Professional Documents
Culture Documents
Kavramsal Tasarm
Mantksal Tasarm
TOBB ET
Normalizasyon
Formal olmayan likisel Veritaban Tasarm Kurallar likilerin anlamsal btnl olmaldr.
TOBB ET
Normalizasyon
likilerin anlamsal btnl olmaldr. likideki her satr tek bir varlk veya ilikiye karlk gelmelidir. Farkl varlklara ait zellikler (PERSONEL, BIRIM, PROJE vs.) ayn ilikide kark biimde bulunmamaldr. Baka bir varla referans sadece yabanc anahtar zerinden yaplmaldr. Varlk ve iliki zellikleri mmkn olduka ayr tasarlanmaldr.
Ksaca; iliki ve varlklar zerinden kolaylkla aklanabilecek bir veritaban emas tasarlanmaldr. zelliklerin anlamlar kolay yorumlanabilir olmaldr.
TOBB ET
Normalizasyon
Kt tasarlanm veri tabanlar; Anomaliler nedeniyle kullanm zorluklar bulunur. Anomaliler Gncelleme: zelliin deerinin deitirilmesi veritabannn tutarszlna neden olabilir. Ekleme: Baz tasarm kusurlarndan dolay satr eklenmesi mmkn olmayabilir. Silme: Satr silinmesi bilgilerin beklenmeyen kaybna neden olabilir. likilerdeki veri tekrar (redundancy) nedeniyle depolama biriminin verimsiz kullanmna neden olur. Normalletirme, anomalilerin engellenmesi ve veri tekrarnn nlenmesi iin veritaban tasarmnda uygulanan sistematik bir sretir.
TOBB ET
Normalizasyon
Anomaliler
PERSONEL_PROJE (SicilNo, ProjeNo, PersonelAd, ProjeAd, HaftalkSaati) Gncelleme Anomalisi P1 numaral projenin adn F-16 Simlatr iken F-4 Simlatr yapmak, bu projede alan tm personel iin ayn deiiklii yapmay gerektirir. Ekleme Anomalisi En az bir personel atanmadan yeni bir proje veritabanna eklenemez. Herhangi bir projeye atanmad srece yeni bir personel veritabanna kaydedilemez. Silme Anomalisi Bir projenin silinmesi, o projede alan tm personelin silinmesine neden olur. Bir projede tek bir personel varken, o personelin silinmesi ilgili projenin veritabanndan silinmesine neden olur. Gncelleme, ekleme ve silme anomalilerini iermeyen bir ilikisel ema tasarlanmaldr.
BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
likilerde NULL deerler ierecek tasarmlardan mmkn olduka kanmaldr Bir ilikide sklkla NULL deeri alan zellikler, birincil anahtar tanmlanarak ayr bir ilikide toplanabilir. NULL deerlerin sebepleri zellik, aslnda iliki ile ilgili olmayabilir zelliin neyle ilgili olduu kullanc tarafndan bilinmeyebilir zelliin deeri o an iin bilinmeyebilir
TOBB ET
Normalizasyon
Sorgularda bilgi-tutarszlna yol aan yapay satrlar ortaya karacak tasarmdan kanmaldr. likisel veritabannn kt tasarlanmas, bazen birletirme (JOIN) sorgularnda hatal sonulara neden olur. JOIN sorgularnda yapay satrlar ortaya kmayacak ekilde tasarm yaplmaldr.
