Ch¬ng 2.

Sù chuyÓn dÞch sang c¸c hÖ thèng dÉn ®êng míi

2.1 NÒn t¶ng

2.1.1. §Æt vÊn ®Ò
VËn t¶i hµng kh«ng cã mét tèc ®é ph¸t triÓn cao nhÊt so víi c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c trong vßng 2 thËp kû qua. Sù ph¸t triÓn nµy
®îc ®¸nh gi¸ lµ cßn tiÕp diÔn trong t¬ng lai. Sè lîng tÇu bay trªn c¸c
s©n bay ®· t¨ng 30% kÓ tõ n¨m 1995 ®Õn 2003 trªn toµn cÇu vµ
kho¶ng c¸ch bay tÝnh theo km ®· t¨ng 55% trong kho¶ng thêi gian
trªn. T¹i ch©u ©u, lu lîng hµng kh«ng ®· t¨ng trëng víi møc 5% mét
n¨m vµ ®îc dù ®o¸n lµ cã thÓ tiÕp tôc t¨ng trëng víi møc t¬ng tù
trong nhiÒu n¨m tíi. Víi møc t¨ng trëng nh vËy, sè lîng tÇu bay ho¹t
®éng sÏ t¨ng gÊp ®«i trong kho¶ng tõ 1997 ®Õn 2015. C¸c dù ®o¸n
trªn dùa vµo sè lîng c¸c ®¬n ®Æt hµng s¶n xuÊt tÇu bay cña c¸c
h·ng hµng kh«ng ch©u ©u. §Õn gi÷a n¨m 2000, gÇn 1000 tÇu bay
lín (trªn 100 ghÕ) vµ võa ®îc ®Æt hµng, nh÷ng tÇu bay nµy sÏ ho¹t
®éng trªn bÇu trêi trong vµi n¨m tíi. Kh¶ n¨ng t¨ng trëng quan träng
trªn cã ®îc lµ nhê c¸c ch¬ng tr×nh tÝnh to¸n chi tiÕt tØ mØ cña
ch©u ©u vÒ lu lîng bay.
Sù gia t¨ng vÒ lu lîng bay ®· dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ gia t¨ng lín
trÔ t¹i c¸c vïng lu lîng ®«ng. N¨m 2000, cã kho¶ng 27% c¸c chuyÕn
bay trªn toµn ch©u ¢u ph¶i chÞu trÔ trªn 15 phót, trÔ trung b×nh
cho mçi chuyÕn bay lµ 14 phót. Con sè trªn lµ thÊp h¬n ë nh÷ng
n¨m tríc. Th¸ng 7 vµ 8 n¨m 2000, gÇn 1/3 c¸c chuyÕn khëi hµnh tõ
ch©u ¢u thuéc hiÖp héi hµng kh«ng AEA bÞ trÔ. íc tÝnh cña IATA
tæng thêi gian trÔ trªn toµn ch©u ¢u trong n¨m 2000 lµ 27 triÖu
phót tøc lµ h¬n nöa thÕ kû. T¹i Mü, Côc hµng kh«ng liªn bang FAA ®·
c«ng bè trÔ gia t¨ng h¬n 20% t¹i c¸c chuyÕn bay cña Mü trong n¨m
2000. Cho dï trÔ cã nguyªn nh©n chÝnh lµ thêi tiÕt, nhng sù gia t¨ng
trÔ nµy ®· lín h¬n 43% so víi n¨m 1999.
T×nh tr¹ng trÔ ¶nh hëng ®Õn chi phÝ cho ngµnh hµng kh«ng.
Mét yÕu tè lín nhÊt ®ã lµ nhiªn liÖu. Cø 2 phót bÞ trÔ trong vïng tiÕp
cËn APP t¬ng ®¬ng víi 180kg nhiªn liÖu ph¶i sö dông thªm ®èi víi
tÇu bay th¬ng m¹i lo¹i th«ng thêng, chi phÝ lµ kho¶ng 90 €. §èi víi c¸c
h·ng hµng kh«ng lín cã kho¶ng 1000 chuyÕn bay mçi ngµy, møc gi¸
trÞ nguyªn liÖu phô lµ kho¶ng 90000 € mçi ngµy hay 33 triÖu € trong
mçi n¨m.
Tuy nhiªn, nhiªn liÖu chØ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè chÝnh ¶nh
hëng ®Õn chi phÝ khi bÞ trÔ. EC ®· íc tÝnh tæng chi phÝ cho ngµnh
hµng kh«ng ch©u ¢u lµ 10 triÖu € cho viÖc sö dông kh«ng hiÖu qu¶
nh©n viªn, trang thiÕt bÞ, l·ng phÝ nhiªn liÖu vµ båi thêng cho hµnh
kh¸ch.
Trong c¸c vïng kh¸c ngoµi ch©u ¢u vµ Mü, mËt ®é bay kh«ng
ph¶i lµ vÊn ®Ò chÝnh, nhng sù thiÕu hôt c¸c h¹ tÇng c¬ së thÝch
hîp, c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin, gi¸m s¸t, dÉn ®êng kh«ng t¬ng xøng
díi mÆt ®Êt dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ c¸c hÖ thèng kh«ng ch¾c ch¾n,
kh«ng hiÖu qu¶ vµ tiÒm tµng hiÓm ho¹ mÊt an toµn.

