Professional Documents
Culture Documents
pgina
GRATIS
Impuesto riba tur loke import Paga impuesto semper na ora
Regla pa retir trahad Tur akomodashon tin di paga LGB
Mishon eksitoso
pgina
7/9
pgina
pgina
12
pgina
Impuesto
pgina 4
pginanan
2-14
OB ta tarea di empresario
www.empresachiki.com
pgina 12
Empresa Chik
ta un publikashon di Kmara di Komrsio i
Industria di Krsou Su meta ta pa inform i eduk empresario chik pa e por sigui kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou.
Redakshon: Un tim di Kmara di Komrsio huntu ku diferente kolaborador Aviso: Spotlite Productions Farley Lourens Telefon: 767-0907 Telefon: 560-8284 E-mail: info@spotlite-productions.com Kompaginashon i imprenta: Drukkerij Amigoe Kordinashon: Intermediate N.V. Telefon: 737-1070 Tur derecho reserv Empresa Chik - Tambe riba Facebook!
os konos e palabranan aki na Hulandes invoerrechten; esei ta na Papiamentu derechi di importashon. Esaki ta un obligashon ku tur komersiante tin ora ku ta import merkansia i produktonan for di eksterior. Jesse Reite, funshonario di Duana ta splika e detayenan krusial ku mester tene kuenta kun na momentu ku ta import algu nobo for di eksterior.
e trayekto di preparashon di informashon ku e empresario por haa. Ounke tin konfushon, un website semper ta sirbi pa duna informashon. Nos tabatin website kaminda por a haa e informashon ei, pero awor aki nos ta drechando e website pa e bira mih ainda. Ki dia e ta kla si mi no sa. Otro opshon ta ku na e ofisina di duana na Punda por kumpra e buki di e tarifanan pa 125,00 florin.
Si akaso ta djis un informashon chik un hende mester, e por yama na tur nos ofisinanan di Duana i hasi su pregunta i nan ta kontest kiko e porsentahe ta ku e tin ku paga, asina seor Reite a bisa finalmente pa garantis komunidat ku Duana tei pa duna bon servisio. Jesse C. Reite Senior Beleidsmedewerker D & I Telefon: 4616350 ekst. 206
E-mail: jesse.reite@gov.an
Jesse Reite: Pa di prom, ta esun ku a import e produkto tin ku paga e derechi di importashon, pero si un otro hende paga esaki, tambe ta bon. Pa nos loke ta konta ta ku e impuesto ta pag, pasobra sino no por bai ku e merkansia.
e merkansia no por drenta f sali for di kaminda e ta, asina seor Reite a splika. Un di e aspektonan di mas importante ku mester tene kuenta kun, segun seor Reite a sigui, ta e balor di e produkto ku ta import i e gastunan di flete. E loke ku tin ku paga ta determin pa e balor di e produkto huntu ku e flete. Nos tin un buki kaminda tur produkto ku a import ta haa un klasifikashon i a base di e klasifikashon ei e ta kobra esun ku ta paga. Na kada klasifikashon tin un porsentahe mar i a base di e porsentahe ei nos (=duana) ta kobra e derechi di importashon, asina seor Reite a sigui splika.
Seor Reite a konta mas aleu ku e loke un persona tin ku paga ta varia dependiendo di e klasifikashon di e produkto. Tin vrios otro
Klasifikashon di produkto
aspekto ku tambe mester tene kuenta kun, manera ku niun hende no por haa redukshon riba loke nan mester paga na derechi di importashon. Loke un kompania por haa ta vrijstelling f eksonerashon di paga derechi di importashon. Pero esei ta pasa solamente si e kompania ta kumpli ku e normanan ku ta eksig pa bini na remarke pa eksonerashon. Si e kompania ta kumpli ku e normanan ku ta eksig pa haa e eksonerashon, e por haa esaki. E normanan ta depend di ki tipo di kompania i e ta i kiko e kompania ke bai hasi. No ta sin mas un kompania ta haa eksonerashon di derechi di importashon; e tin ku kumpli ku sierto norma, asina seor Reite a bisa.
Website di informashon
ea bo ke f no, e asina yam Landsverordening op de Winstbelasting 1940 ta bisa ku tur loke ta negoshi estables riba nos isla, sea ku ta asosashon sera habri, koperativa, i otro tipo di empresanan mester kumpli ku pago di impuesto riba ganashi. Rachel Pater-Toonen, eksperto na ofisina di abogado Spigthoff, ta splika ku tin diferente konstelashon bou di kua nos tur mester kumpli.
dos biaha pa aa i sru pa nan kumpli ku e pagonan aki na tempu. Den e di tres luna, na final di e periodo, mester entrega un asina yam voorlopige aangifte. E tipo di deklarashon preliminar aki ta bas riba kalkulashon, pero e mester ta igual na e ltimo deklarashon ku a entreg e aa anterior. Den e kaso ei por entreg e petishon na Inspektor di Impuesto. Ta trata aki di un formulario spesial pa redus e impuesto di ganashi. E deklarashon aki ta basa riba kalkulashonnan te na e momento ei di e resultadonan, pero e mester ta igual na e ltimo kalkulashon ku a entrega, asina seora Pater a sigui bisa. Si akaso e suma di e formulario ta
rio, den e kaso aki yni), na e momentu ei e deklarashon definitivo mester drenta. E petishon aki ta bas riba sifranan anual ku ta entreg. Si result ku e sifra di e definitivo ta mas haltu di loke a paga riba e loke ta yama deklarashon preliminar, e ora ei mester duna e diferensha di e petishon ku a hasi f paga bk. Na un sifra mas abou Inspekshon di Impuesto ta hasi e restitushon f pago bk di e suma ku a paga di mas, asina seora Pater a sigui konta. Den lei tin tambe e oportunidat pa eksonerashon di manera ku no mester paga e WB (winstbelasting), pero esei mester ta bon regl i di antemano. Un ehmpel asina por konta, segun seora Pater, pa transporte di hende den aire f via laman. E regla di oro ku ta konta pa tene bon kuenta kun ora ku mester hasi pago di impuesto, segun seora Pater, ta pa manten un atministrashon na rdu! Mi ta kere ku hopi empresario no ta para ketu na e punto sumamente importante aki. Pesei mes tin ofisinanan ku ekspertonan di lei i abogado. Nos ta duna un man, prom ku e empresario tuma e pasonan nesesario, asina el a bisa finalmente. Rachel Pater-Toonen Spigthoff Advocaten en Belastingadviseurs Scharlooweg 33 461-8700 Email: rachel.pater@ spigthoffcuracao.com
E regla di oro
Impuesto di ganashi ta stipul mediante e suma total di tur akshon. Pa lei, e empresario mester tene kuenta ku fasilidatnan di lei manera ta yama na Hulandes investeringsaftrek i desinvesteringsbijtelling i tur loke ta e interes ku gastunan ku por redus f baha. Despues ku hasi konteo di e suma riba kua e impuesto ta aplikabel, mester wak bon kon por kalkul e prdidanan di e ltimo 10 aanan ku e por deskont. Si ainda keda un saldo positivo, e ora ei ta paga un X suma porsentahe riba esaki. Te ku awor e porsentahe aki stipul
Rachel Pater: Pa pago di impuesto riba ganashi, esun oblig na paga mester yena e dokumentunan nesesario dos biaha pa aa i sru pa e kumpli ku e pagonan aki na tempu.
na 34.5%, asina seora Pater a splika, pero e ta enfatis ku den gobirnu su plan di impuesto nobo esaki ta baha te na 27.5%.
