Simon Van der Perre

1RP

29/04/12

Coperatieve vennootschappen

Plantijn hogeschool

COPERATIEVE VENNOOTSCHAPPEN INLEIDING .......................................................................................................................................................... 1 De CVOA .............................................................................................................................................................. 1 De CVBA .............................................................................................................................................................. 1 De coperatieve vennootschap met sociaal oogmerk ................................................................... 1 De SCE ................................................................................................................................................................. 1 Aantal coperatieve vennootschappen naargelang de rechtsvorm ....................................... 2 De belangrijkste op een rijtje .................................................................................................................... 3 BESPREKING ...................................................................................................................................................... 4 Rechtsleer........................................................................................................................................................... 4
Situering ........................................................................................................................................................................................... 4 CVBA................................................................................................................................................................................................... 7 Oprichting ................................................................................................................................................................................. 9 Kapitaal ................................................................................................................................................................................... 10 Naam ........................................................................................................................................................................................ 12 Maatschappelijke of statutaire zetel ......................................................................................................................... 13 Beperkingen.......................................................................................................................................................................... 14 Deelbewijzen/aandelen .................................................................................................................................................. 15 Bestuur .................................................................................................................................................................................... 17 Ontbinding ............................................................................................................................................................................. 19 Faillietverklaring ................................................................................................................................................................ 20 Jaarrekening ......................................................................................................................................................................... 20 Sociaal statuut...................................................................................................................................................................... 20 CVOA ............................................................................................................................................................................................... 22 Korte schets .......................................................................................................................................................................... 22 Besluit ...................................................................................................................................................................................... 22 VSO ................................................................................................................................................................................................... 23 SCE ................................................................................................................................................................................................... 24 Situering ................................................................................................................................................................................. 24 Oprichting .............................................................................................................................................................................. 24 Doelstelling ........................................................................................................................................................................... 25 De algemene vergadering............................................................................................................................................... 25 Fouten ...................................................................................................................................................................................... 26 Onderscheid monistisch/dualistisch stelsel ......................................................................................................... 26 Raad van bestuur/Directieraad/Raad van toezicht .......................................................................................... 26 Jaarrekening ......................................................................................................................................................................... 27 Omzetting ............................................................................................................................................................................... 27 Faillissement ........................................................................................................................................................................ 28 Besluit ............................................................................................................................................................................................. 29

CVBA................................................................................................................................................................................................ 30 CVOA ............................................................................................................................................................................................... 33 SCE ................................................................................................................................................................................................... 36 VSO ................................................................................................................................................................................................... 37 BIBLIOGRAFIE ................................................................................................................................................ 38

Rechtspraak ....................................................................................................................................................30

Geciteerde wetgeving .................................................................................................................................38 Geciteerde rechtsleer ..................................................................................................................................38 Geciteerde rechtspraak..............................................................................................................................38

CVBA................................................................................................................................................................................................ 38 CVOA ............................................................................................................................................................................................... 38 SCE ................................................................................................................................................................................................... 39 VSO ................................................................................................................................................................................................... 39

Geraadpleegde literatuur .........................................................................................................................39 Geraadpleegde tijdschriften ....................................................................................................................39 Online bronnen ..............................................................................................................................................39

Plantijn hogeschool

Inleiding
Er bestaan vier soorten coperatieve vennootschappen naargelang de aansprakelijkheid van de vennoten, het oogmerk van de vennootschap en haar vennoten. De coperatieve vennootschap is een handelsvennootschap, met rechtspersoonlijkheid (art. 2, 2 W. Venn.), samengesteld uit een veranderlijk aantal vennoten, met veranderlijke inbreng, art. 350 W. Venn. (art. 141 Venn. W.)

De CVOA
In een coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid zijn de vennoten onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk. Dit is natuurlijk een risico maar heeft als voordeel dat er geen minimumkapitaal vereist is. Om een CVOA op te richten heeft men geen authentieke akte nodig, enkel een onderhandse akte.

De CVBA
Coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Deze vennootschap is vergelijkbaar met een bvba behalve dat de overdracht van deelbewijzen en het in- en uittreden van vennoten vlotter kan. Er is echter wel een authentieke akte van de notaris nodig. Er is een vast en een variabel kapitaal. Het vast gedeelte van het kapitaal moet minimaal 18.550,00 bedragen, waarvan 6.200,00 van in het begin volstort moet zijn en ieder aandeel moet minstens voor 1/4 betaald moet worden. Ideale vennootschapsvorm voor familiale ondernemingen, open tussen de vennoten; gesloten voor vreemden en creatief stemrecht. Mogelijkheden qua successieplanning.

De coperatieve vennootschap met sociaal oogmerk

Dit is een vennootschap dat geen of een beperkt vermogensvoordeel nastreeft. Het voordeel is dat het minimum kapitaal slechts 6150 moet bedragen. In principe kan elke vennootschap met sociaal oogmerk elke vennootschapsvorm aannemen.

De SCE
De Europese coperatieve vennootschap vertoont alle karakteristieken van een coperatieve vennootschap. Met name, ze bezit een in aandelen verdeeld kapitaal. Het ledenaantal en bijgevolg haar kapitaal zijn veranderlijk. De SCE heeft veel gelijkenissen met de Belgische coperatieve vennootschappen, waar een onderscheid wordt gemaakt tussen de CVOA en de CVBA. De SCE vindt zijn basis in de Europese verordening (E6) nr. 1345 / 2003 op 22 juli 2003 goedgekeurd door de Ministerraad van de Europese Unie in het Belgisch Wetboek van Vennootschappen gencorporeerd bij KB van 23/11/2006.

Aantal coperatieve vennootschappen naargelang de rechtsvorm

Rechtsvorm Naar privaat recht: handelsvennootschappen coperatieve vennootschap (cv) (afgeschaft sinds 1991) coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (cvba) coperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid (cvoa) cvba met sociaal oogmerk (cvba so) cvoa met sociaal oogmerk (cvoa so) Naar privaat recht: burgerlijke vennootschappen burgerlijke vennootschap onder vorm van cvba burgerlijke vennootschap onder vorm van cvoa Naar publiek recht coperatieve vennootschap (publiek recht) (afgeschaft sinds 1991) coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (publiek recht) Overige rechtsvormen (afgeschaft sinds 1995) cvba, bij wijze van deelneming cvoa, bij wijze van deelneming cvoa, bij wijze van deelneming (publiek recht) Europese Coperatieve Vennootschap Totaal Bron: HIVA - KULeuven (2008), op basis van KBO-gegevens d.d. april 2008. Aantal 39 078 21 846 10 829 6 026 356 21 659 549 110 177 74 103 64 57 5 2 0 39 978 % 98 % 55% 27% 15% 1% 0% 2% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 100%

De belangrijkste op een rijtje

Sinds de wet van 20 juli 1991 maakt men een onderscheid tussen de coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (CVBA) en de coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid (CVOA). Voordelen: * Alle vennoten zijn slechts aansprakelijk voor het bedrag van hun inbreng in de CVBA. * De vennoten kunnen gemakkelijk in- en uittreden. Nadelen: * Notarile akte nodig voor de oprichting van een coperatieve vennootschap (met beperkte aansprakelijkheid). * Heeft gezien het groot aantal faillissementen een vrij slecht imago.
1

CVBA

CVOA

Minimum aantal personen Minimum in te brengen kapitaal Te volstorten kapitaal

3 18.550 Ten bedrage van 1/4 met een minimum van 6.200 In geld of in goederen Ja Notarile akte Beperkt tot inbreng Op naam Niet aan derden overdraagbaar 1 bestuurder al dan niet vennoot Dubbele boekhouding

3 Geen minimumkapitaal Niet bepaald

De inbreng van kapitaal Verificatie bedrijfsrevisor bij inbreng goederen? Oprichtingsakte Aansprakelijkheid Aandelen Mogelijkheden van overdracht Bestuur Boekhoudkundige verplichtingen Fiscaliteit Financieel plan verplicht?

Geen voorschriften Neen Onderhandse akte Onbeperkt en hoofdelijk Op naam Niet aan derden overdraagbaar 1 bestuurder al dan niet vennoot Dubbele boekhouding

Vennootschapsbelasting Ja

Vennootschapsbelasting Neen

www.unizo.be/starters/ 3

Bespreking
Rechtsleer
Situering Bij een vennootschapsvorm, heeft men de keuze om ofwel samen te werken zonder daartoe een geschreven overeenkomst op te maken, waarbij dan door louter openlijk en duurzaam handel te drijven of een vrij beroep uit te oefenen de vennoot chap ver iterlijkt ordt, of el te kie en voor een ge chreven amen erking overeenkom t onder de vorm van een van de vennootschapsvormen voorzien en uitgewerkt in het Wetboek van Vennootschappen. 2 De vormelo e amen erking, al oertype van alle vennoot chappen, ordt de maatschap genoemd, die afhankelijk van de aard van de gevoerde activiteiten, commercieel of burgerlijk kan zijn. De ge chreven amen erking overeenkom t onder een van de ettelijke vennootschapsvormen brengt meer formaliteiten met zich mee, doch deze zal in de meeste gevallen een beter en veiliger structuur bieden aan de gevoerde activiteit. Het is de ondernemer of beoefenaar van een vrij beroep die de beslissing moet nemen of hij al dan niet in vennootschapsverband wil werken. Men kan stellen dat er 4 fundamentele motieven pleiten voor het oprichten van een vennootschap: 3 het samenwerkingscontract de beperkte aansprakelijkheid de continuteit van de onderneming de fiscaliteit

De verschillende vennootschapstypes, allen uitgewerkt in het Wetboek van Vennootschappen, kunnen onderverdeeld worden naargelang bepaalde criteria. Zo kunnen er drie grote onderverdelingen gemaakt worden waarbij vennootschappen onderscheiden worden naar gelang hun doel, dat dan commercieel of burgerlijk van aard kan zijn, naargelang zij al dan niet beschikken over rechtspersoonlijkheid en naargelang zij de vennoten al dan niet het voordeel van de beperkte aansprakelijkheid verschaffen. 4

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 10 - 11 en www.notaris.be 3 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 11 - 12 en www.notaris.be 4 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 14 - 15 en www.notaris.be
2