2.1.2. HiÖu øng cæ chai trong c¸c hÖ thèng dÉn ®êng hiÖn t¹i
PhÇn quan träng cña trÔ lµ do c¸c vÊn ®Ò kh«ng lu. TrÔ do
“S©n bay vµ ATC” ®îc quy cho lµ nguyªn nh©n cña 60% toµn bé trÔ
cña ch©u ¢u, lý do thêi tiÕt chiÕm phÇn tr¨m cßn l¹i. Qu¸ t¶i hÖ
thèng lµ nguyªn nh©n lín nhÊt g©y ra tr× ho·n t¹i c¸c s©n bay
Geneva, Dusseldorf, Lisbon, Manchester, Milan vµ Zurich, n¬i mµ cã
®Õn 3/4 trÔ do vÊn ®Ò s©n ®ç vµ ®iÒu hµnh kh«ng lu.
Theo AEA, thµnh phÇn “S©n bay vµ ATC” cßn bÞ quy cho viÖc
t¨ng trÔ luång kh«ng lu ë ch©u ¢u. C¸c thèng kª cña ch©u ¢u cho
thÊy, sù thiÕu hôt c¸c “vïng ph©n chia” (enroute sector) t¹i ch©u ¢u
dÉn ®Õn hiÖu øng cæ chai lín nhÊt cho hÖ thèng dÉn ®êng. Víi h¹n
chÕ cña viÖc qu¶n lý luång kh«ng lu ATFM, trong n¨m 2000 cã
kho¶ng 75% trÔ do thiÕu hôt vÒ dung lîng ATC ë c¸c “vïng ph©n
chia”, kho¶ng gÇn 10% do dung lîng “s©n bay vµ ATC”. TrÔ ATFM do
vïng ph©n chia t¨ng 39% trong n¨m 1998 trong khi nguyªn nh©n
“s©n bay vµ ATC” chØ t¨ng 6%.
Sù kh«ng c©n xøng vÒ dung lîng ATC do “vïng ph©n chia” cã
thÓ quy cho viÖc chia ra qu¸ nhiÒu c¸c vïng ph©n chia nhá vµ c¸c
hÖ thèng ATC th× t¹o ra c¸c vÊn ®Ò t¹i c¸c vïng chuyÓn giao. HÖ
thèng trang thiÕt bÞ ATC nghÌo nµn vµ kÐm hiÖu qu¶ dÉn ®Õn hiÖu
øng cæ chai cho hÖ thèng. §©y lµ hËu qu¶ cña sù thiÕu hôt tæng
thÓ trong viÖc tÝch hîp c¸c thµnh phÇn ATM, s©n bay vµ tÇu bay víi
nhau. Nãi mét c¸ch kh¸c, bÇu trêi vµ hÖ thèng mÆt ®Êt ®· kh«ng
liªn kÕt ®îc víi nhau.
VÊn ®Ò ph©n chia c¸c vïng cã nguyªn nh©n hiÓn nhiªn lµ do
chñ quyÒn c¸c quèc gia. EC ®· ®a cô thÓ vÊn ®Ò nµy trong c¸c Ên
phÈm. Trong ®ã cã kh¼ng ®Þnh r»ng h¬n 50% trÔ lµ do cÊu tróc
hiÖn t¹i cña hÖ thèng qu¶n lý vïng trêi. Khi nµo hiÖu øng cæ chai do
vÊn ®Ò c¸c vïng ph©n chia ë ch©u ¢u ®îc lo¹i bá th× dung lîng ATC
t¹i c¸c ®o¹n ®Çu cuèi vµ c¸c s©n bay sÏ trë thµnh vÊn ®Ò chñ chèt.
Ph©n tÝch nµy cßn dùa vµo hiÖn tr¹ng hµng kh«ng Mü, n¬i mµ
kh«ng cã sù ph©n chia c¸c vïng, t¹i ®©y h¹n chÕ vÒ dung lîng ATC
chØ x¶y ra t¹i c¸c vïng ®Çu cuèi vµ s©n bay.
Nguån sè liÖu ®îc lÊy tõ :
Flight International, 29 August – 4 September 2000
EUROCONTROL Annual Report 1999
CODA: Annual Report 2000.
IATA: World Civil Aviation Infrastructure & Development, 2001
AEA Yearbook, April 2001.
Jane’s Transport News, 16 August 2000.
White House Commission on Aviation Safety & Security.

