftilatibneignis cft ex>

vel alrjs

vnumgradum vfqj adcertium, icaq?vlcimam terrj accmgac, ita quod etiam balncu ficcalidifTimu,no ta^ gradus parce medcbetbulirc.ln lecunda diftillarioe lenius eftagendu.quia per
alcandus pcr

prima gr oflicics materiealiquantulu eft accenuata,

& ideo no adeo

magni ignis eft indiges.Ec in certia tatofubciliust ec ica fcmg de(c dedo paulacim in qualibec diftillacioneexcenuabis igne.Quia ut ia
fcpiusdiccu eft,
diftillari,
fi

nimium cogercs ipfam

fubftantia quae debct

(\ r
.

naturaipfa corupcretur. AicenimGalienus&Ariftociles

quod nacuraeftincompaubilis &tmotus vehcmenrioris Ideoq$ ea quapoceris diligcntia perfpicimdum&perluftrandum eft tots
animi viribus cc conacibu s.ne in cemperandis caloris gradibus defi cias. quia in hoc veraomnium diftillacionum ars confiftit. Ideoqfc cocam rci fubftancia aperce dedararc vol uimus t re mella abfinthrjs mifcuiflc videamur. Sequicurfoma furniacudu;

:aQ
*
.

f
,
-#

Modus putrcfaciendi nzuriim

iu cVir.

Quomodo

materia rudis diftilationi

.

fl %J

minus obedies dcbcat putrcfieri

Cap.$;

MNI DILIGENTIA et accurata induftrii

confidcradu eft.cuius fubffantix fitipfamate ria digereda durc fc$ ucl mollis,hoccftgrofTe
vel fubtilisjct

qui aut quaarte poftitputrcfieri

autdigerijUtobcdiat magis diftillarioni,

&

utpurii ab impurojgroffum a fubuli, ctcoert

Diftnittioni minus obcdicntem.

?oflit fequcftrari.

VIlI

quo extrahcrt velis eradus quint5efrrna5pcrdiftilIationc,primuctanceomniainfimo equi* pucrert no,cuinulIus calorg accidens actribuitur,pucrefiat,etdigcratur per <ftioni*#
igiturhocfit, ex

Quicquid

iterum inter prima" &fecunda difbllacione per vnu menfem,inter fecundam cc certia pcr crc* hebdomodast incer tertiam

duos menfcs

et

etquarcapcrquindccim dics, interquarcaecquincam perdiesocto, jnier quinca cv fcxcam per dies quatuor.inter fcxcam et fcptima p duos dies. Etfcias quod fimus femperdebct efleciufdecaloris, qui
fi

calor deficcret^quac circulatio corrupcrctur,et per confeques macc riaipfa,quein quiricam eiTcncia dcbcrctredigi,(eparareturin calorc

cceli,quod poteris in diametrali linea videre,quc ipfam quinta cflen ria, cj cft pars fupcrior,diuidit a fuis feabus, hec eft pars mferior.

&

Echicnocabis,hos gradus digcftionisctpucrcfa<ftionis materie fuae .caactnbucndos cfTe,ficucfupra degradibus caloris narratu eftIoarco
longioripucrefacftioneopuscftance diftillarione
facfta

quampoftea.Et
grofTicici in

prima diftillanone,materia ipfa non cantum

fecon

tinet,etmagis eft apca ad facicndam quinca cfTcnriam

qua eratantea.

Et ideo poft primam

i

diftilktione putrefaclio debctfieri brcuion te>

pore quam ancea , quia matcna eft effecla fubtilior dcfccacior qua idro non mmento perpcndcndum eft, debere fieri fepre diV . rat.Et gcftiones feu putrcfatffiones, fkut & feptcm diftillationes. Modus ut autem digcrendi fccundum phi/ofophorum opiniones hoc modo P Gendl traditur.Quod qudibct qui vult tde opus perf are,faaatfien fouea

&

?
'

quinqjpedum profundm,largsm vero duorum pedum.vel paulo IMta

plus.

Cuius figuradebeteftctaliSjVthic

Fiat fouea,in loco humidiflimo,ficut

in aliquocellano. Quafa<fta,fiatftra> tum fundo ciufdem dc calce viua per

fpiflitudine femipedis, fuper

quo ftra# to fiataliud de fimo equino no nimig

,

pucrefa<fto,veI etianimis rccenti

fuper

quo ftrato impones vas ipfum in quo eft materia fermetada. Ec in rircuitu va fisvndequacp ponatur dc ipfo fimo,do
nec tota fouea lmpleatur
.

Quo
'

fa<fco

madehatnmus cu aquatepida fccundu

B:

Dettgimincdigeftionisi
quanritatcm fofTe, doncc dignofcaturcalordrci ttoagnitudinem vzs autcucurbitakthocfitcommunirer in fpacio dimidiaehore*Si auc nonfiatinmediahoraTupcrinfundaturvlterius dc aquatcpida:

&

hoc fiat tribusvel quatuor vicibus in hebdomada.Ica tame q> calx fimus vetus itmper amoueacUrt & denouo aliafianc ftrata,vtfu# periusdi&ucft. EchicmoJusdcbet feruariinomnibus rebusquas diftillare volueris:cV ideo fit digeftio;cj> Ieniter &abfcp vllo naturf vehcmeci motu,a<ftione,ct mutationc maceria groffa magis fubnlic* tur, 8t diftillationi obediacDegeftiua vcro varie ordinantur,fecun* du quatuorgradus caloris:ita q uod in prima magis fit operandu cp in fecuda terciaquarta&: alrjs , ficutdecalefacnoe balnei pnus dufhx eft.Ideocp in fecunda digeftione temperatius eft agcndum:et ftiatfi decake {it magis tenuc:et ftratu fimi u. .s fupereleuatum cp in pri digeftionibus procedes vicp ad vlnma , mqua Secun. ma,etita vltenus in modus nodcbetfienftratudecalce,fedtantumdefimo Poceftetamfundi ipfam cucurbitam cu materia digerenda g al iquod di eefti oeftio,ponendo diebus caniculanbus. Vel poteft etia poni ipfamate cepus ad fole in
ct

&

"'

Tertius ria digei eda in fua phialia fiuecucurbicac fuper fumum fiuefomace modus aliquam temporehiemis.Poteftctia fierialiquaputrcfadio in fpccu d,gtfti. lo calibis,ita quod matena digerenda ponatur ad fole inter ipfum fo

^il^&lcf
3/

Qnart. lem ct fpeculum:ita quod radi) folares ad id reuerbercnt,et ex calefa' niodus clionc lfta poteft fien digeftio principahtcr in diebus caniculanbus. digefti. Autquod cucurbita ponatur eifdedicbus rn vaieiropjetoarenaiCt Quint. caiefiat paulatim cuaqua tepida : etcucurbita tcgat ab lpiaarenapro rrodus duabus tcrtns. Auc quod ponatur vas in aqua tcpidam , quodam* digefti* rnodo in balneo mane,Et hoc poteft ficri duplici via. Vna quod ha Sextus beatur caldarc m collo fornacis:ica quod igms no iic fubcus:quiaex

modus
di gciii.

nimiaipfiusigniscahditatenaturamagis corrumpcretur cp luftifica qua matena eft digerenda,ponaiunn retur, Alia via tftquod vas formicanim , ita vt fundus circulatorr) ft penitus a:ftate n congerie

~
fccptim
d, Scl
j^t

fepuitus,etquodlolreuerberafuperextremicatem } etinhocvidcbi

T i u
...
'

lS

miratilcm digeftione, Septimo et vlcimo poteft ipfa roatcriadigeri menieocrobri vinacealquiaetia nullum habet calo et putrcfieri peracodcm:ficutccipfe fimus equinus ,ctibi quando botn funs re

cxprefti,ct
,

habet eciam mirabilem operationcm

dum vafa ariulato

inipfafepehancur.EcJicecaquamplunbusnonponacurnififep tem formx digerendi.Kidorus camen de_ lumpero ait, quodfi impo
ria

fo,

An vinurn circulatorie digeftum, difbllationi fic aptum;

IX

nantur prutiJBin dneres iuniperi opcimecooperiendo ipfum cinere,

quod poflicconfcruari ignis inextmgnibilis per cotum annu. Ec in hoc dncre coam poflit fieri q,'opam a digeftio.Et hec fufficiantde pu
trefadtionc facienda.cV matcria digercnda a

Quomodo pofticcognofc/,an vinum digeffum drculatori*

diftillationifitaptum.

Caput

4.

-i|
I

Vum ergo vmum fucricfta fepte vidbus dige Alrj vo

ftum, v tfupraauditir
eft, poteris

hoc

modo

lunfq*
nifi.

probare,anfitadfaciendadiftilIacionedrcula
tone. Acripe hnteolum
,

& malcfac in digcfto vicibus vmo:poftea accendatur cu candela & vinii debeic
;

4.

fi

combunturabfqj lefione cVcombuftione lin* digenv

indiau r in eg iuperftiti ;Tc aliquam fubftantism aquea !5tideofemperadhibedacftopera, vcdigeraturtoties,cVtamdi!i,vt pofTitexeofienprobatio.SuncauccifVnonnuIJ^qui dicunc Zucca* rum debercimmitci,& fi fic ber.credificuca.Zuccarucum lpfo vino planecomburi. Notabis ereo iftudica digcftum vinum nondum
chei,non
cft rec"tiffcatum,{ed eft veril

Subfe* poflc appelJsri quintam cfientiam .fed ipfum fubiecftum quinca: eflcnciaj.Quu veropannus hnteus aduriturcu ipfo , &' quodplanc (ftuqui
perdiclericomneiapore horribilcacutum cVfuIphureum, icaquod teeffen. quo co guftanti videacur propemodu du!ce,ct quod nil de fumofitacereftec gnof.it ipia aduftionc.Ec cunc cempoivpoceris appdJare quintam eflen*

tiam.Scd in rcbus infenfibiJibus,cV nullum faporem habecibus ad effen.in uertendu cftad fumum,fiaitin amT>,&argento,cValfjs metallis.et reb9 fcn lapidibus prcciofis cx quibus extrahicuraliquando quintacflentia,
3

qtiinca

quaeaurum potabileingreditur.Cueulatoria? vero diftillarionis va

fibilib*

cV in re* fafunc dfueria a diucrfs tradita authoribus.Suntcnim aliqui fadcn bus nul ccs vas eo modo,quod imponatur alembicus cecus fuper cucurbitaj
lu fapo<* cVin fupremitate faciunc paruum foramen per quod maceriaim? rem ha* micticur fiue extrahitur quando debeccircuIacoriediftilJan:cx: obtu teturcum parua portione vicri favfta ad id vt vndequaqj bene rcclu* bentib* dacur,nemaceria poftit exfpirare,Poceft cciam fieri clauiura de aroen to,co camenmodo,vcforarncnpenitus ficobftrufum.Ec hocvas ab ahquibus diatur Pdlicanus. Cuius forma eft ha?c.
,

B$

Varig vaforum

cfrculatoriediftillationi

Alrj vcro faciuntvas

4
ni parte

inom

cquale,amplum in

fundo

ficuc

collo, cuius

formahaxcfc

Sunt etiam nonulK cjui po nunc duas cucurbicas infi*

mul,
ita

vtroftrum vnius in
efc.

grediaturin ventre alcerius;

Sicuchic

Et

hrj poflTuncappellari

duo fratres, Ec ita materia circulanter diftifr

iccru dcfcedit in aliiid,ec

lada defccdit in vno>cV in alio afcedit ec

aliud

afccnditAlrj verofatiunrlvnufolu vas rotundu.fuperctfubcus laiv

gU:in medio vero ftri<ftum;et habcc roftru procedens 2 parte inferio

riletquando
roateriadiuo
vafi

imponit,

m
ffl\
II
I

Alrj vcro

^r* S? babetcucu.
cu alembi*
tiJF

benertcludat

cu virreovel argenteo ob# ftrufono. Ec

I* S~Msj iPT -^JIf 1 ifllv

co cecojfine
roftro, ita

formahuius
vafiscfchccv

Mp bVsN
~~z.

m
* >3^mmT
-^

qpfintduae
cucurbitx,

wjFk *wm\
lf%

vna fup im
pofitaalteri

\^i ^vTx <

ris eft

etosinferio

Iargius

quam os fuperioris

ecoptimeluceturaltcrumfupcral

Krum,ficuthictft.

tondifeentium forma?.
Alrj vero faciunc vafa arculatioms aequalia ita qtfod

X
ab vna
extrei

micacc ad aliam fincciufdem magnitudinis

ftrum,ficuthiceft.

&inmedio

habec ro*

Aliquft tiam faciunt vas vitrcum vnius fragme ti . cV habct duas anfas ficuc duo brachia : ica q?
anfaripfca fupcriori parCe proccdeccs ingrcdian pars fuperior habcac tur vencrem inferioris ,

&

paruii foram cn cu roflro

pcr quod immiccitur

&excrahicurmacmacirculanda,hocmodo. IDebec autcm ipfum forarr.eopcimelucari, vtdc alrjs fupra dictum eft. Et hoc excremu circulaco

rium vocacurab aliquibus pcJIicanus,ab alrjs ve ro vas Hermecis,& eft nobiliffimum 67 aCcomo dacifltmum inter omnia circulatoria,fed raro poffiincfier.^cx quo \ i trcarrj non habent mduftriam ct forma faciendi ex vno folo frjgro? to^Sed fi poteris habereamficemcxpcrcumcnon dimiccas quin tale
,

fiac

pro auro vel argenco.

Q.uomodo ficdiftillandum
circulatonc.

Vnm crgo

Cap. 5

cognoueris materiam fupradicla perfrcquentcm pucrcfa&ionem fatis cffedige* ftam,oV fupra fcripta probatione experien s, va
facp adcirculacioneapca habueris,imponc
,

ma

teriam in di<fhj vas circularonum oVponc 111 fimumequinum,aucin diebus caniculanbus ad fokm t aut in balneum Mariae calefa<ftum vfq? ad primum gra> dum caloris , vel paulo plus, fecundum quod videris matcriam dlk

Modus diftillandi cirailatorie,

tcmperatam &fubciliacam perdigcfticncm: cVibi fongo tcmporedi mitcacur, quoufq? in quintam eftcntia tibi defideratam conuertatur*
i3chocpoceris ex ipfofaporecognofccre,vtfupradidueft.Etnotadi
ligcnccr,q>
r
fi

apparcat in fundo vafis poftefis,hoccft nubecula qug )

cbmturbicia,amatcriafuadcbct

q primum feparanperdiftillatione
fieri

cxhocfac toitaumCirmletur,vtmccptum eft.Autficommodc

poteft,debet coian in aliud vas circulacoriu,ica vcgrofficics materiac

lnpnmo vaferelmquatur.Quucrgodiliges huius artis inquifitor perccpent qumtam clTentiam in fubtiliauone et purificatione matenc
vim vcl frucluii * xftimet & credac fimile id contingerein omnibu
ali)S

humfcemodi.Ec ldeo bene crcdendum cft cpini oni Ariftoteh*

cgquodmatena ita per diftillatione nobilitata & immateriata, nort

ad forrnam velfpiricualitacem aliquam,quumfit corruptfonem: 1-ne ft^ftancia elementaca,excedens forrnalitatem c^icico eft quafi corpus ccclefte.Nam ficuc ipfum ccdum fe habetad omnainfcnora,fic eciam ipfa quinta efTentia ad omnescomplodo* nes etquatitatcs , Ecquemadmodum oroniafyderacurfum fuuha' benccxnobihilimainrluentia p;iim mobiIis:fic eciam cunfta: mctH cmc qrubus quinca ciTcntia admifcctur,\irtucan fuam attrahuntab
poiiic vlcra reduci

&

ipia,quemadmodumadamasfetrum.Scdquoniamadeomagnum cxioic iaborem Cxpant mulcum faftidrpdeoq? ab omnibus iiocri*

3

pcnditur;hinc fisvc noftra ctatepauciflimi inuenianturphilofophi,

cpi huicrei vebntmcumberc

Qucficdiftcrentiaintercirculationem cV digeftionem.

Caput 6 Aximopere confiderandnm

eft,quidfitdifcri

digeftione.Primo minis inter circularione crpc dc vitris , quas ?d quodiibcc horu func ncrefTaria.ldeoq? oportecqucd habeas addi*

&
,

ccftioncm inftrumcnca cVcucurbitas in fu* penori parreamplas,ad iroponedum in ipfas fubftanuam groiTam:fuper quibus imponm

difuntalarbid ceci,fineroftro,Jtaqucd qua du in iplfo Ut digeftutn , pcfts matenam groflam cxtrahere , amcto auteroatenahe akmbicocceco.cV imponcndo ahum cum roftro Si
il
.

ciam,cum eftfemeldiftillata,&feccs non jmmifccanturcsi diftillato capi circulacorium, ficut efc in ipfa quinta eftenria vim . Tunc pocefc
ica

vc mfra

& fupra

fic

squale

& amplum m vnaforma.

Differentia rirculationis
r

& digeftionf n

XI

In mcdio vero debetefl eftricT:um,cx' circa caput inferiorii ventris ha beat cannale in longitudine vnius digiti, in groflicudinae vero fit mi nus digico.Sunc camen aliqu:qut fariunc va(aadcircdlandum:que
appellancur pell cani
i

Cuius forma cfh

In quopofluntres
circulari.

clare digeri,et

quodlibccetia

Sed hee vicra non pofTunc fien a vitrea

rtjsnoftris,quiafunc difTirilia faclurc. Ettpfe

ego amiaim peropcimum habeo Friburgi , qui in partibus Delphinatus prope Vienna voluit faccreficri huiufmodi pellicanua v/treario quo

dam, fcd non potuic haberc proprecio criu libra rum Thuroncnfiu,qua! func apud nos duo flo rcni rhencnfes.Qiricquid camen fir,fcico quod hocipfum ficucin prccio iftius inftrumentt om niaalia fuperantur,fic eciam hocad omnianobilius eft,quam quod cunqj vas circulacoriu quod fieripoflit. Ec ideo confulo omnibus huius opcns ftudiofisquod fi hocvitro indiguennc(dummodo vt
,

treanu expcrrum inucmre pocuennt ) nequaq? argenco vel auro par* cant,Eft igitur differcntia mcer fermentandum f:ue digerendum. cx!

ho*:quod confiderandum cft cotis ani' ctrculandumloY precipue crgo volueris &i* mi vinbuslquomodo vicrum fic imponendu. gererc:accipiacur vna cucurbita aim alembico ce:o . Si vero matcria

Du

cftdcpuraca:fumacurarcuIacoriii:&:imponacurmaccriadigercnda, &fiacfouea:ficutfupra didcumeft : in qua fiac ftracum decake viua

pulucriiatainfpiflicudinerrium vel quatuor digitorum :fu->erquo fiat aliud ftratum pcr feptcm aut otfto digitos dc firno equmo no ni

mis molJi

et

putrido:necetiam nimis duro.Ec circa circulatonu pona

tur vndicp fimus in alcitudincficut cft ftratum deipfo.Hocergofa c?to:fouca impleacur cum terra in alcitudine vnuis pedis cu dimidio et ponacur de aqua fupra vicrum. ica quod defccndcndo de fimo im
calccm calefociatfimum ipfum.Ecomni hcbdomadarenoucc^rcalx etfimus duabus vidbus. Poflet eciam poni in fouca defimo vd vi#
vero volueris cxrrahcre vitrum t pacea recenti,abfcp ealce. cum materiaeft latis digefta , cauteexcipiacur : ne aliquo violenco vcro volueris ctrcularc jnotu concutiatur ct mmpatur .

Quum

Dum

Derxtraftionequintaeeflcntt*

iirponcndum cft vitrum,omni forma 67 modoprcdi&o. Exccpto quodipfi rr> arculatom.m infuprciritpartenondcbrtefTcocculta* tum,vcl in fimo abftrufum,fed faltcm infcrior pars inftrumcnti d fin o,vfcj5 ad mc diam pancm , cx* ad omne bct rcponi in calcc vcl

partcdcbctcflccxtrafimum adacrcm,vtrKrrtgorcite* dcfccndat quod ab calorc in collum circulatori) fccndit.Ethoc ctiam potcftfieri in balnco mariar,vclincalidaarcna,ponendomate
rrinus
tcrtia

rum

rum citculandam
porcautun
ni

dicbusefuuis adfolcm ,autquod ponatur tcm* invinaccam rccrotem,poftq;bocrifuncexprc(Ti,ficui

iam fcpiusin ancccedentibus notatum cftt Dc modo cxtrahcndi quintam ciTcndam abfc vllo Iaborc
vclexpenfa.

Caput

"{^y

"'-

\^

-^

Erfpcximus lllud VcrgiJianu,Nonomniapof

fumusomnes,CuquocpHefiodusdicat.
vni dat cundta dcus :c .
laborc,quifempcrfaftidiu 6Ynaufeam

No

Etcum proptcr nimiul

facit,

&

proptcr magnas expenfas,qugin hocoperccgnt

gio

non immcrito adhibeh folent , paucos ad>

brcuiore,fariliorc#

modu videamus laboraremodo predi&o.Sca

tuimus igiturcradcremodu
ct

minus expmfaru egcncc.Scio cmm pcrpjures

cfTc

ftudiofos huiu

artis.quiexipfa le<fti6er:oftrioperispofTenc abduciabhocegregio

labore.Ideocp alium

tiam

modu illis tradcmus cxtrahcndiqumtam effcn vini,facilitcrabfcp magno laborc 6V cxpcnfa.Eceft talis.

Capcdevinomcliori quod inuenirepocueris,fiueficalbu fiuerube um,qriod paRj ficdulce,67 hocdiftillabis peralemfcicu quatuorvkt bus.ficutcomunirerfitapudnos aquaardens,vcl aqua vite,6Vfipo
teft ficn

fcpius,melius foretrVtprobatione pofTitapparerc,ipfum fa

,

us fupcrqjefle di ftillacum ua quodcum in vas argcntcum vcl fta' gneumfueritimpofitum T quod incenfumpenitusaduratur, ua vt nunahumiditasmvafercmancat,quia haeceft vcraprobatio.Etvi* num ita diftillatum , eft accommodatifTimum ad hocopus diftilla/
tionis circuIatotac.HaKcrgo materiaita digefta 6V recfbficaca

pona

qucm iam vas Hcrmcti snuncu pamus,6V habeatin fummicateforame,g quod immittitur 6Yexcrahi tur matcria circulada. Quu crgo hcc matena lta fucrit m vafe bene lu iato,cccu luto forcicemecacOfVt vircsmatcnc euaporarc nopofLnc
tur 111 prediclum pellicanu anfacum,

abcpvllo fabofcvelexpenfa,

%\\

cV ex frequeti afcenfione ec defcrnfione ipfa aqua vite in uera quint effcnnlcoueicecur.Ecipfumvinuita difhllatum,ut fupra didcum

eft,cumhabeacomniaquacuorelemenca, tamtnpcrcrcbram motio nem cc agicaoonem,que fit propcer afcenfum et defce nfum, de cor> rupnbihin quodamodolcorruptibile tranficcccouercirjr Siergc* videcurpercrebru afcefum ecdefceTumdiftillarioniSjimpuraapu* ro,ec groffum a fubtih fcpari r qucfto magis id cocingicin diftd/aco* rio qamil/ics millefics iurf ii cc dcorfum agiracur, quaco magis exifti mandu eft pucreficari ipfam matrria demetata, etcouera inTubfhn
tiainelemencaca eccorpus incorrupcibilc Igicur quancoccetu ipfum incorruptibibus eipfis quacuord^mentis, canco magis ipfo quinca
dTcncia incon-uptibihor eftcorpore elemencaco.Qju auccm
illa

fub

limacio mulcodes fucncfacta

m diftiOacorio predi<fto,tandem ape*

quc dcbct conuerci in quincam cfTeii

naturforamequodeftinfummicacepcIlicani,ecexipfoprcciofifTimo
ec

fragranciffimoodoT po:enscoonofcere,fificaliquidex quacuor

fi

clcmccis reftans in ipfa maceria,

tiam. Qiiia

ad quintam

cflcnc
ica

am perfefce venic,exibic cx circula*

3

tono odorfragrancilTinun
clcuaci ex enis

preoofus ,vc videamur eflTc ad ccelix odoreec nimia dulcedine ct apparec quodamodo cfTe

fragrantia cccieftis.

Et fialiquemlocumdomusfccretjm lntreulle

tumus,adeo replebittocam domun, vtnilii fuuu:us>, nil amcnius, nil d.-nicp o iorancius vnq? fenf iTc vid.ans,ica vc Gt nnrabile dicftui &fcreiii:redibiIe.Siquoc]5 ponatur ln fummicace turris, omnes
auesadfcattrahet,quaeaicafuntin vicinijS. Si vcro ccntigcric q> non lta adolcac, lterum claudacur pellicanjSjCcbenclucecu^&rurfii lmponacuraddiftillacionem circulacoriam camdiu, quoufcj? appa* reaccncclaipfaquintaeftenciajfiue (vtvult Raimundus Lulhusli. primo,capicefecundo)Mcrcurius vegccabilis, quod fcmg exodore
fupradi(fto potcns cognofcere. Et

non folu habct illum odorem et

faporeextellcntifTimu,fcd ctia quandaincorrupnbile fncorrupcionc

circaalias

medicias,acerccnuliahabecaduftione inore,ficuc aqua

vitc,nec ctiaaliquamhumid]tat^fiucHcgma,quiaornnis
tcrrcftris ckclemecaris

maccna

m fundo refidct.Et ficutiplum ccelueft com*

politum cxmaccnaecforma,ficeti;i lpfa quinaefTcncia t cxidco lpfi ccdocoparacur.Nectamencftois corruptiois expers q: h cec gfey (ftiiiima lnincorrupuoe finealiquoobftaculofaeeretnracoipora pcrpetua ct etcrnaha, q> ab ipfo omniu crcaturaru crcatotc no gmic

FACILIS
&
loan.i.

MODVS
hocnon

DISTIL. CIRC V

AT.

ticur,quu ftatuerit nobis terminum vitcqucm precerire ron poflU tnus',ut aic Pfalrros?r3phus,quia tcftc Sencca,nihilccrtr*t(tn orte
f

mhil mecrtius horamortis. Etideoquu resaliquainquinta

<ftdiuinu,fcdnaturale.fitt;rr<cu

conuerricurcflentiam,

adminiculo tiuuamincomnipotcus dci,uncquofacftijm<IlnhiU

J}< modo faali difbllauonis eirculatoria; cVextrshendi quinu<flln.abfq$ignc. C*p. 8.

VVM IN hoc opcrc cxcellmuflimo omncs

cxpenfas fubterfugere dcfideres.ct(quodmaxi

mumeft) temporis confumpuoncm cVpcrdi*

tionem ferua,c\hancviam duplicem exrra* hcndi quintam cflfcntiam , poteris hoc f.ccic abfq; vlloigne ud carbombus.Primaviacft
harc. Accipiatur

fimus cquinus,

& iropona*

quoddam vas msgnum 6Vprofundun> uclin foueam faclamadhoc,& inmedio hmi ponatur diftilla* torium lmpletum cum matenadiftillanda adduas tertias, & reroa
turin

pars remaieac cxtra fimumvacuaquianatura id ckfiderac,ut macena polTic habcrcafcefum &de&:efum , ccpoflitpercofequcs inaquam
clanflima coucrri,et hocficabfq^ vllo laborc ucl igne,tarren oponct

omni hcbdomada rcnour>refiinu

fien

faltcm

vna vicc. Ethocctia poteft

vihacca ut fupra dictu cft,

dcroic ftacim

dummodo accipiacurtempore v.n cu botri m torculan exprcfli funt,ct in hcc vidcbis n i

9

rabileoperacone. Vel cua potcft feen dicbus crnicuJanbus ad fo!e. Hc idco diuina prouidetiaeque paupcrib* acdiuiubus prouidit, ut

poflmt habcrc modu opcraciois hur arcis, Poteft cciamextrihi qul ta cflenua cx vino curbido,m:mudo et pucrido,du csme no fit accto fum.Quia cuncprasfuir.e Ju cft,ipfam quintaeiTcntiacxcali vinoex
halaflect euaporatamefle.utaitLullius libro primo,capitecerrio.
ISt

cpqs

vinum

ft pucndu

ct

peffimac fubftatiae, tamein ipfo lcmptr

rciranccquincaeflcntia.Quod cx hoc cognolci poteft. Quu cnim habes vinu corruptu,quod in bono loco iit n*cum,cc fic ahquo mo* do faccu turbidum auc male faporoium,camcn uidcmus de co ficri opcima aquam vice .Ec ld eo non eft rciciendum tale vinum a p-au'

pcnbus.Licecenim

vmum

fic

m per&cftum, &

abquomocio

cct

Facilis

modus diftillandi rirculatorie

XIII

ruptum, quinta tame eflcntia l/Iius nullo modo eft iefa.Alia via ex# trahedi quintam effentiam abfqj vllo Iabore vel ignecftha:c.Recipe nobihffimam aquam vitc quam potcris reperire,ponatur in vicrum cum collo longo,habente in fummitate forame, quod debetclaudi,

& lutari cum

tali cera, vt

infra docebitur*\7ertatur vicru,ec

cum collo

imponaturin fimum,ficucfupra multoties eftdi(ftu;ica quodgrofli fundo ipfius diftiIIacorrj,ecquu aliquandiu cics matericrefideat tempore fuentm fimo fepuIcum,denuo extrahatur ab ipfo lc lotigo niterui forma,ficuc eft linpoficum. Cuius forma cft h<ec.

Tuncvidebisreparacionepuriabimpuro.&fnbtilisa grcflorctom nis matcna groiTa ericdra collum vfcri. Accipe ergo fblum ferrcum
fubtilem &acucum,infigacur ab inferius inceram,vfq?quo fic perfo rata vfq? ad aqua.Poftcaextrahe ftilum illu,&exibicgroflicies ma*
tcrixtcrreftns,qua;in collodiftillacorn refidebac. Ec poftcp cota di
ui fe.is\fcp adfubtiIicatcmqumtcelTentic,vertaturdiftiIla*oriucum
;

disjto obftrurum: Sc refiduu

ta clTcncia.Scd

quod
ica

in vitro permanet,e(tipfa
il!a

qmn

tamen non eft

preciofa,ficut

dcqua fupra dxi

mus.Simili

modo poteft capi aqua ardens,in vicrum pofica,dirc(fte

vt no v ertacur,Sc lta fcpeliacur in fimo per aliquod cepus. Poftca co JcturmatenagrolTa:quasrefidcbitinfundo,afubtiIionpermanente

circa coliu vafis:

tamectia

no eft ita

efficax ficucprima. Accrahic

tame

omnes vircutes hcrbarum:cValiaru materierum,cx' idco no eftom* nino viiipcndenda.Rcpcriuncureciam mulcofaciiiores vicproino-' au operam huic opcri dus paupenbus,qui non polTunt oleum pibus

mo
^

&

&

femper impendere.Sed camepie cofuIo,vc primaviam fe<fteris,quu trahedi u ficopcima &exce!lenuirima,&ficpariio admodu Iabore,&paucoar q mca ocnto.NecccpiocacparuuinhocccmpuscerereicValiquanculunum^^tia

moru elargir/.lnuoiies ecemm,quum fuenc perfeCta,millenariu fae

Extractio q.e ex vino nsuo fiue mufto.

,n

3? C

18

ft tnuiti.

nus m ipfa.Si aut volueris cxtrahctequinta cflrntia de dolio vini te> adhuc eft nouu,& m vafe bufies,Quu ergo volue P rc autumni,du

fpiritus cdurere txipfo dolio,abfcp

omm dctrimcnto vini, fac fic

ricxduro&robuftolignovaldcficcocannalevnuin magnitudine br:chrj,&facpari modo fieti colatoriu arrp'u,quod ab incenusetab

infenus habeat grofTtudine pollicis,vel paulo plus: t habcat logitu dohum eo dine duaru palmaru.lntmdatur crgo cannale prcdicftu vas ipfum vndiq? ob poflibile lpfum facileamouen: mOtVt no fit

&

turetmeliori via qua potens. Et cj o?a fucrint bene obturata &clau' (a,ponetres autquatiiDrcalomosftramineos circaipfumcannalc^cja

vinua doliofecederec&emanaret,&fup canale imponata!cmb,&oiacu hncheo optimecircuuoiuacur:poftea cii lu to fapietie lutetur.& de alia pane vafis pones rec-.pta^ulii ,& finas ita
fi

noitafacercs:totu

>

ftare,donecvmumfitdefecatum &dcpuratum:&omncs
recep;aculum tranfibunr:

fpiricus in

&hocntabq? vllo nocumcnto vmi. Forma autem vaf is eft harc.

Poflcpveroomnes
fpiricusfucrintco!<'

Ic(fri.mitwturind)
ftillacoriumfiuein

circu!atorium
metiif.

Hcr Cuiusfgu

rufthxc.

Mcliustamen foret,cp dolium fepeliretur in vinaceis,fed oportetcan r alecfTe ita longum,vtextrafjmum apparear. fupcr quo ponaturalc
bicus cum rcceptaculo,nu!Io modo vinacea attinoence. Etcu itavna vel alia via fpiritus collegeris in rcpraoulo,ponancurinpellicanum t
cxdiftil!cnturo'rcuIatorie,omni

modo &via vtfupra.

quintam cfTentiam a quatuor clemencis ad t& foluendum in ea Solem pro auro pocabili. ap. 9.

Demodo cxtrahendi

Modus cxtrahcndi quinf .eflfenc.ex quatuor

fic

elementis;

XIIII

Ictu cftfupcrius facfs,quid (icipfa quintacflcntia,etcui*

opcrationis, et quomodo extrahatur a materia fua , modus extrahendi aeque pro paupctibus acdiuitib9 f
Sd"

&

cum quanofolum viresauri,argeti,a?ris,ctaliOR

lorum,fed
ctia

metal

lapfdu pcioforu et herbarum

clici

fblentt

dum m ea immergan

t.

Scd tame no

ignoro r cpplures ftudiofos vltra

lecftione

progredi defideratr.Cogor itaqj referre,quod ex frequeuori

ec auditioe,experietiaqj

(qua?rerumeftmag!ftra)cofecutus fum,fali

eecmodum excrahcndi
funt,ad faciedum

quintaeflentia

exvinojinquaquideaurum,

argentum,margaritx,et lapides prcciofi,aIiacmetalladnTolui po(

aurum potabilfjqcttamemagis congruit artiftiSj. qui Alchimia?riuuIosfcrutamr,cf? medicis. Etlicet multi finc vcterii fcriptores,qui docea t modum extrahedi quinta cffcnua vini perfepa ratione quatuor elemetorfc,ita q? in vna redioantur fubftantia eteiie quodquideita fubtiliatum.ettanq; ab humonb9 etomni fuperflui
quatuor elemetorurn extradtuurdid poteft quinta cflentta: ad re foluuone Solis.Per hanc ergo no folum poterimus ipfum refoluere fcd etiam oes eius vires excrahere,ita q? poifit mgrcdi aurum potabi
tate

le.Sedcxcequicuncj; pccuitus

matenam pfpeccrit:potius alchimiaj q> medidnccouenireiudicabit. Verum no negolveteres qsplurimos

inueniffemodos huiufmodi:addifIbluedum Sole:magis tameap^ tauerun c ad akhimiam cp ad medicma. Hac ergo ane mulci funt de# ceptUputates fieri aurum ex tati quinta eiTentia.Et cpcp in multis fit
conitans,et habeacpondus:nitore:ctchngoreaun,tamenoftro tepo
re ld vera

probatione >llum cffedr)U.iicatur:quu in tenuiffimas la* rninas minutim malieenirj oVin aquaforticu alrjs mxtallss refolutu
fuerit,ve] etia pcr

anthimoniu (qudd vltimu auri eft fupphcu) pro

bccur,vnde ficlus 6Vperegrinus color ad vnguc dignofdtur.Ideoq? Amoldus de villa noua ait. Vinu in quo lamina auri quadragefies
aut quinquagcfits extincfta fuent,apud quoidam loco auri potabilis habctur.Vndeetialoantics derupefciffaait : q> mehus fieretid vinii
extincttonis laminaRi aun jfi

lpfum auru futfiet calcinatu,et in pulue rem fubtiliifimum redactum ,vel qct Iaminecur tenu -fTime,& poftea cx ipfo faolrus virtus extrahcret,f 1 fic j'n parua frufta fandatur quia itaminutimfoffum,q?fi ficIaminatu.Sittameaurunaturaleinmi^
,

ncns terrercpertu,no qd humanafubcilitate&induftriafitfaclum. Hoceni vircucc nullam habet, ad coferuandu vica humana.fed ma*

Variae vix ad eticiendum quin.cfTen.a corporibus,

gis cft deceptio

& obfufcatio oculorum.Quis enim akhimiftaru au

deatfeiacT:are,auru vnq?abfq? materia venmofa(queeftmercurius)

copofuifle.Et ideo reuera hocalcbimiftarum aurum,liccecolore veri auri habeat,forma etiam ac dangore ecpondus,tamen5 habet virtu
te

ficucaurum minerale Talis ergoeflencia vini poteftab ipfo vino optime extrahi,fecundu opinione et doclrinam veteru. Quoru ego
.

viam(omiflisalrjs verboruambagibus^enaqabo. Accipeaurum ,et

malleafubcilifTime,adrefoIuedum

m formam pocabile coloris auri,

i

Quo per fe,auc ecia alrjs mcdicinis appoficis,potenmus vti

vt mfra

docebicur.Qj qj etia ficaha viareperta ad refoluedum auru cu aqua forti,aut cu.aceto diftillato,autg vrina humanam diftillata de qui bus loqui no couenit in locomedidne,quu magis fmt corrofiua na turgcp falubna.Ec quamcp pofTit huic materieacucc aliquid adimi f Vt qdam vo! unt,came non eft fecuru,& non benecredibile.Ec fi fie> n pofletfnolle came eo vti.Philofophi enim noftn dicunt, mter duo
dubiacercius cfleeligendu,cV incertius

monftrabimus facihore

fugicndum.Eam obcaufam viam feparandi quintam eflen, fubciliore riam a quatuor elemecis:et in vnu effe digercdi, g acuitace que in ipfa cftmixta,cu fubtilitate,p quaauruecargecum ctalia mecallapofrunc

&

rcfolui.Eciam excrahedi vircucecx ipfa,vt in

fimile redua pofTu; g

formam

potabile,aque

quam acuitace lpfa mecalla refol u unt,6cper ni

hil a!iud;du quatuordcmetanondu fint feparara,ec tcrra ipfa calcina

ta,fiueperauduftionefad:a oYvcrfain fale;cake;vel dnere; informa

->

cuiufdam lapidis,dicftiabaliquibus antiquoruLapis pfrilofbpho* rum.Et vicfuntduc.Decomuniorialiquidfa(fcum,cum difcrctioc

excrahicurde vino fupra di<fio:in
prius docui) ipfam fubcile fubftantia cancp

quoeftmagnus iabor.Taa:o(ficuc anim&a grofto ; hoc eft

&.'

abipfocorporefcgregatam,perfuamfubtilitace re aiiquamfubtilc
fubcihore pofle facere

& pcnetrare,per quod vires

efficacia eius

rm

xuimmmodumultiplicatur.ln

caliergo eflcntia poteft extrahi virtus

cuiuflibet rei;ficut Solis,Lunc,& aliorii mecalloru:margancaru,lapi

du paoforu,herbaru et cecera ld genus ?lia,fed no poteft difiblui au

ru. AliaautN iaefijq? feparandoabipfaquin*eiitn.a(.re,igne,aqua,

& cerram;poftea apponendo g calcinationem terrcalns qualitatibus

&invnufubIimando:per crebram diftillauonem urcularem,etdige ftionem poteft diflblui auru.Modii auc faaendi calem ef fenciam, au plia via intelliges.Pnmo g 8c qua via feparanda finc quatuor eiemcn a,ecquo lceru poflinc invnu corpus rcdigi.Ec hoc mo fecudu quol*

Extraclio quin.dTen.ad rcfblucndum

aurum pro tinduris.

