You are on page 1of 28

saqarTvelos strategiuli

ganviTarebis `aTpunqtiani gegma~ modernizaciisa da dasaqmebisaTvis

2011 - 2015

oqtomberi, 2011

es dokumenti SemuSavebuli iqna saqarTvelos mTavrobis mier


da moicavs qveynis socialur-ekonomikuri politikis mTavar
mimarTulebebs da miznebs 2011 - 2015 wlebisaTvis.

am dokumentis ganaxleba moxdeba yovel 6 TveSi erTxel


qveynis
socialur-ekonomikuri
ganviTarebis
dinamikis,
globaluri da regionuli konteqstis gaTvaliswinebiT.

saqarTvelos mTavrobis strategiuli


`aTpunqtiani gegma~
modernizaciisa da dasaqmebisaTvis
(20112015)

saqarTvelos
mTavrobis
socialur-ekonomikuri
politikis
mizania,
Seqmnas winapirobebi warmatebuli, mdidari da erTiani saqarTvelosaTvis,
sadac yvela moqalaqe uzrunvelyofili iqneba Rirseuli sacxovrebeli
garemoTi da eqneba saSualeba, gaxdes msoflio sazogadoebriobis
warmatebuli da mdidari wevri.

am miznebis miRwevas saqarTvelos mTavroba samuSao adgilebis SeqmniT


da
umuSevrobis
SemcirebiT
gegmavs,
xolo
SromisuunaroTaTvis
(Sezruduli SesaZleblobis pirebi, pensionerebi) socialuri daxmarebis
sistemis
gaumjobesebiT.
Sesabamisad,
am
aTpunqtiani
gegmis
absoluturad yvela punqti swored am or mizans isaxavs, kerZod, rogor
SevqmnaT ufro meti da maRalanazRaurebadi samuSao adgili da rogor
gavaumjobesoT Cveni moqalaqeebis socialuri mdgomareoba (maT Soris,
jandacvisa da socialuri daxmarebis sistemebis gaumjobesebis gziT).

es aTi punqtia:

1. makroekonomikuri stabiluroba.
2. mimdinare angariSis balansis gaumjobeseba.
3. saukeTeso sainvesticio da biznesgaremos Seqmna/SenarCuneba.
4. regionul savaWro da logistikur centrad Camoyalibeba.
5. infrastruqturis gaumjobeseba.
6. soflis meurneobis ganviTareba.
7. ganaTlebis sistemis gaumjobeseba.
8. socialuri politikis daxvewa.
9. xelmisawvdomi, maRalxarisxiani jandacvis sistemis Camoyalibeba.
10. urbanuli da regionuli ganviTareba.

1. makroekonomikuri stabiluroba swrafi zrda, fiskaluri


mdgradoba, valis mcire wnexi, mcire da kontrolirebadi
sabiujeto deficiti, dabali inflacia, mTavrobis mcire zoma,
finansuri sistemis mdgradoba, jansaRi sabanko seqtori,
mdgradoba Sokebis mimarT
globaluri
ekonomikis
arasaxarbielo
mdgomareobis
fonze
umniSvnelovanesia jansaRi makroekonomikuri garemosa da parametrebis
SenarCuneba-gaumjobeseba.
bevr
evropul
qveyanaSi
swored
makroparametrebis problemurobis gamo warmoiSva krizisi. zogierT
maTganSi amis mizezi iyo maRali sabiujeto deficiti an maRali valis
maCvenebeli, an kidev dabali ekonomikuri zrda.
Sedegad - SeCerda
investiciebi, gakotrdnen kompaniebi, saxelmwifoebs mouwiaT xarjebis
(maT Soris, xelfasebisa da pensiebis) Semcireba, ramac, saboloo jamSi,
samuSao adgilebis dakargva da umuSevrobis gazrda gamoiwvia.
am fonze gansakuTrebul mniSvnelobas iZens Cveni ekonomikis pozitiuri
makroekonomikuri parametrebis SenarCuneba da gaumjobeseba. swored es
gamoiwvevs dRes msoflioSi arsebuli kapitalis (romelic arsebuli
problemebis gamo axal bazrebs eZebs) mozidvas, arsebuli sawarmoebis
gafarToebas, axali investiciebis ganxorcielebas da, rac mTavaria,
axali samuSao adgilebis Seqmnas. Tumca, meore mxriv, ar unda
dagvaviwydes, rom saqarTvelos ekonomika srulad aris integrirebuli
msoflio ekonomikaSi, rac niSnavs imas, rom msoflio ekonomikuri
krizisi saqarTvelozec aisaxeba msoflios Semcirebuli ekonomikuri
zrda gamoiwvevs Semcirebul moTxovnas yvela produqtze (maT Soris,
saqarTvelos saeqsporto produqtebze).
es ki gamoiwvevs investorTa
ufro met sifrTxiles da pirdapiri investiciebis Semcirebas, kapitalis
gadinebas ganviTarebadi qveynebidan. swored amitom saqarTvelos
ekonomika mzad unda iyos movlenebis aseTi ganviTarebisaTvis da ufro
meti yuradReba unda gamaxvildes jansaRi makroekonomikuri parametrebis
SenarCunebisa da gaumjobesebisaTvis.
mTliani Sida produqti

uaxloes wlebSi saqarTvelos mTavrobis mizania, mSp-is minimaluri


zrda iyos msoflio ekonomikis saSualo zrdaze maRali, xolo
optimisturi scenariT 4-wlian periodSi miaRwios orniSna ricxvs.
swored maRali ekonomikuri zrda gamoiwvevs mravali investoris
dainteresebas saqarTveloTi, meti investiciis mozidvas da axali
samuSao adgilebis Seqmnas.

makroekonomikuri stabiluroba

mSp-is aseTi zrdis Sedegad 2015 wlisTvis saqarTvelo gaxdeba


msoflio bankis klasifikaciiT `maRali saSualoSemosavliani
qveyana~, mSp erT sulze gaizrdeba 60-90%-iT 2011 welTan SedarebiT
da miaRwevs 5,000-6,000 aSS dolars Soris niSnuls, rac 3-4-jer meti
iqneba 2005 wlis Sesabamis monacemTan SedarebiT.

saqarTvelos mTliani Sida produqti erT sul mosaxleze


msyidvelobiTi unaris mixedviT (PPP) TiTqmis gaormagdeba 2015 wels
2005 welTan SedarebiT.

Tumca msoflio ekonomikuri krizisis gaRrmavebis SemTxvevaSi


SemuSavebulia saTadarigo scenari, romlis mxiedviTac, qveynis
ekonomika 2012-2014 wlebSi 0-3%-iT izrdeba. es im SemTxvevaSi, Tu
Cveni regionis qveynebis ekonomikuri zrda mcirdeba imave periodis
ganmavlobaSi.

saxelmwifo vali

saqarTvelos mTavrobis amocanaa, sagareo saxelmwifo valis


portfelma
SeinarCunos
xelsayreli
finansuri
parametrebi,
romlebic uzrunvelyofen mis mdgradobas rogorc moklevadian,
aseve saSualo- da grZelvadian perspeqtivaSi.

saxelmwifo sagareo valis konservatiuli da pragmatuli marTva


sawindaria
qveynis
daculobisa
da
fiskaluri
mdgradobis,
sxvadasxva tipis globaluri/egzogenuri riskebisa da gamowvevebis
arsebobis pirobebSi. saxelmwifo sagareo valis donem ar unda
Seuqmnas safrTxeebi ekonomikur da socialur stabilurobas; aqedan
gamomdinare _ arc samuSao adgilebsa da maTi Seqmnis perspeqtivas.

saqarTvelos
mTavrobis
mier
inicirebuli
ekonomikuri
Tavisuflebis aqtis mixedviT, saxelmwifo vali limitirebulia da
misi done unda Seadgendes ara umetes mSp-is 60%-s. amasTan,
fiskaluri da zogadad makroekonomikuri politikis erT-erTi
saxelmZRvanelo principi da saSualovadiani amocana iqneba
saxelmwifo sagareo valis Tanmimdevruli Semcireba mSp-is 25%-mde.
aRniSnulTan
dakavSirebiT,
mniSvnelovania
sabiujeto
SemosavlebTan
da
eqsportTan
mimarTebaSi
saxelmwifo
da
mTavrobis valis yovelwliuri momsaxurebis optimaluri donis
SenarCuneba.