Meskos ku ta e kaso ku OB (Omzetbelasting) i tambe LB (Loonbelasting), mester kumpli ku belasting di ganashi na momentu di yena doku-
mentunan di impuesto o sea e deklarashon, esta aangifte. Ora ku bo ta yena bo deklarashon, mester hasi konteo di e debenan na belasting. Pareu ku entreg e deklarashon, mester hasi e pagonan al respekto tambe mesora, asina seora Pater a splika. Pa loke ta pago di impuesto di ganashi, esun oblig na paga mester yena e dokumentunan nesesario
Pa Manual Empresa Chik, literatura di kalidat i tur otro informashon komersial general, akudi serka nos
Kamar di Komrso i Industra di Krsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: businessinfo@curacao-chamber.an Internet: www.curacao-chamber.an
wendia nos ta tende di diferente entidat pa ehers un negoshi. Esaki ta importante pa determin e impuesto aplikabel riba e ganashi di e negoshi. Seora Cristina de Freitas Bras LL.M, Senior Manager na Ernst & Young aki na Krsou, lo repas riba e diferente formanan di negoshi ku tin i kiko e impuesto ta ku mester tene kuenta kun.
Kua impuesto?
Cristina de Freitas Brs: No den tur kaso empresanan ta mar na e mesun tipo di belasting; tin ku por ta diferensi.
E tarifa pa belasting di entrada ta progresivo i ta kumins na 13% i por bai te 49.4%, dependiendo di e suma total di entrada di e persona. Tur aa, un biaha pa aa, mester deklar e belasting. Ora risib e formulario di parti di Inspekshon di Belasting, e persona tin 2
Un sosiedat annimo (naamloze vennootschap) i un sosiedat priv (besloten vennootschap) ta otro entidatnan hurdiko ku ta uza pa ehers un negoshi. Ta entidatnan ku ta konsist di akshonnan. Den e kaso
aki, e persona ta inkorpor un kompania serka notario, un NV f un BV i e ta manten e akshonnan den e empresa aki. Den e kaso aki e empresa mes ta esun ku huridikamente ta responsabel pa e negoshi ku e ta guia. Pa determin e impuesto ku mester paga, no ta hasi diferensha si e empresa ta un NV f BV. Den e kaso aki e trato fiskal lo ta meskos.
Belasting di ganashi Den kaso ku ta ehers e negoshi den forma di un NV f un BV, e negoshi mes mester paga belasting di ganashi (winstbelasting) riba e ganashi ku el a logra.
Kua impuesto?
E tarifa pa belasting di
ganashi, segun seora Cristina de Freitas Bras, aktualmente ta 34.5% (pendiente kambio manera anunsi na algun okashon di parti di Gobirnu) i mester deklar belasting di ganashi tur aa. Un NV i BV mester entrega 2 deklarashon (aangifte winstbelasting) pa aa. Un deklarashon preliminario ku mester entreg a base di un kalkulo di e entradanan bas riba e ganashi di e aa prom. Por lo general e deklarashon aki i e pago korespondiente di belasting mester sosod prom ku dia 1 aprel di e siguiente aa den kua a realis e ganashi. E di dos deklarashon, esun final, ta esun den kua mester deklar e ganashi berdadero, teniendo kuenta ku e belasting ku a paga kaba riba e deklarashon preliminario. Mester entreg e deklarashon final i pago korespondiente di belasting prom ku dia 1 yli di e aa siguiente di e aa den kua a realis e ganashi. Pa kada deklarashon tin un formulario spesial i separ. Tene na kuenta ku den nos leinan di belasting tin sierto fasilidat ku ta buta ku e NV f BV no mester paga 34.5%. Por ehmpel, si e NV tin un tax holiday (eksonerashon di impuesto) f si esaki tin un status di E-zone (pa benta ku eksterior) e lo paga 2% en bes di 34.5%. Si e BV ta un BV ku tin e status eksoner, e no lo paga impuesto riba su entrada. E provishonnan aki ta loke ku ta eksist kaba i ku por hasi uzo di dje si kumpli ku sierto rekisito.
Sosiedat Kolektivo
onder firma (VOF). Den e kaso aki pa determin si e sosiedat kolektivo ta paga impuesto, mester determin si esaki ta un sosiedat ku ta kon-
Kua impuesto
sist di akshonnan (CV). Si esaki ta e kaso, e sosiedat aki lo mester paga belasting di ganashi meskos ku un NV f un BV. Si e sosiedat aki no ta konsist di akshon (VOF) por lo general lo no
rekonos pa belasting di ganashi i no ta e sosiedat, pero e partnernan den e sosiedat mester paga e belasting riba e
pgina 6 >>>>
Un fundashon (stichting) f un asosiashon (vereniging) ta entidatnan ku no tin akshon. Den e kaso aki un fundashon tin personalidat propio i un asosiashon no. Un asosiashon tin miembro. No sa uza e entidatnan aki pa ehers un empresa, pero mas probabel pa nan logra sierto meta f pa nan proteh sierto grupo. Por ehmpel, un fundashon pa konsumid f
Fundashon i un asosashon
Ora un empresa ta duna servisio i bende produkto - por lo general - e mester tene kuenta ku 5% OB (omzetbelasting). Por lo general, mester deklar e OB di e benta den un luna prom ku dia 15 di e siguiente luna. Si, por ehmpel, e empresa a bende 10.000 florin na ougsts 2011, e mester deklar e benta aki (den un formulario, aangifte) i transfer e suma korespondiente pa Ontvanger prom ku dia 15 di sptmber 2011.
trahad e mester reten belasting di suldu i e primanan sosial relevante (AOV, AWW, AVBZ, OV i/f ZV) riba e salario. Belasting di suldu ta un pre-retenshon riba belasting di entrada. Esaki ta buta ku e trahad no ta ha ta paga hinter e montante di belasting di entrada di biaha despues, pero for di tempran ta kumins tene kuenta kun plam riba tur e lunanan di aa. E montante di belasting di suldu ku e empresa mester reten ta depend di e salario ku ta paga e trahad. Den e kaso aki, pa kalkul e belasting di suldu mester hasi uso di e tabl di belasting di suldu ku Inspekshon di Belasting ta publik. E tabl di belasting di sul-
du ta bas riba e tabl di belasting di entrada. E negoshi propio mester deklar e belasting di suldu i primanan sosial ku un deklarashon (aangifte) di belasting di suldu. E deklarashon aki mester hasi tur luna. E belasting di suldu i primanan sosial ku mester reten for di e salarionan pag na luna di ougsts 2011 mester deklar i paga prom ku dia 15 di e luna ku ta sigui, pues prom ku dia 15 di sptmber 2011. Cristina L. de Freitas Brs LL.M. Senior Tax Manager Ernst & Young Dutch Caribbean
Seora Martina a indik mas aleu ku e dunad di trabou ta reten e impuesto di suldu i e tin di sru pa entrega loke e reten na ofisina di impuesto di Krsou. Tur luna prom ku dia 15 di kada luna e mester yena e deklarashon di impuesto i ta rekomendabel pa laga stmpel esaki na inspekshon di belasting i paga e sumanan korespondiente mesora. E obligashon di un inhoudingsplichtige ta bisa lo siguiente: e dunad di trabou ta reten e impuesto riba suldu (LB) i e primanan sosial. Den mayoria kasi e inhoudingsplichtige ta e dunad di trabou, pero tambe por ta un ks dunad di trabou i por ta e instansia ku ta paga penshun. Ta reten e impuesto riba e salario di e trahad. Na momentu ku tin di kobra impuesto di suldu i e otro primanan tin di tene kuenta ku e siguiente puntonan: Komo dunad di trabou bo tin di entreg un deklarashon di impuesto di suldu na e trahad Tur aa mester traha un Verzamelloonstaat pa e trahadnan Mester reten impuesto i primanan riba kada suldu di e trahad
Reten
sina bo tin un salario, bo tin di paga impuesto riba esaki. Seora Idalfa Martina di Wesselman Accountants & Belastingadviseurs a splika ku tur hende ku ta traha mester paga impuesto riba e suldu (loonbelasting, LB). E porsentahe ku tin di paga ta depend di e prsona su salario, segun seora Martina. Mas tantu e persona su salario ta, mas e ta paga i meskos tambe: mas tiki su salario ta, mnos e ta paga.
