Biliim anda Asenkron Eitim Alarnn Konumu

Seren BAARAN Matematik Blm Orta Dou Teknik niversitesi Enformatik Enstits Aratrma Grevlisi METU-Online Proje Koordinatr sbasaran@ii.metu.edu.tr

Bengisu TULU Biliim Sistemleri Ana Bilim Dal Orta Dou Teknik niversitesi Enformatik Enstits Aratrma Grevlisi bengisu@ii.metu.edu.tr

Bildiri zeti Biliim sektrnn hzla gelitii gnmzde asenkron eitim alar gittike yaygnlamaya balamtr. Bunun en nemli sebeplerinden biri, kreselleen dnyamizda iletiim alanndaki yenilikler ve internetin yaygnlamasdr. Bu sayede eitim kurumlar arasndaki snrlar ortadan kalkm ve kiilerin kaynaklara eriim olanaklar neredeyse snrsz hale gelmitir. Bu deiim erevesinde Trkiye`de de ODT nclnde eitli uzaktan eitim projeleri gerekletirilmektedir. Bu tecrbeler dorultusunda eitli karlatrmalar yaplabilir hale gelmitir.Bunlar muhtelif ana balklar altnda toplanabilir: 1. Asenkron Eitimin felsefesi Asenkron eitimin ortaya k nedenleri, ana hatlaryla amac ve hedefleri bu balk altnda incelenmitir. 2. Klasik eitim anlay ile asenkron eitimin karlatrlmas Bu balk altnda iki farkl eitim anlaynn salam olduu imkanlar, zayf ve stn noktalarna deinilmektedir. 3. Asenkron eitim zerine dnyada, Trkiyede ve ODTde yaplan almalarn bir zeti verilecektir. 4. Bir asenkron eitim projesinde karlalabilecek zorluklar, imdiye kadar yaanan tecrbelerden kesitler verilerek yanstlmaktadr. 5. Bu ksmda bir asenkron eitim dersinin nasl olmas ve verilmesi gerektii tartlacaktadr. 6. Asenkron eitim iin ayrlan btelerden bahsedilecektir. 7. Asenkron eitim sayesinde niversiteler aras iletiim alanndaki ilerlemelere ve yeni teknolojilere deinilmitir. 8. Yurtii ve yurt dnda konu ile ilgili yaplm eitli istatistikler ve aratrmalar sunulacaktr. Btn bunlarn bir sonucu olarak, asenkron eitim alarnn gelecekteki konumuna dair ksa deerlendirmeye yer verilmitir.

Biliim anda Asenkron Eitim Alarnn Konumu Gnmzde, gelien teknolojiye ayak uydurabilmek iin her geen gn daha fazla beceriye ihtiya duymaktayz. Hemen hemen herkesin bir yksek okul bitirmesinin kanlmaz bir gereksinim olduu gnmzde, Yaam Boyu renim artk popler bir ibare olmaktan kp sosyolojik bir gereksinim haline gelmitir. ada yaam olduka karmak ve dinamik bir hal almaktadr; bu ortamda tutunabilmek iin etkili ve sregelen bir eitime ihtiya vardr. John Sener, Frank Mayadas`n kendi bana alma( kitaplar, televizyon yaynlar, vb.); senkronize etkileim ( etkileimli TV, sesli konferans sistemi, vb.); asenkron etkileim ( grup tabanl internet duyuru panolar, vb.);