2015 wlisTvis mTavari amocanaa, saxelmwifo sagareo valis


momsaxurebis procenti saxelmwifo biujetTan mimarTebaSi ar
scdebodes 9%-s, xolo mSp-sTan mimarTebaSi _ 3%-s.
5

makroekonomikuri stabiluroba

saxelmwifo sagareo vali procentulad mSp-sTan


40%
30%
20%

32%

30%
27%

34%

32%

32%

32%

30%

24%
21%

10%

26%
17%

22%

27%

19%

0%
2005

2006

2007
2008
2009
sabazo prognozi

2010

2011E 2012F 2013F 2014F


optimisturi prognozi

2015F

Sesabamisad, msoflio krizisis gaRrmavebis SemTxvevaSi qveyanas


eqneba rezervi, egreT wodebuli _ `finansuri baliSi~, rac dRes
bevr ganviTarebul Tu ganviTarebad qveyanas ar gaaCnia, vali
gazardos mSp-is 20-30%-iT, mSp-is 60%-ian zRvramde da amiT
SeinarCunos ekonomikuri aqtivoba da dasaqmebis done.

biujetis deficiti

grZelvadiani ekonomikuri stabilurobisaTvis saxelmwifos mier


valdebulebebis saTanado doneze Sesrulebisa da investorTa
ndobis
SesanarCuneblad
aucilebelia
biujetis
deficiti
SenarCundes rac SeiZleba dabal doneze. saqarTvelos mTavrobis
mizania maqsimalurad dabalansebuli biujetis uzrunvelyofa, rac,
erTi mxriv, saWiroebis SemTxvevaSi axdens ekonomikur stimulirebas
da
meore
mxriv,
globaluri
ekonomikuri
gamowvevebis
gaTvaliswinebiT,
qveynis
fiskaluri
da
makroekonomikuri
stabilurobis umniSvnelovanesi sawindari da samuSao adgilebis
Seqmnis mamoZravebelia.

ekonomikuri Tavisuflebis aqtis Tanaxmad, 2014 wlidan biujetis


deficiti unda Seadgendes ara umetes mSp-is 3%-s.

biujetis Tanafardoba mSp-sTan

saqarTvelos
mTavrobis
amocanaa,
biujetis
xarjebisa
da
arafinansuri aqtivebis wili mSp-sTan iyos `mcire mTavrobis~
farglebSi, raTa sagadasaxado wnexma da mTavrobis aqtivobam ar
SezRudos sivrce samewarmeo aqtivobisaTvis, kerZo iniciativebisa
da investiciebisaTvis.

ekonomikuri Tavisuflebis aqtis mixedviT, biujetis xarjebisa da


arafinansuri aqtivebis zrdis mTliani moculobis wili ar unda
aRematebodes mSp-is 30%-s 2014 wlidan.

makroekonomikuri stabiluroba

biujetis
xarjebis
ekonomikurma zrdam.

moculobis

zrda

unda

uzrunvelyos

inflacia

saqarTvelos mTavrobisa da saqarTvelos erovnuli bankis amocanaa,


inflacia grZelvadianad SeinarCunos erTniSna maCvenebelze.

erovnuli bankis monacemebiT, 2011 wlis mesame da meoTxe


kvartalebSi inflacia erTniSna maCvenebels ukve daubrunda.

2010 wlis bolos da 2011 wlis dasawyisSi maRali inflaciis done


saerTaSoriso bazrebze sasursaTo produqtebze fasebis zrdiT iyo
gamowveuli. saqarTvelos erovnulma bankma da saqarTvelos
mTavrobam gaatares antiinflaciuri zomebi, raTa maqsimalurad
SeemcirebinaT sabazo inflacia, rac miRweul iqna:
konservatiuli fiskaluri politikiT;
konservatiuli monetaruli politikiT.

saqarTvelos mTavrobam aseve miiR droebiTi zomebi, raTa


inflaciis
maCveneblis
Semcirebamde
Seemsubuqebina
mosaxleobisTvis fasebis zrdis wnexi. am mizniT darigda denisa da
sursaTis vauCerebi. saqarTvelos mTavrobam aseve moiZia axali
momwodebeli
qveynebi
sxvadasxva
produqciis
Semotanis
diversifikaciisTvis
da
ganaxorciela
damatebiTi
proeqtebi
soflis meurneobaSi.

gacvliTi kursi

saqarTvelos erovnulma bankma or amocanas Soris (gacvliTi


kursis stabiluroba da inflacia) gansakuTrebuli yuradReba unda
gaamaxvilos inflaciaze.

umTavresi amocanaa realuri gacvliTi kursis monitoringi, raTa am


kursma
negatiurad
ar
imoqmedos
saqarTvelos
ekonomikis
konkurentunarianobaze.

finansuri stabiluroba

saqarTvelos xelisuflebis amocanaa finansuri sistemis mdgradoba


da gare Sokebze damokidebulebis Semcireba.

xeli unda Seewyos saqarTvelos mTavrobis fasiani qaRaldebis


likviduri bazris Camoyalibebas, saqarTvelos mTavrobis jamuri
7

makroekonomikuri stabiluroba

finansuri valdebulebebis gonivruli marTvisa da Tanmimdevruli


Semcirebis fonze.

fasiani
qaRaldebis
bazris
ganviTarebis
stabilur
etapze
gadasvlisken miuTiTebs 2011 wels fasiani qaRaldebis vadianobis
marJebis Semcirebis tendencia, rac ZiriTadad gamowveulia fasiani
qaRaldebis likvidurobisa da maTze moTxovnis zrdiT.

finansuri seqtori

finansuri seqtoris ganviTareba makroekonomikuri stabilurobisa


da, Sesabamisad, investorebis ndobis zrdis fonze uzrunvelyofs
sabanko
saprocento
ganakveTebis
Semcirebas,
sesxebis
xangrZlivobisa
da
bankebis
mier
seqtoruli/regionuli
koncentraciis Semcirebas. rac, Tavis mxriv, gamoiwvevs mcire da
saSualo biznesis dafinansebis gazrdas, ekonomikur gaaqtiurebas
da, Sesabamisad, damatebiTi samuSao adgilebis Seqmnas.

saprocento ganakveTebis Semcireba SesaZlebelia qveynis pozitiuri


makroparametrebisa da sabanko seqtoris dadebiTi maCveneblebis
grZelvadiani SenarCunebiT. pirveli maTgani gamoiwvevs qveynisadmi
ndobis gazrdas investorTa mxridan da, Sesabamisad, qarTul
sabanko seqtors iafi sakredito resursis mozidvis saSualebas
miscems. meore ki gamoiwvevs depozitebis moculobis zrdas, rac,
saboloo jamSi, dabal saprocento ganakveTebze aisaxeba.

mTavari mizania - 2005 welTan SedarebiT 2015 wels daaxloebiT 9jer gaizardos rogorc sabanko aqtivebi, aseve depozitebi da
sasesxo portfelis moculoba. es ki gazrdis sainvesticio
resursebs da, Sesabamisad, pozitiurad aisaxeba samuSao adgilebis
Seqmnis dinamikaze.

saerTaSoriso rezervebi

saqarTvelos mTavrobisa da saqarTvelos erovnuli bankis amocanaa,


qveyanas hqondes sakmarisi saerTaSoriso rezervebi SesaZlo
sagareo
Sokebis
Serbilebisa
da
sagareo
valdebulebebis
momsaxurebis mizniT.

rezervebis marTvis ZiriTadi principebia:


a) likviduroba;
b) usafrTxoeba;
g) Semosavlianoba.
8

makroekonomikuri stabiluroba

2012-2015
wlebSi,
valebis
momsaxurebis
gaTvaliswinebiT,
saqarTvelos eqneba adekvaturi saerTaSoriso rezervi. 2015 wels
2010 welTan SedarebiT saerTaSoriso wminda rezervebis moculoba
gaizrdeba 107%-iT.