-> Handelsvennootschappen en burgerlijke vennootschappen: 5 Handelsvennootschappen zijn vennootschappen die daden van koophandel tot doel hebben. Burgerlijke vennootschappen daarentegen beogen andere activiteiten dan handelsactiviteiten, zoals bijvoorbeeld de uitoefening van een vrij beroep. Het onderscheid tussen handels- en burgerlijke vennootschappen brengt belangrijke gevolgen mee voor de praktijk. Zo is een handelsvennootschap onderworpen aan het handelsrecht, kan zij failliet verklaard worden en valt zij onder de bevoegdheid van de rechtbank van koophandel. Een burgerlijke vennootschap kan de rechtsvorm van een handelsvennootschap aannemen om op die manier, zonder haar burgerlijke aard te verliezen, de rechtspersoonlijkheid en de beperkte aansprakelijkheid te genieten. 6 -> vennootschappen met of zonder rechtspersoonlijkheid: 7 Heeft een vennootschap een rechtspersoonlijkheid dan betekent dit dat zij een eigen vermogen heeft dat duidelijk afgescheiden is van het privvermogen van de vennoten. Heeft een vennootschap geen rechtspersoonlijkheid, dan heeft ze ook geen eigen vermogen en komt er tussen de vennoten enkel een onverdeeldheid van de aan de vennootschap ter beschikking gestelde middelen tot stand. Een vennootschap bekomt haar rechtspersoonlijkheid door het neerleggen van de oprichtingsstukken door de notaris op de griffie van de rechtbank van koophandel. Ondernemers kiezen meestal voor een vennootschap met rechtspersoonlijkheid maar het is mogelijk om te kiezen voor een vennootschap losstaand van die rechtspersoonlijkheid. De reden hiervan kan zijn: - een kleiner ondernemingsrisico - een grotere contractvrijheid - de fiscale transparantie (geen dubbele boekhouding en jaarrekening vereist) - een grotere discretie (geen neerlegging op de griffie, noch een bekendmaking in het Belgische Staatsblad)

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 14 - 15 en www.notaris.be 6 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 14 - 15 en www.notaris.be 7 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 15 - 16 en www.notaris.be
5

-> Vennootschappen met of zonder beperkte aansprakelijkheid8 Het begrip beperkte aansprakelijkheid betekent dat de vennoten in principe slechts aansprakelijk zijn tot beloop van de door hen gedane inbreng in de vennootschap. In vennootschappen die geen rechtspersoonlijkheid bezitten, zijn de vennoten onbeperkt aansprakelijk. De NV, de BVBA en de CVBA zijn de drie vennootschapsvormen met een volkomen rechtspersoonlijkheid die de vennoten het voordeel van de beperkte aansprakelijkheid verschaft. Het bezit van rechtspersoonlijkheid leidt niet altijd tot een beperkte aansprakelijkheid. Zo hebben ondermeer de VOF en de CVOA wel rechtspersoonlijkheid, maar genieten de vennoten geen beperkte aansprakelijkheid. 9 De draagwijdte van de beperkte aansprakelijkheid mag nu ook niet overschat worden. Het is nog steeds mogelijk om het privvermogen van een vennoot aan te spreken. Indien de regels niet gerespecteerd worden voorziet de wetgever erin, de bestuurders of de beheerders persoonlijk aansprakelijk te stellen voor hun fouten. In bepaalde gevallen kan een faillissement zelfs leiden tot het persoonlijk gehouden zijn, een gedeelte van het passief of het gehele passief te dragen. Er zijn 3 soorten vennootschapstypes die zeer frequent voorkomen, dit zijn:10 - de naamloze vennootschap (NV) - de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BVBA) - de coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (CVBA) Dit zijn dan ook de enige vormen van vennootschappen, waar uitgebreid over gediscussieerd wordt binnen de rechtsleer. Aangezien mijn opdracht coperatieve vennootschappen inhoud, zal ik het dus meer hebben over de CVBA. Er is ook een vrij recente vorm; SCE, dit is de Europese vorm van een coperatieve vennootschap; daar zal ik het ook wat uitgebreider over hebben. De reden waarom er minder gediscussieerd wordt over CVOA is omdat dit een vorm van vennootschap is dat amper wordt toegewezen. Deze vennootschap bevat eer veel ri ico en ordt over het algemeen afgeraden. De CVOA is namelijk een vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid. Als een vennoot er niet meer in kan slagen zijn zaken succesvol te leiden, kan dit niet

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 16 - 17 en www.notaris.be 9 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 16 17 en www.notaris.be 10 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 18 en www.notaris.be
8

alleen de ondergang van zijn onderneming betekenen, maar ook de ondergang van zijn privvermogen en mogelijk zelfs dat van zijn/haar echtgeno(o)t(e). Over de VSO (een coperatieve vennootschap met sociaal oogmerk) wordt ook niet veel gediscussieerd vanwege de eenvoudige reden dat dit een vorm van vennootschap is dat door elke vennootschap kan worden aangenomen. Een CVBA kan bijvoorbeeld een VSO zijn, het enige wat deze vennootschap moet doen is zeer weinig of geen winst maken, dus eerder sociaal gericht zijn. De voornaamste vennootschappen die de vorm van een VSO kunnen aannemen zijn de CVBA en de CVOA. Nu ik geschetst heb binnen welke categorien coperatieve vennootschappen te situeren zijn, ga ik iets dieper op deze soort van vennootschappen in. CVBA Zoals ik eerder vermeld heb bestaan er dus sinds de wet van 20 juli 1991 twee vormen van coperatieve vennootschappen. Deze met beperkte aansprakelijkheid (CVBA) en deze met onbeperkte aansprakelijkheid (CVOA). De basisregels zijn voor beide vormen dezelfde, toch geldt een verschillend susteem van rechtsregels.11 Omwille van de beperkte aansprakelijkheid bij de CVBA, zijn hier wel strengere regels uitgewerkt voor het kapitaal. 12 Prof. Braeckmans vat de verschillen samen als volgt:13 In de CVBA zijn de vennoten beperkt aansprakelijk: zij staan met hun persoonlijk vermogen slecht in voor de schulden van de vennootschap, tot beloop van hun inbreng, zoals die bij de NV en de BVBA het geval is. Als keerzijde van de medaille vereist de wet bijzondere garanties in verband met de vorming van het kapitaal, de bescherming van derden en de bescherming van minderheidsaandeelhouders, zoals bij de NV en de BVBA met name: authentieke oprichtingsakte, minimumkapitaal, financieel plan, storting van de inbreng in geld op geblokkeerde rekening ten name van de vennootschap, revisorale controle bij inbreng in natura en quasi-inbreng, oprichters-aansprakelijkheid, minderheidsvordering. De CVBA is eigenlijk een kapitaalvennootschap geworden. In de CVOA zijn alle vennoten hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk voor alle schulden van de vennootschap. Het wettelijk susteem blijft hier zeer liberaal. De formalismen en beschermende maatregelen blijven tot een minimum beperkt.

BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 12 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 20 21 en www.notaris.be 13 BRAECKMANS, H., Typische kenmerken van elke vennootschapsvorm, vormingscursus advocaten, 2008, 47 63
11

Oorspronkelijk werd voor dit vennootschapstype in zeer soepele werkingsregels voorzien. Er was geen vereist minimumkapitaal, geen financieel plan, geen authentieke akte, enzovoort. Deze vennootschapsvorm werd om die reden in het verleden meermaals misbruikt waardoor in 1991 de wetgever de CVBA een gelijkwaardig statuut heeft toegekend als de NV en de BVBA. De cooperatieve vennoot chap beho dt nochtans haar eigen kenmerken, zoals ondermeer het principe van de veranderlijkheid van het aantal vennoten met de daaruit voortvloeiende veranderlijkheid van het kapitaal en de grote contractuele vrijheid van bestuursregeling. 14 Het kapitaal in de CVBA bestaat uit een vast en een veranderlijk gedeelte. Dit veranderlijk kapitaal laat een vlotte toe- en uittreding van vennoten toe, zonder dat deze schommelingen in het vennootschapskapitaal telkens een statutenwijziging vereisen.

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 21 en www.notaris.be
14

Oprichting De oprichting van de CVBA dient te gebeuren bij een authentieke akte terwijl men voor de CVOA de keuze heeft tussen een authentieke of een onderhandse akte. Latere akten die de statuten wijzigen moeten in de voor de oprichtingsakte vereiste vorm worden verleden. 15 Gezien een CVBA meestal een samenwerkingsovereenkomst is, wordt verondersteld dat art. 143 W. Venn.- het door ten minste 3 personen wordt opgericht. Dit kunnen zowel een fysieke als een rechtspersonen zijn (Wet van 5 december 1984 Staatsblad van 12 december 1984).16 Een n- of tweehoofdigheid kan al leiden tot de ontbinding van de vennootschap van rechtswege en dan zou er ook geen wettelijke mogelijkheid zijn tot regularisatie. 17 Zolang de voorwaarde van drie vennoten niet vervuld is, is de coperatieve vennootschap niet opgericht. Zij zal moeten beschouwd worden als een vennootschap onder firma.18 Hierbij kan nog opgemerkt worden dat wanneer echtgenoten samen een vennootschap oprichten in bepaalde gevallen slechts als n oprichter worden aanzien. Dit is het geval wanneer de echtgenoten gehuwd zijn onder een gemeenschapsstelsel en de inbreng in de vennootschap uitsluitend gemeenschappelijke goederen betreft (art. 141 W. Venn.). De inschrijving zal in voorkomend geval aanleiding kunnen geven tot vergoeding van de gemeenschap (art. 1432 Burgerlijk Wetboek, Rep. Not., T. XII, nr. 34). Art. 146 W. Venn. zegt dat de vennootschap voor onbepaalde duur kan worden opgericht (Wet van 5 december 1984 Staatsblad van 12 december 1984). Nochtans mogen de oprichters in de statuten een bepaalde duur voorzien. In dat geval hebben de vennoten de mogelijkheid in algemene vergadering te beslissen, de vennootschap voor onbepaalde of bepaalde duur te verlengen. Zij moeten dit doen volgens de regels die voor de wijziging van de statuten zijn voorgeschreven. De reeds opgerichte vennootschappen moeten de voorzien duur in hun statuten in acht nemen. Alleen een wijziging van deze statuten kan er een vennootschap met onbepaalde duur van maken.19 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 22 en www.notaris.be 16 BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 17 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 23 en www.notaris.be 18 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p. 19 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
15