cinsinden ifade ettii Asenkron Eitim Alar(AEA) tanmna dikkat ekmitir. Bu tanmdan yola karak dier kullanclarla sk sk online konferans ve ibirlii gerektiren, web-tabanl ya da bilgisayar tabanl seminer bir AEAdr. Mayadas, AEAy ayn zamanda kamps ii, kampuse yakn ( yani kullanclar kampse lablar iin gelebilirler),ve kamps d ( bir yerde toplanamayan kullanclar) ifadelerini kullanarak da aklamaktadr. Olin Campelln tanmna gre Asenkron Eitim Alar(AEA), byk bir ounluu e-zamanl olmayan, insan alarndan olumaktadr ve bireysel almay salam, dayanakl, hzl ve dier bireylerle asenkron etkileimli olarak birletirmektedir. Dier bir deyile: Karatahta yntemi ile Yanbamdaki rehber anlayn kar karya getirmektedir. Bu yeni anlayn ortaya knda yatan sebepler eitlidir. Geleneksel eitim anlaynn bir eitim kurumuna maliyetinin olduka yksek olmas ve ou zaman renciler iin skc ve yetersiz olmas bu sebepler arasnda saylabilir. Geleneksel eitim alaynn merkezinde eitmen vardr ve ders srasnda eitmenin yapt bilgi aktarmndan faydalanlr. Ders dnda yardm alabilmek iin eitmeninize ulamanz ve sorularnz iletebilmeniz gerekmektedir. Oysa ki AEA ile eitim anlaynda bir farkllk vardr. Eitim anlay Karatahta yteminden (eitmen odakl eitim) yan bamdaki rehber anlayna dnm ve renci odakl bir hal almtr. AEA kullanan eitim kurumlarnn stlendii roller ise, online(evrimii) dersleri kolaylatrmak, yeni ders materyalleri yaratmak, uzaktan eitilen renci kitle potansiyelini ykseltmek ve maliyeti azaltmaktr. Bu hedeflere ulaabilmek iin varolan sistemde deiiklikler yaplmas gerekmektedir. Yaplacak deiiklikler zamanlama zerinde younlamaktadr. Eski sisteme gre dzenlenen zamanlamalarda eitli kaydrmalar yaplmas zorunlu hale gelmitir. Kurumlarn ncelikle, aratrma, eitim, dier servisler, ders mimarisi, ders taranm, eitmen, danman, rencilerle bireysel iletiim, test etme, kurumun bugn, kurumun 5 yl sonras, konularnda zaman aktarm analizleri yapmalar nerilmektedir. Bu analizlerin sonucunda ortaya kan yeni zaman ayrmlar sayesinde, eitim kurumu rencisi iin bireysel irtibat zamann artrm olacaktr. Yaam boyu renme retisi giderek poplerlemektedir. renciler arasnda da daha gelimi eriim olanaklar olan, gvenilir, dk maliyetli ve dorudan i alannda uygulayabilecekleri trden eitime olan talep dnyada ve lkemizde artmtr. Yksek renim ortamndaki deiim ihtiyacnn sebeplerinden biri bu arttr. Srekli gelimekte olan teknoloji yaanan deiimin kaynan oluturmaktadr. Teknolojik gelimelerle desteklenen eitime kar talebin artmas nemli bir bask yaratm ve geleneksel