2.1.3. Nh÷ng c©n nh¾c vÒ sù an toµn

TÊt c¶ nh÷ng ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt ®a ra cÇn ph¶i ch¾c
ch¾n r»ng kh«ng x©m h¹i ®Õn sù an toµn cña c¸c chuyÕn bay. ViÖc
t¨ng mËt ®é lu lîng tù nã dÉn ®Õn ®e do¹ tiÒm tµng tíi an toµn bay
v× sè lîng lín tÇu bay vÉn ho¹t ®éng trªn mét ph¹m vi nh vËy cña
vïng trêi. íc tÝnh ®Õn n¨m 2012, nÕu kh«ng cã sù thay ®æi trong
hÖ thèng ATM hiÖn t¹i th× møc ®é tai n¹n hµng kh«ng t¹i Mü sÏ t¨ng
gÇn tíi con sè 01 vô/tuÇn.
Ch×a kho¸ cña viÖc t¨ng ®é an toµn cho c¸c chuyÕn bay lµ
t¨ng cêng kh¶ n¨ng nhËn biÕt c¸c t×nh huèng cña phi hµnh ®oµn.
60% tai n¹n lµ do ®iÒu khiÓn trong c¸c ®Þa h×nh. Tai n¹n t¹i c¸c ®-
êng l¨n vµ sù mÊt ®¶m b¶o ph©n c¸ch ®Òu do thiÕu hôt c¸c th«ng
tin t×nh huèng. NÕu t¨ng ®é chÝnh x¸c hÖ thèng dÉn ®êng vµ sö
dông mµn h×nh hiÓn thÞ t×nh huèng trªn m¸y bay kÕt hîp víi c¸c
th«ng tin vÒ ®Þa h×nh vµ thêi tiÕt th× hoµn toµn cã thÓ lµm gi¶m
c¸c tai n¹n trªn. Cïng víi c¸c kh¶ n¨ng gi¸m s¸t mÆt ®Êt vµ trªn
kh«ng, mét hÖ thèng ATM ®ång bé vµ dù phßng sÏ ®îc h×nh thµnh.
Khi mét tÇu bay mÊt kh¶ n¨ng nhËn biÕt t×nh huèng, tÇu bay cã kh¶
n¨ng va ch¹m víi nã vÉn cã thÓ ®a ra c¸c hµnh ®éng thÝch hîp ®Ó
gi¶i quyÕt.
Mét hÖ thèng dÉn ®êng vÖ tinh cïng víi mét hÖ thèng hiÓn thÞ
c¸c b¶n ®å ®éng sÏ cho phÐp phi hµnh ®oµn quan s¸t ®îc vÞ trÝ
cña hä, c¸c chíng ng¹i vËt liªn quan vµ vÞ trÝ cã thÓ dÉn ®Õn va
ch¹m cña c¸c tÇu bay kh¸c trªn ®Þa h×nh ®ã.
Mäi ®iÒu kiÖn an toµn trªn yªu cÇu tÇu bay ph¶i trong tÇm phñ
cña tr¹m mÆt ®Êt vµ do ®ã ph¶i nh×n thÊy bëi ATC. T¬ng tù nh
vËy, kh«ng lu cã thÓ ®îc chØ thÞ ®Ó gi÷ nguyªn ph©n c¸ch cña nã
khi kh«ng ë trong vïng phñ cña tr¹m mÆt ®Êt.