2. mimdinare angariSis balansis gaumjobeseba sawarmoo


potencialis da Ria ekonomikis ganviTareba - eqsportis da
turizmis zrdiT
mimdinare angariSis balansi

saqarTvelos
mTavrobis
amocanaa,
grZelvadian
perspeqtivaSi
miaRwios ekonomikis ganviTarebis iseT struqturas, rodesac 2015
wlisaTvis 2011 welTan SedarebiT miRweul iqneba savaWro balansis
deficitis
ganaxevreba
mSp-sTan
mimarTebaSi,
procentul
gamoxatulebaSi.

savaWro balansis deficitis Semcireba miiRweva saqonlis eqsportis


zrdiT, rac Sedegi unda iyos warmoebisa da, Sesabamisad,
produqtiuli dasaqmebis zrdisa.

arsebiTia aseve momsaxurebis eqsportis zrda, rac, pirvel rigSi,


unda gamomdinareobdes turizmis sferos ganviTarebidan da,
Sesabamisad, am sferoSi dasaqmebis zrdidan.

am amocanis misaRwevad, makroekonomikur stabilurobasTan erTad,


saWiroa samewarmeo da sagadasaxado garemos mimzidvelobis
SenarCuneba da gaumjobeseba, saqarTvelos, rogorc `biznesplatformis~ rolis gazrda, jamuri investiciebis gazrda da Ria
savaWro reJimebis ganviTareba (ix. Sesabamisi Tavebi).

saqonlis, momsaxurebis da turizmis eqsporti 2010 welTan


mimarTebaSi 2015 wlisaTvis 2-jer unda gaizardos, saSualod _ 1520%-iT weliwadSi.

arsebiTi iqneba Tavisufali da preferenciuli savaWro reJimebis


gamoyenebis
gaumjobeseba,
gansakuTrebiT
mTavar
savaWro
partniorebTan. am TvalsazrisiT, mniSvnelovani iqneba Tavisufali
vaWrobis xelSekrulebis gaformeba evrokavSirTan da TurqeTTan
arsebuli
Tavisufali
vaWrobis
xelSekrulebis
pirobebis
realizeba.

turizmi

turizmis
ganviTareba
unda
ganxorcieldes
ori
midgomis
konbinirebiT:
`horizontuli
politikiT~,
rac
mimarTulia
turizmisaTvis iribi wamaxalisebeli garemoebebis SeqmniT, da
`vertikaluri midgomis~ gamoyenebiT, rogoric aris turistul
infrastruqturaSi investireba.
10

mimdinare angariSis balansis gaumjobeseba

saqarTvelos
mTavrobis
mizania,
2015
wlisTvis
turistebis
raodenoba 5 milions gadaaWarbos da qveyana gaxados zamTris
turizmis erT-erTi centri.

gaizrdeba yovelwliuri turistuli sareklamo kampaniebi im


qveynebSi, saidanac turistebis mozidvis potenciali maRalia,
kerZod - belorusi, ukraina, poloneTi, israeli, baltiispireTis
qveynebi.

prioritetulia dabalbiujetiani aviaxazebis operatorebis mozidva,


pirdapiri frenebis sami ZiriTadi mimarTulebiT diversifikacia
(dasavleT evropa, axlo aRmosavleTi da azia).

sapartnioro fondi

saqarTvelos mTavrobam Seqmna sapartnioro fondi. fondis aqtivebi


gamoyenebuli
iqneba
msxvili
sainvesticio
proeqtebis
gansaxorcieleblad, romlebic upiratesad saqarTvelos saeqsporto
potencials da dasaqmebas gazrdian iseTi proeqtebiT, romelTac
kerZo seqtori saxelmwifos Tanamonawileobis gareSe ver Zlevs
sastarto garemoebebidan da riskebidan gamomdinare.

proeqtebis ganxorcielebis meqanizmi iTvaliswinebs fondis mxridan


wilobriv monawileobas an investorTan Sesyidvis xelSekrulebis
gaformebas
energetikis
sferoSi
warmoebul
produqciaze.
sakredito resursi moziduli iqneba saerTaSoriso safinanso
institutebidan.
ZiriTadi
proeqtebi
ganxorcieldeba
iseT
dasaqmebadtevad sferoebSi, rogorebicaa energetikis, soflis
meurneobisa da turizmis sferoebi.

sapartnioro fondis dafinansebis wyaro aseve SeiZleba gaxdes


saxelmwifo
sawarmoebis
aqciebis
saerTaSoriso
birJebze
ganTavsebis Sedegad miRebuli Tanxebi.

11

3. saukeTeso sainvesticio da biznes garemos Seqmna/SenarCuneba


arakorufciuli garemo, saukeTeso pirobebi
mewarmeobisaTvis, komfortuli sagadasaxado garemo dabali
gadasaxadebiT

saqarTvelos mTavrobis amocanaa, SeinarCunos arakorufciuli


garemo, rac zrdis saqarTvelos konkurentul upiratesobas da
SesaZleblobas AaZlevs mewarmeebs, Seqmnan meti produqcia da
dasaqmebis adgilebi, xolo mosaxleobas _ miiRon ukeTesi
momsaxureba da ukeTesi pirobebi ganviTarebisaTvis.

saqarTvelos mTavrobis amocanaa, saqarTvelom


SeinarCunos
msoflioSi erT-erTi arakorumpirebuli qveynis statusi.

samewarmeo garemo

saqarTvelos sxva konkurentuli sisusteebi (bazris zoma, geopolitikuri gamowvevebi) unda dabalansdes saukeTeso biznesklimatiT, rac xels Seuwyobs investiciebis gazrdas da samuSao
adgilebis Seqmnas.

dasaqmebis
xelSesawyobad
Sromis
bazari
da
regulaciebi
maqsimalurad moqnili unda iyos Sromis bazarze mobilurobisa da
maRali dasaqmebisaTvis - magaliTad specialuri regulaciebis
Semotanis gziT 45 dan 60 wlamde mosaxleobis dasaqmebis
SemTxvevaSi.

samewarmeo
garemos
ganviTarebis
erT-erT
sakvanZo
aspeqts
warmoadgens sagadasaxado sistemis da administrirebis gamartiveba
- `axali kursi~, romlis principebi asaxulia axal sagadasaxado
kodeqsSi.

pirdapiri ucxouri investiciebi

pirdapiri ucxouri investiciebi warmoadgenen arsebiTi samuSao


adgilebis imports saqarTveloSi, amitom mTavrobis amocanaa,
pirdapiri
ucxouri
investiciebi
Seadgendes
mTliani
Sida
produqtis minimum 6%-s, 2-jer ufro mets, vidre bolo sami wlis
saSualo msoflio sazRvrebs miRma investiciebis msoflio mSp-sTan
Sefardeba (daax. 3%).

12

4. regionul savaWro da logistikur centrad Camoyalibeba


Ria ekonomika, gamarTuli logistikuri infrastruqtura
imisaTvis, rom gaCndes meti samuSao adgili, saqarTvelos mTavrobam unda
izrunos qveyanaSi sawarmoebsa da servisebis SeqmnisaTvis, ara marto im
kompaniebis mier, romlebic uSualod saqarTvelos ekonomikiT arian
dainteresebuli, aramed maTi meSveobiTac, romelTa interesebis sferoa
Cveni regioni da mis miRma arsebuli ekonomikebic.

saqarTvelos mTavrobis amocanaa, qveyana warmoadgendes `derefans~


tranzitisaTvis, aseve `platformas~ biznesis ganviTarebisaTvis
saqarTvelodan mezobel qveynebsa da farTo regionSi.