XV

dam Iapfs philofophicus videturcompofitus:&pereius latente&oc

cultam vim oiamineralia metalIapofTuntrefolui,adringendu,coiV randu,et coagulandu Sole &Lunam,etalia. Sccundo quomodofit
fcparanda
tcrra,extra<fta

qumta cflmtjarper qua virtus terre clicitur,et

perquam etiapoceft refoiuiaum velargentum&aliametallaj&pofc funt redigi in formam & fubftancialem potum humane vitg confew
uaciuum

& reftauratiuum.

E I PEergo de vino rubeo meliori quod inuenirepotcns,ct qcl nullomodofitfophifticacu, vcfupraclximus &diftilletur pcrcres
vices in

R C

Quo fiatqumta eiTentia ad refoIuendQ Solem pro cincluris.

fumo
9
t

Ca p

1Q>

tali.

Hccaucefornaxab
aliquib appelJatur

BalneuManae.Eft tame difFeres ab co

dc quo fupra dictu eft.Quarefuprcma
pars,ideftalebicust

qui rccipitfpincus,
ct ipfos reddic.debec

ftarcinaquatepda:

&debet pcr ipfam a

quamregi,itavtvi#

nudiftill2ndumco

minus altquamco
plexionem igneam amplecftat, quaeper

multas&vanasdu
ftillationcs difficilli

meabftraherctur:et

magis pcr cofeques

eftnociuuq)profi>

cuu humancnatu
re.Sic vt aperte videre poteris

JBm
aquam

'

ipfum canale diftilltaorfj,in qtio eft

vinu,tranf"

gredi &tranfireper ipfam

tcpida.Sed aliud balneu marie, de

quo

fu*

pracft di(ftu,habetinnmam fomacis partemficutcaldare:in

quo debentpom

omnia vafe etinftrumenta dtftillatoriacuaqua,ecfupenorpars,quecftalem

>

Extractio qumtcc afTcntfae

m nullaaqun debct (Tarr,f^ proprie ipfa cucurbita;fri qua efr vinu, quoddjbecdiftiHari & hoceftbalneum mane,Ecquandoct ncfeia
primo balneocjldaris
;iliquid cft

diftillandfLadhjbedacftopcrajVt

habeanturdifci fmccirculi plumbei

fa vitra dcbec ligari.nc ex cakfacftionc

magni &parui:fuperquibus ip aque balnei hinci nde agitentur Forma hae: eft. Et nota,q? in tali balneo aldare debct effe immuracu;&in laterefomacis hab
at longu canale de cupro vel ferro.in

q3

innciantur carbones,qui debetcfTe fub

nis caldareigncfcentes.vcl q? calor ipfe carbonu reuerbercccotra caldare,quia

ipfocannalinon poffuntadurieaexcau fa ,q? mulca funcforamina in fornacet*T

:ciampropterdaufonecanna)i's.Iceale>
9 ^ic

qui

maqua ftat,debecelledccupro
mfcmis
\

&ab incus fitftannac"

upcnus

82

afa

mfimui ccmete*

tur.&in extcrioreparte,vbi fu ntiur,(fturc,cu ftnno Iutcntcptimc;ne aqua fueric cakfi.<rca.apcria alicjd aqucpofli t ab hac abircQuu vcro ttir pullus fiuelixslcinferirs,& emittaturaqua calidaiimponedodc

rouoaquafrioida.quiaexhocaquavitarmelioracunn diftiUacioeJ &eo mmus calida et ignca narura ad fe attrahit.Inftrumecu verovel vas in quo aqua e6tinet,debet cfTe de cupro vcl uncakc ;ct fit latu modu vnius paJbnsejVd paulo plus;&in medio habeatfonmc&cir fpiflus duob* digkiSj&panat fuper cuicus q cftab excra;ficlatus ipfum caldarcqdeftinfofnacc:&foramecaldans non iit maius ipfo

&

foraminc,qd in

diftillatorio

eft,&oia bcne luccntur cu luto

9

fapietic,

velcu luto immixcs Ianis,quara tonfonb panni rrfjdiinf,Qui1 er* po vinu tuu ita in caldare impofueris, oia lucata cemcntaca loco

&

jfuo

permanCcrtjdoncctantudc
Iibuerit:quia
fatis
fi

vinod ftillaucris,quantii tibi fufFece*

jmaiore habcrcs pcna reftniid\ t

rit vel
{i

tollcrcs aliqua

forfan non
1

riore eft

babcrcs:& idco m caldare infe xaIe;oer quod debct cmitti aqua, quu vinu
vini

fucrit diftillatu.Ec

quu no fuerit pI'JS efficaac in ip#

:

fo vmo;aliud dcbctinponi a partc fuprcma , vbi cft paruum fbramen,in quodimmittacurcolatoriu pcr

quodimpIebicurdiftillacoriu.DeindeoptimecUu*
datur,vt nullus vapor poflut exhalare,& claudatur in

ftrumcnto ftanneo.

ad rcfolnendum aiirum pro tfndtunV.

Etluteturaim luto
facfto

XVI

cxcrinibus.Et fc/as,qi patxa: tal.s forna ces rcperiuntur apud arciftas noftros.Quum crgo omne\i'num z\i* diftillaucris,rcftroandum cft flegma:quia mfra dceodicctur.Ip*

um

fum

vcro vinum icadiftillatum,item ponacur in balnco , dequo pnncipio diximusjvel fiat in furno accidiofo perarcnam. Cuius for

mahiccftdepicta.

Forma fornads vnaeum balneo

Si aucem no vels poncre in fumo accidic,ponatur n balnco,vbi fint mukavafadiftillacoria fimul,& quodlibet fitpofituin circulofuo. Omnes verb circuli ln vno annulo fiue tnpode coplecTantur. Etbal neu fit ita fa(ftum;c|? fornax fiat in inferiore parte aIicuiusdomus,&
1

fit latajficut

fextanum; vel

ficut tres quartae vnius vlna?: 6V fiat ex cu>

procooperculum.Locus verovbicarbones debentinrjci,fitfad:us ex latenbus muralibusJvndiquacp optimelutando in fpiflitudineduo rum vel triudigitorum.Etcooperculum ficiufacT:um,vccum dau> fum fit:calor ipfc:qui ad ld afcendiVpoflic lterum rcgredi vfcp ad pe

dem fornacis:& optimeclaudatur vbicp:vtcalorcm conceptumnon

poflit facile amiccere.Hoc ergo cannale
fit

fupra fornace,cV infra can'

nale fit craticula pcr

palmam

vna,ita vtcineres poflintdilabi in

fun

du*Fomax vero debet cfle quadrata,& in quohbct quatuor angulo* ru habeat foramen fiue fpiraculu:per quod fumus poflitexire.Et p fum canale habeatfeneftram diftancem ab ipfa fornace per vnam pal> mam;perquam feneftiam carboncs debent inrjci ; cV femper opcime daudatur cum ahquo inftrumeno,ad hoc facfto:quod debet efle ita
ipium cannak.lgn.s vero fempermoderetur ct tcm quatuor foraminaangularia,cum aliquibus regiftris perctur per ipfa
fpiiliimjficut eft

ad hocaptisccidoneis,cx:icacalor gcannaletrAfibit vfc^ ad cooperculu cupreUjSC nemo fciet vnde llleignis polfit venirc.Et
obftruforrjs

fii

atvas h^neuin magniCudineetcircumferenuarocecurrus,vtipfum cooperculum cuprcum penitus arcundetJn quo yafedebct imponi aqua,itavt lpfumcoopcrculumtotumftecinvafe aqua plenovfqj ad mediampartem valis.Vasautefitaltum quatuoraucquincp cu> bitis,6Vperduos cubuos afundo vafis fiac cooperculum Iigneum,

cum multis foraminibus;ica cjp cucurbicaquejibecin quodlibecpof

mtrareforamen.Et fuper quamiibetcucurbicam ponacur aionbi' cus ,et mfra quemlibec alcmbicum rccepcaculum f upcr cooperculo va :fis maions;cV optime omnia cemencecur 6Y iuccnt,fuhcet fug ipfum vas cooperculum/uperipiaforamina coopcrculi cucurbua, fup ctu cur bitas alembici,& receptacula circa lpfa , cxfichabebis calorem ad
fit

hocopus fuffidentem,& lgncm fecretum.

Forma fornacis

eft

hxc,

Fornacfs

& ba! nei fotmae.

'

Quibus cautclis opus

fitad

extrahendam quin.eflent.

Quu vero fcirc volueris,quando oes fpiritus ab ipfo vino fintdiftil*

laci

& fegregati,infpiceal mbicum,cV quando videris in ipfo guttas

quafdadiftiHanteSjtuncccrtilTmi!mf!gniiiTiefl,nihiIampliusdefpi
ritibus reftare^&tuncipfa aqua in alcmb.afcendit.^ moue ergo rece

praculum,&: flcgma quod eft in ipfa cucurbita ponatur feorfum , &t cuftodiatur,cV lmpleitcru cucurbita aqua vitc,fupenmponendo ale bicum:&bencobtureturcu ceia tali:vt!nfra docebitur:ita vt nullus
fpiritus poiTitexhalarc:cx: diftilleturp cineres

m furno accidiuSedef
aut volueriscogno

fetmeliusjfi diftillareturin balnco

maria^Quu

feere,quado oes fpiritus a vino fecefferint,fcmg per priora indicia bi patebitiautpoteris etiaexipfo alebicocaperedeaqua vitCjguftaV:

quippiaaquofitatis remanferir,oYhoceftcerti cerro.Quando itacp fccundum noftra doctrina hoc in balneo marie vcl in furno ac

do

fi

',

ipfum flegma quod m ipfis diftillatorrjs remafic cx: diftilletur octo aut noue viabus,omni vicc flcgma rema nes cum prion con:ungedo:&: hoc fiat toties:quoufqj ipfa aqua vi tsein ignca fubftantia conuertatur:ita cp fi ex lpfa madcfiat pannus: accenfus fuerir,q> ftatim cum ip(a aquacdburatur. Si etia vna fo laouttaolci oliuarum immiferis:ftatim in fundum merget,6Ynun cp Vlterius afcendet,quancumuis lpfum vas moueatur ct cocutJatur. ita habcs quinta eflen.ipfius vini,a quatuor clementis feparatam. Et nota prcapue,q> oes rimazcirca urcum alembicum et alia vaia
cidie-ita

difti!lauens,cape

&

&

&

quamcp beneobturataefintcum
mcndebes

ceiTare inuoluerecii trib

terra virginca ; hoceftaroilla,no ta 9 vel quatuorpannis lincheis , cja

quatomelius c!auduncur,taco minus fpiritus euaporiit. Nota etia, cqrlprimumipfaaquavite^mponitur,dedececantaris nodiftilla bis nifi vnu vel alterri n.mis,6Y omnerefiduu quod in caldan perma net,nullius cft valoris:6Ynullapenicus habec virtuce, etdicit lpfum
flcgma,hoccftipfaaqua:cx quac6ponituraer,igni S , cttcrra. Icadi* ftillabis cantaros fexagint?:6Ycxpnma diftillauone vix habebis (cp

tem
ira

cataros.In fecunda vcro

vixqmnqj.In

tcrtia

vixduos vel

trcSjCC

quato plus dii"tiliaueris,ta to minus habcbis, ec qct in v/cimo cns diftillatum,idericpiiriffimumJubtihftunum,etopt!mumadauru potabile componcndum,in qua ctiam potcris (blucre Solcm.

Qiium veio per

tres vices

ipfum

diftillaucris

cnt fubtililTimum

Bc ldeo nifi bcne pra:caueris,omnis vtrtus lpfius facile ochalabit.Ca aliud, pecrco colaconum , quum volucris micterede vno vafe

Confcil/o cetx ad obcu ran dum vafa.

X VIII
ica

& imponacur in vas

collumcolacorrj.

cui

im mictis

vinurSc* circu nquacp obturetur c5

ccra eali,vtdoc:bitur hicinfra, cValiud vas

fupcrimponendo :

q>

collu peuicjs in colatonii prccipitetur.Ec pari

modo vndiqj lutabis

fluere t

Ethocfaftyfmas vinu in aliud vas dcfuo

.

&minusexhalabitvircus

Sicauccolacoriuminlongitudinevniu

palmi.Modus vero facendi ceraad lucandu, efl: calis r

Rccipercfincpini hbras duas:fundacurin vafecerreo,

abincus bcnevicreaco. Poftqj aucieacrit:habcas aliii eacabu,vcl vrccum cerreu, in quo ficaqua limpida: cV fupcr vrceo imponanir de ftram.ne. Poftea funde fut>

hocf tramcn ipfam

refina

m ahum vr;eum,8c* omnis

impuricas eius refidebic in ftramine*Si vero vidcris ip

(am non fatis

cfle

depuraca,rccipias cerc virginec hbra

fcmis, olei ohuammduo aurcnacodeariaivel fi non haberes oleu;fij me tantu d: bucyro,fimdantur omnia fimul.Poftea agitecur cu fpa'
Cula t donec fngcfcut,poftea

manu opcraberisrcV ipfam omnino para>

omnia vafa ccdiftilIatoria,in quibus aqua vitac. Vafa vero flnt opcime adequa

bis.Ec

cii

haccera debenc lucari

aliq uis voluerir conferuarc

tacV pohea.Poftea fuper/mponacur vitrutenuequafioperculum,5c* dcnuo Iutctur cii ce~a fupradicfta.Noea ecia, q> quu tale vinum fueriC

duabus auc cnbusvicibus

lem,qua:debec fcindi

di ftiIIatum;poceris accipere fpongia fubti

,

m frufta,ica magna

cp ab

omni parce poflfinf.

aetingereuicurbica in parcefupcriori,cV debetalligan predicla fpori 9 gia cu cribus vel quatuor funiculis extra eminentib , quando fugim pofucris alembicum,ita q? fponsna no poflic in fundum difh/latorrj
cadere,cx.'intingaturin oleu oIiua?,cVparu iterum exprimat,ne forcc

ipfum oleum in

cucurbita incidcret,etcum lpfa materia difhllada

mi
ipfi

fceretur,ck alebico

fuperimpofito daudatur cum cera prasfata.

&

fpincusoptimeper hancfpogi amdiftillabuturteeipium flcg

ma p hccno trafibitcaufa olei.

Echocmoplusinvnadiftilla
ttoeopcrabcris,cj;

m trib*

ali*

is.Alebicuscmelicfacftus abi
cp duplici margine, ficuc fiunt alcmbici ceci : excepto faltem q?

non habent roftra,ficuc llli.

Cuius forma eft hsec.

Variae inftnimcntorum
Potcris
ccia facere

diftil. forrrte.

quaruor capellas fiuc fcdilia , ita vc in quchbet flct

3

vna

cucurbica. in

qua matena diftiilanda pcnatur fc> vinu ipu-m

ira

facihus ad opcacu efle* diftiUatu:vtfupra dictucft , cVicabrcuius clum potcris perueninr.Cannale vcro quod lnmcdio cft,non fitalti

&

us qs eft ipfa fornax:&: potcft fjeri ipfum cannafe quadracutde lace/ ribus non cocftis.Et mtra quemhbctangulu fiat fencftra,inlatitudu ne&logicudinequatuorvel quinc^digitoru. Ecfincfeneftrc faclae

aim marginc:ita cp deorfum poftinc micci quedainftrumenta ferrca

fiueregiftra,ad

cemperandum ignem.Oporretauce vccalia regiftra

fint ita orandia,vc tocus

margo fcneftrc ex ipfis implearurjpcr quam

calorpoilicexire.Hocauteinftrumentu ferreum habecpalum,nuu> ta foramina habenroquas fint fegregaca vnu ab alio,per fpaciu digi
obliqui vel cranfuerf i,ica q? fi caIore,ipiumfcrrufufpenda* tura!ciu:,5vin foramineinfe
ti

magnum cV ingence volueris habere

^^/^^^^0^00^6^^^

riori

ponacurrcftaculu.Si ve*

rodefidcrcsad opus exiguii caIorcm ferru fufpenfum dc* miccacur ab alto,quacu volue
?

ris.Formaaucdiclorum regi
ftrorum
cft

haec.Subrus autc

cannalc fit crancula,fuperqiia

carboncs ponant,

Cums for*

maeft

hcc.

Poccris ctiam habercregjftra

habeac cna,vel qua tuor foramina , vel plura , ita

fa :T:a,qu:

q? alcius
r ius
fic

fic

minimum,&infe

maximum. Ec qu.mco
habebis decalore,ec
iic

magis leuabis rcgiftra, tanco

inacris

poccnsfacereignem paruum
vel

magnum, ad Iibicu cuu.

Formafornacfs,ad feparandum quatuorelementa

Hec fomax eft facfo ob duas caufas. Ptima,quia in ipfo poteris fa cere paruum vel magnum igne ad diftillandum fortiter vel lcniter, fkut placuerit. Sccunda,quia cum femel fucrit calefa&amon facile in ftigefdt:& ideo no multi carbones perduntur.Etnota,q? ipfa diftil
,

latoria

non dcbcnt extrahi vcl imponi,nifiprius

fuerint

mfngidata,

nu &hocpoteris facere,aliquod regiftroru in fundum mittendo, hilominus alia habebunt operationem fuam. Et quando lterum lm pofueris vas plcnii aqua vitse,ignead placitum tuureges:donec fuf ficicntiam materie habucris.Quatuor autem elementa debent ita fe* parari.Acdpiantur omncs aquseprajdi&aetfmulcongefta^&pona tur in caldare primcfornacis,vel magnamcucurbitam, Si autem

&

non poflfes haberemagnam cucurbita, ponatur m plures paruas, &

diftiHetur in

vna ex predi&is fornacibus,etabipfa extrahatur flegma

,

vfqjquo
marie. Et

nihil vltra exeat,lento quidem igne

ficut

(i

eflec

in balneo

quum fuerit ita dtftillatum vfq? ad finem,amoueatur rece

3

ptaculum

& inuenics ilhc flegma. Etin ipfa cu c urbita vel caldari rec

Evtrcufcio

qufntx efTentiae.

manet matena nigerrima,ficuceft pix liquida. Aliqui vero brcuitate

inquircntes,imponunt in vas vel capfiam fcrream fuper Jcntum ignc carbonum,donecilIa nigra fubftatiaappareacfcucpixtenuis:cVhcc ponatur in cucurbitam.Pofteaponacurdcalioflegmate in capfia: fiat ficut de pnma,cV itcrum materia nigra ponatur cum aha. Et hoc
facies

&

cocies,donc:nullum flegma remancac. Eciterummateriani' oraponaturincucurbitamjccponacurinarenamtecextrahefupcrflua humiditatcm ab ipfa:cVpofteainfunde quintaeflemiam,qua prius ab ipfo abftraxifti,in fpiflitudine quacuor auc quinc^ digitoru,cV bc
nemifccantur infimuUcVponantur in balnco maric,ad digerendum
Pofteadiftillcturperalembicum. Etcu icaaquafuericdiftillaca,fun* dacuricerum fupjr feces:etitcrum diftillccur:ec iterum digcracuratqj

quanco fcpius hoc fecens,caco mclius crit.Ec hoc quod infcpcimadiftilIationeeftdiftillatum:appclIatur fanguis hurranus quem akhimiftxmaximeinquirunt:cVcft ipieaer.Etica habes duo
diftillecur.Ec

clemenca in virtucc qLunceeflenci32exaItata,quae funtaercV aqua. Po

fteacapeinatcriam nigram,dcqua fupra di<fcum cft,quc ivi diftillaco
rio rcmanfit,cV diftiliccurin arenaper alembicu:cVab lpfa fepara oleu

fuum,qui eftignis.Ecquandonil inearcmanebic,feruabis hocoleu feorcgatin :&in fundocucurbicx inuenics maceriam nigram:ficcam quajeft ipfa cerra.Ex qua poceft fieri fcrmecacio:ad vnienda cV acuc^ dam quincam eflentiam.Ec in caquincacflencia poceft refolui aurut
&: omniaalia mecalla.Ec
teSjficuceft

quando videris in alcmbico guttas

diftilla

clarum oleum,tunc remoueatur rcceptacuIu,cVmaius an*

teponatur(ficut f velis faccrc aquam fortejcaufa fpirituu, qui in ip*

fum incrant.cVnon fiac igms magnus,per hotas viginciquatuor: cja

nigra materia afcendtret ;n alembicum:cVdc ipfo cranfiret in rccc* ptaculum.VItimoaucquum n.hil plus de oleo apparcbic,ignis rr.a
illa

ois cft augmcntandus ,donccgutca:omnes cxalcmbico reccfterntj cVm fundo remancbitmaccranigra,f cca,etcombufta,olcns ficutali

quaaliamaceriacombufta. Poftea habcas flcgma,ficutpritiseftdi*

clunijcVponas

m capfiam,vciam fcpius cft narracum.Eccum percrc

illa

bras ebulitiones fuenc coniumpcum,reape de

aqua quae rema*

,

necpoft diitillationeaq.ua: vica:,dumcftdepuraca,itacj>habcasvna Iibra fecum,cV quatuor libras aquc prcdi<fte,ct mifccantur bcne in(i# vrceu vitrcatu de cetTa ec quum fevcs per quictem mul,er ponancur infundum iecdlerJnt,coletut;ctfuperfcces lterum fuperimponantur

Modus caldnandi clementarcclificata.

XX

ciuatuor Iibrc deaqua pra:dicT:aEt hoc Fac totics, vt omnis fecor ex il lamatcria niorareccdat.Ecnifi hocitafccens,oleum cVoperapcrdes.

Quia n>fi itafupennfuderis quintam eiTentiam oV rurfus ab ca diftil laucrisjficut fupra dicliim cft;nihil omnino valebic. Terra autem ni oram fic loca & purificaca deficcabis, etfacpuluerem Uibcibflimum &immifcecumduobus elcmcntis praediclris rectificatis,fcilicetaqua
r

ecacre,quasprius fanguinem humanum appellauimus : ctponatur jnbalneum mariacpercrcsdies,cVcres nocl:es,vd paulo plus.Poftea

icerum diftillecur:ec aqua quae venic ex hac dimIlacione,dicicur aqua ioneareclificaca. Ecita habcscriaelcmentaexaltatainvircucequincae

e?fencix.Pofthoccapeillamacerianigra,etredigacur,

comburcndo

albedi in furno reuerberacionis vel caldnacionis indnere,habentem nem calas.Non tamen lanpcr fit ica alba,qma aliquando rcanet de
rubcdinc,ficut cft rubedo ipfius combuftionis.Sed ignis in furno re

ucrberationis aliquado

no eft facis

validus.Idcocp ad vicadum

onum laboreir :ct mulcas expcnfas,pones hacmaccriam in uam terrea ,& coopenatur coopcrculo;&Iucecur optime luto fapien^
tia:.vcl

ma* ollam no

luto fa<fto cxlams,quas tonfores panni abrjciuntj& ponatur in fornacccalds optime cakfa&ai&ipfam in tali fumo cakinabis Pec tancum fpacr),in quo pofficaduri calx.Et hoccommnnitcr fit in Get

mania ab aliquib : in fpacio duodedm vel quatuordrcirn dierum,co tinue facicndo gnem} iicutfi'tiad faciendam calcem.Poft hoc,quado
exfornacecalasfuc,.
_

ricexempta,eome lius poteris ipfam calanare in furno

reuerbcrationis.

Et fi

prius

feciftes,

anteq? n fornace
calciscoftituilTcs:

longo teporenon
pocuifteccalcinan.

Modus conficiendi elijcfr,

Si vero prima vice no eric fatis vfta in fornzce
tur in candem.Ec quum
fueric facis vfta
,

calcis,

iterum irnpona

mifcccum

ea aqua igneam,

dequalocuti fumus:cVfinas ftarcper

tres dies.

&C totidem nocles in

balneo marie.Poftea iterum diftillctur.Ethoc fiat fepties,cVtocies cal cineturin furnoreuerberacionis.Quucp lta fepties diftilIaca,etcocics
recalcinata fueric( Qiiod ex eo

potcns coni idcrare ; quando acccpcns

de hac terra,et pofueris ad acrem,et fcceris ficcari,ct poftea fupcrinfu dcns trcs autquacuorguctas aquaeprcdi<ftc,fi non refoluatur) tunc
habes cerciflimum indicium,ipfam
f icut

fatis

ifleprcparatam.Si vcro foi*

uitur,iterum debetcalcinari, ctrcuerberari.ee diffolui in balneo marie_

dufcum eft. Et hoc

:

tunc ent vere prcparata etper ipfam reioluituret fubtiliacuraurum.Sed veniTimc hic cftillc lapiSjCtnon fal (vtdicunc quidam) qui diciturlapis philofophicus re<fctficacus,cc lpfa quinta eflencia ab iuis elemcncis quacuor feparaa t
in

non vlcra foIuatur, ecappcllacur aqua vitar,propter quod ab ca f

fia t

toties:doncc terra

qua latecfpintus

feparatus afpintu,hoc eft a flegmate fuo,queefl;

ipfaaqua:et ab o!eoiiio,quodeftaer,ctabaquaignea, quaspropnc eft ipfa aqua,ec ab fuis feabus aduftis,qd cft clcmentum cerreu , Et

ua reuerbcratajcakinatatrefoIutacpjCt lteru recalcinata in forma fupradicfta, conuerciturin lapidcm:cum quo hxancur omnes
illa

cilenua

fpiritus.quiafuprema habec vircucem fpirirualitacis,etinfima vircu

te*

corporalitatisEt ideo dicic

Hermcs.Supremu eft, qd eft inferius r

etinfenus eft

quod cftfupremu.Eteft vnicaeiTentiaadperfiCCndum

Solem:et alia quecuqj mctallarefoIucnda:proptcrea q? fcmper vim et vircutcm fuam obferuat,ethabctornnem fubftanriam quatuor quali cacum feu clemcncorum vnam complcxam cifenciam:;n quofecrc* tafecretorum naturafuncconteca.Ectdeo dicicphilofophus. Lapis

detcrraficucdequatuorcorrupcibilbusqualitanbus,adccc!um.qc1 cft ineorruptibile,afcendit,idcrnq? dcccclo itcrum in tcrram defcen*

dic.Quod fi^mficauic t) verbaprcdidajquu aiebat,Suprcmu eft,qc! eft inferrus, et mfenus cft quod cftfuprcmu ; ica q-> habct virtutcm
,

quintas cflentia:,ad fixandu mccalla ipfa,quK ex

terra

onuntur. Eft

cnim lapis c!cxir,eccftficuccnftallus,qui perfecftiiTiine tene: deJNW curio^matrcomniummecallorum.Ec quum ipfaquintaeiTcntiaai

lapide predtcco admiicetj&adiungacurfoha aun,refoluutur per co piofam penecracionem : quseeft mipfo lapidc 5 Sc fubtilicas fupflua,

qucin lpfa quinca ellentia latetocculta,

in auru potabileconuertitur.

Extradio quintx eflentia* pro auro potabili conficiendo.

XXI

Dc modo extrahendi quintam efTcntiam,

in qua poteftrcfolui auru,adraciendu

aurum potabile.

Cap.

Romifimus fupradupliccm via nos demonftra curos,quomodo finc feparanda quatuor cleme ta & in vnam formam rcdigcnda , ad rcfoluem dumSolem,Iunam:&omniaaIiamecalla.De qua via fatis fupcrqj iam fuperius eft elucidatum Nunc vcro ad fe# cundam viam eftproccdcndum,quomodo fcijicectcrrafcparandatic excracfta ipfa quinta efTcntia,per quam omnia metalla poffunt refol' ui:& infubftantiam aquc potabilis rcdigi.Dicunt enim omnes phi
j '

lofophi vnanimiter T q? poteft

fieri

aqua vica?,ad fuftentandam natu*

ram humanam:ctadcuitandam omnem cgritudinem.Facitaq? aqua

diximus,Ec nul> lo modo facfanguinem humanu:quia ii aliqua? hsrbc vel aliud quid
Vi'ta:claram reflificaduita vcardeacaccenfa^vcfupra

dammaterialiuirtipiamfomtimmjflum.^exfiiperfluicatejqucinipfo
eft,pcrdcnc vires fuas
cfTecetiam
,

&omnem bonu faporem Scodorem amittet

horrendum vfui humano.Necetia fiacaquaignca: quia talem calorcm cVacuitacemin fc contineret:q? omnia maccrialia(exce
pcis mccallis)calem

&igncum ad fe*rahcrent:ica q> quum putares facere aquam v.tp,potius aquam mortis facercs.Ex quo autem omnis vircus &pcrreclio eft in ipfa cerra,redacta inlapi*
calorem fupcrfluum
prasfcnti n*ibuimus,nonfaciences vel

dcm,vc fupra copiols decIarauimus:ergo hanc tcrra huic noftrc aquc fangutncm humanu:velaqua jgneam.&cuncappdlatur vera quintaeficncia.fiucaqua vitc,c\non

aquamortis.Etquancjfepiusdiftillaturperterram.tatofitcffuaCior

& melior.Ec notandum eft,^ parum de hac tcrra:fumma habct

vir<

tutcm in illo opere.Sicutemm parum fermenti magnam ct copiofam paftam ad coqueudum pancm faot,fi c eciam m inima huius tcrrc pars maximas erigicpcrfedioes cVvircuccs humano corponaptas.Etidco eftcauendum ab his,i]ui faciunt terram cx cartaro.auc qui comburuc
vinaccam in cincrem:auc qui accipiunc calccm puluerifata : vel cinere vicium:& falicum,cx dicunc hanc eife terram.de qua cft noftralocu? tio:quod plane eftavcncacecxcrancum,quum diacGeber cffe lap &meditinam incompacibilem mixcionis reru cxtranearum.Quando

D$

'

Modus excrahendi quin.efTen.a mdle.

&2p
tca feceris

aquam vitar

rc<ftificatam tribus

aut quatuor vicibus,

ita vt ntillum tridkiu humiditatis remaneacin loco vbi *duritur,ipfa cerra a flcgmace fuo brcuiori via qua fieri potcft /eparetur , ipfumcjj

fle^maponacurin caldare, cVcoquacur vfq> ad fpiiTicudinem mel* lis diflblun fupengne.Poftea colleab ignc cVfine frigefcere vfcp in diem fequentem,c\ videbis paiuos Iapillos in furdo vafis,ficucfief<* kt fal nicnim fufum.CoIecurab ipfis defuper exiftens aquacV oleut fundatiualia aqua fuper illam cerram fiue lapillosrmifce mfimuh
;

&

Pcftea uerum finas refidere,vc fuperius. Ec quum colaueris aquamt ponas ad prioran,ck unas bulireficucpnus. Poftea infngidecur pe* duosdKS,vcfupra,cVinuenies Iapillos a]bos,ficucfupra.Echocto
ties

facies,donec nullus lapillus in fundovafis

appareat.Pofthoeom

nesIapiUicongcftiexiccencuropcime^cVponaniLirinccftamtcrream, aut in tigtllum aurifcbn^cVponancur ad calcinandum donec adalbc

dincm muis

ficdedu<ftain furnocakinacionis vel reuerberationis.

Cuius figura eft hxc.

Caueeti2m,neznimiocalorefundamur,quiao!ci:m

cV

creram per*

dercs.licetfmc?Iiqui,quidicanc.cj)debcncpcniinforncccaIcis, vel in vicrearium,cV q^ ibi debeac peimanere, viginti cV \ no dicbus, fed

certifTirre illa tcrra flueret ex

mmio

calore

hinc rrrgis Alchimia? cj?

txtdicfaae conucnirer.Ec ideo dicunc: q?

cum tali ccrra potcft ahquis

quce intrat aurum potabile,

XXII

abfqs dubio refoluereSolem.Sed fufncir,q-. calcincturin ipfo furno reuerberationis : quoufqj ducatur vfcp ad albedinem nmis vel falisv

Quucp ica fueritcalcinaca,fuperinfundacurdcaqua vice ica rectificau

vc fepius dicftum efti& diftillecur p er feptem vices,ficuc iam eft mon

aqua poceris foluere folia auri, quia ipforum vim ad fecrahit. Echincficaurum potabilemirabihs opcracionis,adfu> ftencandam vitam humanam,ica q> per ipfum omnes corporis mor bi &egritudincs tolluntur cum hoc vCi fuerimu8.Ecideodicitur,c kcichcminem iterum reiiiuifcere.
ftracum. Ec in hac

Quomodo extrahenda fit quinca efTentia

a mclle:quc intrat auru potabile.

Cap.is

adipfam quintam eflen jcia meIIis,quo debeatcxtrahi.Quu ergo ipfam

(Vnc procedendum

eft

extrahere volueris,habeas

bonam quantitaccm

bonietoptimi melIis,aquofauusno fcadhuc

feparatus,ficuteft,quandodealucarieximitur#

Exprimemel a fauis abfcp igne : faciendo tres aut quaciior faccos ex panno colatono,in longicudinem duorum cubitorum* Largicudo vero debetefTeinquantum pannus feextendic.Hocexpleco,impone mel cumfauo in prxdidtos faccos,cV diebus aeftuis ponancur 6iCu* fpendamur ad folcm. Ec fub quolibcciacco ponas vas mundum,ad recipicndum mel diftillans a faccis.Et fi forf itan fuiflet diebus hiema libus,calcfi3f balneale vaporarium , ficuc in Germania apud locuple* ces habencur,cV faccus pcndacur ad parieccm vt ex calore balnei mel fundatur. Ecquumomnemelfuericliquacfa&um ,imponacuraIi> udin faccum Sc* fiatficutde primo Ec hoccocies facies , donecha* beas quancicattm fuffickncem : Et dc fecibus facias fieri ceram nV
, j
.

cut moris
ra

cft.

quam poteris

Poftca habeas Ccx vel ocT:o vafa terrea , de meliori cere habere , qua? fmc facla quafj in modum cucurbitc
fic

Ec quodlibcc horu vaforum

amplum,vc poflit tcnere qumdecim

ab orificio gfpaciu vniut

aut fcdecim libras.Et fint ln gutuire ftrida,in ventrevero laca,ica vt

poftis fuperimponere alembicu.Ec habeac

Modus diftiflandi aquam

mellis

palmeduas anfas in longitudine vnius parui digitijita q? poflint per eas imponi &amouena fornace, &ab infcrius iintoptimelutata* Quorum fonna eft hsec*

Etquu

itaeruntomniapr3eparata,magifteroperis impleatquodli*

becdicftomm vafomm vfcp ad tettia panede melle,ica excrad:o,vtia diximus:& reli quc duse panes vafis fint vacuc,ita vc mel poffic afcen dere defcedcre,6Y ponatur in furnu accidias. Cuius forma eft hea

&

VIDEFOLIO
fhllatione tua lenco

XVI.