Kapitaal Om het kapitaal van de vennootschap te vormen kan de inbreng gebeuren door middel van geld of door een inbreng in natura (vermogensbestanddelen die naar economische maatstaven kunnen worden gewaardeerd, zoals bijvoorbeeld een onroerend goed of een handelszaak). De inbreng in nijverheid is minder voorkomend maar bestaat. Het gaat om de verbintenis aangegaan door een persoon om zijn beroepsactiviteit of zijn handigheid ten dienste te stellen van de onderneming.20 De wetgever kan controle uitvoeren teneinde de werkelijkheid en de juistheid van de inbrengen na te gaan. 21 Een minimumbedrag moet altijd gestort worden en zal behouden moeten worden gedurende het hele bestaan van de coperatieve vennootschap, want het betekent een waarborg voor de derden die met de vennootschap te maken zullen hebben. De wet schrijft geen maximum kapitaal voor, maar de statuten kunnen dat wel voorzien. Het doel van dit maximumkapitaal beoogt de bescherming van de derden, want, en het lijkt misschien vreemd, een overmaat aan kapitaal zou de vennootschap kunnen schaden wanneer de kapitalen niet worden aangewend. De vennootschap zou bijgevolg een te grote omvang kunnen aannemen, en haar oprichtingsfilosofie vergeten. Indien de inbreng in geld geschiedt, dient het bedrag dat voor de oprichtingsakte verleden wordt, gedeponeerd te worden op een bijzondere rekening op naam van de vennootschap. Het be ij van de e torting, het bankatte t , al door de bank aan de notari bezorgd worden uiterlijk bij de ondertekening van de oprichtingsakte. Zonder bankattest kan de notaris de oprichtingsakte niet verlijden. Indien de oprichters ervoor kiezen de inbreng in natura te laten geschieden, zullen ze aan de notaris twee verslagen moeten voorleggen: - Een verslag opgemaakt door de bedrijfsrevisor, aangesteld door de oprichters, die de inbreng beschrijft en waardeert. - Een verslag opgemaakt door de oprichters waarin het belang van de inbreng voor de vennootschap wordt uiteengezet. Het kapitaal kan ook worden gevormd door de vorming van een maatschappelijk fonds. De statuten moeten de wijze aanduiden waarop het maatschappelijk fonds gevormd wordt, dit wil zeggen de waarde van het aandeel en het aantal aandelen onderschreven door elkeen van de oprichters en de wijze waarop zij zich verbinden ze te volstorten. BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 21 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 24 en www.notaris.be
20

10

De oprichters van de CVBA worden door de wetgever verplicht een financieel plan op te stellen waarin het maatschappelijk kapitaal van de op te richten vennootschap wordt verantwoord voor een bedrijfsvoering van minstens twee volledige boekjaren. De oprichters dragen de oprichtersaansprakelijkheid voor deze cijfers tot drie jaar na de oprichting. Het financieel plan moet eveneens aan de notaris bezorgd worden bij de ondertekening van de oprichtingsakte. 22 In de CVBA hebben alle partijen bij de oprichtingsakte automatisch de hoedanigheid van oprichter. De wetgever heeft ook een aantal gevallen voorzien waar alle vennoten hoofdelijk aansprakelijk kunnen worden gesteld. Bijvoorbeeld: indien de CVBA binnen drie jaar na de oprichting failliet gaat en blijkt dat het vast gedeelte van het kapitaal kennelijk ontoereikend was van de normale uitoefening van de voorgenomen bedrijvigheid over ten minste twee jaar, dan zijn de oprichters hoofdelijk aansprakelijk voor de verbintenissen van de vennootschap. Dit wil zeggen dat elke vennoot schuldenaar is voor de totaliteit der vennootschapsschulden. De schuldeiser kan de schuld eisen van n enkele vennoot, die op zijn beurt het recht heeft om volgens art. 1200 en art. 1214 B.W. een deel van de schuld terug te vorderen van de andere vennoten. 23 Er kan eveneens beslist worden dat de schuld deelbaar is, dit wil zeggen dat de vennoten slechts instaan voor een gedeelte van de schuld evenredig tot hun inbreng. Ingeval van stilzwijgen van de oprichtingsakte voorziet art. 146, 6 W. Venn. dat alle vennoten hoofdelijk aansprakelijk zijn.24 Een vennootschap verkrijgt pas haar rechtspersoonlijkheid op het ogenblik dat een uittreksel van de oprichtingsakte wordt neergelegd op de griffie van de rechtbank van koophandel van het arrondissement waarbinnen de vennootschap haar zetel zal hebben. Deze neerlegging leidt tot de inschrijving van de vennootschap in de KruispuntBank voor Ondernemingen (KBO).De akten kunnen aan derden niet worden tegengeworpen dan vanaf de dag zij zijn bekendgemaakt, tenzij de vennootschap aantoont dat die derden er tevoren kennis van droegen. Derden kunnen zich niettemin beroepen op akten die nog niet bekendgemaakt zijn. (art. 10, 4, W. Venn.)25

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 25 en www.notaris.be 23 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p. 24 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p. 25 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
22

11

De neerlegging op de griffie gebeurt door de notaris en geeft onmiddellijk aanleiding tot de toekenning van het ondernemingsnummer aan de vennootschap. Wanneer het uittreksel van de oprichtingsakte is neergelegd en de vennootschap haar rechtspersoonlijkheid heeft verkregen, kan zij als een zelfstandige entiteit deelnemen aan het economisch rechtsverkeer en kan zij rechtshandelingen stellen. Om tegenstelbaar te zijn aan derden, moeten de uitreksels neergelegd door de notaris, worden bekendgemaakt in de Bijlagen van het Belgische Staatsblad Art. 13quarter en Art. 13quinquies W. Venn.- . Dit gebeurt door de griffie. 26 Quasi-Delictuele aansprakelijkheid (artikel 1382 Burgerlijk Wetboek). Iedere persoon, vennoot of derde, die een schade geleden heeft, heeft het recht vergoeding te vragen aan de bestuurder, dader van de fout of van de onvoorzichtigheid. De fout bestaat in een gedraging die afwijkt van deze van de goede familievader, dit wil zeggen van <een man met middelmatig verstand en voorzichtigheid, geplaatst in dezelfde omstandigheden>. De vennoten zullen tegen de bestuurders slechts kunnen vorderen indien zij een persoonlijk nadeel hebben ondervonden dat verschilt van dat van de vennootschap (Lige, 3 dec. 1935, Pas., 1937, Tome III, p. 31). 27 Naam Elke CVBA moet een eigen naam hebben die in de statuten in de oprichtingsakte wordt vermeld. Dit ordt maat chappelijk benaming genoemd, dit onderscheid de vennootschap van andere. Als de opgerichte vennootschap dezelfde naam bevat als een reeds bestaande vennootschap, kan deze laatste de naam doen wijzigen en eventueel een schadevergoeding (deze vergoeding kan geist worden aan de hand van art. 1382 B.W.) eisen voor zover kan bewezen worden dat er verwarring is. Deze beoordeling is in abstracto, waarbij het irrelevant is of beide vennootschappen in dezelfde sector actief zijn of waar hun zetel geografisch gelegen is. 28

BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 27 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p. 28 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
26

12

Een vennoot chap kan n of meer handel benamingen aannemen, die verschillend kunnen zijn aan de maatschappelijke benaming. Het is wel enkel de maatschappelijke benaming die beschermt wordt door het Wetboek van Vennootschappen.29 De voormelde sanctiebepaling kan ook op basis van de Wet op de Handelspraktijken worden ingesteld indien er verwarring wordt aangetoond. Dit is een beoordeling in concreto, waarbij in beschouwing wordt genomen of beide vennootschappen in dezelfde sector actief zijn en waar hun zetel geografisch is gelegen. 30 Maatschappelijke of statutaire zetel Elke vennootschap moet een maatschappelijke zetel hebben. Door deze regel af te kondigen beoogde de wetgever opnieuw de bescherming van de derden. De plaats van de zetel zal bepalen in welke taal de statuten zullen worden opgesteld. Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen enerzijds de maatschappelijke of statutaire zetel (die in de statuten is vermeld), en anderzijds de werkelijke zetel (de plaats van waaruit de vennootschap werkelijk wordt bestuurd). 31 Naast de maatschappelijke zetel is het mogelijk dat een vennootschap ook met filialen werkt of ergens vestigingen heeft. Deze zijn meestal aparte rechtspersonen, maar als vestiging worden ze wel in de KBO geregistreerd.32 De maatschappelijke documenten moeten altijd op de maatschappelijke zetel aanwezig zijn. De nationaliteit van de vennootschap wordt bepaald door haar maatschappelijke zetel. De maatschappelijke zetel kan ten allen tijde worden verplaatst door een beslissing van het bestuursorgaan van een vennootschap. Dit dient bekend gemaakt te worden in het Belgisch Staatsblad. Zolang de maatschappelijke zetel zich in Belgi bevindt, moet de vennootschap de Belgische wet respecteren, zelfs indien de vennootschap onder het gezag van een buitenlandse wet werd opgericht. 33

BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 30 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 29 en www.notaris.be 31 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 29 30 en www.notaris.be 32 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p. 33 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
29

13

Wanneer de vennootschap in vereffening is kan, de zetel slechts verplaatst worden mits homologatie door de rechtbank, dit ter bescherming van de schuldenaars. In de statuten dient ook het maatschappelijk doel van de vennootschap vermeld te worden. Dit is de activiteit of bedrijvigheid die de vennootschap zich voorneemt uit te oefenen. Beperkingen Een vennootschap mag niet zomaar alles doen. Het Wetboek van Vennootschappen verbiedt bijvoorbeeld leningen toe te staan, middelen voor te schieten, zekerheden in te stellen met het oog op de verkrijging van aandelen door een derde. Deze wet verbiedt de CVBA ook om haar eigen aandelen te verwerven of beperkt de mogelijkheid voor een dochtervennootschap, deel te nemen in het kapitaal van de moedervennootschap. 34 Het kapitaal van de vennootschap vertegenwoordigt de bedragen of de goederen die ingebracht zijn door de aandeelhouders of vennoten. Het kapitaal in de CVBA heeft echter dit bijzonder kenmerk dat het een vast en een veranderlijk deel bevat. Gezien de CVBA een beperkte aansprakelijkheid heeft zijn de aandeelhouders en de vennoten slechts gehouden tot hun inbreng. Het Wetboek van Vennootschappen vereist wel dat deze vennootschappen steeds over een minimumkapitaal beschikken. In de CVBA bedraagt het vast gedeelte van het kapitaal minimum 18.550 euro, waarvan eveneens minstens 6.200 euro moet zijn volgestort. In het geval van een hoger kapitaal, moet ieder aandeel dat overeenstemt met een inbreng in geld of in nat ra tot beloop van een vierde ijn volge tort. 35 n de i een notariele akte enkel verei t anneer de verhoging of de verlaging het vast gedeelte van het kapitaal betreft, dit hoeft niet bij verhoging of verlaging van het veranderlijk deel van het kapitaal. De kapitaalvermindering is onderworpen aan bijzondere regels ter bescherming van de schuldeisers, in geval van terugbetaling aan de aandeelhouders/vennoten in de CVBA wanneer de vermindering betrekking heeft op het vast gedeelte van het kapitaal. De wetgever heeft specifieke verplichtingen en aansprakelijkheden voorzien wanneer het eigen vermogen van de vennootschap gedaald is tot minder dan de helft of n vierde van het geplaatst kapitaal.