niversiteleri deiime srkeleyen sebeplerin banda gelmitir. niversitelerin iinde yaanan bu deiimi daha iyi anlayabilmek iin niversiteler dndaki ortamn bu isel deiimin ana kayna olduunu bilmek ve onu anlamak gerekmektedir. Yakn zamanda internet alannda yaanan hzl geliim, dijital uydu teknolojisinin ilerlemesi ve sanal gereklik alanndaki yeni uygulamalar sayesinde renme ortamnn benzetiminin salanabilecei ngrlmeye balanmtr. Bu benzetimin renme ortam zerinde dramatik etkileri olaca dnlmektedir. Pek ok niversite, var olan programlarnn eriilebilirliini artrmak ve yeni teknolojilerin salad avantajlardan yararlanmak iin yeni programlar tasarlama yolunu semektedir. Yaratacaklar yeni programlar sayesinde daha fazla kiiye yeni yntemler kullanarak klasik eitim anlaynn dnda bir eitim vermeyi hedeflemektedirler. Gnmz klasik eitim anlayn temsil eden geleneksel niversitelerin temel zelliklerini aadaki gibi sralayabiliriz: 1. Mekan baml renci ve retim yeleri, 2. Programlar ve verilecek dereceleri belirleyen, yzyze eitim veren,tam-zamanl retim elemanlar, 3. Merkezi ktphane ve derslikler, 4. Kar amac gtmeyen finansal stat, Geleneksel niversitelerde renciler kampste bulunan dersliklere gelerek, niversitenin tam zamanl retim elemanlarndan derslerini almakla ykmldrler. Farkl milletlerden rencilerle etkileebilmek iin pek ok geleneksel niversite eitli burs olanaklar salamaya almaktadr. Amalar kresel bir renim ortam yaratmaktr. Fakat, bu niversiteler belirli corafi servis alanlarnda, bulunduklar blgenin kltrel zelliklerine bal kalarak eitim verdikleri iin uluslararas rencileri yeteri kadar kendilerine ekememektedirr. Bu da geleneksel niversitelerin kresel niversiteler olmasn engellemektedir. Geleneksel niversitelerin amac endstriyel ve tarmsal alandaki verimi artrmak iin gerekli bilimsel ve uygulamal bilgilerin kefedilmesini salamak bunun yannda eitli topluluklarn kltrel etkileimini ve eitimini salamaktr. Bu ama 20. Yzyl boyunca ciddi bir deiiklie uramam ve bu ekliyle uygulanmtr. Fakat 21. Yzyla girerken yaadmz ortamn aniden dinamiklemesiyle pek ok niversite bu dinamizmi yaratan yeni teknolojiler zerine younlam ve varolan programlarn yeni aralar kullanarak gelitirmek ve yeni uzaktan eitim programlar amak iin eitli almalar balatmtr. Deiimin nemli sebeplerinden biri renime olan talebin artmasdr. Bu artn arkasnda geleneksel niversite anlaynn hedef ald kitlenin genilemesi vardr. Geleneksel niversitelerin hitap ettii renci kitlesi kariyer yapmak ve uzmanlamak istedikleri alanlarda 18-22 ya aras genler olarak zetlenebilir. Oysa gnmzde hayat boyu renme (Life-Long Learning) kavram gittike yerlemekte ve bu alanlardan da srekli artan sayda talep gelmektedir. Bu da niversiteleri alan, i hayatnn iindeki renci potansiyeline de hitap edebilmeye zorlamaktadr. Oluan bu yeni pazar deerlendirmek iin, bu pazarn isteklerine gre programlar retilmelidir. alan kiilerin zaman ve mekan bamsz programlara ilgi gstermesi son derece olaan bir gelimedir. Bu tip bir bask uzaktan eitim anlaynn yerlemesinde etkili olmaktadr. Gnmzde bu yndeki eilimin