Obligashon
paga tambe loke a tene di e trahad. Un trahad ku ta kai bou di suldu mnimo, e no tin nodi paga impuesto riba esaki. Si un trahad muri, e pago ku su famia risib - basta e no ta surpas salario di e trahad (defuntu) pa mas ku 3 luna - e famia lo no tin ku paga impuesto riba dje. Expatriates ta trahadnan ku ta bini for di djaf pa hasi un trabou spesialis; nan tampoko no ta paga impuesto di suldu.
Otro kos ku ta liber di impuesto di salario ta formashon profeshonal, kurso, etc. pero tambe prdida di kos personal, paa di trabou, etc. Nada di e kosnan aki un trahad no ta paga belasting riba nan. Seora Idalfa Martina a bisa ku ta masha importante pa semper warda deklarashonnan pag, reklamo (bezwaarschriften), tur petishon has na servisio di impuesto di stmpel, etc. pa sigur mas ku 5 aa.
Idalfa Martina: mas haltu un hende su entrada ta, mas tantu e tin di paga na impuesto di entrada.
Liber di impuesto
Idalfa Martina Wesselman Accountants & Belastingadviseurs Cas Coraweg 40 Telefon: 738-4486
mpuesto riba entrada ta obligatorio pa tur hende. Seora Sieglin Coenraad di servisio di impuesto Krsou a splika ku nos pais konos kuater fuente di entrada ku ta forma base pa kobra f tambe paga impuesto. Tur hende tin obligashon pa loke ta impuesto. For di momentu ku e persona ta traha i tin entrada e ta oblig pa kumpli ku impuesto, sigur na momentu ku e tin entrada via e siguiente 4 fuentenan.
konta pa persona natural i esnan ku tin un eenmanszaak, esta empresa propio riba nan mes nmber. niko diferensia ta ku esun e ta yen bou di inkomsten uit bestaande dienstbetrekking i e otro ta yena su entrada bou di opbrengst van bedrijf en beroep. E porsentahe di belasting di entrada ta entre 13% i 49.4%. Tur ta depend di kuantu i kon haltu e
persona su entrada ta pa e sa kuantu e tin di paga impuesto riba dje. Mnos e gana, mnos tambe e tin di paga. Pero meskos ta konta ku mas e persona tin na entrada, mas haltu e porsentahe di e impuesto riba entrada ta bira. Esun f esnan ku ta determin e porsentahe di e impuesto di entrada, segun
Parlamentu ta disid
pgina 9>>>>
Awendia hopi profeshonal (vrije beroepsboefenaars) ta traha riba nan mes f ta doo di un bufete (praktijk) chik. Mayoria biaha nan ta hopi bon den nan profeshon. Pesei nan por sobreviv. Nan lo por ta ainda mas eksitoso ku mas i mih merkadeo, benta f business development. Ounke nan sa ku merkadeo, benta of business development ta esensial, hopi di nan no gusta hasi, pasobra e por ta parse di ta reker hopi tempu f plaka. Ademas, meskos ku den otro areanan di negoshi, kompetensha lokal i internashonal i desaroyonan teknolgiko ta hasi speshalisashon i haa un niche algu importante pa profeshonalnan independiente tambe. Tambe sa tasina ku despues di hopi aa un profeshonal ke trese un kambio, algu nobo, un inovashon den su negoshi, pero kedando den su profeshon. Rain-
espues di e eksitoso seminario Reaching Curaao na 2010, dirig na e profeshonalnan di merkadeo, MarkStra Caribbean ta organis dia 27 di sptmber prksimo e seminario Rainmaking Curaao 2011. Un seminario tokante merkadeo, strategia i inovashon dirig riba doonan di empresanan ku ta prove servisio profeshonal, manera akountent, abogado, konsehero, arkitekto, ingeniero, disead, notario, konsehero di impuesto, reklutad, paramdiko, organisad di evento, etc. i nan staf.
Mr. Mirto Murray, partner di SMS Attorneys, w w w. s m s - a d v o c a t e n . com, konos pa su partisipashon amplio den su aktividatnan ku ta trata e rea hurdiko, lo kompart su eksperiensha a base di un entrevista ku Mr. Karyl Betrand, hurista dinmiko di SBA Advocaten, www.sba-advocaten. com. Den e di dos parti seora La Cruz lo trata strategia i inovashon pa profeshonalnan, enfokando riba tpikonan manera speshalisashon, haa un niche den merkado i internashonalishon. Seor Clark Russel, CEO di IBIS Management, www.ibis-management. com, konseheronan den area di IT, ganadnan di vrios premio lokal i internashonal, lo konta su eksperiensha pa loke ta spesialisashon pa asina partisip na e ekonomia global di konosementu. Na final lo tin un pnel i oportunidat pa ntwrk. Seora La Cruz ta un ekonomista empresarial ku speshalisashon den research, strategia di empresa i merkadeo. Su kompania lokal MarkStra Caribbean, estables na
1995, ta konseh vrios kompania lokal i multinashonal importante riba oportunidatnan komersial den Karibe. E terminologia Rainmaking ta refer na un profeshonal ku ta trese hopi kliente i entrada pa su kompania. E ta bas riba e buki di John Grisham di mesun ttulo (1995), ku Francis Ford Coppola a filma na 1997 ku aktuashon di entre otro Matt Damon, Danny de Vito, Danny Glover i John Voigt.
making Curaao 2011 lo trata solushonan prktiko pa e retonan aki. E seminario ta konsist di dos parti. Den e prom parti Tamira La Cruz, MBA, CEO di MarkStra Caribbean, www.markstra.com, lo trata tknikanan pa relis merkadeo i benta, ku diferente nivel di simplesa i kosto. Meta ta pa profeshonalnan i nan kompania por skohe algun bas riba nan fortalesa personal of di kompania, teniendo na kuenta e tipo di merkado ku nos ta oper den dje.
Inovashon
Hopi kliente
Pa mas informashon i registrashon pa Rainmaking Curaao 2011, bishit www.markstra. com, f tuma kontakto via info@markstra.com f 767-3085. Tin posibilidat pa hasi pregunta durante registrashon online di moda ku e oradornan por trata nan den nan presentashon.