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 31 en www.notaris.be 35 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 32 en www.notaris.be
34

14

Deelbewijzen/aandelen In ruil voor de gedane inbreng, worden deelbewijzen uitgedeeld. Het Wetboek van Vennootschappen heeft dit gereglementeerd zodat niet elke vennootschap hier gebruik van kan maken. Een CVBA kan bijvoorbeeld geen winstbewijzen uitgeven en kunnen, gezien hun besloten karakter, enkel aandelen op naam uitgeven. 36 Uit het verkrijgen van deelbewijzen vloeien zowel rechten als plichten voort.37 - Wat de rechten betreft, wordt er traditioneel onderscheid gemaakt tussen o De lidmaatschapsrechten Stemrecht, recht op dividend, vraagrecht op de algemene vergadering o De patrimoniale rechten Voorkeurrecht, het recht op de vermogenswaarde bij overdracht, het recht op een aandeel in het liquidatiesaldo. - Wat de plichten betreft Volstortingsplicht en de plicht van goede trouw Kapitaalaandelen worden uitgegeven als tegenprestatie voor een inbreng die bijgedragen heeft tot de vorming van het kapitaal, daar waar winstbewijzen worden uitgeven naar aanleiding van een inbreng die daartoe niet heeft bijgedragen. Deze winstbewijzen genieten een afzonderlijk statuut dat op uitvoerige wijze in de statuten dient te worden beschreven. 38 Aandelen zijn ofwel: - op naam - aan toonder - gedematerialiseerd Indien de aandelen op naam zijn, blijkt het aandeelhouderschap uit een register van aandelen dat verplicht dient te worden bijgehouden op de zetel van de vennootschap. Elke overdracht van aandelen wordt daarin aangebracht. 39 andelen ijn aan toonder anneer ij ge ncorporeerd ijn in een aardepapier en zijn bijgevolg lichamelijk van aard. Het voordeel van deze vorm ligt zowel in de anonimiteit als in de eenvoudige overdraagbaarheid van de aandelen door de loutere overhandiging van het papier waardoor meteen de rechten worden overgedragen. 40 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 33 en www.notaris.be 37 BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 38 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 34 en www.notaris.be 39 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 34 en www.notaris.be 40 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 34 en www.notaris.be
36

15

Gedematerialiseerde aandelen worden vertegenwoordigd door een boeking op een rekening op naam van hun eigenaar bij een daartoe erkende bankinstelling en zijn bijgevolg onlichamelijk van aard. 41 De afschaffing van de aan toonderaandelen gebeurt in verschillende fasen42 - Sinds 1 januari 2008 mogen geen nieuwe aandelen aan toonder meer worden uitgegeven en kunnen deze aandelen ook niet meer materieel worden afgeleverd. - Tussen 1 januari 2008 en 31 december 2013 moeten de rechthebbenden van aan toonderaandelen hun aandelen laten omzetten hetzij in naamaandelen, hetzij in gedematerialiseerde aandelen - Vanaf 1 januari 2014 worden de aandelen die op dat moment nog niet werden omgezet, automatisch omgezet in gedematerialiseerde aandelen en geplaatst op naam van de vennootschap-emittent. De rechthebbenden kunnen zich dan nog gedurende een jaar kenbaar maken. - Vanaf 1 januari 2015 worden de aandelen waarvan de rechthebbenden zich niet hebben aangemeld, te koop aangeboden. Voor de CVBA bepalen de statuten welk stemrecht toegekend wordt aan de deelbewijzen. Zodoende kunnen aandelen uitgegeven worden met een meervoudig stemrecht. Volgens een meerderheid in de rechtsleer kan men in de CVBA geen aandelen zonder stemrecht uitgeven.43 Behoudens andersluidende statutaire bepalingen zijn aandelen in de CVBA vrij overdraagbaar. De statuten kunnen de overdracht aan derden verbieden of beperken tot bepaalde categorieen mits toestemming van het orgaan dat bevoegd is om over de toetreding te beslissen (art. 142, al. 1, W. Venn. . 44 In de CVBA mogen obligaties uitgedeeld worden. Er bestaat geen wettelijke regeling wat betreft de uitgifte van obligaties door de coperatieve vennootschappen. 45

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 34 en www.notaris.be 42 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 35 en www.notaris.be 43 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p. 44 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 36 en www.notaris.be 45 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 37 en www.notaris.be
41

16

Bestuur Het bestuursorgaan van de vennootschap is het orgaan met de meest uitgebreide bevoegdheid. Meer bepaald kan zij alle handelingen stellen die de wet niet uitdrukkelijk heeft voorbehouden voor de algemene vergadering. Naast het nemen van de beslissingen is zij eveneens gelast met de uitvoering ervan en de vertegenwoordiging van de vennootschap.46 De personen die deel mogen uitmaken van het bestuur worden opgesomd in het art. 143, lid 3, W. Venn. . In de i het be t r toevertro d aan een of meer bestuurders, die voor onbeperkte tijd kunnen worden benoemd. De statuten bepalen het aantal bestuurders, hun bevoegdheden en de manier waarop beslissingen genomen worden - collegiaal of individueel door elke bestuurder - wanneer er verschillende bestuurders zijn. Een bestuurder kan door de algemene vergadering benoemd worden in de statuten van de vennootschap (statutaire bestuurder) of buiten de statuten (gewone bestuurder). 47 Art. 143 W. Venn. zegt dat bestuurders <alleen verantwoordelijk zijn voor het mandaat dat zij bekleden>. Het artikel verwijst ook naar de regels van het algemeen recht betreffende de lastgeving (artikel 1984 en volgende Burgerlijk Wetboek). Bestuurders kunnen geen aansprakelijkheid oplopen tegenover derden. De derden, die onderhandelden met een bestuurder die handelde in naam van een vennootschap, hebben de omvang van zijn bevoegdheden kunnen kennen door de statuten van de vennootschap te raadplegen. De derden kunnen in geen geval een actio mandati instellen tegenover de bestuurders (art. 1997 Burgerlijk Wetboek). Bij gebrek aan wettelijke beschikking, verglijkbaar met artikel 62, lid 2, W. Venn. en bij gebrek aan statutaire beschikking zijn de bestuurders van een coperatieve vennootschap niet hoofdelijk aansprakelijk. Indien een bestuurder alleen handelend, een fout begaat, zal hij alleen aansprakelijk zijn (Kh. Luik, 22 maart 1952, Jur. Lige, 1952-1953, P.6, Rev. Soc., 1953, p. 27).48

BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 47 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 38 en www.notaris.be 48 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
46

17

De CVBA is verplicht een commissaris, lid van het instituut der Bedrijfsrevisoren, te benoemen met het oog op de controle op - de financile toestand - de jaarrekening - de regelmatigheid van de verrichtingen in de jaarrekening Dit is een verplichting die enkel voor ondernemingen verplicht is die twee of meer van de volgende criteria overschrijden: - een jaargemiddelde van het personeelsbestand van 50 - een jaaromzet, exclusief de belasting over de toegevoegde waarde, van 7.300.000 euro - een balanstotaal van 3.650.000 euro tenzij het jaargemiddelde van het personeelsbestand meer dan 100 bedraagt. 49 De algemene vergadering heeft een belangrijke rol in de CVBA en is een orgaan dat verplicht aanwezig moet zijn. Voorbeelden van hun bevoegdheden zijn wijzigen van de statuten, de goedkeurig van de jaarrekening, het benoemen en ontslaan van bestuurders en het toekennen van bezoldigingen. Er zijn welgeteld 3 soorten algemene vergaderingen50: - de gewone - de buitengewone - de bijzondere De gewone algemene vergadering is diegene die jaarlijks verplicht gehouden dient te worden, binnen de 6 maanden na het sluiten van het boekjaar om de verslagen en rekeningen goed te keuren en kwijting te verlenen aan de bestuurders en bestuurders. Deze vergadering vindt plaats op de datum en de plaats voorzien in de statuten. 51 De buitengewone algemene vergadering is de term die in principe gebruikt wordt voor elke andere algemene vergadering dan de gewone. In de praktijk wordt deze benaming voornamelijk gebruikt voor de vergadering die beslist om de statuten te wijzigen. 52 De bijzondere algemene vergadering is de vergadering die gehouden wordt met als doel rechten toe te kennen aan derden die invloed hebben op het vermogen van de vennootschap wanneer de uitoefening van deze rechten afhankelijk is van het uitbrengen van een openbaar overnamebod op de aandelen of de verandering van de controle op de vennootschap. 53 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 39 en www.notaris.be 50 BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 51 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 40 en www.notaris.be 52 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 40 en www.notaris.be 53 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 40 en www.notaris.be
49