3.1.4. Sù thay ®æi

VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i t¨ng cêng dung lîng, t¨ng møc an toµn
vµ gi¶m chi phÝ mét c¸ch ®ång thêi. HiÓn nhiªn lµ khi cã mét hÖ
thèng dÉn ®êng an toµn h¬n, hiÖu qu¶ h¬n th× sÏ dÉn ®Õn tiÕt
kiÖm chi phÝ lín, kh«ng nh÷ng lµ nh÷ng chi phÝ ®iÒu hµnh mµ cßn
gi¶m nh÷ng g©y h¹i cho m«i trêng.
Sù c¶i tiÕn trong tæ chøc hÖ thèng ATS hiÖn t¹i (vÝ dô nh më
réng tÇm phñ Radar vµ cÊu tróc l¹i kh«ng gian) sÏ t¹o t¸c ®éng tèt
®Õn c¸c vïng lu lîng võa vµ nhá, nhng t¸c ®éng víi c¸c vïng cã lu lîng
lín rÊt Ýt. NÕu chØ t¨ng cêng cho hÖ thèng mÆt ®Êt kh«ng th«i sÏ
kh«ng ®ñ ®Ó ®¹t ®îc ®é an toµn cÇn thiÕt. Thay vµo ®ã, cÇn ph¶i
cã sù ph¸t triÓn c¸c kü thuËt míi dùa trªn sù phèi hîp chÆt chÏ trªn
kh«ng víi mÆt ®Êt vµ tËn dông c¸c tÝnh n¨ng míi cña hÖ thèng
kh«ng/®Êt, c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin sè hiÖu qu¶.
Møc ®é kh¸c nhau cña tr¸ch nhiÖm chuyÓn giao ph©n c¸ch tõ
kiÓm so¸t viªn vµ phi hµnh ®oµn lµ ch×a kho¸ cña kh¸i niÖm míi.
Dùa trªn kü thuËt vÖ tinh, viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña tÇu bay trªn bµn
kiÓm so¸t chÝnh x¸c h¬n rÊt nhiÒu c¸c hÖ thèng Radar. HÖ thèng
qu¶n lý bay FMS sö dông c«ng nghÖ m¸y tÝnh ®Ó cung cÊp m« t¶
tµu bay theo chiÒu ngang vµ däc mét c¸ch chÝnh x¸c vµ tèi u nhÊt.
C¸c tÇu bay ®Òu ph¸t qu¶ng b¸ th«ng tin vÒ vÞ trÝ cña nã (kÓ c¶ khi
ë díi mÆt ®Êt vµ trªn kh«ng) cho c¸c tÇu bay kh¸c trong thêi gian
thùc, cung cÊp cho ngêi l¸i nhËn biÕt t×nh huèng cña c¸c luång bay
c¹nh ®ã mét c¸ch tèt h¬n h¼n c¸ch mµ ngêi díi mÆt ®Êt nh×n thÊy.
C¸c tÝnh n¨ng cña th«ng tin, gi¸m s¸t, dÉn ®êng míi cho phÐp viÖc
lùa chän ®êng bay vµ kho¶ng ph©n c¸ch víi tr¸ch nhiÖm cao h¬n.
TÝnh n¨ng gi¸m s¸t ATC dùa trªn chÕ ®é b¸o c¸o vÞ trÝ cña tÇu
bay cã thÓ ®îc trang bÞ víi gi¸ ®Çu t thÊp t¹i c¸c vÞ trÝ tríc ®©y
kh«ng trang bÞ hÖ thèng Radar, ®ång thêi cã thÓ thay thÕ c¸c tr¹m
Radar nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ vµ gi¶m chi phÝ ATC mang l¹i chi
phÝ rÎ h¬n cho hµnh kh¸ch.
PhÇn lín trÔ ngµy nay cã thÓ ®îc lo¹i bá ®ång thêi cã thÓ ®¹t
®îc mét hÖ thèng cã tÝnh kinh tÕ cao, tèt cho m«i trêng th«ng
qua hÖ thèng ATC t¨ng cêng hiÖu qu¶ vµ sù kÕt hîp c«ng nghÖ míi
víi ®êng bay tèi u. An toµn hµng kh«ng còng ®îc t¨ng cêng th«ng
qua hÖ thèng gi¸m s¸t lÉn nhau cña c¸c tÇu bay cung cÊp c¶nh b¸o
t×nh huèng vµ tÝnh n¨ng ph¸t hiÖn va ch¹m cho phi c«ng vµ tÊt c¶
c¸c lo¹i tÇu bay trªn tÊt c¶ c¸c ®Þa h×nh lôc ®Þa/ biÓn víi h¹ tÇng
c¬ së tèi thiÓu hoÆc kh«ng cÇn thiÕt. Kh¶ n¨ng gi¸m s¸t còng cã thÓ
tr¹ng bÞ víi møc chi phÝ võa ph¶i mµ kh«ng cÇn hÖ thèng Radar.