rnek; PERSONEL_PROJE (SicilNo, ProjeNo, PersonelAd, ProjeAd, HaftalkSaati, ProjeYeri) PERSONEL_YER(SicilNo, Personel Ad, ProjeYeri)
TOBB ET
Normalizasyon
PERSONEL_PROJE Sicil No 1 2 3 4 Proje No P1 P2 P1 P3 Personel Ad Taner Aysu Fatih Fatma Proje Ad F-16 F-4 F-16 Awacs Haftalk Saati 15 20 25 30 Proje Yeri Ankara stanbul Ankara Konya PERSONEL_YER Sicil No 1 Personel Ad Taner Proje Yeri Ankara
2
3 4
Aysu
Fatih Fatma
stanbul
Ankara Konya
Proje Yeri zellii zerinden yaplan JOIN ilemi sonucu oluan sorgu sonucu meydana gelen yapay satrlar
Sicil No
1 1 2
Proje No
P1 P1 P2
Personel Ad
Taner Taner Aysu
Proje Ad
F-16 F-16 F-4
Haftalk Saati
15 15 20
Proje Yeri
Ankara Ankara stanbul
Sicil No
1 3 2
Personel Ad
Taner Fatih Aysu
3
3 4
P1
P1 P3
Fatih
Fatih Fatma
F-16
F-16 Awacs
25
25 30
Ankara
Ankara Konya
3
1 4
Fatih
Taner Konya
TOBB ET
Normalizasyon
levsel Bamllklar (Functional Dependencies)
levsel bamllk kavram, genel anlamda, ilikisel tasarmlarn olmas gerektii gibi (iyi biimde) yapldnn formal ltlerini belirlemede kullanlr. levsel bamllklar + anahtarlar ilikiler iin normal biimleri tanmlamada
kullanlr.
levsel bamllklar, bir ilikideki zelliklerin anlam ve birbirleri arasndaki ilikilerden tretilen kstlamalardr. X zellikler kmesinin ald deerler, Y zellikler kmesindeki tek bir deere
TOBB ET
Normalizasyon
levsel Bamllklar
X Y
olmaldr.
Y, Xe ilevsel bamldr
Bir R ilikisinde X Y ise, t1 ve t2 satrlar iin t1[X]=t2[X] ise t1[Y]=t2[Y] R ilikisinde X Y ise, tm r(R) iliki rnekleri zerinde bu anlamda bir kstlama sz konusudur. levsel bamlklklar, zellikler zerinde gerek-dnyadaki kstlamalardan
tretilir.
Eer K, R ilikisinde anahtar zellik ise, R ilikisindeki tm zellikleri ilevsel olarak belirler. (nk iki farkl satr iin t1[K]t2[K])
BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
levsel Bamllk Kstlamalar (rnekler)
renci numaras, rencinin adn belirler.
{ renci No } { renci Ad }
renci numaras, rencinin adn ve soyadn belirler. { renci No } { renci Ad, renci Soyad }
Alan dersin numaras, alan dersin adn, dnemini ve aan blm belirler. { Alan Ders No } { Alan Ders Ad, Alan Dnem, Aan Blm }
Sipari No ve rn No, rnden ka adet sipari verildiini belirler. { Sipari No, rn No } { Adet }
TOBB ET
Normalizasyon
levsel Bamllk Kstlamalar (rnekler)
RKET (irket No, irket Ad, irket Adresi, irket Telefonu, Ortak Ad, Hisse) { irket No } { irket Ad, irket Adresi, Ortak Ad Soyad, Hisse) { irket No, irket Ad } { irket Adresi } { irket Ad } { irket Adresi , irket Telefonu } { irket Telefonu } {irket Ad, irket Adresi } { irket Telefonu } {Ortak Ad, Hisse} { irket Ad, Ortak Ad } {Hisse}
{ Ortak Ad } { Hisse }
{ Ortak Ad } { irket No, irket Ad } .
BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
Tam levsel Bamllk ve Ksmi Bamllk (Partial Dependency)
Tam levsel Bamllk A ve B bir R ilikisinin zellik kmeleri ise, eer B
ilevsel olarak Aya baml ise fakat Ann herhangi alt kmesine baml deilse, bu durumda B zellik kmesi A zellik kmesine tam ilevsel bamldr. Ksmi Bamllk A ve B zellik kmeleri ilevsel baml ise (A B) ve A zellikler kmesinden herhangi bir zelliin karlmas bu bamll bozmazsa, A B bamllna ksmi bamllk denir. { irket No, irket Ad } { irket Adresi } bamll tam ilevsel deil (ksmi ilevsel), nk irket Adresi ayn zamanda irket No alanna da bamldr.