18

Het boekjaar hoeft niet noodzakelijk met het kalenderjaar samen te vallen. Het Wetboek van Vennootschappen voorziet in strikte regels voor de uitkering van dividenden en tantimes. Ontbinding Een vennootschap kan om verschillende redenen vrijwillig ontbonden worden. In bepaalde gevallen is de algemene vergadering zelfs verplicht zich over de ontbinding van de vennootschap uit te spreken, bijvoorbeeld wanneer het eigen vermogen van de vennootschap door verliezen gedaald is tot minder dan de helft van het maatschappelijk kapitaal. 54 De algemene vergadering beslist over de ontbinding en de in vereffeningstelling van de vennootschap, zoals ze over een statutenwijziging beslist. Er worden n of meer vereffenaars benoemd, dit moet bevestigd worden door de rechtbank van koophandel. De vereffenaars hebben als taak de vereffening van de vennootschap te leiden. Dit wil zeggen dat ze een hele reeks operaties moeten verrichten, met het doel de activa van de vennootschap ten gelde te maken om hiermee de nog openstaande schulden af te lossen. Slechts wanneer alle schulden afgelost zijn, kan de vereffening gesloten worden en houdt de vennootschap op met bestaan. Na afloop en ten minste n maand voor de afsluiting van de vereffening, moeten de vereffenaars op de zetel van de vennootschap de rekeningen neerleggen, samen met de stukken tot staving, die de aandeelhouders of vennoten kunnen onderzoeken. De verdeling van de activa onder de schuldeisers zal voorafgaand ook moeten worden voorgelegd aan de rechtbank van koophandel van het arrondissement waarbinnen de vennootschap haar zetel heeft. 55 Na de vereffeningsoperatie wordt het saldo van het actief of de gelden die voortkomen uit de realisatie van het actief, verdeeld naar evenredigheid van het aandelenbezit. De vennootschap blijft na de sluiting van de vereffening nog 5 jaar bestaan als een passieve rechtspersoon, wat de schuldeisers de mogelijkheid biedt zich nog te kunnen richten tot de persoon van de vereffenaar. De vereffenaars zijn zowel jegens derden als jegens de vennoten verantwoordelijk voor de vervulling van hun taak en aansprakelijk voor de tekortkomingen in hun beheer (artikel 186 W. Venn.). De ontbinding van een vennootschap kan ook worden uitgesproken door de rechtbank op verzoek van een aandeelhouder of vennoot. 56 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 42 en www.notaris.be 55 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
54

19

De rechtbank kan op vraag van diegenen die er belang bij hebben of op vraag van het openbaar ministerie ook de ontbinding uitspreken over de zogenaamde lapende vennoot chappen . Dit zijn vennootschappen die gedurende 3 opeenvolgende boekjaren zich niet aan de verplichting hebben gehouden, hun jaarrekening neer te leggen.57 Faillietverklaring Een vennootschap kan ook failliet verklaard worden. Failliet wordt men verklaard waneer er een staking van betaling is en anderzijds er wankelend krediet is (dat er bij de schuldeisers geen vertrouwen meer is dat de betaling van hun schuldvordering nog zal geschieden). De faillietverklaring gebeurt bij vonnis van de rechtbank van koophandel waarbij de zaak aanhangig is gemaakt, dit kan op drie manieren gebeuren: 58 - op aangifte van het bestuursorgaan van de vennootschap - op dagvaarding van een of meer schuldeisers - op aanvraag van het openbaar ministerie Jaarrekening De jaarrekeningen van die vennootschappen moeten opgesteld worden overeenkomstig de Wet van 17 juli 1975 en het Koninklijk Besluit van 8 oktober 1976, verkort of uitgebreid, naargelang de vennootschap aan de voorwaarden van artikel 12 2 van voormelde wet wel of niet voldoet. 59 De jaarrekening moet worden voorgelegd aan de algemene vergadering binnen de 6 maanden na de sluiting van het boekjaar, om er te worden goedgekeurd. Binnen de 30 dagen na de goedkeuring moet de jaarrekening worden neergelegd bij de griffie van de rechtbank van koophandel. Het jaarverslag wordt tegelijk met de jaarrekening neergelegd, evenals het verslag van de commissarissen (artikel 158 W. Venn.). De Nationale Bank van Belgi verstrekt op ieder verzoek, zelfs langs de post, een afschrift van deze stukken (artikel. 177bis W. Venn.). Sociaal statuut De Wet van 30 december 1992 heeft de vennootschappen verplicht zich te onderwerpen aan het sociaal statuut van de zelfstandige en een enige bijdrage te betalen. 60 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 43 en www.notaris.be 57 VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p. 58 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 44 en www.notaris.be 59 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 45 en www.notaris.be 60 Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 46 en www.notaris.be
56

20

De wet heeft een onomkeerbaar vermoeden vastgelegd: de uitoefening van een mandaat als bestuurder of bestuurder, zelfs kosteloos, in een vennootschap die zich bezighoudt met een uitbating of met verrichtingen met een winstgevend doel, wordt vermoed de uitoefening te zijn van een activiteit die de onderwerping aan de sociale statuten met zich meebrengt. 61

Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 46 en www.notaris.be
61

21

CVOA Korte schets De coperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid is een vennootschap die is samengesteld uit een veranderlijk aantal vennoten, met veranderlijke inbrengen. In dit geval is het onnodig een minimumbedrag aan te duiden vermits de leden aansprakelijk zijn boven het vermogen van de vennootschap. Zij zijn hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk op hun eigen vermogen. De vennoten moeten wel in de CVOA inbrengen waartoe zij zich in de statuten verbonden hebben. De oprichtingsakte kan een notarile akte zijn, maar dit is geen verplichting. De bestuurders zijn vrij bepaald door de statuten. Binnen vijftien dagen na de opmaak van de definitieve akte moet een uittreksel van de oprichtingsakte bij de griffie worden neergelegd. De griffie zorgt daarna voor de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. Alle vennootschappen moeten zich inschrijven in het rechtspersonenregister dat ter griffie van de rechtbank van koophandel gehouden wordt. Deze kent hun een ondernemingsnummer toe. 62 Na inschrijving in het rechtspersonenregister moet de vennootschap die handelsactiviteiten wil voeren, zich in de hoedanigheid van handelaar inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen bij een ondernemingsloket.63 Besluit In dit geval zijn de vennoten aansprakelijk voor de verbintenissen van de vennootschap, niet enkel tot het bedrag van hun inbreng, maar ook met hun eigen goederen. Het bevat ongeveer dezelfde regels als de CVBA, enkel is de aansprakelijkheid onbeperkt en hoeft het ingebrachte kapitaal niet groot te zijn. Ook kan een CVOA opgericht worden bij onderhandse akte. In de meeste gevallen zullen de statuten dit probleem regelen, want de coperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid is niet voordelig en weinig personen wensen nog bij dit soort vennootschappen aan te sluiten. Het risico is veel te groot en onnodig.

62www.belgium.be/nl/ 63

BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. 22

VSO Een vereniging zonder winstoogmerk mag in principe zijn leden niet trachten te verrijken en mag niet als hoofddoel hebben daden van koophandel te verrichten. Haar bijzonderste activiteit moet belangeloos en echt zijn. Zij kan nochtan in tgevende verrichtingen doen (t Kint, <Les A.S.B.L.>, Larcier, nr. 113).64 Men aanvaardt bijgevolg dat binnen zekere perken (voornamelijk binnen het kader van een coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid) de vereniging zonder winstgevend doel kan deelnemen aan een coperatieve vennootschap.

VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
64

23

SCE Situering In het Wetboek van Vennootschappen kennen we reeds het Europees economisch samenwerkingsverband (EESV) en de Europese naamloze vennootschap (SE). ind kort i er n ook de E rope e cooperatieve vennoot chap of E ( ocieta Cooperativa Europaea). 65 De Europese Verordening nr. 1435/2003 legde het juridische kader van deze nieuwe vennootschapsvorm vast, maar de details moesten op nationaal vlak ingevuld worden.66 Oprichting De SCE wordt opgericht bij authentieke akte . Dit kan gebeuren op vier manieren: 1. de oprichting uit het niets, dus van een nieuwe SCE 2. de oprichting van een nie van cooperatie van twee verschillende lidstaten 3. fusie tussen cooperatie it ten min te t ee ver chillende lid taten 4. om etting van een cooperatieve vennootschap naar een SCE. De Minister van Economie kan ich ver etten tegen de deelname van een cooperatieve vennoot chap aan de oprichting door f ie. De instrumenterende notaris is belast met het uitvoeren een wettigheidscontrole. De verplichte vermeldingen in de oprichtingsakte zijn dezelfde als voor de Belgische vennootschappen, met dien verstande dat in de oprichtingsakte van een SCE die een dualistisch bestuur (zie onder voor meer uitleg) heeft, ook de leden van de raad van toezicht moeten worden aangewezen. 67 Alle documenten die door een SCE worden verspreid moeten de vermelding SCE bevatten. Als de aansprakelijkheid beperkt is, dan moet dit ook uitdrukkelijk vermeld orden, bijvoorbeeld: E met beperkte aansprakelijkheid . De SCE kan nooit een vennootschap met sociaal oogmerk (VSO) zijn.

Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of E is uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be 66 Bij KB van 28.11.2006 (B.S. 04/12/2006) werd de SCE netjes ondergebracht in het Wetboek van Vennootschappen, nl. in een nieuw Boek XVI (Art. 949 - 1011). 67 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of E is uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be
65

24

Doelstelling De doelstelling van een SCE is niet beperkt, ze moet enkel voldoen aan de gewettigde behoeften van haar leden of hun economische of sociale activiteiten ontwikkelen. Winst maken is dus niet de voornaamste doelstelling van de SCE. Deze vorm van ondernemen is het interessantste voor ondernemingen die zich willen groeperen voor werkzaamheden over de grenzen heen. De SCE is een vennootschap met een veranderlijk aantal vennoten en een veranderlijk kapitaal, hetgeen de in- en uitstap van vennoten vereenvoudigt. Het geplaatste kapitaal van een SCE bedraagt minimum 30.000 euro. De E in on land moeten el de Belgische regels inzake inbreng en quasiinbreng volgen. 68 De algemene vergadering De vennoten maken deel uit van de algemene vergadering die minstens n maal per jaar samenkomt en uiterlijk zes maanden na de afsluiting van het boekjaar. De eerste algemene vergadering moet plaatsvinden in de eerste 18 maanden na de oprichting. In het monistische systeem (zie onder voor meer uitleg) wordt de algemene vergadering bijeengeroepen door de raad van bestuur. Bevat de SCE het dualistisch stelsel, mag de algemene vergadering zowel door de directieraad als door de raad van toezicht bijeengeroepen worden. 69 Wat het stemrecht betreft zijn alle mogelijkheden opengelaten. Een lid kan ten hoogste 5 stemmen hebben en maximum 30 % van de totale stemrechten. Er zijn ook zuivere kapitaalverstrekkers die lid mogen worden, zonder dat ze gebruik maken van de door de SCE aangeboden goederen of diensten, of die geen goederen of diensten aan de SCE leveren. 70 Vragen die tijdens de algemene vergadering gesteld worden hoeven niet beantwoord te worden als deze ernstige schade zouden berokkenen aan de vennootschap, aan haar aandeelhouders of aan haar personeel. De algemene vergadering heeft de bevoegdheid om kwijting te geven aan de bestuurders (monistisch stelsel) en aan de leden van de directieraad en de raad van toezicht (dualistisch stelsel). 71 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be 69 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be 70 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be
68