Ec fuperimponaturalembicus,et omnes rimuledrcunquaq? optimc obcurencurcum panno lincheo,fermentato ex argilla cenui.Ec fac

&

igne.Quia (i nimiucalefacercs furnu/nel ipfum

in

alembicum afcenderec.Ec ideo fedula opera femper pcr(piees,fi va

fa fint

nimiiim calida jinadefiant Iinthei panni, circunquacj? inuol uancur vafa riica alcmbicum , non tamen ipfum accj nganc f vel cp aliV

&

quaguttaaqusfuperipfum cadac,quiaciciiTimealembicus rumpe* retur. Ec linthcoli iint inuoluti circaipfum vas : donecfrigefcat &! ipfum mel non poccric afcendere,vel per alcmbicum diftiilare Ee fic primaaquaqu^abipfo meIIediftiIIatur:habecinfefpiricus,quiau
}
L

cumparumfenierinccaioris , afcerw rumpocabilcmgrcdiuncur: dunc, cx non permancnc. Ecideomei , quodafauofuoeft extra*

iftum per igncin
;

&

huic noftro operi piajlentinil plane condurij

quia omnesfpiritus cx eo aderrpci func,expirautrunc&eceiTerun; akmbico nulius fpiftcus Ec ho c accurate confiderabis . Quunq?

Modus diftillandi aquam mcllis.

confpicies,extrahancur vsfa,cV
,

XXIll

hocipfum confiderare poceris,cu gut* tulaeapparebunccirca Imeas a Itm bi ci cV ni nc vafacx fbmacccxtraha' tur,cV mel in quoddam vas fcparatim rr ponatur:quia nihil vlcra ad

hocopus
gicoRi,
tmellis

valec.Et ftacim
f

mfundeaquam bulicncem in tua cucurbi'

tam,cV optime lauetur

cV habeas fpatuU

m ferrcam latam duoru di#

cum qua ipfam cucurbitam optime mundabis : vtfiquiccp

combufti in ca rcfederit,poffitab ipfa amcueri cVdcponi. Ec hocfacies femper,quado volueris imponeremel inipfam.Si vero vo luens fecuretuum mel diftillarc, ica q? non habeas aliquam follicitu' dinem,cp poflTc afcendere in alembicurn,Capias foliorum hcderc ma nipulum vr.um,cVmellis libram vnam,mifceanturmfimulcVdiftil* lencur ,cV f.c mel tuum nuncjj afcendtttEt hoc modo poflec difbliafi

pereampanam.

Sunctamenaliqui',qiH accipf

untparuos lapillos alboslqui innpa fluminum r.^eriun* tur,cVhos incucurbicam ciirn melle imponunt,cV eft idej qa mel non poceft pr opter ipfos aftedere.Etquum omncmel ica diftillaueris cV aquam, inl
,

qua

fpiritus conrinetur, in cuj

curbicam impofucris,ponefu per lpfam aUmbicum vitreum:cVdiftilJa,cV fpfricus ab ipfaaqua di ftillabuntur,ficut fupra diclum eft deaqua vfee. Et hzeceric quinta
cftencia

mellis.Hx-cergo habet odorcm fuauifTmum , ficut germen prunorum agreftiuiruSi vero non potfis in ipfo alcmbico copnofcc

re,quando omnes

fpiritus fece(Ter;nt:amoucbis rcceptaculurVi,cV ga ftabis materiamdiftillatam, cV fihabet guftum mellis , fcus fpiritus

adhuc efle ibidcm* Et ideo toties continuabis

lare,vt nullus

ipGm materiam difbj

omnino fapor mcllis in ea remaneat Spintus vero co

gregari,in vnacucurbitaponanturtcVin fuperficicc.audarurcum vi tro:cV lucecurcum cera fupradicla: vel cum luto fapientiae, cV fiat vt

fupradictum cltdequintacfrenuavini,Etfivis inhocoperan,ha^

bcas

bonam

quanticaccni mellis.

Quomodo"extrahenda fit qumtaeflcntia cx Chelidcnia,

Caput
Lullius
lu.ca.4

i$

Helidonia f$m Ray.LuIlium,et Io.dc riJpeftif

dida eft quafi celi donum,Scdfi etymolo* giam vocabuli,et grecam deriuationeinfpicere
fa

voluerimus,a1iter de ipfius difhmtioneloque

ducric Dicutcnim PliniuscV Ariftotclesche lidoniaefle ab hirundine nuncupata , vdab

_ hirundinis vifu.GrseceenimChelidonhirun hoc eft, do dicitur. Vnde prouerbium eft hoc: haclnomen hocchelidonia fumpfit* Vna hirundo non facit vef^b monftrata homini ab hirundine.Hacenim hirundines oculis pullo rum in nido reftituunt vifum.Genera autem eius duo funt . Maior
fruticofo cauk,folio paftinacecorticas ampliore altitudine duoru cu*

bitorum:colorealbicans:flos lutheus/Mmori folia hederseminora

aliquantum:&.'rotundiora,minuscadidarfucv:us croci mordax:feme papaucriSjfiorentaducntu hirundinu,difceflu marcefcunt, florenu>

bus fucais exprimiturjCv in

asreo vaieciim melle leniterferucnti cine

re dccoquitur.Sin^ulari rcmedio cotra cdigincs

oculorum vtuntur,

& per fe fucco in collirrjs:qua2ab ea Chehdonia appellantur, Habec

ctiam mnumerabilcs alfas vircutes:cx: idco no immerito huic noftro operi lmmifcere Voluim.us:quo ex ipfa txtiahcnda fit quinta cflcnua

qujcetiam ipfum auru potabile ingreditur.Cape ergodechehdonia temporceftiuo,quando cft tota matura,6V viridis:cx: incipit quafi al

& tota eius fubftantia,fc$ flos,radix: & bcrba tn quantitatc quam volucris fcindatur minutim & piftetur rn mortario japideo.
beicere
,

Poftca ponatur iu cucurbitam terream vitrcatam.

Et cti curbita impleatur tota.

benc ipfim claudendo cV lu tando. Pofteaponaturinf*
i-num cauinum reccntem,ad

fcnncntadum Cvdigeiedum per ipaciu trium hebdoma* darum.Dehsnc fupenmpo'

naturalen-ibia.-SjCtdiftillcc.ir

ia balneo Marie.

Extra&io quintajeflenti

XXIIII

Etficignisadmo*

dumlencus,S_om
niaoptimeobcure
tur.ctexibirexhoc

ipfum flegma,
alia

&
ma

cna elcmeca

nebucinfundodi
fbllacorij.Poftea fc

cesexcrahaniuroci
pfo,&: opcime cera

tur

fupervnomar more adeo cenue ec fubcilicer quacum

poteris

Ec poftea icerumimponacur invasrcVfupenn; fundac flegma ab

.

alrj-5

crib

prius di

ftillatum;&fuper<

imponacuralcmbi
cus cecus.

Ecoprjmeommalutentur:

& ponaturin balneo

mariae per feptem vel o<fto dies ad putrefiendum

&digerendum.Si verotimes expenfas,fermmce>

tur in f mo equino
.

Hocfacto,materia paulatim

infngidecur. Pofteaponaturinalia fornaoem

ad

diftilandum percneres
a

& imponatur alembi*

,

cus

cum

roftro

et diftillecur ficut in capitulo

^-^clecimo

ab ipfa terra dti _ t de feparatione olei cuimeft :ec cuncexibit aquahmpida ; habens coloremolci

quae

Variae vix fefarandi clementafaciliter.

infe dtio elementa comple&iturjfcilicetaerem &aquam,&fn fundo alia duo elementarefidebuntjquaefuntignis &terrcuQuuvero vo*

flegma ipfum ab aere,ponas oleu in diftillatoriureces cV diftilletunn balneo mariecu modico igne,& videbis afcendereip fum flegma,&: olcu refidebit in diftillatorio.Et ita habebis duocle* menta,lulicctaere et aquam,quodhbet fegregatuab altero.NaoleU non poteft afcendere vel fublimari in balneo mariae ; q ufa ignis non
lucris feparare
cft fatis potens*.

Quando vcro volueris fcparare ccteraduoclemcta

accipe feces ex quibus oleu diftillafti;et teratur fuper marmore ficut prius.Poftea cape quatuor partes flegmatis,& vna partemfecu:et in

fimulmifceantur

& lncorporentur.Pofteaponatur in fornacembafa

nei per feptem dicSjpoftca diftilletur per arena magno igne,donece cataquarubicunda,et fcmperdiftiI!ctur:donec inillamaquaconues

ineaekmentaduo,fc$ igncm etaquam.Terravcra remanebitinfundocucurbitaeficutmateria nigra. Deindeponatuff ilia aquarubicundaimalia cucurbita , fuperimponendoalembicum roftratum,etdiftilktunn balneo mariae,& flegmafeparabiturabip (a,& infundovafis remancbitolcum rubicundum quod eit ipflim elcmcntum,{cilicet ignis. Etita habebis omniaquatuor elementafb grcgatim extracfra,vnum ab alio. Ekmetum vero tcrreum cakinctuff cum igne forti etvrgeatur per ipfum ad fpadum deccm dierunijvtbc ne poilitcxiccari.Poftea teraturiterum fuper marmore, et imbiba&ar iJIa materia cii ipfo flegmatc,et diftillccur pcr akmbicu,donec deas paruos Iapillos albosficutfal.Ethoc ipfum fal iterumdiflblua*
tatur.Et habebis

tur cum aqua cx qua diftillaucris,&poftca iterum diiI6luetur,&da ftiIIctur.Echocfiactotiens,donccipfa terraamittatomncm impurik
ettcrreumcolorcmjfcilicecvtalbeftauetinalbcdinemcercdcducatiir,

ettunchabebfs terraipfamrecftifkata.Pofletautem aliquis perconta ri;quare terra ipia in fundo rcfideat.Hocco fit , q? in fundo remansE acr;ct ipfe igni s per ipfam aqua ranq? per flegma pottftextrahi,ct nul

Ioaliomodo. QuuautemfariIioriviaidfaterevoIueris,d;fl6luatur qiiodlibetelemcntumcum aquafuaperpartcs cquaies.Vtfi flegma in quo eftaerdiftillrucris, vttantundem dcaercin fundo rcmanca& Acapiasiterum tanrundem de ipfo fiegmater&diftiikturcumaeaik

Et hocfiat fepcies*Ex alio vcro flcomateextrahaturacr, exipfoquod,

poft aerem remanfcrit,pari modo cxtrahatur ignis,f,ait fupradocuti mu's>JPoftea diftilletur ln balneo manc,et abftraliatur ipfum fleona,
-

Virtutes quin.eflen.ex celidonfa extratfa;.

cVtalis
rrj

XXV

materiaadiungaturtanto oleirubci,quod infundo diftilfaco prius rananferat, ficut iam declaratum eft,&:per feptem quoqj vi*
ipfa terra cum flcgmate abluacur.Et hac forma

ces diftillecur.Poftea

quodlibct elemencomm in fua virtute magis perficitur ad operandu operationes fibi appropriatas. Eftetiam alia via fubtihor , redigendi

quodlibet elementum in fuam fummam fubftantiam SCquinta eU fentiam, camen prxfupponitur , quod elcmentu quodlibet fic prius iuftficatum.Dcindeaccipiatur cVponaturin vas circulatoriu.

Ponatur in fimum cquinum,aut in balneum ma rix per dics triginta . Poftcp autem ua circulaue* ris pcr hoc fpacuim dicrum triginD,ncrum difhk lecur.Tunccorpus^pfum cancp matcria grofta g* mucabicur in fpiritu vel fubftanciam fubtiliftlma Sunceciam quidam qui faciUori viahocoperan*
tur,aceipicndo quatuorpartes tcmr,cv vnam par

tem de vno quacuor elcmentorum ; quodamcp voluerisjcVdigeratur n forma prxdicTa, cV circu letur perdiestriginta cVpercrebrum afcenfum cVdefcenfum mace* ric, qui fic in cirailatorio per cantum cemporis,quodlibetelemento>
i

fcire volueris,quado ma cirailaca,videquuipfa quin.cflcn. natat fuper alia mate teriaficfatis riam, tunc fatis eft. Habes icacp fatis fupcrq? declaratum , quomodo

rum in quinca cflentia permucatnr.Ec quu

fint feparanda

quacuor elemcnca,et quomodo ipfa quinca efTettcia lit ex ipfa celidonia.Reftacnunc dicere vircuces quince cflen excrahenda
tiaeabipfacclidoniaextracftee.Elemencum igicuraquxfiueipfum
fle

oma conducic ad omnes egritudines corporis calidas cV frigidas.Te' peratcciam omnes venas circa cor exiftcntes,8c omne vencnu ab co ex
pellit.Curat etiam

omncs morbosaccidencales pulmonis. Sanguinc

purifuat,cV

hominem prxferuacab omnicorruptione virtutis natu<* ralis.Opitulatur dcnicp omnibus lnfirmis, etiam in quacuncp infir*
rnicacefinuElcmencum veroaeriscftficucoleum,&habcchasvirm
tcs.Iuuencs!nroborefuoconfirmac,inforcitudinefciIi:ctcVvenufta

,.te,quu vfi

aliquado fuenntin epulis, quianullu fanguinepcrmittic putrcfcere. Adunc ecia cVexpellic omne flegma falfum , cVmelancolia fuftolht , omne denicjj aduftionem colcrc nimiru auferc, Elemencii

Pt xparationuterijead (eparandum quat. ekmenca.

autemionis,quudeeoaccipiatur in quancitate vnius grani tntici 4 conteramr,cVincorporecurcum vinooptimo ,&incollum hominis oroci, immoetiafemimorcui immittacur,hanc habet erTieatia.Om'
nes vires corpons amifias recuperaccVrefocillac. Penetratenim vfcp expellic omnia venena omnes humi* ad cor , cV ipfum cakfacic ,

&

&

&

das fuperfl uitates ab ipfo corde. Si vis hominem in agone mortis oc quafi lllufiot iftence,in vigefima parte hore curare,vt fit miraculu,

&

dabis eigranumvnumolei nuius,quodeftelemmcumignis,cYfta#

tim conualcfcet,etiam vtaftantes mirabuncur,efle dicentes, quoddi magnum miraculu.EtitafentitLullius.Suncaucem aliqui,qui aho
Lul.li.*
diftin.t

modo quintam efTenciam exchelidonia excrahunt, accipiendo Cheii doniam dum adhuc florefcit,cum radice& flore,&: ponderetur,pon
dus vfq? ad fuu cernpus referuando,difcindacur minutim, cV fuper
lpfam infunde aquam foncis puram,cV ponatur fupcr ignem;& ran* tum bulliacur,donec ad fuum prardictu pondus reducatur . Hocfa# cto,piftecurinmortario lapideojcVexpnmacurfuccus perpannuco#
lacorium,amoueanturfcces,&reliquubulliatur,donecadfpi{ricudi^

ncm mellis perueniat.Ec cunc illa maceriaeric pra?paraca,ad feparan*

dum quatcuor elementa,vnum ab a'io. Ec ponatur mcucurbica, ip*

fam implendo pro media parce^et lucecur deiuper aIembicus,meliori via qua poceris,cV diftillecur lgne lenco in balneo Maria: lta quod aqua ab lpfa maceria expellacurDeinde diftillaronum ponatur ind nerem,cx' feparabicur ab ipfa alia aqua,qua? eft fioi oleum . Quucj? tertia vice vi deris oleum f upernatans ,amoueatur receptacu! um Jk ali* ud anteponatur,ad recipiendum lllud okum,quod eft ignis. Etira
,

habes triae!emenca,ab inuicem feparaca,fcilicecaquam,acrem ,&Cig* nem.Tcrreaverofubftanciain fundo vafis remanec ficucmaceriaco bufta.Etquodlibet horum elementorum fegregacim vafe refcrue Quum vero quodlibet elementorum volueris reccifj'care,quia tur fic fieri oporcec,fi vis co loco medicinarum vci . Aqua lgitur jpfa per akmbicu fepties diftiIlecur,cV in quahbec difhUacione cucurbica op> time lauecur a feabus remanentibus quae debent admifceri elemen*

to cerrco,&difbWeturinbalneomaricc, Cvvasin quoaquailladebet referuarijOpumeperlucccur . Tali etiam modo recfcificabis aerem per

feptenanam reirerationem rn cineribub : lemper mifcendo

cabis.Ec hoc efbpfum

feces

cum

lpfaceira.Haceciainfonnaeleinentuinigneun-itemperabiscViuftift"-^,

oleum cercium. Et quodlibec olcorum refa*

Virtutcs fingulorum elementorum reclificatorum

XXVI
om

uewr m vafe bene daufo.Poftcp autem re<fcificationes cuiuflibet ele^ mentonim monftratcfunc,operepi*ecium eft,fcirenacuram &vimite
cuiuflibeccIemenrorum.Aqueaeergo qualicatis vis eft,expellere
Valecctiam cotra opilationes
nes calorcs & venenaab ipfo peccore,mundificareetiam fanguincm

pulmoms &epacis. Corrumpitomne humorem & flcgma fupcruacuum.Deniq? hominem in nouem die bus ab omni infinnitate liberac Oleum vero aeris confcruac iuuen' tutcm ec robuftatem cum pulchritudinc&oprima venuftace:necper
.

fanguincm putrcfcere, vel melancoham dominari,aut coleram adurere,nec flcgma m corpore humano abundarefinit,augmecac fan ouinejcVper quaeq? metnbra ipfum difgregac.Ecideo qui hocoleo aeris vcuntur , fcpe phIcubothomifant,quia eft valdcpenetratiuum Eoroto.s maximopere fuftentat dVnutric.Valctetiam, fi quifpiam nV mcat &in pcnculo fic amiccendi ocuIum,& per fpacium triginta dfe rum lmponat in ipfum omni die vnam gutta vel duas; et in hoc mi raculofe prodeft.Efficacia vero qualitatis ignecmulto eft maiorcaeta risduabus.Opcraturenimin illis in quibus priora nihilnroficiunt,
mittit

Homincs fenes in iuuencUi;econferuat,&facicipfos iuucnefcercJBcfi

homo eflec in iudicio morcis:cV capcret de hocoleo ioriis in quantit*

te

vnius grani trititi,cum vino velcum aquavite ceperatum,rcfhturac

ipfum ad vicam, calefaritfanguine , recreatcor,confcruathominem a mortCjCX' ipfi rcftituit vircs iuue--tutis.Ec ii fumitur cum aqua filigi
nisjdidtur efleelixir vitce.Materiaquidem terreareclificatapercres vi
ces

per diflbIuciones,coagulaciones,6Vcalcinationes,eft:fubtilefal cer*

rc,cum

quo poflunt tranfmucariomnia metalfa in lapidem , cu quo

fpiritus figuntur,habenccs

omnes

humiditatem radicalem . Nutrit ctiam leprofos. Exhocautem philofophi antiqui lapidem feceruntr qucm philofophaIcappeUauerunt.Modus verofumendi ipfam me dicinam,eft hic.Reape tres gutcas ignis cdidoniae,tria coclearia aque rofarum : mcdium cocleare deaere fangumeo :capiancur immixta ii* mul ftomacho ieiuno.Si infirmicas eft calida , detur cu vino, fi homo cxafliflecannum vigefimumquarcii, cu aqua vitse.Si auce funt febrcs calida?, nullo

&

modo dcbetadminiftrari patiencu

Demodo mrahcnchquintameflentiam
no ouis,catnibu$t&hnii\ibus.
}

cxfangftinehuma

Caput

14.

Ivis crgo extrahere qumtameflentiamexfan*

guinc humano , acdpiatur de fanguine homt>

nis fanguineae complexionis
,

vel colcrici fani r

t

mediocris
poftcjj

a?tatis

& bonum vinum bibentis

phIeubothomifauent,8cfanguis

refio

densm fundo
jTalisTommunis,

vafisab ipfa aqua fegregatus fuent , teratur in aliquo vafe cum decimaparte
;

& beneconcutiendo infimul mifceatur

cVponatur

in pellicanumdaufum

Et poftea ponatut in foueam quint^ pedum pro|

fundam,&:latam duorum pedum', habentevnu|j aliud de fimo equino,ficuci itracu de calce viua, fupradidu eftdedigcftiuo, cxfermentetur ibi d vnamlwnam,vel ciracer,fecundum quod vidcnsj tempus ciTc nubilum velferenum. Poftcp autem

&

'

videris
(cilicet

lpfam macenam eilercfoiucam

maquam.

fundo pellica* q? grofla fubftancia,que nireiidec.ab aqua penitus fitfegregata,excrahatur

ab ipfo fimo,cVponacur m balncum Mariae cum akmbicor&: difhllecur ignelcnciflimo,ficutfupra de quinca eflencia vini di&um eft.Ecquum pnmam diftillatione perfeceris,adm ifcca* iterum tur lcerumcumfecibus quadndiftillaconoremanferunc, mfimo putrefiat donec videris purum ab impuro eflefequeftratu, matenam depuratam fubtilem nacare fuper fece,& {i lit ccmpus clarum,putrefiac m loco praefato longion tempore q? fi fuiflec nebu* lofum veimibnreium.Hocfac1ro,fecundariecliftil]ecurPoftea ltcru cum feabus ponacur ad digercndu,& denuo diftilletur, &hoc fiat quacuor vicibus *d minus.Poft difhllacionem autem quarcam arcu labis cempore longo, iicuc fupra didum eft de qumca eflencia vini

&

&

&

Extractio quin.cfTen.cx varrjs fructibus J

fca

XXVH

vt

takm perfedionem acquitat: vt ex clari tate fua immaterialitatem

humani corporis.Et harc in omnibuus egritu*

& cormptione adipifcatur:c\' per diftillarionem approprietur quin*

tJeefleutiaefanguinis

dinibus exnimia fua nobilitate 6V virtute maximeeft fuftentatiua na

turas

humanae,6V citiftime egrotantem a quocucp morbo Iiberat. Et

illa

haec

fumciatdefanguinehumano.Excarneautem cVouisquuquin
eflentiaextrahere volueris,caro illa,cxqua

tam

educere vis,fitfub

tihflime 6Y minutifTimeconcifa,cx:poftea in mortario piftetur,cu de* cima parte falis communis. Pan modo oua in mortario cum fale pi*

aquam redigantur,ponanturpofteaincucurbitam fuperimponaturalembieus ca2cus 8c fiat per omnia in digefttone fa-mentatione:6<: diftilIationc;ficut iam de fanguine humano elucida.
ftcntur:donec in

&

tum

eft.

De modo extrahendi quintam eflen*

tiam de pomis;piris 6V alrjs fru# dibus. Capuc 15,

I vis

extrahere quinta efletiam apomis, piris:

prunis:cerafis:caftaneis,cx' alns generibus fru

ctuum: minutifTmecumailtello fmftulen*

tur,poftea piftentur in mortario tcrreo :

& optim e incorporentur

cu:

decima parce falis communis.Poftea ponantur in cucurbitamjcx' fu perimponatur alcmbtcus carcus^cV optimeperlutetur , cV ponatur ln

fimum,adputrefiendum fiCJtiamdefanguinehumanocftdicl:u. Et tunccft perfpiucnduirufi ahquis frucluum habcat virtutf ad hoc adquodvti volucns:quia illavirtus 5cpra?ftantiaipfius fruclus vc#
r

nitex fuieflentia:quaeinipfamatenaeftlatens cVoccuItata.Etilladu afcc.bus fuis,8camatena grofliori fegregata^cVad immateri&liute

quaii lncorruptione quandam reducta fuerit,haud immerito a philo fophis qumta fructus eflentia nun:upatur.Et ideo millies maiorcm

&

habct virtute quamantea habuerat; dumadhuccorpus elcmentatu. Fcces enim lpforum frucluum exquatuorquahtatibus (vtnemini

dubiumeftj compofitaefunt.

E*

ExfacTrio quintx cfTentioe

D modo

excrahendiquirmfncfTen'
;

tiam ab flonbus herbis,ck ra>

dicibus.

Cap#

ltf,

I vis fcparare

quintarn efientiam a quatttor qua

:

!icatibusflorum,herbaru^etradicum Accipias
cas

dum benefuncmature,cum toca fubftanri*

flores

fua,cempore daro

&iamquafi pima,qutatuncomnes

& fcreno,luna ipfa crcfccnte, herba? & rsdices caren*

,

quodammodoomni

corruptioncita cp funt feparatacab

omni cak>

reextraneo &fupernacuraIi,&opumeab

omm immundicia purge*

m mortano marmoreo,cu arcuiauonum. decima parte falis.& ponaturm

tur.Poftea minutfTime fecando,piftentur

Fcfmentetur in fimo equfno pcr vnum

menfem omni hebdorfada

f

rcnouando femel fimum.Menfe autpera&o, extrahacur a fimoralcm* bicu cecum deponeudo,&'fupcnmponatur2l t mbicuscu roftro ,fid difbllctur in balneo Maria, sugmcntando pruru ignem vfq> aker Cium gradum.Etaquadiftillara refcruetur &. fece s ex ucurbica oc* trahancur,cVpuIuerifcnrur minutifTime.Poftea fuperinf .ndataqua diftillaca fiiperfeceSjCVitcrumapponaturalembicus cccus,omniaop timc Iutando,ficut priori vicc fcedi, cxdiltilletur in balneo Maria?r ignem minuendo pergradummedium . Poft hocirerum feces pul*
,
t

uerilcncur^fuperrufaaquajqucabipfiscratdiflillatnjitei-udigetat

vt lupral&tertio diftilletur,&: putrefiat,femper ignem dimmuendo per medium gradum.Putrcfact.io quocg decrefcat femperper mediu

ex floribus,herbi's,oV radicibus;

X A. v

gradurr ,fc$ q> in fecunda digeftione putrefiat per dies vigintt ct vnu in terciaper dies quatuordecim,in quarta per dies offco, ita q? quater*
nis vicibus fermcntetur,QjJartaautemdirbllationepra<fla,ponatuK

inhocrirculatorium.

Et fepeliatur in fimo equfno,vel in balncojfadcn do ignem in primo gradu.Potcftetia poniad fo*

lem diebus xftiuis,vcl etiam occuketur in vinacea

& ibidem arculetur per vnum mcnfcm in:eg"u,

vclpaulopluscquiaquanto plus arculatur,tatito
nobiliorefTicitur,

dum fupc> flua humid cas qua

tuor qualitarum penitus digcnturljonfumicurct refoluitur in orculatono per frequcntcm af enfio

nem &dcfcenGonem.Et lca habei quinDm

tiam,inqu.i

cITen'

maxima virtus lerbarum,florum,ct

radcum deliccfdt.Magis tamen cft efTicax , fi acci

pis herbam,femcn, vel radice,& diftillaueris ex ?is aqua,

&

illa

aqua

itadifrillataiterumfuperfecesfuas,vndecfcdin:illan,fundatur,digc

rcndo in fimo equino per lepcedes.Poftea diftillecur percnercs om ni via,modo,et forma.fioicfupra in chelidoma cft faclum.Quia per hocexipfis quatuor qualitatcs feparabis cVmaceria tanto nobilor &prxftanciorreddetur. Et quodhbct fegrcgacimrefcrticturT quia aliterfeces nullius eflentvaloris. PofTitautemaliqu:'? fcif itari quid
, T

quum nonfftplus cpaliaaquadiftillaca. refpondco , ipfam nihilaliudeffem fonna& vifionea) aliam a# ego quamdifttllatam. Scdmulto maior: fubtiIior,&nobilioreftc|; a> haaqua diftt!latafnnplex,quum permultas &vanasdigeftiones|.
eftquintaeflentia
circulationcs
,

Adhoc

& dtftillationcs omnis

flegmatica

& aquea
T

humidi*
5

modo per fuam cxcellentem fubtilica* tem, dum fuperfeces funditur, &iterumdigericur &ab ipfis fcci*
tas in ipfa fitconfumpca. Pari

bus iterum dltllatur,omncm fuam vim

carbones

& virtutem,qux in ipfa late

combuftj,quod iamin carbones non funt vlcerius

bat,rccupcrauit. Et ldco affimilatur ligno

cft reJaccum , camen iplt flamma. Comparatur etiam morcuo. Dum enm ipfa ailma efb a corporc fegregata : cadauerad aliud nihil prod-ft quamadpu* trefccndum Et propcerea omnia ad vngucm mancftftarc volui

&

4-

9 Extradio quintzceflentiaeex florib :herbis:cVracuabus.

cVmagn efficacia habere velis:poi*cs ad ope animi t;ii Iibicu perducere: accipicndo de iftd quinca ratione fecundu
vt fi cjuippiarr. fubtilis

aquaru,oVadiungcndo quafcuncp fpecics volue ris,& pari modo diftilletur,ficut iam fepius auditum efl;fcilia:trca' piendo de quinta eflencia.|.vi.aliarurn fpecierum quarumcuqj^i irj
eflencialcco aliarum

puluerifencur fubtilifTime,cVponatur in cucurbitam,

fupcnmponcn

do alembicum cecum,& digeratur in fimo equino per menfan mte^ grum, Poftea diftillecur , ignem faciendo,vfcj5 ad fmcm cercrj gra* dus Pofteafeces puluerifentur,&fuperfufa aquade eifdem diftilla ta,ponatur iterum in alembicum cecum,digeredo pcr cres hebdoma das Deindeiterumdiftilleiur,cVdigeraturperdies quatuordedm: minuendo fcmperipfjm ignempervnumgradum.Ecquum quater
. .

difbllaueris &Y pucrefeceris,icerum feces puluerifencur,&:vUimoignis

fiat in

primo gradu caloris:&: digeftio fiat per dies octo. Poftea po *

natur indrailatorium, &ib'dem dn:ulecur quancum volueris , cunc in quolibetmirabilem operationem inuemes, ad quam ipfamrtcria
cft ordinata.Si
7

aucem

puces de corrupcibiii fieri incorrupubilc, dcciV

picris,vc ait oannes de rupcfiifla.Licecenim fadaccorrupcibile mcor ruptibili vici num,tamen ad veram perrecfhonem non duocur , vcaic

Lullius.Ouia quicquid fubcoeloeft,comiptibilceft. Ecideo maxi* Lul.li.i. mecftabfurdum,praepararevel facere vanas res , vc p.Iiqua matcna cap.io. poflit omnino a corruptione praferuari. Sicut in egrocis vidcmus, qui aliquando a medicis cafu fortuito fubleuantur , nulla tsn.cn dc* bitacurapra?eunte. Sedtamcn (vtaicOuidius) Non eft m me*
dicoiempcrreleucturvteger. Quiafihocdlec,hommesqui abhi c iamcencumaucducencis anniselapfis funtmorcui, adhuc tilmc in vita.'ldeocp fi vero auro potabili vcereris : ficuc iam antc qumgentos

quingentos annos vicruru ficutdepluribus vctcrum Icgitur,fnuolum hoccft,&niaximendjcu lum hacascatenoftra,quum nacura hominum Sc vircus vegct-cuia de die in diem decrefcat quun cp nullum bonum mter homines iic regimeninefucVpotacione. Quianoftrotempore (quod eciam di* uusPaulus pnecinic elTcconm.une} nemoeftquidubicec,piur.s

annos in vfu fuit,putes ce

crecentos auc

mori crapula cjj gladio. Dcnicp nullum dei culcum, umorem cVcen* monias recfto crainiceobieruamus,ficucanccceiiorcs noftn fccerunr Et ideo rapcus eft iuftus : ne maiicia immutaret intelledum t

Excractto auin.eflen.ex Antimomo i

viri

XXIX

fanguinum & dolofi dimidiabunt dies fuos . Et fdeo quicquid molimur,inanedt.

Quomodo
tum valec,ad

fitcxcrahendaquinta eflentia

ab Antimonio. Caput 17. Vinta illa eflencia ex antimonio extradta , mul

plagasexiceandas.Etfitita. Reci*

pcpuluercm Andumonrj fubtiliflirnumiincor

porctur aim aceto diftillato,oc fit melius
habcri poteft,

qucd

cVtantundem ibidcpermfttatur

Anthimonium,donecacetum in colorem rubi

cundiiiimum conutrcatur. Coletur deindeacetum,&: ponatur in vas mundum,cV fupcrinmndatur de alio accto diftillato , &ponatur fu*
per lonecn modicum,donccacetum colorctur.Et hocfac toties,vt ace

cum cefTet colorari.lpfumq? quod coloratu eft,accipies ponendo in cucurbicam jdiftiiletur per alembicum in fornace cmerum. Etprimo
,

diftiliabitur acetum

ipfum,pofthoc perroftru alembici videbis egre

matcnam mille colorumfOt" haeceft ipfa quinta eflfentia,quse a pht lofophis appellatur plumbum philofophorum. Nuncupatur etiam
di

aquibufdamartiftis lacvirgineum.Eft tamedifferensab ilIo,dequo infradicetur:SVfere oleo benedicfto in coloreaffimilatur . Hcec ltaqj

ponaturinpeIIicano!adcirculandum,perdiesquadrag/nta,6Vpotei*

ns co vti ad om ncs plagas loco Balfami, quia facile citiftime om# nia vulneracurat Etiam ommbus apoftemacibus mirumimmod5 c5fert. Exipfo plumbo quoq? vd cerufa etia excrahicur quinta effen tia ,ucutexanthimonio fuperfundendo acetu diftillatu,perdio:cos quattuor.Poftea in fimo equino digeratur,ficut narratu eft de quin\
.

&

caeflenciahcrbarum floru.DeindediftilIetur,&primo videbis a* feedereipfum acecum, poft ipfum quandahumiditate,ficuteft olcu, hocetia appellatur oleurn plumbijTiuequinta eflentiaplubi t et ha

&

&

bctinfequanda dulcedine,ficut oleu Anthimonrj. Valetaute con^ tra omncs combuftioncs ignis^ecaquaecalidse: etcotra impeti^met cc vcficas colchcas. Nocandu tamcn eft, ipfam cerufam prius debe> re ablui iepius cu aqua rofaru ,*co!ando per pannu lineu,donec nil in
lpforemancatdcpuluerecerufae* Deindeexiccettir: cV. vfui referuet. Kcicavult Seruitor:etIohannes defandlo Amando;fupcrantidota/

no loanms Mcfue.

Extradioquintxcflfcntiacex So!e

Demcdo extrahcr.di quir.tfir. cfltit

tiamcxSole,

Capuc

i8*

Vlti diuerfimodede quinta cflenria auri tradf derunt,tamcnbreuitaci$ caufa fubciliorero SC

brcuiorcm modum dcmonftrabimus . Quu crgo voluens extrahere quincaro cflencia ab ip' fo Sole tancp precififlimo omnium metalloru &pcrfecli(Timo,Cape Solis optimi |.iir).Mercurij viui &opbme ab !uti.|.xxiiij.fiatamaIgama.Ethabeas tna;vel quacuor, vel plura in#
flrumenra terrea,a figulo fa<fta de optima terra,quam habere potue* pixidis,de vna Iatitudinc et amplitudine ab vno r< s,& fiant in fbrma

fundoadaIium,cVfincin fundamento rocunda,inlogicudinevnius

palmaelac^itavtpoflitingredi tigillum aurifabri,6Vab intus fintvi<

treaDj&circa ambicum velorificium.

Quorum formaeft

haec.

Poftcp autem facla fuerint t circa orificium optme pol iantur,ira vt finc equata pcrfe<fttf' adarq ucntur

&

fime.Hoc cibuIos,ponmdo
fcant,6Ycum
lta

fa<fco,accipe trja aut quatuortigiila vel cru>

m ignemcx'cakfaciendo,vtrube>
t

eruntcandcntes , amoucacur vnum cV fupcr marmorponatur.mfundendo ipfum amal' oatna cViubicohabc3Svnucxpr edic1:is infir-ire? ti*,fuperimponendo fuper ipfum tigillum t in quo
!

eft airalgama,cx: finc lta fr/gefcere fuper lapidcir ,De

hnchabcas pcdem lepor s,cum quo vafeulum opci meab omni mercurio mundccur,qui in lpfum ab incus af:cndic ,& rurium incigillum imponas ,cum ipfoamalgan atc.Abhincimpo* naturamalgamaincon.hilemundum^optimeipfum tcrcndocx! a#
pjtando cum inftrumento ferreo r vcl paruo piftcI'o, cV vidcbis afc dere quandam marcnam nigram , fubtilcm 6Y leuiflimam : ficutcft puluis aliquis,quam cum penna abftrahes imponcndo in cucurbt* tam,cV optime lpfam perlucabis cum luto fapiencip. Accipiaturdcin' dcamaigama,cvimponaturin aliud rigiJIumcandifcens^fuper ropo
, ,

nendo vnu ex praedicT:is vafis,c\ fngefiacfuper ipfo marmorc,cV fiat pcr omnia fnuc depnmo, Si aucLmbreuiori\iavelishocoperariJ

Pr-eparatio mercurri pro arnafgama:

XXX
,

ipfum amalgama in cres vcl quatuor parccs diuidacur\ imponcndo quamlibec partcm in vno vaforu,ficut peromnia enarratumeft 8d

quum anraloama erit infrigidacum, feinper habeas tigillum eande#

(cens prx'paracum:vt

lmponas aliud, fcmpcr ipfum vas mundando iam diiflum eft, cV mercunus qui afcendn ab cumpede introjdebctlcmper admifceri iterum.cum amalgamace, donecnullu Sole vidcas admixcii cum mercurio.Haxauce materia nigra: dequa
lepons,ficuc

iamdiximus,aphilofophis CapuccoruiappeIlacur;&eftiniciu

om

nis vera* cv perfectcE fcienciar.Ec licct fic nigra tx fufb;eft tamen aurlt

quod ui fundcndo pocens probare. Ec quando vi debis ipfum mercu

rium non plus reddere de cali maccria mgra;cunceft cerciiTumi indi> cm,nullu Sole plus in lpfo conuneri.Dumergo ipfam icacolkgeris:
debet opcims Iauari;vc cocus rmrcunus ab ea feeedac 6c ieparecur.
auce lauauo
fic

Hcc

hocmodo.D^ftillafemelaquam
,

foncis peralembicu;

imponendo macenam nigram

dehac aqua
diftillaca

in vrceo vitreaco:fuperinfundendo,

cv ccracurcu

digicomundohincScinde: dC
vr:eu aliu vi#

videbis Mercurium ab ipfamateria ieparacum,infundorefidere.