TOBB ET
Normalizasyon
Dolayl Bamllk (Transitive Dependency)
A, B ve C zellik kmelerini ieren bir R ilikisinde A B ve B C ilevsel bamllklar bulunmakta ise, C, Aya B aracl ile dolayl bamldr.
Sicil No 1 2 3 4 Personel Ad Taner Aysu Fatih Fatma Personel Soyad Akba ahin Demir Aysev Birim Simlatr ARGE Finans Ktphane Ynetici Mehmet Selvi Murat Kara Glin ule Ali Atakolu
Sicil No, Birimi belirlemektedir. Anahtar olmayan Birim zellii de, Ynetici zelliini belirlemektedir. Ynetici zellii, Sicil Noya dolayl bamldr. BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
Normal Biimler
Normalizasyon Yanl veritaban tasarm sonucunda ortaya kan kt ilikilerin zelliklerini, sistematik biimde, daha kk ilikilere blme srecidir. Normalizasyon sreci, veritaban tasarmnn yksek kalitede ve beklenen zelliklere sahip olmasn salar. Normal Biim (Normal Form - NF) Bir ilikinin anahtarlarn ve ilevsel bamllklarn kullanarak, bir iliki emasnn belli bir standart biimde olduunu gsteren durumdur.
UNF
1 NF
2 NF
3 NF
TOBB ET
Normalizasyon
Normal Olmayan Biim (Unnormalized Form UNF)
Tekrarlanan grup kavram Birincil anahtar deeri iin birden fazla deeri
bulunan zellik veya zellikler (multivalued attributes) kmesidir.
Bir veya daha fazla tekrarlanan gruplar ieren iki boyutlu tablo normal olmayan tablodur. Herhangi bir bilgi kaynandan verileri iki boyutlu tabloya olduu gibi aktarmak, byk olaslkla, normal olmayan bir tablonun ortaya kmasna neden olacaktr.
TOBB ET
Normalizasyon
Birinci Normal Biim (First Normal Form 1NF)
Anahtar zellikler tanmlanmtr.
likiler iin anahtar zellik kmesi belirlenir likide ok deerli zelliin her esi iin yeni bir satr oluturulur. Birleik zellikler iin ilikilerden karlr. liikide tekrarlanan gruplar iin yeni bir iliki tanmlanr ve bu ilikide ana ilikinin birincil anahtar yabanc anahtar olarak yer alr. BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
Birinci Normal Biim (1NF) rnek - 1
Sicil No 1 2 Birleik zellik 3 Personel Ad Taner Aysu Fatih Personel Soyad Akba Demir Sar Personel Ad Soyad Taner Akba Aysu Demir Fatih Sar Telefonlar 2902451, 2941821, 2986883 2903912, 2982039 2905793, 2819283 UNF ok deerli zellik
Sicil No 1 1 1 2 2 3 3
Telefon 2902451 2941821 2986883 2903912 2982039 2905793 2819283 1NF (Veri Artkl ile)
TOBB ET
Normalizasyon
Birinci Normal Biim (1NF) rnek - 1
Sicil No 1 2 Birleik zellik 3 Personel Ad Taner Aysu Fatih Personel Soyad Akba Demir Sar Personel Ad Soyad Taner Akba Aysu Demir Fatih Sar Satr No Sicil No 1 2 Personel Ad Taner Aysu Personel Soyad Akba Demir 1 2 3 4 5 6 7 Telefonlar 2902451, 2941821, 2986883 2903912, 2982039 2905793, 2819283 Telefon 2902451 2941821 2986883 2903912 2982039 2905793 2819283 Sicil No 1 1 1 2 2 3 3 1NF (Veri Artkl yok) ok deerli zellik
UNF
Fatih
Sar
TOBB ET
Normalizasyon
Birinci Normal Biim (1NF) rnek - 2
Tekrarlanan Gruplar
Sicil No
1 2 3
Personel Ad
Taner Aysu Fatih
Personel Soyad
Akba Demir Sar
Telefon1
2902451 2903912 2905793
Telefon2
2941821 2982039 2819283
Telefon3
2986883 UNF
Fatih
Sar
TOBB ET
Normalizasyon
kinci Normal Biim (Second Normal Form 2NF)
Tam ilevsel bamllk kavramna dayaldr.
