i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8.

2011
Chng I NHNG XU HNG I MI PHNG PHP DY HC HO HC TRNG PH THNG 1.1. Nhu cu i mi phng php dy hc ha hc ph thng Gio dc c thc hin trong nhng hon cnh kinh t x hi c th v phc v cho cc mc tiu pht trin kinh t x hi ca t nc. Mc tiu thay i i hi gio dc cng phi thay i. Vi muc tiu y nhanh cng cuc cng nghip hoa, hin ai hoa t nc, phat trin nn kinh t thi trng co inh hng xa hi chu nghia, m ca hi nhp vi cac nc trong khu vc va trn th gii, oi hoi giao duc nc nha phai tao nn nhng san phm giao duc mi vi thng hiu made in Vietnam co uy tin. o la nhng con ngi lao ng co tinh sang tao, thich ng vi moi s phat trin nhanh va a dang cua xa hi. S pht trin kinh t x hi hin nay t ra nhng yu cu no cho vic i mi gio dc v i mi PPDH trng THPT? 1.1.1. S pht trin kinh t - x hi ca t nc i hi s i mi gio dc * Bi cnh pht trin kinh t x hi v gio dc. C th: + Nn kinh t nc ta v ang chuyn i t c ch k hoch ho tp trung, bao cp sang c ch th trng c s qun l ca nh nc, theo nh hng XHCN. Gio dc di thi bao cp, thanh nin HS c Nh nc v x hi m bo vic hc tp nh mt quyn li ng nhin. iu , gy tm l li trong thanh nin HS, i b phn h khng cn ng c ch phn u vn ln trong hc tp. Hu qu l thanh nin HS ngy cng th ng, ngy cng li hc. Bc vo thi k i mi, HS v cha m HS v ang dn dn thch ng vi quan nim hc c cng n vic lm trong mi ngnh, mi lnh vc kinh t + S ha nhp vi cc nc trong khu vc v th gii: nc ta gia nhp t chc WTO hng ti xy dng mt x hi tri thc, x hi pht trin Vit Nam gia nhp T chc thng mi th gii WTO (World Trade Organization) ngy 15.11.2006, tr thnh thnh vin chnh thc ngy 11.01.2007, tc l trc tip tham gia tch cc vo qu trnh ton cu ha, hi nhp quc t. Nh vy, nhng yu cu ca nn kinh t tri thc v x hi tri thc v vn ton cu ho cng trc tip tc ng n kinh t, x hi cng nh th trng lao ng ca Vit Nam. iu i hi ngnh gio dc cn c nhng i mi nht nh p ng c yu cu o to ngun nhn lc cho mt x hi pht trin.
1

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Gia nhp WTO v ton cu ho to ra nhng c hi ln, ng thi t ra nhng thch thc cho s pht trin kinh t, x hi v gio dc. * Khi nim ton cu ha[3, tr.11-12] Ton cu ha l khi nim m t qu trnh a din ca s tng cng trao i, ho nhp mang tnh ton cu v kinh t, vn ho v x hi, c bit trong lnh vc t do ho thng mi quc t, vt ra phm vi quc gia v khu vc. Gia nhp WTO v ton cu ho to ra nhng c hi, ng thi cng t ra nhng thch thc cho s pht trin kinh t, x hi v gio dc: - H tr s tng trng kinh t v s a dng ca hng ho; - Thng qua trao i quc t, t hnh thnh s phn cng lao ng quc t; - Ton cu ho lm tng tc ca pht trin k thut v cng ngh; - Qua trao i vn ho v kinh t, con ngi hc tp ln nhau v tng cng xu hng chung sng v cng tc; i vi gio dc, ton cu ho cng t ra nhng c hi v thch thc ln: To kh nng m rng cc dch v v u t quc t trong gio dc; To kh nng tng cng trao i kinh nghim v khoa hc gio dc, tng cng cng tc quc t trong gio dc v o to; Bn thn gio dc cng mang tnh ton cu ha. Ton cu ha gio dc to ra s cnh tranh v cht lng gio dc v o to; Ton cu ho t ra nhng yu cu mi i vi ngi lao ng. Gio dc cn o to con ngi p ng nhng i hi mi ny ca x hi. y chnh l thch thc c bn nht ca vic gia nhp WTO v ton cu ho i vi gio dc. + Xu hng pht trin x hi, kinh t ca t nc i hi ngnh gio dc phi i mi p ng yu cu o to ngun nhn lc cho x hi pht trin, x hi tri thc. Vi i tng ngi hc thay i, s i hi nh trng phi thay i nhiu v ni dung, phng php, hnh thc t chc dy hc cc mn hc c nhng sn phm o to vi cht lng ngy cng cao, cung cp cho th trng lao ng lun bin i ca x hi pht trin. V vy gio dc cn xc nh phng hng i mi ng n cho mnh. Vy th no l x hi tri thc, x hi pht trin v nhng c im ca n? Ta cn hiu r cc ni dung ny thy c nhu cu cp thit ca s i mi gio dc ni chung v i mi PPDH cc mn hc trong nh trng. 1.1.2. X hi tri thc v gio dc [3, tr.12-14], [4, tr.2-3] 1.1.2.1. Khi nim x hi tri thc
2

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

X hi tri thc l mt hnh thi x hi-kinh t, trong tri thc tr thnh yu t quyt nh i vi nn kinh t hin i bao gm cc qu trnh sn xut v quan h sn xut ca n, cng nh i vi s pht trin v cc nguyn tc t chc ca x hi. Nn kinh t tri thc l nn kinh t trong tri thc tr thnh yu t quyt nh ca lc lng sn xut. Khi nim x hi tri thc c ngha quan trng trong gio dc, v khi cp n x hi tri thc th khng ch nhn mnh n nn kinh t m cn cp n cc lnh vc x hi khc, trong c gio dc. 1.1.2.2. c im ca x hi tri thc X hi tri thc c nhng c im c bn sau: Tri thc l yu t then cht ca lc lng kin to x hi hin i, ca lc lng sn xut v tng trng kinh t; Thng tin v tri thc tng ln mt cch nhanh chng v s lng v tc , ko theo s lc hu nhanh ca tri thc, cng ngh c; S trao i thng tin v tri thc c ton cu ha nh cng ngh thng tin. C cu x hi thay i theo hng a dng v linh hot. T chc, tnh cht lao ng ngh nghip c thay i: i hi ngi lao ng lun phi thch nghi vi tri thc mi, cng ngh mi. X hi tri thc l x hi ton cu ha Con ngi l yu t trung tm trong x hi tri thc, l ch th kin to x hi. Tri thc l c s xc nh v tr x hi, kh nng hnh ng, nh hng mi i vi con ngi, c th trong x hi. Gio dc ng vai tr then cht trong vic o to con ngi, do ng vai tr then cht trong s pht trin ca x hi. Nh vy, x hi tri thc l x hi ton cu ha, trnh gio dc tr thnh yu t tranh ua quc t, mang li li ch v v th cho t nc. 1.1.2.3. Nhng yu cu ca ton cu ha v x hi tri thc i vi gio dc Gio dc ng trc mt th thch l tri thc ca loi ngi tng ngy cng nhanh nhng cng lc hu ngy cng nhanh. Th trng lao ng v ngh nghip cng nh cuc sng lun i hi ngy cng cao i ng lao ng. Bn cnh nhng nng lc chuyn mn, ngi lao ng cn c nhng nng lc chung, c bit l: nng lc hnh ng, kh nng sng to v linh hot, tnh t lc v tnh trch nhim, nng lc cng tc lm vic, kh nng gii quyt cc vn phc hp trong nhng tnh hung thay i, kh nng
3

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

hc tp sut i; kh nng s dng phng tin mi, c bit l cng ngh tin hc; kh nng s dng ngoi ng trong giao tip v lm vic. . Trong x hi tri thc, vic pht trin kinh t - x hi da vo tri thc. V vy gio dc ng vai tr then cht trong vic pht trin kinh t x hi thng qua vic o to con ngi, ch th sng to v s dng tri thc. Gio dc cn i mi p ng c nhng yu cu ca s pht trin kinh t, x hi v th trng lao ng. C th: Gio dc cn gii quyt mu thun: Tri thc ngy cng tng nhanh nhng thi gian o to th c hn nn lun i hi i mi ni dung, cp nht kin thc trong o to. Gio dc phi o to con ngi p ng c nhng i hi ca th trng lao ng, ngh nghip, thc t x hi; con ngi phi c kh nng ha nhp v cnh tranh quc t. Cc phm cht ca ngi lao ng m gio dc o to bn cnh nhng nng lc chuyn mn, ngi lao ng cn c nhng nng lc chung, c bit l: + Nng lc hnh ng; + Tnh t lc v trch nhim; + Tnh nng ng v sng to; + Nng lc cng tc lm vic; + Nng lc gii quyt cc vn phc hp; + Kh nng hc tp sut i; + Kh nng s dng phng tin mi, c bit l cng ngh tin hc; + Kh nng s dng ngoi ng trong giao tip v lm vic. 1.1.3. Thc trng gio dc Vit Nam trong giai on hin nay [3, tr.15-19] xc nh phng hng v nhng bin php i mi PPDH th trc ht cn nhn bit v nh gi nhng vn chung c lin quan cng nh nhng vn v ni dung, PPDH, hnh thc t chc dy hc v nhng cn tr trong vic i mi PPDH. 1.1.3.1. Nhng vn chung v vn ho hc tp Vn ha hc tp l khi nim ch h thng ton th cc th ch, hot ng, c im tm l v truyn thng mt cng ng trong lnh vc gio dc, chng c chc nng nh hng cho nhng hnh ng ca ngi hc trong cng ng, truyn th nhng thi v nhn thc v vic hc tp, c hnh thnh v c chia s trong tp th cng ng vi nhng h thng v quy ch. Vn ha hc tp bao gm nhiu yu t nh quan nim v vic dy hc, chng trnh, mc tiu, ni dung, PPDH, ng c hc tp, c im tm l, truyn thng, mi quan h GV-HS trong qu trnh dy hc
4

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Trong ti liu chin lc pht trin gio dc 2001-2010 (2002, tr.14) nh gi thc trng gio dc Vit Nam: Chng trnh, gio trnh, phng php gio dc chm i mi. Chng trnh gio dc cn nng tnh hn lm, kinh vin, nng v thi c, cha ch trng n tnh sng to, nng lc thc hnh v hng nghip;.... Nh vy, c hai vn ln thuc v vn ho hc tp trong gio dc VN: Nn gio dc mang tnh hn lm, kinh vin th PPDH ch yu da trn quan im GV l trung tm. PPDH ch yu l cc phng php thng bo tri thc, HS tip thu tri thc mt cch th ng. Cc PPDH pht huy tnh tch cc nhn thc ca HS cng nh vic rn luyn phng php t hc t c ch trng. Nn gio dc ng th: vic hc tp ca HS mang nng tnh cht i ph vi cc k thi, chy theo bng cp m t ch n vic pht trin nhn cch ton din cng nh nng lc vn dng kin thc hc trong thc tin. 1.1.3.2. Cc vn v phng php dy hc - Phng php thuyt trnh, thng bo ca GV vn l PPDH c s dng qu nhiu, dn n tnh trng hn ch hot ng tch cc ca HS; - Vic s dng phi hp cc PPDH cng nh s dng cc PPDH pht huy tnh tch cc, t lc v sng to cn mc hn ch; - Vic gn ni dung dy hc vi cc tnh hung thc tin cha c ch trng; - Dy hc th nghim, thc hnh, dy hc thng qua cc hot ng thc tin t c thc hin; - Vic s dng phng tin dy hc mi, cng ngh thng tin ch bc u thc hin mt s trng; - Vic rn luyn kh nng vn dng tri thc lin mn gii quyt cc ch phc hp gn vi thc tin cha c ch ng mc; Xut pht t nhng vn thc tin trn, vic ci cch ton din gio dc v i mi PPDH l mt yu cu cp thit nhm t mc tiu gio dc ph thng. Kt qu iu tra s b ca d n pht trin gio dc THPT nm trng THPT tham gia th im phn ban thuc hai tnh Bc Ninh v Lm ng v tnh hnh s dng PPDH v nhng cn tr vic i mi PPDH do GV t nh gi: Tnh hnh s dng cc PPDH cc trng THPT th im phn ban 1 Mc s dng TT Tn PPDH Thng Kh thng Thnh Khng bao xuyn (%) xuyn (%) thong (%) gi (%) 1 Thuyt trnh 47 12 29 0 2 Trc quan 41 24 24 0 3 m thoi 24 35 18 0 4 Lm vic nhm 35 24 29 0 5 Gii quyt vn 18 53 12 0 6 ng no 18 35 18 0
1