Pofteacoiabis

aquam cV maceria ab ipfo Mercurio in

alia

tceacum:iuperinfundaido

aqua

diftilIaca:faciendo ficucpnus.

Echoc tocies.Monec coca materia ab ipfb mercurio fegre^ecur . Po# ftca recipcvrccum cumilla niqra maccria;cV poncad locumfecurum ipfum opcime cegcndo:nealiquid lmpuri poiTic incidcn.: SY dimitce ita requicfceie p*r dicm & noCte : & toca miteria in fundo refidebiu Dchinc aqua a maceria ipfa colecur cu panno Imeo albo cV mundo; cViliairaicnaficcccur (iipcrparuu igne,decarbonibus factu,aut po*
natur in arenam calidam,vcl in cineres, Poftea in cucurbita ponatur

ipiamopcimclutado,cx:vfuireferuetur,doiiecvoIueriscavti.Mercu

rmauce tuu,cu quo vis facercamalgama debes ica prasparare, Primo accipe deMercnrio quantu volueris,imponaci> r in morcarium cum accco cxfaiecornuni: teratur; immifceacurqj infimulcum piftclloli*' gneo, doaec accai innigredinededucacur.Quo facl:o,ab lpfo Mer*
a

curio fegregecur.& co!ecur,aliud reces fupennfund!do;iccriiq? pifta

do,d_onecnigrefcac.Dcindeiccrucolecur;ecaliudfuperinfundacur,Ec

hocfac cocics;;'c ipium acecii definac nigrefieri.Poftea permiccas fta re donec Mercurfu ipfo fundo videns;S<: inde acecu iceru coletur. Mercuflu vero ipfum cu fale in vrceo vitrsato pones ad igne: vt cxic

Quo ea

fac1:o;;pfa

maccria in fubftacia aliquaculu dura emucabtf*

Praeparatiortiercurrj;

Hanc erop in mortario iterum tcrcs cu piftello ligneoifuperfunden* do aquafontis pura,femper tcrendo.Ec quando vidcbis matena ni gram cfliicolabis aquaabipfa,&impones reccnre.Ethocf attoticst
recedat vna cu fale. Et tunc doncc tota nigredo ab mercurio abcac cft preparatus ad ipfum Sole. Dehincperlintheolu colcturtribus autquatuor vicibus.cx! vltimo pcrcorium , ficutfaciuntaunfabri. Vcram ergo f:c habcbis mercurrj rccftificatione. Sunt tamcn aliqiri qui alio modo ipfum prarprrant J fcilicet accipicndo capita allei,quae optimedebentaconuibus fuismundari,dcinde piftentur quantu poteris,&exprimefuccuipfumperpannu,&accipias de mercurio, quancu volueris.teratur fupcr marmor cu prcdicfto fucco allri,donec mortificetur,c\:ab inuiceieparetiirmercurius,vtnihilpenitus dc ip*

&

fo aopareat . Deindeaccipias aliu mercuriu,iterum cu allco terendo, fiat fKUt de pnmo.Quo facto, ponatur in vas tcrreii vitrcatu , aut

&
i

aceto! n mortanujterendo foi tuer cu piftello ligneo, admixto fale quu matena nigra fuent,coletur:& iteru aliud acetu irrponatur* Ec hoc fscCf/itics^donecnihilde materia nigra rcmsnebit,& ltacnt op tirrie proparacus.Aln, vero alia via ipfum purgrnc c\ tft melier q> si

&

&
Ja

qusc fit cu

faie vi tri

& vitreolo,&
;

ftt

fc. Accipe fal

comunc pra-pa
cx aqusde

ratu.Sc cu ipfo mcrcunus fublimetur,c\' cu albeicit ficut nix;profjcia

turin

aqua Oilida jdonec mfl n.ul congelctur.Quo

fi.cro,

ponatur,&fiat ficutpnorimodo &:entoptimepurcacus.

poteris folucredeindc

Cuquo

Sokm vel Luriam peroptimc,

De nrododiftillandi perdefcenfum.
Caput
j!

19.

VpliceefTcmodu

diftilJandi

neminem

Iatcre

afccnfum fciiicet 6V dcf.enium. Quoru ill e ab omnib9 facilc eft cognitu>,hic vcro a paucis.Quadereopcr.precu.m n.cfa* diururatus (v.m ii huius artis cyrombitt vaa d-ftilfctionis pcrdcfcenfum lnlinuaro. PJura enTphucmodudiftiJlant.SicutfjtinoIeoIuniperi^inoIcobndicTro olco nucis mufcatae.in olco virelloru ouoru,c\in multis aif;s.Tay Iis erpo diftillaciopoteft ficri in fomaccquadreta facftaex latcnbus in ampl itudine no cocftis.Et fit latirudinetnu cubitoru, vel paulo plus,ponendo vnum lapidcm poft aiium, iicutfit Gernu.na,
larbitror; pcr
|
!

&

Forma fornacis 5c vafis diftil.per defcenfiim:

XXXI

in conftru&ionefocorum,fuperqiribus efculcnca coqai folee, Ec fic de cerra.in alricudinc vnius cubici &medrj ab omnibus laceribus,ex' ccpco anccrior; ,fupra quo ponancur ferramenra,fur> quibus alrj finc laccrcs cenucs,quos tcgulasdirimus* Jnmcdio verohabcatforamen lacicudinis vntus cubiti , quum exipfa longicudineficannulus ,per quem poiTit immitci pes hominis.Super hunc ergo focum ab omni partc fiac vna poficura Iaccrum muralium,m alcicudine vnius cubia

vd circiccrduorum*

Cuius forrnaeft haec.

Poftea habebis fornacem pa* racam addiftillandu ct figilla

dum omma vitra di ftiliaconja

quaevolueris rcc!udere,&:ap

pdlatur Sigillu Hermetis.

ii<

cut in capiculo fubfequenti co

piofedecIarabicur.Quuergo
voluensdiftillareper defcen*

fum,accipiat cucurbita de me
liori terra

ris,vel

fi

qua inuemrepotue^ non poflis habere bo

nam tcrra,fiat decupro vel au

ricaIco,etimpIeaf vfcp ad ter#

tiam partem cum matcriailla,quamdiftillarevolums:&:inhocclau datur coopcrculum ferreum tenuiffimulfaCtu delaminis fcrri, fitq?
plenu forminibus paruis,& orificiu cucurbicae vcrtatur hoc modo

Etintrct foramcn quod eft in fundamenro forna* as ln latitudine trium digicoru,& finc omnia per* optimclucaca, q? a fummicace fornacis in fundum

eiufdcm
teriam
ti

nil poffic

cadcre.In inferion vero parcefor

nacis ponaturreceptacuIum,adfufcipiendum

ma> di ftil lantem .& m fuperion parce fundamen

decarbonibus ab omni lacere,

fornacis fiat ignis

fic

camcn longinquus adiftillacorio,inquancu eft

poflibilc.Ecinprincipio, ignis debeccffe valdeexio

Modusdiftillandiper defcenfum.

wus poftea fenfim paulatim,{emp. augmentetur,& ftmper poteris apfam appropinquare,pau]atimipfi cucurbicce. Etfcias q? quaelibct matcria in principio diftillabit aquam,tamen vna plus cjj a!ia,quem admodum affiduus huius arcis fedtator ex variarum materiarum du ergo infra ipfum orificium per f un# ftillacione videre poteft.Ponacur
damenti fuperioris partcm cucurbita vitrea in inferion parte fornacis ad recipiendum quod difti Uaueris.Quumcf videbis oleum diftillas ipfum vas dcbeceuacuari,6Virerum fupponacur,5cfemperaugmeca*
bis

&

ionem,approximando ipfi

diftillatorio fiue cucurbicae,donecnul

hm oleum videasplus

diftillare.

Tunccnim ignis eftamoucndus

&rctroiacicndusA'quantoIongius,cantomcIius , donecextingua' tur 6V fupcrior cucurbitaepars fic infrigidaca.Ec dcinde inferio: epat
tcm,inquaeftoIeum,amouebis,cVrcferuabis fegregatim. Quodau tcm ignis inp)anvipiodebeaccifevaldeexiguus,5<:debcatpaulatim auometari,itavtfirin quarto gradu,hocht duabusexcaufis.Prima cuTdem cft,cp ex il!o abundanti 8c vehtmenci calore confumiturom
nis humiditas ex quo poteftfien oleu,cV hoc fit prjecipue in oleis vi telloR* ouoru,& nucis mufate.Sed in alns,f.cucin oleo luniperi,po ip teris faccreignem rcpencinu quanuc libuericSccunda caufaeft,cp

fum lignum accenlum poflGt ipfam cucurbicam ledcrc,vt poffitcorn*

buri,\ cl rumpijvel

oleum ex eo poftic alique fecore actrahcre,6Y idco ienis in principio,fecundum cuifum natura:eft faciendus quu ipfa natura nil violenci patitur,vt iam ex Auiccnnc& Anftotelis fentetrjs probatu eftyn quin.effen.vini.Scd moleo b.nedicto fimplici debt*
,

bisfaltemaugmcntareignem infinediftiilationis.Poerisctiamfa' cere fornaccm hoc modo.ita vtf tfouta in tcrrafbila,in longitudineZ
laticudine^cVprofundicacejiiCutmatcnadiftiilandaexigcr

inquapo/

naturolla vitrcata,bcnelotacum aqua,ad vicandu: neokadftillata iplam in^rediantnr, Supercj? orihuum ipfius oJla: ponstur lamina
fcrrea cenui^mulc.s

foraminibus perrorata; lca q? olia lamina afceri* laticudinc vnius digui obliqui lme craniuerii,cv iupcr hoc vas dat terreum aliud imponatuivertendo vnum onficium coniraahud.n ipfum Vi.t llla vero iupenon fi t matena diilillanda,bencclaudtndo ne matena poiht eiabi.Deinde optime omnia luccnc-r , cx t iai igms

orca ollam lupenorcm.qua; debec efle cocaexcra ioueam,pracctr on* ficium,quod iic th magnicudineipfius fofle.bcd hcc iecunda via no
poceft bene fieri,iicut pnma,exduabus ranonibu$.*s Juaruprimaeft

Modus cfaudendi

vafa Sigilto Hermetfc.

XXXII

quia prima vice no poflis feparare aquam ab olco.Secunda vero eftt quia non potes facilefcire,quando tota matcria eftdiftillata , nifi per crebnlm vfum cVconfuetudinem experieris. Poteft quoqj peraliam viam fien fornax diftillandi per dcfcenfum,hoc modo. Fiat fouea in
colle praedpiti,&inferius diftilIatorium,in forma prasdidta impona 9 tur,femper imponedo aliud,in cui fundo multafint foramina.Et fu

perhoc diftillatorium vel ollam ponacur cegmentu, ab infenori vfc|? ad fuperiorem partem vndiqp optimedaudendo,vel Iutando.Et cir*
cuitus ollae fuperioris
fit

infenor colIe,ita vt collis ipfam ollam afcen*

dat.Deinde fiatignis in forma fupradicta.Poffis ecia fupponere vi* trum huicolla? Nam priorfornads pars de olla inferiori debet efle aperca,vt poflis cognofcere,quando tota maceria fit difhllaca.
.

Caput to. DemocIaudcndiSigilluinHermetis. Epius oleu vel aqua nobilis exigit eximia clau
fione,nefpirit9
fit

& virtus vegetatiaaab ipfapof

9

exhalare fiuecxfpirare,8depi

hoc exigitma
rei

teria rirculanda

velfermencanda, nevittus

diminuatur.Et harcclaufura appellatur Sigillu

Hermetis,6c inter omnes alias figillationes eft
nobiliflimaetexcelletiiTima.Quequideitafo^
lec fieri.

Vitrum fiue diftillacoriu implecu vtc|?

ad tertiam partcm de maceriadigerendacirculandacp,colIum habeac

longum:cx: mtrudacur ab infra in foramen paruae fornacis , ficut ln
antecedenci cap/culo narracu eft.Ica q? ipfumvaspmecrec foramen fur ni per quatuor digicos obliquos . Si vero ipfum forame fic amplius

cg collu vicrijdebec obftrui argilla ab'omni parce,ne quicqua circa vi

iit

trum polTic in inferiorem fomaccmcadere,&ipfurnonfirium vicri hberu in fornace,ncc vllatenus fitcircundatuargilla.Poftea fiatig
nis exiguus decarbonib9 in fuperiori parce fornacis,ita remoce, quan tu poceris ab ipfo vicro feu diftillacorio . Deindefepc appropinqua*

bisipfum circa cucurbicam , paulacim augmentando , donec vide* ris ipfum vitrurubefcere,fic vt velit fundi.Accipeergo forapealicui* fabri ab anterion parce candefcentem,cu qua fupremam vicn parcem
r

ubefcencemftringes,pauIacimcandendo&vercendoforcipe:&:fen (im abinde abftrahendo,& videbis lpfum vicrum abea parce icaefle
integratu:ficuc eftin alrjs.Poft hocergo igniseft

paruamouedus

&

Diflillatio accti

& vrinse ad refoUmetat.

knicdiXSjforma&modojta cp fiat fenfim,donec vas ipfurnplancfit infngidatum,quiafi poftextenfum calorcm fngus repentinum fuc* cederet, ftatim rumperetur, cVitaomnisIaborinduftria&imperia forct fuperuacuaJdeocjj non parua diligentia ignis cft minorandus, ipfum vitmm infrigidadum.Hoc itaq? modo potes euftodirc ftrumentumftue vas reclufum,quantum volueris.Quandoauxieirj* fum volueris referare,habeas filum fuJphuiatu,cHm quo collum vi* tn fex aut fepte vicibus circundabis,& accendatur ipfum fulphur pau latim cum candela cerea,& dum totum filum aduftum fucrit,ipfum vitru rumpetur. Amouecrgo collu, cVimpone vel extrahc quicquid \'olueris,Authabeasxria vdquamorinftrumenta fcnea,longitudi^ ms duorum cubitoru> vel paulo plus , in quoru extremitate fmt due annuliiquorum vnum exhis;quod magis ad hocaptu videtur;collo> vitn imponatur,& modico elapfb tempore , ipfum vitru rumpetur .& hocmodo poteris abfcindereparua vel magna vitra,vt voluens^t .eruntadeo cquatim abfcifa,ficutfi cum aliqua ferra adempta fuiflent Quorum formaefthaec

&

Demo diftillandi acetu ct vrinam

fiti

N
&

9 fupcriorib capituhs huius operis

manam,in quibus omnia metalla eaki natarefbluipoffunt, Caput tu

diximui
<ri

in aceto diftillato foluipofle

Solem,&quo

am per ipfum quintaeftentia ab ipfo plumbo

anthimonio extrahitur.NeceiTariu eft ergo pro tyrunculis, modum diftillandi defcriberc

Eftenim ciuiddam magni difcrjminis inter diftillauonem aque vit&

Diftillatioaceci

cVvrinwdrcfol.metal.

XXXlI*

&aortuQuiainaqu a vitprubftatiamcliorprimocIiftillaturJnaceco
vero vlcimo.Jca q> aqua iiue flegma vino fit poftenus,in aceco vc# ro antenus. fccideoquu meliorfubftantiaaceci
perdiftillacionead

receptaculum dilabwur,habeas

opcimum acecu:quod habere potue*

m,ponaturincucurbitam,fupenmponcndoaIembicum&:diftin^
turperaneres,vel inbalneo mari*,cuignelento,donecnullaplusa> quacgred.atur. Pofteaguftecur frpius accpfepius fuperl in oua,fi for c.ftQturmacecoficate,cu quodammodo mordacicaceal.au? runcte>

puseftamouendirccepcacuJu^almdinlocufuumponacu^quod
(it

bene lucatum

&

gni s paru augmencecur .

lincas albas,quafi nubeculas in

Quuqj videris paruas

<b^*eo^
A
bokm cakinacum
ex

alembicordiftJIabisTtodonecfpiri cusegred,an C ,r,quorum vaporofitatem videbis eleuari infupitm*

videbuntur cibi guecasfanguinesin a!embico,iterum ahud rccepto* num anceponatur 'tantunde difcilecur, donec coca^afcrXnC

pro fac.endo aurum pocabi!e,fed bene pro tinoen

ck mel, ora recur Si ve-o

qua pocius auru pocabilecorrumperecur

mmatum, queeciam habec maximam vTad

exicencu , Valececiam
lcac^ difhllabis

quas breuicaos caufaomiccemus,dum

humanam

*& ^^feg^^ ^
vrinmfiZdo^^
quatuor
ec ia

lo^T^T AJ
P
,

! no ut h v a ****** f

apevnnamhominis
bibeus

fanguinei vel colerid fani,

quincum annum exceOenc. DiftiJIetur

bonunmnum,quinondum cr/pefimu

vicibus pcralembicum in balneo iMana>,Poftea

nrculccunn pcllicano per dies quadraoinca vfmreleructun Aln fepcies diftillanc, ofmelius.
,

&

F>

Modus diftillandicumfnisgcnerU me!.

De mcdo diftilladi mel quod ipfom

aurum pocabile ingreditur. Cap.
EI (teftcjPlinio) a greco vocabulo dictu /xt Ai # quod eft cera,vnde jxt Aie<j.i.mella,8t" ^iAiroa fiue ^iAiotcti, hoccftapes.Opcimu auce mel eft,vbi opcimorum florum abundatcopia.Po

nunc aucem grgci inulca

& variagcnera mellis;

melanthinu

ItateT qu2etriafuntprincipaliora,Vernum fcilicet,quod vocant,eo cp> cx floriJbus faui conftruatur, quos graeci ,

wfas

dicur.
aefti*

JVlel

vero arftiuum voanc horeum, quia cciam omnes

fruclus

uos nuncupant horcos,quum id ce mpus perexcellcntiam ab eifdem appelletur hora.Tertiumaucem genus mcllis eftfilucftre,eximicurc[? oft primos aucumni lmbres.Enceu ld vocanc,ab Erica frutice,quae

& fifarum dicitur:quae hcrba eo tcmpore

fola florec in filuis

ideocg

in clli nomen prcbec.Sed quia apud nos ncc lpfum rrel Atcicum, nec pra4cripca inueniuncurgenera,accipiendum eft denoftrace , meliori

quod inuenin poceft,& hoc debet clTe rubicundujfpiflum , & nullsf

in fehabens aquofitacem,imponacur incaldare, vcl in cap&am ferrei in quantitate qua voIuens;addacur aqua foncis puri in quacicace mel lis,cVcoquacurfuperlencum igr em,femperfpumas colando, vfqj
3

ad confumpcionem aqua?,& hoc fiac per nouem vices, Poftremo ve ro coquatur,donec in fpiflicudinem propriam mellis reducarur.Exin de circulecurin balneo jMariae,alefado in pr^mo gradu caloris , pcc dies q uadraginca.Quo fadojimponacur m cucurbicam,qua: fic lo
gior &aItior cp in alns materrjs diftillandis,& fitde terraab intus vi treata,ponatur in balneo Mariae,diftiIIando peralembicum. Et fi for
(itan

mel ipfum velitafcendere,habeas pannos madcfa&os fngidos t cjui circum cucurbitam voluancur ab incus peralcmbicum ; cxexibit primo aquaclara,qusedebec referuan fegregacim 3 quia valct ad elon* gandumcVcolorandu capillos. Poft hocexibit aqua ricrina aurea cum oIeo,c\' hancicerum iegregacim cuftodies. Ec haec aqua fecunda

&

habecur apud quofdam cyrurgos loco balfami artificialis.Vaktenim ad locainceriora lixanda cyrurganda , cVadpIagas profundas mu

&

ii6candas,& euaad erines colorandos.Tertio vero

& vltimo diftilla

Flectus

modus faciendi aurum potabife,

XXXIIII

bitur per ancres,cV exibic aqua rubicunda,dtclinans paru ad aliquS nigredinem,cV valetad mundificandum incarnandum plagas.Si crgo de priori aqua volueris habere maiore quantitati: ponacur ipfa aqua prima fuper feces fuas;& diftillabis,fiaic prima vice fecifti.

&

cjualibec aqua

Ei vd oku fcparacim in phiala fua rcdudes,&: cuftodies*

Deauropotabilicomrnuni

Cap.tfr

Vum infuperioribus capitulis

de modo,quintam

traclaucrimus

"
fi

^g^i-^r.

eflenria de omnibus rebus quaeformam habcnc & fpeae:extrahendi:quae maximc ad aurum potabileconficiendu admi'

gjl niftrant, videbaturnobis

no moportunufore,

fadendiaurum pocabile,per quod vi ta humana quafj acomipcionc,fciIicecad cerminum asraus nobis pre lcripcum confemaremr,diflercremus.Varrj enim operantur vane, S>C quifcpfuum laudac,a*juis laudabilenon fit. Quatuorenim modos prindpaliores muenio,perquos antiquitus aurum infubftannam po tabiJeredigcbatur.Tamen neaures chyrunculorum cenues obcunda breuiorem dedaraboviam cVcommuniorem Rufticoriienimefta* dagium,crjca fem ita non poiTeabcrrarc.Monftrabo icacp via facfs tri tam dC vfi:atam,ex quaopcimampoccris habereprachca. Eftetcnimj (ccrecum ab ipfa quinta eflencia extra<ftum,in quo philofophi anci*
varrjs

paucade modo 6Vvrjs

habences laborem, Qmen omnia nobis occulcarunc x ratione,quia habcc virtucem occultatam (quam diuina ptouiden*

quimaximum

riaeiindidic)perquam muencus ipfavenuftaccm&robuftacZamifr fara poceft recupcrare,per quam etiam toca fenedms abigitur,non ca

men ex eo gradu in quo eft,fed

iuuenem,fi de
ftancia &C maceria prima,in

reprefencat hominem

antiquum efle
Ec harceft fub

eo vtatur, vc infracopiofius docebicur.

qua veceres philofophi cancum laboraue

runc:vt poflentaliquo modo fubftantiam 8>C natura

humana a cor< rupnone praemacura conferuare.Omnc enim genus hominum (cefte

Scaginca philofopho) cupibile eft; pofle a corrupcione praeferuaru

Confeclio Auri pota.lo.de ToIeto,& Hugonis Cardinaliu.

Sed adeo optimo maximo praefatu atq? prcdeftinatu eft ,femelnos

deberc

monVnde Cordubenfis nofterSeneca non il!epideait,nilcet

hora mortis.Etdiuus Paulus,iStatutu eftomnibLsfemel mori.i\onpe(vtdiuus aitpropheta) oes in Adal mbrimurJmpoftibile ergo cft,pofle nos inuenire materiam corrupti bilem,quca corruptionenos prarferuct:quum nihil htfub cce!o(te* fte Anftotele)quodcorruptionis fitcxpers . ldeocj? nobis inuemen* dum eft aliquid incorruptibili vicinum.Cenfeccp qsplufes in hocla
rius effe morte,cV nil incertius

borafle,vtecernaliter viuerent, quifcripfcrunt,ipfam quinta eflentia

efleadeoperfecla &incorruptibilem,vtei nihil defit.

falfiflimum.Nam

fi eflet

adeo perfe&a,vt nihil

Hocquideeft ei dceflet, faceret nos

eternales.quod eft contra voluntatem dei : vt iam fepius

didum cft.

Poflumus tamen inucnireviam cVartem, prolongandi vitamnoftra vcne vfcfi ad terminum nobis pra?(cripturn,dum.modo timeamus

&

remurdcum,vtiuftueftcVdignum,regimecf habamus,quodvitac noftramon fit incommodas.Ideoqj loannes de Tholeto: cV Hugo, ambo cardinales , fecerunt aurum potabile hanc viam , qu quide fcmper in omnibus cfculcnns vtebantur,cV pro thefauro abfCO ndito habebant.Ethocfic ficPrimu cV ariceomnia habcas aquam m qua t poflit diflblui aurum,cVargecum,cVomnes lapides preciofi. Echcc

fithocmodo.Accipefalisamoniacijfalisnitnarilib.uconterantur^
puluerifentur in morcano. Pofteaaddefulphuris viui,|.ujyiercurri fublimati |.i.conterantur.cV mifceanturomniafimul.Quo fa<fto,ao*

de di&is rebuspuluenfatis inpondere f .in.diftillccurcum ione lento,in fi ne ipfum augmencando,ficut fic aqua forti , quia ipla a* quacum magno impttu egredietiir.Et fac,vt poflis haberc libra vna
cipe

ue dicla aqua,quam rclema n vitro cu collo ftnCto,bcne redufo.

i

Virtutes

& vfu s aurl potabili*;

XXXV

Ecqtiando volueris facereaurumpotabiIe,Recipedeauro finiffimc quantum libuenc,porcs enim facereadpIacicum.Mal* leecurinlaminascenuiffmas,cVquanciTpoceris fubnliffimas. Ecpro vna parce aun capias partes cres merairrj,qm nondu fuenc fublima.
v.rj.vel.J.i.vel

tus,caltfiacincrucibu!oveIcigiIlo,donecfumefcac.Deindefiacamal

gama,inmodum

ama!gamecur,donecomniabene fimul incorporentur.Quuaurem fij:r;rbene amalgaimcum^funda/

pulus,cx.'camdiu

turinaquamfngidam. Poceftetijmfieriamalgamacupingiied.ne que in bombardis remaner.poftcp fepius excorfa fuerincQuu cnim fucric materia liquefacta;debec fundi in bombarda , 8c hinc 8c itlinc
agitando

opnme amalgamari.Et hoc facies toaes,agitando 8c cocu*

ticndojdonecpulci affimilecur. Poftea poderctur,&cantunde de ful

phure viuo acapias,quancu poderabic mercurius cVauru.iceru in vr ceum lmponendo fuper 'gne,6Y canndcm agitando.doncctocu ful* phur comburacur.Poftcp auccm ab igne fueric extractnm,icerum co
teracur 8c mifccacur fimuI;ponendo fuperprunas,donec rubefcac.

Quo facftordeponacur ab i^nel 8C inuenics aurum tuum

opcime 8C

dc aqua pracdicra.|.i.&imponaturin vicrum: cum collo longo ipfum onfioum optime claudendo,vc nullus vapor vel fpiritus poffitexha* iccu oculi lpfum auru fundecur : 8c in aquam puram con> lan,cV

(ubciliflime calanacum.De hoc ergo aurco puluere capies,> .rj. 8c

uertecur,cicrini

quidem coloris,vc eciam, fi humana cutis cum ea cin

gatur:appareacefferubicunda. Ec cumcaliaquapennaecoloraniur

in Colorem rubeum. Ex quo eciam euenic , vc mulcjs res diuerfae in eam lmpoficac; diuerfosacquiranccolores. Namfnnprasdictam.

aquam lmpofueris limaturam argcnn :

vel argencum calcinacum; colorem cceleftcm nanciicicur;exqua capilli 8c crines eq uo aqua lpfa

ru velalioruanimaliupoffunctingi in coloreccdi.Siveroirnpofue* ris argencu cakinatu:cu totide mercurio:conuercetur in colore nigru omma tingcns quaeappofuens.Si aut cupru aduftu lmpofueris; in viridecoloremmutabituT:6Vtali proportione crines finnc vmdes:cV omma alia,que cum tali aqua cinguncur,cVper confequens poffic ha

beremultos ckdiuerfos colores exdiuerfisfubftatrjs impoficis,quae omitto,nc cediu lectoribus ingera. I fta enim aqua no fic ad coloran* dum fiue t' ngcndum,icd pocius ad refoluendum aurum,argentum|

De virtutc &debito vfuhuius aquac.

&omnes lapides preciofos, vtin fubftantiam potabikffi poftinteo' fecrctum in medicinaEft etiam hxcaqua uerri &: hoceft maximum
:

id lepra

re pcrta

ncm

propcer hoc,vtleprofi poflint cum ca lauari.Curacenim oriw paleatione.Etideo dicut aliqui t q> poflit ab Icprofis bibi, quod

rnedicineconfultioribus relinquo.Ego etenim cenfco,id horridum, corrupta alieniflimum,caufa recepte vm 6c a natura quantumcuncp nofa^Namvides apertcincam ingredi mercuriumfublimacum ; fal

amoniacum fixum,&aquam fortem*Ptopterquodeftmaximchor

rendunuQuum crgo volucris vtoperetur hocauru pobile,Recipe aquam fortem feparatam a fuis fecibus praadictis inqu refoluwut
,

nurum.&poft diftillcturper alcmbicum ignc lcnto*

Ethoc fac roties,donce ipfa aqua fcparctur ab auro, & in fundo rc#

maneat ficut aliquod butyru. Accipepoftea pimpinellaelibra femis. _^ Camedreos gencianeanafi.conceranturomnia optimej &fupcrin*

Confe&io

auri potabjlis abfcp

aqua forti,

XXXVI

fundatiu dc aqua vitx brne raTtificata.Ponantur in vitrum per dicm nocT:em,opnmc daudendo ipfum vas.Poftea difHlIeturperfiJtrii

&

Quo facto,mifceacur cum prxdicfto auro fimili butyro:& ftatim co

ucfKt uin aumm,habens colorem opri.mu:ficutcoIor
croci.

Habec

ctiam in fc quandam dukedinem, ficut mel vel zuccaru,& hoc debcc fumi m cibo vel potu quando volueris. Natura enim optimeper id fuftentatur.Facitctiam bonam mcmoriam. Si vcro Ieprofus excola uctur,mirabiliter ci proderit,fimili modo etiam paraliticis. Eft enim ac j e r~f p fpiritus adrecupcrandum omnem calorcm amiiTum . Bt hoc modo omncs lapidcs preciofi poffunt in forma potabile redigi : led non de besimponercnurciiriu,fedfaItemfulphur. Etideodequohbetlapi , ipfum opcime puluerifare , cV poft hoc _ deperaofo pot^ns capere: r cantu dc fufphuredcpurato imm:fcebis fimul ofa optime coteran P".

&

&

tur,cxinpuluerefubtiliffimuTedigantur. Poftcaponaturinngillo

P.

fupaprunas,donecfulphuracccndatur,&totucomburatur,&"om^ "j

^
,
.

^
*

ms fctora tigilio recdlcnt.Deinde iterum fuper marmor tcratur fub tililTimc,apponendo tancunde de fulphurc depurato,ficut pnma vi*
ce;&itcrum aduratur vt iupra.Et hoc etia fiat tercia vice ipfum pulue nfandofubtihifime, cVentprajparatum. Capedehinc defapidibus
praedtctis,ita purgatis

cVmundificaus | f$.& de aqua forci prsedicfra l.iij.imponacurinfimul vitrum cucollo logo cVftncftOjbeneip^ fum daudedo,cVftatim lapides foluent.Quumcp fucrint foluri,ape riatur vitru;itaq?aquaforns euapom;cVtotafubftainiacx'vim amic

tatr& videbis lapides pr.xciofos rn fundo feut butyru, de quo ooera bere prion modo,ficut fecifti debutyro aureo,cx: Q addis de aqua vi'
ta;,cx

de fpcciebus prgdidis, habes verum aurii potabiIe,quod habefj multam operationcmmvarrjs &grauiffimis cgritudimbus. De auropocabi.abfcpaquafbrci. Ca.i4.
Otcris etiam facere aurum pocabile abfq? aqua
forti,& hocmagis conuenicmedicinae,cp lllud

dc quo iadi<tu eft,du tuu amu folucris per ao qua vice ad habeda vim fuade Iapide hoc, qui
dicitphilofophicus,quifitexquin.e[Ten.pcrfe

parationequatuor elanecoru,ficuc ia fupra fept _jj us eft auditu Habet enim ipla quintaclTencia

tantam vjrcutem,vtquicquid ineam inunifens,eiusadfeefficaciam

& vimattrahatDumcnim Qmemmorcuam acoriupcionecoferuet,

Quo pac"io aurum" rite potabile rcddi qucat.

quantomagis carnem humanam adhucviucntem,&inquajcfl:fpiri tus vitx.DJg^rit quocp omne indigeftib^&omnedigeftuper na# turam fuam cducit. Et ideo omnes malos humotts &complexiones
naturas humanae contrarias,a corpore cxpellit,quu non fit elemcntu, quonia ipfa quat fcd fubciliflima fubftantia ab elemecis exrtafta. Et

tuor elementafuntcorruptibiliaioportet ergo habcre fubftantiam in qumc corrupcibiIem,vd uicorruptibili fimillimam,& hoc eft ipf

um

tum cfle.in quopoceftrefolui aurum;&omnis eius vis exrrahi.Au* rumenim nullam corrupcibilicacepaciturabipfis quacuorqualica*
autem per natura.Quis enim vncp viditip fumauruin aquapucrefieri.Quisabignecoburi.Quis abterracru ginzactrahere.Quis denicp cognouic lpfum ab aerepofle confumi. Sed harcin omnibus alrjs fubftantrjs func poflibilia.ldeocpcum au rum lpfum quintas eflencia? apponicur 6Y admifcecur,pocabile appel#
tibus:nifi artificiofe,non

lacur.Ideoq? magna fcienciseeftjinucniremodum fubcilem,sd rcfol

uendum anrum,cVinformamporabiIem redigendum,ncfortc,quu: putares te feoflc aquam vite, aquam mortis facercs.Hocergo aurupo
tabile debecfieri cu

aqua vicaere<fte&dcbicc,vt

decec , re&ificap,
Jacec.

ab*

ftradhs quatuor clcmcntis ab ipfb vino.in quo

vires fuas

Ne etiam fadas
hu<=

fanguinem humanum,materiam peflimecVfendeolcncem ,quiaibi

pcrderetlcvactrahcrctomncm fetorecxoleo fanguinis
fieretcxipfa terra,exqualapis

mani.Etii non

philofophoru compo*

nicur,non pofles refoluere lpfum SoIem.Q^aucputares ftcerc aqua ideo no cura* igncam idplane fbrecabfurdumoVnociuu vcenti ,
s

&

bis,fi

fic

modicum dc haccerra,quiaquancumuis modicu,maximam

falic;s,alrj

habec virtucem.Caueas cciam,ne cerra alicnam accipias,fiaic faciunc a*

liqui,quicapiunccalce,aJr) verocineres
ali)

carcanimaduftumj

bacterraalienaeftimantfe facluros aquamvitaeiquu

denfcp cinercs vicium,ficuc iam fupra copiofc enarrauimufJBt cu no fdantfeprae

pararcaquammortis.SicucaicGeber:eflecerram 6Y medicina inco'

pacibilealcerius mixcionis,vciam fepius diximus.Ifta
;

tuccm confcrt ipfi aquaevita?,dum fueric ica fa<fta vt fupra

enim terravir* docuimus.

Oporcccergo habere modum feparai

refolui auriim duplici

di

quatuorelemcnta , vtpoflis

faccreveram aqua vica?;vel potius quintam eflentiam,

m qua porcft

modo.Primo cum aqua vicc,qux virrutem fn

veroredigedo3uru

am exlapidephilofophorum atnahit. Sccundo

inpuluerem,fiue calcinando,vcinfra doccbitur .

Quu voluens ergo

Reclificationes

el

cmcntomm varitf.

XXXVII

feparare quacuor elementa ex fpfa

aqua vic:r,oporret te acdpere vinum quamoptimum & magna quan

tirace,ponendo inmultasaicurbicas dcavtpoflicbonaquancicas quamhbet cucurbitam inqredi.Ec cum cotum vinum fuerit diftilla*

aqua vicae,fiue ex vino , de quo fit modus

m ^U a

{^.p ararl

\c

mmta#

tu,pones ipfum a parce , et flcgma quocp fegregatim feruabis. Ec vi

numdiftillatum ponacurfemperfupcrfeces fuas,etquum flegmaab ipfa cerracanqjafecibus fuis ruericcxtra<ftum,remanecinfundo ip' fa terra.Qj.iu eigo egueris terra?, quc eft materia combufta t vt fupra
diclu eftjOpcimelaueturc-jm flcgmace,vtiam

monftratum

eft,vtnil

dcfubftancia combufttoneolence remaneac,& per hancipfa aqua vi

ipfum vinum aT{ 9 nio 9 c fueric excraclu a fecibus fuis,redpiatur flegma,cu hoc quod in diftil-' d f pa latono remanfit:aquovinumdiftilIacumfcparafti,cxsn caldan tam r adi.4*

tx iuftificacur. Efteciam alius modus

fubcilior.Qj.iii

diuadignem temperacucoquatur;donecinfpdIicudtnemellis
facfti

lique e lcrn eta

dcducatur.Poftea ab fequentem:&videbis /apillumquafi modoinfundorefidencemlita

ignc rcmoueatur. cV frigefiaUvfqj in

diem

olcum fupernatas &pfum flegma fuper lapide vef terraprardifca fundacur, djn-Ca fe?
daru;ficur
fi

dfcc

fal

nitru. D:inde colecur aqua:ec

obusfuiscIarificetur.Hocfaclo:(cCundariebuIliatur:&infrigidetur
vt fupra.Et hocfac tocie;,doiie:cerra ab lpfo feparetur
cabis
,

Ddndcexic*
i

ipfam

in

furno reuerheracioms;in vafe mudo,quod n fupcrio?

ripartcficapercumc

Et inhacfornacereucrberato
camdiu calcinab;s:donec iii fubftanciam albifljmam niui
ria

fimilecouercatur.Tamenancc

omnia cepcrabis

igne;ne a ni'

miocabremaceria fundacur; quia fi hoc ficret : magis aichi

micq> medicinecoucnirec.Ec

quu ipfa cerra

fuericfacis caici _

nat,!:ponaturinvittucucollolongo:fuperquamponaturvinu fu> pra diftilhtu:quod debet a fuo flegmatc efTe feparacu:Sc pucrefiac in balneo JMana^per duos auc tres dies:Poftea per alembicu diftilletur videbis lpfam terram cu aqua in alembicu afcendcrc : ficuc damm criftallum. Et inhac aqua poteft folui purum aurum: laminatum in

&

Redtificatio quatuor elementorum,

tcnuifTimas lamJnas.McIius tamcn foret,fi eflentfolia auri r quiafaci lius refoIucrentur,cV in fubftancia potabilem conuerceretur . Fi t etia

aurum

potabile feparando quodlibct quatuor elcmcnroru fegrcgay

,

im,cVdeindeexcrahcndo qumtam eflenuam in qua poteris foluerc Solem,cVin aurum potabilepermutare.PraHupponitur tarne,quod
urumfitintenuiflimas bracteas laminatu.Ecita quandofpiritus,fi ut anima a flegmate fuo tancp a corpore abftraclus eft per alembicu,
^fsefeces fiuccerra,qu3evlcimacim in diftillaconorcmanferuncacci*

iancur,cVquaccrcantundem defuo flegmacc.cVimponancurinbal

eum

Maria?pcr dies nouem,donecbenc putrefiant.