Kiko un dunad di trabou na Krsou mester tene kuenta kun ora di retir un trahad
Anke ku e suseso aki no a tuma lug na Krsou, tg ta bon pa sia di esaki komo dunad di trabou i pa guia un retiru na un manera bon. Un dunad di trabou na Krsou ku kier retir un empleado f ku kier duna un proposishon di retiru por eskrito na e trahad, tin ku tene kuenta ku diferente punto pa preven konflikto mas tantu posibel. Ya ku retiru ta algu drstiko, komo dunad di trabou ta bon pa sru pa tur kos ta regl den e mih relashon posibel. Moda di hasi di e dunad di trabou Averigu for di prom kon pa komunik e retiru benidero na un manera honesto i transparente. Ku esei tin ku tene kuenta ku e trahad, pero tambe ku e otro empleadonan den e empresa ku si ta keda traha. Ta importante ku e dunad di trabou ta organis i guia e kmbersashon di retiru bon. Kolekshon mas tantu informashon posibel Kolekshon mas tantu informashon posibel ku por sirbi komo prueba na bo fabor komo dunad di trabou den un kaso di retiru. Esaki por ta informashon tokante sifra di benta di kompania, dokumento ku ta proba kon e empleado a funshon, e-mail relevante entre e trahad i dunad di trabou. Traha un fail di esaki. Tene e kombersashon konsiso i formal Tene e kombersashon krtiko i keda al kaso. Duna informashon kla i direkto tokante e retiru. Duna e motibu di e retiru E empleado tin nesesidat pa sa dikon e dunad di trabou no kier sigui e relashon di trabou kun. Anke e dunad di trabou no ta oblig pa hasi esaki den tur situashon, bo
a Oustralia un dunad di trabou a haa un but di kasi 7500 euro pa motibu ku el a retir un trahad atraves di un SMS (hepa). Motibu pa e retiru tabata ku e trahad a yega trabou lat i a kambia warda sin prmit di su dunad di trabou. E trahad a risib un SMS di su retiru dos dia despues di esei. E wes a argument den su sentensia ku esaki ta un mtodo duru, irasonabel i inhustu pa duna retiru di trabou i ku e dunad di trabou mester paga un but. (fuente: Internet)
por duna en breve e motibunan ku a kousa e retiru. Enfatis ku a tuma e desishon despues di anlisis profundo i deliberashon ekstenso. Duna e trahad tempu pa reakshon. Keda abr pa su preguntanan i duna un kontesta adeku. Si no por kontesta un pregunta mesora, garantis e trahad ku lo buska e kontesta lih i hasi follow-up riba esaki. Keda trankil, no reakshon emoshonal. Sru pa un bon follow-up Finalis e kmbersashon ku e trahad dunando informashon kon lo guia e trahad i riba ki servisio e por konta kun. E trahad mester di tempu pa asept e notisia di e retiru. Si e tin pregunta e mester sa ku e por present nan na e dunad di trabou. Si ta tene kuenta ku e puntonan aki ta pre-
Skucha e trahad
ven konflikto i por guia e trayekto na tal manera pa e proseso di retiru kana mas bon posibel. Banda di esaki e dunad di trabou mester tene kuenta ku e retiru ta legalmente bon regl tambe. Ora ku den kaso di un relashon di trabou indefin no tin un motibu urgente (retiru inmediato) i e relashon laboral no por a termin ku konsentimentu mutuo, ta keda dos posibilidat pa termin un relashon di trabou: E dunad di trabou por pidi un prmit pa retiru na Direktorado di Asuntunan di Labor kaminda despues, si e dunad di trabou a haa e prmit, por termin e relashon laboral. Aki mester tene kuenta si ku e periodo di aviso i e dia di terminashon. E dia di terminashon ta e dia ku realmente e relashon di labor ta kaba. E dunad di trabou por pidi pa disolv e kombenio di trabou na wes. Wes por disolv (termin) e kombenio di trabou a base di motibunan importante. Wes ta disid e ora ei si, bou di ki sirkunstansia i ki dia ta termin e kombenio di trabou. Pa konseho hurdiko f guia den un trayekto di retiru por tuma kontakto ku seora Giolina Daal, GKD Advocaten & Mediators, www.gkd-advocatenmediators. com Pa mas informashon yama: telefon 527 7654 f manda e-mail na: daal@gkd-advocatenmediators.com
Seora Sieglin Coenraad a bisa ku ta importante pa tene kuenta semper ku fecha pa entreg e formulario i pagonan. Si risib formulario di deklarashon na kas, e persona tin 2 luna pa yen i entregu. Prom ku e 60 dia pasa e por entrega un karta pidi mas tempu f dispensashon temporal, menshonando ki fecha si ta
posibel. Despues di 36 luna no ta posibel mas pa haa restitushon. Ora nos no ta di akuerdo ku un aanslag ku Inspekshon di Belasting a manda, e persona tin 2 luna pa reakshon i manda un karta di reklamo (bezwaarschrift) . E entrega di formulario ta mar na un but mara si no atend bon, por ehmpel ora no entreg formularionan f ora e entrega di OB i/f AOV/AWW ta lat.
Mas aleu ta importante pa menshon ku e dunad di trabou ta oblig pa reten e impuesto riba entrada di e trahad. Na momentu kue no hasi, nan ta pone e personalmente responsabel pa esaki. Sieglin Coenraad Servisio di Impuesto Krsou Regentesselaan z/n Telefn:734-2638
n aspekto ku na diferente okashon nos a yega di trata i enfatis riba dje den Empresa chik ta e importansia pa un empresa tin un bon atministrashon i ku esaki ta al dia. Nos a yega di aserk diferente profeshonal riba e tereno aki pa nan kada unu inform na nan manera e dikon e aspekto aki ta asina importante. Na e okashon aki seora Felicia van Loon di e kompania di sosten i konseho den atministrashon Business In Control ta duna su punto di bista riba e dikon ta asina importante pa bo tin un bon atministrashon. Pa: Farley I. Lourens
ainda mas leu, pasobra ta ankr den lei ku bo mester entreg sifranan di bo empresa(nan) na terser instansianan tambe e.o. Kmara di Komrsio. Esaki na Krsou te ainda no ta un lei ku bo mester hasi bo sifranan transparente pa tersernan manera stipul den lei. Na Krsou pues te ainda esaki ta eksklusivamente pa servisionan di impuesto i manera mi a bisa for di un inisio, pa bo mes tambe tin un bon bista di kon bo negoshi ta bayendo en realidat. Sin un bon atministrashon bo ta traha, pero no tin un bista ni grep riba bo negoshi. Sin e datonan bo no por hiba un maneho efisiente tampoko pa bo negoshi ku mi ta imagin mi bo a lanta ku e fin di gana sn. Por ta bo ta invertiendo tempu i sn
Felicia van Loon: sin un bon atministrashon na rdu, bo no por tin un bon grep riba rumbo di bo negoshi.
Hopi biaha bo ta haa ku un empresario lo bisa ku e ta bon den su speshalisashon spesfiko i ku sea no tin e konosementu f no tin e tempu pa tene un bon atministrashon. Bas riba e punto aki seora Van Loon ta rekomend e empresario pa hinka e parti di atministrashon den man di un terser. Riba e punto aki mi ta bisa ku un bon atministrashon ta nifik ku bo atministrashon i kuenta anual na prom lug ta kumpli ku eksigensianan ankr den nos leinan. Si bo tin konosementu i tempu ami lo bisa ku no tin nada malu ku bo mes hasi bo atministrashon (f sea parti di esaki). Si esei no ta e kaso, ami lo rekomend pa enkarg profeshonalnan riba e tereno aki pa hasi. E ta duna bo un sentido di trankilidat di forma ku abo por dedik na loke bo ta bon aden i bo core business manera ta bisa na Ingles. Mas aleu seora Van Loon a bisa ku banda di e aspekto di e trankilidat ku el a menshon, tin algun aspekto mas ku ta di sumo impor-
den partinan di bo negoshi ku realmente no ta bal la pena f ku bo ta prdiendo sn kun. E ophetivo di kada empresario ta pa su
negoshi ta unu ku ta produs i ku tin perspektivanan pa desaroy, segun seora Van Loon.
Mas benefisio
10
Felicia van Loon: perkur pa hasi e deklarashonnan na servisio di belasting na rdu i ta tempu.
E aspekto gastu
ta mih ku lament. I mi ta bolbe ripit, bo no ta tene un bon atministrashon pa impuesto so, pero pa bo mes tambe tin un mih bista riba kon bo negoshi ta oper i pa por hasi bo maneho mas efisiente posibel.
E kompania Business In Control di seora Van Loon ta ofres un skala amplio na servisio pa atministrashon pa empresanan. Mi ta menshon nan den un seis punto aki: Atministrashon di salario inklusive yena deklarashon i pago di impuesto(nan); Hasi bo boekhouding regular, pero tambe kontrol, koreg i atministr datonan finansiero; Traha relato anual; Traha i hasi entrega aangifte di impuesto di ganashi i entrada; Duna konseho riba tereno finansiero i fiskal (p.e. na momentu di hasi invershon etc.); Duna coaching i guia na e empleadonan enkarg ku atministrashon den un empresa.