Theo kt qu iu tra ca d n pht trin gio dc THPT 2005

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

7 Th nghim, Thc hnh 47 41 8 Tham quan thc t 0 0 9 T nghin cu 12 12 10 Trc nghim 12 18 11 Dy hc theo d n 18 6 12 Nghin cu trng hp 6 24 Nhng cn tr i vi vic i mi PPDH trng THPT2 TT Nhng cn tr vic i mi PPDH 6 53 53 53 29 41 0 35 6 18 29 18 1 15 14 18 1 1 1 1 9 6

Mc (%) 5 4 3 2 1 Thi quen ca GV vi cc PPDH th ng 15 16 37 14 2 thc i mi PPDH ca GV cha cao 3 19 45 17 3 Kin thc, nng lc ca GV v PPDH mi cn hn ch 3 14 45 18 4 Kin thc cn truyn t nng so vi thi gian 36 34 21 4 5 iu kin CSVC, phng tin DH thiu thn 40 22 15 16 6 Tm l hc i ph thi c ca HS 50 25 18 9 7 Thi c, nh gi cha khuyn khch PPDH tch cc 30 29 28 9 8 iu kin sng ca GV kh khn 44 20 17 10 9 Chnh sch, c ch qun l GD cha khuyn khch GV 39 18 28 8 (Mc 5 l mc ng cao nht v gim dn, mc 1 coi nh khng ng ) 1.2. Phng hng i mi phng php dy hc ha hc 1.2.1. Phng hng chung 1.2.1.1. Nhng quan im ch o i mi gio dc trung hc ph thng Nhng ng li, quan im ch o gio dc no ca Nh nc v nhng nh hng i mi no ca chng trnh gio dc THPT c vai tr quan trng cho vic i mi PPDH? ng li, quan im ch o ca Nh nc v gio dc [3, tr.15-19] CT30/1998/CT-TTg v iu chnh ch trng phn ban THPT; Ngh quyt T 2 (kho VIII) nu r: i mi mnh m phng php gio dc v o to, khc phc li truyn th mt chiu, rn lyn np t duy sng to ca ngi hc. Tng bc p dng cc phng php tin tin v phng tin hin i vo trong qu trnh dy hc, bo m iu kin v thi gian t hc, t nghin cu cho hc sinh, nht l sinh vin i hc. Ngh quyt 40/2000/QH10 v i mi chng trnh gio dc ph thng khng nh mc tiu ca vic i mi chng trnh gio dc ph thng l: Xy dng ni dung chng trnh, phng php gio dc, sch gio khoa ph thng mi nhm nng cao cht lng gio dc ton din th h tr, p ng yu cu pht trin
2

Theo kt qu iu tra ca d n pht trin gio dc THPT 2005

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

ngun nhn lc phc v cng nghip ha, hin i ha t nc, ph hp vi thc tin v truyn thng Vit Nam, tip cn trnh gio dc ph thng cc nc pht trin trong khu vc v trn th gii. Ch th 14/2001/CT-TTg v vic i mi chng trnh gio dc ph thng thc hin Ngh quyt 40/2000/QH10; Chin lc pht trin gio dc 2001-2010 ca nc ta ra nhim v Khn trng bin son v a vo s dng n nh trong c nc b chng trnh v sch gio khoa ph thng ph hp vi yu cu pht trin mi v chin lc pht trin gio dc nm 2001 2010 cng c th ha yu cu ny; Chin lc pht trin gio dc 2001- 2100 (Ban hnh km theo Quyt nh s 201/2001/Q- TTg ngy 28 thng 12 nm 2001 ca Th tng Chnh ph), mc 5.2. ghi r: i mi v hin i ho phng php gio dc. Chuyn t vic truyn th tri thc th ng, thy ging, tr ghi sang hng dn ngi hc ch ng t duy trong qu trnh tip cn tri thc; dy cho ngi hc phng php t hc, t thu nhn thng tin mt cch c h thng v c t duy phn tch, tng hp; pht trin nng lc ca mi c nhn; tng cng tnh ch ng, tnh t ch ca hc sinh, sinh vin trong qu trnh hc tp,.... - V PPDH, Lut gio dc (2005) quy nh trong iu 5. - V ni dung dy hc, iu 28.1 Lut gio dc (2005). - V phng php gio dc ph thng, iu 28.2 Lut gio dc (2005). Mc tiu gio dc, nguyn l gio dc v nhng quy nh v ni dung, PPDH c khng nh trong Lut gio dc trn y l nhng nh hng c s quan trng cho vic xy dng chng trnh dy hc, xc nh cc mc ch, ni dung v phng php v hnh thc t chc dy hc. Nhng nh hng ny ph hp vi nhng quan im hin i v tin b v gio dc trong phm vi quc t, trong c mc tiu o to con ngi pht trin ton din nhn cch cng nh nh hng gn gio dc vi thc tin cuc sng, gn l thuyt vi thc tin, pht trin ng c, hng th hc hc, pht huy tnh tch cc, t lc v sng to ca HS. Nhng nh hng ny cng ph hp vi yu cu ca s pht trin kinh t x hi trong iu kin mi i vi i ng lao ng mi. Cn c khoa hc v thc tin ca vic i mi gio dc ph thng * Xem ti liu [1, tr.4-6]: - Chng trnh c khng cn ph hp vi giai on mi. - Do yu cu ca s pht trin kinh t - x hi i vi vic o to ngun nhn lc trong giai on mi. - Do s pht trin nhanh, mnh vi tc mang tnh bng n ca khoa hc cng ngh. - Do c nhng thay i trong i tng gio dc.
7

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- Cn phi cng ha chung vi xu th i mi tin b trn th gii. Nhng nh hng i mi t chng trnh gio dc THPT Nhng nh hng v mc tiu, ni dung dy hc v i mi PPDH, hnh thc dy hc v kim tra nh gi c quy nh trong chng trnh gio dc THPT: - Mc tiu gio dc Trung hc ph thng: Xem ti liu [1, tr.21]: - Ni dung gio dc Trung hc ph thng: Gio dc trung hc ph thng cn phi cng c, pht trin nhng ni dung hc trung hc c s, bo m cho HS c nhng hiu bit ph thng, c bn v ting Vit, ton, lch s dn tc, kin thc khc v khoa hc x hi, khoa hc t nhin, php lut, tin hc, ngoi ng, c nhng hiu bit cn thit ti thiu v k thut v hng nghip. - Phng php gio dc trung hc ph thng: Bao gm cc phng php gio dc pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng, sng to ca HS; ph hp vi c im ca tng lp hc, mn hc, i tng HS; bi dng cho HS phng php t hc, kh nng hp tc; rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm, em li nim vui, hng th v trch nhim hc tp cho HS. - Hnh thc t chc gio dc trung hc ph thng: Bao gm cc hnh thc t chc dy hc v hot ng gio dc trong phng hc, trong nh trng, ngoi phng hc, ngoi nh trng sao cho bo m s cn i v hi ho gia dy hc v hot ng gio dc theo tp th lp, nhm nh, c nhn; gia dy hc ni kho v ngoi kho, dy hc bt buc v t chn; gia pht trin cc nng lc c nhn ca HS v nng cao cht lng gio dc cho mi i tng HS. - nh gi kt qu gio dc Trung hc ph thng: L bin php ch yu nhm xc nh mc thc hin mc tiu gio dc, c vai tr quan trng trong vic ci thin kt qu gio dc HS. nh gi kt qu gio dc cc mn hc v hot ng gio dc mi lp v sau cp hc cn phi: + Cn c vo chun kin thc v k nng ca tng mn hc tng lp; tng cp hc; + Phi hp gia nh gi thng xuyn v nh k, gia nh gi ca GV v t nh gi ca HS, gia nh gi ca nh trng v ca gia nh, cng ng; + Kt hp gia hnh thc nh gi bng trc nghim khch quan v t lun; + C cng c nh gi thch hp nhm nh gi ton din, cng bng, trung thc, c kh nng phn loi tch cc, gip GV v HS iu chnh kp thi vic dy v hc. - Chng trnh THPT c nhng c im c bn: Xem ti liu [1, tr.14] v lu cc im mi: + Bc u ch quan im nh hng kt qu u ra, hnh thnh nng lc: Trong vic xc nh mc tiu dy hc, chng trnh xc nh cc phm cht v nng lc cn pht trin cho HS;
8

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

+ Chng trnh mang tnh phn ha, ch n kh nng v nguyn vng ca HS thng qua vic phn thnh cc ban cng nh cc mn hc, ch t chn; +Tng cng hot ng thc hnh nhm pht huy tnh tch cc hc tp ca HS; + iu chnh, b sung ni dung ca cc mn hc theo hng c bn, hin i, thc tin; + Ch tnh hng nghip v tnh thc tin ca ni dung hc tp. + a ra nhng nh hng v yu cu v i mi PPDH. 1.2.1.2. Phng hng chung nh hng chung Ct li ca i mi dy v hc l hng ti hot ng hc tp ch ng, chng li thi quen hc tp th ng. i mi phng php dy hc trng trung hc ph thng c din ra theo bn hng ch yu: + Pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng ca hc sinh. + Bi dng phng php t hc. + Rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin. + Tc ng n tnh cm, em li nim vui, hng th hc tp cho hc sinh. Trong , hng pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng ca hc sinh l c bn, ch yu, chi phi n ba hng sau. Khi i mi PPDH trng ph thng nn c thc hin (theo cc nh hng sau: 1. Bm st mc tiu gio dc ph thng. 2. Ph hp vi ni dung dy hc c th. 3. Ph hp vi c im la tui hc sinh. 4. Ph hp vi c s vt cht, cc iu kin dy hc ca nh trng. 5. Ph hp vi vic i mi kim tra, nh gi kt qu dy hc. 6. Kt hp gia vic tip thu v s dng c chn lc, c hiu qa cc PPDH tin tin, hin i vi vic khai thc nhng yu t tch cc ca cc PPDH truyn thng. 7. Tng cng s dng cc phng tin dy hc, thit b dy hc v c bit lu n nhng ng dng ca cng ngh thng tin. Xu hng i mi phng php dy hc ha hc: 1. Ci tin cc phng php truyn thng theo hng tch cc. 2. Kt hp a dng cc phng php v hnh thc dy hc. 3. S dng dy hc gii quyt vn . 4. Tng cng thc hnh th nghim. 5. Gn ni dung dy hc vi tnh hung thc tin.
9

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

6. S dng cc d n hc tp cho hc sinh. 7. S dng cc ch dy hc phc hp. 8. S dng cc k thut dy hc tch cc. 9. Ch cc phng php dy hc c th b mn 10.S dng a phng tin, dy hc qua mng 1.2.2. C s phng php lun cho s i mi PPDH ha hc Trc ht chng ta nghin cu: 1.2.2.1. Cc l thuyt hc tp C s tm l hc dy hc [3, tr. 39-49], [4, tr. 8-16] Cc l thuyt hc tp t c s l thuyt cho vic t chc qu trnh dy hc v ci tin phng php dy hc. Vic hc tp c din ra theo nhng c ch tm l no? 1.2.2.1.1. Hc thuyt phn x c iu kin ca Pavlov- c s ca thuyt hnh vi Nm 1889, nh sinh l hc ngi Nga Pavlov l ngi u tin nghin cu nhng d liu khch quan v cc qu trnh hc tp. Pavlov nghin cu h thng tiu ha ca ch. Nhng phn x tit nc bt khi nghe ting chung hoc thy nh n khng phi phn x bm sinh m c hnh thnh qua qu trnh luyn tp vi cc kch thch, l phn x c iu kin. T Pavlov xy dng l thuyt "phn x c iu kin". Vi l thuyt ny, ln u tin ngi ta c th gii thch c ch ca vic hc tp mt cch khch quan, l c ch kch thch phn ng. L thuyt phn x c iu kin ch gii thch c s sinh l c ch ca vic hc tp, cha phi mt l thuyt tm l hc dy hc, nhng cc nghin cu ca Pavlov tr thnh c s ca cc l thuyt hnh vi. 1.2.2.1.2. Thuyt hnh vi: Hc tp l s thay i hnh vi Khng mt GV no khng t nhiu s dng c ch iu khin hnh vi vo dy hc v gio dc HS. Mt li khen cu tr li ng ca HS, s ph phn hnh vi nghch trong gi hc, cc bin php khc phc tnh nht nht hoc i hc mun ca HS... Nhng vic lm trn v v s hot ng dy hc khc ca GV u c cp trong cc m hnh dy hc iu khin hnh vi. Da trn l thuyt phn x c iu kin ca Pavlov, nm 1913 nh tm l hc M J.Watson (1878 1958) xy dng l thuyt hnh vi (Behavorism) gii thch c ch tm l ca vic hc tp. Thorndike (1864-1949), Skinner (1904-1990) v nhiu tc gi tip tc pht trin nhng m hnh khc nhau ca thuyt hnh vi. Thuyt hnh vi cho rng hc tp l mt qu trnh n gin m trong nhng mi lin h phc tp s c lm cho d hiu v r rng thng qua cc bc hc tp nh c sp xp mt cch hp l. Thng qua nhng kch thch v ni dung, PPDH, ngi hc c nhng phn ng to ra nhng hnh vi hc tp v qua thay i hnh vi ca mnh. V vy qu trnh hc tp c hiu l qu trnh thay i hnh vi. Hiu qu ca n c th thy r khi luyn tp cng nh khi hc tp cc qu trnh tm l vn ng v nhn thc n gin (nht l khi vn ch l nm vng nhng qu trnh ).
10