Birincil anahtar birden ok zellie sahip olan ve 2NF olmayan ilikilere uygulanr.
liki, ncelikle 1 NF artn salamaldr. Ayrca; likide, birincil anahtar olmayan tm zellikler birincil anahtara tam ilevsel baml olmaldr.
1 NF 2 NF
likideki ilevsel bamllklar listelenir. Ksmi bamllklar kaldrlr. Bunun iin; Birincil anahtar zerindeki ksmi bamllklar oluturan zellikler yeni bir ilikiye tanr BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
kinci Normal Biim (2NF) - rnek
Sicil No 1 2 3 Proje No 23 17 21 Proje Ad F-16 UAV Gktrk Personel Ad Taner Aysu Fatih Personel Soyad Akba Demir Sar Unvan Uzman Mhendis Teknisyen alma Saati 15 30 25 1NF
levsel Bamllklar
Proje No Proje Ad
Sicil No {Personel Ad, Personel Soyad, Unvan} {Personel Ad, Personel Soyad} Unvan {Sicil No, Proje No} alma Saati
Proje Ad, birincil anahtara ksmi bamldr.
-- Ksmi
-- Ksmi -- Dolayl -- Tam
alma Saati, birincil anahtara {Sicil No, Proje No} tam bamldr. nk Sicil No
veya Proje No, tek bana alma Saatini belirleyemiyor. kisi birlikte belirliyor. BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
kinci Normal Biim (2NF) - rnek
Sicil No Proje No Proje Ad Personel Ad Personel Soyad Unvan alma Saati
1
2 3 Sicil No 1 2 3
23
17 21 Personel Ad Taner Aysu Fatih
F-16
UAV Gktrk Personel Soyad Akba Demir Sar
Taner
Aysu Fatih Unvan Uzman Mhendis Teknisyen
Akba
Demir Sar
Uzman
Mhendis Teknisyen Proje No 23 17
15
30 25
1NF
21 alma Saati
15 30 25
Gktrk
2NF
Sicil No
1 2 3
Proje No
23 17 21
TOBB ET
Normalizasyon
nc Normal Biim (Third Normal Form 3NF)
Dolayl bamllk kavramna dayaldr. liki, ncelikle 2 NF artn salamaldr. Ayrca; likide, birincil anahtar olmayan zellikler birincil anahtara dolayl baml olmamaldr.
2 NF 3 NF
likideki ilevsel bamllklar listelenir likide birincil anahtara dolayl baml zellikler, yeni bir ilikiye tanr.
BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET
Normalizasyon
nc Normal Biim (Third Normal Form 3NF)
Xin birincil anahtar olduu X Y ve Y Z durumunda, Y bir aday anahtar ise dolayl bamllktan sz edilmez. rnein; PERSONEL(Sicil No, TC Kimlik No, Maa) ilikisinde Sicil No TC Kimlik No ve TC Kimlik No Maa olmasna ramen 3NF ihlal edilmemektedir. nk TC Kimlik No aday anahtardr.