2.2.HÖ thèng CNS/ATM

 Mét sù thËt hiÓn nhiªn lµ tõ cuèi nh÷ng n¨m 80, hÖ thèng tæ
chøc vµ h¹ tÇng ATS ®· kh«ng cßn thÝch øng víi møc ®é t¨ng trëng
cña ngµnh hµng kh«ng. BÊt chÊp nh÷ng nç lùc cña c¸c tæ chøc khu
vùc vµ quèc tÕ, c¸c hÖ thèng ATC ®· b¾t ®Çu ®¹t ®Õn ngìng.
Kh¸i niÖm ICAO CNS/ATM do uû ban ®Æc biÖt vÒ dÉn ®êng t-
¬ng lai cña ICAO (FANS) ®a ra m« t¶ mét hÖ thèng dÉn ®êng kh¸c
xa hiÖn t¹i. Uû ban ®· nhËn ra mét trong nh÷ng thiÕu sãt cña hÖ
thèng hiÖn t¹i lµ giíi h¹n cña th«ng tin tho¹i vµ sù thiÕu hôt cña hÖ
thèng truyÒn d÷ liÖu sè kh«ng/®Þa ®Ó cung cÊp mét hÖ thèng tù
®éng ®èi víi mÆt ®Êt vµ trªn kh«ng. Kh¸i niÖm cña FANS ®a ra mét
hÖ thèng kÕt hîp kü thuËt vÖ tinh vµ hÖ th«ng th«ng tin tho¹i/d÷
liÖu tÇm nh×n th¼ng.
Víi kh¸i niÖm CNS/ATM, hÖ thèng ATS biÕn ®æi thµnh hÖ thèng
ATM liªn quan kh«ng nh÷ng tíi ATS mµ cßn bao gåm c¶ qu¶n lý luång
kh«ng lu ATFM, qu¶n lý tÇu bay ASM vµ c¸c khÝa c¹nh liªn quan kh¸c
cña ho¹t ®éng bay. HÖ thèng ATM tÝch hîp sÏ khai th¸c ®Çy ®ñ c¸c
kü thuËt Th«ng tin, DÉn ®êng vµ Gi¸m s¸t (CNS) phøc t¹p liªn hÖ
chÆt chÏ víi nhau nh lµ hÖ thèng liªn kÕt d÷ liÖu sö dông vÖ tinh tiªn
tiÕn. KÕt qu¶ lµ tÇu bay sÏ di chuyÓn theo lé tr×nh ®· v¹ch s½n,
hiÖu chØnh linh ho¹t víi møc chi phÝ tèi thiÓu.
Kh¸i niÖm CNS/ATM ban ®Çu cña FANS sau ®ã ®· biÕn ®æi
thµnh “hÖ thèng CNS/ATM” ®Ó t¬ng xøng víi kh¶ n¨ng cña c«ng
nghÖ CNS ¶nh hëng tíi ATM.

2.2.1. C¸c tiªu chuÈn quèc tÕ

Môc ®Ých ®Çu tiªn cña viÖc tÝch hîp hÖ thèng ATM lµ ®Ó tÇu
bay cã thÓ ho¹t ®éng theo ®óng thêi gian ®· ®Þnh s½n tõ lóc khëi
hµnh ®Õn ®iÓm kÕt thóc vµ b¸m s¸t kÕ ho¹ch bay ®· ®Þnh víi sù
thay ®æi tèi thiÓu vµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn an toµn bay. §Ó thùc
hiÖn kÕ ho¹ch trªn cÇn ph¶i khai th¸c triÖt ®Ó c¸c kü thuËt CNS míi
theo c¸c thñ tôc vµ chuÈn quèc tÕ. Trªn quan ®iÓm cña ngêi ®iÒu
hµnh m¸y bay th× cÇn thiÕt ph¶i trang bÞ cho tÇu bay quèc tÕ mét
sè lîng tèi thiÓu c¸c trang thiÕt bÞ ®iÖn tö cã thÓ sö dông ë mäi n¬i.
H¬n thÕ n÷a rÊt nhiÒu dÞch vô t¨ng cêng mong ®îi l¹i kh«ng ®îc
thùc thi ®Çy ®ñ ý nghÜa ë mét níc nhÊt ®Þnh mµ cÇn ph¶i thùc thi
ë nhiÒu vïng liªn tôc.
Sù ph¸t triÓn C¸c khuyÕn nghÞ vµ chuÈn thùc thi (SARP) vµ Thñ
tôc cho c¸c dÞch vô dÉn ®êng hµng kh«ng (PANS) cho c¸c hÖ thèng
míi vµ sù ho¹t ®éng cña chóng lµ c¸c ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cña
ICAO nh»m ®¶m b¶o cho sù kÕt hîp gi÷a c¸c thµnh phÇn vµ tÝnh an
toµn cao nhÊt. Ngµy nay SARP ®îc sö dông cho rÊt nhiÒu thµnh phÇn
cña CNS/ATM vµ c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c cña ICAO.