VIDE FOLIO XXXV.

^oftea diftillentur per alembicu,cV exibit oleum citrinum.Et quado

on poteri t plus afcendere in alembicum,fcias tria adhuc in diftilato* b remanfilieelemenca.Videbis cnim ipfamaqua fiue flegmaexire aru,aer autem in fundo remanct,ficut oleum aureum.Poftea fepa :tur ignis a terra,accipiendo quatuor partes flegmatfs cV vna parte
t

terr32,cV digerat in

balneo Mariaj cu igne violenco,cV videbis olcura

terra

rubicudu,in

quo eft clementu ignis cVaque. Et ita habebis quatuor

qual itates feparatas,quas rcduces tande in quinri cflentia, ita q?

caltinetur in fornace vitrcaria per treshcbdoiriadasjdcinde fuperfun*

Aqua
Solis.

des flegma,et digercs fepties,et toties diftillabis. Et ita habebis aqua folis,in qua poteris rcfoluereSole fubtilifljme laminatu Et fcias,cj>

quatoplus vlcrafepce vices dcrerrafua,qua eciadrximus lapidephi

lofophoru,diftillaueri s,tato nobiIior,praftacior, virtuofior,cV efrica
cior ent,ad refoIuendu.Et

quu in hac aqua volueris refoluere

Solc"t

habeas foliaauri fubtili{Tima,cV ponaturin vicru cu collo longo, cV quu habueris vnaparcem de auro ,fuperinfundas trcs parces de lpfa aqua vita,quc/ detcrra prasdicfta p feptevices fit diftillata, cVponatur in balneu Maria;,donec refoluecur . Et ita poteft ficn auru potabile, ad fuftentanda natura humana;cVoes cgntudmcs expelledas , cVad faciendu homine reuiuifcere,cu a quodam medico cefcretur mori;cV idco omni tepore habeas tecu.N otandu eft etiam,quale habeat virtu

tem

ipfelapi!,;perquaopcratioaquccopletur,quiafpiritus vbi vulc

fpirac.Et idco quicucp hacarte ignaris oftendit cV manifeftat,eftma ledictus.Qui vero doctis cVfapiencicamatoribus;hicIauro eftcoro* nadus;hic cedrodignalocutus.EtmuIti hacfcicciaqua;fiuerunc,fed pauci ea inucnerunt . Quu ergo habueris quacuor clcmentafeparata

Dc auro potabili abfcp terra vel aqua forti. XXXVlH quodlibctfingulorureferuabis. Nam quodlibet fmgularem habet
opcrationem.Etoleumquodabaquarubiamdafeparatueltperdc^ Aeris

mentum ipfius ignis,optimcconducit adolcfcentibus , eos in vi* virtus gore:roborc,venuftare,8c' pulchritudine corroborar, nec patitur ali#

&

quem fanguinem putrcfieri,omnI etiam colera educit,cV flegma ora

necxpellit.Eft

quoqjmaximegencratiuum fanguinis cV fpermatis,

fi

Ideoq?quicucpvolueriteovti,fepiusdebetfleubothomifare,quiaa*
lioqui vcnas pcnctraret.Et
ximoperecrefcic,ica q?

homo ante trigcfimu annu eo vtatur ma

omncs mirentur. Valetctia ad vifum rccupcra du omni die vna gutta inoculu immitcas:per fpaciuvnius meV du,
fis.Coducitetia
cft ipfa

aqua

perdicu. Elemcntii aut ignis EfFica* rubicuda,quc de oleo ancecedeci eft diftillaca.Et hoc ad c ia ign

maximoperead audicu

oiafuprafcripta valet. Ecexfenibusfadcapparerciuucnes incolore. Debetaut eo vci cu modico aque vitc fencs,icd uiucnes cu optimo vi

no.Tolht oe> cgn tudines fcneclucis,cx: idco appellatur Elixir vitc.Et Elixir hoceftmaximu fecretu in mcdicina quod nunquaab ahquo mcdi* vitae. corii cra&atu fuit.fed bcne ab ipfis phibfophis.Q^ aut medici de ea
3

arburor eueniiTe,quiahabcc quanda acuitace,qua de cerra fiue delapide philoibphoruaccraxic,6Video no conducit vte
reticuerint,id ideo

tibusjefttamenfecurius qj id
=

quod fitperaqua fortern.

Dcauropota.abfq, tcrravel aquaforti.Ca.Jf Odus autem faciendi aui u pocabile abfq? hac acuitate lapidis vl aquc fortis,fic cft, Accipe mcl cVguttas guttatimfup marmorfunde,adden do cVfupei*imponendo rpfa folia auri, fcpius
tercndo,fJcutficuauroveIisfcribcre,
ita

vtnil

pcnitus de auro appareac.Etcfi triueris

\d.fi).dcauro,fincs
ita

ita.f.ij.

ftarep horas vigitiqua

de fale comuni prarparaco.fed no eft nccclTa rium,nifi vcciciusmatcriateracur, Qunmqj maccna ita refcderit per
tuor.Potcris ccia a ddcre

dicfcufpaciu,ponaturin vas argentcu,vel in

aphum Jatu, fuperinfun

diftillata:

dendo dc aqua tepida,diftillata a melle^vel de aqua fontis

&mclab ab ipfo auro

feparabitur.

(eparabit.Si aut.impofucns fal.hocmo quoqj Deindccolabis ipfum fai,fupennfundendoaIjaaquam diftillata defupcncV refideat:vt fupra:& foluetur pan mo,vt dictu eft
cpjfi

Etcu fal immifaicriSjfepius ita facies

totu feparetur

nullu immifcuiftcsjdonea

& refoluatur.Deinde

iterii

fuperinfundas aqua:forma

Deauro potabili
prjcdic*ta,cV

abfcf cerra vel aquaforti;

,

imponas

in cucurbita

diftillando in balneo mariae,ita

vt folu auru in di fti Ilatorio remaneat : cV q> fal 6Y mel ab ipfo fepare* tiuvSi vero no admifcuens fal,eo logius fuper marmor terenduefh

Ouando vero totu mcl ab auro fueritdiftiltatu, fuperimponatur,8c"

duabus auttribus vicibus.VIrimo aut, cHiandoperfecle ccgnoueris::otu mel abauroeiIcfcparatu,fuperim ponatur de optimo accto:ita diftilIato,vcfupra docuim^oV fitdeme liori vino,quod poteris habere,autquod de vino cocfto fit diftillatu diftilletur quatuor vicibus Quu vcro vltimo ipfum acetu diftil* laueris:abipfodiftillcnturtrespartes &:quartaparsremaneatinfun do diftillatorrj Quiafvt fupra dicftueftjdiftillatio aceti vini, con* traria fibiinuice funt.In vino enim meliormateria primo,in acetovc ro vltimo diftUlatur.Hanc igitur quarta parce,qua2 in fundo reman fir,debes funderefuper ipfum aurfijcVita quiefcatpertres dies,poftea
iteru diftilletur,6V hocfacies

&

&

diftilletfimuI.Deinde totide de aceto diftillato fuperimpones: ficuc

in primis,fed oportct q> fitpofitu in

fimo cquino,veIin balneo

ma

ria\In hoc ergo accto auru fubtiliftime foluitur,deinde per diftillatio neicerumabaurofcparetur in balneumar. Pofteafuperinfundatur

flcgma de aceto diftillaco . et itemm ab eo diftilletur in balneo mnse, dcmum flegma fuperinfundede flegmate , 6V diftilla lterumpari modo. Ethoc factotics,donecad numerum feptenarium perueneris. Poftea quum fucrit fepcies diftillatum: imponacur de aqua vita* ,

&

&

iterum p diftillacione ieparecur. Vlcimatim vero fuginfundes alia a# feque quam vita?:qu2enuli um rn fe habcat flegma,6Vab eo pari

mo

itretur,6chocfiatduobusmodis.h;thacformadift/llabisfubtiliifi<

me ab lpfo auro mel:acetum:6Y flegma:vna cu a qua vicaSoVeft opri me digeftum &pparatu,adfoluedumindigeftiuoveI circulatorio
aqua vita?:queft q.e.Quinn auce volucns faceieaurupocabi Ie,Accipiatur de praedicfto auro refoluco:5c fuprafcripta aqua vitae fu permfundatur,cuius duodecim partes alapidis philofophici vnafint
in.

ipfa

diftillatar.Ecponaturadarculandum in balneomaria?:pcrdies qua dragmta,vel diutius.Ecicareloluctur auruinaqua cicrina.Sed quii

omniaad aequum

fuit iudicanda,habct

m fequanda mordacitaievd
\

acuitateexipfoacccodiftillatocVquintaeftencia t qua:cftdiftilIatag

ipfum 6Y de ip(o Japidc philolophorum.Ec f> huncquafi p aqua for

tepotei-i foluiauruin,no taineefticanociuum,ficucfieretpcrai]uain
forcc,Iicet
jp

quidam

fmceiiu opuiionis.vrccnieanchominibusfanis-"

cffc

valde vtile. Aliquado tnim videmus aliqua vdha cffe egroos?

XXXIX qux fanis poiTunt incommodare,&: hoc fitpropcer violenciam & in

Veriflirria via fadendi

aurum potabile;

fecftionem nacureinfirmi.Sed
tari

quuipfum aurum potabile debeac po

phl
ica puluerizacu,vc iam audicu

ab

fanis,vc in fanitate pnftina conferuecur,noftrirecenciores

lofopbi acceperunc pnedicftum aurum acetidiftillaci,fupennfun e ft qct pr^paracu fic abfq? quincaeffencia dcndo vcram&recftificacaaquam vitatob omni flegmate fuo fepa*

femper ab raca abfcp pnediclro Iapide per cres aut quacuor vices,iccru
codiftillandoricacpfempetinfinediftinacionis

quoddam humidu

deauroreiriafic.VIcimo vero hocipfum humiduacceperuncinvna parcc:& dequimcflen.parces duodeam : &:pofueruncin cucurbica,

fuperimponendo alembicum cecum,&: circulando ad minus

per_dies

iuftificatu au* quadraoinca ln balneo mar.& habebis quocjj vcru rum potabile,ad prcfcruandum fanos ab infirmitatctcV ad Uherandu

&

egrorosa reorbo.Poflec camen ex tali potu aliquodincomodu orir* ex raciofie,qua in luprafcnpco capiculo nono allegauimus,quia inlo

oinquo ccmpore ftomachus

human9 poflfec ex hoc deauran.per qua

deauracionepoffccperdcrefuaconfuecam digeftione\cxquo quancu ftomacho incomodi poflfec orin:quifq? eciam minime medione gna
rus fcc
le drjudicare

poceft.

Qua ex racioe moci,ponus comodare c|$

nocerc hominibus velimus.fcclicet a plenfqj hums fcienciepericiori 9 bus poflim infccT:ari,q? canca fciencia omnib in vulgus propalarim

Hoceo facftu cfleeifderefpodemusMommb9 equeprodeflevelim*

quii d:c^cSaIomon,abfcondica fapiencia&abfcondicu chefaurum
nihil prodeflc.Ideoq? ver.flima

viamfaciendiaurupocabikproinge

nioli capacicace docebimus,cpcp mediuftidius

no ficbene deces

cacu

thefauru rc(erare,came id magis pro docftis

& bonarii arctu amatori*

bus,q; pro ignaris edicu eft.Ideoqj velim oes prccari,ad quos hoco* pufculu noftru peruencric,vc fi qd fecrccioris (quod lndocftis propala re ncc phas nec aequu eft) dixerim:cp forfica dicendu forec,cquo ani*

mocofulacNaquudiunocfcucp hocCiceronianumihi obuerfaret,

no nobis folunacos elTe,(ed &' partede nobis fibi vendicare,&parte

amici.Quuq; fipietiflimus Salomodicac Abfcondicafapietia:c,Sca tim igicur hunclibru\\t &:pacrie&:paretibus meis honori &' vcilica* 9 ti forct in luce ederc voiuim .Licec eni pro indocftis aeque ac pro do#
7

ctis

cdiderinr^no

cii

abs re id faccu elte quihbec muidus

fciac

quu

{umus oim crcaturarugmicoracq? pacer aequo IuminefoIari,& pro

bos

& improbos viucec.Maledicl:9 eni eft

cj

propria vulicace, reip.co

Prarripui

modi fadcndi aurtim potabife

poffitfloccipendi,fdotameno fcodopiponit.Et q>cf abimperitis

vfcp in coelu elaturos.Idecxp vc nullos doclrioru mea paru.1 operam mccopimoni nullus noftratium nflimu aurii ootabile te docebo,rm pofiV philofophoru refragari poteft,du rabones naturales hinc infra
tas perfpexerit:Scio

cnim

aliu inter alchimiftas,6Y aliu lntermcdicoi

efTefermone.Sed quii ccrcum pToincerro,proficuupro nociwofit cli ^cndu:ideoq? ipfis adhercbo medicis,quiuMar.f]Ci.dicat: nullu vn^ qua antiquoru philofophoRifequutu fuifle viam hanc faciendi aurii
potabtle,qua noftrates philofophi nuncfedtatur.Quis eni dujaitet de fole,que in aqua fore refoluut,quis dubitat dc mercurio,eu quo amalgamifanc ( vteoru vrar vocabu!is)quin nofint nociua. hercule,nemo nifi talpaforetcccior.Licctnon infider,ea pofle ingrcdi
in

Nemo

auru pocabile.pro egrocis,ficut funt leprofi,venenu enim veneno pellendum eft:Scd mediuftidius nonconfulucrim eifdem vri,quum
maxirne(vtquilibctetia mediocnter dodus coniecturari poteft) fint corrofiua.Simileeftde hocquod peracetudiftillacum,vel quod pef

lapidem

rcfol uicur.No

tamcn eft adeo nociuu,ficut hoc quod per a*

quam forte diffoluitur,tamcn habet quidda vchemeris acuicatis

ipfa q.e.a lapidefufcepit.Si vero hcc ratio

qua

minus

fufTiciens vidcretur

quibufdam,vlterius poteft proban per di&u Galieni,q dicic nacura# le (ubftantia alicums vehemcntions motus efie incopatibile.Cui ct
Anftoteles aftipulatur.
bile:de

Quodita

eftintclligendiim,
,

hocaurupota*

quofupra feamus ment.oncm,no poffc fieri niii per fuper# fiuamnatura lgnea lgfius q.e.que quide nacura igne; quu vltra fuir
t

debituterminuficfublimata,foluitSolecin(Time.Idtomeaopinio*
ne,talis fup;rflua sgneitas

magis inc6modachumanajnatur2e,cj?pro
redigcre.

deft. Et hinc

non abs

ratione inuenicndus cft alius modus fubulior

perqucm autu in fubftantiapotabile poflimus

forfitan neceflarium foret,fuprafcripcum

Dcinde fi
poflit ad'

aurum potabilc

iungi huic

, fi

ahqua lnfirmitas hoc exigerc:, inquancu fitneceflarm

cgroto:tarr en iemper adiungendu eft dc auro potabili cx cordialib* ficutlapidib^^aut n argaritis,8c ceteris eiufdegenerisjlicet no dicatur

auru potabi!c,cuu nullu auru in eius compofitionc inorediatur,pof fit tn ita nucupan:ob excell entiflima eius vinute,cV celerrima opcra tione.Interdu tamcn hocfolo vti licet.Ahquando \ ero lxto cu alio quu volueris celemmc opari ad pcnet; adu ga aliud no habettale vir tute.Intcrdu etia lpfum cordiale in vfu habcre poflum9 admifcedo dealiOjficutegrotatis infjwmcas poftufabit. EthaeceftformavtencW

m
,

etufqj debitus
airro pofabili.

& efficacior vftrs,

XL

anfitpolTibi!e,vel

Ancecp autadipfius copofitionepmienia. probabo no.PrimLicrao,&anceoTa philofophiprobac&

collaudat ipfumaiirii,eaex caufa,q? intoia metallaeft natura? tepera

tacaffimibturq* ioli prop-.cr eximiu fuu mtore

rabiliccr poceft cepcrarc

& colore.Appropria
ipfos coferuare

turetia Ioui,propcertepene.ldeocpcalorenaturalecufrigidicatemi'

& moderari

&humores
folis

ab

interitu&corrLmcioe: idcoq? vircuce

&iouis illi accribuimus,

quoR

eft officiu,accribuere fpiricu

ipfi

vicalem mebris interiorib/\Hinc

philofophi

probacnuIl.Treeflc apcioread vica

h lmana aliqua>

tulu a corruptioneconferuada,q?fubftanciafubcili(Timacx!duriiTi^

mam quafi

incorruptibile,q'.irad interiora pcnetrat

membra.Hinc

ipfum auru Iubcilifnme laminatu,&cum fpeciebus cordialibus ad' mixtu,in puluereeft redigedu.Propterea dicit Ioan.de nipefcilTa nos
oportere habere eonfiderationeadoperandu poflibilia,&impoiTibi
lia fubtcrfuoere. Videmiis

eni plura mirabilia de calibe,plubo,ferro,

fbgno,&

aroc nto,quin exiftimcnus maioreeile efficacia in preciofio

ri,{Tcuccftipfumauru.Videmusecenim(teftcALncena)aquaipfamf lncc* in qua candens extinguatur calibs,fluxu ventris reftringere, ipfoferro vide quafi fimul conneftere.Quod in ftfna congregaca re licet. Quanto crgo magis hoc crcdendu eftde ipfo auro:in quo nul

&

&

lueftcorrupcibilede quacuorelemencis,ficuc in ferro:calibe,&ca2CO

ris.Si enirofecalibs virtucehabetconftrinoendi,

&quaii colligandi
f

ipfa vifcera

& mteftina fimul,nonne videtur hoc in auro pofubilius

quum

fi c

purius: iefecacius,incorruptibiIiufcp ipfo calibe.

Secundo

eciam poteft proban exritioneeuidcnti &cxperietia,quu lpfum plii bum fepius ftinditur in aqua, in qua lamina auri,vel calibis, vel fern ficexcincla; videmus ipfum indurdcere . Ethinc poffumus aperco cognofccrc,ipfam aquam abftraxjfle vim a materia,quaein lpfa fic cx tmcta.Econcrario etiamperquoccidianuvfumexperimur, q> fi fun<*

daturplumbum
re ex

in

aliquam aquam &deindein eadem excingua*

,

turferrum,vel calibs,vel aurum,manifeftiflimueft,ipfum molieice*

aqua,quaa plumbo vim

extraxit

quam molliciem non habet

ex ipfa nacura. Itacp ficut hocde ferro

& plumbo cx vfu quottidiano

.

compertum eft,ficetiamillud deauro Ec hiceft verus modus apud philofophos naturales deauro pocabili: ficut Marfilius Ficinus di' J c tripH
cif

Non camcn q? corporeaeius fubftantiabibacur, fedipfavnv civinl!. tusefficauacpexipropermodumfubtihfTimum extracfta. Quoni* i.&. :. amomnmofalfumeftcredere ipfam materiaauri mgredi humani cap. 10,

Dcauropota.cum fpedebtis aromaticis

preallegatus Fici corporis compofitionem,ficut pulcherrimeprobat quodin fubftami nus. Vcl etiam q? corpori humano aflimiletur,vcl primo in fanguine am potabilemcouertatur.Oportcretenim ipfam

du tranfmutari,poft hocin carncm,quod eft impoflibile proptcr fua

huma num corpus confortat & fuftentatjquae quide fubftatia materialis n5 ingreditur compofitionem.Nam ficut ipfe magnes per fuum nitorc per quem auru mgreditur id ad (e attrahit, fie etia ipfum aurum pct fuum eximiumcandore,virtute rnfundit aquae,in qua extinguitur perquamhumanum corpus rnirabiliter confortatur Ideocg quiau* rum ita conuertunt in fubftantiam potabilem,per aquam fortem,vcl
riticrruEt

ideo fciendumeft,q? incppluribus rebus auri virtus

(ficutfupradiximus) peracetum diftillatum,magisvirtutemfuam cormmpunt(quu eam exipfo extrahereeftiment)cjj nobilitant.

De auro pota.cufpeaeb' aromaticis Cap.ttf.

I

autcm

velis facere

aurum potabile cu fpecieb*

{impliobus,quaru alique educuntfuperfluam humiditatem , aliqug vero confortantmembra nobiliora, Ideoq? tali auro potabili vtedum cft dieta,vigilandi:dor cu lufto cV vcro regimine

&

micndi:edendi,bibendi,replmdi,euacuandi.Et

hoc fit ita.Recipeoptimi vini quod habere po teris libras triginta cV duas:& ponatur incaldarebalnei Mzrixt dc ta tundediftilletur^vtad vnum cantarum redigatur.

VIDE FOL10.XV.
Deinde accipe aliud vinum cVpari modo diftillabis.Et hoc
a

fac toti*

es,doncchabcas tri^intaduas lib.vim diftillati.Pofteaaccjpies

omne

vinumdiTfrIlatum,&ponaturitcrum in caldare , cVdiftillcturtoties, vfqjadconfumptionem medietatis.Dcmdeponaturin cucurbitam &diftillctur tamdiu,quoadomnis fubftanna aquea rcccilerit. Po< ftca diftillctur in balneo Mariaiquater, cVaddantiirpoftdiftillatio* nem ha? fpccies.Ligni alocs crudi, cardarromi , aibcbarum recentiu ana.$ .i.Cinnamomi,nucis mufcatc:macis,zinziberis albi.macropi* pcris:granomm paradifi,fandali vtnufq?an.5.iii) Hccoroniafubti> liftime pu!ucrifcntur,c\ in vitrum imponantur,iupennfundcndo vi nuni diftillatum,optimecjj vitrum claudendo ponatur in balneo ma ric per dics oclojfupcrimponendo alembicu diftillctur igne leto>
,

&

Virtu tes auri potabil is,

XLI

Deindcponaturincucurbicam ciicollologo. Pofteaaddancurauri puri foIiaci.$.r).gariofi!ata:;ambrcbon;E ana.$.i.Hce identide pulue rifentur.cV cjuum in cucurbitam pofita fucrint,claudatur 6V ponatur in ca!dare,m balneo lMaria?perdies quadraginta cVduos m corimio calore.Pofteaex-aftecur ignis vfcpad quartum gradu pcrfpaciu vnius horc cV cxibic aqua in colore auri. E? hsec aqua referueturfeparatinif quiaeft ipfumauru pocabile. Deindeaccipe Iibras quatuor deipfa
quin.efien.cV

addmcur auri puri,margarirarum,ambra2 bonc,mu'

}

fci,amomi,anifi,cardaniomimaiorjs,zinzibcr/s,cinnamomi zedoa
riae,maas,nuc;s mufcata?,gariofi!ioru
lioni aloes.tuibith
;

croci orientalis

,cubebarunu

qumq;

cVbcnegummofi,agariciaIbi t mirabo<anorum,folioru fena?ana.$.i.riuedfeni.|.rj.et femis

albi.e!e<fh

mundi

alocs fuccoccrini.f-.irj.H

ccomnia fimul concrica,ponacunn balneit maria^pcrvnumefcm mcegru.Ecquado volucrisconfcruari alique

fanicate,dabis
ei

potu deprirra aqua diftillata.j.i.Si vero homi mmaleiano cVegroco,adliberandudeinfirmicacedabiseide aqua prima9 i.cV de aqua fecunda^.rj. Si vcro egritudo eflet valde incefa poceriseidaredcprimaaqua9.r)cVdeaquafecuda.5.i3.i.Ecinhoc reccpto cft fecretu fecrecorum, ad naturam humanam fuftentandam vfcp ad tcnmnum nobis a deo praefcripcum. Ec ideo dicic Auicenna,.
j'n

in

Recipe dc

laoia

nigra,concundacur in morcario IaDidco,cV fuccus

cxpreftens.diftillccur in

que balneo maria?pcralebicu. Pari modofiacdc

buoJofla.Poftea de qualibetaqua cape.f .fj.addancur auri puri opci mi foliati grana.iij.bibacurfobriecnbus dieb us concinuis , corpore bt tfi prius purgato.Valcceciam aurum predicfcumcocra lepra,dum

primi;cVfecundi3 rj.cuaqusecaponis vetens di ftillarai.f fj.LulIius vero dicic,id debere bibi cu rali iuleb.Recipe Sy

bicuromni

die.3.1

ru.aorefta2,Syru.acctofi fmpIicisana.|.f5.aqua;bug!ofiJr|.i.aquc
cicorcx.7 .n.fiac iu!cb,cVdeturIeprofo

cum auro pradicfto.Ioanes ve

fumaturcum
aquaeceli*

roderupefcillaaitfCpfihccaurum potabile
doniar.l.ij.cp

maximeconfertad omnes egricudines.principalicerad febres echicas cVhydropicas.Ecnota,cp fi adolefccns vcacurhocauro a(j f e vicibus manno debecphleubochomifarc. Senex ethic.cV adminusduabus vero poceft omnidic fumeregutcam vnam cumguccis qumq? quin hydro* tse eflcn.itomacho adhuc ieiuno,cVper horam incegra poft fumpcio*
neieiunec;quiamirabilitercaniciem expelhc
.

Cofbrwceciamcorjcx:

cerebrum,cV omnia alia membra pnncipalia.

Dc auro potabili ex

fl

oribus cordialibus

Cap.?7,'

Eftinaueramus,nil vltra deauropotabili fcn>

bere,Sed verusamor,queergaoes ftudiofos habemusjquos fcimus efleauidos,melioract

vtiliora legedi qj

hactenus fcripta fintJdeocg ne longis verborum anfra<ftibus , eoru aures tencrrimas obtundamus : ipfum veru aurum

potabileedocebimus,quod quide nullus vn# quaphifofbphoru.quantumuis peritus, un*

probare pottffcdicendo q? vlJo mo fit contrariu nature humang,quia poteft dari homini in fuperextefa &maxima egricudine* Et maximc approbaturab Arnoldo de vil/a noua: &a didto Marfilio fidno. Ec
licet

non ma<mis egeatexpenfis:n5 tamen ideo floccidendum eft.Ec

hocfitita.Recipebugloilam cufloribusradice,herba:&omni fub# dieclaro : dum tamen prsecedenti nocle nulla fuerit pluuia ftantia

Luna ipfa crefcente:m bono afpeftu Iouis & veneris,coteraturcu om

ni fubftantia:cx' digeratur

m fimo equiho per dies oclo.Poftea diftil

quatuor vices,fcmper difhJ/ata materiam fuper feces fuas fundcndo.Poftcadigeraturitemin balneo Manacperdies qua tuor vel quincp, Pari modo capias quoq? boragine cu omni fubfta
letur per tres aut

tempore oVlunationibus.ficutdebuglofla eft dic"tu,femper feces jpfaspuluerifandopoftdiftil/atione: &materiamdiftiilacam fupcr ipfas fundedo.Et idcntide f/acde celidoma &me/iiTa.Et quu ab om nibus habueris aqua difti/faca,forma &modo prcdidis^mifccatur fimul per partes equales,cVponantur in vitru cu collo Iogo:ipfum i ftendo ad fblem.Ec heaqua: optimc rcferuetur, donec voiueris eifde vtiQuu volueris ergo faccrc auru potabiIe:recipcdeaquispredi Jris infimul mixris Iibra vnam,ponanturin vas rerrcir,ab intus vitreatii^ redpe lamina auri puri,non fophiftkati in pondere.f .xvi.vel plus aut ficuc haberepotens.Sed quanto pius,tanto melius. Etprazdicta lamina calcfiatad igne:donccc ndefcat, poftca extinguatur rn aquis pracdiclis toties,doncc quarta ipfarupars ficcofumpca . Et ita fenrit MarfiUfid.Poftea optme colet p pannu linteu mudilfimu:cx impo natui vitrir opcime claufum.Dehmc accipe margaritai^ pulucnfatai 9 5*iirj.fup quib fundancur aqua? vitas cx vino rubco quater diftii latc |.vi.ponatur in vitru benc cIaufum,cY' ponat in balnco marice d ho*
tia

&

c>

ras.t4.&:

quu fucric diftillatu,fegregatim quoq? cuftodicsEt qu&

fit

docuqj volueris infirmo opitu/an,qui a medids

morci adiudicas?

Dc auro potabili ex qufn

efK n .per Iapidem

XLII

Acdpics dcaquain qualamina auri fueritextmcTta .|. f$.& dc aqua vitac cu margariris.!.i.6VfimuI mifceancur,dando omni vke egrocari
0'toilcx honselapfis cocidcnifCocideq*

duodecim hons ehpfis.Si au

Cem nimiumcakfac:reccgrotanrcm,dabirurei cum Syrupovio!ati.$ i.poiTfc eciam capi de quinca eflencia ex vino rubeo tali f vc fupra do* cuimuSjvfq? ad.l.i.fj.in qua debct imponi aun pun foliaci,non trici vel pulucnfaci $ .1 .& quinca cilentia virtucc &colore auri ad fe crahec Echarcfolia auri lta rcmaneantcu quintaefTcnt..Ecquando infmno de aquis pradicftis dcdens : de hac cffcntia imponcs tres vel quatuor guttas. Vulc etiam Marfilius:q? licec lamina auri in aquis prsedicflis fitmulcocics excincta , nihilominus camen dcbereponi in lpfis auri folia.Ideo Ioco iftoriifoliorum auri,accipiesquincam eflcnciam quc iam vim ab auro fufcepic.Ec ica habes verifTimuauru por.abik,quod
.

eft

melius &prcciofius, qjfi expenderes milleducatos inexquirendo

vtilius

&

cVmagts fumpcuofum.Habecaucem vircuceconforcandi cor omnes humorcs fuperuacuos confumit,opcimu fanguinegenerac

6c!omnemalucxpeIIittiuuencuteconferuacmirabiliter:vrinaprouo<
cac j morbnm caducum curacoYmaniacos, lcprofos eciam nucrit. Sed caueineaurumalchmiftrarum immifceas:quia magis noceret cp pro deflet, vr ait Arnoldus,propter venenofas fubftancias,que; rn eius co

noficionem ingrediunatr. Dc auro pocabili ex quin.cflen.per lapide Cap.JS. vis faccre auru potabile alio modo,Rcci pe dequmta cf<*
1

fentia diftillata per

imponacur folia
ica cp

auri,oV ica foluacur in

prcdi&u lapide phiIofophoF$z,m qua di&a quin.effen.

ex auro

fiac

quoddam liquidu potabilc. Ec heceft

ad vica fuftetandatCV oes morbos femimortuii refoCiIlandu,cVad prifhna fa cxpellendosA' a d homine

mirabilis operacionis
nitate

reducendu,6Vco perfectior erit,fi impofueris duas partes de q. *.mellis,ica extracia vc iupra docuimus. Ponatur in vitru circulacon u ita q> de aqua vicc prcdi&a (i t hbra vna,6Y dc q. e, mellis.f. x. folioru

optimedaudedo in parte fnperiori 8t lutetur cu cera tali,vt fupra docuimus.Deinde ponatin bal ,Mar. pef quatuor aut quincp me!es,quia quato plus circulatur,taco melior ef
auri.$.iir).ipfum circulatoriu
,

ficicurfubftatia,5<: taco
alia

etiam plus ipfum auru foIuicur,6Y cu materia incorporarur. Si vero nonpoflishaberefoIiaauri,accipiesrres

aut quatuorducatos,8c malleabis fubcilifTime,fj.cucfuab aurifabris

Variasviasaffinandi Solcm,cV Ccmenta,

modus
aurum
affman

quando volunt deaurare , fed tamcn nihil cft melius cp folia auri ff poflunt habcri dcbono auro ducatorum.Si vcro non,cVq? etia noi> poteris ipfum inpulucrem redige# les atirum ita malleare.hocmodo meliori quod habere porcris, vd acdpe aurum flo re,Redpe de auro
,

renorum,affinecur oYcemencecur ita,Rcdpeauri partem vnam,anth tigiljo, do monrj partes duas,parum de tartaro,fundatur infimuJ

dipCe
mentu*

nec tota materia fitliquidaPoftea fundatur in fuforium

cale

Et fcfnper agtctur,deinde fi nas modicu lnfrigcfcere, muenies ipfum auru in acie

&

fuforr),&:fup hoceft

ipfum anthimoniumfeparatu. Et hic eft optimus modus affi nandiaurum.EccufiTennt

omnia infngi data.ru mpa turinacieaurumipfum ab alia materia & fi non fuerit
,

facisaffmacum,icerum

cum
fiac

anchimonio furtdat,
Alius

&

fcutpnma vice.Poteris ccia

aftinare

modus

Solem per ta'c ceme

affina tum.Rccipc vurioli romani diSoie. vel !o:o eius cape falis nitri
rubificatijfalisamoniacijvi

l^

^B-^IU

ridiseris,DoIi armeni,pulueris larcrum

codilium bmcadufrori. .na |.i.Omnia harcoptimcpulucrifenwr,&fiatpaftacu vrina humana, ck fiac ftratum fug ftratum m quodam tigiBo,ita vt in fundo cius fit
ftracudcdicfte palta,&aliud ftratum defuperdc florcnis

,&icerum

ftratum depafhj&aliud dc florcnis^fempcr ita procedendo : donec

totumaurum lmpofueris^in fuprcmitate tioilli fiac ftracudc pafta fupra quo fiac aliud de calcc viua.Ecfcico,q> nullus florenus debcc at tingerealium.Ecquu omnia fuerinc ita lmpofita, fjat fupcr tiojllum cooperculum:quod in mcdio habea t foramcn cu acu facTrum ^cV op*
,timeclaudaturtigt!Iuvndiq9(uIutofaclocxcrinibus.Qiiofacl:o fi ac ignjs dc carbonibus,in longicudinepalmce vnius remotus vndiqj
;

a cigillc:per hora incegriuQuaelapfaifjatignis paru propinquior g

Varia cementa,
atfarh

& modtts puluerifandi Solem

.

XLffl

horam,qua quidem efHuxa iterum paru appropinqucturper aliam horam,vt ipfum tigillu atcingat Vltimo vero fiac alius ignis fupertigilIum,vndicpipfumaKingcns,&duretquoq5perhoramin

Hora vero vlcima preterlapfa finas frigefcere cigillum,& ip^ fum fragendojinuenies aurum depuratum vfq? ad exrremu punchi vbi nihil remanfic qj maceria puriffimaEc ita poceris affinare aurum
ceoram.
vfqj ad vigintiquatuor gradus fiue chararos.Poteft etiam cemencari AIius percementumrcgale viginriquatuor horis , recipiendo falis commu' modus

duas!& pulueris laterum coctilium partem vna, affinan fiac pa{ta,cVincorporecur cum vrina humanauVel fi velis,poceris etia d{ folc amnareSoIempcrcakcemetu,Reapefaliscommunisbene prapara gceme* ti.f.i.pulucris lacerumcocTiiliu.l.fs.vicreoli rubei.|.i. mercurrj fubli t um
nis prasparati partes

mati.^vi.puIueriiencuromniafubtiIiflime,fiatpaftacuvrinahuma
na.Poftea fac ftratum fuper ftratum,ficut

mprimo cementoeft enar*

ratum.Deindefundaturaurum,cVfuperinfundatur falis amoniaci,

i.mercurrj fublimati.j.^.ponanturpaulacjm in tigillum, vbi cftau*

rumfufum.EfteciamaIiudcementum:quodfichocmodo. Rccipe A!iud_

falis

amoniaci.f .i.vindis

eris.|.i.vitreoli benccalrinati.*. vufiac

pul' cemetu,

uis ficcus,cum

quo fiacftracum fuper ftracum,5c:hoc vltimo modo,

quando arfinas aurum:de quatuor partibus vnius floreni,non rema nebunt nifi cres p artes.Si autem cupis Solem vel lunam ab anthimo nio feparare cVaftinare,addatur parum de tartaro, Scipfum anthimo nium non poteritattingere Solem vel Lunam.Luna autem tune de modus bctadmifceri cum Venere. Eftaucem modus faciedi puluere ex ipfo Solem Sole calis.Recipiacurducaci vel floreniprasparatifupradiclis modis pulueri &ponancurad ignem,doneccandefcant,deindemalleentur, quantu fandi*
ad deaurandu,poftea fcindantur fruftu* latim minimas bradteas^cVpro vnaparte auri, addes. mercurfj par> tes fex:imponanturitafimuIad ignem,&:calcfiant f donecvideas ip# fum mercurium fumefcere,&aurum fitin al io tigilIo:&calefiat pari modo,ficut kofti de mercurio,deinde fundatur fuper mercurium fu
poteris fubtilifiime,ficut
fit

mefcecem:&cum bacilio tamdiu agitetundonec totum fueritfufum, demde ltemm cocutiatur,donec fngefcat. Poft hoc ponacur fimul in conum album ficut fi t apud aurifabros,6c optime ligeturiet exprima tur:vc totus meroirius cgrediaturex ipfo corio Reliquum vero po*
?

natur intigilloadignem

donecmercurius fumcc . deindeponatur fuper marmorf&fepius teratur.Icerumcp in tigillumitcatur ; doncc

;

Modus pftlucrifandi Solcni*

fumus cx merctrrio cgrediatur,deindc iteru teratur . Et hoc fiat ita fe> pius terendo&calefariendOfdonec mnis fumus in mercurio cc(Tct t

cVaurum

in

puluerem fubnliffimiimfitreda&um. Deindeponatut

in furnumcalcinationislfacicndo flammamignis cum ligno ficco,ce noncum carbonibus.Et hicignis duretquatuorvel quinqj hori$,rt

Solem a mcrcurio depuratum & mundt ficatum,& tunchabebis aurum tuum opumcpreparatum.
itaca!anetur,doncc videris

Lauetur deindc aurum duabus aut tribus vicib*

cum aqua vit3E,cVbene fimul mjfceaturcu culmo pennaeintegro,dcinde colabis aquam vitar,fuper
infundendorecente ethocfiat tribus autquatuor
3

vicibus.Deindeexiccabis ipfum

Sokm fuperpar* uum igncm prunaru.Poftcaimponaturinrircula

torium fupra pofitu cu ipfa quinta ciTenria vini. AliuseftmoduspulucrifandiSolem.Facfieriin d pul* cnfan# ftrumentu de cupro vel ferro in forma cucurbitar t
ali'

mo

diSolc hocmodo -

Quomodo fiat aarum potabilc curfi melle.