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

C th nu mt s lun im c bn ca thuyt hnh vi nh sau: - i tng nghin cu, hnh thnh, kim sot v iu chnh l cc hnh vi ca c th. l cc phn ng c th quan st v lng ha c t bn ngoi, ch khng phi l cc hin tng thc bn trong. Hnh vi y c hiu l tng s cc c ng b ngoi c ny sinh p li mt kch thch no theo c ch kch thch phn ng (S R) (stimulus reaction). Cc c ng ny thc hin chc nng thch nghi vi mi trng xung quanh. V c th quan st c cc c ng ny, nn ta c th nghin cu chng mt cch khch quan. - C mi quan h nhn qu gia kch thch (S stimulus) ca mi trng vi s hnh thnh cc phn ng (R reaction) ca c th. Nguyn l chung l cc kch thch nht nh s to ra c th cc phn ng tng ng. Cng thc tng qut y l: Kch thch Phn ng (S R). V vy, nguyn tc nghin cu v hnh thnh cc hnh vi ca c th c bt u t nghin cu v hnh thnh cc kch thch t mi trng bn ngoi. - S hnh thnh, iu chnh v lm mt cc hnh vi ca c nhn thng b chi phi bi mt s yu t, mt s qui lut. Ni dung cc yu t, cc qui lut ny c pht biu v khai thc theo nhiu gc , bi cc l thuyt khc nhau. Chuyn vo trong lnh vc dy hc, nh ngha khi qut nht v hc tp, l biu hin ca phng php hnh vi (ng x) nht nh trong iu kin tc ng ca cc kch thch c th, C nhiu m hnh khc nhau ca thuyt hnh vi, c th nu mt s quan nim c bn ca thuyt hnh vi nh sau: - Cc l thuyt hnh vi gii hn vic nghin cu c ch hc tp qua cc hnh vi bn ngoi c th quan st khch quan bng thc nghim. - Thuyt hnh vi khng quan tm n cc qu trnh tm l ch quan bn trong ca ngi hc nh tri gic, cm gic, t duy, thc, v cho rng nhng yu t ny khng th quan st khch quan c. B no c coi nh l mt hp en khng quan st c. - Thuyt hnh vi c in (Watson): quan nim hc tp l tc ng qua li gia kch thch v phn ng (S-R), nhm thay i hnh vi. V vy trong dy hc cn to ra nhng kch thch nhm to ra hng phn t c cc phn ng hc tp v thng qua thay i hnh vi. M hnh dy hc theo thuyt hnh vi c in ca J.Watson: - C s sinh l ca vic hnh thnh hnh vi l cc phn ng trong phn x c iu kin c in do I.P. Pavlop pht hin. - Nguyn l chung ca dy hc theo iu kin ha c in l phn ng R ch xut hin khi c tc ng ca mt kch thch S nhm p li kch thch . Ngha l, mt kch thch bt k s mang li mt hnh vi tng ng.
11

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- Vic hnh thnh v cng c cc hnh vi c iu khin trc tip bi cc kch thch. Vic duy tr hoc lm mt cc hnh vi c bng cch cng c hoc lm mt cc iu kin to ra kch thch. Trong m hnh dy hc ny khng tnh n yu t ch th ca ngi hc nh kinh nghim c, yu t bm sinh, t cht ngi hc... - M hnh dy hc theo iu kin ha c in rt hu hiu gip ngi hc hc c cc phn x n gin nhm to ra s thch ng trong cuc sng. Tuy nhin, hn ch ca m hnh l qu nhn mnh tc ng trc tip t pha ngi iu khin nn yu t ch th ca ngi hc b b qua, ngi hc khng phi l mt ch th ch ng hot ng trong mi trng dy hc, m l c th th ng i vi cc p lc ca mi trng. Thuyt hnh vi Skiner (1904 1990): khc vi thuyt hnh vi c in, Skiner khng ch quan tm n mi quan h gia kch thch v phn ng m c bit nhn mnh mi quan h gia hnh vi v h qu ca chng (S-R-C) (CConsequence). V d, khi HS lm ng th c thng, lm sai th b trch pht. Nhng h qu ca hnh vi ny c vai tr quan trng trong vic iu chnh hnh vi hc tp ca HS. M hnh dy hc to tc ca Skinner: B.Skinner khng ng v m hnh dy hc c in. ng cho rng c ng vt v ngi c 3 dng hnh vi: hnh vi khng iu kin (c c s l phn x bm sinh), hnh vi c iu kin c in v hnh vi to tc. Trong hnh vi to tc l ch yu. - Hnh vi to tc: Hnh vi to tc l hnh vi c hnh thnh t mt hnh vi trc ca ch th, do tc ng vo mi trng v c cng c, ng vai tr l tc nhn kch thch. C s sinh hc ca hnh vi to tc l phn x to tc. Tuy cng l phn x c iu kin, nhng phn x to tc khc phn x c iu kin c in ch: Phn x to tc p ng nhu cu ca ch th v th hin tnh tch cc, ch ng ca hnh vi c th i vi kch thch ca mi trng. Trong s hnh vi to tc, hnh vi cng c (do c th to ra) ng vai tr kch thch (S) trong s S R. V vy, c th din t mi quan h ny bng cng thc S r r R. Trong phn x c iu kin c in, yu t nhu cu ca c th khng c tnh n. Ngc li, trong phn x to tc, yu t nhu cu quyt nh vic ny sinh phn ng. Ngha l, trong m hnh dy hc to tc, yu t nhu cu ca ch th c tn trng. B.Skinner kt lun, hnh vi to tc c trng cho vic hc tp hng ngy. iu cng gii thch l do v sao nhiu nh nghin cu l lun dy hc coi s hnh vi c iu kin c in l c s ca ng li dy hc truyn thng, hng
12

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

vo ngi dy, cn s d hnh vi to tc l c s ca ng li dy hc tch cc, hng vo ngi hc. - Mt s c trng ca dy hc hnh vi to tc: + Hnh vi to tc. c trng ni bt trong dy hc hnh vi to tc l vic c th t to ra hnh vi cho mnh. Ni theo ngn ng dy hc l HS t mnh to ra hnh ng hc, nhm tha mn nhu cu ca mnh. Hc tp nhm p ng nhu cu ca ngi hc. c trng ny th hin tnh ch ng ca vic hc. Ngi hc hc v li ch ca mnh v t mnh. + Phng php th - sai. Dy hc bng phng php th v sai l dy hc da vo s lp li nhng phn ng dn n kt qu ng. Vic hc tp c thit k bi ni dung trong cha ng cc yu t la chn theo hng cng c phn ng thnh cng v loi tr phn ng khng ph hp c gi l dy hc bng phng php th v sai. + S cng c v trch pht trong dy hc. S cng c l nhng kt qu lm cho hnh vi c xut hin vi tn s cao hn, cng mnh hn. Trong m hnh dy hc to tc, yu t quyt nh s thnh cng thuc v s cng c v trch pht. Biu hin ca tng trn l cng ngh dy hc theo chng trnh ha. M hnh hc tp theo thuyt hnh vi
Thng tin u vo (Kch thch)

HC SINH

GV kim tra kt qu u ra (Phn ng ca HS)

C th tm tt nhng c im chung ca c ch hc tp theo thuyt hnh vi nh sau: - Dy hc c nh hng theo cc hnh vi c trng c th quan st c. - Cc qu trnh hc tp phc tp c chia thnh mt chui cc bc hc tp n gin, trong bao gm cc hnh vi c th vi trnh t c quy nh sn. Nhng hnh vi phc tp c xy dng thng qua s kt hp cc bc hc tp n gin. - GV h tr v khuyn khch hnh vi ng n ca ngi hc, tc l sp xp vic hc tp sao cho ngi hc t c hnh vi mong mun v s c phn hi trc tip (khen thng v cng nhn). - GV thng xuyn iu chnh v gim st qu trnh hc tp kim sot tin b hc tp v iu chnh kp thi nhng sai lm. Thuyt hnh vi c ng dng c bit trong dy hc chng trnh ha, dy hc c h tr bng my vi tnh, trong dy hc thng bo tri thc v hun luyn thao tc. Trong nguyn tc quan trng l phn chia ni dung hc tp thnh nhng n v kin thc nh, t chc cho HS lnh hi tri thc, k nng theo mt
13

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

trnh t v thng xuyn kim tra kt qu u ra iu chnh qu trnh hc tp. Nhng ng dng ny ca thuyt hnh vi n nay vn cn gi tr. Thuyt hnh vi d l th s nhng tm ra c ch, cu trc ca s lnh hi; trong xc nh r vai tr chc nng ca kch thch (S) (xem nh u vo) v p ng (R) (xem nh u ra). Thuyt hnh vi bc l nhng nhc im v b ph phn mnh m: Thuyt hnh vi ch ch n cc kch thch t bn ngoi. Khng cp ng mc hot ng t gic ca con ngi. Qu trnh nhn thc bn trong ca ch th nhn thc, c bit l t duy ng vai tr quan trng trong hot ng hc tp. Qu trnh ny khng c thuyt hnh vi ch n (Ph nhn s gia cng tr tu ca ch th nhn thc). Vic chia qu trnh hc tp thnh chui cc hnh vi n gin cha to ra hiu bit y i vi cc mi quan h tng th. 1.2.2.1.3. Thuyt nhn thc: Hc tp l qu trnh x l thng tin Thuyt nhn thc (Thuyt tri nhn - Cognitivism) ra i trong na u ca th k 20 v pht trin mnh trong na sau ca th k 20. Cc i din ln ca thuyt ny l nh tm l hc ngi o Piagi cng nh cc nh tm l hc X vit nh Vgtski, Leontev Khc vi thuyt hnh vi, thuyt nhn thc xy dng l thuyt v s hc tp nhn mnh ngha ca cc cu trc nhn thc i vi s hc tp. Trong l thuyt nhn thc cng c nhiu m hnh l thuyt, xu hng khc nhau. Nhng quan nim c bn ca cc l thuyt nhn thc l: - L thuyt nhn thc nghin cu qu trnh nhn thc bn trong vi t cch l mt qu trnh x l thng tin. B no x l thng tin tng t nh mt h thng k thut. - Qu trnh nhn thc l qu trnh c cu trc v c nh hng quyt nh n hnh vi. Con ngi tip thu cc thng tin bn ngoi, x l v nh gi chng, t quyt nh cc hnh vi ng x. - Trung tm ca qu trnh nhn thc l cc hot ng tr tu nh: xc nh, phn tch v h thng ha cc s kin v cc hin tng, nh li nhng kin thc hc, gii quyt cc vn v pht trin, hnh thnh cc tng mi. - Cu trc nhn thc ca con ngi khng phi bm sinh m hnh thnh qua kinh nghim. - Mi ngi c cu trc nhn thc ring. V vy mun c s thay i i vi mt ngi th cn c tc ng ph hp nhm thay i nhn thc ca ngi . - Con ngi c th t iu chnh qu trnh nhn thc: t t mc ch, xy dng k hoch v thc hin. M hnh hc tp theo thuyt nhn thc
Thng tin u vo HC SINH (Qu trnh nhn thc, Gii quyt vn ) Kt qu u ra 14