TOBB ET
Normalizasyon
nc Normal Biim (3NF) - rnek
Sicil No Personel Ad Personel Soyad Unvan Birim No Birim Ad Birim Ynetici
1
2 3
Taner
Aysu Fatih Tam
Akba
Demir Sar
Uzman
Mhendis Teknisyen
23
17 21
F-16
UAV Gktrk
15
30 25
2NF
Dolayl
Dolayl
levsel Bamllklar Sicil No {Personel Ad, Personel Soyad, Unvan, Birim No} {Personel Ad, Personel Soyad} Unvan Birim No {Birim Ad, Birim Ynetici} Unvan, dolayl olarak Sicil Noya baldr. Birim Ad ve Birim Yneticisi, dolayl olarak Sicil Noya baldr. BL 106 Veritaban Ynetimi TOBB ET --- Tam --- Dolayl --- Dolayl
Normalizasyon
nc Normal Biim (3NF) - rnek
Sicil No 1 2 3 Personel Ad Taner Aysu Fatih Personel Soyad Akba Demir Sar Unvan Uzman Mhendis Teknisyen Birim No 23 17 21 Birim Ad F-16 UAV Gktrk Birim Ynetici 15 30 25
2NF
Sicil No 1 2 3
Unvan No 5 2 7
Birim No 23 17 21 Unvan No 5 2 7
Birim No 23 17
21
UnvanAd Uzman Mhendis Teknisyen
Gktrk
25
TOBB ET
Normalizasyon
Normalizasyon Aamalar
UNF
1 NF
2 NF
3 NF
TOBB ET
Normalizasyon
rnek-1
renci No Ad Soyad renci Email Blm No Blm Ad Ald Dersler retim Grevlisi Email Telefon
1
1 1
Taner
Taner Taner
Akba
Akba Akba
takbas
takbas takbas
21
21 21
letme
letme letme
Tarih
Matematik Bilgisayar
Mehmet Kal
Kemal Ak Serkan Gl
Mkal
kak sgul
2902918
2902831 2901823
2
2 3 3
Aysu
Aysu Fatih Fatih
Demir
Demir Sar Sar
ademir
ademir fsari fsari
25
25 28 28
Ekonomi
Ekonomi Hukuk Hukuk
Tarih
Matematik Felsefe Bilgisayar
Mehmet Kal
Kemal Ak Rasim Berk Serkan Gl
mkal
kak rberk Sgul
2902918
2902831 2901234 2901823
TOBB ET
Normalizasyon
rnek-1
renci No 1 1 1 2 2 3 3 Ad Taner Taner Taner Aysu Aysu Fatih Fatih Soyad Akba Akba Akba Demir Demir Sar Sar renci Email takbas takbas takbas ademir ademir fsari fsari Blm No 21 21 21 25 25 28 28 Blm Ad letme letme letme Ekonomi Ekonomi Hukuk Hukuk Ald Dersler Tarih Matematik Bilgisayar Tarih Matematik Felsefe Bilgisayar retim Grevlisi Mehmet Kal Kemal Ak Serkan Gl Mehmet Kal Kemal Ak Rasim Berk Serkan Gl Email Mkal kak sgul mkal kak rberk Sgul Telefon 2902918 2902831 2901823 2902918 2902831 2901234 2901823
1 NF
Normalizasyon
rnek-1
renci No Ad Soyad renci Email Blm No Blm No 21 25 28 Blm Ad letme Ekonomi Hukuk
1
2 3
Taner
Aysu Fatih
Akba
Demir Sar
takbas
ademir fsari
21
25 28
renci No 1 2 NF 1 1 2
2
3 3
Matematik
Felsefe Bilgisayar
Kemal Ak
Rasim Berk Serkan Gl
kak
rberk sgul
2902831
2901234 2901823
TOBB ET
Normalizasyon
rnek-1
RENC renci No 1 2 3 Ad Taner Aysu Fatih Soyad Akba Demir Sar renci Email takbas ademir fsari Blm No 21 25 28 BLM Blm No 21 25 28 Blm Ad letme Ekonomi Hukuk