Ria ekonomika, gamarTuli da ganviTarebuli infrastruqtura,


samagaliTo administraciuli momsaxureba da iseTi instrumentebi,
rogorebicaa
Tavisufali
industriuli
zona
da
sasawyobo
sawarmoebis liberaluri regulireba, unda gaxdes saqarTvelos
`biznesplatformad~ Camoyalibebis erT-erTi safuZveli.

am amocanis Sesasruleblad saqarTveloze gamavalma satransporto


derefanma unda SeinarCunos da gazardos mimzidveloba, ris
misaRwevadac mniSvnelovani iqneba TanamSromloba regionis sxva
qveynebTan.

saqarTvelom,
rogorc
regionulma
`biznesplatformam~,
unda
isargeblos ramdenime arsebuli tendenciiT da im kompaniebsa da
industriebs SesTavazos ukeTesi garemo, romlebic eZeben ukeTes da
ufro mosaxerxebel adgils sawarmoebis gansaTavseblad, gazrdili
samewarmeo xarjebis gamo aRmosavleT evropasa da TurqeTSi, da
rac efuZneba CineTisa da indoeTis mzardi ekonomikebis interesebs
evropul bazrebze.

mimdinareobs
wina
molaparakebebi evrokavSirTan
vaWrobis xelSekrulebis gaformebasTan dakavSirebiT.

saqarTvelos aqvs Tavisufali vaWrobis xelSekruleba TurqeTTan


da yofil sabWoTa qveynebTan, GSP aSS-sTan, GSP+ evrokavSirTan da
preferenciuli savaWro reJimebi sxva qveynebTan.

Tavisufali

`biznesplatformis~ Seqmnis proeqtis farglebSi msoflio brendebis


mosazidad da/an gansakuTrebulad didi raodenobis samuSao adgilebis
Seqmnis perspeqtiviT saqarTvelos mTavroba qveyanaSi
warmoebis
ganviTarebis
mizniT,
gansakuTrebuli
proeqtebisTvis
investorebs
SesTavazebs ramdenime wamaxalisebel pirobas:
biznesis keTebisaTvis xelsayrel garemos;
13

regionul savaWro da logistikur centrad Camoyalibeba

investors sawarmos asaSeneblad miwis nakveTi sakuTrebaSi


gadaecema simbolur fasad;
gamoyofili
iqneba
saxelmwifo
sakuTrebaSi
arsebuli
saprivatizacio Senobebi, romlebic SesaZlebelia SeRavaTian
fasebSi gadaeces investorebs;
saqarTvelos mTavroba uzrunvelyofs sawarmomde Sesabamisi
infrastruqturis (gazi, wyali, eleqtroenergia) mowesrigebasa
da sawarmomde misasvleli gzebis mSeneblobas/SekeTebas;
saqarTvelos mTavroba, sxva donor organizaciebTan erTad,
daexmareba ucxour kompaniebs muSaxelis mozidvasa da
treningebis dafinansebaSi.
Tavisufali industriuli zonebi

saqarTveloSi `biznesplatformis~, investorTa mozidvisa da


damatebiTi samuSao adgilebis Seqmnis mizniT Seiqmna Tavisufali
industriuli zonebi.

saqarTvelos mTavrobam gaaTavisufla zonis teritoriaze miRebuli


mogeba mogebis gadasaxadisagan, zonis teritoriaze Seqmnili
damatebuli Rirebuleba _ dRg-isagan da zonis teritoriaze
arsebuli qoneba _ qonebis gadasaxadisagan da es yovelive ki imis
sanacvlod, rom zonis teritoriaze da teritoriis garSemo,
ganviTardes infrastruqtura (sastumro, samedicino, sareklamo,
saeqspeditoro,
eqspertizis da sxva mravali momsaxureba) da
Sedegad Seiqmnas samuSao adgilebi.

regionuli sabiTumo da sacalo savaWro centrebi

`biznesplatformis~ erT-erTi mniSvnelovani elementi unda gaxdes


saqarTveloSi regionuli mniSvnelobis sabiTumo da sacalo
savaWro centrebis Seqmna. aseTi centrebi unda Seiqmnas, rogorc
arsebuli centrebis restruqturizaciis, aseve axali centrebis
Seqmnis gziT.

aseT
zonebSi
sagadasaxado
administrirebisa
gaiolebis
mizniT
Seiqmneba
specialuri,
TvalsazrisiT, gamWvirvale savaWro zonebi.

da
vaWrobis
sagadasaxado

14

5. infrastruqturis gaumjobeseba multimodaluri


satransporto da energetikuli `kvanZi~ farTo regionisaTvis
sagzao infrastruqtura

iqmneba
ganviTarebuli,
xarisxiani
da
usafrTxo
sagzao
infrastruqtura qveynis Sida tvirTbrunvis, import-eqportisa da
tranzitis ganviTarebisaTvis, ukeTesi miRwevadobisaTvis sakurorto
adgilebamde da regionebamde, rac, saboloo jamSi, gamoiwvevs ufro
meti samuSao adgilisa da ukeTesi samewarmeo da sacxovrebeli
garemos Seqmnas.

gasuli
wlebis
ganmavlobaSi
saavtomobilo
gzebis
infrastruqturis ganviTarebis mizniT 2,5 miliard larze meti iqna
investirebuli. es tendencia momdevno wlebSic SenarCundeba.
proeqtis dasaxeleba
nataxtari-aRaiani
aRaiani-igoeTi
igoeTi-sveneTi
sveneTi-ruisi
rikoTis gvirabis reabilitacia
Tbilisis SemovliTi gza
zestafoni-quTaisi-samtredia
qobuleTis SemovliTi gza
Tbilisi-rusTavi
ruisi-rikoTi
samtredia-grigoleTi-Coloqi

dawyeba

dasruleba

2006
2007
2008
2009
2009
2010
2011
2011
2012
2011
2012

2008
2009
2011
2011
2011
2011
2013
2013
2013
2013
2014

saorientacio
Tanxebi (mln aSS
dolari)
46
27.3
101.2
151.5
30.3
9
239.4
190.9
64
155.1
248

am proeqtebis ganxorcielebisas Tavad mSeneblobaze pirdapir da


iribad yovelwliurad dasaqmdeba 30 000 adamianamde. garda amisa, am
proeqtebis
ganxorcieleba
gazrdis
qveynis
satranzito
da
sainvesticio potencials, ufro mimzidvels gaxdis qveyanas
rogorc turizmis da vaWrobisaTvis, aseve axali sawarmoebis
mSeneblobisaTvis,
Sesabamisad,
axali
samuSao
adgilebis
SeqmisaTvis.

rkinigza

saqarTvelos
statusi da,
siCqareebi.

mimdinareobs Tbilisi-baTumis Cqarosnul rkinigzaze muSaoba


modernizaciis proeqtis farglebSi. samgzavro dro baTumidan
Tbilisamde Tanamedrove matarebliT 3 saaTamde Semcirdeba.
aRniSnuli proeqtis biujeti Seadgens 400 mln dolarze mets.

rkinigzam unda SeinarCunos momgebiani sawarmos


amave dros, gazardos simZlavre, komforti da

15

infrastruqturis gaumjobeseba

mimdinareobs muSaoba baqo-Tbilisi-yarsis axal sarkinigzo gzaze,


rac unda gaxdes damakavSirebeli CineTisa da dasavleT evropis
udides bazrebs Soris saqarTvelos gavliT.

mimdinareobs Tbilisis SemovliTi sarkinigzo xazis mSenebloba,


romlis biujetic Seadgens 250 mln dolarze mets.
proeqtis dasaxeleba
baqo-Tbilisi-yarsis sarkinigzo gza
Tbilisi-baTumis Cqarosnuli rkinigza
Tbilisis SemovliTi sarkinigzo gza

aRniSnul proeqtebze
adamiani dasaqmdeba.

yovelwliurad

dawyeba

dasruleba

2009
2010
2010

2012
2013
2013

saSualod

saorientacio
Tanxebi (mln
aSS dolari)
775
415
275

8,000-dan

10,000-mde

sahaero transporti

mizania
kargad
ganviTarebuli saaeroporto
infrastruqtura
diversificirebuli da mzardi daniSnulebis adgilebiTa da
operatorebiT. am etapis gamowvevaa `dabalbiujetiani~ aviakompaniebis daintereseba saqarTvelos bazriT.

mimdinareobs mcire saaerodromo infrastruqturisa da


aviaciis ganviTarebisaTvis Sesabamisi garemos Camoyalibeba.

mimdinareobs foTis aeroportis mSenebloba, romelic dasruldeba


2012 wels.

saqarTvelos saaviacio bazarze Semodian axali aviakompaniebi.