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Nhng c im c bn ca hc tp theo quan im ca thuyt nhn thc l: - Mc ch ca dy hc l to ra nhng kh nng ngi hc hiu th gii thc (kin thc khch quan). V vy, t c cc mc tiu hc tp, khng ch kt qu hc tp m c qu trnh hc tp v qu trnh t duy l u quan trng. - Nhim v ca ngi dy l to ra mi trng hc tp thun li, thng xuyn khuyn khch cc qu trnh t duy, HS cn c to c hi hot ng v t duy tch cc. - Gii quyt vn c ngha c bit quan trng trong vic pht trin t duy. - Cc PP hc tp c vai tr quan trng trong qu trnh hc tp ca HS. - Vic hc tp thc hin trong nhm c vai tr quan trng, gip tng cng nhng kh nng v mt x hi. - Cn c s kt hp thch hp gia nhng ni dung do GV truyn t v nhng nhim v t lc chim lnh v vn dng tri thc ca HS. Ngy nay thuyt nhn thc c tha nhn v ng dng rng ri trong dy hc. Nhng kt qu nghin cu ca n c vn dng trong vic ti u ho qu trnh dy hc nhm pht trin kh nng nhn thc ca HS, c bit l pht trin t duy. Cc phng php, quan im dy hc c c bit ch l dy hc gii quyt vn , dy hc nh hng hnh ng, dy hc khm ph, dy hc theo nhm. Tuy nhin vic vn dng thuyt nhn thc c cng c nhng gii hn: i hi nhiu thi gian v i hi cao s chun b cng nh nng lc ca GV. Ngoi ra, cu trc qu trnh t duy khng quan st trc tip c nn nhng m hnh dy hc nhm ti u ho qu trnh nhn thc cng ch mang tnh gi thuyt. 1.2.2.1.4. Thuyt kin to: Hc tp l t kin to tri thc T tng v dy hc kin to c t lu, nhng l thuyt kin to (Construcktivism) c pht trin t khong nhng nm 60 ca th k 20, c c bit ch t cui th k 20. Piagiet, Vgtski cng ng thi l nhng i din tin phong ca thuyt kin to. Thuyt kin to c th coi l bc pht trin tip theo ca thuyt nhn thc. T tng nn tng c bn ca thuyt kin to l t vai tr ca ch th nhn thc ln v tr hng u ca qu trnh nhn thc. Qu trnh nhn thc ca ngi hc v thc cht l qu trnh ngi hc xy dng nn nhng kin thc cho bn thn thng qua cc hot ng ng ha v iu ng cc kin thc v k nng c thch ng vi mi trng hc tp mi. y chnh l nn tng ca l thuyt kin to trong dy hc.
15

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Theo nh tm l hc Jean Piaget, v cu trc ca qu trnh nhn thc th tr tu ca HS khng bao gi trng rng v nhn thc ca con ngi bt c cp no u thc hin cc thao tc tr tu thng qua hai hot ng l ng ha v iu ng. S ng ha xut hin nh mt c ch gn gi ci a bit trong tr nh v cho php ngi hc da trn nhng khi nim quen bit gii quyt tnh hung mi ( l qu trnh ch th dng cc kin thc sn c x l cc thng tin v tc ng t bn ngoi nhm t c mc ch nhn thc). S iu ng xut hin khi ngi hc vn dng nhng kin thc v k nng quen thuc gii quyt tnh hung mi, nhng khng thnh cng v gii quyt tnh hung ny ngi hc phi thay i, iu chnh, thm ch loi b kin thc v kinh nghim c. Khi tnh hung mi c gii quyt th kin thc mi c hnh thnh v c b sung vo h thng kin thc c. Nh vy, ngi hc khng hc bng cch thu nhn mt cch th ng nhng tri thc do ngi khc truyn cho mt cch p t, m bng cch t mnh vo trong mt mi trng tch cc, pht hin ra vn , gii quyt vn bng cch ng ha hay iu ng nhng kin thc v kinh nghim c cho thch ng vi tnh hung mi, t xy dng nn nhng hiu bit mi cho bn thn C ch hc tp theo thuyt kin to tri ngc vi cch hc tp c hc theo thuyt hnh vi: thay cho vic HS tham gia cc chng trnh dy hc c lp trnh sn, ngi ta cho HS c c hi t tm hiu. C th tm tt nhng quan nim chnh ca thuyt kin to nh sau: - Khng c tri thc khch quan tuyt i. Tri thc c xut hin thng qua vic ch th nhn thc t cu trc vo h thng bn trong ca mnh, v th tri thc mang tnh ch quan. - Vi vic nhn mnh vai tr ch th nhn thc trong vic gii thch v kin to tri thc, thuyt kin to thuc l thuyt nh hng ch th. - Cn t chc s tng tc gia ngi hc v i tng hc tp, gip ngi hc xy dng thng tin mi vo cu trc t duy ca chnh mnh, c ch th iu chnh. - Hc khng ch l khm ph m cn l s gii thch, cu trc mi tri thc. Nhng c im c bn ca hc tp theo thuyt kin to l: - Tri thc c lnh hi trong hc tp l mt qu trnh v sn phm kin to theo tng c nhn thng qua tng tc gia ngi hc v ni dung hc tp. - V mt ni dung, dy hc phi nh hng theo nhng lnh vc v vn phc hp, gn vi cuc sng v ngh nghip, c kho st mt cch tng th. - Vic hc tp ch c th c thc hin trong hot ng tch cc ca ngi hc, v ch t nhng kinh nghim v kin thc mi ca bn thn th mi c th thay i v c nhn ha nhng kin thc v k nng c.
16

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- Hc tp trong nhm c ngha quan trng, thng qua tng tc x hi trong nhm gp phn cho ngi hc t iu chnh s hc tp ca bn thn. - Hc qua sai lm l iu c ngha. - Ni dung hc tp cn nh hng vo hng th ngi hc, v c th hc hi d nht t nhng ni dung m ngi ta thy hng th hoc c tnh thch thc. - Thuyt kin to khng ch gii hn nhng kha cnh nhn thc ca vic dy v hc. S hc tp hp tc i hi v khuyn khch pht trin khng ch c l tr, m c v mt tnh cm, thi , giao tip. - Mc ch hc tp l kin to kin thc ca bn thn, nn khi nh gi cc kt qu hc tp khng nh hng theo cc sn phm hc tp, m cn kim tra nhng tin b trong qu trnh hc tp v trong nhng tnh hung hc tp phc hp. M hnh hc tp theo thuyt kin to
GV
HC SINH HC SINH NI DUNG HC TP (Phc hp)

MI TRNG HT

Hin nay c rt nhiu xu hng khc nhau ca l thuyt kin to: - Thuyt kin to ni sinh l quan im i xa nht. Ch mun to ra nhng iu kin hc tp, sao cho nh nhng kinh nghim mi cng nh kin thc v k nng c t trc n nay HS trong nhm hc tp c th m rng v thit k li tri thc ca mnh m khng cn s gip quan trng ca GV. - Nhng ngi theo thuyt kin to ngoi sinh ng h s tc ng mnh ca GV, GV s tc ng nh m hnh theo ngha ca s hc tp mang tnh x hi. M hnh do GV a ra s khng ch c tip nhn m cn c iu chnh cho ph hp vi s hiu bit ca bn thn HS. - Thuyt kin to bin chng nm gia thuyt kin to ni sinh v thuyt kin to ngoi sinh. Thuyt kin to bin chng bin chng cho rng nu ch c s hc tp c lp theo tinh thn ca thuyt kin to ni sinh th t c hiu qu hc tp. Do , ng h s ging dy m trong GV cung cp cc tr gip, nhng t chi vic truyn t cc cu trc v chin lc c sn cng nh vic hc tp theo m hnh mt cch cng nhc. Mc ch l lm cho hc sinh ngy cng tr nn c lp hn. Thuyt kin to thch thc mt cch c bn t duy truyn thng v dy hc. Khng phi ngi dy, m l ngi hc trong s tng tc vi cc ni dung hc tp
17

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

s nm trong tm im ca qu trnh dy hc. Nhiu quan im dy hc mi bt ngun t thuyt kin to: hc tp t iu chnh, hc tp vi nhng vn phc hp, hc theo tnh hung, hc theo nhm, hc qua sai lm, nhn mnh nhiu hn vo dy hc nh hng qu trnh thay cho nh hng sn phm. Thuyt kin to cng c nhng hn ch v nhng kin ph phn: - Ph nhn s tn ti ca tri thc khch quan l khng thuyt phc. - n phng cho rng ch c th hc tp c ngha nhng g m ngi ta quan tm. Tuy nhin cuc sng i hi c nhng iu m khi cn i hc ngi ta khng quan tm. - Vic a cc k nng c bn vo cc ti phc tp m khng c luyn tp c bn c th hn ch hiu qu hc tp. - Vic nhn mnh n phng vic hc trong nhm cn c xem xt. Nng lc hc tp c nhn vn lun lun ng vai tr quan trng. - Dy hc theo l thuyt kin to i hi thi gian ln v yu cu cao v nng lc ca GV. Tm tt v cac li thuyt hoc tp Trong lnh vc tm l hc dy hc c rt nhiu l thuyt hc tp khc nhau. - Mi l thuyt c nhng u im v nhng gii hn ring. Tuy nhin khng c mt l thuyt hc tp ton nng c th gii thch tha ng y c ch ca vic hc. - Xu hng chung l cc nh khoa hc ngy nay khng tm kim mt l thuyt tng qut m ch xy dng nhng m hnh ring l. Mt trong nhng xu hng l nghin cu c ch hc tp trn c s sinh l thn kinh vi tr gip ca cng ngh mi. - Trong cng vic dy v hc hng ngy v trong ci cch gio dc th vic vn dng kt hp mt cch thch hp cc l thuyt hc tp khc nhau l rt cn thit. 1.2.2.2. Gio dc nh hng kt qu u ra v pht trin nng lc [3, tr. 27-36], [4, tr. 4-7], Chng trnh gio dc no c th thay th cho gio dc hn lm, kinh vin hin nay? 1.2.2.2.1. Chng trnh gio dc nh hng ni dung dy hc Trong khoa hc gio dc, chng trnh dy hc mang tnh hn lm, kinh vin cn c gi l gio dc nh hng ni dung dy hc hay nh hng u vo (iu khin u vo).

18

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

c im c bn ca chng trnh gio dc nh hng ni dung l: Ch

trng vic truyn th h thng tri thc khoa hc theo cc mn hc c quy nh trong chng trnh dy hc. Tuy nhin, chng trnh gio dc nh hng ni dung cha ch trng y n ch th ngi hc cng nh n kh nng ng dng tri thc hc trong nhng tnh hung thc tin. Mc tiu dy hc trong chng trnh nh hng ni dung thng c a ra mt cch chung chung, khng chi tit v khng nht thit phi quan st, nh gi c mt cch c th nn khng m bo r rng v vic t c cht lng dy hc theo mc tiu ra. Vic qun l cht lng gio dc y tp trung vo iu khin u vo l ni dung dy hc. u im ca chng trnh dy hc nh hng ni dung l vic truyn th cho HS mt h thng tri thc khoa hoc v h thng. Tuy nhin ngy nay chng trnh dy hc nh hng ni dung khng cn thch hp, trong c nhng nguyn nhn sau: + Tri thc thay i v b lc hu nhanh chng. Do vic rn luyn phng php hc tp ngy cng c ngha quan trng trong vic chun b cho con ngi c kh nng hc tp sut i. + Dn n xu hng vic kim tra nh gi ch yu da trn vic kim tra kh nng ti hin tri thc m t nh hng vo kh nng vn dng tri thc trong nhng tnh hung thc tin. + Do phng php dy hc mang tnh th ng v t ch n kh nng ng dng nn sn phm gio dc l nhng con ngi mang tnh th ng, hn ch kh nng sng to v nng ng. 1.2.2.2.2. Gio dc nh hng kt qu u ra Chng trnh dy hc nh hng kt qu u ra nhm m bo cht lng u ra ca vic dy hc, thc hin mc tiu pht trin ton din cc phm cht nhn cch, ch trng nng lc vn dng tri thc trong nhng tnh hung thc tin nhm chun b cho con ngi nng lc gii quyt cc tnh hung ca cuc sng v ngh nghip. Chng trnh ny nhn mnh vai tr ca ngi hc vi t cch ch th ca qu trnh nhn thc. Vic qun l cht lng dy hc chuyn t vic iu khin u vo sang iu khin u ra, tc l kt qu hc tp ca HS. Chng trnh dy hc nh hng kt qu u ra khng quy nh nhng ni dung dy hc chi tit m quy nh nhng kt qu u ra mong mun ca qu trnh o to, trn c s a ra nhng hng dn chung v vic la chn ni dung, phng php, t chc v nh gi kt qu dy hc nhm m bo thc hin c mc tiu dy hc tc l t c kt qu u ra mong mun. Kt qu hc tp mong
19

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

mun c m t chi tit v c th quan st, nh gi c. HS cn t c nhng kt qu yu cu quy nh trong chng trnh. Vic a ra cc chun o to cng l nhm m bo qun l cht lng gio dc theo nh hng kt qu u ra. u im l to iu kin qun l cht lng theo kt qu u ra quy nh, nhn mnh nng lc vn dng ca HS. Tuy nhin nu vn dng mt cch thin lch, khng ch y n ni dung dy hc th c th dn n cc l hng tri thc c bn v tnh h thng ca tri thc. Ngoi ra cht lng gio dc khng ch th hin kt qu u ra m cn ph thuc qu trnh thc hin. Chng trnh nh hng kt qu u ra Mc Kt qu hc tp cn t c m t tiu chi tit v c th quan st nh gi c; th hin c mc tin b ca HS mt cch lin tc Ni La chn nhng ni dung nhm t dung c kt qu u ra quy nh, gn vi cc tnh hung thc tin. Chng trnh ch quy nh nhng ni dung chnh, khng quy nh chi tit. GV ch yu l ngi t chc, h tr PPDH HS t lc v tch cc lnh hi tri thc. Ch trng s pht trin kh nng gii quyt vn , kh nng giao tip, nh Tiu ch nh gi da vo kt qu gi u ra, c tnh n s tin b trong qu trnh hc tp, ch trng kh nng vn dng trong cc tnh hung thc tin. 1.2.2.2.3. Gio dc nh hng pht trin nng lc Chng trnh dy hc nh hng pht trin nng lc c th coi l mt tn gi khc hay mt m hnh c th ha ca chng trnh nh hng kt qu u ra, mt cng c thc hin gio dc nh hng iu khin u ra. Trong chng trnh dy hc nh hng pht trin nng lc, mc tiu dy hc ca mn hc c m t thng qua cc nhm nng lc.
20

Chng trnh nh hng ni dung Mc tiu dy hc c m t khng chi tit v khng nht thit phi quan st, nh gi c Vic la chn ni dung da vo cc khoa hc chuyn mn, khng gn vi cc tnh hung thc tin. Ni dung c quy nh chi tit trong chng trnh. GV l ngi truyn th tri thc, l trung tm ca qu trnh dy hc. HS tip thu th ng nhng tri thc c quy nh sn. Tiu ch nh gi c xy dng ch yu da trn s ghi nh v ti hin ni dung hc.