E is E is E is

25

Fouten Vennoten kunnen optreden tegen deze mandatarissen door een vennootschapsvordering en/of een minderheidsvordering in te stellen. Dit wil zeggen dat zowel de algemene vergadering van vennoten, als de individuele minderheidsvennoot, de mandatarissen van de SCE aansprakelijk kunnen stellen voor de fouten die gemaakt zijn bij de uitoefening van hun mandaat. Mogelijke fouten zijn: - bestuursfouten - inbreuken op de bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen - inbreuk op de bepalingen van de statuten Onderscheid monistisch/dualistisch stelsel In het monistische stelsel (KB 2006-11-28/35, art. 25; Inwerkingtreding : 3011-200672) is het enige bestuursorgaan de raad van bestuur. In Belgi heeft men gekozen voor minimum drie bestuurders, een maximum werd niet gekozen. De SCE wordt bestuurd in ons land, volgens de regels die ook gelden voor de gewone coperatieve vennootschappen. 73 In het dualistische bestuursregime (KB 2006-11-28/35, art. 25; Inwerkingtreding : 30-11-200674) ligt de feitelijke leiding bij de directieraad75. Deze bestaat uit n enkel lid. De raad van toezicht76 moet altijd uit 3 leden bestaan, het zijn onafhankelijke toezichthouders. Raad van bestuur/Directieraad/Raad van toezicht Meerdere directieraadsleden samen vormen een college. De statuten kunnen aan meerdere directieleden de bevoegdheid verlenen om gezamenlijk de vennootschap in goede banen te leiden. Deze statutaire bepaling is tegenstelbaar aan derden. 77 De bevoegdheden van de directieraad zijn in grote lijnen dezelfde als die van de raad van bestuur. Elk verslag opgesteld door de raad van bestuur, volgens het Wetboek van Vennootschappen, moet in het dualistisch stelsel opgesteld worden door de directieraad.

Art. 987-991 W. Venn. en www.ejustice.just.fgov.be Art. 967-968 W. Venn. en www.ejustice.just.fgov.be 73 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of E is uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be 74 Art. 969-973 W. Venn. en www.ejustice.just.fgov.be 75 Art. 974-978 W. Venn. en www.ejustice.just.fgov.be 76 Art. 979-982 W. Venn. en www.ejustice.just.fgov.be 77 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of E is uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be
71 72

26

De leden van de directieraad kunnen enkel door de algemene vergadering ontslagen worden en dus niet door de raad van toezicht. Ingeval van een openstaande vacature, kan een lid van de raad van toezicht deze vacature gedurende 1 jaar invullen. De leden van de raad van toezicht worden eveneens ontslagen/benoemd door de algemene vergadering. De raad van toezicht vergadert minstens eenmaal per kwartaal en zij controleert het bestuur waarmee de directieraad belast is. De leden van de leidinggevende en toezichthoudende organen (dualistisch stelsel), of van de bestuursorganen (monistisch stelsel) van een SCE mogen rechtspersonen zijn als de statuten dit toelaten. 78 Strafbepalingen, van toepassing op de Belgische coperatieven, zijn ook van toepa ing op de E . Dit zowel op de bestuurders als op de leden van de directieraad en de raad van toezicht. 79 Jaarrekening Het opstellen en neerleggen van de jaarrekening verloopt volgens de gewone regels. In het dualistisch stelsel zal ook de raad van toezicht een verslag opstellen over de jaarrekening en over het beleidsverslag van de directieraad. De raad zal deze paperassen ook voorleggen aan de algemene vergadering. 80 Omzetting Een omzetting van SCE in een gewone coperatieve vennootschap gebeurt volgens de regels van het nationaal recht. Een onafhankelijke deskundige zal verslag uitbrengen. Er zijn ook bijzondere regels inzake internationale zetelverplaatsing. Op vraag van elke belanghebbende of van het openbaar ministerie spreekt de rechtbank van koophandel de ontbinding van de SCE uit die haar statutaire zetel in Belgi heeft indien haar hoofdbestuur er niet gevestigd is.

Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be 79 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be 80 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be
78

E is E is E is

27

Faillissement Indien bij faillissement van de SCE de schulden de baten overtreffen, kunnen leden van de directieraad of leden van de raad van toezicht, of gewezen leden van de directieraad of van de raad van toezicht, alsook alle personen die ten aanzien van de zaken van de vennootschap werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, persoonlijk en al dan niet hoofdelijk aansprakelijk worden vastgesteld voor het geheel of een deel van de schulden van de vennootschap, tot het beloop van het tekort. 81 Eerst moet bewezen worden dat de begane fout kennelijk groot genoeg is en heeft bijgedragen tot het faillissement. De vordering kan ingesteld worden door de curator of door de benadeelde schuldeisers. Als kennelijk grove fout wordt beschouwd iedere vorm van ernstige en georganiseerde fiscale fraude in de zin van artikel 3, 2, van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financieel stelsel voor het witwassen van geld. 82

Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of E is uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be 82 Carnewal, E. en Stolle, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of E is uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be
81

28

Besluit In tegenstelling tot de andere handelsvennootschappen heeft de coperatieve vennootschap niet tot doel het vermogen te laten renderen, maar zij heeft voornamelijk tot doel de arbeid te organiseren, zodat aan de behoeften van de vennoten wordt voldaan. Anderzijds is de coperatieve vennootschap een personenvennootschap in dewelke de verhoudingen tussen de vennoten in wezen gebaseerd zijn op de deelneming van de leden aan de economische activiteit van de vennootschap en dus op hun nauwe samenwerking aan het leven van de vennootschap. Het dynamische element van de inzet van de vennoot is een van de fundamentele en specifieke eigenschappen van de coperatie. De wet strekt ertoe de vennootschapswet te hervormen om aldus het in het leven roepen van <valse coperaties> te vermijden. De aanpassing voor de coperaties aan een specifiek statuut gaat vanzelfsprekend gepaard met de invoering van een nieuw type vennootschap waarin de vennoten gemakkelijk kunnen toe- en uittreden, maar waarvan de grondslag niet de <coperatiegeest> is in eigenlijke zin. Men heeft aldus de vennootschap met veranderlijk kapitaal bedacht. 83

VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.
83

29

Rechtspraak
CVBA De aansprakelijkheid van de vennoten is beperkt tot hun inbreng. Het feit dat een coperatieve vennootschap niet op uiterlijk 1 november 1993 haar kapitaal heeft opgetrokken tot het wettelijk minimum van 18.550 EUR, brengt niet mee dat de vennoten onbeperkt aansprakelijk worden, maar wel dat hun aansprakelijkheid wordt beperkt tot het verschil tussen het minimumkapitaal van 18.550 EUR en het reeds gestorte bedrag.84 Vennoten, vennoten/oprichters of bestuurders kunnen in een CVBA niet worden aangesproken tot betaling van het verschil tussen het geplaatste en het voorgeschreven wettelijk minimumkapitaal wanneer deze vennootschap haar minimumkapitaal niet heeft aangepast aan de Wet 20 juli 1991 houdende sociale en diverse bepalingen, noch worden de vennoten om die reden hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk voor de verbintenissen van de CVBA. De meerderheidsaandeelhouder die over de mogelijkheden beschikt om de vereiste kapitaalsverhoging te laten doorvoeren, is nalatig wanneer hij van die mogelijkheid geen gebruik maakt en kan daarom veroordeeld worden tot aanzuivering van het passief van de failliete vennootschap. De bestuurder van de coperatieve vennootschap die de Wet 20 juli 1991 niet naleeft, begaat een kennelijk grove fout (art. 409 W. Venn.) en is aansprakelijk voor aanzuivering van het passief. Het toepassingsgebied van artikel 198 W.Venn. omvat het verzuim van een bestuurder of een bestuurder. Zolang het kapitaal niet is verhoogd tot het bij wet voorgeschreven minimum leeft de bestuurder de wettelijke voorschriften niet na die terzake toepasselijk zijn en is hij dus in gebreke. De verjaring van een rechtsvordering die gegrond is op de schending van een wetsbepaling begint ofwel te lopen op het moment waarop aan deze wetsbepaling is voldaan, ofwel op de dag waarop aan de taak van de bestuurder een eind komt.85

84

Rb. Brussel 13 november 2008, TFR 2009, afl. 368, 808 en http://tfrnet.larcier.be (13 november 2009), noot STEENO, A. 85 Kh. Hasselt 26 november 2002, JDSC 2004 (verkort), 203, noot DELVAUX, M.; JDSC 2004 (verkort), 208, noot DELVAUX, M.; NJW 2003, afl. 31, 567, noot DE WULF, H.; RW 2004-05, afl. 18, 710 en www.rw.be (10 januari 2005).