Papiando riba e ltimo punto aki seora Van Loon a splika ki ora un empresario mester tuma un (f mas) hende den servisio
11
n di e impuestonan ku un siudadano tin di haber kun, por bisa kasi diariamente, ta OB. Esei ta konta prinsipalmente empresarionan komo ku lei ta stipul ku ta e empresario ta esun responsabel pa kobra i paga OB ku el a kobra su klientenan na Ontvanger. Esaki sea ku bo ta oper un negoshi propio f ta oper bou di otro formanan hurdiko (p.e. N.V., B.V. f fundashon). Na momentu ku abo komo empresario a bende produkto, brinda servisio f a import produkto bo ta responsabel pa OB mar na e balor di e prestashon. Esaki ta 5% di e suma total pa kua bo a bende produkto, a brinda servisio f e balor pa kua bo a import produkto.
tante pa menshon ta e echo ku tin un asina yam RKO (Regeling Kleine Ondernemers). E areglo spesial aki ta pa empresarionan chik ku ta oper komo eenmanszaak i nan benta anual no ta surpas 30.000 florin den un aa. E empresarionan aki por pidi i risib eksonerashon pa entreg OB. E petishon mester ta por eskrito i dirig na Inspektor di Belasting ku ta disid dentro di 2 siman i ta entreg e empresario un asina yam beschikkingsnummer. E empresario mester kobra e OB si na su klientenan, pero si den un aa su benta no a surpas 30.000 florin i e por proba esaki, e no tin nodi di entreg e OB kobr na Ontvanger. Dado kaso e risib e beschikking ku ta dun e outorisashon ei i su benta surpas e 30.000 florin e empresario ta entreg e ora ei solamente e OB riba e diferensha. Tambe mester menshon ku e ta hasi un deklarashon un bes pa aa prom ku dia 15 di febrari di e aa siguiente. Ora di import produkto tambe mester paga OB. Esaki sin hasi distinshon si ta komo partikular f komo empresario. Inspectie Invoerrechten & Accijnzen ta e instansia ku ta stipul kiko mester paga na OB. E diferensia entre un partikular i un empresario den e kaso aki ta sint den e echo ku e empresarionan por deskont e loke e debe na OB riba benta ku e OB ku el a paga na momentu di import e produktonan. Banda di esei ta eksist e posibilidat tambe ku e empresario por bin na remarke pa un eksonerashon di OB na momentu di importashon. Esei ta solamente posibel pa produktonan ku a import pa hasi negoshi; pues produktonan ku a import ku e fin di rebend nan. Den mbos kaso mester hasi un petishon por eskrito adelant. Pa por hasi e verrekening na Inspektor di Belasting i pa e ekso-nerashon na momentu di importashon na Direktor di Duana, seora Coenraad a finalis.
Eksonerashon
Eksonerashon
Benta di remedi riba respt di dkter Servisio di kuido den hospital Prima di seguro di bida i seguro di malesa Benta di produkto i servisio na refineria Benta di produkto i servisio na konsuladonan profeshonal Produkto i servisio na proyektonan lokal, pero ku mester ta pag pa instansianan na Hulanda f otro organisashonnan internashonal Hr di kamber di hotl i apartamentu pa kua ta paga logeergastenbelasting.
Tene un bon atministrashon (lei ta stipul ku mester warda dokumentonan i atministrashon 10 aa largu) Menshon e suma ku a kobra na OB apart riba tur faktura Entreg faktura(nan) dentro di 15 dia di e luna ku ta sigui e luna den kua a hasi entrega/benta di produkto f a brinda servisio Paga OB na Ontvanger sin import si kliente(nan) a paga e faktura(nan) f n.
(fayo atministrativo) 2. Klientenan ku a faktur, pero a bati bankarota (a bai fayit) 3. Kasonan pa kua a duna deskuento despues 4. Pa produktonan ku mester a tuma bk i restitu OB na e kliente. Tambe ta eksist e posibilidat ku e empresario ta haa un asina yam naheffing. Riba e punto aki seora Coenraad a konta: Esaki ta tuma lug den kaso ku servisio di impuesto a nota ku e empresario a entrega mnos OB kompar ku lokual e mes a deklar. Naturalmente tambe den kaso ku no a hasi deklarashon f e deklarashon no ta yen di un forma korekto. Areglo pa empresa chik Un otro aspekto impor-
Naheffing
Algun otro aspekto importante ku e empresario mester tene kuenta kun pa por kumpli ku su obligashonnan stipul den lei di OB ta:
Pa fakturanan ku e empresario por proba ku el a paga OB, pero no por risib pago, e por pidi i haa restitushon. Aki nos por pensa riba p.e. 1. Kasonan pa kua no mester a paga OB
Restitushon
12
Amplia e horizonte
skirb pa Percy Pinedo, MBA
ervisio di Belasting ta un servisio di akumul informashon. E proseso primordial ta pa na un manera mas efisiente i mas efikas posibel proses un kantidat enorme di informashon di pagadnan di belasting. Sin ICT esaki no ta posibel. ICT ta un faktor determinante pa proses informashon di, i tokante e kliente. Outomatisashon ta hunga un rl masha importante den sigur e ehekushon di e proseso aki. Pero den e proseso di atministrashon tambe ICT ta hunga un rl importante. E gobernante, mtenar, tur ta hasi uso di ICT, ku no solamente ta efisiente, pero tambe pa uniformidat den uso. Pero te kon leu nos ta hasi uso di ICT aki na Krsou? Te kon leu nos ta bai, f te leu nos ke bai?
No ta masha tempu pas ku nos a kumins hasi uso di ICT den servisio di belasting. Uso di ICT no ta solamente e prosesamentu di informashon di e usuario, pero mas i mas, tantu Servisio di Belasting komo e kliente ke ampliashon di e servisio. E petishon aki ta bin di komunidat, suidadanonan, empresanan, di nan konseheronan i di gobirnu mes. Awor ku desaroyonan super faborabel di teknologia ta ofres esei, e kliente ta pidi un servisio ku ta kuadra ku su situashon. Pa e suidadano esaki ta nifik pa e haa informashon di su situashon na e momento ku e ke esei. Empresarionan tin e nesesidat di servisio ku ta kita preshon di trabou for di nan. Esaki kier men un lokt kaminda nan por yega i hndel nan asuntu i tambe un sistema di aplikashon di kmpiuter ku ta aplikabel riba nan sistema. Atrobe, sin ICT esaki no ta posibel. Empresarionan ta eksig di nan gobirnu, un sistema kaminda tin un konkordansia entre servisionan di gobirnu. Kaminda tin palabrashonnan entre servisionan di diferente tarea i ku ta hasi ku gobirnu ta funshon di un forma mas efisiente i efikas. Disponibilidat di informashon di belasting di kliente ta un motibu, pakiko Servisio di Belasting mester ta enbolb ku otro servisionan (pensa riba hustisia, servisio ekonmiko, etc). Sin ICT esaki no ta posibel. ICT ta di vital importansia pa Servisio di Belasting, pa loke ta su posishon dentro di e servisionan di gobirnu. Un servisio optimal, un supervishon optimal, un prosesamentu masal for di diferente sitio ta eksig un sistema di ICT ku ta kana zet i ta eksig un sistema di ICT mas kompleho. Esaki ta pone nos gobirnu dilanti un proseso bastante komplik, den kua tin di bai skohe un sistema. Kaminda ta fasilit Servisio di Belas-
13
Ta trata di logeergastenbelasting
ogeer Gasten belasting (LGB) ta 7% i for di 2010 tur hotl i apartamentu mester pagu. Te na 2009 ta hotl so tabata pagu. Tur hotl estables na Krsou mester a paga e 7% ei. Tabatin algun hotl ku a haa eksonerashon i esei ta den kuadro ku nan ta mar na sierto kadena i pa atra invershonistanan tabata duna e eksonerashonnan ei. Ta un hotl so tin eksonerashon ainda. Pa sobr, for di 1 yanari 2010 tur hende ku ta hr akomodashon, sea apartamentu, kamber, vila, bngalo f hotl mester paga e Logeergastenbelasting di 7%.
ku ta hr akomodashon. Asina CTB a manda karta pa tur e doonan krdando nan pa paga e LGB i a manda e lei aserka. E siguiente paso ta ku si e doo di e akomodashon no reakshon, e lo bai tg den e database. E ta nifik ku e doo no ta registr konforme lei, pero e doo lo bai haa atvertensia serio ku un klkulo di e suma ku e debe na LGB. Komo ku no tin deklarashon entreg tampoko, e suma ku lo bai kobra lo ta muchu mas haltu ku kisas e realidat ta i pesei ta rekomendabel pa inskrib i kumpli ku e deklarashon i pago di e 7%. Pa esnan ku ta hr nan akomodashon via-via nos a komprond di CTB ku nan tin un departamentu MIS kaminda ta registr e ID cards ku duana ta haa di e persona ku ta bishit nos isla. E datonan ei tur ta bai den e database di CTB. Ta for di e database ei ta saka entre otro kuantu turista i di unda nan ta bini. For di e mesun database ta saka tambe unda e turista ta keda. Asina por averigu kaminda e turista ta bai keda, si ta hr e ta f no. E ta un ehersisio ku ta tuma hopi tempu, pero ku ta tuma lug. E entrada di e LGB ta bai bk den turismo pa Krsou mes. E entrada ei, segun informe di CTB, ta bai den merkadeo pa Krsou na diferente pais. Konsekuentemente tantu e hotl grandi, esun chik, e apartamentu, kamber, resort tur lo gosa di dje atrobe. E snnan di entrada di LGB no ta keda pa CTB, pero ta bai pa komunidat kompleto por gosa di dje, na momentu ku e turista bishit nos pais, a base di e propagandanan ku ta hasi den eksterior pa Krsou. CTB semper ta purba yega na esun ku tin di paga impuesto via e vehkulo i sistemanan ku nan tin.