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

a) Khi nim Khi nim nng lc c dng y l i tng ca tm l, gio dc hc. C nhiu nh ngha khc nhau v nng lc. Theo t in tm l hc (V Dng, 2000) Nng lc l tp hp cc tnh cht hay phm cht ca tm l c nhn, ng vai tr l iu kin bn trong, to thun li cho vic thc hin tt mt dng hot ng nht nh. Weinert (2001) nh ngha nng lc l nhng kh nng v k xo hc c hoc sn c ca c th nhm gii quyt cc tnh hung xc nh, cng nh s sn sng v ng c, x hi v kh nng vn dng cc cch gii quyt vn mt cch c trch nhim v hiu qu trong nhng tnh hung linh hot. Nh vy nng lc l mt thuc tnh tm l phc hp, l im hi t ca nhiu yu t nh tri thc, k nng, k xo, kinh nghim, s sn sng hnh ng v trch nhim. Khi nim nng lc gn lin vi kh nng hnh ng. Nng lc hnh ng l mt loi nng lc, nhng khi ni pht trin nng lc ngi ta cng hiu ng thi l pht trin nng lc hnh ng. Nng lc l kh nng thc hin c trch nhim v hiu qu cc hnh ng, gii quyt cc nhim v, vn trong nhng tnh hung khc nhau thuc cc lnh vc ngh nghip, x hi hay c nhn trn c s hiu bit, k nng, k xo v kinh nghim cng nh s sn sng hnh ng. b) M hnh cu trc nng lc C nhiu loi nng lc khc nhau. Vic m t cu trc v cc thnh phn nng lc cng khc nhau. Cu trc chung ca nng lc hnh ng c m t l s kt hp ca 4 nng lc thnh phn sau: Cc thnh phn cu trc ca nng lc
NL c thHNH NG NL chuyn mn NL

NL x hi

NL phng php NL hnh ng

Nng lc chuyn mn (Professional competency): L kh nng thc hin cc

nhim v chuyn mn cng nh kh nng nh gi kt qu chuyn mn mt

21

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

cch c lp, c phng php v chnh xc v mt chuyn mn. Trong bao gm c kh nng t duy l gic, phn tch, tng hp, tru tng ho, kh nng nhn bit cc mi quan h h thng v qu trnh. Nng lc chuyn mn hiu theo ngha hp l nng lc ni dung chuyn mn, theo ngha rng bao gm c nng lc phng php chuyn mn. Nng lc phng php (Methodical competency): L kh nng i vi nhng hnh ng c k hoch, nh hng mc ch trong vic gii quyt cc nhim v v vn . Nng lc phng php bao gm nng lc phng php chung v phng php chuyn mn. Trung tm ca phng php nhn thc l nhng kh nng tip nhn, x l, nh gi, truyn th v trnh by tri thc. Nng lc x hi (Social competency): L kh nng t c mc ch trong nhng tnh hung x hi cng nh trong nhng nhim v khc nhau trong s phi hp s phi hp cht ch vi nhng thnh vin khc. Nng lc c th (Induvidual competency): L kh nng xc nh, nh gi c nhng c hi pht trin cng nh nhng gii hn ca c nhn, pht trin nng khiu, xy dng v thc hin k hoch pht trin c nhn, nhng quan im, chun gi tr o c v ng c chi phi cc thi v hnh vi ng x . M hnh cu trc nng lc trn y c th c th ho trong tng lnh vc chuyn mn, ngh nghip khc nhau. V d nng lc ca GV bao gm nhng nhm c bn sau: nng lc dy hc; nng lc gio dc; nng lc nh gi, chn on v t vn; nng lc pht trin ngh nghip v pht trin trng hc. T cu trc ca khi nim nng lc cho thy gio dc nh hng pht trin nng lc khng ch nhm mc tiu pht trin nng lc chuyn mn bao gm tri thc, k nng chuyn mn m cn pht trin nng lc phng php, nng lc x hi v nng lc c th. Nhng nng lc ny khng tch ri nhau m c mi quan h cht ch. Nng lc hnh ng c hnh thnh trn c s c s kt hp cc nng lc ny. c) Ni dung v PPDH theo quan im pht trin nng lc Ni dung dy hc theo quan im pht trin nng lc khng ch gii hn trong tri thc v k nng chuyn mn m gm nhng nhm ni dung nhm pht trin cc lnh vc nng lc: Hc ni dung Hc phng Hc giao tip Hc t tri chuyn mn php - chin lc X hi nghim - nh gi - Cc tri thc - Lp k hoch - Lm vic trong - T nh gi chuyn mn (cc hc tp, k hoch nhm; im mnh, im khi nim , phm lm vic; - To iu kin yu; tr, quy lut, mi - Cc phng cho s hiu bit v - XD k hoch quan h); php nhn thc phng din x pht trin c nhn; - Cc k nng chung: Thu thp, hi; - nh gi, hnh
22

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

chuyn mn; x l, nh gi, - ng dng, nh trnh by thng gi chuyn mn. tin; - Cc phng php chuyn mn. - Hc cch ng x, tinh thn trch nhim, kh nng gii quyt xung t. thnh cc chun mc gi tr, o c v vn ho, lng t trng

Nng lc chuyn Nng lc phng Nng lc x hi mn php

Nng lc c th

PPDH theo quan im pht trin nng lc khng ch ch tch cc ha HS v hot ng tr tu m cn ch rn luyn nng lc gii quyt vn gn vi nhng tnh hung ca cuc sng v ngh nghip, ng thi gn hot ng tr tu vi hot ng thc hnh, thc tin. Theo quan im pht trin nng lc, vic nh gi kt qu hc tp khng ly vic kim tra kh nng ti hin kin thc hc lm trung tm ca vic nh gi. nh gi kt qu hc tp cn ch trng kh nng vn dng sng to tri thc trong nhng tnh hung ng dng khc nhau. d) anh gia nng lc (8 cach hoc hinh thc) 1. nh gi k nng: qua thc hnh, bi cnh thc. 2. nh gi tng th: nh gi k nng vn dng kin thc, k nng gii quyt vn , gii quyt nhng tnh hung phc hp. Cch tin hnh: nu ti, cho hc sinh c sch kim tra hc sinh trnh by gio vin phn tch, nh gi. 3. nh gi qua thc t: a ra cc thch thc vi ngi hc (d n) yu cu hc sinh gii quyt t nh gi kt qu hot ng. 4. T nh gi: hc sinh t nh gi v tin b hot ng ca bn thn (u, nhc im trong hot ng hc tp) pht trin c t duy ph phn. Yu cu hc sinh nhn nhn li qu trnh hc tp, nh gi c im mnh, yu ca mnh trong hot ng hc tp rt ra kinh nghim. V d 1: T nh gi khi c ti liu Hc sinh c ti liu lm phiu t nh gi H tn: ngy. Ti c ti liu.. Ti liu ny hay (t nht).. nhn xt tng th Ti hiu ton b ti liu cha. Ti khng hiu c ton b ti liu v. V d 2: T nh gi sau khi thc hin hot ng hc tp
23

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Phi tr li c: - hot ng no thc hin tt; - hot ng no thc hin cha tt, v sao? - nu c thc hin li th s thay i nh th no? 5. nh gi ng ng: Tham gia nh gi hot ng hc tp ca hc sinh khc: hc sinh hiu r cc chun nh gi tham gia nh gi vi hc sinh khc. V d: nh gi k nng hc tp hp tc (theo nhm) Yu cu cc thnh vin khc trong nhm hot ng nh th no? S dng thang im di y: - Thnh vin hot ng tt hn cc thnh vin khc trong nhm: 3 im. - Thnh vin hot ng mc trung bnh trong nhm: 2 im. - Thnh vin hot ng khng bng cc thnh vin khc: 2 im. - Thnh vin khng gip ch g cho hot ng nhm: 0 im. - Thnh vin gy cn tr cho hot ng ca c nhm: - 1 im. Yu cu lp phiu nh gi: Tn thnh vin Nhit tnh ng gp T chc, ch Hon thnh, o hiu qu A B 6. nh gi hp tc: Kt hp t nh gi v nh gi t ngi khc (hc sinh khc v gio vin) tho lun vi hc sinh v lnh vc nh gi cng nh gi nhn xt, kt lun. Ba hnh thc: T nh gi, nh gi ng ng, nh gi hp tc l 3 cch nh gi tch cc em li hiu qu cao v l hnh thc c bn c ng dng nhiu trong phng php dy hc tch cc ly hc sinh lm trung tm. 7. nh gi 3600 (nh gi ton din, a cp, a chiu): Gip cho c nhn nhn li qu trnh phn u ca bn thn. 8. nh gi qua h s Tm tt Chng trnh dy hc nh hng kt qu u ra, nh hng pht trin nng lc l chng trnh dy hc nhm khc phc nhng nhc im ca gio dc nh hng ni dung, hn lm, kinh vin. Mc tiu gio dc khng ch gii hn trong vic truyn th h thng tri thc chuyn mn m nhm pht trin ton din nhn cch ca ngi hc, thng qua vic pht trin cc nng lc cho HS. xc nh mc tiu dy hc ca mn hc cn xc nh nhng kt qu, nng lc no HS cn
24

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

t mt cch r rng, c th, c th nh gi c. Khi m t mc tiu dy hc ca cc bi hc theo cc kin thc, k nng, thi th cn lin h nhng kin thc, k nng thi ny gp phn pht trin nhng nng lc no trong cc thnh phn nng lc. HS cn c luyn tp vn dng kt hp cc thnh phn kin thc, k nng thi trong nhng tnh hung ng dng phc hp. Nhm t mc tiu pht trin nhn cch ton din, pht trin nng lc cho HS th cn c ni dung, phng php dy hc v nh gi ph hp. 1.2.2.3. Mt s quan im dy hc lm c s phng php lun cho vic i mi phng php dy hc Ta hy xem xt nhng quan im, nhng tip cn mi dng lm c s cho vic i mi PPDH ni chung v PPDH ha hc ni ring. 1.2.2.3.1. Dy hc ly hc sinh lm trung tm Xem ti liu [11, tr.78-79] hoc [5, tr.29-37]: a. Khi nim dy hc ly hc sinh lm trung tm Nh s phm ni ting u th k XX M - J.Dewey (J.iuy) xut phng chm c xem nh mt cch tn s phm hc sinh l mt tri, xung quanh n quy t mi phng tin gio dc, cao kinh nghim ca hc sinh, ku gi dy theo nhu cu hng th ca hc sinh. T tng ca Dewey l mun b sung ngun kin thc cho hc sinh ngoi sch gio khoa v li ging ca gio vin. Dy hc khng ch l cng vic truyn th mt khi lng kin thc m cn l s pht trin mt s k nng cho ngi hc. l iu ng ch trong t tng ca Dewey. iu ng ni na v l thuyt hc sinh l trung tm' l mt khuynh hng tin b lnh mnh nhm pht huy nng lc sng to ca hc sinh. Dy hc ly HS lm trung tm, l chun b cho HS thch ng vi i sng x hi, tn trng mc ch, nhu cu, kh nng hng th v li ch hc tp ca HS. Dy hc ly HS lm trung tm nh mt t tng, mt quan im, mt cch tip cn qu trnh dy hc. Quan im ny c bit nhn mnh vai tr ca ngi hc, hot ng hc. quan im ny chi phi c mc tiu, ni dung, phng php, phng tin, hnh thc t chc v nh gi hiu qu dy hc. b. c im ca dy hc ly HS lm trung tm - V mc tiu day hc: - V ni dung: - V phng php: - V hnh thc t chc dy hc: - V kim tra nh gi: - Kt qu t c: Nh vy, bn cht ca dy hc ly HS lm trung tm l t ngi hc vo v tr trung tm ca qu trnh dy hc, ch trng n nhng phm cht, nng lc ring ca mi ngi, h va l ch th va l mc ch cui cng ca qu trnh
25