30

De vennoten van een coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid opgericht voor de inwerkingtreding van de Wet 20 juli 1991 houdende begrotingsbepalingen, en waarvan het kapitaal lager is dan het minimum voorzien in deze wet, begaan een fout indien zij dit kapitaal niet verhogen binnen de termijn voorzien in deze wet. De vennoten van een coperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, waarvan het vast kapitaal beneden het wettelijk minimum ligt, zijn gehouden, ten aanzien van de derde-schuldeisers, tot de vergoeding van de schade geleden door deze laatsten waarvan de schuldvordering oninbaar is gebleken, van zodra de schade werd veroorzaakt door de fout van de vennoten.86 Naar luid van art. 168 Wet 20 juli 1991 houdende begrotingsbepalingen worden 'bij gebreke [van] aanpassing van de statuten of van regelmatige omzetting voordat de in art. 165 gestelde termijn is verstreken, (...) de statutaire bepalingen die strijdig zijn met deze wet voor niet geschreven gehouden en zijn de bepalingen van dwingend recht van deze wet toepasselijk'. Uit deze bepaling mag niet worden afgeleid dat de Wet 20 juli 1991 van toepassing zou zijn op juridische situaties ontstaan en definitief voltooid vr de inwerkingtreding ervan. De wetgever heeft voor deze wet immers niet in een expliciete retroactiviteit voorzien en er zijn evenmin elementen voorhanden waaruit zijn stilzwijgende bedoelingen om de wet retroactief te doen werken, kan worden afgeleid. De oprichting is een eenmalige rechtshandeling die, eens de vennootschap opgericht, is voltrokken. Vermits de bepaling die het wettelijk minimumkapitaal voor C.V.B.A.'s vastlegt op 750.000 F niet terugwerkt tot de dag van de oprichting van de geviseerde vennootschap, en vermits de oprichting van deze vennootschap is voltooid, kunnen de oprichters ervan niet worden gesanctioneerd voor de beweerde niet-nakoming van de verplichtingen die ze zelfs niet hadden op het ogenblik dat deze verplichtingen te vervullen waren, dit wil zeggen bij het oprichten van de vennootschap.87

Rb. Gent (6e k.) 6 december 2001, RGCF 2003, afl. 2, 71, noot CULOT, H. Kh. Dendermonde 3 november 1997, JDSC 1999 (samenvatting), 199, noot DELVAUX, M.; TBH 1998, 610; T.G.R. 1998, 26; TRV 1997, 585, noot.
86 87

31

De vennoot die beweert te zijn bedrogen over de draagwijdte van zijn verschijning bij de oprichtingsakte van een vennootschap (in casu een CVBA) maar waarvan de wil om deel te nemen aan de oprichting van deze vennootschap, die hem werk moest bieden, zeker is (het feit dat hij niet volledig op de hoogte werd gesteld betreffende de eventuele aansprakelijkheden die kunnen voortvloeien uit zijn benoeming als bestuurder verandert daar niets aan) en die zijn handtekening heeft geplaatst in het aandelenregister onder de vermelding 'Goed voor aanvaarding van de statuten' kan niet weigeren het kapitaal te volstorten dat hij heeft geplaatst. De bewoordingen van art. 409, par. 1, lid 2, W.Venn. mogen niet zo worden genterpreteerd alsof de bestuurders van een vennootschap die binnen drie jaar na haar oprichting failliet gaat, niet aansprakelijk kunnen worden gesteld. De bestuurders dienen het bewijs te leveren dat de vennootschap aan de voorwaarden van dit artikel voldoet om aan de toepassing van de vordering tot aanzuivering van het passief te ontkomen. Daar er geen boekhouding bestaat, kan dit bewijs niet worden geleverd. Het feit dat een bestuurder van een CVBA de werking van de vennootschap verwaarloosde, vormt een kennelijk grove fout. De nalatige bestuurder kan echter niet aansprakelijk worden gesteld wanneer zijn fout niet heeft bijgedragen tot het faillissement van de vennootschap, dat voortvloeit uit fouten die toe te schrijven zijn aan een ander bestuurder die de nalatige bestuurder volledig onbekend waren. (Art. 409 W.Venn.). Tenzij in de statuten anders is bepaald, vormen de bestuurders van een coperatieve vennootschap geen college. De bestuurders die niet op de hoogte waren van het dagelijkse bestuur dat alleen door een van de bestuurders wordt uitgeoefend, kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor de fouten die door deze laatste in dit kader worden begaan. (Art. 409 W.Venn.).88

Luik (14e k.) 23 november 2007, JLMB 2009, afl. 7, 317 en http://jlmbi.larcier.be (4 maart 2009)
88

32

CVOA Een ontvanger vordert een aanslag gevestigd op naam van een coperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid in. Hij legt beslag onder derden lastens n van de vennoten, zonder de vennoot vooraf te dagvaarden in betaling. De betrokken vennoot vordert de handlichting van dit beslag. Het hof van beroep willigt de vordering van de vennoot in en meent dat het kohier op naam van de coperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid enkel een uitvoerbare titel vormt lastens de vennootschap zelf en niet lastens de vennoten die hoofdelijke schuldenaars zijn op grond van het Wetboek van Vennootschappen. Het Hof van Cassatie verbreekt echter dit arrest. Het kohier op naam van de vennootschap vormt dus wel degelijk een uitvoerbare titel lastens de aansprakelijke vennoten.89 De vennoot van een coperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid, die ingevolge artikel 141 3 van de gecordineerde Wetten op de Handelsvennootschappen, persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk is voor de schulden van de vennootschap, is persoonlijk gehouden tot de betaling van de aanslag die ten name van de coperatieve vennootschap is gevestigd. Deze vennoot is in de zin van artikel 366 WIB 1992 de belasting verschuldigd, en heeft bijgevolg het recht om een bezwaarschrift in te dienen tegen de aanslag die ten name van die vennootschap is gevestigd.90

Cass. (1e k.) AR F.06.0044.F, 14 juni 2007 (Etat belge / K.S.), FJF 2007, afl. 9, 836; www.cass.be (20 juli 2007), concl. HENKES, A.; NJW 2007, afl. 168, 702, noot DE RAEDT, S.; Pas. 2007, afl. 6-8, 1221, concl. HENKES, A.; RGCF 2009, afl. 1, 30, noot DAUBE, M.; TRV 2008, afl. 5, 376, noot VAN GERVEN, D.; TFR 2008, afl. 339, 346 en http://tfrnet.larcier.be (23 april 2008), noot DE RAEDT, S., HEIRMAN, J. 90 Cass. (1e k.) AR F.03.0063.F, 16 september 2004 (H.P. / Etat belge), Arr.Cass. 2004, afl. 9, 1399; Fisc.Koer. 2004 (weergave DEFOOR, W.), afl. 16, 655 en www.monkey.be (1 september 2008), noot DEFOOR, W; FJF 2004, afl. 10, 1018 en www.monkey.be (1 september 2008); www.cass.be (12 oktober 2004); JLMB 2005, afl. 3, 125 en http://jlmbi.larcier.be (1 februari 2005); Pas. 2004, afl. 9-10, 1358; RGCF 2005, afl. 1, 55; TFR 2005, afl. 285, 677 en http://tfrnet.larcier.be(13 september 2005), noot MAUS, M.
89

33

Ook al zijn bij de coperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid de vennoten persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk voor de vennootschappelijke schulden (art. 141 lid 3 W. Venn.), zij hebben, in tegenstelling tot de vennoten van een vennootschap onder firma of van een gewone commanditaire vennootschap, niet de hoedanigheid van handelaar indien de vennootschap een handelsdoel heeft. Zij kunnen bijgevolg niet failliet verklaard worden tenzij wordt bewezen dat zij daadwerkelijk een vennootschappelijke activiteit zouden hebben uitgeoefend en de vennootschap zouden hebben gebruikt als dekmantel voor een persoonlijke activiteit. Wanneer het gaat om het bespreken van het persoonlijk faillissement van vennoten, die hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk worden gesteld voor het passief van een vennootschap, is het de rechtbank die het faillissement van deze laatste heeft uitgesproken die bevoegd is om kennis te nemen van de door de curator van de vennootschap ingestelde eis en niet die van de woonplaats van de verweerders. De curator is bevoegd om in een faillissement van vennoten van een coperatieve vennootschap op te treden zodra het een eis betreft die tot doel heeft, ten gunste van alle schuldeisers, een gewijzigd patrimonium weder te herstellen. De krachtens de wet bevolen publicaties bij een faillissementsverklaring hebben als doel de schuldeisers te waarschuwen en hen in staat te stellen hun schuldvorderingen bekend te maken opdat zij tot het passief zouden worden toegelaten. Hetzelfde doel bestaat niet wanneer het faillissement wordt ingetrokken. Commentaar: J.D.S.C. vermeldt verkeerdelijk 18 december 2001 als datum van het arrest91

Luik 18 december 2000, JDSC 2003 (verkort), 7, noot COIPEL, M.; JLMB 2002, afl. 6, 228 en http://jlmbi.larcier.be (4 februari 2003); Rev.prat.soc. 2001, afl. 3, 300, noot DERIJCKE, W.; TBH 2002, 36.
91

34

Diegene aan wie werd toegestaan een vordering tot schuldenregeling in te stellen, wat inhoudt dat hij niet de hoedanigheid van koopman bezit, kan toch failliet worden verklaard. Het gezag van gewijsde is immers slechts van toepassing indien de vordering wordt ingesteld tussen dezelfde partijen en bovendien bezit de procedure tot collectieve schuldenregeling niet hetzelfde absolute gezag van gewijsde (art. 23, 1675/2 en 1675/4 Ger. W.). De rechtsleer en de rechtspraak die van oordeel zijn dat de vennoten van een coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid de hoedanigheid van koopman bezitten en dat zij deze hoedanigheid behouden tot bij de afloop van de verrichtingen tot vereffening van het faillissement, kunnen niet worden bijgetreden. Wanneer de coperatieve vennootschap er een met onbeperkte aansprakelijkheid is, zijn de vennoten persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk voor de maatschappelijke schulden van de vennootschap, maar bezitten zij in tegenstelling met de vennoten van een vennootschap onder firma of van een gewone beherende vennootschap niet de hoedanigheid van koopman ingeval de vennootschap een sociaal oogmerk heeft. Deze beginselen werden goedgekeurd door de meest recente rechtsleer. De redenering die van toepassing is op de vennoot onder firma of op de beherende vennoot kan geenszins worden verruimd tot de vennoot van een coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid. In het kader van de vennootschap onder firma of voor een commanditaire vennoot is de vennootschapsstructuur beperkt tot haar eenvoudigste uitdrukking, terwijl omgekeerd de coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid over een uitgewerkte en specifieke echte vennootschapsstructuur beschikt (art. 2 Faill. W. 1997).92

Kh. Charleroi (1e k.) 4 november 2003, JT 2004 (verkort), afl. 6139, 504 en http://jt.larcier.be (1 juli 2008); JDSC 2008, 40, noot COIPEL, M., DELVAUX, M.; Rev.prat.soc. 2003, afl. 4, 426, noot DERIJCKE, W.
92