RENC_DERS renci No 1 1 1 2 2 3 3 Ald Ders Tarih Matematik Bilgisayar Tarih Matematik Felsefe Bilgisayar retim Grevlisi Mehmet Kal Kemal Ak Serkan Gl Mehmet Kal Kemal Ak Rasim Berk Serkan Gl
Mehmet Kal
Serkan Gl Kemal Ak Rasim Berk
mkal
sgul kak rberk
2902918
2901823 2902831 2901234
TOBB ET
Normalizasyon
rnek-2
Mteri TC Kimlik 122134 122134 122134 243532 243532 859384 859384 Ara Plaka 06 ADF 51 06 CE 212 06 AER 21 34 EF 293 34 SF 294 06 RT 213 06 GFE 23 Mteri Ad Mehmet Akba Mehmet Akba Mehmet Akba Aysu Ermi Aysu Ermi Faruk Kse Faruk Kse Ara Marka Opel Ford Peugot Ford Honda Renault Mazda Kira Balama 12.12.2008 09.10.2007 01.05.2009 10.03.2008 21.07.2006 15.09.2005 10.01.2010 Kira Biti 15.12.2008 12.10.2008 05.05.2009 10.03.2008 27.08.2006 17.09.2005 14.01.2010 cret 200 300 200 100 700 200 400 Sahip TCKimlik 123486 123486 123486 895323 895323 235456 563722 Sahip Ad Ahmet Gemlik Ahmet Gemlik Ahmet Gemlik Fevzi Grlk Fevzi Grlk Ragp Berk Songl Kavak Sahip Telefon 2902918 2902918 2902918 2974623 2974623 2901234 2901823
Normalizasyon
rnek-2
Mteri TC Kimlik Ara Plaka Mteri Ad Ara Marka Kira Balama Kira Biti cret Sahip TCKimlik Sahip Ad Sahip Telefon
Dolayl bamllk
Ara Plaka Ara Marka Sahip TCKimlik Sahip Ad Sahip Telefon
2 NF
Ara Plaka
Sahip TCKimlik
3 NF
Kira Biti cret
Kira Balama
TOBB ET
Normalizasyon
rnek-2
Ara Plaka 06 ADF 51 06 CE 212 06 AER 21 34 EF 293 34 SF 294 06 RT 213 06 GFE 23 Ara Marka Opel Ford Peugot Ford Honda Renault Mazda Sahip TCKimlik 123486 123048 123486 895323 993827 235456 563722 Sahip Ad Ahmet Gemlik Kemal Glcan Ahmet Gemlik Fevzi Grlk Melek Algn Ragp Berk Songl Kavak Sahip Telefon 2902918 2902831 2902918 2974623 2902831 2901234 2901823 Mteri TC Kimlik 122134 122134 122134 243532 243532 859384 859384 Ara Plaka 06 ADF 51 06 CE 212 06 AER 21 34 EF 293 34 SF 294 06 RT 213 06 GFE 23 Kira Balama 12.12.2008 09.10.2007 01.05.2009 10.03.2008 21.07.2006 15.09.2005 10.01.2010 Kira Biti 15.12.2008 12.10.2008 05.05.2009 10.03.2008 27.08.2006 17.09.2005 14.01.2010 cret 200 300 200 100 700 200 400
3 NF
2 NF
Mteri TC Kimlik
Mteri Ad
122134
243532 859384
MehmetAkba
Aysu Ermi Faruk Kse
TOBB ET
Normalizasyon
rnek-2
ARA
Ara Plaka 06 ADF 51 06 CE 212 06 AER 21 34 EF 293 34 SF 294 06 RT 213 06 GFE 23 Ara Marka Opel Ford Peugot Ford Honda Renault Mazda Sahip TCKimlik 123486 123486 123486 895323 895323 235456 563722
KRALAMA
3 NF
895323
235456 563722
Fevzi Grlk
Ragp Berk Songl Kavak
2974623
2901234 2901823
SAHP
MTER
TOBB ET