Ethabcatcollum ftricfhimlhabetem
facTam,in amplitudine vnius formaeducati vel
florenifita q?

XLIII

inorificid crucem exfiloferrco

no pof*
fun*

fiteadercintro.Etoportet q? ducatus vel florenus attingat orificiuni

cUcurbi'ta?abomni parte.Hocergo inftrumentum

ca1efiat,cV in

do ipfius fiat ftratum de plumbo Iiquido,infpifTitudine vnius dioi ti.fuper quo fiataliud detartaro.Etitafcmperfacies,doneccucurbita
fitplena.Poftea fuperimponatur ducatus vcl florenu$,&ponatur fu

percrucem,Iocando in furnum

talercu

fta a>

plumbu fitfemper liquidum.Etquando aurumfuent ahqua hoc modo fiet obedicns ad tifper in vno latere,fupcr aliud vertatur,et

furno reuerberatio* faciendG puluercm SoIarem.Poftea calcinetur facere de quatuor aut q u in nis, vt iam diftu eft.Et hoc modo poteris
cp florenis
alrjfq?

monctis argenteis.

Deauropotabilicummelle
Ecipe
falis

Caput

:?.

gemgbene praeparati:mellis optimi:a fauo abf

igne extradi.vt fupra diximus,aquae vitse re&ificate a? na,partes equales,diftillentur omnia fimul per tres yices,
cjj

Poftea accipe de hac materiadiftillatalibra v na,foIioru aun finiffimi

De auro potabili cpifcopiaiiufdam. Treueren.

quantum volueris,&pone in cucurbitam,ipfam ponendo fupcrci*
benc triti,reupontid * flis decordecerui,mufd Almndrinirecentis,ambrebona,ana.$.t omniafimulmifccantur , &ocT:odiebuselapiis diftillapernlcru,& habebis optimum aurum potabile,ad multascgricudines conducc* &corpushumanummirabilicerreftaurans t
neres.Poftea adde rcubarbari
ele<fli T 1igni

aloes

Dc auro potabili ex folo auro & aqu*

-Caput 50. fim iffimi.J. ur),malleetur fubciliffi Acdpe auri
vitae,

mc,& fdndacur in bradteas minuciflimas ,p

ftea accipe

n crcuri) ablurJ.f.l.f^.fiat amalgama

poftca ponatur fug marmor , addcndo Cocidc de fulphure viuo,& bene infimul ceracur , de'
_ indeponanturin cigillo fupercarbones , fw donectotufulphur fuenc combuftu , pofteaponacurin

&

tias lbidem,

pone cigillo ad ignem , doncc ipfum tU dncricium.Ec iteru ddnde amouc tigillu,& mucnies Solcm in pulucrc Pillu mbefcacPoft hoc calanatu . Poftea ponaturinfurnOrcucr^ fubtiliffimujcolons crocei optime prarparacu .Laueturdemde cu aqua auru cuu c"

bcraciois,& vit^fimplici^&cxiccetur. Etdchocpuluerecapias quantuvolueris, fuperfundacur de aqua vice rectificata tocidem,vc vlcraauru emincat
drculacoriu ,&ponat tribus vel quacuor digitis:Mittaturddndc lapillis in mediecace ponderis auri , &drcu in balneo Mari&cu fuis refoluecur in aquam colons lecur,vt decec,& ipfum auru liquefcec,

&

dtrini vel crocd,vt eciam

ungac capillos humanos

Et lta habcs etu

vcrum aurum potabile.

De
Nus

auro potabili cuiufdam Treueren

fis

epifcopi.

Cap.

51

infignis Epifcopus Treucrenfis fadebat

auru pocabile hoc modo. Quando diftillaue* in fundo diftillacorij ris lplam aquam vicse, maceria tenax refederit,acci ipfum flegma ficuc

&

peaquam vitaeduabus viab9 in balneo marie;

diftillaca:fundendo fuper hanc materia nigra:

du fueric infrigidaca,& ica per diem & nocfte remaneat.Poftea ab hac

materiaaquavitciccru abftrahat perdiftillauonelcnto igne, doncc

De auro pota.cpifcopi ctriufdam Treuerenfis.

XLV

ad matcriam ipfam perucneris,& fiat tepida,fi volueris vrtru rcferua reintegmm.Deindefundaturaqua fontis fupcr ipfam materiam ni
gra,inaltitudine fex digitoru,etita pcrtrcs aut quatuor dies quiefcat

Pofthoclauabis ipfamcumaliaaquafontis ,&inueniesfubftantia fundo:ficut fi cfTet arena,& cft ipfa terratquam lera fiuc materiam igac exiccabis .^uum autem fuerit ficca:fundatur fupcr ea de aqua VI tae re&ificaca in altitudinc quatuor digicoru,& fmas ita permanere in balneo Mana*per horas viginriquatuor daudendo onficium vitri cu alio vitro,&lucando cu cera cali,vt fupra didum eft.Poft hoc ipfa iqua vitae iteru abftrahatur;& hoc faries fepius.Quia quanto fepius

fuperfuderis

&icerum per

diftillationem abftraxeris,tanto melius.

Et quando ipfa tcrra fuc-it exiccaca,pon3Cur cucurbita ad arenam, fe/ pelicndo lpfam cucurbi tam in ca vfq? ad coIlum,&abftrahatur ignc amo forri toties,donec nullum fumum m alembico confpexens,non ucndo ipfum receptacuIum.Qu ia oportet q? aqua vitx&fp in tus U ue fumus lllc fimul immifceancur,& ita habebis duo elcmcnta fcili*
,

cetigncm,&aerem.Pofrhocaccipiaturterra,&optimefupermarmo re teratur ponatur in cucurbitam fuperinfundendo de aqua vitc revftificaca:in akicudine tnum aut quatuor digicoru:&impone in bal neu Mariaeper dicm noc?>cm,donec fbluacur. Ht quu fuent folu* ta,fngefiat,deindeabftrahatur iterum,&exiccetur ipfacerra ad Sole r quajcu exiccaca fuenr,dcbet poni in crucibuIum,Iutando pfum op' amc cu luco fapicnuae. &calcinetur in furno reucrbcrarionis: pcr ho*

&

&

ras quacuor. Deindc frigefiar,& iterum fuper marmor teratur

& in

cucurbitam ponacur,fuperinfundendo de acjua vicaz re<fcificata,&po naturin balneu Manaead folucndum Dcindeiterum abftrahatur aqua vicr,& cerra icerum calcinecur per horas quacuor,dum fucric fic ca. Vcl eriam poteft ita comburi,vccandefcat: deinde ltcrum foluacur in balneo Maria?:cum aqua vite.Ec toties folues &calcinabis:donec no poteris vlcra calcinarevel folucrcj&hocficcommunicerin fcptem
vicibus:

dum magifter re<fte operecur.Dum aute volueris cognofce

non foluicurvlcerius: accipiacurparum de ea ccr*
vel

rc,quandoipfacerra

ra;& cxiccctur ad acrem:& dc aqua fua fupcrinfunde cres

guccas,fi fol uicur,fignum eftapfam

quacuor

adhuc non effc facis preparatam. Idcocp oporcec ipfam iccrum foluerein balneo Maric; deinde calcina^ rc;doncc verum poreris habere indicium,ipfam non pofleplus fblui. Vltimo vcro debec exiccari;& calcinan;& frieefieri : & tunc eft pro fe

Hj

De auro potabili epifcopi cuiufdam TrcueverL

fola,&inis

&aerab ipfafuntfeparata.Deindcfumaturomrscsillae

aqua?:cu quibus foluifti terram pra:di(fiam:dcbent poni infimul in cucurbitam,vna cum ipfa terra,poncdo fimul in balnco maria^&ad

dendodeipfa quinta cflcnna ,.&abftrahaturvfc ad mcdietatcm cu ione lcnto,&anteponatur aliud rcceptorium. Demde ignis augmeic
tur,donec

omnis humor&materia flcgmaticaab ipfafeparet. Quo

ad expellendu ipfos
fpiritus
,

fa(fto,magis crefcat ignis

donec videris
ite*

paruas puftulas

m alernbico apparcntcs penitus tranfr)fle,deinde

rum rataneturj&foluaturjficut fupcrius fecifti, Et hoc debct Ficri fe*

ptics,&toties(cmpertcrrafoIuatur,&Vcalcinetur,Deindetcraturiteru
-fuper marmor ,

& ponatur in pellicanum ad circulandu incineribus,

3C foluendum per dies o<fto,et videbis materiam ipfam coagulari.Si vero non haberes pcllicanu,debet poni in tale circulatorium.

QtmCjj vidcris materiarn eflfe ita coagulata jdcbet

iterum folui in balneo Maric,cV deinde itcru coa
ulecur in cincribus.Ec hoc fiat cocies,donec exeat materiaficutoleu.ctjeft lpfaquint.eflcnt. Si vero

no haberes pellicanu vel circulatonu: accipiantur

duac cucurbitas vnius magnitudinisjalteram fug altera imponendo quum fuerint in onficioam; baecpoptims politeetadasquatas. Jn quibus im#
ponatur 1 pfa terra calcinata,& tancunde admi fcea* tur de aqua ipfius,donec ad fpifficudine finapis reduccur,& fatcan* naleferreum in drcuitutoniunclionis ipfarum cucurbitarum t ipfas
lucando circa cannale
aloftbicus cascus

cum cera tali,vc fupraduflum eft, cc ita ficquafi

hoc modo

Deinde ponatur ad circulandum in balneo Ma' riar.Pofteadiftilleturper alembicu cum ignebo

fio:doncc materia
ficca in fudo

remaneat,et aqua

qu3eabipfaeftdiftillaca,refcruetur.

Deindc

fu>

&

F.t

dc mirabifi eias

vircuce.

XLVI

perinfundaturaliaaqu?.:quam in primarirculatioricsbca cokfti,fa peripfam materiam:circuletur pcr dies octo:itcru diftiftilletur,& hoc de otfto in oero dies iemper fa ries : doncc aquae orrnes imbibantur.

Ethoc fa(fto:omnes aqua? colligcntur in vr num vas;ec fuperfundatur deaqua vic^erecftif cata:cc ipfa materiacalcincturprius per horas qua*
tuor in furuo reuerberacionis doncc fjat candida: femper ipfam pon derandoprivs:vcfcias,quancum augmcntccur:QuofacT:o:ipfam rur
;

fus

cum

aquis fuis incirculatorium pon?s:fuperjmponendo alanbi

cum cramypfaslutando.Vt

fupra.Deindemictacuradcjrculaidum aliquar* baineopcrmcnfes duos.Vel v!cra,fecundum q? quancicas rnatcri* do eftci in indiger.Deindequum dcpofuens alembicum cecum,inuenics ipfam trina. maceriam oi fnndo circulacorn, cr.nftucentem ecc'aram : ficut eft Cri*
margaritarir , eceftipfa Vcra quinta eftcntia Si crgo ctim ea voluens facere aurum potabile
.

ftallusaliqu?:

nmaonicudinequarundam
auri

fmiftmi.^i.qucdcbcnc im* mifcen cum quintptftcntia\|.i.f5.c\'fuptrfundatur eemelioriaqua vicae compofita , quam haberepoter.s in quantitate libraril duaru fcmis.Potes ctiam addere duodicim partes de quinta mcllis cftenciaS cV tuncvitrum debecopcimc lucari,6Vdebec poni in bafnco Maric,ct videbis mirabilem opcrationem vn onem lpfius aun cVquintae
,

iuftumet vcrumjhabcas foliorum

&

cncnu3?,quiafcmpcrf:mulakcndcTicc\'dcfccndtTit,donecambocon

uertsnturinolcum fpiftum,ucuceft fungus humanus.Ouumq? vi dcris hocolcum icacftecoagulacum,fina:> infngidan vicrum,dcinde claudacur opcime.cV ponacur in cellario,cc lbidem def mctipfo folue tur. Deindeitcrumcoagulccur modoprjcdi<fto:cVfoluacurcotifS,

non pofticamplius coagulari eciade maximo igne.Tuncfcas ip* fam matcriam efte fatis paratm. Hoc ergo olcum eft optima medu
vc
,

cinainomnibusgrauibuscgritudinibus.Bftquocppicferuatiuiim Dafis hominum fanorum a morbis . Caue ergo , nederur fano vel mor* niu* aii bido, mfi ipfa neceftitas txjgat:ica q? in cnbus menfibus dabis lal* rl 0ta;j p

tem

tres

guttas
,

quia d fepius darcs

jpfa anirra ex

eo tantum def

]x\i St

lecftarecur

cVcancum gauderec , q? eciam ab ipfo corpore poftecfc* Quum vcrodedens alicui m asftate, dabiturcam aqua fon cederc: vel cum vino. Si au> tis pura. 1 hycme vero cum iure caponis
,

em

velisfacerelapillos liue Oiftallumbrcuiorimodo,diftillctut

De auro pota.cum vino Gr<rco,vcl fpeciebus aromai

fleonu quod remanf t,quando prima vice aquam diftillafti Pona*
cur incucurbirarn.diftillando pcr arcn.T,doncc nigra matcria tenuisfi fpiflum n fundo remaneat,quae debet reponi cut vinum groflum

&

in aliam cucurbitamjiterum flegma lupcr/nfundedo cV diftillando ucut prima vicaj,6Y iterum ita fiat , vt poflfis extrahere materiam illam quse debet imponi in caldare,& ibidem permaneat, doncc iterum ia tenucm fubftantiam vertatur;ficut fuit in principio.Accipiatur deino

de

& reponaturin cellario,ipfum vas optimecoopenedo,vt nihil im

puri poflit inciderc:&ibidcm infrigideturper ipaciu vnius mefis: vel paulo plus.Qusequil permanferititaincellarioper praedidum fpaci

um tem poris,fuperfundatur de aqua fontis clara,& manu fimul mt

fccantur5 cVcolctur in vrceii vitreatu,& inuenies paruos lapillos traflu centes ficuc Criftallus,cV eft ipfa vera terra,quaedebetteri,cVadmifGe
ri

auro,quod eft in eirculatorio, ccm ipfa quintaeflfentia vini

& md'

Iis,cV videbis

folutioncm aun. Reliquii vero excrahacur cVfiatoleu*

vcfupra monftracum eft.Echocmodoetiamhabebis

rura potabile.

optimumaiw

De auro pota.cu vino greco vel fimili'

bus cV fpeciebus aromaticis. Cap.
cuteft maluaticu^aftaidum^vel
5:.

Ecipe de vino meliori quod habcrepoteris *fi#

Romanu,Cor

ficum,Grecu.aucHtfpaiuim,diftilleturpera3e>
biciijdonee poflit rcctificari
,

vt fupra didii cft

deaqua vica?.Etcum bonamquantitatem ha# buens de hoc vino diltillato,itemm diftillabis m fcx vel fcptem viobus. Poftcaponatur ad orculandum inpdlicanoj ipfum lmplcndo pro certia parte,vei fcread mediurn.Dendcdauda
tur forame pellicani cu pafta fa<flaexalbumine ouoruj cV farina op

majcVponatur in balneo Mana&knti ignis.per dics quadraginta:vel pIus.Demdc fi guftandofcnftris aliquamdulcedinecu odoreexcelle ti:fatis circulatun cfleputaco.Si vero non,debes itcruponere inpelli canu doncc ad ld pueniat. Et quu fuerit ita: ponatur in vitru optime claufum.Et hacceft ipfa quinta efTen.vini,qucdebecfumi locoomni

um mcdicinaril:ctdcbetdari egrotati teporemarucmo.Dofis eiuseft

de.$.rjjrfq? i&.$t ij)%m q>

egntudoeftintefa vfrcmifla.Si vero velis

admifere

;pccies

aromat;cas,potcriscapercnucis mufcat,cinamomi

gariofiloJSi.zedoari^gailg^jZinziberisalbilgranorumparadifi.f.i.

Deauropotabiliexcellenti.

XLVII

puIuerifentur,&:ponantur in libra vna aquas prediclc.f.rj. haru fpe*

vitru cum collo Iongo:bene daufo fupercinc* cierum, &ponatur rcs,perhoras.:4.vitrum tnbus autquatuorvicibusagitando,

Pofteacolctur per pannu line um, ipfas fcces fcgregado.alia

~~

vera maceria debetdiftillari to tieSfdonecnon potcrit vltra di ftillari.Deinde debct rirculari;

& habes quintam cflcntiam & verum au*um po

vtfupra,
ita

tabik.

Cap. J$, VntquidiftilJat&abftrahuntaquam vitasa

De alio auro potabili excellenti

mchon vino quod

teria

habere pofTunt,ita q?

ma*

flegmaticainfundorcmaneac. Jdcocp nc in hocfallaris. Pnmodiftillabis media partct

5l al ia mcdia pars cft ficut aqua fontis clara , dc

quo nondebes mirari,& haec itcrum debetdt

fcgrcgaamw Matenam vero denfam t qup in fundo remafic, facias buliri ad igne, doncccxiccetur.Potcris etiam exhocexcrahereolcum nigru,denfum, fpiflum:quodeft calidu,& hocetia debctoptime cuftodiri,deindc calcinabis ipfam materiam nigra in fiirno rcuerbcrarion:s,etpro vna partc terra? acapies de ipfa aqua vitc precicfta partes quiq5,quc debet efleduIas,fuperinfundedo ipfamj&itagmanestp, dies quindecim,
ftillari

Iento ignc, drinde reponat

&

dec{bIuatur.PoftcadiftiIIeturpcrfiltru,abi:iendofeces,diftil!an<

do iteru aqua,&calcinando pcr dies quatuoraut quincp.Quo fa(fto f

inuenies terram alba.Videergo vtcaute opcrens hoc;vt poflis habe*

rebona parte de ipfa terra:

nil valereqj

& pocens dealbare & mudificare p calidi'

aqua

tateignis,cx'p humiditateaquf. Etitapotes intelligere,ipfam

admundificandu,ideocp nullum debet habcrefpintu. Vcrum quidem eft.in ipfaaqua vitae efleignem fpiritu, fed habet fe qualitacem aqueam (quod cft ipfum Hegma) terrea quod eft ipfum impedlmentum perfaffaonis.Etideo debetdiftillarilexautfe puem vicibVt bcne rectificcturDeinde debet circulari in quin,eflen*

& &

Confectio aquae vftae q*e,eiufc fruclus:

Etfih3ecaquavita>,hoceftfpiricus &ignis,nonhaberetnatura jpfl

us quintc efTentiae de terra prasdicla non poflet afcendere,ficut eft opi nio Hermeus,necfpirituscVignis in terram fixan. Eftautehaecaqua
vicaequintxcflentia?, Habeascucurbica cum alembico roftrato

6Yim

ponequatuor librasdeaqua vicaere&ificaca.Deindelutabis optime ipfum alembicum,cum talipafta,vtiam fepius eftdidtu, &impona* turin fornacead diftillandum,ita vt decet.Cuius forma eft h*ec

Aqua aute diftillata rccipiatur in receptonum,dum fit bene clarifica

oprime claufo, vt nul 9 Ius aer ingrediacur,quia nihil aliud eft cp foincus.Et hoc fac trib vi 9 cib ,fcmg aliquid fincndo in fundo diftillatorrj, vt fcias fecure, nihil aliudeflecp fpiritubeneredifitacu.Hocita diftillabis quacer,&ha'
taJndeextinguat ignis:&: referua aqua in
vitro

aqua odoris fuauifllmi operacioifq? mirabiliflime.Quia fi ve* nenuaucfumus quida pcftifcrincorpus mcratfec,nnruJmmoduper hocabipfo fcparabit,6Vancecj5 cerdift:Uaucris,odoremirificugcipi# es,& hccaqua foIuicSoIeec oes gcrr as. Ad fadura vero hm9 auri po tabilis alicj accipiunt folia auri purifTnni,trita fupcr marmor cu melh
bebis

Dc auro pota.cu gemmis,vt adipifcatnr natura* q.e.

XLVTII

donec videantur cfleredafta in aquam,vel q> appareat fat s efle fub* vafemudocum puraaquafon* oliaadicnbedum.Poftealauetur

tis:qu2cdebetefle tepida,poftea finas itainfundurefidere,poftcapo

aquam vitc,vel in quiij.tam effen itam,& habebis optimuau natur rum potabde.Potcft etiam poni in aquam mellis:vel in aquam azuc
caro diftillatam.Ethocaurumpotabilemirabilitercollitomnes egri

tudines:pr<ccipuc kpram.

J^^b^

-===3

^w

Deauropotab.cugemmis. Caput $4* ^ autem volueris facere aurum pocabile cu gem

misifciliet cum fmaragdis,faphiris:rubinis,gra
natisjiacincisjvel

etiam cum margantis,oportec

lapide

omnesgemmas fubaliflimecererefuper

marmoreu, cVdepuluereillorumlapidum po* nes in praediclam. aqua vit,& circuletur per ali quod tempus in pellicano,poftea diftilletur.Ee
aqua foluit orania:cVafcendit,quemadmodufi volarccSi quocg faas aicendcrc i uperaurum, vlcra nuncp afcendecEt hoccft fecreunV mum in nacura. Tranfiendo vcro ad fpfam ccrram albam prasdidla, vc poflimus cam facerc afcendere,vt adipifcacur naturam quincse cffen ti ae,ad folucndum Solem vel Lunam, Accipiatur crgo dc lpfa mace# riaalba&YdeSoIevelLunaanparces a*quales, &cancundemdepo# dcre prajdicftcaquae vite,cV quando aurum eric folucum, ponacur in cucurbitam non nimis altam,quia nonpofiecinaluon afcendere, &L fac ipfam per alembi cum afcendere:&Y cum afccnderic,operaberis vl# tra vc decet.Si vvro non poflis habere cucurbitamad hoc accommoj
icc

dacara.habeas vnam retorcam , talem.

Vfus cVfru&us huius medidnse.

Eft ctiam fdendumtq? quando aqua vitac eft defecata 5cfC*Hfi'cata^d peruenerit in quintam eflentia cum odore fragantiflfimo, fcias ipfam habere propriam terram ab ea veniente,quse peruenit in aqua,Scafc dit quafi volando per naturaaquae,quam fecum facitafcendere.Si crgo prsedicla intelIigis,poteris facere aqua ad foluendu omnia metal
t

la,& fi hoc no intelhgistnihil facere poteristquia in hocconfiftit orn nis modus foIuendi.JVkdidna vero quae debetdari homini poftpw

ie&ionem ,accipies in quantitate vnius grani ordcacei 1 8c ponatur poculum argenteumcum vino albo vel cum aqua pura, ipfamford ter calefaciendo fuper lgnem donec foluatur. Poftea ab igne mouea*

Ad \tt
ptam.

tur,8t"cum coclear/ argenteo agitetuitdonec frigelat . Detfir leprofo ftomacho ieiuno poft mediam nocfti. Poteft etiam dari omni egro*
to in quacuncjs lhfirmitate fit et fi in mala valitudine iacueritduob* mcnfibus,fanabitur in duobus diebus.Si vero homo eft fanus t oau>
}

anno ter accipiat hanc medidnam.Hincdidt Arnoldus de viliatw> ua,fe curafle Henricu duce Veronseex predbus patris fm } regis Attf
ni
in tribus diebus con* qui tribus meniibus Ieprofus fui ualuit.Ait etiam fevfum fuifie hacmedicina in fenedrute fiza:&: quan
}

gonum

&

docunqj habebatcalore ex defecflu naturc, vd etiam ex alia caufa ,ip# fam medicinam cufrigiditate temperafleJSi Vero habebat frigustme^
dicina moderabaturhocexfuacaliditate. Etfaltemduabusvicibus
in anno hocvtebatur:fa'Iicetvna vice in aeftatel&alia vicsein hyeme^ Circa hoc notabis mirabile quiddam.Si haec medicina detureoro*
to,qui de voIuntatcdeidebeatmori,nu!Iumeftremedium adhiben* di aliquam medicina.Sed poftqj fuent mortuus^habet oculos aper*

tos,&:colorem naturalem,ac (i viueret 8c videtur mortuus

quodam*

modo fpiritu fubito efleraptus.

Ipfi

quoq?

crincs talis hominist 52

barba,&: vngues femper crefcunt,quia fanguis qui cftin corpore, no potcfi: putrefieri.propter calorem naturalem , qui per medicinamdi
iuftentatus.

Deauropotabiliadparalifim.

Caput

$5

-:

Dc aiiro potabili ad paralifim:

It

XLIX

aurum valde prcciofum ad omne paralifim, hocmodo. Soluatur auru purum in quantita*
te,$.ur).in
tis

aquaforti.Deinde habeas aqua fon

difbllatam totieSjVtduicefcatjin quadi&um

aurum debetlauaril&quum fueritinpuluere rcda&u ponaturin aquam vitaefimplice, qua* ter di ftillatam . Dei ndc reope pulueris boracis f.fj.di floluatur pari m odo i n aqua vitc fimpli> rijimponendo in paru U m vitrum,& totum id cum aqua vite implen
do.Recipe etiam camphore.j.i. &diflbluatur etiam hoc modo prae* dicfto. Vltimo verocape zuccaricandidatw$.ij,ec debet etiam hocmo

do in aqua vite fol

diflblm
.

Poftea

quu m omnia fuee

ritdiiToIuta, recipe

Cjtuorillas aquas,

in quibus foluifti materias predictas

&diftil!eturperci
nercs igne leco toti

esvtomnis aquea
{ubftantia ab alia
matcria feparetur,in
cali

fornace vt hic

cft.

Ethocfiattoties,

donecvideasmate* teriaminfundo (y

milem oleo.Dein' de ponaturvitrum

cii lpfa

materia in

locum humidiijck
vertetur materia in

fubftantiamcriftal

linajdcindefoluat
in aqua quatuor,

Variaecompofitiones auri potabilis;

fubftantiarum diffoIutarum,ambra?grifx:mufd akxandrini recen' quoddam oleum.Et quum volucris opitufari tis an.J.i.&dehocfit faluia,an.M.i.laucndulae* flores de boragine eoroco:accipe folia

&

&

]Vl.fj.ponatur in quarcampartem aquae viteJ&in hac permaneatper

dies tres inteoros.Poftea diftilletur;ec in vitro bene claufo opcime cu ftodiatur.Et quum volueris dare egroco,accipe guttam vna olei prc^
dicTri,6Vcenties
ti

tantum de aqua tnum herbarum:& hoc dabis patie'

t

cum maximo difcrimine 6V prouidentia:quia haec eft medela quae omnes infirmitates hominum occultac, cveft thcfaurus occultusom nium philofophorum.
Dealioauropocabilibono. Caput \6
Ecipeaquae vicaefimpJicis.f.rj boracis depecra k.i^.diflblue borace in dicfta aqua vicae. Deinde folue zuccan candidi.f.i. maqua: vita?.f .ir).fs
.

Solueetiam caphoras.l.f^.in aquaevicae.f.rjij

VlcimoveroacopiaturfoliaaunpuriffimijqUf
foluanturecia

indida aqua vitc & haequctuor

7

^j
clauueao,Ov:
,

aqupvicgponancurincucurbita:optimeiplam

ita

per vniidiem requiefcat.Poftea

fupenmponendo ale

diftilla vfcp ad mediecacem . Poftea ponatur cucurbita in bicum locum humidumj&quatuorillajmateriseincnftallum albuTimam candidilTimam conuemntur. Poftea folue in aqua ab hac cnftallo difbllata hxcfcquetia.Ambrasbonasmufafmi rececis,ana.$.i.mar oancarum optimarum.fi.ponancur m balncum Mariae.Cxfintom nia bene lucata.cxin diebus cnbui. conuerteturin oIeum,quod qui*

&

&

dem eftaurum potabile.

De alio auro potabili cu aqua forti.

Ccipe aurum

Ca. $7

opcimumquod habcrc poceris

quod folui dcbetin aqua forti, cVdeindeeua*

pceturcVabftrahatur aqua per aIcmbicu,non

tamedebetomnmo exiccan,qa efletficutolcLi,

Poftcafupeifundatur deaquamcllis :quscfic etiam diftillata per alembicu: vc ipfam maceri
-

am tranfcedatquacuordigicis.Ponacurad
,

di

gercndum quaccuor diebus cVcotidem noclibus

in balneo Mariae,

Poftea aqua meliis iterum abftrahatper aJembicu:dcindeaiiam aqua

Modus extrahendi aquam

vicc fedfti ,& fcias q>

mettis,

L
mellis.

iricllisimporvcs&digcresjvtfupra^pcromniafaciesfiaitinprima
rcmanet ficut oleum tcnue,cum ipfa aqua

parum rcfidcat.Demde toties abftrahcs aquam mellist vt nul lafalfcdorcmaneatdefubftatiaaqucfoKtis, inquadifTolutufuit au rum,&quum per faporem mellis amaritudine in hngua perceperis; habeas aquam viceduodecies diftillatam in quanulfumfit flegma f & inea fbluesauru,vcaqua aurum tranfcendat quatuordigitis,dein
poftea
,

debeneluteturdiftiIIatorium,in quodimpofueris,cum Iuto forti,et

ponatur in balncum Mar.donecfoIuatur.Poreft camehocricius fie# fixa ri in fimo equino,ct maois eft naturalecp aliud,dum ponatur toriumfiuepcllicanu.Deindeabftrahaturaqua vitseab auroperale> bicu,ita vt auru rcmaneat in fundo vicritficuc quodda oIcu,vel bucy ru^&hoccftipfum aurupotabile. Quoquidepoteftvti quilibece* grotusineleAuarr)s,v'eIcuvino.AquaautmelIis:quxinprajci(fto auro funditur.fi t hoc modo.Habeascucurbitam,in qua impone ip' fum mel,& quu mel afcenderit,aperias paru alembicu,& lterum rcfi* debit in fundum cucurbicx:& hoc facies toties,donec totu mel fucric diftillatu.Pnmaergoaqua eftalba.Alias vero poftprima funtbonae adcaluiciem,quiacuca putcxipfis inungitur,pili crcfcunt. Suntetia

bonsead lpfum auru

tabile,quia abftrahunt

amaritudinecx ipfo,

Capuc^jS. Dealioauropotabili. Ecipe aurum puru foIiatum,teratur cu fale co'

muni pra2parato,& quu fucnc cntu:iterum pa>

rum defaleaddas,&bene fimul mifceantur,et calcinentur in fumo reuerberationis pcr quat>

tiiorautquinc^horasjfaciendobonaflamma
ionis,drinde finatur fngcfcere.Lauctur poftea
a

cu aqua dulci cepida.Poftea ponat

.

m aqua fe>

quenum addigcrcndum,per noue dies

Poft hoc ipfa aqua abftraha

tur ab auro,& lceru fuperfundatur,& digeracur,& iteru abftrahatur, &hocfiatitaduabus auc tnbus vicibuscum Ieto igne. Poftea fuper

infundaturaqua fontis pura,& itcru abftrahatur.Caue aute:nenimi nmficceturaurum:quiain folutionc forct nimisafperum:&quafi inobedies foIutioi.Aqua vero fupra nominata debet fic fieri. Recipe libras qtuor optimi melhs,&bulliat fug leto igne carbonu in capfia
ferrca:&fpumafemgtoIIacur,fupinfundendodeaquafontis in alci# cudineduoi^ digitoR2.Deinde ponat iccru ad igne,donec fpumefcac
I

Deeodcm auropotabili*
cViterum

fpumam tolles.Poftea fundcs

fuper ipfum

mdalbumina

quacuorouorumoptimeconcufla cVdepuracaj&finas modicii bulli bcne bullierit,per fihru co re,fempcr ipfam fpumam tollendo,&quu ad Icntum igncm,doncc ktur.Poft hoc ponatur ipfum mel colatum omnis aquoficas ab eo recedar:&Y poft hocab ipfo melle diftillctur.et hocquodde ipfo diftillaueris,iteru duabus vel tribus viobus diftil* kturi&quu poft diftillatio.icm refltueucrit oclo vcl decem dies,ha> bebisaquam parata : Quando aiic ipfum flegmadcvino velfecibus
abftraxeris:& q?
fcces lpfe lnfpiflencur ficuc

meI:ponatur in arena,fu

perinfundendoaquam

vic^e,

vcemineatfuperfeces cnbusdigitis,&
cali.

putrefiat per ocfto dies fub alembico ceco

r~3$f~

Dcinde iteru abftrahacur aqua vite per balneum mari^PofteafuperfundedepuniTimo flegmate

rexdecimautdececVoclolibras,&ponatinare/,

\M
DV
j!
jj

nam frigidamperdies fcx,&crefceclapilliin ip< H ijgi flcgmate,do njmfa terra,qui debent poftealauan eu
necdcpurentur:deindc exicceturparuoadmodu

ioncPoftea fup:rinfundeeis aqua vitc.Vcfupere poft quacuor dics lccru mineac cnbus digicis , 9 9 abftrahaturpcrbal.MancV hocfiattnb vicib . ( Vltimovero ponaturinarenacuvalidoigne, vt fpj r itus cxpellacun. Vidcbis quocp oleu vcnirc,quod gmitcc exire receptaculu : donec fumus ccfler,c\ ccrraent facis calanaca.Illa aucem a qua ficeft vcendu. Recipe cerram cabnata,fupcr quam rundedc ehori aqua vitc,qua

&

poteris habere,digeratur fub ale.nbico ceco in batneo pcrdies quatu ouPoftca iteru abftraheaqua vitaefeniim percol a cura,na vtno eolo*
rctur dc terra.Poftea fupennfundatur ahaaqua v iC3?,c\. fiat vt prius.

~.
1

Et hoctotiesfaciesjdonecaquanoncolorctur vltradeterra .Dandc poneipfam aqua in baineum Mar.ui tena.&abftrahaturleto igne, cVinfundo cucurbireinuenies terra albamsfperaifcuteftfal^qua itc ru potens (oluere c\ coagulare vt pnus doncc facit afpera & fubtihs videatur. Oleu folis fic hoc modo*Recipc aquas vicae prcparacp libras
,

Solis.

quatuor,ducatos duodecim.cj foluantin aqua forci,(upennfundedo aqua fngida,& couertecunn calce, qua cu duplici poderc zuccaricj
didi
terc&:6<:

indelauabis cu aquadulcrdiftiIlata,vczuccaruabauro

abftrahatur.Ec
parcib
9

quu fjencexiccacu,vna parscaLis debct ccri cutnbus mafocts prjeparaa,cx: addatdeaqua vitc,vtfiacpalta,qu C po

De

auro potabili

voTatili

LI

natur in vitrum,c\' accendatur,6V ipfum vinum cu mafticc ab auro fe parabiturpcrcombuftionc.oVipfacalxin olcum vercetur, Hoc ergo olcum dcponefubtilifTime.Etfi calxno fuerictota foluta, Iauabis ca
iterum cu aqua dulci,&: teres cu maftice,c\' facies pcr omnia vt fupra. Et fi habet quandam nigredine vd impuritate debec lauari cu accto
diftillato.Ecquu totu fueric conuerfum in oleu , accipiamur parces

dux dc terra alba pcxrata :5c lmmi fceancur cu prardicto olco: vc fiat pa^
ffe,parum addendoaquacvicx Dcindeponaturinaquavitacpracpa rat3m,ad digercndu in balnco per vnu mcnfcm,vcl vlcra, fecundu q? videns folutioneSoIis cito vel tarde.Fic auc folutio Sohs hoc modo SoJutio Rccipeauri pun boni.f .fj.mercurrj bene abluci oVpurgati. f .irj. fiat Solis. amalgama.Pofteamcrcurius feparcturab suro fupercincriciii , ficut
fitapudaurifabrosj&aururen-anetficucqucciamfarinacicrina.poft

hoccape falis amoniad.f.f$.imponacur aquam vitae cum auro cal CinatOj&itetin balnco Mar.diqercndo per fcx dics.PofUa abfirha* turomnis humiditas cu calorognis pr.nu oradus.cVcnc paracu.De inde tapeauruillud ita.parar.um ,&imponein cucurbitam vicrcam inundain,imponendo alembicum cu roftro,c\' Orfiriia opcime lucen tur,fundcfuperipfam matcria paru olci oIiuic,6^dift:ileairinpnn* cipio cu lencilfirr.o igne.VItimo vero in vahdilTimo fic:it fit in aqua forci.Quo fucfto,apen cucurbicam, f ahquid in ea rcmauf t,fiatper omnia.vc fupra,& hoc fadcs.doneoiih.l mvitra remaneacPoftea ve
,

&

roabftrahaf^Hegmaperdiftillationcjhaud fecus fadedo , cX habcbis optimu oleu ad anrii potabilc.eVcft bonum cx expcrtum multis

Deauropotabili

volacili.