35

SCE De passende rechtsgrondslag voor een handeling moet aan de hand van de inhoud en het hoofddoel van die handeling worden bepaald. In dit verband kan artikel 308 EG slechts als rechtsgrondslag voor een handeling dienen wanneer geen andere verdragsbepaling de gemeenschapsinstellingen de voor die handeling vereiste bevoegdheid verleent. Artikel 95 EG machtigt de gemeenschapswetgever om maatregelen te nemen die bestemd zijn om de voorwaarden voor de instelling en de werking van de interne markt te verbeteren, welke maatregelen daadwerkelijk die doelstelling moeten hebben doordat zij ertoe bijdragen dat belemmeringen van de door het Verdrag gewaarborgde economische vrijheden, waaronder de vrijheid van vestiging, worden weggenomen. Dit artikel kan ook als rechtsgrondslag worden gebruikt om te voorkomen dat belemmeringen van het handelsverkeer ontstaan ten gevolge van een heterogene ontwikkeling van de nationale wetgevingen, waarbij het ontstaan van die belemmeringen evenwel waarschijnlijk moet zijn en de betrokken maatregel ertoe moet strekken die belemmeringen te voorkomen. Verordening nr. 1435/2003 betreffende het statuut voor een Europese Coperatieve Vennootschap (SCE), strekt ertoe, een nieuwe rechtsvorm uit te werken naast de bestaande nationale vormen van coperatieve vennootschappen, daar de SCE als een specifieke en communautaire Europese rechtsvorm van coperatieve vennootschappen moet worden beschouwd. Op de SCE zijn namelijk in de eerste plaats de bepalingen van deze verordening van toepassing, de voorwaarden voor de oprichting daarvan zijn specifiek voor deze vennootschap en het is ook kenmerkend voor de SCE dat deze haar statutaire zetel van de ene naar een andere lidstaat kan verplaatsen zonder dat deze verplaatsing leidt tot ontbinding of tot vorming van een nieuwe rechtspersoon. Bovendien bestaat de vorm van de Europese coperatieve vennootschap naast die van de coperatieve vennootschappen naar nationaal recht. Mitsdien heeft deze verordening, die de diverse bestaande nationale wetgevingen ongewijzigd laat, niet tot doel, de wetgevingen van de lidstaten ter zake van coperatieve vennootschappen te harmoniseren. Bijgevolg kon artikel 95 EG geen passende rechtsgrondslag vormen voor de vaststelling van deze verordening, die dan ook terecht is vastgesteld op basis van artikel 308 EG. 93

H.v.J. (Grote Kamer) nr. C-436/03, 2 mei 2006 (Europees Parlement / Raad), http://curia.europa.eu (12 juli 2006), concl. STIX-HACKL, C.; NJB (NL) 2006 (weergave), afl. 26, 1429 en www.njb.nl (17 juli 2006); Pb C 17 juni 2006 (dispositief), afl. 143, 4 en http://eur-lex.europa.eu (19 oktober 2007); Rec.CJCE 2006, afl. 5 (A), I, 3733, concl. STIX-HACKL, C.; SEW 2006 (weergave), afl. 6, 242.
93

36

VSO Diegene aan wie werd toegestaan een vordering tot schuldenregeling in te stellen, wat inhoudt dat hij niet de hoedanigheid van koopman bezit, kan toch failliet worden verklaard. Het gezag van gewijsde is immers slechts van toepassing indien de vordering wordt ingesteld tussen dezelfde partijen en bovendien bezit de procedure tot collectieve schuldenregeling niet hetzelfde absolute gezag van gewijsde (art. 23, 1675/2 en 1675/4 Ger. W.). De rechtsleer en de rechtspraak die van oordeel zijn dat de vennoten van een coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid de hoedanigheid van koopman bezitten en dat zij deze hoedanigheid behouden tot bij de afloop van de verrichtingen tot vereffening van het faillissement, kunnen niet worden bijgetreden. Wanneer de coperatieve vennootschap er een met onbeperkte aansprakelijkheid is, zijn de vennoten persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk voor de maatschappelijke schulden van de vennootschap, maar bezitten zij in tegenstelling met de vennoten van een vennootschap onder firma of van een gewone beherende vennootschap niet de hoedanigheid van koopman ingeval de vennootschap een sociaal oogmerk heeft. Deze beginselen werden goedgekeurd door de meest recente rechtsleer. De redenering die van toepassing is op de vennoot onder firma of op de beherende vennoot kan geenszins worden verruimd tot de vennoot van een coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid. In het kader van de vennootschap onder firma of voor een commanditaire vennoot is de vennootschapsstructuur beperkt tot haar eenvoudigste uitdrukking, terwijl omgekeerd de coperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid over een uitgewerkte en specifieke echte vennootschapsstructuur beschikt (art. 2 Faill. W. 1997).94

Kh. Charleroi (1e k.) 4 november 2003, JT 2004 (verkort), afl. 6139, 504 en http://jt.larcier.be (1 juli 2008); JDSC 2008, 40, noot COIPEL, M., DELVAUX, M.; Rev.prat.soc. 2003, afl. 4, 426, noot DERIJCKE, W.
94

37

Bibliografie
Geciteerde wetgeving
Wetboek van Vennootschappen

Geciteerde rechtsleer
Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat, Vennootschappen, Brussel, Eeman, L ., 2008, 48 p. en www.notaris.be CARNEWAL, E. en STOLLE, L ., De E rope e cooperatieve vennoot chap of E is uiteindelijk toch een feit, Gent, MERITIUS Advocaten, 2006, 4 p. en www.meritius.be BRAECKMANS, H., Typische kenmerken van elke vennootschapsvorm, vormingscursus advocaten, 2008, 47 63

Geciteerde rechtspraak
CVBA - Rb. Brussel 13 november 2008, TFR 2009, afl. 368, 808 en http://tfrnet.larcier.be (13 november 2009), noot STEENO, A. - Kh. Hasselt 26 november 2002, JDSC 2004 (verkort), 203, noot DELVAUX, M.; JDSC 2004 (verkort), 208, noot DELVAUX, M.; NJW 2003, afl. 31, 567, noot DE WULF, H.; RW 2004-05, afl. 18, 710 en www.rw.be (10 januari 2005). - Rb. Gent (6e k.) 6 december 2001, RGCF 2003, afl. 2, 71, noot CULOT, H. - Kh. Dendermonde 3 november 1997, JDSC 1999 (samenvatting), 199, noot DELVAUX, M.; TBH 1998, 610; T.G.R. 1998, 26; TRV 1997, 585, noot. - Luik (14e k.) 23 november 2007, JLMB 2009, afl. 7, 317 en http://jlmbi.larcier.be (4 maart 2009) CVOA - Cass. (1e k.) AR F.06.0044.F, 14 juni 2007 (Etat belge / K.S.), FJF 2007, afl. 9, 836; www.cass.be (20 juli 2007), concl. HENKES, A.; NJW 2007, afl. 168, 702, noot DE RAEDT, S.; Pas. 2007, afl. 6-8, 1221, concl. HENKES, A.; RGCF 2009, afl. 1, 30, noot DAUBE, M.; TRV 2008, afl. 5, 376, noot VAN GERVEN, D.; TFR 2008, afl. 339, 346 en http://tfrnet.larcier.be (23 april 2008), noot DE RAEDT, S., HEIRMAN, J. - Cass. (1e k.) AR F.03.0063.F, 16 september 2004 (H.P. / Etat belge), Arr.Cass. 2004, afl. 9, 1399; Fisc.Koer. 2004 (weergave DEFOOR, W.), afl. 16, 655 en www.monkey.be (1 september 2008), noot DEFOOR, W; FJF 2004, afl. 10, 1018 en www.monkey.be (1 september 2008); www.cass.be (12 oktober 2004); JLMB 2005, afl. 3, 125 en http://jlmbi.larcier.be (1 februari 2005); Pas. 2004, afl. 9-10, 1358; RGCF 2005, afl. 1, 55; TFR 2005, afl. 285, 677 en http://tfrnet.larcier.be(13 september 2005), noot MAUS, M.

38

Luik 18 december 2000, JDSC 2003 (verkort), 7, noot COIPEL, M.; JLMB 2002, afl. 6, 228 en http://jlmbi.larcier.be (4 februari 2003); Rev.prat.soc. 2001, afl. 3, 300, noot DERIJCKE, W.; TBH 2002, 36. Kh. Charleroi (1e k.) 4 november 2003, JT 2004 (verkort), afl. 6139, 504 en http://jt.larcier.be (1 juli 2008); JDSC 2008, 40, noot COIPEL, M., DELVAUX, M.; Rev.prat.soc. 2003, afl. 4, 426, noot DERIJCKE, W. H.v.J. (Grote Kamer) nr. C-436/03, 2 mei 2006 (Europees Parlement / Raad), http://curia.europa.eu (12 juli 2006), concl. STIX-HACKL, C.; NJB (NL) 2006 (weergave), afl. 26, 1429 en www.njb.nl (17 juli 2006); Pb C 17 juni 2006 (dispositief), afl. 143, 4 en http://eur-lex.europa.eu (19 oktober 2007); Rec.CJCE 2006, afl. 5 (A), I, 3733, concl. STIX-HACKL, C.; SEW 2006 (weergave), afl. 6, 242. Kh. Charleroi (1e k.) 4 november 2003, JT 2004 (verkort), afl. 6139, 504 en http://jt.larcier.be (1 juli 2008); JDSC 2008, 40, noot COIPEL, M., DELVAUX, M.; Rev.prat.soc. 2003, afl. 4, 426, noot DERIJCKE, W.

SCE -

VSO -

Geraadpleegde literatuur
BRAECKMANS, H., WYMEERSCH, E., Het gewijzigde vennootschapsrecht 1991, Antwerpen, MAKLU uitgevers, 1992, 440 p. VANKAN, M., BURTON P., Vademecum van de coperatieve vennootschappen, Brussel, CREADIF, 1987, 186 p.

Geraadpleegde tijdschriften
DR EN , J., Ho d het binnen de familie , Moneytalk 2010, 50 52.

Online bronnen
www.unizo.be/starters/ www.notaris.be www.belgium.be/nl/ www.meritius.be www.ejustice.just.fgov.be http://tfrnet.larcier.be www.rw.be http://jlmbi.larcier.be www.cass.be http://tfrnet.larcier.be www.monkey.be http://jt.larcier.be http://curia.europa.eu http://eur-lex.europa.eu

39