2015 wlisaTvis dReisaTvis mgzavrTa arsebuli raodenoba 50%-iT


unda gaizrdos.

2015
wlisaTvis
unda
gaizardos
arsebul
mimarTulebebze
sixSireebi (sul mcire _ kviraSi 5 sixSire), raTa uzrunvelyofil
iqnes mgzavrTa Seuferxebeli gadaadgileba.

2015 wlisaTvis unda gaizardos pirdapiri frenebis ricxvi Semdegi


mimarTulebebiT: CineTi, indoeTi, axlo aRmosavleTis qveynebi, Sua
azia da dasavleT evropa; 2015 wlisaTvis am mxriv unda daematos 10
axali mimarTuleba.

mcire

weli

operatorebi

qveynebi

daniSnuleba

reisebi kviraSi

2011

19

19

28

197

2015

24

24

38

270

16

infrastruqturis gaumjobeseba

2015 wlisaTvis saqarTvelos saaviacio bazarze unda Semovides


minimum erTi globaluri masStabis dabalbiujetiani aviakompania.

2015 wlisaTvis saaviacio industriaSi dasaqmebulTa ricxvi sul


cota 1,5-jer unda gaizardos.

sazRvao transporti

mizania saporto infrastruqturis kargad ganviTareba, romelic


morgebuli iqneba satvirTo, samgzavro gadazidvebis da satvirTosamgzavro gadazidvebis swraf da iaf momsaxurebaze.

mgzavrTa gadayvanaze orientirebuli saporto infrastruqturis


ganviTareba, raTa saqarTvelo ufro aqtiurad CaerTos msoflio
sakruizo lainerebis qselSi. 2015 wlisTvis SesaZlebeli unda iyos
zRviT mgzavrTa gadayvanis 2011 wlis monacemebis gaormageba.

multimodaluri gadazidvebis xelSewyobis mizniT Savi


qveynebTan saborne gadazidvebis amaRlebis xelSewyoba.

zRvis

energetika

sando, divirsificirebuli da finansurad mdgradi energosistema


aris erT-erTi winapiroba saqarTvelos samewarmeo da eqsportis
potencialis maqsimalizebisaTvis, rac TavisTavad gulisxmobs da
uzrunvelyofs aTasobiT damatebiT samuSao adgils.

saqarTvelo erT-erTi yvelaze energousafrTxo qveyanaa regionSi,


ganaxlebadi energiis didi wiliT, energiis eqsportiori da
ganviTarebis udidesi hidroenergetikuli potencialis mqone.

saqarTvelos
mTavrobis
amocanaa,
eleqtroenergiaze
qveynis
moTxovnis
100%
dakmayofilebul
iqnes
saqarTveloSi
gamomuSavebuli
hidroenergiiT.
saqarTvelo
unda
gaxdes
eleqtroenergiis mniSvnelovani eqsportiori TurqeTSi, evropasa da
axlo aRmosavleTSi. dReisaTvis eqsportis wili eleqtroenergiis
adgilobriv generaciaSi 15%-ia.

bunebrivi airis mowodebis komerciuli da teqnikuri wyaroebis


maqsimalurad diversifikacia. momavali 10 wlis ganmavlobaSi
saqarTveloSi bunebrivi airis mowodeba uzrunvelyofilia 3
damoukidebeli wyarodan.

importirebul navTobproduqtebze damokidebulebis Semcirebis


mizniT
gamocxadda
tenderi
wvadi
fiqlebis
(kerogenis)
aratradiciuli
teqnologiebiT
mopovebis
SesaZleblobis
17

infrastruqturis gaumjobeseba

SeswavlisaTvis, agreTve dagegmilia tenderis gamocxadeba


wels navTobgadamamuSavebeli sawarmos mSeneblobisaTvis.

2012

adgilobrivi energoresursebis ganviTarebis pirobebSi msxvili


energotevadi sawarmoebis mSeneblobebis da, Sesabamisad, dasaqmebis
centrebis ganviTarebis SesaZleblobis Seswavla.

Tbiliss gareT Seiqmneba 5 samrewvelo-industriuli kvanZi adgilebi sadac satransporto-logistikuri da energetikuli


infrastruqtura uzrunvelyofili iqneba industriuli moxmarebis
doneze. Sesabamisad es iqneba saukeTeso adgilebi msxvili
samrewvelo obieqtebis gansaTavseblad da dasaqmebis mniSvnelovani
centrebis Sesaqmnelad. aseTi samrewvelo industriuli kvanZebi
iqneba foTSi, senakSi, quTaisSi, gardabansa da axalcixeSi. yovel
aseT kvanZs eqneba saSualeba miiRos industriuli gazi da
eleqtroenergia, iqneba rkinigzis da avtomagistralis vertikalze
da damatebiT iqneba aeroportis (foTi, senaki, quTaisi, gardabani)
da/an portis (foTi, senaki) uSualo siaxloveSi.

2011 wels mSeneblobis procesSia 10 hesi, jamuri investiciiT _ 819


mln aSS dolari. 2015 wlisTvis mSeneblobis procesSi iqneba kidev
13 hesi, jamuri investiciiT _ 3 210 mln aSS dolari. sul igegmeba
27 hesis aSeneba, jamuri investiciiT _ 4 113 mln aSS dolari.
proeqtebze dasaqmdeba daaxloebiT 13 000 adamiani.

2014
wlisTvis
mTlianad
dasruldeba
individualuri
gamricxvelianeba, xolo 2015 wlamde saqarTvelos mosaxleobis 70%
iqneba gazificirebuli.

18

6. soflis meurneobis ganviTareba mewarmeobaze


orientirebuli soflis meurneobis ganviTareba

saqarTvelos
mTavrobis
amocanaa,
tradiciuli,
komlze
dafuZnebuli
soflis
meurneobis
paralelurad
Seiqmas
modernizebuli da samewarmeo principebze dafuZnebuli pirveladi
da gadamamuSavebeli warmoeba soflis meurneobaSi, logistikur
centrebSi, sadac mniSvnelovani potenciali arsebobs samuSao
adgilebis
Seqmnis
da
soflad
sacxovrebeli
pirobebis
xarisxobrivad gaumjobesebisaTvis.

sasoflo-sameurneo miwebis CarTva warmoebaSi

unda gamoinaxos yvela rezervi, raTa ekonomikurad aqtiuri


sasoflo-sameurneo miwis raodenoba gaizardos. am TvalsazrisiT,
arsebobs ramdenime SesaZlebloba: gamouyenebeli saZovrebi da tyis
fondSi arsebuli farTobebi, saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli
miwis privatizebis aqtiurad gagrZeleba, amortizebuli miwebis
reabilitacia.