Ta investig
Entrada
Database
Den e rki aki na ofisina di CTB bishitantenan por haa bastante informashon tokante nos isla.
14
o tim tin problema pa bini ku ideanan nobo? Bo tim tin e pensamentu tradishonal i ta ninga di bini ku ideanan inovativo? Bo tim ta ninga di tuma riesgo? Hopi bia abo komo lider mes no tabatin oportunidat pa skohe kada miembro di tim individualmente pa motibu ku kisas bo ta fungi komo lider di un proyekto i bo ta traha ku diferente persona ku no ta traha den bo empresa, pero ku si direktamente bo tin haber kun pa desaroy e proyekto. Komo lider di e tim bo tin ku sia konos miembronan di bo tim pa logra loke bo kier. E manera kon bo ta maneh kada miembro di e tim ta bas riba nan personalidat i karakter i esaki por yuda saka af e potensial kreativo di bo tim. Bo no tin ku faya den e parti aki pa motibu ku e por ta determinante pa ksito di bo tim i e tin su karga kun. Pa bo tin un tim kreativo den akshon bo mester:
ta subi e energia di diskushon. Abo komo lider tin ku sia distingu konflikto kreativo positivo for di konflikto kreativo negativo. Normanan di grupo stipul delant no ta preven tur konflikto di tuma lug pero ora tin frikshon bo por bai wak bk riba nan i por refer miembronan di tim pa bai bk riba e norma i reglanan di kondukta i esaki por restour un sentido di identidat di tim ku por hasi konflikto kambia den algu supstansial i produktivo.
E karakterstikanan pa ta kreativo ta hopi kontradiktorio i kasi nunka bo ta haa un persona ku tur atributo pa ta kreativo. Ta esaki ta e motibu ku formamentu di tim ta hopi importante awendia pa motibu ku bo
por saka muchu mas for di un tim kreativo kompar ku un persona so ku ta kreativo. Pa bo tin un resultado satisfaktorio, bo tin ku tira un bista den bo grupo i wak ken ta e personanan ku ta forma bo tim. Bo tin ku sigur ku bo tim tin tur e abilidat i atributonan ku por yuda produs ideanan kreativo. Un tim vari ta un tim ku tin diferente pensamentu for di diferente perspektiva. Hopi biaha un tim ta konsist di hendenan ku e mesun konosementu. Esaki ta buta ku tur pensamentu ta bini di un banda so. Tur hende tin e mesun perspektiva i ta buta ku solushonnan ta sali for di e mesun direkshon. Pa e motibu ei bo mester di hendenan ku diferente rea di espesialidat i konosementu amplio riba un tereno. Naturalmente nan konosementu mester tin konekshon ku otro pa di e forma ei nan komplement otro. Por ehmpel, pa ehers un proyekto di produkshon, bo mester di eksperto grfiko, eksperto riba tereno di komunikashon, eksperto riba e parti di benta i merkadeo, eksperto finansiero. Kada un ku nan konosementu ta hasi e proyekto bira realidat. E echo ku bo ta pone diferente pensamentu huntu den un tim, tin bia por result den un konflikto. E tarea di abo komo lider ta pa vigil e situashon i puntra bo mes te kon leu e desakuerdo ta pa motibu di kreatividat f n. Loke si bo por hasi ta buta miembronan di tim skucha otro su pensamentu i punto di bista. Na mes momentu bo mester preven konflikto pa kosnan no bira personal. Den un tim kreativo konflikto por ta algu bon pa motibu ku e ta hasi ideanan mas skrpi i e
Kreatividat por flores si tin un motibu blido pakiko kada miembro di e tim ta sinti ku e tin ku hasi su esfuerso pa ta kreativo. Ta lgiko ku un grupo ku ta kans i fad no por pensa kreativo. Premiashon ta yuda refresk energia kreativo. Tin diferente mekanismo di premiashon pa yuda un hende sinti su mes motiv i ku energia pa ta kreativo. Premiashon por ta den forma di: Rekonosementu duna elogio na e individuo den e grupo f e grupo ku ta kreativo. Kntrl duna un grupo f individuo e chns di tuma desishon f eskoho ku ta afekt nan f duna e grupo rekursonan ku e mester pa ehekut un proyekto. Selebrashon elogi por ehmpel un produkto/ servisio nobo eksitoso dor di hasi un fiesta. E lider su rl ta di guia e tim i laga kada hende sinti nan mes konfortabel ku e funshon ku nan tin den e tim. Esaki ta yuda stimul e grado di kreatividat tambe banda di tur otro kos ku ta hunga un rl. Hopi lider ta duna splikashon masha amplio kon importante kreatividat ta, pero nan no sa kon pa stimul esaki. Komo lider bo tin ku krda ku si abo no duna bo granito pa yuda e tim desaroy, esaki no ta bai di su mes. Hasi e ehersisionan ariba menshon i lo bo ripar kambio den aktitut di bo tim.
Maneh konflikto
Si bo kier sa mas informashon di e tpiko aki por tuma kontakto ku InnovatieCentrum Curaao na 737-1360 f via di e-mail shooi@icc.an. Tambe e artkulo aki ta apares riba nos wpsait www.icc.an.
