Professional Documents
Culture Documents
Contoh :
1. 2.
9
9 ) ( 1 5 ( ) 0 1
= =
9i 2 50i 2
= 3i = 5
2i
50 =
i8=i i
15
2 (4)
= (-1) = 1
b. c.
2i3 + 2 i18 - 3 i51 = -2 i2 i + 2 i2(9) - 3 i2(25) i = -2 (-1) i + 2 (-1) 9 - 3 (-1) 25 i = 2 i + 2 (-1) 3 (-1) i = 2 i 2 +3 i =5i2 CONTOH SOALAN : d.
1. Ringkaskan kuasa bagi i yang berikut:
June/JMSK/PPD/750621 1
a. b. c. d
e.
i7 i 12 i 20 i 36
d.
69
+ ( u + vi )
Nombor kompleks tambah nombor kompleks
= ( x + u ) + ( yi + vi )
z w = ( x + yi ) - ( u + vi ) = ( x - u ) + ( yi - vi )
Nombor nayata tolak nombor nyata
d)
( 4 2i ) ( 2 3i )
Maka, z + w = ( a + bi ) x ( p + qi ) = (a x p) + (a x qi) + (bi x p) + (bi x qi) = ap + aqi + pbi + bqi2 = ap + aqi + pbi + bq(-1) = ap + aqi + pbi bq = (ap-bq) + (aq+pb)i CONTOH : a) Jika z = 3 + 4i dan w = 2 3i maka zw = ( 3 + 4i ) ( 2 3i ) = ( 3 x 2 ) + ( 3 x (-3i) ) + ( 4i x 2 ) + ( 4i x (-3i) ) = 6 + (-9i) + 8i +( -12i2 ) = 6 + ( -i ) 12(-1) = 6 i +12 = 18 i b) Jika z = 4 + i dan w = 3 + 2i maka zw = ( 4 + i ) ( 3 + 2i ) = ( 4 x 3 ) + ( 4 x 2i ) + ( i x 3 ) + ( i x 2i ) = 12 + 8i + 3i + 2i2 = 12 + 11i + 2(-1) = 12 + 11i - 2 = 10 + 11i
June/JMSK/PPD/750621 3
Bagi proses pembahagian, perlu gunakan konjugat supaya penyebut jadi nombor nyata Contoh : 1.
Saling memusna hkan
3 2 + 3i 3 2 3i = 2 +3i 2 23i b2 a + 6 9i = 4 +9 6 9i = 13 6 9i = 13 13
Jika z = a + bi dan w = a bi Maka, zw = ( a + bi ) ( a bi ) = a2 abi + abi b2i2 = a2 b2i2 = a2 b2(-1) = a2 (-b2) Nombor = a2+ b2
nyata
2.
2 +i 3 2i 2 +i 3 + 2i = 3 2i 3 + 2i 6 + 4i +3i + 2i 2 = 9 +4 6 + 7i + 2(-1) = 13 6 + 7i 2 = 13 4 + 7i = 13 4 7i = + 13 13
Oleh itu, w dikenali sbg konjugat kompleks bagi z Jika z = a + bi, konjugat bagi z ialah z* = a bi zz* = a2+ b2
MAKA,
x=u
dan
y=v
-2 = p + 5q p = -5q 2
p = 5 = 1 2
1 2 2
CONTOH SOALAN : 1. Ungkapkan yang berikut dalam bentuk a + ib a. 3 + 9 b. 2 + 8 2. Ringkaskan setiap yang berikut: a. ( 3 + 4i) + ( 5 2i) b. ( 7 + 6i) ( -4 3i) Ungkapkan yang berikut dalam bentuk a + ib: 2 2 +i a. b. 1+i 12i Dalam setiap kes berikut, cari nilai x dan y. a. x + iy = ( 3 + i )(2 3i) b. ( x + iy ) ( -2 + 7i ) = -11 4i 2 +5i c. x + iy = 1 i
c. 8 -
16
3.
4.