2.3. C¸c thµnh phÇn cña hÖ thèng CNS/ATM

PhÇn nµy cung cÊp c¸i nh×n tæng quan vÒ c¸c thµnh phÇn cña
CNS/ATM lµ Th«ng tin, DÉn ®êng, Gi¸m s¸t. Liªn kÕt d÷ liÖu th«ng
tin, dÉn ®êng vÖ tinh vµ dÉn ®êng ®éc lËp tù ®éng lµ c¸c thµnh
phÇn nÒn t¶ng cung cÊp cho ATM t¬ng lai.
1.3.1. Qu¶n lý kh«ng lu- ATM
ThuËt ng÷ ATM nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt cña viÖc ph¶i ¸p dông
mét hÖ thèng tÇm cì réng h¬n chø kh«ng ph¶i theo c¸ch truyÒn
thèng lµ chia nhá thµnh c¸c thµnh phÇn dÞch vô riªng biÖt. ATM cã
thÓ ®îc xem nh mét tËp hîp ho¹t ®éng cña c¸c tiÕn tr×nh cèt lâi sau
:
 - Qu¶n lý vµ tæ chøc kh«ng phËn – CÊu tróc, sù ph©n chia,
ph©n lo¹i kh«ng gian vµ c¸c luËt lÖ ®îc ¸p dông t¹i ®©y.
- Qu¶n lý luång vµ lu lîng – qu¶n lý vµ c©n b»ng gi÷a dung lîng
vµ nhu cÇu.
- ATC (®êng bay, ®Çu cuèi vµ s©n ®ç) – Gi¸m s¸t vµ ph©n lo¹i
tÇu bay, s¾p xÕp thø tù giao th«ng. Sù qu¶n lý dung lîng vµ sù mÒm
dÎo cho c¸c ho¹t ®éng bay trªn kh«ng, díi s©n ®ç t¹i c¸c vÞ trÝ ®êng
l¨n, tiÕp cËn, ®êng dµi...
TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trªn ho¹t ®éng dùa trªn nhµ cung cÊp,
s©n bay vµ hµnh kh¸ch. Sù tÝch hîp, ho¹t ®éng gate-to-gate cña
ATM ®îc xem nh mét phÇn cña hÖ thèng phøc t¹p ®¶m b¶o cho sù
sö dông tèt nhÊt c¸c tµi nguyªn vµ c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh sÏ ®îc xö lý.
Sù liªn quan cña phi c«ng trong d©y chuyÒn lµ mét khÝa c¹nh quan
träng cña ATM.
ATC sÏ vÉn lµ thµnh phÇn quan träng nhÊt cña ATM bëi v× yÕu
tè an toµn bay mµ nã ®¶m b¶o. Tuy nhiªn sù quan träng c¸c thµnh
phÇn cßn l¹i còng t¨ng lªn. c¸c c«ng cô dù b¸o tèt h¬n vµ c¸c kÕ
ho¹ch dµi h¹n cho phÐp gi¶m sù can thiÖp cña ngêi KSV KL trong c¸c
t×nh huèng thùc tÕ.
HiÓn nhiªn kh¸i niÖm ATM sÏ kh¸c víi m«i trêng mµ nã ho¹t
®éng. C¸c lùa chän cña kh¸i niÖm sÏ ®îc s¾p xÕp gi÷a “Qu¶n lý”
m«i trêng ATM dùa trªn cÊu tróc giao th«ng, tÝnh dù ®o¸n lín h¬n,
kÕ ho¹ch dµi h¬n, hç trî tù ®éng më réng víi m«i trêng “Bay tù do”
dùa trªn viÖc ph©n luång tù do, ho¹t ®éng chñ ®éng cña tÇu bay
bao gåm c¶ tÝnh n¨ng tù ph©n c¸ch. PhÇn lín c¸c sù bæ xung ®Òu
bao gåm c¸c thµnh phÇn cña c¶ hai ®iÒu trªn. TÊt c¶ c¸c lùa chän
trªn ®Òu sñ dông c¸c thµnh phÇn cña hÖ thèng CNS ®îc m« t¶ díi
®©y.