boyutlarn daha iyi anlayabilmek iin National Center for Education Statistics tarafndan 1995 ylnda yaplan bir almann sonularna bakmak faydal olacaktr. ABDdeki yksek renim kurumlarnn te biri, 1999 gz dneminde uzaktan eitim dersleri amtr. Drtte biri ise bu tip dersleri nmzdeki yl ierisinde vermeyi planladklarn belirtmilerdir ve kalan %42lik ksm, bu tip dersleri vermediklerini ve vermeyi planlamadklarn sylemilerdir. Bu almadan sadece iki yl sonra uzaktan eitim programlar olan 44 niversite zerinde yaplan bir almada ise katlan niversitelerin %95i var olan programlarn gelitirmeyi planladklarn sylemitir. Bu geliim planlarnn sebebi olarak da srekli artan talebi, kzgn rekabet ortamn ve yeni pazarlara servis verebilmeyi ana sebep olarak gstermektedirler. niversitelerin bu aamaya bir anda gelmedikleri aikardr. Uzaktan eitim amal sanal niversite modellerine gelene kadar pek ok niversite modeli yaratlmtr. Bu niversite modelleri Hannann 1998 tarihli makalesinde (1) detayl anlatlmaktadr. Modellerden ilki Gelitirilmi Geleneksel niversite olarak anlmaktadr. Bu modele uyan niversitelerin amac yetikin eitimi vermeleridir. Bu eitimi geleneksel niversite mantna bal kalarak sunmaktadrlar. Genelde bir geleneksel niversitenin sponsorluunda eitimlerini verirler. Bu eitim tarznda renci kampse deil, kamps renciye gelir. Bu kurumlarda misyon darya odakl, derece tamamlama ve igc eitimi olarak zetlenebilir. Washington State niversitesinin gelitirdii Yksek Lisans programlar ve WEB University kavram ile pek ok derece program sunarak bu modelin bir rnei olmutur. 1997 gz dneminde bu niversite, 70 dersini web zerinde gelitirmeyi baararak kampus d eitimin baarl bir rneini vermitir. Penn State niversitesi World Campus adyla ayn modelde bir niversite yaratmtr. Bu rnekleri artrmak mmkndr. Bunlarn iinden en arpc olan New York niversitesidir. The School of Continuing Education ismini verdikleri okul ylda 60000den fazla kayt kabul emekte ve ok farkl nitelikte rencilere eitim sunmaktadrlar. Bunlarn ierisinde 120 lkeden 3000 kadar yabanc renci de yer almaktadr. New York niversitesi 1997 gz dneminde web zerinden 30 adet ders amtr. Gelitirilmi Geleneksel niversitelerin tamamen kar amal olarak kurulanlarn, KarAmal Yetikin-Odakl niversite olarak tanmlamaktayz. Bu modele rnek olarak Sylvan Learning Sytems, Inc. gsterilebilir. Geleneksel snflarn gelitirilip, uydu, kablolu TV, televizyon yaynlar ve nadir olarak sktrlm video gibi yeni teknolojiler araclyla yeni mekanlara tanmas ile uzaktan eitim ya da Teknoloji Tabanl niversiteler oluturulmutur. Bu tip eitim kurumlarn kendi iinde gruplamak gerekmektedir. Ak retim Fakltesi`nde olduu gibi temelde yksek renim eriimini artrmak iin kurulan devlet birimleri bu gruplardan ilkini oluturur. Kaytl renci says yzbinlerle llebilen organizasyonlar daha ok Avrupa ve Asyada yagndr. Bu organizasyon yapsna, ngiltereden The British Open University 30 yllk gemiiyle iyi bir rnek tekil etmektedir. inde bulunan adet uzaktan eitim niversitesinde 1.5 milyondan fazla renciye eitim vermektedir. Bu say inde yksek renim gren rencilerin %17sini temsil etmektedir. Bu eitimde renci ile eitmen arasnda bir etkileim yoktur. Oysa bunun bir ileri seviyesi olan, gelitirilmi snf ortam sunan uzaktan eitim modelinde rencilerle eitmen arasnda uydular veya ift-ynl video ve ses sistemleri gibi birletirici teknolojiler kullanarak