RAJAH ARGAND
y
paksi khayal Mewakili nombor kompleks z = x + yi
June/JMSK/PPD/750621 5
P ( x, y )
Hujah z
r P ( x, -y )
Modulus z
x
paksi nyata
MODULUS z HUJAH z
z =
x 2 +y 2
y huj z = tan 1 x
CONTOH : Cari modulus dan hujah bagi setiap nombor kompleks berikut y a) 1 i z = 12 +12 = 2 tan ve di Huj z = tan 1 (-1/1) sukuan Sudut = tan 1( -1) 2&4 dr asalan = - 45 paksi-x r = 360 - 45 b) 3 + 4i
3 z = ( ) 2 +(4) 2 25 = =5 Huj z = tan 1 (4/-3) = -53 8 = 180 - 53 8 = 126 52
y r
x x
CONTOH SOALAN : Cari modulus dan hujah bagi setiap nombor kompleks berikut: a) 1 3i b) 1 + 2i c) 3 5i d) -5 + 12i e) -7 4i f) 6 + (-2i)
June/JMSK/PPD/750621 6
PENAMBAHAN dan PENOLAKAN RAJAH ARGAND Langkah-langkah : 1. Buatkan penambahan atau penolakan kepada nombor kompleks dulu 2. Dari hasil penambahan atau penolakan td, baru plotkan rajah argand. 3. Then tandakan hasil yg br td pd graf. CONTOH : Tunjukkan pada Rajah Argand, garis-garis yang mewakili nombor kompleks berikut kemudian dapatkan modulus dan hujah bagi setiap satunya:
Z1 = 2 + 4i Z3 = -5 3i
a)
Z2 = -3 + 2i Z4 = 3 - 5i
Z1 , Z2 , Z3 , Z4 Z1 + Z2 = ( 2 + 4i) + ( -3 + 2i ) = ( 2 + (-3) ) + ( 4i + 2i) = -1 + 6i Z1 - Z3 = ( 2 + 4i) - ( -5 3i) ) = ( 2 - (-5) ) + ( 4i (-3i) ) = 7 + 7i Z2 - Z3 = ( -3 + 2i ) ( -5 3i ) = ( -3 (-5) ) + ( 2i ( -3i) ) = 2 + 5i Z1 + Z4 = ( 2 + 4i) + ( 3 - 5i ) = ( 2 + 3 ) + ( 4i + (-5i) ) =5-i
c)
b)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
RAJAH ARGAND
June/JMSK/PPD/750621 7
June/JMSK/PPD/750621 8
Soalan
a)
Modulus z =
(2)
2
Rajah Argand
BAB 6 : NOMBOR KOMPLEKS Matematik II (B 2001)
Z1 = 2 + 4i
+(4)
= 20 = 4.47
Z2 = -3 + 2i
z =
(-3)
2
+(2)
= 13 = 3.61
Z3 = -5 3i
z =
(-5)
2
+(-3)
= 34 = 5.83
Z4 = 3 - 5i
z =
(3)
2
+(-5)
= 34 = 5.83 b)
y x
-1 + 6i
z =
(-1)
2
+(6)
= 37 = 6.08
c)
-8 - i
z =
(-8)
2
+(-1)
= 65 = 8.06
d)
7 + 7i
z =
(7)
2
+(7)
= 98 = 9.90
e)
-8 + 2i
z =
(-8)
2
+(2)
= 68 = 8.25
June/JMSK/PPD/750621 9
f)
2 + 5i
z =
2 2
Huj z = tan
(5/2)
y y y
Tunjukkan pada Rajah Argand, garis-garis yang mewakili nombor kompleks berikut kemudian dapatkan modulus dan hujah bagi setiap satunya:
Z1 = -3 + 5i Z3 = -2 2i
a) Z1 , Z2 , Z3 , Z4 c) Z2 + Z3 e) Z3 - Z4 g) Z2 - Z4 i) Z1 - Z2 BENTUK-BENTUK NOMBOR KOMPLEKS a) b) c) d) Bentuk Cartesian Bentuk Trigonometri Bentuk Kutub (Polar) Bentuk Eksponen
Z2 = 5 - 3i Z4 = 6 + 3i
b) d) f) h) j)
Z1 + Z2 Z1 - Z3 Z2 - Z3 Z1 + Z4 Z1 - Z4
a + bi |z| ( kos + i sin ) R ( kos + i sin ) |z| R Rej ( dlm bacaan radian)
CONTOH :
1.
b) Modulus z
R = z = 25 + 4 = 29 = 5.39
y x 2 = tan 1 5 = tan 1 ( -0.4) = 21.8 atau 0.38 rad Maka = 180 - 21.8 = 158.2
c)
Hujah z
Huj z = = tan
paksi nyata
June/JMSK/PPD/750621 10
Rej =5.39ei0.38
|z| ( kos + i sin ) atau R ( kos + i sin ) =5.39 ( kos 158.2 + i sin 158.2 )
f)
Bentuk trigonometri
2.