15
________________________________________________________________________
Eventonan internashonal
Sptmber
_______________________________________________________________
NATURAL PRODUCTS EXPO YOUR SOURCE FOR NORTH AMERICAN NATURAL PRODUCTS Baltimore MD Merka, 21 24 sptmber Lug: Baltimore Convention Center Website: www.expoeast.com AUTOCLSSICO 2011 International Classic and Vintage Automobile and Motorcycle Exhibition Porto Portugal, 30 sptmber 2 ktober Lug: Exponor, 4450-617 Lea da Palmeira Website: http://www.eventosmotor.com
Novmber
TOP FRANCHISE MDITERRANE 2011 Franchising Expo Marseille Fransia, 14 15 novmber Luga: Palais de la Bourse Website: http://www.topfranchisemed.fr/ PET-VET 2011 Pet Congress for Vets and Vets's Assistants with accompanying Trade Exhibition Stuttgart - Alemania, 26 27 novmber Lug: New Stuttgart Trade Fair Centre Website: http://www.petvet.de/ SSW EUROPE 2011 Stainless Steel World Conference & Expo Maastricht Hulanda, 29 novmber 1 desmber Lug: MECC Maastricht Website: http://www.stainless-steel-world.net/
ktober
SAIE 2011 International Building Exhibition Bologna Italia, 5 8 ktober Lug: Bologna Exhibition Centre Website: http://www.saie.bolognafiere.it/ Fruit Attraction Fruit and Vegetables Trade Show Madrid Spaa, 19 21 ktober Lug: Ifema - Parque Ferial Juan Carlos I Website: http://www.ifema.es/ferias/fruit/default.html Wellness World Exhibition 2011 Exhibition devoted to Fitness, Diet, Spas and Beauty Treatments Milan Italia, 21 25 ktober 2011 Luga: Fiera Milano Nuovo Polo Website: http://www.host.fieramilano.it/hotelspa-emotion/
Desmber
AF / L' ARTIGIANO IN FIERA 2011 International Crafts Selling Exhibition Milan Italia, 3 11 desmber Lug: Fiera Milano Nuovo Polo Website: http://www.fiera-artigianato.com/ita/index.php POWER-GEN INTERNATIONAL 2011 International Meeting of Electric Power Producers, Independent Power Producers, Co Generation Plants, Waste-to Energy Plants Las Vegas Merka, 13 15 desmber Luga: Las Vegas Convention Center Website: http://www.power-gen.com/index.html FESTIVAL DE LA INFANCIA Y LA JUVENTUD 2011 Children & Youth Festival Barcelona, Spaa, 27 desmber 2011 1 yanari 2012
16
Oportunidatnan di negoshi
Oportunidatnan di negoshi Si abo tin un Edishon: Sptmber oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon ku Sentro di Informashon Komersial di Kmara di tokante un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Komrsio na telefn 461-3918, faks 461-5652 f e-mail nos na Kmara di Komrsio na telefn 461-3918, faks: 461-5652 f businessinfo@curacao-chamber.an e-mail nos na businessinfo@curacao-chamber. an
KMARA DI KOMERSIO TA ORGANIS
Tpiko: Fecha: Preis: Idioma: Tpiko: Fecha: Preis: Idioma: Onderwerp: Datum: Prijs: Taal: Tpiko: Fecha: Preis: Idioma: Tpiko: Fecha: Preis: Idioma: Tpiko: Fecha: Preis: Idioma:
Tur kurso ta tuma lug den Ouditorio di Kmara di Komrsio, Kaya Junior Salas 1. Pa registrashon i informashon yama na nos Sentro di Informashon na telefn 461-3918. Pa e lista kompleto bishit nos website
www.empresachiki.com
KURSONAN DI:
Lokal
Ta bende Ta bende un edifisio ku por usa komo ofisina. Tin 3 unidat den e edifisio ku e doo por hr. E edifisio tin un grandura di 1620m2 Ta Hr 2 piso di un edifisio den Punda, 60 m2 kada un. Por hr un parti f henter e edifisio. Hopi interesante pa personanan ku ke hasi negoshi den e rea di Punda. Ta Buska Ta buska un persona f instansia ku por traha ku piedra presioso.
Formanan Hurdiko
21 sptmber 2011
Internashonal
Empresa ta buska distribuid pa produkto Natural Cvan Internashonal ta buska distribuid pa nan Produktonan natural manera e.o.: Vitamina i Mineral. Tel: 970-535-0128 E-mail: jimg@cevan.com Website: www.cevan.com Motive Products ta buska distribuid Motive Products tin un produkto ku un persona so por bleed su brake. E ta un mtodo inovativo. Tel: 408-846-8800 E-mail: mromani@motiveproducts.com Website: www.motiveproducts.com Ta buska distribuid pa bende produktonan ku ta suave pa medio ambiente. Oileater ta un produkto a base di awa ku ta limpia i kita zeta E-mail: exportsales@kafkointl.com Website: www.oileater.com Scar Heal Inc. ta buska distribuid pa su produkto ku ta kita sikatris, resQMe. E produktonan aki ta lo ltimo pa trata sikatris i kueru sin tin mester di sirugia. Tel: 1-805-568-0227 Faks: 1-805-568-0228 E-mail: info@resqme.com Website: www.resqme.com Monaco International ta buska distribuid pa Lipstik di Kfi. E lipstik di Kfi ta un produkto di kalidat ku ta bin den seis diferente kol ku ta smak i hole kfi. Tel: 631-744-3277 Faks: 631-849-2071 E-mail: monacousa@aol.com Website: www.lipstickbymonaco.net
Bo ke ta un bended eksitoso?
11 & 13 oktober 2011
Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komersio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komersio riba merkado mundial. Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial:
Coaching Coaching & Carriere Extra Editie 2011 Marine Propulsion The journal of Ships engineering systems June/Ju;y 2011 Central Statistical Office Report on Education Statistic 2005/2006 Central Statistical Office Report on Crime Statistics 2007 Central Statistical Office Report on crime Statistics 2008 Central Statistical Office Population and Vital Statistics Report 2006
17
i dia 20 pa 23 di ougsts Kmara di Komrsio i Industria di Krsou a risib un delegashon komersial for di Panam en koperashon estrecho ku Ministerio di Komrsio i Industria di Panam. Na e apertura tabatin diferente bishitante di rango haltu representando nan pais. Meta di e bishita tabata pa trese mundu empresarial di Panam i Krsou mas serka di otro i sondea posibilidatnan pa mas i mih negoshi entre empresanan di e dos paisnan. E enkuentronan mester a sirbi tambe pa ekspand lasonan entre e dos paisnan den e sentido mas amplio di palabra.
Skirbi pa: Farley I Lourens spesialis den karga, logstika i konsolidashon.
deseo ku e okashon lo habri posibilidatnan nobo i fruktfero di hasi negoshi entre e dos paisnan. Seor Moreno a para ketu tambe na e echo ku ya for di inisio di siglo 20, hopi Yu di Krsou a bai traha i a keda biba na Panam ku ta hasi e lasonan entre e dos paisnan unu histriko. Minister. Nasser El Hakim, enkarg ku e kartera di ekonomia di Krsou, a enfatis ku mbos pais por benefisi di lasonan di komrsio ku por estables i tambe ku e merkado Krsou por ta balioso pa Panam. Mas aleu e minister a elabor entre otro riba nos infrastruktura di komunikashon i teknologia, nos institutonan finansiero i tambe Krsou su posishon den Karibe. Minister El Hakim a menshon ku tin hopi posibilidat ku por ta mutuamente benefisioso, i ku e ke bishit na Panam pa sigui deliber riba esaki.
Minister El Hakim
Match making 2
Lic B
ir rnett
ep G
Sh mez
ippin
Ya riba dia di nan yegada for di Panam, dia 20 di ougsts, e delegashon a bishit diferente supermerkado. E loke den lianan general e bishitante a ekspres ta ku nos isla konos un oferta sumamente vari di produkto di kua hopi ta di bon kalidat. Den e mesun rosea nan a ekspres komo nan punto di bista ku tin hopi espasio pa trese produkto di kalidat for di Panam, na preisnan muchu mas barata pa e konsumid ku loke ta e kaso aworak; esei ta konta prinsipalmente pa loke ta trata produktonan di konsumo importante pa e Yu di Krsou por kome mas sal, manera fruta i brdura fresku.
Riba djadumingu atardi Ofisina di Turismo di Krsou (CTB) a ofres e delegashon di Panam un almuerso i un rekorido di nos isla, pa nan por a konos mas di nos isla i alabes pa ta deskans i relah pa e kumbre di su djaluna mainta i e dianan intenso di interkambio i di negoshi ku mester a sigui e sobr parti di siman. Seguidamente riba djaluna dia 22 di ougsts, parti mainta, a tuma lug na Hotl Hilton Curaao un kumbre komersial ku a konta ku presentashon di diferente dignatario i representante di instansianan empresarial. Na inisio di e kumbre a hiba palabra seor Ivan Moreno Jr., vise presidente di Kmara di Komrsio i Industria di Krsou. El a gradis e bishitantenan pa e eskoho ku nan a hasi pa bin Krsou. Sr. Moreno a ekspres alabes e
Rekorido
Kumbre
Gio
Bu
sin
2 ess
Bu
sin
ess
van
ni
Me
lfo
rk
us
ua
lisi
Un otro dignatario ku hiba palabra ta seora Arline Gonzalez Costa, e embahador di Panam ku ofisina na Trinidad & Tobago. kende ta. Seora Jenny van Haren, agregado komersial di Embahada di Reino Hulandes na Costa Rica kende tin su ofisina na Panam, a bisa ku despues di enkuentronan entre embahador Bonzel i Minister El Hakim a keda tene kontakto ku regularidat den kua e dos dignatarionan a papia hopi riba e.o. oumento di preis. Seora Van Haren na nmber di su embahador a ekspres ku tantu Kmara di Komrsio i Industria di Krsou, komo minister El Hakim ta hasi un bon trabou i ku nan di nan parti lo hasi tur loke ta na nan alkanse pa duna asistensia na e sektor komersial di mbos pais. Un otro bon notisia ku seora Van Haren a trese dilanti ta ku gobirnu na Hulanda a tuma e desishon ku e aa aki mes lo habri un embahada di Reino Hulandes na Panam mes.