iletiim olana salanmaktadr. Bu sayede rencilerin bir kampse gitmelerine gerek kalmamaktadr. Ama zaman asndan hala nceden belirlenen saatlere uymalar gerekmektedir. Bu sayede aradaki iletiimi koruyabilmektedirler. Uzaktan eitimde u an gelinen son nokta Online web-tabanl niversitelerdir. Bu niversiteler gelien web teknolojileri ve bilgisayar konferans sistemleri sayesinde zaman, mekan ve uzaklktan bamsz bir ekilde rencilerin birlikte almalarna olanak veren oluumlardr. Asenkron etkileim zerine kurulu bir snf ortamnda renciler ve retmenler dersi yrtebilmektedir. Yeni teknolojiler kullanlarak sadece eriimin artrlmas deil ayn zamanda etkileimin de artrlmasn salamak hedeflenmektedir. Bu niversitelere rnek olarak Athena Universitesi, California Coast Universitesi ve daha pek ok isim saylabilir. Bunun yannda internette herkesin bir niversite olabileceini de gzard etmemek gerekmektedir. Asenkron derslerin basl materyal retmesi, ok geni kitlelere hitabetmesi ve yeni bir yaklam olmas nedeniyle baz eski/yeni standartlara uymas eitimin kalitesi asndan nem tamaktadr. Derslerin hazrlayclarnn, bir ders gelitirme/verme arac kullanarak yada kullanmayarak ders sayfalarnda dikkat etmeleri gereken hususlar aadaki gibi sralanmtr: 1-erik: Dorudan anlatlmakta olan bu konuyla ilgili olup konunun uzmanlar tarafndan deerlendirilmesi gerekmektir. 2-Grafik Tasarm ve tarz: Sertifika program gibi birden fazla ders ieren paketlerde ekran tasarm asndan btnlk ve tutarllk salanmas ( benzer kapak sayfalar, karakter font bykl gibi ) yararl olacaktr. 3-Genel Yaps ve Format: Kapak sayfas Ders ierii sayfas Asenkron derslerin izlenmesi ile ilgili bilgi sayfas Ders materyali sayfalar Ek adres sayfalar Tartma grubu sayfalar renci listeleri/notlar sayfalar dev/altrma sayfalar Ska sorulan sorular Buna karlk AEA kullanlarak verilen bir dersin nasl olmas gerektii zerine farkl grler bulunmaktadr. Bu grlerin tmnn ortak noktasnda AEAlarnn zaman ve mekan bamsz renim iin kurulmu olan insan alarndan ibaret olmas gerektiidir. Bir ALN dersinin, dinamik etkileimli bir ortam olmaldr.Bu balamda bir eitmenin stlendii rol de dramatik olarak deimitir. Gerek rencilerin gerekse eitim kurumlarnn uzaktan eitim hakkndaki en byk endiesi, anlalabiliecei gibi, uzaklk nosyonudur. Geleneksel snf, renci ve eitmenleri ayn zaman ve mekanda biraraya getirmekteydi. Oysaki sanal snf renci ve eitim kurumunu gerek corafik, gerekse zamansal olarak ayr klmaktadr. Bu konuda ki esas husus ise eitmenle renciler arasndaki iletiimin doasdr. AEA kullanclar; bilgisayar ve iletiim teknolojilerini, uzaktan renme kaynaklarn danmanlar ve dier rencilerle e zamanda hatta olma gereksinimi duymadan