Tukarkan nombor kompleks z = 2.5 ( kos 189 + i sin 189 ) ke dalam bentuk Cartesian, Kutub dan Eksponen PENYELESAIAN : dapatkan nilai kos 189 dan sin 189 melalui kalkulator kos 189 = - 0.988 sin 189 = - 0.156 a) Bentuk cartesian a + bi = 2.5 ( ( - 0.988 ) + i(- 0.156 ) ) = - 2.47 - 0.39i
b) Bentuk eksponen
c)
Bentuk kutub
CONTOH SOALAN : 1. Tukarkan nombor kompleks berikut ke dalam bentuk Cartesian, Kutub dan Eksponen.
a. b.
z = 4 ( kos 54 + i sin 54 ) z = 15 ( kos 200 + i sin 200 ) z = 3.5 ( kos 175 + i sin 175 ) z = 5 ( kos 250 + i sin 250 ) 2. Tukarkan nombor kompleks berikut ke bentuk Trigonometri, Kutub dan Eksponen. a. b. 3 + 3i 5 + 2i
June/JMSK/PPD/750621 11
c.
d.
c. d.
3 3i 5 2i
TEOREM DE MOIVRE ( a + bi )n = |z|n ( kos n + i sin n ) + 360k Jika kuasanya ialah punca kuasa atau kuasa pecahan CONTOH :
1.
Ungkapkan dalam dalam sebutan kos n dan sin n : a) ( kos - i sin )4 b) 1 kos 2 + i sin 2 = kos 4 - i sin 4 = ( kos 2 - i sin 2 )-1 = kos (-2 ) - i sin (-2 ) = - kos 2 - i sin 2
R = | z | = 8 2 +5 2
= 64 +25 = 89 =9.43
ii)
Hujah z
iii) iv)
Menggunakan Teorem De Moivre ( a + bi )n = |z|n ( kos n + i sin n ) MAKA : ( 8 5i )3 = 9.43 3 [ kos 3(328) + i sin 3 (328) ] = 838.56 ( kos 984 + i sin 984 ) = 838.56 [ kos ( 984 - 720 ) + i sin ( 984- 720 )] = 838.56 ( kos 264 + i sin 264 )
June/JMSK/PPD/750621 12
984 lebih drpd 2 pusingan maka kena tolakkan 2 pusingan penuh ( 2 x 360)
b)
R = | z | = (-5)
= 29 =5.39
+2 2
= 25 +4
ii)
Hujah z
iii) iv)
Menggunakan Teorem De Moivre ( a + bi )n = |z|n ( kos n ( + 360K ) + i sin n ( + 360K ) ) MAKA : ( -5 + 2i )1/4 = 5.391/4 [kos (158.2+ 360k )/4 + i sin ( 158.2 + 360k)/4 ] = 1.52 [kos (158.2+ 360k )/4 + i sin ( 158.2 + 360k)/4 ] Sekarang perlu selesaikan nilai k tersebut mulakan dengan nilai k = 0 sehingga jumlah ( + 360k) tidak melebihi 360 Bagi k = 0 Bagi k = 1 ( -5 + 2i )1/4 = 1.52 (kos 39.6+ i sin 39.6) ( -5 + 2i )1/4 = 1.52 [kos (158.2+ 360 )/4 + i sin ( 158.2 + 360 )/4 ] = 1.52 ( kos 129.6 + i sin 129.6) ( -5 + 2i )1/4 = 1.52 [kos (158.2+ 720 )/4 + i sin ( 158.2 + 720)/4 ] = 1.52 ( kos 219.6 + i sin 219.6) ( -5 + 2i )1/4 = 1.52 [kos (158.2+ 1080 )/4 + i sin ( 158.2 + 1080)/4 ] = 1.52 ( kos 309.6 + i sin 309.6) ( -5 + 2i )1/4 = 1.52 [kos (158.2+1440 )/4 + i sin ( 158.2 + 1440)/4 ]
June/JMSK/PPD/750621 13
Bagi k = 2
Bagi k = 3
Bagi k = 4
= 1.52 ( kos 399.6 + i sin 399.6) Bila k = 4, jawapan tidak diterima kerana hujah telah melebihi 360 CONTOH SOALAN :
1.
( 3 + 3i ) ( 5 + 2i )3 ( 3 3i ) ( 5 2i )5
1/4
June/JMSK/PPD/750621 14