2015 wlisaTvis saqarTveloSi sasoflo-sameurneo warmoebis mizniT


damuSavebuli farTobebis raodenoba 50%-iT unda gaizardos.

memarcvleoba, meRvineoba, mecxoveleoba, mexileoba

soflis
meurneobis
politikis
erT-erTi
prioritetia
memarcvleobis
ganviTarebis
xelSewyoba
da
qveynis
TviTuzrunvelyofis xarisxis zrda, rac unda ganxorcieldes
rogorc raodenobrivi (meti farTobi), aseve efeqtianobis zrdis
safuZvelze. 2015 wlisaTvis mTavari amocanaa xorblis moTxovnis
50%-is adgilobrivi warmoebiT dakmayofileba, xolo simindis
eqsportior qveynad Camoyalibeba da 200 000 tonamde eqsportireba.

am mimarTulebiT aseve mniSvnelovani iqneba sanerge meurneobebis da


sademonstracio / saswavlo centrebis Seqmna yvela raionSi sadac
warmodgenili iqneba maralmosavliani, maRalefeqturi jiSebi da
gamoyenebuli iqneba Tanamedrove teqnologiebi.

saqarTvelos soflis meurneobis strategiis amocana meRvineobis


sferoSi aris eqsportis zrda da bazrebis diversifikacia, qvevris
Rvinis brendis Seqmna da popularizacia, Rvinis turizmis
ganviTareba Rvinis Sida moxmarebis gazrdis mizniT.

19

soflis meurneobis ganviTareba

2015 wlisaTvis Rvinis eqsportis


xolo warmoeba 50%-iT gaizardos.

mecxoveleobis
sferoSi
soflis
meurneobis
amocanaa
produqtiulobis gazrdis xelSewyoba da saeqsporto potencialis
gazrda sanaSene fermebisa da sakvebwarmoebis ganviTarebis,
xelovnuri ganayofierebis centrebis ganviTarebis gziT.

saqarTvelos mTavrobis amocanaa sasoflo-sameurneo teqnikis


servis-centrebis ganviTareba da maTi geografiis gazrda Tanabari
xelmisawvdomobisaTvis.

Rirebuleba

unda

gaormagdes,

logistikuri centri

saqarTvelos
soflis
meurneobis
strategiuli
amocanaa
logistikuri centrebis qselis ganviTarebis xelSewyoba, raTa
gaizardos
eqsportis
diversifikaciis
xarisxi,
Semcirdes
damokidebuleba sezonurobasa da rkinigziT gadazidvebze, Seiqmnas
damatebuli Rirebuleba produqciisaTvis sasaqonlo saxis micemis
gziT.

am
centrSi
mwarmoeblebs,
eqsportiorebs,
importiorebs,
distributorebs saSualeba eqnebaT isargeblon iseTi momsaxurebiT,
rogoricaa - Sesanaxi meurneoba, pirveladi gadamuSaveba, sortireba,
daxarisxeba, SefuTva, sabiTumo vaWrobis obieqti da sacalo
vaWrobis obieqti, konteinerebis sawyobi, laboratoria. Sesabamisad,
fermers saSualeba miecema an Seinaxos da zamTris ganmavlobaSi
gayidos Tavisi produqcia, an ufro meti raodenoba Caabaros
logistikur centrs.

Sedegad miviRebT gacilebiT met vargisian produqcias, fermerTa


gazrdil Semosavals, Semcirebul imports da naklebad cvalebad
fasebs sursaTze.

sairigacio sistemebi

sairigacio
sistemis
reabilitaciam
da
ganviTarebam
unda
uzrunvelyos
produqtiuli
farTobebis
da
am
miwebis
produqtiulobis
zrda.
axali,
Tanamedrove
teqnologiis
sairigacio sistemebis mowyobas daafinansebs saqarTvelos soflis
meurneobis
korporacia.
maTi
funqcionireba
daefuZneba
partniorobas sajaro da kerZo struqturebs Soris.

20

7. ganaTlebis sistemis gaumjobeseba da axali teqnologiebis


danergva saqarTvelos momavali Taobebisa da mosaxleobis
konkurentunarianobis gazrdisaTvis
ukeTesi
ganaTlebis
gareSe
SeuZlebelia
Rirseuli
da
maRalanazRaurebadi samuSao adgilebis Seqmna. saqarTvelos mTavrobis
amocanaa,
saqarTvelos
mosaxleobas
hqondes
SesaZlebloba
da
infrastruqtura imisaTvis, rom miiRos ganaTleba msoflios saukeTeso
standartebis Sesabamisad, rogorc saSualo ganaTlebis, ise umaRlesi
ganaTlebis
doneze,
maTi
globaluri
konkurentunarianobis
uzrunvelyofis mizniT.
swavlebis xarisxis gaumjobeseba skolaSi
saqarTvelos mTavrobis amocanaa Seqmnas iseTi saskolo sistema sadac
sistemis
yvela
nawils
(resurss
centrs,
skolis
direqtorts,
maswavlebels) eqneba swori motivacia mTavari aqcenti gaakeTos swavlis
xarisxis
gaumjobesebaze
da
swavlis
procesi
iqnes
Sedegze
orientirebuli.

2011 wels dainerga da momavalSi gagrZeldeba meTormete klaselTa


gamosaSvebi gamocdebi, rac mimarTulia skolaSi swavlebis
efeqturobis gamosavlenad. yvelaze warmatebuli 10% skolebis
direqtorebi materialurad waxlisdebian miRweuli Sedegebis
safuZvelze, xolo yvelaze uaresi 20% skolis direqtorebs eqnebaT
SesaZlebloba gamoasworon situacia.

2011 wels ganaxlda maswavlebelTa sertificireba da es procesi


2012 - 2014 wlebSic gagrZeldeba. yvela sertificirebuli
maswavlebeli miiRebs 75 larian danamats. yvela vinc Caabarebs
inglisuris da kompiuteris gamocdebs miiRebs 125 larian danamats
da sertificirebuli maswavleblebis saukeTeso 25% miiRebs 1000
larian xelfass.

2011 wels Seicvala skolis dafinansebis vauCeris formula


romelmac gamoaswora arsebuli xarvezebi, minimumamde daiyvana
deficituri skolebi da Sesabamisad swori motivacia misca skolis
direqtorebs
xarjebis
optimizaciisaTvis
da
saukeTeso
maswavleblebis mozidvisaTvis.

skolebSi ganaTlebis xarisxis gazrdisaTvis SemuSavdeba axali


erovnuli saswavlo gegma, gaZlierdeba zusti da sabunebismetyvelo
sagnebis swavleba, dainergeba me-12 klasis moswavleTaTvis abituris
programa, inglisuri enis swavleba pirveli klasidan, socialurad
21

ganaTlebis sistemis gaumjobeseba da axali teqnologiebis danergva

daucveli moswavleebis
strategia.

uzrunvelyofa

saxelmZRvaneloebiT,

e-

amJamad, skolebSi erTi kompiuteri aris 20 moswavleze, rac 2015


wels unda Seadgendes 10-s. skolebis 75% CarTulia internetSi.
yvela meaTeklaseli romelic srul aTebze daamTavrebs 10 klass
miiRebs kompiuters da aseve yvela pirvelklaseli skolaSi
SesvlisTanave miiRebs sabavSvo kompiuters.

usafrTxo skolis programis danergvis Sedegad, 80%-iT Semcirda


moswavleTa dagvianeba, 75%-iT Semcirda moswavleTa gakveTilebidan
gaparva, 95%-iT Semcirda fulis gamoZalva, 85%-iT Semcirda
moswavleTa Soris dapirispireba.

sxvadasxva inglisurenovani qveynidan Camoyvanil iqnen inglisuri


enis maswavleblebi, 2010 wels - 1000, xolo 2011 wels - 1500. es
procesi gagrZeldeba 2012-2015 wlebSi.

profesiuli da umaRlesi ganaTleba

profesiuli
ganaTlebis
amocanaa
ukeTesi
dasaqmebisaTvis
SesaZleblobebis Seqmna, rac unda emyarebodes Sromis bazris
moTxovnebze reagirebas, arCevanis Tavisuflebas, mewarmeebTan
TanamSromlobas.