Caput.to.

vVum
c

pbtabile volatile adplurimac6ducens r

hoc modo.Rccipe dc \'ino meliori

quod ha

crc poteris

quantumcuncj; volueris.ponacut

n vitiu cucollo longOjCxciaudatur , ficut folct

cn cu

fioillo

Hcrnuis,

& pcftea putrcfiac

&

ptimecuftodiatur,ne frigefiat,etita pcrmittcs

-.cquiefcere,domcacquirat fcce,ficut facit acctu,
&citcitrina,iinas itaqj ftarelonoiusidoncctotarccedat,cxhabebit al

bas venas,ficutfi d7,ncflammu]acignis,cV hccficcomunicerin fpa

ciotnum menfium.Dcindeponacurincucurbitamoptimeclaufam ec diftillctur cu igne,fa<fco ex ligno ficco,in aqua tepida,Ccuc fit in bal
neo Mar.in tali fornace,vc hic depingitur.

1$

Forma fomacis diftillatorri.

Dc auro potabili predofifTirfio

LIl

Pofthocaccipelibras duas huius m3Ccriacdiftillataj,oVimponeineai

quindecim foliaauripunirimij&bulliacin balneo marigduodecim horis continuis,etvicrumfitoptimeobftrufumcufignaturaHermc

tis,vtfupra diclu
cft.

DcindelentifTimoignediftillecur^etq? ignis

non fitad hucin primo gradu,ct hoc fa<fto,quando tota maceriatftdi

ftillata;rdferuetur, et

hoc appellatur aurii pocabilevolacile. Dealioauropotabili. Cap. $9. 'Itetia aurumpotabilehocmodo.Recipevintt nibeu fpiflum;di ftilletur quater.Poft ;a rccipe
dctartaro cakinato;ct fuperinfundacur;ctpucre
fiar

hons viginciquacuor, Deinde omnis hu'

miditas lcntilTimo igncabftrahatur,et videbi9

ipfum iartarum,qdpr.us eratalbum,in nigre*

dinecflec6uerfum;quod iterum cakinsbis;do
ncc albcfcat ficut nix;eciterufiat putrefad:io,ficut fupra
;

ct diftillabis

forma

ia ditfbtfec ita

feptiescalanabi$;et fepties digeres, et fepties

quo

crjdiftillabisjmodo etformapraedi(ftis. Pofteaponaturin

balneum

Mariar;imponendofoliaaunpuriflimiadp!acitum;iterumdiftillari
do;et irerum ftiperinfundendo;donec ipfa matena tcta couertatur
letudinis,ipfos in fanicaceconferuans.
9 olcum;quod (ftoptimum aunim potabik;pro hominib bonae va

Dcalioauropotabilipreciofiffimo

Cap, 40,

Vnt quidam receciores philofoph ;qui aurum potabile faci

S
unthocmo.Rccipedevinorubeo
r.s,difti!letur vcl

alboquantumvolue

fepciesperancres.Deindecogregaomnes fcces

&difhlla;colando ipfam aquam;donecin fpiffitudinem mellistran feat;dei ndc fupen nfu ndes lpfum 'flegma ; cc requiefcac ica cnbus die> bus;ettotidem no<fbbus;ccomncs lapilli in fundum fecedent. Hoc fa<fro;!atuibis prcdicTos lapilloscum flegmacc;donecpurjfiant,dein'
dcexiecentur;et

imponanturin aicurbitam^ftipenmponendoalebicu;

cecum;etmittacur

m balneum /v]ana?pertres dieSjettotideiTinocftcs {upennfundendo deaqua viteinalcitudinecrium digicorum.Poftea paulatim colecur,ne vmum fiac curbidum,ec ficfac, quoufcp vinum nullumcolorem abipfislapillis fufapiac. Vlumoveroabftrahacur tocum vinum a lapillis, vc ipfi coti ficci remaneantin vafe , Quo fa-J (fto , oleum ipfumauferatur per arenam lgne valido, hoc quod poftoleumrcmaneatin vitro,diatur terra fecida,qua2 debet abijci*

&

Deauro potabili vegctabili*

inuc* ciuia nihfl valet amplius .Poftea ponatur alebicus in cinercs, nics lapillos dealbatos ficutmue,ve1 fale. Et vinu quod extraxifti ex

&

Iapidibus,quu candidi rcmanferunt , fcruetur ad multiplicatione fermenmione. Vltra fal ipfum fermentatu cu calce Solis 6V Lune im bibat cu aqua vitx prius abftra<fta,& fint tres partes falis,& vnapars
calcis,ponatur fub alebico ceeo,ad digerendu in balneo JYlar.pCrdie

&

naturalem .Poftca imponatur alembicus cu roftro,& diftilletur.Hoc facT:o,iteru fuperinfundatur vinu inatotuchne triu digitoru.vt fupra

diclum eft,&digeratur iteru fubalcmbicocecoperdienaturalem,&

cxinde iterum diftillctur,ficutpnus fecifti : Schocfac toticns: donec fpus de ferm-rncum ter ra i'n recepcaculum tranfierint,6V fintconuerfain fpi bcnt re' ritum vel i n fubftantiam aquea .Si ergo hos fpiritus volueris i terum

Qy

&

duci in reducere incorpus,ponancurin balneoMar.oVcoaoulabunturinlac

corpus. album,quodappcliaturIacvirgincum ,efttamcn diftercnsabcola* Oleum cte,quod fupra vocauimus oleum plubi.Poftca itcru infundatur de
virgin

aqua pra?di<ft.3,6V ponatur fu b alem bico ccco,ad digerendum, 6V hoc

tamdm fiatjdoncc totu conuertatunn fpirituvolarilem.Aqua

tx,quaefuper hoc
ftiilatoirj

aiitvi?

lac natat,diftilletur in

balneo Mar.

ct ln

fundo di*

inucnies veru lapidem,6Vhaccappe!Jacur tranfmutatiofpiri

tus in corpus.Dc hoccrgolapideaccipein quiuitatevnius grani hor deacei,fupcr n cr uri) viui

loti ct

punficsti.|.x. cu fvcrit calcfacT:us

lti

crucibuIo,6V videbis
rra,fccudu

ipfum mercuriucoagulari in vcru Sole vel Lu*

hocpotcris cuftcdire.Sivero no ve depuluerefuperimponatur, &conucrrecurtotum lis cuftodire,iterii puluercm,qui dtbet imbibi cum ipfa aqua abftracla a predicto la

prima

ferrr:ccatione,et

pide,et hiceft veruslapis

fi ipfi

tinclurac fupenmpoiueris aliu

puU

uercm,ethocpoteftaugmentari

in lnfinitum.Etfi ipfaaqua,alapidc

abftrafta,deficerct in augmentatione,poteris aliam

bonam aqua vitae

Cap.41

loco eius capcrc,quia nihil in hoccft difcriminis.

^ZII^-^^^~\
v\

Dcauropotabili

vcgetabili

Stctiaaliudaurupotabile:qdmirabilitercon
fortathumiditatcfupcrfluain hoieJBtfit hoc mo.Rccipedeipfaq.e,vini,itaextraCta:vtfus
pra docum us,in qua poffit refolui aurii: virtu te fua coferuando,6Vhocfiat fubtilitcrpcrvia

Ij

BL' nyii

rado :

,pfaaj ^oncletOjtotahumiditate abipfa fcpa et ita fubftaoa auri rcmanebit in diftillatorrj fundo tota ficca.
1

mm

^f^
gj
]|

continuitatis cu humiditate balnei, ct diftillct

Deairropocabilivegetabilf;

LIII

Poft hoc capmtur de illo vino,& diftilletur per alembicu toties t da* nec n5 poffit vlcra coburi p diminutione fulphuris fui,fempcr quali quodlibet receptaculu fufcipiendo,ckcape de fccu btt diftilla tione daaqua tocies,donec nulla vcna in ipfo alcmbico apparcat t in hac aqua proiicies lpfam flibftantia auri, cVcitiftime in aqu.T vegetabile

&

folueturjcV hoc

g mcrcunu eft rectificacus dc ip fo flegmate,donec videns,ipfum non pofTe v/tra coburi qu jd quu
fit

ex eo,cj> mercurius

itafiucuprimafubftantiaauripmifcebisj&cunccftveraaquavitc

fi

ueauru potabile.lrLccauceeft primaaqua,feruie.s Stproficua huma' ^9* u no corpori.Recipe dcaqua vitae &ab ipfa feperabis omne humidita te p diftillatione de quin.aquas efTen.quccftauru puru,& hoc ferua fcgregntim,cx: m lpfam aqua vegctabile impones mellis cii fauo fuo partes trcs,cV hocomnc fimul ponacur ad putrefiendu in balneo
;

Ma

riaepcr dics quatuor.Ethaec digeftio debet

fieri

noue vicibus mbal*

fimorquiaex hoc aqua rechficatur. Aqua fecunda cft haec. neojvd Recipecaponevel galiina vetere:&quum omniaoflaetfuperfluafuc rint amoca,caro ipla debct ten in mortario lapideo fubtiliter.Deinde

pones incucurbitamcumaIembico t cVaquaabeodiftillabis inbal* neo Marr^&h.cciterudebetfegregaiim cuftodiri. Aqua tcrtiaeft

haec.Rccipecarnemdegallina
vel caponc,diftilleturpcrcineres
t

om*
^

ncm humiditace/ento igneabftrahedo,&Ciue,neaduraturcaro ina* lembicOjcV hoc etiam fegrcgatim cuftodics. Aqua quarca eft haec Ac
cipe de vino partes tres,ponaturfupparce vna pra?dic*taru earniu:po<

naturincuairbita:opcimeipfamcIaudedo cuoperculo vitreo,cV lu* tado,deinde ponatur fup. cincre,lento igne,o dics tres,poftea cjiftille tur p alib.&aquareferuabis.Aqua qnta cft haec. Recipetota fubfta
tia

**
.

capoms vt gaIlinae,cVtota fubftatia humida ab ipfo fepares p ale bicUjficut pnus dictu cft,6V aqua quocp referuabis. Aq fexta eft hccRecipeoiaoflacapoms vclgallinc,pifteturminutim mmortanola pideocu pift.-llo Iigneo:5c imponantur bal.Mar. poftea vero fu>

pcr cineres,6Vdiftiliabis,ficutprius dictueft:& harcquocp debet cu*

ftodiri.Aquafepomaeftha?c,Recipedeaquatertia t dc aquaquinta,

7*

& deaqua fexta:diftilletur fimul per alembicu

tur
.

&optimecuftodia*

Redificatio vero

aquarum praedicftaru,qua; funt diftillatas pcr

cineres:haeceft,Recipedeauro ita preparaco: vt iam vltimo cftdictu: coaguktur:quiaeft naturale quiddam humidum,omni modo ec

&

colore:ficut fi efTetauripigmetu citrinu:et

partefem:s:ct ftatim

imponedeaqua fua prima 9 foluetur ab aquaipfa:etatrib aqun praedictis

Modus fadendi vcrtim auraffi ex auro potabili.

Capeergo in magnitudinevnius cocleans argmteJ,6VoptiniemiTcea turcum bona partemelioris vini quod habere poteris,6Vdahomini
flegmatico,tempore hycmis,6V mirabiliteripfum in fanitate conferua
bit.Si verohomo
fit

colericus,daei

cum aquapura, Melacolico vero

cum iure caulium.Sanguineo autcm non dabis de hacaqua,fed da*

bis
ei

de hoc quod fequitur.Recipe de aqua aurea codeare vnum,po*

nawrinvinu,6Vdetur ei,6V erit fecurus ab omni infirmitatejn a?fta# te autedebet adminiftrari flegmaticocum iure galline,in quoco&u fit petrofihnum,Colerico vero cumalio iure.Melacolico dabis,quu tempus expoftulabiVn magna ipfius opcratione caloris vel frigoris.

Siautem velis dareegroto,dabis fecundaparteauri diffoluti infccun da aqua caponis.Si fir flegmaticusj dabis ei medium coclear cu dua* bus partibusaquae.Etficetiamdebecdari fangumeo.Colerico den# turduo codeanadeaqua tertia,6Videntidem fiatdemelancolico,6Vin tribus diebus ab omni infirmitate,etia quantiiuis fit magna 6Vperi* culofa,liberabitur.Bt quum ipfam medicma volueris dare cu aquis
prxdiclisjinterrogabis egrotu,quoribomaxj'medelccT:etur, Etlicet

contranum, dabis tamen ei de ilIo,6Vdehacmediana,in quanti* tate pifi,vel lentis magnae.Hasc autem medicina valet contra omnem infirmitatem naturalem velacddentalem calida^el frigidarru Etquu volueris pcrcgre proficifci,talis medicina ( fi tecu velis portare ) debet coaguIari,&:ponatur in vitru,6Vquando volueris ea vti,prcparetur ln
fit ci

humiditate auri potabiJis.

Quando igiturvegetabtlia prseparauerist

vt iam dictum eft,aca'piatur vnu vegetabilc, 6V in quodlibet vitnim imponantur folia auri,optime vitrum daudedo,ne polTit euaporarit

vigintiduob* ponatur ad cincrem cum lento igne,6Vauru foluetur ergo velis facereaurum potabile, abftrahatur tota fubftan dicbus.Si tia aquca ab auro cu Imto ignc, 6V auru quod in f undo remanfitfpo*
5

naturincucurbitain balneum Mar.6Vfoluaturinquatuordicbus na tura!ibus,6V hoc eft veru auru potabiie, quod debet poni in paruam

cucurbitamiaddcndo adauri foliati.|.f$.mtfcurr) abluti cum fale 6V aceto.|.L.& tocu in ocfto diebus in verum auru conucrtetur.Etfi ve* lis hocmagis fublimare,recipe deauro potabili,cui addanturdemer curio fepties fubhmatocuvitreolo 6Vfalecommuni,6Viterureuiui' ficato,cV hoc debet poni per dies o<fto fuper cineres cum Iento igne,ct indurcfcet.Vna pars huius materie tingit centum partcs.Et hocctiaf pot^ft augmcntari ininfinitum.

Mirabilis efricadaolei,5c*4etementorum

LHI

Devlcimoauropotabili

Caput

Oft*

Ecipc de auro afTinato.f *ft .malleetur fubtilifTime,ficutfit

quum dcauracur,cVicndacuriii partes minutiffimas,ad<

damrdemercurjodepuraco:&fiatamalgama } ponaturfu. per lapidem marmorcum,cVteraturcum tanto fulphuris quantum fufficit,vel melius quantum amalgama pon*
,

derat.Et quum fatis fucrittricu

ponatur fuper prunas in crucibulor

&ilacimcoburccur.Quo

facro,iceru teratur fuper lapide

marmoreot

&iceriiponacur (n tigillum,ipfum ad igncm collocando,donecrube

fcat,poftcaamoucacur crucibufum , cVinuenies aurum tuix optime

calcinatum

poftca

mpuluere fubciliiIimo,ficuc (i effctpuluis crou.Ponatur furnum reuerberacionis,cV decurei flamma,vtdecec , & er.t
;

paratum.Poftealauecurcumaquavicequacer diftiJIata cVdeindeex lCcecur.Dchocpumeiecapetancum quantum voluerisjfuperinfun de deaqua vicazre cT:ificacatancum,vcipfumpuluerem excedatin alci

tudmccrium digicorum.Deindeponacunn arculaconum;& pona tur n bal neum Mar. cum media parce fuorum lapilloru, 8C lpfum
i

aurum loluecur in aquam croceam,

vt eciam cucem

humanam cingat
di*

in colorem rubeum.Exindeexcrahes

omnia elementa , ficut pnus

cflum eft,cV quodlibet ab aere optime cuftodiatur;quia habent virtu tem:quam cxpnmerenon eftpoflibile, cx.fi poffibile eftet: ccntefima
pars

mdo ftiorum non crederet.

Subftancia cnim aquea valet ad om

nes inhrmitatcs,procedentes excalore vel frigorc.Valeteciam ad

cunq? paiTionem pcctoris: cordis, peliiUomncs macenas fuperuacuas a pulmonecrjcit.Ec fieflecapofte maintracorpus:faaieexhaccuratur:fanguinem purgat:vifumacuit &omniamembrafpintualiaaputrefacl:ioneconfcruat. Oleum vero pocm , maximc prodeft adolefccnci bus,ipfos enim conferuac in robore cV ve tia ^nuftate;dum eo m cibis vtantur,ianguinem non finit pucrefieri, nec flegmadominari vel coleram adurcre, necmelancoliam vigere,fanf guinem,& fperma mulciplicat. Etideo qui hocoleo vtuntur, lcpi<*
,

qua pulmonis:cVomne venenum ex*

"*

--

usdebcntvenasincidere. Ec fi aliquamembra forenclefa veldimis* nuca, lpfarefticuic, vifum amiiTum recuperac, dum omni nocfre
per fpacium vnius menfis guttam vnam in oculum lmponis Flementum ignis ad omnia priora ^alec.Senes faac adolefcere,mor*<
,

tuos reunufcere.Seneshocvtidebcntcumodicoaquasaurecjomnes fr

Aqua vitaecopofita pro horhinibus fri.coplex.autregionis

egntudines
ionis in
fcnccftutis tollit,& idco appellatur Elixir vita?;refoluatur

aqua vit^donechabueritcolorem rubeum,&imponatur de mercurio fixo fuper lentum ignem,citi{fime foluetur. Poftea adde tcr
corpus conuertetur, potcft coagulari tiam partem auri,& ftatim cum odico aluminis.Quo fa<fto,videbis ipfum in lapidem rubefi

&

conuertij&fiiterum reuiuificeturin humiditate&arfenico,fictperfe<

clum elixir fuper ipfum mercurium.Elementum veroterrse,fi D Propne ^ ^ey^^m^ decet,per terril fua tribus vicib*,qualibet vice lpfam

eftbe*

^^^^^foluendo^&perfiltrumdiftilfando^cViterumcoaguIando^uncha bebis fal teme.Si quoqj ipfum tale fal ficrct fluxibile, retinet tamen
demercurio, Etfiaquaillafuerit bene&iufteree1:ificata,nxatom/ crefce nes fpiritus.Valetad omnescicatrices;cV vulnmcurat,&carnes
faciuEt ita habes multas formas faciedi aurum potabile,quae fi ad fi fcires,i plaeitum tuum non inuenies,boni confule obfecro.
re

Nam

quo temporis fpacio id congeflerimus^no mirarens^ fi forfitan quip

3iam inepti huic libro infertum reperireris, De aqua vitecopofitapro hoibus frigj dgcoplsxionisautregionis Cap. 4$-

Vum fatisfuperqj in fuperioribus capitulis de

aquavitsefimplicidixerimus: Reftat nuncde compoftaaliquidelucidare,etfi non fit necehe

Sed quia^ex varietate ledor dodus miruimmo

T c^

dum affiCitur,ideocp non inconfultum videba

^IJ tur,ahquid dec6pofitadiflerere,cuius varias ex

varns dclcnbemus vias componendi.Pnmo ltaq; videdum cft de ea quasdebetadminiftrari hominibus frigidcomplexionis;aut egro' regionibus tatibus a caufa frigida. Poteris etiam ea vti in tcmpore

&

fngidis.Et eft haec.Recipe zinziberis albi,cinnamomi ele<fti;cubeba rum recentuimlgariofilorum mundatoru,nuris mufcate,macis electt cardamomi,zedoarice,gaIangae,pipens longi ana partcs equales.Co tcrantur omnia groflb modo,fundancur fuper vna parce fpecieru fcx
partesaquae vice^implicis,ponanturin cucurbitam longa t fupenm>

poncndo alembicucecum,&ponaturaddigcrcnduperdies quatuor

balneo Marise cum lcntiffimo igne,feces itcrumfupermatenam diftillacam fundantur;6Viterudigeranturper

decim.Poftca

diftillecur in

ocT;o dics.Sunt

tamen aliqui qui no diftillantper alembicu,fed me'

lius cft,fi peripfumdiftilles. EcquutribusvicibusdiftiIIatur,pnma

Deefficaciapraefacajaqux.

LV
lauendu

aqua,dicicur aqua benedicT:a.Secunda .aqua vicae copofica.Tercia ve> ro aqua balfami. Aliqui cciam ad copofitionem eius addunc folioru
faluia;,ruta::caftorei rcccntis,corticis citn,baccaru lauri,floru

lac,florum rorifmarini an.$.rj.Hac omnia debent diftillari cum fpe*

ciebus fuprafcriptis

& femper pro vna parte fpecieru fuperfunde fex

dum fumatur

partes aquaz vitae fimphcis.Haa: ergo aqua vitaseftbona adomnes c*

gritudines capitis,procedentes ex humoreflegmacico,

temporcmatutino m pondere.$.rj.cu vini opcimi,|.i,Aliqui autein> tin^unt fruftum panis hanc aquam , alrj vero inunguntcapuccu huius aquac.f .f,.addendo aqua?bethonica.|,i.Sed caue, ne vtaris in

egritudinibus&doloribuscapitis, excaloreprocedencibus,nifia!ia

medicina frigida,admifceatur,qua2 poftit temperarecaliditate huius aquae.Valet ctiam hasc aqua ad facicndum bonam memoria,dum bi baturomni die ftomacho ieiuno.$ Jj.mixtacnm aquaronfmarini,et memo* debcceum ca occipuc illiniri,&.'exiccandc femecipfo.Valet ena ad ma nam. niam,dum capillos in capice todas:deinde madefacies pannos hac mania.

Ad

aqua,mixtacum aquismaioranas&ronfmarini , &caputinuolue$,

&fenties mirabileoperationem.Valetetiam haecaqua vitexompofi parattu
ta

ad parahfim,dum mcmbra ex ca fpius lauentur,admixca aqua faj. uiae. Vel q? bibacuromni die ftomacho ieiuno:admixca.aqua floru Iauendulx,&contra cicacrices maculas faciei ad omnes cgritudi? nes ocuIorum.Habecetiam mirabiremoperacionem in ommdolore dentes dentium.Si etiam intingatur feca vel pecten in aquam pracdi<fcam:ec pili ornencur cum ipfo,nun^, vei cirdifTime canefcent. Ec fi fit in ca*

&

&

pitefcabies,tocamdepellit.Valeccriamconcraveniiesaurium,C6for vcrmes.

tatftomachum infngidacum &ipfum calcfacit, fi bibacurcum vino ftomachus cxea iiliniatur.Surditatem aunum rccupcrat,fi immic furc lca , cacur aim bombacc.VuInera ex ea lauata mirabili tcr conualcfcunc.& Km carnes pucndas non finiccrefcere. Si bibacur ftomacho ieiuno , valec vcncB jj# concra omne venenu,& contra cancrum,& omnes fiftulasjconcra hy conC p# dropifim,&Iapidcm in vcfica.Si eciam foemina bibcrithanc aquam g^ mmf ftomacho ieiuno,quc non poffit ex caufa fngida cocipere, ftatim con ft mu^

&

cipiec,Si
dicfla

fcrmina nonpoceft haberemenftruu:decurei deaquapraeo cum galanga senciana,vd madefaciat bombacerrj,& matrice

&

cu ea inungac.Si eciarn hgc aqua ponacur fuper pifces,carnes , auc alia con f , cr cibaria,non corrumpencur.neq; pucrefcent,ncc eciam a mufcis defeda ua^du

buncur.Si vinueuafericacecofum, &defupradictaaqua infundacur, at)aria#

DeaquavitaeFriderici trtij,&r

alia

compofitis.

fubftantiam & naturam. Si zuccarum molle cxe vmu ace inpriftmam redic madefiiat:indurefcit.Si homo ex ea illiniatur, valeccontra iecftericiam; tofum & cotra tremorem omnium mcmbroru:6c cotra fetore oris 6Y nariu. idteriaa Si homo non pofTitdigerere cibu comeftum debet lllinire pannu cx digcfti/,
,

Ad

oneiru

Ipafmu
iliaca*

hacaqua.&ponercfupraftomachum:quiamirabilemhabetopera# doncm.Si homopatiacurfpafmu,madefaciat pannu,cVfuperpedus

ponat.Sialiquishabctdo!oremiIiorum:bibatdeeafepius. Valeteti

am contra morbum caducum :contra fcrophulas fauei,6V cota emor*

roidas.Albertus inagnus maximelaudatea:proptermiracuIofas opc rationes:quas habetcirca parahfim.

De aqua vicecopofita Frid. tcrtrj

ni maluatici

Ca. 44.

EcipeaquaevitaefimplicisredifkacaElib.iirj.vi'

lib.iir).cinnamomi

elecfci.f .lij.gario

f:Iorum.|.i.zinzibens albi.f .i.f$.nucis mufca*

[2c.|.i.macis.|
f>
.

zcdoarie.|.f$.gaIangae.$.rj.
|. f$. radias benedi(fta*.|.i.

.ubebaru, ifopi
faluiarjflorii

arj.

famichar.arj.

laucndulcan l.f^.meliiiae.iris^bal f.i . rofarum albaru.f.i.f$.ha:coia.

ccntundancur:cx ponantur in cucurbitam magna,vbi poiTincintrare quindeom vel fedccim libre,addendo zuccan albi.f .impaffularum,

ficuum pinguium afi.f.vi.camphorar.f.f^aquxroiarumjaquarendi uiae:aquaflorum fambuci,analibras duas,ponantur omniamcucur bicam,ipfam opcime lutando:6Vponancur adfole dicbus viginci,fcio hcec decan diebus ancc feftum fancTi loanms, 6V dcccm diebus poft ciufdem feftu. CoIecurdeindeaqua,6Y diftillecur,peraJembicu,rcfer uando inaliquo locoficco.Eccaue nemulier meftruofa lpfam aqua accingac.Dofiseius eftin quanutactmedn, cocleans, Valet mirabiU* ter ad ftomachu frigidu,6\: rocu corpus opcime in fanitace confcruac.
ecipe faluia: .1. xr)

Dealiaaquavjtarcompofica. Caput. 4$. . nuas mufcacar, ganofilorum, zinzibcris

floru ro*

aIbi,granorum paradifi,annamomi.af/.$.iii}.olei launni.^.i

caftorei recentis.$.i.fpice indicae.ronfmarini aj;.$.f$
.

rifmarini.jAufoIiorumrutar*|*i*foliommmaioranc.5.ucortias5i]^

ha:comniadebencefTereccncia*SiveroiionpofIuichabenrecencia,ve

terapuIuerifentur,fuperinfundendpdevjnoalbo,opcimoquodha* berepotensJDcindcponancur j'n digeftiuo,ad pucreriendum perme fem:Harc digcftio fiat rn balneo jMariarjcakfacTco in pnnio gradu cato

Dealiaaquavita: eompDfica

LVf

ris^Pcftea inbalneo Mar.diftillecurperalembicurruEccum fuerint diftillaca,icerum fuper fcces fundanumtcV icerum in balneo Mar* di>
ftill

entur, iteruqs fuper feces fundantur.Tcrtio vero diftillentur per d

neres:& oprime refcrua in vitro bene claufo Habet aute virtutes fe* quentcs*Omnis cibus irrigatus ex ea, faporem &odorem fuu rctinet* Vinum in quo ponicur,faci c faporofum:pcftilencem acrcm expelliU omncs egritudines cxdefccfcus oculorum fanac : omnia vulneraexea lauaca airantur:hydropifim adun t Vafrt eciam cocra omnes dolores
pulmonis:fpknis:lienis:inceftinorum:ca picis:omncs maculas faciei

tolIit:faoremoris:nanum,dolorem dcncium mirigat:bona digeftio nemprocurat:Iaxat:fanguinemcormptuegeric:5(:memoriamirabiH

terconfortauFacicecia iuuenefcere:&omnem cnfticiam aufcrc. Valcc
ctia contra ldericiiullia

quoq? nimiu fimul conftricta re!axac:cupru in colorem argenteu ongictomncm cremore membroru curac: balbu
ticm
collitidentes perforacos

amouec:vermcs exvencreexpdliuSi ecia homo ab afpide vel (eipence effec vulnerac^cx: vulnus cftcc faniofum ciciiTime curatur:omne ftricl:ionepevftoris auferc , graue anhelicu ex
pellic.Valec ena mirabiliccrcocralapidem in vefica:tuiTim abigit:

vo

ce fonorat:ftcnlicacem

muliccum in fecundicateconuercic.furdicaccm

aunu recuperar.Omnia apoftcmata:vlcera : fcabie: cccecera id genus aha diflbluic.Lepra colIic,dum nou fc inueterara,omne cumore guc turis &colli fanac. Ec habcc omncs vircuccs balfami nacuraliSi quia

hominem
rae

mirabihcer in fanicaceconieruac.Qui aucecalidcTunc naca

vti s fed

no debentea

benc flegmauci.

Dcaliaaquavicajcompofca Caput 4<f. Eapepuluens diamargarici fngidi , pulueris diaarr.brc, pul. diamuf. dulcis an.$.i.pul.lccicie gal.pul . diarhodS alba.pul.
triafandali an.}.rj.puhliberacis,pu!.eleCt.bezoardici an.$.

Tiriacaemagnaeandromichi vclGalicni

|.i,.mechridaci opcimi.f i

tormer^ljc,dipcami,pimpinell>s,matriCaria?,angclic^,ariftologicati

$.iin.boIiarmeni prveparaci,ccrra:figiIlaca:an.|.i.rauedfcnio.rj .fpo*

drj,rafurae eboris aii.^.i.nucis vomicae numero.irj. aqua? vicae rectifi*

cacae.lib.vi.Ponanturomniaaddigerendum perdics o<fto,pofteadi ftillcntur in bal neo Mar.per alembicum cu igne validoQuu autem tquafuent diftillaca , imponacurmufci Alexandrinirecenus,ambrae bonae arj.9.i,Cioci oriencalis,in panno ferico inuoluci,fed non dcbct
teno.rj.zuccarialbilib.fj.fyrupifticados.f.iirjjfiru.liqu.ncix.i.i]

Dc alia aqua vita? corr jSofica,

pirnpinellaeaquxvngulxcabaDinacanparce.i.m.fceantOmul, fiatpa fta cum bolo armcno,cx:exiG:ctur,deindeceracur , cVcii aquis praecU*

clrisiterum impa(tetur,cVhocfiaccribus viabus,tcrcndo:6Vneru im paftando,cVuchabebis boliiarrrenu praeparatum.Hax-aqua mirabi contra lifl^^aopcrationcmhabetcontrapeneificutinmultiseftexpcrcujfi "^ft-rn dccur cum aqua fcabiofa^oqua acctofar,rqua \ ngularcaballinje. Ha# becccia maximavimad curandu omncs doIorcscapicis,Iarcrum,cVre

num, qui procedunccx aliquacorrupci 6c fanguinis,punficac ctia pul

moncm.corcofortatAabcaomncvcncnunuxpcllitjiuuencstEme^ qui quadragcf mum annumnondu exceflerincf non dcbencvti haca*
quafepius;lcd ranOimc,propter mmia cahdatem ipfiue* Dcaliaaquavitaicompofita Caput 47.

Ecipcaqua: vica;
ri

cerdiftiJlat libras

quacuor,annamomie!e*

cT:i,zinziberis albi.nucis

muf aCxaiu5.iir).duos ducacos au

finilTimi,omniaimponancur in vas ftanncu, vndiq? benc

daufum,pcrdics quatuordcom.PofteadiftilJeturtrubus vicibus per alembicum in balnco,ec vlui referuetur Valcthe;c?qua adon ncsin firmitaccs mitigandasjdum paciens co vtatur omni mane.cV on ni le ro,fene facit iuuenefccre Habct quocp alias virtutcs innumerabile! s
ideocp

maximea medicis

cftimatur

DcaliaaquaviCcEcompofiia
rum,zinziberis albi,rorifmarini

Caput 4$,

EcipeaqiiJcvuarfimplioSjfcmcldiftiliatxlib.iJi-j.oF.rcfiifo^
arl

.jf->Spcocs ha: debent

puluer.farigrofTo rrodo,ponacurpo(tca in ipfa aqua <d pu* cquino , pcrdic^ ocro in tfgtffuo viidicjj bene frcfiendum in f

mo

lucato^Poftcadiftilleturpcralembicuin balnco

Mar.Quof.
tercio

cro,ite
fcr#

rum

fuper fccs fundatur,cV ft\undarit diitilletur cV

qtc q,

meccturc^dimllctur,modiscVformisfupradic1:'s:c\a-itp.arpan.ta,

Ha::qua valetadomncsdefecfrushominislcxdolorci-rprcctdcntcscx iri gidiracc. Valttccia concra omncs dolorcs pe(ftoriS,v cntr.s cV fto> mathi, Ec fi homopinguis vclitlibcntcr macrtfieii,on:ni dieftoma cho ieiuno dehac aqua fuir.er.Si vcro homo maur v cl ic pmguefce
,

rcjomni dichac capiac cu zucearo immixco,cV duobus (ftis;vrdebis opcrationcm eius.

menhbus pe

Dc aqua vitcc Corr.ith palatini & alia quada prawofa;

L Vf I

Dealiaaqua vitarcompofita,qua vtebatut quida comespslatinus Caput. 49.

Fcipe
faluie rccentis.f.i.fj.nuris

mufcata?*>iJ>;

macis clcctuf.uzinzibcris aIbi.^.wf$.oranoru

paradin.^vi.cinnamomiele&i.l.i.fj.zidoaria;

gabngxan.|.fj.caphora?,rauedfcnian.j.rj.ro
rifiiian'nh|:i.^*Iauedul2c,maioranje,rutaran.|:
jkj i.flonjcamomil!,c->^.G.matncaria:^.i].>feminis
-^B>

femculi.f.i l;*rolorurubearu.M.i-bcchonica:.|.i. abrotani.s.iirj.ca*

ftorei rccenciso.i. fpfcxindica?.>ii. niacropipeh'sl.i.old lauri.3.r).a'

qucvncx.fJ.fj.metc&mctailrian.J.ii.OupuIuerifandapuluenlcnc fecanda dcbcnt fccari,cv contundcda ccntundi.-ponatur omnia in

&

cuairbica cu collo ftri(fco.Poftca fupcnnfunde mehoris vini qcl ha* bcrcpoceris Iibras octo,in vicro optimedaufo,fepc]iaturcira:erterra1

P dies triginta,deindeamoucacur,&!poiiaturin aham cucurbita,fug# impof to aleoicoroft^cOj&diftillecurinbalneo Mar.cnbus viab% fempcr materia difhllata fuper feccs fundcndo.Quarco vi.ro quuni volueris diftilfare,add2foIiafaIuia:rcccTicis quancuv/s &' quu fuerit
,

diftillata,vfui nferuetur,cV

quanto veruftior eft,tanto cftmelior

&

potens ea vtiCquando voJuer s>;quia innumcrabiles habetvirtucis. Dealiapraxiofaaquavitccopofca Cap.50.

Revipefaluixlbram femis,origani

lfopi, factircgia:; radics

cis

pimpinellayadicis valerian^abfinthij ag^.fj.rutc,radjcis bi ftor;s,radJaspctrofihnia/j.f.i.f$ zuccari rolacio.un .radi> bencJida? radicis po!ipodn,radicis tonnentiJlae aira.$.fi.ronfma#
;

rini,petrofiJin/,cerifoIrJ,lauenduIa*;maiorana:ana.|.f5

rofarum ru> bcarum,rofarumalbarum ana.|.i.fj.granor um iuniperi.j.urj.ha: fpe cics debent poni in primadiftilIat:one;poft auccm diftillationepri*
.

mam;maceriadiftiJIacaicerum fuperfeces fundatur, eddendofcquen tia*Recipe ^inziberis albi,cortiascitri,nuas rr.uf atar,mac s;ca!an*;c

calamiaromatia,conandn pparati.zucc^r/candidi an2*^.fj*^riofita rum,cinnamomi electi aria.$ivi,cubebarum recentiu;,ardamomi mi

noris.macropipcns,melaopipens..zcdoana*,bacca]^ laun,t} riaca? na

gnxandromachiao^.rj.ciminijcarui^diptan ialbi;rcupotia,maIoril
granacorua/j.j.n.anifi.l.i.fj.granoruparadifijcrociorietalijs.-raucdfc

nian.j.i.mellis

opDmilibram femis.ttquum oia

fiierint difbliacaj

Ckmpofiuo

vfus,cVefficaciahuiusaquaevitae.
diftilIatione,qui3

imponancur fequcnna,&: icerum coletur abfcp vlla

omne vim amitterent,ckfunt haec.Mufci Alexandrini recetis:ambrae

bonean9.0*caphorx.5.f5.zuccariaIbi.|.i,Hgcaquadebctitadiftil
Iari.Recipe Iibras

tnr radices

&

duodecim aquac vitae recT;ificatae,in qua imponanf herbae que f unt fubftantiaegrofle, cV ponantur in vitru

optimecIaufum,digeranturinfimoequinoperdiesquatuor,poftea diftillcntur in balneo Mar.addcndo poft hanc diftillationem fpecies ruditer puluerifacas,cV ita dimittas fiare per dics oclo, demde iterum
difttlletur.Vlcimo vero

quum omniafuerincdiftillata:imponesmii

f um:ambram,camphoram,zuccarum,qusEnulIa diftillauone egenc quiaodorab ipfis toUcreturperdiftillatione. Etnota,cpinomnidi itillatione alembicus vndicp cu panno madefacfto ex farina& albu* miueouoru debetmuolui ,aIioqui materia diftillanda euaporaret. Debetautfumi hocirodo.Quicuncp vuIteavti,velmacucinotem>
porc,veI fcrotino:in potu vcl cibo,accipiacparudemica panis,cx"

fug

fundat tres

velquatuor guttas aquaepraedidae ,& mirabiliterconfor

tabit cerebru.