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

dy hc, phn u c th ho qu trnh dy hc cho cc tim nng ca mi c nhn c pht huy ti a. Nh vy, nh hng v bn cht ca dy hc ly HS lm trung tm khng h mu thun vi quan nim truyn thng v vai tr quyt nh ca GV i vi cht lng v hiu qu dy hc. iu cn lu l m bo tnh hiu qu ca m hnh dy hc ly HS lm trung tm, GV phi nm c trnh ca cc i tng, c im ni dung ca chng trnh cc mn hc, cp hc, cc thit b dy hc vn dng linh hot trong tnh hung dy hc. 1.2.2.3.2. Dy hc nh hng hnh ng Xem ti liu [3, Tr. 47-49] * Dy hc nh hng hnh ng da trn l thuyt hnh ng nhn thc, l thuyt hot ng. C s l thuyt l trong qu trnh nhn thc cn c s kt hp gia t duy v hnh ng, gia l thuyt v thc tin. Tm l con ngi hnh thnh, pht trin v th hin qua hot ng. Quan im dy hc ny cng da trn l thuyt kin to: thng qua hnh ng t lc, HS t lnh hi v kin to tri thc. * Dy hc nh hng hnh ng l quan im dy hc nhm lm cho hot ng tr c v chn tay kt hp vi nhau mt cch cht ch. Trong vic t chc qu trnh dy hc c chi phi bi nhng sn phm hnh ng c tha thun gia GV v HS. y l mt quan im dy hc tch cc ha HS v tip cn ton th. * Qu trnh dy hc l dy cc tri thc c th thuc b mn khoa hc c th c hiu l qu trnh hot ng ca GV v ca HS trong s thng nht bin chng ca 3 thnh phn c bn trong h thng dy hc gm: Gio vin, hc sinh, ni dung dy hc (xem thm ti liu [7]) * c im ca dy hc nh hng hnh ng
Tnh ton th Tr c v tay chn DH nh hng H Tch cc ha

Dy hc m

nh hng sn phm

Tnh t lc

nh hng hng th

- L dng dy hc m: C th thc hin trong gi hc hoc ngoi gi hc, thi gian c th ngn hoc di ty thuc vo ni dung, ch hc tp.
26

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- Mang tnh ton th: Mi HS u phi tham gia cc hot ng hc tp theo c nhn hoc theo nhm. - C nh hng hng th: ni dung hc tp c xy dng theo ch , c ch trng n hng th ca HS v HS c quyn chn ch cho mnh. - C nh hng sn phm: sn phm hc tp l kt qu hot ng t duy v hot ng chn tay v c xc nh bng s tha thun gia Gv v HS (c s cn nhc gia nng lc, thi gian, ni dung) - C tnh tch cc: dy hc thng qua cc hot ng t gic, tch cc v sng to ca ngi hc. - C s kt hp hot ng tr c v chn tay. - C tnh t lc. Cu trc dy hc nh hng hnh ng: QUYT NH CH GV la chn v quyt nh ch

CHUN B GV xc nh cc mc ch hc tp.D kin mc tiu hnh ng ca HS

M U GV v HS thng nht ch , nhim v, vn hc tp v sn phm hnh ng. S dng cc hnh thc dy hc tch cc.

THC HIN Lm vic nhm theo nhim v phn cng. C to ra sn phm hnh ng. Kt hp dy hc l thuyt, tham quan...

NH GI Gii thiu sn phm, kt qu hc tp. nh gi kt qu v qu trnh. Vn dung dy hc nh hng hnh ng:

27

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- Trong gi hc chuyn mn: dy hc nh hng hnh ng b sung cho hnh thc dy hc ton lp trong tit hc: s dng cc hnh thc lm vic nhm, c nhn, theo quan im dy hc nh hng hnh ng. - Trong gi hc t do: (thi gian khong 15 20 pht) Hnh thc gi hc t do l mt hnh thc dy hc trong hc sinh t do quyt nh mt nhim v hc tp v t lc hon thnh vi s t vn ca GV. Hnh thc dy hc ny c th p dng thun li dy hc nh hng hnh ng. - Dy hc d n: (3-4 tit; 1 ngy; 1 vi tun) Dy hc d n l mt hnh thc in hnh ca dy hc nh hng hnh ng HS thc hin cc nhim v phc hp mt cch t lc, kt hp l thuyt v thc hnh, c gi l cc d n hc tp. 1.2.2.3.3. Dy hc theo hng hot ng ho ngi hc Xem ti liu [11, tr.79-81] - i mi PPDH theo hng hot ng ha ngi hc da trn quan im dy hc nh hng hnh ng. Quan im ny nhm lm cho hot ng tr c v chn tay kt hp vi nhau mt cch cht ch trong hot ng hc tp ca HS. Trong hot ng hc tp ca HS lun c s phi hp cht ch v cn i gia t duy v hnh ng, gia l thuyt v thc hnh. - nh hng hot ng ho ngi hc ch trng n vn g? - Theo nh hng hot ng ho ngi hc cc nh nghin cu xut nhng ni dung g? - Nt c trng c bn ca nh hng hot ho ngi hc l g? - Cc bin php hot ng ho ngi hc. - Vai tr v hot ng ca GV trong gi hc: GV l ngi thit k, y thc, iu khin v th ch ha. + Ngi thit k: lp k hoch gi hc, thit k hot ng hc tp theo mc ch, ni dung xc nh v chun b phng tin, d kin cc hnh thc t chc dy hc + Ngi y thc: bin tng, d nh, k hoch dy hc ca mnh thnh cc nhim v hc tp c HS chp nhn v tnh nguyn thc hin mt cch t gic, tch cc. + Ngi iu khin: iu khin cc hot ng hc tp ca HS, ng vin, tr gip, nh gi cc hot ng hc tp ca Hs. + Ngi th ch ha: bin kin thc ring l mang mu sc c nhn ph thuc hon cnh v thi gian ca tng HS thnh cc tri thc khoa hc ca x hi. Nh vy t tng ch o ca nh hng i mi PPDH theo hng hot ng ho ngi hc l HS c pht huy tnh tch cc nhn thc hc tp n mc ti a thng qua cc hot ng ch ng, c lp, sng to trong gi hc. xy dng phong cch hc tp t gic cho HS cn bin nhu cu x hi thnh nhu cu ni ti ca bn thn HS, v phi tp luyn cho HS thng qua cc hot ng hc tp. 1.2.2.3.4. Dy hc theo hng tip cn kin to
28

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Xem ti liu [11, tr.81-84] a/. Quan im kin to trong hc tp b/. L thuyt kin to trong dy hc S khc bit gia phng php hc tp truyn thng so vi phng php hc tp kin to: Hc tp truyn thng Hc tp kin to 1. Ngi hc c vai tr b ng, do 1. Ngi hc c vai tr tch cc v t iu bn ngoi iu khin v kim tra. khin. 2. Hc l qu trnh thu nhn kin 2. Hc l qu trnh kin to tch cc. qu thc. Vic hc c tin hnh tuyn trnh hc c tin hnh trong cc ch tnh v h thng. phc hp v theo tnh hung. Kt qu hc tp l qu trnh kin to kin thc ph thuc vo c nhn v tnh hung c th, khng nhn thy trc. 3. Ngi dy trnh by v gii thch 3. Ngi dy c nhim v a ra cc tnh ni dung mi cng nh ch o v hung c vn v ch dn cc cng c kim tra cc bc hc tp. gii quyt vn . Gio vin l ngi t vn v cng t chc qu trnh hc tp. 4. Qu trnh dy l qu trnh chuyn 4. Vic dy c tin hnh vi ngha gi ti tri thc t ngi dy sang ngi , h tr v t vn cho ngi hc. Tnh lp hc. Cui qu trnh ngi hc lnh li cc phng php dy s dng b hn hi ni dung hc tp theo phng ch. thc c lp k hoch v xc nh trc. Qu trnh dy c th lp li. 5. Ni dung v mc ch ca dy v 5. Ni dung v mc ch ca dy v hc: hc: Ni dung hc tp l h thng Tri thc khng khp kn, ph thuc vo c tri thc c cu trc v khp kn. nhn v mi trng x hi trong hc tp. Ngi hc cn thc hin cc tiu Mc ch l lm cho ngi hc suy ngh chun cht lng c qui nh v hnh ng nh nh chuyn mn. Cc c tnh php l. mc ch c th c xy dng t cc nhim v gn vi thc tin. 6. nh gi: Kt qu hc tp c 6. nh gi: qu trnh hc l i tng o v d bo vi nhiu phng nh gi nhiu hn l kt qu hc tp. HS php khc nhau. Dy hc v nh cn c tham gia vo qu trnh nh gi. gi l hai phn khc nhau ca qu trnh dy hc. 1.3. Cc phng hng hon thin v i mi phng php dy hc ha hc 1.3.1. Cc phng hng hon thin v pht trin phng php dy hc ha hc
29

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Mt l: Xy dng c s l thuyt c tnh phng php lun tm hiu bn cht PPDH (PPDH nh mt khi nim ca l lun dy hc i cng, cng nh PPDH b mn) v nh hng hon thin PPDH, ch nhng quan im phng php lun v PPDH. i mi PPDH thc cht l mt qu trnh nng cao hiu qu ca cng vic dy hc, lm cho cng tc ny gn b, phc v tt hn v ngy cng cao hn cho vic hnh thnh v pht trin cc phm cht nhn cch ca ngi Vit Nam. i mi PPDH v th i hi chng ta va phi nhy bn sng to ng thi phi bm st thc tin cuc sng hin ti v tng lai. Hai l: Hon thin cht lng cc phng php dy hc hin c v s dng phi hp nhiu phng php dy hc a. T chc cho ngi hc c hc tp trung trong hot ng v bng hot ng t gic, tch cc v sng to. Bng cch: - Tng cng mc hot ng tr lc ch ng tch cc, tnh tm ti sng to ca HS HS phi tr thnh ch th hot ng t gic, tch cc v sng to. - Tng cng tim nng tr tu ni ring v nhn cch ni chung ca ngi hc thch ng nng ng vi thc tin lun i mi. - Chuyn dn trng tm u t cng sc t vic ging gii kin thc sang dy phng php hc, trong c phng php t hc cho HS. b. S dng nhiu phng php dy hc ca GV, nhiu hnh thc hot ng ca HS, gip HS c hot ng ch ng, sng to. Khai thc v tn dng mt tt ca mi PPDH. c. Tng cng nng lc vn dng tri thc hc vo cuc sng v sn xut lun i mi. Ch hnh thnh nng lc t gii quyt vn cho HS v c bin php hnh thnh tng bc nng lc t gii quyt vn mt cch sng to t thp n cao. d. i mi hot ng hc tp ca HS v tng thi gian dnh cho HS hot ng trong gi hc. Dnh thi gian thch ng ch dn, un nn phng php hc tp cho HS. e. Tng bc i mi cng tc kim tra nh gi, nhm nh gi cao(v ngy cng cao) nhng biu hin ch ng sng to ca HS, k nng thc hnh v k nng bit vn dng sng to kin thc gii quyt cc vn c lin quan n thc tin. g. PPDH ha hc phi th hin c phng php nhn thc khoa hc c trng ca b mn ha hc l thc nghim ha hc, do phi tng cng s dng th nghim v cc phng tin trc quan v phi dy cho HS bit t nghin cu v t hc khi s dng chng.
30

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Tng dn vic s dng phng php nghin cu trong khi tin hnh th nghim ha hc. Ba l: Sng to ra cc phng php dy hc mi a. Lin kt nhiu PPDH ring r thnh nhng t hp PPDH phc hp. (c hiu qu cao hn) b. Lin kt PPDH vi cc phng tin k thut dy hc hin i (nh phng tin nghe nhn, my vi tnh....) to ra cc t hp PPDH phc hp c dng phng tin k thut. (m bo thu v x l kp thi chnh xc cc tn hiu ngc ngoi). c. Chuyn ha phng php khoa hc (chung v ring rng) thnh PPDH c th ca mn hc. Nh thc nghim ha hc, tp dt nghin cu khoa hc (phng php d n), phng php grap dy hc, phng php algorit dy hc) Bn l: Chuyn i chc nng. V mt chc nng, PPDH chuyn dn trng tm t tnh cht thng bo- ti hin i tr chung cho c lp sang tnh cht tm ti - rixtic, phn ha- c th ha cao , tin ln theo nhp c nhn. 1.3.2. i mi phng php dy hc ha hc theo hng dy hc tch cc 1.3.2.1. Khi nim tnh tch cc nhn thc, tch cc hc tp S i mi PPDH ha hc cng nh cc mn khoa hc khc u hng n vic pht huy tnh tch cc, ch ng, c lp, sng to trong nhn thc ca ngi hc. Tnh tch cc nhn thc yu t quyt nh cht lng v hiu qu qu trnh hc tp ca HS. Vy ta cn tm hiu v tnh tch cc nhn thc, tch cc hc tp. 1.3.2.1.1. Hc tp ca HS l qu trnh nhn thc tch cc DH l mt hot ng c trng nht, ch yu nht ca nh trng, bao gm hai hot ng c quan h cht ch vi nhau: hot ng dy v hot ng hc. Hot ng dy l hot ng ca GV t chc v iu khin hot ng ca HS nhm gip h lnh hi kin thc, hnh thnh th gii quan v o c cch mng. Hot ng hc l hot ng ca HS di s ch o ca GV nhm lnh hi kin thc, k nng... (kinh nghim x hi) v chuyn chng thnh vn kinh nghim ca bn thn. Thc cht l qu trnh nhn thc. Hc tp l mt dng hot ng c th ca con ngi c mc ch nh trc trc tip l hc, nhm tha mn nhu cu hc ca c nhn v tun theo nhng quy lut nht nh. N ch c th thc hin mt trnh khi m con ngi c c kh nng iu chnh nhng hnh ng ca mnh bi mt mc ch c thc.