umaRlesi ganaTlebis sistemam unda uzrunvelyos saerTaSoriso


donis
ganaTleba
saqarTvelos
axalgazrdobis
globaluri
konkurentunarianobisaTvis
rogorc
bakalavriatis,
ise
magistraturis doneze, maT Soris, boloniis procesis farglebSi
evropul da globalur akademiur sistemaSi integraciis gziT.

teqnologiuri
universitetis
Seqmna
baTumSi
am
programis
ganxorcielebis
erT-erTi
mTavari
komponenti
gaxdeba.
am
universitetis mizani iqneba saqarTveloSi Camoyalibdes saswavlo
samecniero centri romlis mTavari mimarTulebebi iqneba sainJinro
disciplinebi, sainformacio teqnologiebi da soflis meurneoba.
amave universitetis bazaze Seiqmneba teqnologiuri parki romlis
mizani iqneba mecnieruli miRwevebis komerciul proeqtebad
gardasaxva.

umaRlesi ganaTlebisa da samecniero kvlevebis infrastruqtura


unda iyos integrirebuli da uzrunvelyofdes pedagogiuri da
samecniero procesebis sinergias.

unda gaRrmavdes umaRlesi ganaTlebis xelmisawvdomoba eTnikuri


umciresobebisa da sxvadasxva socialuri fenis ufro maRali
CarTulobiT.
22

8. socialuri politikis daxvewa miznobriobisa da


Tanazomadobis uzrunvelyofa, siRaribis Semcireba
pensiebi da socialuri daxmarebebi

saqarTvelos
mTavrobis
mizania,
Seqmnas
efeqtiani
da
damisamarTebuli sapensio da socialuri daxmarebebis sistema,
romelic uzrunvelyofs xandazmuli moqalaqeebisTvis Rirseul
siberes.

sapensio sistema da socialuri daxmarebebis sistema finansurad


mdgradi unda iyos, rac niSnavs, rom finansuri tvirTi biujetze
unda iyos Tanazomadi ekonomikuri zrdisa, sagadasaxado tvirTis
da demografiuli cvlilebebisa.

2011 wlis 1 seqtembridan asakiT da mkveTrad gamoxatuli


SezRuduli SesaZleblobis mqone pensionerebisaTvis minimaluri
pensia gaizarda 100 laramde da SenarCunda yvela arsebuli
SeRavaTi.

pensiis zrdis Semdegi etapebi iTvaliswinebs sapensio paketis 100


dolaramde gazrdas, romelic gaaerTianebs arsebul Semweobebsa da
pensiebs, masSi aseve Seva sadazRvevo vauCeri. mizania, yvela 60 wels
gadacilebul moqalaqes saSualeba hqondes, daezRvios iseTi
sadazRvevo paketiT, romelic moicavs ara marto ambulatoriul
momsaxurebas, aramed medikamentebis SeZenis Tanadafinansebasac.

gagrZeldeba saWiroebaze dafuZnebuli miznobrivi socialuri


politika, daixveweba ojaxebis Sefasebis meTodologia, raTa
gaizardos
rogorc
miznobriobis
sizuste,
ise
daxmarebis
efeqtianoba.
miznobrivi
socialuri
daxmareba
unda
iyos
orientirebuli siRaribis daZlevaze da ar Seqmnas aqtiur
ekonomikur saqmianobaSi CaurTvelobis stimulebi, maTTvis, visac
amis SesaZlebloba aqvs.

iZulebiT gadaadgilebuli pirebi

saqarTvelos mTavrobis amocanaa, iZulebiT gadaadgilebul pirebs


Seuqmnas saSualeba sruli integraciisTvis, maTTvis, pirvel rigSi
sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebis, maT mier kerZo sakuTrebis
mopovebis da dasaqmebis gziT. es amocana xorcieldeba im daTqmiT,
rom maTi, rogorc saqarTvelos moqalaqeebis, ufleba - dabrundnen
okupirebul teritoriaze, iseve rogorc maTi sakuTrebis uflebebi,
Seuqcevadia.
23

socialuri politikis daxvewa

es procesi ganxorcieldeba rekonstruirebuli sacxovrebeli


erTeulebis dakanonebis gziT, soflebSi sakarmidamos gadacemis
saSualebiT,
sacxovreblisaTvis
kompensaciebis
gacemiT,
mravalbiniani sacxovrebeli saxlebis mSeneblobiT.

amJamad mimdinareobs damatebiT 54 karkasuli Senobisa da 64


koleqtiuri
centris
sruli
reabilitacia
3,130
devnili
ojaxisaTvis. sul mimdinareobs an dagegmilia axali sacxovrebeli
mravalbiniani saxlebis mSenebloba: foTSi _ 32 mravalbiniani
saxli 1,168 ojaxisaTvis, wyaltuboSi _ 10 mravalbiniani saxli 352
ojaxisaTvis, baTumSi _ 22 mravalbiniani saxli 608 ojaxisaTvis,
zugdidSi _ 10 mravalbiniani saxli 320 ojaxisaTvis.

penitenciuri sistema

penitenciuri
sistema
unda
daefuZnos
ganviTarebul
infrastruqturas,
Tanamedrove
strandartebis
Tavisuflebis
aRkveTis adgilebis SeqmniT, sasjelis moxdis alternatiuli
formebis gamoyenebis wilis gazrdiTa da socialuri integraciis
efeqtiani formebis ganviTarebiT.

TiToeuli pirobiTi msjavrdebulis mimarT dgeba sasjelis moxdis


individualuri gegma da xdeba riskis Sefaseba eleqtronuli
monitoringis sistemis gamoyenebiT. probaciis socialuri muSakebi
intensiurad arian CarTulni arasrulwlovanTa ganridebisa da
mediaciis procesSi. probaciis biuroebi aseve uzrunvelyofen
videopaemanis ganxorcielebas sxvadasxva tipis Tavisuflebis
aRkveTis dawesebulebebTan.

intensiuri reforma mimdinareobs penitenciuri sistemis samedicino


sferoSi, raTa yvela pacientisaTvis xelmisawvdomi iyos maRali
xarisxis samedicino servisi da 2013 wlidan penitenciuri jandacvis
sistema srulad Seesabamebodes samoqalaqo seqtorSi arsebul
servisebs.

tuberkulozis
prevenciis
mizniT
yvela
sasjelaRsrulebis
dawesebulebaze mimagrebulia tuberkulozis erovnuli centris
warmomadgeneli
da
intensiurad
grZeldeba
tuberkuloziT
daavadebul msjavrdebulTa axali, saerTaSoriso standartebis
Sesabamisi samkurnalo korpusis mSenebloba, romelic 2012 wlidan
Seva eqspluataciaSi.

24

socialuri politikis daxvewa

bavSvTa saxlebi

dawyebulia upatrono bavSvTa saxlebis programis transformacia,


kerZod, arsebuli bavSvTaA saxlebi Seicvleba ojaxuri tipis
(evropuli modeli) saxlebiT, sadac TiTo saxlSi mSoblebis
funqciis matarebeli aRmzrdelebi iqnebian. erT saxlSi 8-9 bavSvze
meti ar icxovrebs. es ufro gauadvilebs bavSvs ojaxis SegrZnebas.
momavalSi ki Cveulebriv skolaSi moxdeba aseTi bavSvebis
socializacia
da
maT
ufro
gaumartivdebaT
sazogadoebis
srulfasovan wevrebad Camoyalibeba.

