Soru 1.

Ortalama birim hacim ağırlığı 25 kN/m3 olan yüzeyden 400 m derinlikte

açılan elips kesitli bir galerinin genişliği 5 m ve yüksekliği 2 m’dir. Ortamdaki
yatay birincil gerilmelerin düşey birincil gerilmelere oranı 0,5’dir. Çevre
kayacın tek eksenli çekme dayanımı 10 MPa, tek eksenli basma dayanımı 120
MPa’dır. Bu verilere göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Ortamdaki düşey ve yatay birincil gerilmeleri hesaplayınız.

2. Galerinin yan duvarındaki güvenlik katsayısını bulunuz.
3. Galerinin tavanındaki(veya tabanındaki) güvenlik katsayısını bulunuz.
4. Bu galerinin % 10’luk etki alanının genişliğini ve yüksekliğini
hesaplayınız.
5. Galerinin tüm yüzeyinde aynı basınç gerilmesi oluşması için yeni bir
galeri kesiti öneriniz (Kesit alanı sabit olacaktır).

Cevap 1.
1. ℘ = 25 kN/m3 h = 400 m, w = 5 m, H = 2 m
k = ph / pv => 0,5
pv = h.℘ = 400 m . 25 kN/m3 = 10000 KPa = MPa
ph = k. Pv = 0,5.10 = 5 MPa

2. q = w / H = 5/2 = 2,5
(σθ / pv)A = 1-K +2.q
(σθ / pv)A = 1-0,5+2.2,5 = 5,5
(σθ)A = 5,5. pv
(σθ)A = 5,5. 10 = 55 MPa

Güvenlik Katsayısı (G.K.),

G.K. = σC / (σθ)A => 120 / 55 = 2,18
σθ = 55 MPa => σmax
σr = 0 MPa => σmin

3. (σθ / pv)B = K - 1 +2k/q

(σθ / pv)B = 0,5 - 1 +2.0,5/2,5 => - 0,1
(σθ)B = - 0,1. pv
(σθ)B = - 0,1. 10 = - 1 MPa
G.K. = σt / (σθ)B => -10 / -1 = 10

4. k ≤ 1, δ = 1
c = 10, q = 2.5, k = 0.5, H = 2 m
wi / H = [ 50 ( 0,5+(2,5)2 )/ 10 + ( 0,5.2,5 )2 ]0,5
wi / H = 6,07

wi / H = 6,07 alınır (büyük değer).

 Hi / H = [ 50 ( 0,5(1+2.2,5) ) + 2,5( 3 . 2,5 + 2 )/10 ]0,5
Hi / H = 10,19

Hi / H = [ 50 ( 0,5 + (2,5)2 / 10 + 1]0,5

Hi / H = 5,89

Hi / H = 10,19 alınır (büyük değer).

wi / H = 6,07 => wi = 6,07.2 = 2,14 m.

Hi / H = 10,19 => Hi = 10,19.2 = 20,38 m.

5. wi / H = k = 0,5 olmalıdır.
İlk elips kesit: A = π.w.H / 4 => A = π .2.5 / 4 => 7,85 m2
w = 0,5.H =>
A = π.w.H / 4 => 7,85 = π .0,5H.H / 4 => H = 4,47 m
w = 0,5.H => 0,5. 4,47 = 2,24 m