31

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Hc tp - qu trnh nhn thc c o ca HS c din ra nhng iu kin, mi trng (DH) khc vi qu trnh nhn thc ca cc nh bc hc, song chng c nhiu nt ging nhau. Bt k mt s nhn thc no, trong c s hc tp, cng u l mt qu trnh tch cc. S nhn thc khng ch gii hn s tri gic cc hin tng c nghin cu v s hnh thnh cc biu tng, n cn i hi phi pht hin ra bn cht ca cc hin tng, nhng mi lin h v ph thuc gia chng. Nh vy, qu trnh nhn thc i hi phi tri qua hot ng t duy phc tp da trn nhng thao tc t duy. Theo cc nh gio dc hc, mun hnh thnh hot ng hc cn hnh thnh cc thnh phn b phn ca n: ng c hc tp: ng c hc tp khng c sn, cng khng th p t, m phi c hnh thnh dn dn chnh trong qu trnh HS chim lnh i tng hc tp di s hng dn, t chc ca GV. Phi lm cho hc tp dn dn tr thnh nhu cu khng th thiu c ca HS, to nn sc mnh tinh thn thng xuyn thc y HS vt qua kh khn ginh ly kin thc, k nng, k xo. Hc tp nh vy s mang tnh cht t gic cao, say m v c tnh tch cc hot ng. Mc ch hc tp: c hnh thnh dn dn trong qu trnh din ra s hc tp, th hin di hnh thc nhng yu cu, nhng bi ton c vn . Gii quyt c bi ton s gip HS thc hin c mc ch hc tp. Hnh ng hc tp: Bao gm cc hnh ng, thao tc nhn thc - hc tp ca HS nhm gii quyt cc nhim v hc tp. Cc thnh phn ny trong qu trnh hc tp lun tc ng, thng nht vi nhau. Hot ng t gic, tch cc, ch ng nhn thc hc tp ca HS (loi hc tp din ra vi s ch o trc tip ca GV trn lp) c biu hin qua cc bc sau: Bc 1: Tip nhn nhng nhim v, k hoch hc tp do GV ra. Bc 2: Tin hnh thc hin nhng hnh ng, thao tc nhn thc - hc tp nhm gii quyt nhng nhim v c ra. Bc 3: T iu chnh hot ng nhn thc - hc tp di s kim tra, nh gi ca GV v s t nh gi ca bn thn ngi hc. Bc 4: Phn tch nhng kt qu hot ng nhn thc - hc tp di s ch o ca GV, qua m ci tin hot ng hc tp.

32

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Trnh t cc bc trong hot ng hc ca HS di s ch o ca GV hon ton thng nht bin chng vi trnh t hot ng dy ca GV s to nn s cng hng ca QTDH, lm cho hot ng dy hc t c hiu qu ti u. 1.3.2.1.2. Tnh tch cc nhn thc v hiu qu dy hc a/. Tnh tch cc Hc tp chnh l hot ng nhn thc ca ngi HS. Nhn thc l s phn nh th gii khch quan vo no ngi l s phn nh tm l ca con ngi bt u t cm gic n t duy, tng tng. S phn nh c tnh tch cc th hin ch n c thc hin trong tin trnh hot ng phn tch tng hp ca no ngi v c tnh la chn. Nh vy, tnh tch cc l mt phm cht vn c ca con ngi. Tnh tch cc: L mt khi nim quan trng trong l lun DH, di gc trit hc, bn cht tnh tch cc l thi ci to ca ch th vi khch th, i vi nhng s vt, hin tng xung quanh. Khi ni v s cn thit pht huy tnh tch cc ca HS trong qu trnh hc tp, I.F.Kharlamp nu: tnh tch cc l trng thi hot ng ca ch th, ngha l ca ngi hnh ng. Trong nh trng, HS l ch th ca qu trnh hc tp, v vy tnh tch cc c nghin cu nh thi ca HS i vi vic hc tp hay i vi ni dung hc tp ni chung. Tnh tch cc l trng thi tinh thn tr tu ca HS mun nm vng, hiu su ni dung hc tp bng mi cch v c gng vn dng nhng hiu bit y vo thc tin. Tch cc l mt biu hin ca thc, khi c thc th HS s tch cc, ch ng v sng to trong mi tnh hung. Ngun gc ca mi s tch cc u do nhu cu ca con ngi. Nhu cu nhn thc ci mi, nhu cu vn ln mt trnh cao hn s lm cho HS cng tch cc hn trong hc tp. Tnh tch cc l mt iu kin v l kt qu ca pht trin nhn cch cho HS trong QTDH. Nh vy, tnh tch cc l biu hin ca s gng sc cao ca HS (v ch, tr tu) trong qu trnh tc ng n i tng ( nhn thc, ci to) nhm thu c kt qu cao trong hot ng ca HS. Tnh tch cc ca HS c th t pht hoc t gic, cn coi trng c hai mt ny. Hnh thnh v pht trin tnh tch cc ca HS l mt trong nhng nhim v ch yu ca gio dc nhm o to nhng con ngi nng ng, thch ng v gp phn pht trin cng ng. Tnh tch cc ca con ngi biu hin trong hot ng c bit l nhng hot ng ch ng. Vi hc sinh tnh tch cc biu hin trong cc hot ng hc tp, lao ng, th thao, vui chi gii tr, hot ng x hi, trong hot ng hc tp l ch o. b/. Tnh tch cc nhn thc Tnh tch cc nhn thc: chnh l tnh tch cc xt trong QTDH, ch yu c s dng trong qu trnh nhn thc ca HS.
33

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Di gc trit hc, mt s tc gi quan nim rng, TTCNT th hin thi ci to ca ch th nhn thc i vi i tng nhn thc. Ti liu hc tp c phn nh vo no HS, c ch bin v ha nhp vo vn kinh nghim c ca HS, c vn dng linh hot v sng to vo cc tnh hung khc nhau nhm ci to hin thc v ci to c bn thn HS. I.F.Kharlmp cho rng: TTCNT l trng thi hot ng ca HS, c trng bi kht vng hc tp, c gng tr tu v ngh lc cao trong qu trnh nm vng kin thc. Di gc tm l hc, cc tc gi khc li quan nim rng, hot ng nhn thc c tin hnh trn c s huy ng cc chc nng nhn thc, tnh cm v ch; trong chc nng nhn thc ng vai tr ch yu, cc chc nng tm l khc ng vai tr h tr. Cc chc nng lin kt vi nhau trong mi quan h thng nht bin chng v to nn m hnh tm l ca hot ng nhn thc. Chnh s bin i lin tc bn trong ca m hnh tm l ca hot ng nhn thc c trng cho TTCNT ca HS [H Th Ng, ng V Hot (1987), Gio dc hc, Tp I, NXBGD, H Ni, tr.201]. Nh vy, TTCNT c hiu l thi ci to ca ch th i vi khch th, c biu hin s huy ng mc cao cc chc nng tm l nhm gii quyt nhng vn hc tp - nhn thc, gp phn pht trin nhn cch ca ch th. Tnh tch cc nhn thc chnh l trng thi hot ng nhn thc ca hc sinh, c trng cho kht vng hc tp, c gng tr tu v ngh lc cao trong qu trnh nm vng kin thc. + Cu trc ca TTCNT: TTCNT c cu trc nh mt m hnh tm l ca hot ng nhn thc, l s kt hp gia nhn thc - tnh cm - ch. + Nhng du hiu ca TTCNT TTCNT ca HS c biu hin bng s sn sng v mt tm l, thc c mc ch v nhim v hc tp, th hin nhng hot ng nhm t c mc ch hc tp. Biu hin ca TTCNT rt a dng v phc tp, c th c biu hin qua cc du hiu ca nhng hot ng tr tu, c th qua thi , xc cm, ch.... Tnh tch cc b ngoi (nhp , cng hc tp) c nhng du hiu sau: - HS c tp trung ch hng n i tng nhn thc (nt mt, c ch...), c hng th, c quyt tm, c ch vt kh khn. - HS c hng hi tham gia vo mi hnh thc hot ng (khao kht tnh nguyn tham gia tr li cu hi, thch c pht biu kin, nu thc mc, a ra yu cu cn gii p..) v hon thnh nhng nhim v c giao. Tnh tch cc bn trong c nhng du hiu sau (c th va c nhng du hiu tnh tch cc b ngoi va c thm nhng du hiu bn cht ca hot ng t duy): - HS c trng thi phn khi hoc cng thng v tr lc, c nhng hnh ng v thao tc t duy (phn tch, tng hp, so snh, khi qut ho...). - HS c ch ng vn dng linh hot c nhng kin thc hc vo thc tin, trnh by li ni dung hc tp theo ngn ng ring ca mnh.
34

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- HS c tnh c lp, sng to trong vic gii quyt vn . + Cc mc v cc giai on pht trin ca tnh tch cc nhn thc. Ty theo s huy ng cc chc nng tm l no v mc huy ng , TTCNT c th c din ra vi ba mc t thp ln cao: Tnh tch cc ti hin: l mc bt chc, gng sc lm theo cc mu hnh ng ca GV, ca bn...(ch yu da vo tr nh v t duy ti hin nhng iu c nhn thc). Tnh tch cc tm ti: c trng bng s bnh phm, ph phn, tm ti tch cc v mt nhn thc, c sng kin, lng khao kht hiu bit, hng th hc tp, c lp gii quyt vn nu ra, tm kim nhng cch gii quyt khc nhau v mt vn .... Tnh tch cc sng to: c trng bng s khng nh con ng ring ca mnh th hin vic tm ra cch gii quyt mi, c o v hu hiu. Tnh tch cc sng to biu th kh nng t mnh tm kim nhng phng php gii quyt mi; kh nng s dng nhng kin thc, k nng v k xo vo nhng tnh hung, hon cnh mi mt cch hu hiu. TTCNT trong hot ng hc tp lin quan trc ht vi ng c hc tp. ng c ng s to ra hng th. Hng th l tin ca t gic. Hng th v t gic l hai yu t tm l to nn tnh tch cc, tnh tch cc pht trin n mc no th lm ny sinh t duy c lp. Suy ngh c lp l mm mng ca sng to. Nh vy, di gc l lun DH, ty theo mc ca TTCNT, qu trnh pht trin ca TTCNT tri qua cc giai on ch yu sau: Tnh t gic nhn thc: l giai on xc nh thc thi , tinh thn trch nhim hc tp. Khi c tnh t gic HS s thc c y mc ch, nhim v hc tp, qua HS n lc nm vng kin thc. Tnh tch cc nhn thc: l giai on tip theo, mc cao hn vi nhng c im ca TTCNT ( nu trn). Tnh c lp nhn thc: l giai on cao nht ca tnh tch cc, c trng ch, HS t pht hin c vn , t a ra cch gii quyt v t gii quyt vn . TTCNT c pht sinh khng phi ch t nhu cu nhn thc m c t nhng nhu cu sinh hc, nhu cu o c, thm m, nhu cu giao lu vn ha.... Ht nhn c bn ca TTCNT l hot ng t duy ca c nhn c to nn do s thc y ca h thng nhu cu a dng. Trong QTDH, TTCNT khng ch l mc ch, phng tin, kt qu ca hot ng va l phm cht hot ng ca c nhn m cn l mt nguyn tc ca l lun DH nhm t chc tt nht qu trnh nhn thc ca HS. c/. Tnh tch cc hc tp: Xem ti liu [11, tr.74-75] Tnh tch cc hc tp l mt hin tng s phm biu hin s gng sc cao v nhiu mt trong hot ng hc tp. d/. Nhng du hiu ca tnh tch cc hc tp: Xem ti liu [11, tr.75-76]
35