kullanmaktadrlar. En yaygn AEA iletiim arac ise WWW, yani internettir. Bu tanmdan yola karak Web tabanl, tekrarl online konferans ve dier kullanclarla ibirlii ihtiyac olan bir seminer, AEA olarak tanmlanamaz. Bylelikle AEA grencilerinin verilen devleri kendi aralarnda veya hocalaryla tartma amacyla e-posta kullanmn gerektiren metin ya da bilgisayar tabanl bir eitim dersi olabilir. AEA ayn zamanda nceden belirlenmi zamanda ve mekanda snavlar ve az sklkta yaplan sanal sohbet veya laboratuvar seanslarn (daha ok kamps ii renciler iin) kapsamaktadr. Bu tanmla senkronize ses, senkronize grnt, sunu ve konferanslara dayal uzaktan eitim, AEA kapsamna girmemektedir. nk tm bunlar renci ve okutmanlarn e zamanda, bu aralarn banda olmasn gerektirmektedir. Video kaydna veya postaya dayal iletiim ieren eitim de AEA deildir. Hernekadar renci bir testi ya da bir devi posta yolu ile gnderebilse ve sonucunu gnler sonra alabilse de, btn bunlar kullanclarn baka kullanclarla nemli ve hzl etkileimini iermemektedir. Standford niversitesinde uzaktan eitim olay ilk kez 1970 ylnda, derslerin rencilere televizyon araclyla sunulmasyla balamtr. Bu uygulama, balangtaki hali ile lkemizdeki Ak retim niversitesine benzetilebilir. Ulalmas hedeflenen kitle mhendislerden, bilim adamlarndan ve teknoloji iletmecilerinden olumaktayd. Stanfor niversitesinin inanc, online eitimin bu eitim tarzna ilave olaca ve sonradan televizyon yaynlarnn yerine geecei ynndeydi. Be yldan beri, Standford niversitesi uzaktaki kullanclara internet zerinden alan dersler gelitirmektedir. Bu alma giderek daha dinamik bir yapya dnm ve 1998 ylnda alan 180 tane derse 4000 uzaktan eitim rencisi kaydolmutur. Geleneksel eitim anlay tek ynl iletiimi salamaktayd.Bilgisayar devrimi sayesinde kaynaklara eriimin giderek kolaylat gnmzde, geleneksel eitim anlayna dayal ders sunumlar artk gnmz artlarnn ihitiyalarn karlayamaz hael gelmitir. Bunun kanlmaz bir sonucu olarak da geleneksel eitmenler de sanal eitmenlere dnmektedir. Modern teknoloji, baslan bir kelimenin maliyetini olduka azaltrmtr. Yeni teknoloji kullanlarak, ulalabilir yaymlarn saysnda bir patlama yaanm, bunun sonucu olarak eski yntemlerle basm olay pahal bir iletiim ortam olarak kalmtr. Internetin kefedilmesi , elektronik yaymlarn olduka ucuz ve kontrolsz olmasyla, geleneksel eitmenlerin yeniliklere ayak uydurmas kanlmaz olmutur. Fakat geleneksel snf eitmenleri kendileri ve renciler arasnda olduka byk mesafeler yaratmlardr. Seminerler ve tartmaya ynelik snflar kiiler aras ilikileri daha yakn hale getirmektedir, fakat ekonomik basklar geleneksel anlamda eitim veren kurumlarn bu amala kk snflar oluturma gereksinimini hakl karmalarn olduka zorlatrmaktadr. AEAnn olumsuz etkilerini aadaki gibi sralayabiliriz: 1. ( Campell tanm ) evdeki aile yaantsndan olduka vakit almaktadr; 2. nc snf eitim salayclar, etiketli kurumlarla ayn derece olarak grlmektedir; 3. Web eriiminden yoksun dk gelirlilere eriim imkan salanamamaktadr; 4. Kullanclar, kendi gnlk grevleri ncellikli olarak rekabet ierisinde altklar iin, ibirliine gereksinim duymaktadrlar. Kaliteli online eitim programlar gelitirmek iin iyi bir teknolojiden daha fazla olguya gereksinim vardr. Bir asenkron eitim programnn aada belirtilen hususlar dikkate alnarak hazrlanmas yararl olacaktr:
1.

Gvenilirlik: Salanan destek servislerinin ne kadar gvenilir ve doru olduu,

2. 3. 4.

Duyarllk: Destek servislerinin ne kadar uygun, ileyebilir, abuk olduu, Teminat: Destek veren kadronun ne kadar bilgili ve profesyonel olduu, Empati: Destek veren ekibin kullanclarn isteklerini ne derece anlad.