25

9. xelmisawvdomi, maRalxarisxiani jandacvis sistemis


Camoyalibeba ganviTarebuli sadazRvevo bazriT,
farmacevtuli produqtebis farTo arCevaniT, modernizebuli
da momxmarebelze orientirebuli jandacvis sistemiT

mTavrobis mizania, saqarTveloSi ganviTardes jandacvis sistema,


romelic orientirebuli iqneba pacientze, rodesac saxelmwifo
daafinansebs ara jandacvis infrastruqturas, aramed momxmarebels.
uzrunvelyofili
unda
iyos
geografiuli
xelmisawvdomoba
mTlianad saqarTvelos teritoriaze. misaRwevia mosaxleobis
janmrTelobis mdgomareobis gaumjobeseba, avadobis tvirTis da
sikvdilianobis Semcirebis gziT.

aRniSnuli miznis misaRwevad saqarTvelos mTavroba


sferoSi ayalibebs xuT strategiul amocanas:

jandacvis

1. samedicino momsaxurebaze geografiuli da finansuri


xelmisawvdomoba.
2. samedicino momsaxurebis xarisxis gaumjobeseba.
3. pacientisaTvis arCevanis uflebis miniWeba da misi uflebebis dacva.
4. daavadebaTa prevencia, sazogadoebrivi jandacvis safrTxeebisadmi
mzadyofna da sapasuxo reagireba.
5. jandacvis sferos organizaciisa da marTvis gaumjobeseba,
seqtoris efeqtianobis gazrda.

2012 wlis bolosTvis, hospitaluri seqtoris ganviTarebis gegmis


mixedviT, qveyanaSi ifunqcionirebs 150-mde sruliad axali an
ganaxlebuli samedicino centri.

gaizrdeba mediaciis samsaxuris roli dazRveulTa interesebis


dasacavad.
ZalaSi
Seva
pacientisTvis
miyenebuli
zaralis
anazRaurebis sistema, risTvisac mediaciis samsaxuri da samedicino
saqmianobis regulirebis saagento mniSvnelovan rols Seasruleben.
dawesdeba miyenebuli zaralis kompensacia pacientis da/an Tavisi
ojaxisaTvis samedicino dawesebulebebis mier.

daavadebaTa
prevenciisa
da
sazogadoebrivi
jandacvis
safrTxeebisadmi mzadyofnis mizniT saqarTvelos mTavroba 2012
wels gaagrZelebs mosaxleobis janmrTelobis mdgomareobaze
mudmiv
zedamxedvelobas,
risTvisac
daixveweba
rutinuli
statistikis mopovebisa da analizis meqanizmebi, eleqtronuli
sainformacio sistemis ganviTarebis gziT.

pirveladi
jandacva
qalaqebsa
da
raionul
centrebSi
(poliklinikebi) gankerZoebis pirobebSi, TiToeuli dawesebulebis
26

xelmisawvdomi, maRalxarisxiani jandacvis sistemis Camoyalibeba

yoveldRiuri marTvidan saxelmwifo sakuTar resurss


gadaitans sistemur marTvaze, momsaxurebis xarisxze.

srulad

TiToeul axal hospitals raionebSi eqneba gadaudebeli daxmarebis


ganyofileba, rac uzrunvelyofs aRniSnuli SemTxvevebis adekvatur
momsaxurebas, marTvasa da saWiroebis SemTxvevaSi referals
Semdgom doneze. saswrafo ufaso iqneba rogorc dazRveuli, aseve
dauzRveveli mosaxleobisaTvis. gacilebiT ufro efeqtiani da
xarisxiani gaxdeba pirveladi jandacvisa da gadaudebeli da
saswrafo daxmarebis erTiani mmarTvelobis pirobebSi.

gansakuTrebuli yuradReba mieqceva specifikuri gadamdebi da


aragadamdebi daavadebebis prevencias mosaxleobis sxvadasxva
jgufSi: 2012-2013 wlebSi saqarTvelos mTavroba gegmavs imunizaciis
programis efeqtianobis gazrdas (>93% mocviT); 2016 wlisTvis aivinfeqciis
gavrcelebis
stabilizaciasa
da
tuberkulozis
gavrcelebis
Semcirebas
25%-iT;
2012
wlidan
yuradReba
gamaxvildeba cxovrebis jansaRi wesis popularizaciaze da iseTi
qronikuli kondiciebis efeqtian prevenciaze, rogorebicaa diabeti
da Tirkmlis qronikuli ukmarisoba (dializi).

saqarTvelos jandacvis marTvis erTiani sainformacio sistemis


strategiis _ `janmrTeli saqarTvelo SenTvis~ farglebSi 2012
wlis bolosTvis dagegmilia eleqtronuli jandacvis erovnuli
sistemis ganviTareba.

uaxloes momavalSi Seiqmneba sabazo sadazRvevo paketi, romelSic


Seva
rogorc
ambulatoriuli
momsaxureba,
aseve
wamlebis
Tanadafinansebis gazrdili sia. am sadazRvevo pakets saxelmwifo
SeiZens socialurad daucvelebisaTvis, axalSobilTa da 60 wels
gadacilebulTaTvis (rogorc pensiis danamats). mTavrobis mizania,
aseTi paketi amave pirobebiT gaxdes xelmisawvdomi yvela
moqalaqisTvis.

27

10. urbanuli da regionuli ganviTareba ganviTarebis


Tanabari SesaZleblobebis SeqmnisaTvis

saqarTvelos mTavrobis amocanaa, Seamciros uTanasworoba urbanul


da regionul ganviTarebaSi, xeli Seuwyos ganviTarebisa da
dasaqmebis
centrebis
Seqmnas,
gaaumjobesos
miRwevadoba
regionebamde
da regionebs SigniT, gaaumjobesos soflebis
infrastruqtura, raTa Seiqmnas meti samuSao adgili pirveladi
sasoflo-sameurneo warmoebis miRma, saqarTvelos ganviTareba da
ekonomikuri struqtura gaxdes ufro decentralizebuli.

uaxloes momavalSi daiwyeba kaxeTis regionis ganviTarebis proeqti


msoflio bankis mxardaWeriT, romelic iTvaliswinebs teqnikurekonomikur dasabuTebaze dayrdnobiT regionis ganviTarebis mizniT
saTanado infrastruqturuli da teqnikuri daxmarebis proeqtebis
ganxorcielebas.

pirveladi jandacva soflad soflis eqimis saxelmwifo


programis farglebSi Sesabamisi momzadeba gaiara 2000-mde soflis
eqimma da 1900 eqTanma. saxelmwifos mier gacemuli fuladi da
arafuladi grantebis meSveobiT, iseve rogorc saerTaSoriso
organizaciebis
meSveobiT,
moxda
soflis
ambulatoriebis
infrastruqturisa da aRWurvilobis ganaxleba. saqarTvelos
soflis mosaxleoba, faqtobrivad, sruladaa moculi pirveladi
jandacvis
ufaso
servisebiT.
2012
wlidan
gansakuTrebuli
yuradReba gamaxvildeba momsaxurebis xarisxze.

adgilobrivi xelisuflebisa da soflis mxardaWeris programis


farglebSi yovelwliurad xorcieldeba adgilobrivi da sasoflo
saavtomobilo gzebis infrastruqturis reabilitacia da movlaSenaxva. praqtikulad, yovelwliurad 3000 km-mde gzis reabilitacia
xorcieldeba. es tendencia momdevno wlebSic SenarCunebuli iqneba.

sistematurad mimdinareobs monitoringi mdinarisa da zRvis


sanapiro zolebSi avariuli da riskfaqtoriani ubnebis gamovlenis
mizniT. dReisaTvis samSeneblo samuSaoebi mimdinareobs 40-mde
obieqtze. napirdacvis uzrunvelyofis mizniT momdevno wlebSic
gagrZeldeba Sesabamisi saproeqto da samSeneblo samuSaoebi.

gasuli wlebis ganmavlobaSi reabilitacia Cautarda 1000 km-ze met


wylis milsadens, aSenda gamwmendi nagebobebi, moewyo rezervuarebi,
saqloratoroebi da filtrebi. wyalmomaragebisa da wyalarinebis
seqtorSi Casatarebel samuSaoebze 2012-2015 wlebSi yovelwliurad
dasaqmdeba 20 aTas kacamde.

28

You might also like