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

e/. Mi quan h gia tnh tch cc hc tp v hng th nhn thc: Xem ti liu [11, tr.76-77] 1.3.1.3. Nhng ch tiu nh gi TTCNT trong qu trnh hc tp ca HS Trong QTDH, vic nh gi TTCNT ca HS rt phc tp v kh khn v s biu hin ca tnh tch cc rt a dng v phc tp. Ngi ta c th phn on TTCNT ca HS qua nhiu mt, qua nhiu hnh ng nhn thc ca HS. Cn c vo bn cht, cu trc v mc ca TTCNT, vi mc ch c xc nh l xem xt qu trnh nhn thc ca HS c tch cc hay khng? Tch cc mc no? Vic nh gi TTCNT ca HS trong gi hc trn lp c th da vo cc ch s sau y: (1) - Kt qu hc tp: (sau mt gi hc, mt QTDH) im s: nhm mc ch nh gi chung. nh gi kin thc, k nng theo 4 mc : M 1: S ghi nh (nh li (ti hin), nhn bit). M 2: Hiu bi (hiu vn , c th trnh by li cc lun im ca bi hc bng ngn ng ring ca mnh). M 3: C kh nng vn dng (vn dng tri thc vo cc tnh hung quen thuc v khng quen thuc; gii quyt nhng vn do thc t t ra). M 4: Sng to (c cch gii quyt c o, ngh ra nhng cch lm mi). (2) - Mc hot ng ca HS trong gi hc (4 mc ): M 1: Th ng hon ton (n thun ghi chp). M 2: Nhn bit khng ch nh (GV ni g, ghi , khng phn bit ng -sai). M 3: Nhn bit c ch nh: (tip thu c chn lc, ghi theo ring ca mnh). M 4: Tch cc suy ngh, tm ti, tham gia gii quyt vn (c lng ha bng s % s HS pht biu xy dng bi). (3) - S tp trung ch trong tin trnh bi hc (4 mc ): M 1: Hon ton khng ch (lm vic ring, ni chuyn khng tp trung). M 2: Ch gi to (gi v ch ). M 3: Chm ch theo di, quan st. M 4: Tp trung ch cao (tp trung, hng say pht biu xy dng bi...) (4) - Hng th nhn thc ca HS (4 mc ): M 1: Khng thch ; M 2: Bnh thng (khng biu hin thch hay khng ) ; M 3: Thch ; M 4: Rt thch. (5) - Lng thi gian duy tr trng thi tch cc ca HS trong gi hc (tnh bng pht) Trong cc ch s trn cc ch s 1, 4, 5 mang tnh cht nh lng (qua chm bi, theo di, iu tra); cc ch s 2, 3 mang tnh cht nh tnh. C th chia lm 3 mc : M 1: a s HS c biu hin ny (75-80% s HS tr ln). M 2: Mt na s HS trong lp c biu hin ny (35-70% s HS). M 3: Mt s t HS trong lp c biu hin ny (<30% s HS).
36

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

1.3.1.4. Mi quan h gia TTCNT v hiu qu DH Trong QTDH, HS ch thc s nm vng kin thc v phng php vn dng n vo thc tin khi bn thn cc em t gic, tch cc, c lp hot ng. Nhng kin thc c tip thu mt cch tch cc s chuyn bin thnh nim tin ca HS v tr thnh v kh ca t duy v hot ng thc tin ca HS. Kt qu ca qu trnh nhn thc c hon thnh cn nh s tc ng qua li gia GV v HS, gia dy v hc. Do , ch c s phi hp hu c v s lin h qua li cht ch gia nhng tc ng bn ngoi ca GV, biu l trong vic trnh by ti liu, chng trnh v t chc cng tc hc tp ca HS, vi s cng thng tr tu bn trong ca HS, mi to c c s ca s hc tp c kt qu. TTCNT ca HS cng cao th c s ca s t duy cng phong ph, v nhng kin thc c lnh hi li cng su sc hn, y v vng chc hn. Ch c kch thch s hot ng nhn thc ca chnh HS v nng cao nhng c gng bn thn ca cc em trong vic nm vng kin thc tt c cc giai on dy hc th mi c th nng cao c kt qu hc tp. Vn ny, A.ixtervec khng nh: Khng th ban cho hoc truyn t n bt k mt ngi no s pht trin v gio dc. Bt c ai mong mun c pht trin v gio dc cng phi phn u bng s hot ng ca bn thn, bng sc lc ca chnh mnh, bng s c gng ca bn thn. Anh ta ch c th nhn c t bn ngoi s kch thch m thi.... V th s hot ng t lc l phng tin v ng thi l kt qu ca s gio dc. Theo ng, nu ch c s truyn th ti liu ca GV m thi, d ngh thut n u chng na cng khng th bo m c s lnh hi kin thc ca HS. Nm vng kin thc, thc s lnh hi chng, ci HS phi t mnh lm ly, bng tr tu ca bn thn. I.F.Kharlamop: Ngi GV ti cung cp chn l, cn ngi GV tt th dy cho ngi ta tm ra chn l. Pht huy TTCNT ca HS l cha kha nng cao cht lng DH v gio dc. TTCNT ca HS c ny sinh trong qu trnh hc tp v cng li l hu qu ca nhiu nguyn nhn; n ph thuc vo nhiu yu t nh: hng th; nhu cu; ng c; nng lc; ch; sc khe; mi trng. Vy, lm th no pht huy TTCNT ca HS? Pht huy TTCNT ca HS khng phi l vn mi. Nhiu tc gi trong nc v ngoi nc nghin cu, tm kim con ng tch cc ha hot ng dy hc. C th tm tt cc bin php ch yu nng cao TTCNT ca HS trong gi ln lp nh sau: - Ni dung dy hc khng qu xa l vi HS. Kin thc phi c tnh thc tin, gn gi vi sinh hot v vi suy ngh ca HS. - S dng cc PPDH tch cc v a dng (vn p tm ti, nu v gii quyt vn , dy v hc hp tc trong nhm nh, ....v phi hp cc PPDH vi nhau). - S dng cc PTDH (c bit cc lp nh hoc cc mn hc c tnh c th th PTTQ c vai tr rt quan trng).
37

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- S dng cc hnh thc t chc dy hc khc nhau: c nhn, nhm, tp th, trong phng hc b mn, ngoi kha... - Pht trin kinh nghim sng ca HS trong hc tp. - Tng cng cng tc c lp ca HS trong gi hc (lm vic vi SGK, lm th nghim, s dng PTTQ...). - Tng cng cc hnh thc luyn tp, n tp HS c iu kin vn dng kin thc vo thc tin v vo cc tnh hung mi. - Kch thch tnh tch cc qua thi , cch ng x gia GV v HS. 1.3.2.2. Phng php dy hc tch cc Xem ti liu [11, tr.84-86] v [5, tr.82-86] 1.3.2.1.Khi nim PPDH tch cc 1.3.2.2. Nhng du hiu c trng ca PPDH tch cc 1.4. Chin lc i mi ton din qu trnh dy hc ha hc Chin lc i mi ton din qu trnh dy hc ha hc c da trn c s cc quan nim v tch cc ho hot ng HS, ly HS lm trung tm v c thc hin vi s i mi ng b v mc tiu, ni dung gio dc, hot ng ca GVHS, PPDH v hnh thc t chc dy hc. 1.4.1. i mi mc tiu dy hc Xem ti liu [11, tr.87] Cn xc nh mc tiu: Quen thuc i mi - MT ging dy - MT hc tp - MT kin thc - MT pht trin - MT chung - MT phn ha - MT mong mun t ti - MT kh thi, cn c nh gi 1.4.2. i mi hot ng ca gio vin ha hc Xem ti liu [11, tr.87-88] b sung thm: - To iu kin HS tham gia t nh gi v nh gi ln nhau trong vic t mc tiu dy hc v iu chnh hot ng hc. 1.4.3. i mi hot ng hc tp ca hc sinh Xem ti liu [11, tr.88-89] 1.4.4. i mi cc hnh thc t chc dy hc v s dng phng tin dy hc Xem ti liu [11, tr.89-908] b sung thm: Cc hnh thc t chc dy hc cn to ra mt mi trng m bo c mi lin h tng tc gia hot ng ca GV, hot ng ca HS v mi trng HS tin hnh cc hot ng hc tp c hiu qu, cht lng. 1.4.5. S dng phi hp mt cch linh hot cc phng php nhn thc hc tp c th ca ha hc Xem ti liu [11, tr.90] 1.4.6. i mi PPDH ha hc theo hng tch cc * S dng PPDH ha hc cn ch :
38

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

- Vic thit k, t chc, iu khin, to iu kin cho hc sinh i mi phng php hc tp ha hc. - Bi dng phng php hc tp tch cc (ch ng, tch cc suy ngh, tm ti pht hin, vn dng kin thc mi) lm c s cho phng php t hc. - Rn luyn cho hc sinh phng php lm vic c lp v bit hp tc lm vic theo nhm. - Rn luyn phng php lm vic khoa hc, pht trin t duy c lp sng to. - Coi trng th nghim ha hc v th nghim thc hnh. * Cn qun trit t tng i mi PPDH ha hc, l: - S dng cc yu t tch cc c cc PPDHHH nh phng php thc nghim, phng php nu v gii quyt vn , phng php trc quan, phng php m thoi - Tip thu c chn lc mt s quan im v phng php tch cc trong gio dc hin i ca mt s nc trn th gii nh dy hc kin to, dy hc hp tc theo nhm nh, dy hc ly hc sinh lm trung tm, dy hc tng tc - La chn cc phng php pht huy tnh tch cc ca hc sinh ph hp vi mc tiu v ni dung tng loi bi ha hc nht nh, i tng hc sinh c th v iu kin ca tng vng, tng a phng. - Phi hp mt cch hp l mt s phng php khc nhau nhm pht huy cao hiu qu gi dy hc ha hc tch cc. 1.4.7. i mi kim tra, nh gi nh gi kt qu hc tp ca hc sinh cn cn c vo mc tiu v chun kin thc k nng, ch trng n cc vn : - nh gi trnh t duy (bit hiu vn dng), nng lc v k nng vn dng kin thc ha hc gii quyt vn hc tp v thc tin. - a dng ha ni dung, hnh thc cu hi v bi tp dng kim tra nhm nh gi c cc mc tiu ra. - S dng phi hp kim tra trc nghim khch quan v trc nghim t lun trong xy dng kim tra. - To iu kin v bi dng cho hc sinh bit nh gi, t nh gi kt qu hc tp. To iu kin cho hc sinh t nh gi, tham gia vo qu trnh t nh gi (bn thn bn). 1.5. Nhng i mi ca sch gio khoa ha hc ph thng Xem ti liu [11, tr.95-97] 1.5.1. Vai tr ca sch gio khoa 1.5.2. Chc nng ca sch gio khoa 1.5.3. i mi ni dung sch gio khoa 1.5.4. i mi v cch trnh by ca sch gio khoa
39

i mi PPDHHH trng ph thng HSP H Ni 8. 2011

Nh vy chng ta cn qun trit quan im i mi PPDH ha hc l ch trng pht huy, s dng cc yu t tch cc c trong cc PPDH ha hc, tip thu c chn lc nhng quan im, phng php tch cc trong khoa hc gio dc hin i ca mt s nc trn th gii nh: dy hc kin to, dy hc hp tc theo nhm nh, dy hc ly HS lm trung tm, dy hc tng tcVic la chn PPDH v s kt hp cc PPDH nhm pht huy cao tnh tch cc nhn thc ca HS cn m bo s ph hp vi mc tiu, ni dung bi hc, i tng hc sinh c th v iu kin c s vt cht ca tng a phng. 1.6. Vn i mi phng php dy hc trng trung hc ph thng PPDH l mt phm tr ca khoa hc gio dc. Vic i mi PPDH cn da trn nhng c s khoa hc v thc tin gio dc. Khoa hc gio dc l lnh vc rt rng ln v phc hp, c nhiu chuyn ngnh khc nhau. V vy vic i mi PPDH cng c tip cn di rt nhiu cch tip cn khc nhau. S sau y trnh by tng quan nhng phng hng tip cn xc nh cc c s ca vic i mi PPDH [3]:

* Cn qun trit t tng i mi PPDH ha hc (xem mc 1.4.6). * Tu theo mi cch tip cn khc nhau c th c nhng quan nim khc nhau v i mi PPDH. V vy c nhng nh hng v nhng bin php khc nhau trong vic i mi PPDH. Tuy nhin khng c cng thc chung duy nht trong vic i mi PPDH. Trong thc tin cn xut pht t hon cnh c th xc nh v p dng nhng nh hng, bin php thch hp. Da trn khi nim chung v PPDH, c th hiu: i mi PPDH l ci tin nhng hnh thc v cch thc lm vic km hiu qu ca GV v HS, s dng nhng hnh thc v cch thc hiu qu hn nhm nng cao cht lng dy hc, pht huy tnh tch cc, t lc v sng to, pht trin nng lc ca hc sinh.
40