2.3.2. Th«ng tin liªn l¹c

Thµnh phÇn th«ng tin liªn l¹c cña hÖ thèng CNS/ATM cung cÊp
sù trao ®æi d÷ liÖu hµng kh«ng vµ c¸c b¶n tin gi÷a ngêi sö dông
vµ/hoÆc c¸c hÖ thèng tù ®éng. HÖ thèng th«ng tin cßn sö dông c¸c
hç trî cña c¸c chøc n¨ng dÉn ®êng vµ gi¸m s¸t.
Cã mét sè sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c
hµng kh«ng th«ng thêng víi thµnh phÇn t¬ng øng cña nã t¹i hÖ
thèng CNS/ATM. C¸c tÝnh n¨ng c¬ b¶n cña hÖ thèng míi lµ:
- HÇu hÕt c¸c thñ tôc th«ng tin liªn l¹c ®Òu thùc hiÖn bëi trao
®æi d÷ liÖu.
- Trao ®æi th«ng tin tho¹i chØ sö dông cho nh÷ng trêng hîp
kh«ng b×nh thêng hoÆc khÈn cÊp.
- Chó träng vµo c¸c ho¹t ®éng vµ kÕt nèi mang tÝnh toµn cÇu.
C¸c tÝnh n¨ng trªn cho phÐp chóng ta khai th¸c tèt h¬n c¸c kªnh
th«ng tin liªn l¹c vµ cho phÐp nhiÒu ngêi sö dông cã thÓ chia xÎ
nh÷ng nguån tµi nguyªn. Sù ph¸t c¸c th«ng ®iÖp vµ d÷ liÖu sÏ ®îc
thùc hiÖn th«ng qua mét trong c¸c ph¬ng thøc th«ng tin sau:
+ DÞch vô vÖ tinh di ®éng hµng kh«ng (AMSS) – (tho¹i vµ d÷
liÖu)
+ VHF – (tho¹i t¬ng tù)
+ HF – (tho¹i t¬ng tù)
+ VHF Data link: VDL Mode2 – (d÷ liÖu), VDL mode3 - (tho¹i vµ
d÷ liÖu), vµ VDL mode4 - (d÷ liÖu).
+ SSR Mode S - (d÷ liÖu)
 + HF Data link – (d÷ liÖu).
C¸c dich vô th«ng tin cho phÐp c¸c m¹ng d÷ liÖu ®iÖn tö hµng
kh«ng, liªn l¹c kh«ng/®Þa vµ ®Þa/®Þa liªn kÕt víi nhau ®îc gäi lµ
M¹ng viÔn th«ng hµng kh«ng - ATN. AMSS, VDL, SSR Mode S vµ HF
datalink sö dông c¸c kü thuËt truyÒn dÉn kh¸c nhau, nhng dïng cïng
mét giao thøc truy nhËp m¹ng dùa trªn m« h×nh chuÈn vÒ c¸c hÖ
thèng më ISO OSI. Chóng lµ nh÷ng thµnh phÇn cña m¹ng ATN vµ do
®ã cÊu thµnh nªn ATN. M¹ng nµy cung cÊp c¸c kÕt nèi víi nhau vµ víi
c¸c m¹ng mÆt ®Êt kh¸c nªn tÇu bay còng cã thÓ kÕt nèi víi c¸c m¹ng
mÆt ®Êt bÊt kú. Trong m¹ng ATN, c¸c m¹ng con nèi víi nhau th«ng
qua c¸c bé ®Þnh tuyÕn ATN nh»m lùa chän ®êng ®i tèi u göi ®i
tõng b¶n tin. Sù lùa chän liªn kÕt d÷ liÖu kh«ng/®Êt thêng lµ trong
suèt ®èi víi c¸c ngêi sö dông cuèi.

2.3.3.DÉn ®êng.
Sù c¶i tiÕn c«ng nghÖ dÉn ®êng bao gåm viÖc giíi thiÖu kh¶
n¨ng dÉn ®êng theo vïng (RNAV) cïng víi hÖ thèng dÉn ®êng vÖ tinh
toµn cÇu (GNSS). GNSS cung cÊp kh¶ n¨ng dÉn ®êng víi ®é bao phñ
toµn cÇu vµ hiÖn nay ®ang ®îc sö dông cho viÖc dÉn ®êng hµng
tuyÕn vµ tiÕp cËn kh«ng chÝnh x¸c (NPA). Víi sù bæ xung thiÕt bÞ
phï hîp vµ c¸c thñ tôc liªn quan, GNSS cßn cã thÓ cung cÊp kh¶ n¨ng
dÉn ®êng tiÕp cËn chÝnh x¸c (PA).
C¸c chuÈn vÒ GNSS t¹i khuyÕn nghÞ SARP ®· ®îc hoµn thµnh
vµ sö dông vµo cuèi n¨m 2001. ChuÈn quy ®Þnh c¸c thµnh phÇn cña
GNSS nh GPS, GLONASS, thiÕt bÞ tÇu bay, thiÕt bÞ vÖ tinh vµ thiÕt
bÞ tr¹m mÆt ®Êt (ABAS, SBAS, GBAS ). Trong ®ã GBAS ®· ®îc ph¸t
triÓn ®Æc biÖt cho dÉn ®êng tiÕp cËn chÝnh x¸c. C¸c dù ¸n lín cña
Ch©u ¢u nh NUP sö dông c¸c tÝn hiÖu më réng cña c¸c hÖ thèng tõ
mÆt ®Êt (thêng lµ GRAS – Ground-based Regional Augmentation
System ). C¸c hÖ thèng tr¹m mÆt ®Êt kh«ng chÞu c¸c vÊn ®Ò ¶nh
hëng ®Õn tÇm phñ ®èi víi c¸c vÞ trÝ cã vÜ ®é cao vµ cã thÓ dïng
®Ó bæ xung cho SBAS trong vïng trêi ch©u lôc vµ cung cÊp cho hÖ
thèng GNSS t¹i chç më réng hç trî cho NPA, ho¹t ®éng ®êng l¨n vµ
gi¸m s¸t s©n ®ç.
HÖ thèng GNSS cã thÓ cung cÊp dÞch vô dÉn ®êng toµn cÇu
víi ®é chÝnh x¸c cao trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. Sù ph¸t triÓn
®Çy ®ñ cña GNSS sÏ cho phÐp dÉn ®êng mäi lo¹i tÇu bay t¹i mäi vÞ
trÝ trªn thÕ giíi, sö dông thiÕt bÞ ®iÖn tö trªn tÇu bay ®¬n gi¶n ®éc
lËp víi hç trî cña mÆt ®Êt.
ThuËt ng÷ GRAS sÏ ®îc sö dông trong luËn v¨n nµy ®Ó biÓu thÞ
m¹ng c¸c tr¹m mÆt ®Êt cña VDL Mode4 sö dông cho viÖc cung cÊp
c¸c tÝn hiÖu më réng GNSS cho c¸c vïng ®Þa lý kÐo dµi