Representante di embahadanan
Match making
Oudiensia
Lisensiado seor. Ricardo Barnett di Ministerio di Komrsio i Industria di Panam, promotor di eksportashon di e Vise Ministerio di Komersio Eksterior di Panam, a duna
18
un presentashon di sifra i echonan riba nivel makroekonmiko di Panam. El a mustra kiko ta e pilnan di e plan stratgiko di Panam, kiko ta e loke ku su pais ta produs, pa kua pais i merkadonan Panam ta eksport, e kantidatnan pa tipo di produkto i pa kua merkado, etc. El a mustra alabes kiko Panam ta eksportando kaba pa Krsou i kiko ta produktonan ku na su konsepto tin hopi potensial i benefisio pa Krsou import for di Panam. El a papia tambe den lianan grandi di e kompanianan ku a forma parti di e delegashon ku a bishit Krsou. El a klousura bisando ku nan tin ekspektativanan grandi ku lo sali kos bon for di e bishita pa Krsou. Nos ke estrech e lasonan ku Krsou i ofres un variedat grandi di produkto di bon kalidat na bon preis. Nos ke sirbi e komunidat di Krsou den tur loke ta posibel i finalmente ku e negoshinan ku kristalis ta di win-win pa tur partido.
KURSONAN DI:
Preis: Idioma:
12, 19, 26 sptmber & 3 ktober 2011 18:00 21:00 PM * The Globalization Process Negoshi no ta bai bon? Pensa Global i inovativo. Durante di e kurso aki abo empresario lo sia kon pa wak bo punto fuerte i mnos fuerte den bo empresa. I tambe hasi uso di e oportunidat ku globalisashon ta trese ku ne. * Demographic-, Technological- & Social Cultural development Importante ta pa wak bo merkado i kambionan di demografia. Pa abo empresario por wak bo ambiente i asina adapt bo empresa na esaki. * Review of the Social Economic Ages and CSF for the current knowledge Age Ta sia abo empresario pa wak e ekonomia i adapt bo empresa na dje * How to Protect yourself against the coming inflation cycle E kurso aki ta bai mustra i sia abo empresario dikon preis ta subi i kon pa proteh bo mes i bo negoshi kontra e subida di preisnan aki. 100,= florin pa persona Papiamentu/ English
Tpiko:
di ekonomia di Krsou, a mustra riba e posibilidatnan ku e paisnan tin pa hasi negoshi i ku e ta spera ku lo sali resultado positivo. El a bisa tambe ku a base di su eksperensia i konosementu e ta konvens ku tin amplio posi-
E tayer aki ta speshalmente pa abo ku ta bai kumins bo mes empresa. E kurso aki ta trata e idea empresarial, merkado, invershon i proyekshonnan finansiero. Splik na un manera simpel i prktiko.
Preis: Idioma:
Karga i Logstika
Prijs: Taal:
Een van de juridische aspecten waarmee de ondernemer bijna dagelijks te maken heeft zijn overeenkomsten. In deze cursus zal onder meer aan de orde komen wanneer er sprake is van een overeenkomst. De training is erop gericht om de ondernemer bewust te maken van de verschillende juridische aspecten die het contracteren met zich meebrengt.
Seor Bradle Bingham, Country Manager di King Ocean Services, a bisa ku di e loke el a mira i tende
ORGANIS
18:00
Durante di dos anochi nos ta papia tokante di kiko nos por hasi ku ayudo di merkadeo pa nos por subi benta di nos produkto/servisio.
Preis: Idioma:
Formanan Hurdiko
21:00 PM
21 sptmber 2011
18:00
Kua ta e forma hurdiko mas apropi pa bo empresa ? E tayer aki ta trata karakterstikanan di formanan hurdiko di empresa, for di punto di bista di funshonalidat E tayer ta tantu pa empresarionan di empresanan eksistente o pa esnan ku ta bai kumins o e personanan ku simplemente tin interes den e tpiko. Lo trata eenmanszaak, V.O.F. (Vennootschap onder Firma), N.V., B.V. di un manera simpel i prktiko!
Preis:
e tambe ta konvens ku mester Sali kosnan bon for di e enkuentronan. El a inform e.o. ku King Ocean Services ta ofres posibilidat pa trese karga direktamente for di Panam den un siman di tempu tur
KURSONAN DI:
18:00
E kurso aki ta pa e manager ku ta interes pa e haa un mih bista di ken su grupo di enfoke ta dor di hasi sondeo di merkado.
Sosialisando
Sosialisando
Preis: Idioma:
Tur kurso ta tuma lug den Ouditorio di Kmara di Komrsio, Kaya Junior Salas 1. Pa registrashon i informashon yama na nos Sentro di Informashon na telefn 461-3918. Pa e lista kompleto bishit nos website www.empresachiki.com
siman, kaminda te aworak Krsou ta import hopi kos for di Merka, ku ta produktonan ku a hasi e rekorido di Sur i Sentro Amrika pa keda import na Merka i ku djei ta bolbe eksport esakinan e.o. pa merka-
19
Seor Giovanni Melfor di M&M Consultants a duna un presentashon den kua el a splika i ilustr indikadornan ekonmiko. Tambe el a mustra pa ki sumanan Krsou ta import for di e diferente merkadonan i ku ki tipo di produktonan. Alabes el a inform di estadstika, prinsipalmente riba e loke Krsou ta import na fruta i brdura for di diferente parti di mundu. Ku su presentashon seor Melfor a duna e bishitantenan un mih bista riba kiko ta tuma lug den importashon na Krsou i unda por tin oportunidat di negoshi pa empresanan di Panam pa hasi negoshi ku Krsou.
Un mishon eksitoso
a hasi un bon trabou i ku e organisashon di e mishon tabata na nivel i ku e perkur pa nan estadia tabata unu memorabel i fruktfero.
Na klousura ingeniero Minor Rojas a ilustr e parti di produkto di un forma hopi humorstiko. El a konta ku ta te ora el bin di bishita aworak na Krsou el a haa sa ku e tin yu aki, ku e no tabata sa mes di nan i ku nan tabata den mal estado. Ora ku el a gana tur esnan presente pa su storia el bisa ku na e kompania Tropical Queen, pa kua e ta traha na Panam, nan ta produs i eksport anasa (pia), pero ku nunka nan no a eksport pa Krsou ni nan tabata sa tampoko ku ta konsum e anasanan di Tropical Queen na Krsou. El a konta ku e echo ku e anasa tin di pasa asina tantu tempu i bulta pa e yega serka e konsumid na Krsou ta pone ku ora ku e yega aki ya e no ta den e mih di kondishon mas. Ta bini aserka ku e rekorido i intermediarionan ta hasi ku e preis pa konsumid ta bira mas haltu en komparashon ku e preis pa kua nan ta bende anasa ku kumpradnan na Panam. Finalmente a sera e mainta di e kumbre ku seor Rojas a krta dos anasa pa tur hende presente komprond kiko e tabata ke splika di e estado di e loke el a yama di un forma chistoso, su yunan.
Aruba
departure
Curaao
departure
Bonaire
departure
Despues di almuerso e bishitantenan a haa e oportunidat pa bai na algun kompania importad aki na Krsou i den oranan di anochi Kmara di Komr-
Networking i matchmaking
BOOK AND CHECK-IN ONLINE AT WWW.FLY-INSELAIR.COM, INSELAIR TICKET OFFICES 737 0444 OR AT YOUR LOCAL TRAVEL AGENT
20