AEAnn geniletilmesi ve kurumsallatrlmas hakkndaki baz noktalar aada sralanmtr: 1. Genilemenin stratejik hedefi: niversitenin kapasitesini, renim servisleri iin geniletilmi imkanlar dorultusunda en iyi ne, ne zaman, nerede gibi geniletilmi seeneklerle kullanclara hizmet sunmaktr. 2. Ders ve mfredat seiminin kurumsallatrlmas: 1- Karar verme yntemi gelitirilmesi 2- Seim parametrelerinin belirlenmesi 3- Hissedarlarn katlm iin sre gelitirme 3. Ders seim Kriteri: 1- Online datm iin uygunluu 2- Geleneksel biimdeki kaytlar 3- Mfredatn iinde olmas 4- Bir kamps dersinin ya da bir profesrn bu i iin grevlendirilmesi 5- Gelitirme iin kapitalin mevcut olmas 6- renci kitlesinin ilgisini ekecek bir konu olmas 4. Kamps kabul ve onay: 1- Akademik programn gzden geirilmesi 2- Progrmamn grselliinin dourduu sonular: a) Yararn kalitesini ve uygunuluunu gz nnde bulundurarak fakltenin gereksinimine hitap edip etmediini kontrol etmek b) Bir kamps kayna olarak hizmet vermek 3- Deerlendirme: a) renci b) Eitmen 5. Online Programn anahtar zellikleri: 1- Gereksinime gre eitim vermek 2- Asenkronluk ve retimin sregelen (ongoing) doas 3- Eitmenin zel danman konumuna gelmesi 4- Etkileim 5- renci topluluklar 6- nternet araclyla datm 6. Program gelitirmenin temel esaslar: 1- Mfredat tasarm 2- Eitmen seimi,eitimi ve destei 3- Ders gelitirme 4- Sistem platformu ve datm 5- Ders retimi 6- renci/eitmen altyaps 7- Pazarlama ODTde 1998 ylndan itibaren uzaktan eitim almalar yaplmaktadr. Halen devam etmekte olan METU-Online projesi bu almalarn en geni kitleye hitap eden nemli bir

parasdr. Orta Dou Teknik niversitesi Enformatik Enstits, 1998-1999 akademik ylnda balatt METU-Online uygulamasyla, etkileimli bir eitim servisi sunarak, niversitenin deiik fakltelerinden toplam 15 lisans ve yksek lisans dersini 4000e yakn renciye sunmutur. Bu uygulama web tabanl bir yazlm sistemini kapsayp, bir ksm tmyle nternet zeriden, bir ksm ise snfta yzyze yaplan derslerden oluup aktif renmeyi ama edinmitir . Baz derslerde ise nternette hazrlanan ders, snf ortamnda destek olarak kullanlmtr. Ayn zamanda tm dersler niversite dna (zel renci statsndeki katlmclara) tamamyla internet zerinden verilebilmektedir. Her ders, denklem, animasyon ve grafik ieren, oklu ortaml online ders notlarndan, etkileimli tartma listeleri, gerek renci gerekse eitmen iin hazrlanm olan ders ynetim aralarndan olumaktadr. ODTdeki bir dier alma ise eiticilerin eitimini yrten Eiten projesidir. Eiten, Trkiyedeki eitli niversitelerden 50 retim elemanna verilen Enformatik Sertifika Programdr. ubat 1999da balatlan programn sresi 8 aydr ve 6 ders (toplam 240 saat) iermektedir. Katlmclar, programn banda iki hafta ODTde bulunmann dnda, dersleri tmyle kendi niversitelerinden izlemektedir. Bu projenin METU-online projesinden fark, renci saysnn olduka az olmas, buna karlk rencilerin tamamna yaknnn farkl ehirlerden dersleri takip etmesidir. Uygulamalarn etkinliine ilikin lme ve deerlendirme sonularndan elde edilen bulgular, nternet ortamnda verilen derslerde renci katlmnn ve motivasyonun yksek olduunu gstermektedir. Bu rencilerin baar dzeyleri ise geleneksel snf ortamnda verilen derslerle karlatrldnda, eit veya daha yksek olmaktadr. KAYNAKA [1] http://www.aln.org/alnweb/journal/vol2_issue1/hanna.htm [2] http://www.educ.drake.edu/cogito/cognitive_paradigm.html [3] http://www.aln.org/alnweb/magazine/Vol3_issue1/geffen.htm [4] http://www.aln.org/alnweb/journal/Vol3_issue1/reid.htm [5] http://www.caso.com/iu/provides.html [6] http://www.aln.org/alnweb/journal/vol2_issue1/hanna.htm [7] http://www.aln.org/alnweb/magazine/Vol3_issue1/Kettner-Polley.htm [8] http://www.aln.org/alnweb/magazine/issue2/Campell_alntalk.htm [9] http://www.ii.metu.edu.tr/metuonline [10]-http//egiten.ii.metu.edu.tr