3.3.4.Gi¸m s¸t.
HÖ thèng SSR truyÒn thèng sÏ tiÕp tôc ®îc sñ dông trong mét t-
¬ng lai tríc m¾t cïng víi viÖc giíi thiÖu dÇn dÇn Mode s trªn c¶ c¸c
vïng s©n bay vµ vïng trêi lôc ®Þa mËt ®é cao. Bíc ®ét ph¸ sau ®â
sÏ lµ hÖ thèng dÉn ®îc ®éc lËp tù ®éng ADS. ADS cho phÐp tÇu bay
tù ®éng truyÒn th«ng tin vÒ vÞ trÝ vµ c¸c th«ng tin kh¸c tíi c¸c ®¬n
vÞ ®iÒu hµnh bay ATC, n¬i mµ t×nh tr¹ng vÞ trÝ cã thÓ ®îc hiÓn thÞ
gièng nh d÷ liÖu Radar. Cã thÓ thÊy râ sù kh¸c nhau gi÷a ADS-C vµ
ADS-B khi xem xÐt viÖc th«ng tin liªn l¹c gi÷a tÇu bay vµ ATC mÆt
®Êt.
 Víi ADS-B, vÞ trÝ vµ c¸c d÷ liÖu kh¸c sÏ ®îc qu¶ng b¸ mét c¸ch
®Þnh kú tíi c¸c tr¹m mÆt ®Êt vµ c¸c tÇu bay kh¸c, do ®ã ADS-B cho
phÐp tÊt c¶ ®¬n vÞ mÆt ®Êt vµ trªn kh«ng truy nhËp chÝnh x¸c
cïng mét d÷ liÖu. §èi víi phi c«ng, sù hiÓn thÞ vÞ trÝ tõ c¸c tÇu bay
kh¸c lµ mét sù bæ xung lín ®èi víi viÖc c¶nh b¸o vÞ trÝ, c¸c b¸o c¸o
ADS-B gi÷a c¸c tÇu bay kh«ng liªn quan ®Õn sù cã mÆt cña c¬ së
h¹ tÇng mÆt ®Êt.
ViÖc sö dông AMSS vµ HF data link, ADS-C cã lîi cho kh«ng lu t¹i
c¸c vïng biÓn vµ vïng xa n¬i kh«ng cã c¬ së h¹ tÇng mÆt ®Êt. T¹i
®©y cã thÓ sö dông SARP. Ta cã thÓ sö dông song song ADS-C vµ
ADS-B ®Ó bæ xung thªm nhiÒu lîi Ých nh viÖc trao ®æi vÞ trÝ gi÷a
c¸c tÇu bay víi nhau, ®ã sÏ lµ mét tiÒm n¨ng chÝnh trong hÖ thèng
gi¸m s¸t t¹i c¸c vïng bay ®«ng.
TÝnh n¨ng c¶nh b¸o vÞ trÝ cho phi c«ng mµ ADS-B hç trî lµ mét
®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho c¸c thµnh phÇn cña hÖ thèng ATM t¬ng lai
còng nh viÖc t¨ng cêng kh¶ n¨ng tù chñ cña tÇu bay vµ ho¹t ®éng
gate-to-gate.

2.4. Híng tíi hÖ thèng ATM t¬ng lai.

H×nh vÏ díi thÓ hiÖn sù thay ®æi cña c¸c hÖ thèng CNS trong
t¬ng lai so víi hiÖn t¹i.
 H×nh 2.1 Sù thay ®æi c¬ cÊu c¸c thµnh phÇnCNS

Nh vËy hÖ thèng d÷ liÖu trong th«ng tin sÏ lµ sù thay ®æi

®¸ng kÓ nhÊt trong c¸c thµnh phÇn, khi hoµn thµnh nã sÏ cung cÊp
nÒn t¶ng cho c¸c dÞch vô kh¸c nh gi¸m s¸t ADS, dÉn ®êng t¨ng cêng
GNSS. Mét liªn kÕt d÷ liÖu VHF (VHF Data Link) lµ chän lùa ®ang ®-
îc c¸c níc ph¸t triÓn chän lùa vµ dÇn ®a vµo ho¹t ®éng. Ch¬ng kÕ
tiÕp sÏ giíi thiÖu tæng quan vÒ c¸c kü thuËt VDL hiÖn cã vµ vai trß
cña nã trong c¸c hÖ thèng t¬ng lai.