Omnes ccia egritudines capitis & totius corporis citifti

Aufert etiam omnes fuperfluitatestotius corporis, fiueex fngiditate procedac.fiue ex calore.Omnia mebra totius corporis opti me conferuat.Iuuenes qui nondum cngeiimu annu exceflerint , raro debent ea vu,nifi fintinaliquainfirmicateconftituti.Qui verofunc

me tollct

trigefimarrj,poiTunt ea vti omnidieJcVquato magis

homo eft fenex,

taco magis eo vtatur,quiaomnevirtutenaturaIgmirabilitercofortat ica etia vt homo cu iufto vitae regimme poflit guenire ad cerminu ii*
bipraeieftinacu.

Namhabecvircuce&efficaciaommum aliarume. dicinarum,& potens ea vti,omni paftu fumedo quatuor vel fex gut
vino.H:ec
eft

veraaqua vica?,quehabec odorem,faporecp exceikntioremomnibusalrjs.EftenimcertifTimucxprobationemul corum doclomm Efculapicartis, foloodorehuiusaque: hominem ab aerepolluto nonpofleinfici.Ideocp confultant,tempore peftifero deberefumi omni die: antecp quisegrediacurdomum. Nuila cfte> nimmedic:na,qucaIorem nacuralem magis fuftentet, cp harcaqua
cas in alio
vitc.

Habet quippe proprietacem cum lpfa nacura, ideocj? in fan> , guincm velcalorcm naturalem conuerticurct quacunqjdiealiquis vtatur ea, fecurus eft , ea die non pofle habere paraliiim, peftem, vel morbumgallicum. Optimam virtutemhabetconforcandicerebru,

Vfus.&effi'caciahm'usaqOarVife,

LVIIl

cafuicicm capicis expcllic. Si quoqj aliquis haberctcaput immundu ex fcabie,vd alia impuritate,cu dicla aqua debet inungi. Valecetiam

concraornnefltixucerebrij&contrafincopim.Omniaapoftematafa nat dum pannusexeamadefiat,cVfuperirnponatur. Epilentiacurat,

r

dum bombaccm in ea intinctu,innares mitcas,&pulfum cu ea inun

gasjtremorcm ommum
purificat
,

mcmbroru tolIit,iuuentuce conferuat, facie

,

omnes mgas expellit omnes denicp maculas faciei aufertf

fti

^*.

airat,dum ex ea lllinian tur.Si quocpfuperoculos imponacur,omnes egricudincseorufanae &quu cepora ex ea ilIinieris,omnes malos humores cxpellic.Si auce
obfcuricaccm vifus clanficaCjOCulos
llantes

imponas

lpfam deiucco ceLdonix,vel dcfucco ruce,omni oculoTfc tenebrofitaci opicuIacur,du dnas auc cres guccas in oculum imponas, Vcrmcs aurium interimic,cinnicum auriu ex frigore procedentem fa icigac Si eciam nat,& omncm furdicacem colIic,doIorem dentium aliquis ca vcaccufuccofolacri,cVpuIuerelapidis Emachicis,curatom
in

fuper ne fputum fanguinis.ParaJifim curat,fi ex ca tepora illinieris lingnamimpofuens.Tollitetiam baibucieomne, dando omm heb' domada duabus aut tnbus viabus depillulis fecidis . Sunc namqj mulci ecperci medici,qui cenfcncipfam ferre opcima opem mucis;fi ty
riaca ci

&

admifccacur,cVperannu integrum derur patientijfumendo ta

men alias medicinas,ad hocaccommodacas. Quicunqj etia ex ea fue

ritillinitus,nulIorum intcftinorum dolorem percipiet, calorem natu

ralem fouct,fanguinem mundificat,omnes quocp opilationes pecfto ris adimit,fpleni,pulmoni , Iieni ac renibus mirumimmodu confenv.

Cmnes quocp vias totius corpons humaniabftruias referat,fi biba

tur,& aliquis feexeavnxcric Valctetiam cocra omnes dolores ftoma chi,preapue contra ipfum flegma in ipfo inueceracum.Tollic quoqj vencreexfr/gorc.Omneapoftcmacu' rabicm,qua:ficin laceribus rac,hydropicos fanac,emorroides expellit,dum Ioca ipfa ex eo vngan* tur.Quicunq^ vulrapodagra velcyragra curari,primo optimedebet

&

loca podagrofa velcyragrofa ex purgan.Poftea bibac de hac aqua praeftantiffima medicina ad omncs ca msdefaciac Eft era fumma

&

&

defectus humani corporis ex humore vel fngiditate prouenietes. Ha bec quocp ad omnia membra corporis diumam operationem , qma eft mediana medicinarum.

De alia aqua vitx comfofita bona

Caput
jl
Ecipetherebentine^epuratc..xrj.!aueturopti>

mc cum vino albo,accipe deinde mellis etia dc* purati cu vmo albo,lib.irj.mifceanturoptimein
fimul.Poftea adde aquse vitac optime rectifica*
tae lib.iirj.ponantur in cucurbita.Poftea accipe hcrbas infra fcriptas optime ftiflas, imponatur

adpredicTaperododies t optimedaudendovi
cfum,neeuaporer,poftcacliftillabis

cumaxima

amgcnciain cintnbus.SuntauthehCTbe,bugIoflk, boraginis,me#

!ifl^/aluie,Iauendulean.iVl*i.Ifophi,florucamornilIc,cardibenedi#

&i amM.i$.Rorifmarini.M.rj.archcmifiaE./vl.fj.Etquarido fuennt

diftillaca,addes hcc fcquentia optime puluerifaca,& ponantur ad di> gcrcndu in fimo equino per dies odo,aut in balneo pcr dies tres Ec

funt hacc,qup debcnt addi.Ligni aloes:xilobalfami tfandalorum tno umjcalamijaromacicijftKadosarabidjfcminiscitrijfilaismontaniaV

minian.^i.macs^nucisn-ufcataejdnnamomieleclijgariofilommjga
lanoc,cubcbarumrcccr.unuin:zinzibcrisalbi,macropiperis,crociori

cntaliSjgranorum paradifi,cardamomi minons an.$.ir).fquinanci.$, fj.conandri preparati,granorum iuniperi,baccarum laun,ins florentic

afi.|^3.biftorta:.5.vi.catapucic:feminisfOTicuharl4,rj.liquirtae,vi*
fci

quciC(ni:fcmmis anifi.an.^.i.Amigdalarum munciataim,paiTu

larum rccerium an.lib.i.Acccipiaturvitrum fcu diftillatorium,in quo igms per eft matena:8c ponatur in cineres:opcimelutado, foc lentus rece* hoias quacuor.Quuqj videns,nullam aquam daram cgredi anreponi, ptaculum,ignis dcbecaugmcntari > cValiudreceptaculum fcmperommaoptime lucado,& camdiu diftillecur, donecexeacaqua

citnna,quac debec fegregacim cuftodiri . Tercio vero quando videbis diftillan oleum nigrum,icenim anceponas aliud receptaculum.Sc in

hoc oleum recipiacur,donec fic cotum diftiHacum^&in alio vitro cu* ftodics . Aqua vcro pnma debet ua prpparan ,in ponendo in lpfam mufci alexandrini reccncis,ambra?bon2c,ana.$.i.foliorumauri. 9. i Sunccciamaliqui,quiadduncplurimumdianifi.|.i . Quicunqjer*

oo voluericomnia membrafua conforcare,accipiac vini maluacici.|.i

addcndo coclcar plenu aquaprima,mifceancur fimuhdonecalbeicar, f icuc lac,deinde bibatur ftomacho iciuno abfb nendo duabus hons jntegrisacibb poft fumptioncm potusj&confortabicmirabiiiterco*
,

Virtutcs&cfFicadaharumacJuarttm

LIX

tiim corpus.Si vcro velis ea vci pro dolore capitist acopies vnum co> pul monem clcar plcnum aqua praedi(fta,cu aquac bechonicae.7,1.

Ad

Ad

valet,fi accipiatur cum aqua mori, vel aqua faluie,& hoc tcmpore hie pu/mo^ mis.ln aeftace vero accipe aqua; endiuia&f .l.coclear vnu de aqua prae n em# diclra. Ad pectus,&: ad tuflim frigidam: procedentem etiam excacar* pecftus

ro,

acapeaquae ifopi
praedic1:a.

ve!

boraginis,veI feniculi.f.i.mifceacurcum a>

.

qua

Ad cor,habcas aquae bugloffa?: vel boraginis.^.f? &

& tuiTi.
Cor.

totidem depra?di(ftaaqua,&cancundem etiam deaqua meIiiTc:mifce antur infimul,& bibantur ftomacho leiuno. Ad ftomachum,acapia ftoma#
tur aquaeabfinthrj ve! mencae.f .l.cuaquaebonaecocleari

vno : & (w chum.

P' ene

matur vt fupra.Ad pulmonem accipiatur aqua paftmace vel polipo drj,cuaqua fupradi&a:&vracur\tfupra.Adfplenem:recipeaquam buglo(Ta':vcl aquam tamanfcUcum aqua vt fupra.Ad vertigincm ca#
picis,&:ad paralifim,recipeaquam pconie:de herba, vel radice herbae

vert

iS*
1

,ne

1* 3 *1 perforacgaquam,cumaquavc fupra.Ad lapide in vefica : Acdpiatur ^, . duo cocleanade aqua j^P e* aqua paftmacas vel rafani in quantitate.f.i
.

&

fupradi(fta.Ad ftranguriam:acape aqua nafturcrj vel pecrofilini, aut r,arn * iaxifragisem quancice.f .i.cum codeari plenoaquae fupraicripcae.Ad en>

itrangu

rumiamcnftrua.RcapeaquaEplacaginis veIaqua?folatn,bibacurma jP itr ua * fero,cu vno codeari aquae pra-dicftc. Ad menftrua euocanda, ac ne

&

cipiaturaquxarchemifixiVelfeminiseius^l.i.cVaquxfupradicftaeco

P dear vnum,bibaceoccmporaequodebechabere menftruum.Adpe* ricula mulierum ex obftccricibus perueiiiencia vel cx fngore.vc parere

!
.

non poflinc,aca'piacur aqua valenanae, vel bechonicae,vel rofaru filuc

ftrium. | .i.&aquaeprariiftaecoclear vnum,& bibatur matuano Cem porcftomacho leiuno.Ad macrice,accipe aquemacricariae.f .l.aquae matricc

predicT^f fj.bibacur vtfupra, Ad oculos,Recipe aqu e feniculUaque

cufrall^arT.f/ .aquxprxdicftac.-Ni.bibacvcfupra.AdmacuIas fadei.
,

ma

u'
aael
.

Recipeaquarflorufabaru.vel

aqua;pimpinelle|.uaqueprima:.f .f$.

mifceancur,cV macucino cV ferocino cepore fadecu his lauec, &.' omni hebdomada bibac deea,cu aqua endiuiar,duabus vel cribus vicibus.

Secunda vcro aqua eft cicrina,& cercia,qua; eft ficucoleu nigru,opci

mevalecadfiitulas}cancru,&alias plagas,& habecur loco balfamu

Cap. y4 Dealiaaquavita-compofica Ecipemellis opcimi lib-i.aquar vivx diftillacac quacer lib*i.i$.

Ligni aloes,5ir).gummi arabici.j.q.nucis muicaca-,ga!anc, cubcbarum recawu~,rinnamomi ele(fti,maas,gariofik>rumt

I> alia aqua vitaecoirpofita,

mufci Alexandrim recentis;ambracbonan 3.i. Omnia puluerifentur groffo modo, ponendo omnia in cucurbitam
fpicacnardian.J.
ifj.

vitream ad digerendum in fimo equino,per dies ocfto.Poftea diftille

turin balneoMar.cum lento igne&ficetiam habebis Vitac eompoficam,ad mulcas egntudines excellcntem.

cptimaaqua
5$.

De al la aqua vitac compofica

Caput

Ecipe oariofil orufn,macropiperis,granorum paradifi an.^.fj nucismufcatac.vvi.macis.T.i.cmnamomi elecfci zinzibcns

,

albi,galangac an.J.iirj.floru lauenduIac,bafilicoms an.|.i.fal'

uiac .l.f^.floru rorifmarini,mentac,polipodrj,ifopi ana.5.r).balfamicg

9.i.fj.Hxherbacde aquac vitac benc re&ifirate.digerantur in fimo equino perdies quacuorde:im; poftea
f^i.Iioni alocs.|.i.f$ .mufa\Alexandnnire<entis

bent cxiceari.Poftea fuperinfundantur fedciim

Iibrac

peralembicum diftilleruur in balneo Manac,

& m phiala bene claufo

Capuc 54.

opume cuftodiantur.

De alia aqua vitaccompofita.quac valec ad parali

fim ck verciginem capms
Ixipefaluia: recencis.l.ix.florum lauendula?.l.iirj,ifbpi: thar ana.M.i].ganofiloru,nucis mufcatac, dnnamomi elecftit

me

zinzibcris albi:granorum paradifazedoanac, galagacana,| iValarm aromacicu^wgranorum lunipen.f ugranoru pconia*,f fj

fimo equino per dies ocflo opcimi hbras o&o,digerancur vel rn balneo Mar*perdics quacuor* Pofteadiftiilecurpcr alembicu, vfui referuetur in vicro opcimeclaufoiquia habec mirabikrn opcra vercigmem capicis* jionem contra omnem paralifim
vini albi

&

&

DealiaEcjvn^compoficavalde preciofa Cap* jj* Vidam noftrorum medicoru Germanorufeceruncprejnobile cV excellentem aqua vir^in qua mul tas operauones egrcgias expcrti func,ad conforcandum;& ab egntudinibus praeferua

dum tocum corpus humanum,prgwipue caput,cercbrum, Cx alia intc

rioracapitismala,exhumiditatec\frigiditateprocedentia,rcfolucnda

quinq? fcn &cxpellendaj&ad exhiJaranduminftsumenca anirr.ac, mirabilicerquatuormembraprjncipaliorar fuunu Confortatetiam vna cum renibus,& omnibus mceftinis^Procurac quoq? opcima di> oeftionem inftomacho,cVdac mirabilcm virtucem omnibus mebris extenonbus,ex folo odore,du acopiacur vna pars huius aquacjCx' dug parces aquarum faluia-duucndulavonfmarini ana,uufceamur fimui

&

Aqaavuxcompofita,c2cterislongcjprcio(i'or,

LX
*

&madefiatfpongiaj cum c|ua tcmporematutino cV ferotino mebra vngantur,&exfcmitipfis ficcentur,Aut fi etiam tres vel quatuor guc vino ponas ,oVbibaturanteingreffum pran* tas inciathum plon dr) velcenc. Vaiet eriam ad confortandum capuc. Reapccrgo huius aqug vitecopofite. $. i.cu aquasbethonicx^-f? bibaturomni mane et fero,vel intingepanein ipfam aqua,6V omni die ftomachoieiuno mcmoriam.Re edatur tribus hons ant? prandium,Ad ccrebrum cipe huius aqu;c>5*i.aquaru rorjfmarini,maioranc:arj.7.f$.vtacur mo do praediCto,Ad pecftus.Reapehuius aquar.$.i. aquaeifopi &capil lorum vencrisan*M>vtaturmodopra:di(fto.Adcor. Recipehuius aquo?.^.i.aquar boragmis cVbuglofla: ario.rj. vtatmodo prasdicl. Ad ftom2chum.Reapcaquxhuius.$.i.aquarabfinthrj,&:mentacan j.rj.vtaturmodoprjedicro.Adpulmoncm. Rccipe aqua: huius*5i

aP u

&

cerebru

& me//
moria.
pecftus.

cor<

ftoroa*

churo.

addedo aquac cicotrac& tanaceti aqu^ arj.$.rj. vtatur modo

aij..%n.vtatur forma 6V

puimo* Adfp!cnem.Recipehuiusaqua;.5.i.aqiiacthamarifci;C\Tcoiopcndriar UC m.
pracdidto

modo pradisfto.Si vero vefcs

ca vti

ad oronia fpicne,

membracorporis confart2nda,vtam huius aquacparcci.cu vini par* ubusquaiuor.AquaautcdebetfuTi hocmodo.Reopc: pulue.:s dia* margariti fn< idi,puluens diarrndon albatis , ambos fecundum Ni icolaura, pul coJaum,puluens diambiacm Mefuc,diantho5> f,m

ucris IecioaeGalieni afi.s.ncaffixfiftuIacrecentLsnouitera cann? extra

cbe,zuccari candidi an^.f$ 4 fi-rupi dc liquiricia.|.i.fyru|:i fticados.

fj.florum ronfmarinuj.i.mufq Alexadrinu9.i.Suptr his

ipcciet:

us

fundantur libracdu^aquac vitx f mplicis,opiimc rectif.cats pcr

tcr>

namdiftillationcm h\ balneoManavPofttaiterum diftilleturin baj neo Mariacperalembicum cum lcntiflmo i^ne; ira vcnumeres vnu duo,tria, vfcp ad fepte, antecp vna gutta d ftilletur,& mufcus debcc
lioari in

panno fcnco rubeo

& fufpenda tur d phialam vbi eft prac*

debetextrahi,donecaquadurcuSunc

dufhaquavitac Jift llaca,6Vno

tam:n;-.liquij qui

pmrefaciuntcufpeaebus pradicris aqug bugloffc libram vnam,aqvemcl.fTe Iib.fj.aque bafiIiconis.f.iii!. aqugronina nnu.:,&poftcadiftiIIancin balneo Marig. Dealia aquavirgcompofitalomnium aliarum

Caputvlnmum. T ergo bonum fincm opcri noftro imponamus

preciofffima.
v

lccrcfam fe*

crerilTimarimaquanimviraedccIarabimus^qiTgcftquod.ni

modo cccleftis opcrationis,6c fit hoc modo.Rccipc faluig re>

Aquavitaepredofa.
centis,cum floribus fuis,rorifmarini,dar/en/,:zinziberis alb,gariofi' lorum,nucis mufcata?,granorum paradifi,galange,calami aromatici,
macropipcris,zcdoari2earj*|*fD*macis,cardomomi iunions, cubcba^

rum recentium:foliorum rut3c,foliorum maiorane:florum Iauendu

lse,rofarum rubearuman*.*.
rj.

tyriaceGalieni vel

Andromachi:me>

thndaci optimi an.$.i.f$.olei laurini,corticis atri,floru bugloffae,flo>

rum boraoinis,florum rorifmarini,oftrucrj,angelicaj,reupontiei,gra, norum iunipcri,mentaftri,ment&macricaria3 an.$J*f$.caftorei rececis,

verbenecum floribus fuis,bechonicae,Iigni aJoes,xiIobalfami,carpo>
balfam^,fpice indice,vifci querrini,granorum peonia%ari.$.i.rauedfe' ni,camphorje,feminis vua;demonis,radicis peonia;,polrjcufloribus
fuis,feminis baftliconis/eminis feniculi, deronici

K. Croci

onentalis

an.$J$.ambra: bona:,mufci Alexandnni recentis ai]*3,f$.aquae vitac ad minus feptem viobus diitillataelibras decc* Omnia iequcntia dc benc poni aim aqua vitaead digerendum in balneo M.per dics qua*

tuor,&tocidem nocl:cs.SaIuia,rofmarinum,ruta,maiorana,lauendu
la^rofEEjmctridatumjtyriacajOleumlaunnujbuglolTa^borago^oftruci

um,anoelica,reuponcicum,granaiunipen:mentaftmm,menta,matri caria,verbena,bcthonKa,polium,caftoreum.EtquumfLierintputre^ facla,diftillentur mcinerc peralembicum,ignelento,ica vc poflis nuo mcrarc vnum,duo,triaantccp guctadifhllecQuum vcro omnia fue rintdiftillata,imponecinnamomum,ganofilos,macem:nucciTiufa tam,grana paradifi:galangam,calamum aromaticum , pip^r Jongu,

zedoana,cubebas:cardamomum,Iignum aloft>:cortices

citn

carpo*

balfamum,xilobalfamum,fpica nardi, vilcum queicnum , radicem peonie,cVgranaipfius,conandrum prseparatum , firnen bafiliconis, {emen vuaedarmonisjderonicum K. Haecomniadebencpuluerifari oroffomodo,ponanturinaquadiftillata,cx;infimuldigeranturper balneo Maria? per dies quatuordeam , poftea iterum diftiliencur addas camphoramjreubarbarumjcrocumjambra aIembicum,poftea

Scmufcum.bi autemvehs habereaqua adhuc meliorcm,addes puU diamarganti f$m Nico.diaphris cum mufco f$m NicoUdiarhodon
albatis,diamulal$m Mefux,pulueris diambrseana.$.i.pulueris ele cluarn aim gemmis,puluens leciase Gaheni,puluens dialigni aloe
ana.$,f$.addes

qumdccimauc viginci ducacos.opcimi

auri,cu zuccari

albi libra f$& f iixt tnbus diebus in balneo Manae,ica vt aqua balnei

Dc virtute harum aquarum ctci

fit

LXj

tcpfdalpoftca diftlfecurper filtrum in vitris rerorcis.

Et vnurh vitrum debct fta re

Scindantu paruasformula; defJtro impendatur, &peripfas ma
tena diftillet , vitris
lutatis
:

altius cpaliud*.

&

opome
pofllt

vtnihilex

eis

cuaporari

Et hec difti Jlatio

eft excelleciflima inter omncs

alias^Sunt aliqui mediforu,

qui volenteg confortare

fto<
]

machum;f eerunt fieri aqua^

vindem,qua vtebanturcumt^ aqua vitae fupraf.npta:aut cum darcto iequen ti.ficut fcccr t quidam comes palatinus+Aqua auccm viridis fit hocmo-lo.Rrripraqug v-t

inbaheo Maruehb as quacuor,me* liffaemcaca^|.irjbalfamiche>f.rj fundacur aqua vit$ iupcr hcrbis

quatcrdiftillatjpcralembicum

pr^licT:is,&debentitaomaia rcquicfere,perdie* otfto^dcindeea vta herbenon djbentexiccari in folc.fed ad scrcm,quia fi in fole exiccarentur , aqua dcuenirct obfcura : f.cut (i efCa ficcus alicuius
rc.Bt nora,q?

herbc.Scd fi herbgad aerem exiccantur , habeccolorem viridem pul* chernmum,& cftamcnilXimabibecuFicautem clarctum hocmodo. Recipevini albioptimi libras quacuor,zucsr; albiduri.j.iirj cmna

momi clecti.f-.uoriaudri prc3aratu5.ir).gariofiiorum.$.rj

^ranoru

paradifi,zmziberisalbi*im%i.{>micropiperis 9.r).zedjanc***u;. Omnia corirerantur fubcilillime, 6c*in pulucrem redigantur , poft.-a debctco!an,ficut ficapud GAllos,in vino aromatifato; quod GaHict
Referuetur n vafe ftanneo , cx cum a qua pr? ede nti abaliqmbus (olct fumu Vircucesaucem aquae p-eiicfrffunc hc*

duitur ypocras

Valetadmemoriam, fibibaturomni die.l.fj.mixncuaqucrofma' Ad me* rini.f.f'.aqucmaiorane,aqupmcIiiTean***r).Ad man a,vel etiam do moiTa. lorcmcircbn,exfngoreprocedcntcm AccipedchacaquaJ.f5.aquf Adrra'
.

btthonicjjaquep&inan^.ii.mifccaturfimu^cVmadefaclintheumjCir niam.

cumuolucndocapuuVclbibatomnidichuiiisaqup.5r).aqucbecho
ni'a^5.iir).AccipiancurctJam pilIuIacaurex,c\'cochia:an.9.i.fjantpil
luiac

cum aqua bethonuxjcupe in numero.v.cx: fume omni die,quu

Viitus

& cfficacia
cum muico

^j

vcrtigtf

vadis dormitum,vel etiam quado furgis dianthos in tabuliso.uAd vcrtigincm capitis.Recipehuius aquauf.f$.aquarum Iauendular,faW

fumat omni die ftomacho ieiuno diapliris ecaoit uixaT)5.iricx'

aqux4.f$.ve!.$,vi.addendo olci carcaru$.i,Ad mundi dcalban ari.$.f$.huius dealbandam facicnru Accipe aquae florum fabarum pat ficandam

calmcie:&*n Nicolaum.

Ad

caluiciem.Recipc aquae lilrj albi:barbae Aaronis

da faie

&

furdita*

tem vnam;aquacprcdicle parccsduas,mifccancurfimul, &omni die lauabis femclfacienuPot.es etiamomni die fumerede aqua prcdicTra partcm vnam,&devino optimo parces duas, bibatur ftomacho iciu no,& valebitad ldenuAd furditate.Qmm mane & feto de hacaqua
imponcsadaures,indequartam parcemhorecubabis

jcm^

,& requieices

fuper candcm aure,vc iterum egrediacur*Vel recipe huius. aquas,vini

optimiafi partcs equales,fumatomni dieftomacho iciuno-Ad ver^ vermes mcs auriuiruAccipe de aqua pracdi<ffcuf. f$. ftnci ruca:, fucci folioru auriu* perfici an.$.iuSi aucem non poffis habercfuccos, accipies aquam ab dealoeepatico fubciiifTime cnto eis diftiiIata,addendomodicum
,
:

&

puUienfaco,&dchis omnimane &feroparum

!abis,iacendo fupcr aliud latus
,

m ipfamaurediftsl'

&poft modicu cemporis lacebis fug exibun^&moritntur. Ad opcaimia Ad lacus,vbi func vermes:&ftacim optal' Rccipeaqu^ pnedi<ftar.|.f$,aqua: fenicu!i,aqua:poU),aquaevaleriana: mianu an.$.i.imponantur adoculos.Adtumoregingiuaru.Recipe vini al> dc tumore bi.?*ix.piretri.f.i.coquancurfimul,&dehoccapcpartem vna, vnam,deinde teneas hecmixca in ore,& fepius oingi' -aqua pradi&a parcem

&

uarum. recencem acapias,hoc faccocies,donec conualefcas.Ad fecore ons vel fctorcm- narium:detur omni die*f fj.cum vini albi,in quo finc bullire metha rofa: rubeae.^.i.addendo paru mufci Aliqui tamen acapiunt aqux oris vcl narium prxdi&e f .n.aquarum ronfmarini,&rofarum rubearum ari.f>f;m impendaturmufcus m panno fencoj&ambrabo' fceancurfimul: nalangrana. vi .&gingiuascum illopaniioferjcoimpendcnteina*

&

&

qua:fepius Iaues:cottidie faltem femel aut iccrum.Potes eciam bibere

cpiletia

deaquapradi&aomnimenfe.$.rj,Adepilentiabibacuromnidie.^ f> cuaquxpeonie*|*uAliquiveroicafaouc,Recipiuncradice& gra^

P^

na pconix:vifci quercini aiuparces arquales: bulliunt in vmo albo o' r- ptimo:&dacurpacienticumaquaprcdi(fra.Adparalifimdebcntmc U brafcpiusiJJiniri cuaquaprxdi(fta.cdehacaquabibaturomnidic cemporematutino.f.i.vefpereautfumes diacaftoreu^ii vinoalbo:in quo coquantur Iauendular:falm:granorum iunipen an. M.i.fuper*

m
hufus
aCjuar;

infundendo de vino optimo libras quacuor. Ad loqudam amilTam; Rcdpe de aqua fupradicfta4.f>aquarurn lauendular, peonix ; faluia:
ana.$.'r).bibacur cVrecipidturmctridatio.ucum vino;inquobullierit

Acf

.*

nV*
*

..
.

caftoreurr.

Ad mdancoliam. Recipe dcaquapredicta.l.f$.curn aqug

vnam cofe&ionis leticigGa

$ # p .aquxlcolo^ a tmcre f pendriae:boraginis ana,$.i.mif eantur infimuI:6Vbibacur tribus ho> la

bugloiTa-.f.i.aquxbafiliconiSjaquatmeliiTarana.
ante prandium.Sume etiam tabulam

ng

ris

heni,vel ktificantis

Almanforis,Ad putrefacfcionecpacis. Rccipe de

ana.f.bibacuromnife hacaqua.f .f$.cum aquacpatuc,cx.'aqua ro.*.i.vcl.|.i.f$ .cV tepore matutino ciuabus aut tribus horis ancc pra

dium fumacurdiarhodonabb.fsmNicolaum.Ad hidropifim.Rcci fcfcQj

pedeaqua prgdivfta partcm vnam:aqug floru fambuci partes.rj.aqug rvfim* fmKuhpartes,ir>mifccanturfimuI;&omni vicebibes^f.fj.Vefpere ^ autem cum volueris irecubitum;fumatur tyriacacmagnaeCalicni.J i.in vino;cum quo bullierint petrofilium;fenicuIum , apium radices
capillorum venens ana pars vna:vini partes.ix.bulliantur vfq? ad con mptionc certie- partis. t de trib* in tres dies det hydropico duabus
veltribus

honsanceprandium dialaccef$miVlefue.$.rj.Caueategro tans a pocationibus fupcruacuis:quia in hocmorbo;quanto minus homo bibiUtanto plus mingit;cx'cotra. Ad Iapidem.Recipe dc aqua
predicra partcm vnam^aque^dxifragie&qug alkikenge;aqu
lis,aquj rafani,ana parces.t.&vna
illii

tapide,

fo

hora poftpocioncm. hanc dcturli*

albi.f.i.acj ftenlicS

tontnpon.$.:.Ad fterilicatem,Recipeaqughuius.$.t.vini

liliorum croceoru, aqug ronfmarini.aqug matricarig.ana.$.*. bibacur cem,

mane auc fero , omni hebdomada vtendo duabus auctnbus vicibus

diamargariti f$m Auicennam.$.:. Habetalias innumerabiles virtu*
sesi quas breuicacis

caufa ommo,

L4

EPILOGVS,
Abes crgo mf
FceliXHicudiflirrn

hoeopus

tibi

dicatum,quodquanta
cile a diligeci lectore

ex le<ftioncco!Iegcrim,fii

poccft dignofci.Quod vci#

fufcipiacur

nam eo ab omnibus
cere.Sed

animo , quo a

meefteditu.Pocuiflem multa quu adcocopiofc dc ommbus his duo

infercre, accp adrj

contubernales , Arnoldus fciliceCj&Lullius,tu

*

cciam

eorum

difcipulus Joanncs de rupefciflat

alnctt qjplures

modcrnorum difTcrucnnc,non immenco,nefurci accu faremur,pleraq? non illepida omifimus, cpq? plura ex eis deprorrpfe
rimus.Ingenui enim pudoris cft (cefteQuKiliano)profccri per quos profecens.Adiunxiflcmus plura,nifi cedium lcgentibus ingererepu taflcmus.Longa cnim lectio fcpius detui bac legcntcm.ldeocp reocp' tui canere,cV reliqua,qu;e eiufdem funcarcis^in calamo rcl inqucre con

fulcum vidcbacur.Tu mi Fcelix hocopus commendacu habe:& pro viribus:*/c femper erga mefuifti humaniffimus,ab inuidorum mor* fibus dcfende.Sufcipiesbreui cempore,deo fanicatcm cVbonam vali#

tudmem preftance,maiora

accuraciori

eciam perluftrata lance.Tem*

poris enim breuitace impul fi,parcim /ncorrecfta; parcim femipcrfecfta reliquimus.Quaexre,fi quippia in eo inuencum fueric:quod leclo^

rabido non faciac ad ftomachum:tempus brcue me excufaturu no ambigo*Vale:&:philippum tuum: v t confuefti;amato . Exaclu Fn'
ri

burgi Helueeiorum.yuKalendas Maroas*

Annodomini i>:j #

Indcx huius opufculu

LXIII

Scquiturindexhuiusopuiculi;quodCcelum philofophorum diritur,

Epfe dcdtcacoria huius libri ad Fclicem de Genafio Valcnrianu Rcgula aucencica de ftellis coelo philofophico applicandis Diftillacorium aquaj vicae brachiatum fjm Lullium Prologushuiushbri Capuc.i. Quidfit quintaeflenciacuiuflibetmatenxfimplicis

i
$

4
$

Oput.:Quomodo excrahacur quin.eflen.vini pcr diftillacio* nem

Caput*$.Quomodomaccriarudis diftillationiminus obcdiens
debeat pucrefieri

y
pofliccogno{ci,an

Caput.4.Quomodo
lacoria; diftillationi

vinum digeftumcircu
9
10

ficapcum

Capur.j.Quomodo

ficdiftillandum circulatorie

CapuccJ.Quae fit differcntia incer digeftionem &circufatione Caput.7.De modo extrahcndi quin.eHen.abfqj vllo labore vel
cxpenfa

io

M
i%

CapucS.De modofacili dift Nadi circulatorici&excrahendi quincumefTeabfc^ vlloigne

Caput9.Demodocxcrahcndiquin.eflen.aquatuorelemcntis ad rcfoluen Jum in ea Solem pro auro potabili Caput.io.Quomodo fiat quin.efTen.pro tincturis mecallorum Capuc.ii.Dc modo excrahendi quin.cflen.in quapoteftrcfolui aurum ad faciendum aurum potabile
:

1$

15

ti

Caput.ir.Quomodo ditur aurum porabilc

Capuui'4

cxcrahenda fit quin.eflen.mcllis,qua mgre

tt

Caput.i$.Quomodo extrahcndafit quin.eflen.exchelidonia

*$

.De modo extrahcndi quin.eilen.ex faguine humanol

tS ouis;camibus Sic Capuc.i5.Demodoextrahcndi quin^eflen.ex pomis,piris,oVaJijs

frudtibus
vj

Capuci6.De modo excrahc n di quin.effen.a flonbus herbis &

ty Capuci7.Quomodo excrahenda fic quin.eflen.ab anthimonio t? Capuc.i8;De modo extrahendi quin.eflfcn.aSolc 19
radicibus

Refiduum
Capur.i9.Dcmododiftt1landiperdefccnfum 50 Caput.to. Demodo claudcndi vafa figillo Hermctii J modo diftillandi acctum vrinam humanam; in Caput. ti.De quibus omnia metalla calcmata refolui poffunt $$ Caput.tr*De modo difttllandi meUquod ipfum aurum pota

&

bilcingreditur*

}J
$42
$<

Caput.tj.De auro potabili communi Capuct4Deauro potabili abfq? aqua forti Caput.t).Deauro potabili abfq? terra vel aqua forti Capucttf. Deauropotabili cum fpedebus aromatias

40
41 14
f.jf
4.4.

Capucr^ Dc auro potabili cx fioribus cordialibus Caput.:8 De auro potabili cx qulta eflentja g lapidc Caput.r %Dz auro potabili cum mdlc
,

Caput ;o.Deauro potabiliex folo auroetaqua vite Capuc.51. Deauro pocabili cuiufda epifcopi Treuercfis Capuc$: ,De auro potabili ex vino gr^co vcl fimihbus & ipo
cJebusaromacicis

44,
<
*.

Capuc.ji jr e alio auro porabili excellcnti

Capuc.-^ .Dc auro potabilicum gemmis Caput.35. Dc auro potabili ada paralifim

49
. v

Capuc.S6.De?l;oauropotabihbono Capuc.57.Dc alio auro potabili cum aqua forti

Caput.$S. De alio auro potabili

49
jo
i
$t

Crtputo9.DeauropotabiIivolatili Caput*)9.DealioauropotabiIi Caput.4 o.D<: aHo auro potabili prcriofjflimo Caput. 4i.De auro potabili vcgctabili

j*

5:
5* *j,
54.

Capuc4t.De vltimo auro pocbili Caput.4j.De aqua vite. ccmpofita pro hominibus frigidg
compiexionis vcl rcgionis

^$
55 $c

Caput.44.DcaquavifgcompofitaFndcriciitertii Capuf.4 5. Dc a/ia aqua vitx compofita

Capu t.^tf De alia aqua vitar compofita

.

Caput.47.De2laaquavit*compofita Caput.48.De alia aqua vitae compofita C'-p u t. 4 9 . De alia aqua vitj compofita.qua vtcbatur quidam comes platinus

55 *$
<*

*j

Wiciv;

Lxnn
*7 <9 j^

Caput*50*Dc alia preciofa aqua vitar compofitt Capuc^uDe alia aqua vitar compoiita, bona

Caput^Dealiaaqua vitarcompofita
(Japur*5^De alia aqua vit compofi ta Caput*54DeaIia aqua vitcompofica;qtTevaIetad veriigincm
capitisj&paralifim

<p

j9 Capuu554.De alia aqua vitx compofita valdepredofa 59 Caput vltimuuuDe alia aqua vitg compofita omnium alianim
picciofuTima

60

Epitogus opcris huiui

Excufum efchocprecIarumPhilippi Vlftadrj opufculum Argentd

rati,arte

& jmpcnfa loannis Grienynger Anno a virgineo partu

I

MD*XXVJII.'ndiefan(ftiEgidn.CGCgfares6YHifpanicc
maicftitatis

Priuilegiorum obtentu : ne quis audeat hoc in decennio impnmere,auc imprcfTion i alicubi crade
n*,Sub mul(ffcuxmarcaru aurwluxcaprefatf. cautionis ediftum.

ffif

j"V* aWs wf&r

vi

*vW

-*-

r* <-

"c

\\

y m

w K

'

.ALhiibtX