1.

Tng quan v H h tr ra quyt nh (Decision Support Systems DSS)

1.1. Khi nim H h tr ra quyt nh l mt h thng thuc H thng thng tin qun l (Management Information Systems MIS) , c nhim v cung cp cc thng tin h tr cho vic ra quyt nh cp chin lc v chin thut tr nn d dng ,thun tin hn. DSS l da trn my tnh tr gip mt (hoc mt nhm) ngi gii quyt vn bn cu trc (semi-structured problems) hoc khng cu trc (un-structured problems) - l nhng vn khng c phng php gii quyt chc chn, m phn ln phi da vo kinh nghim v phn on ca chuyn gia. VD: B nhim nhn s cho mt chc v; chn d n u t; quyt nh u t cho mt d n ;quyt nh tin hnh mt t khuyn mi ; (Nguyn Anh Ho, ging vin Khoa Kinh t - Qun l, i hc Bch Khoa H Ni).

Cc thnh phn ca mt h thng h tr ra quyt nh

D liu (Data) :c trch lc t TPS hay MIS din t cho nhng s kin

lin quan n nhng vn ang cn gii quyt.

M hnh (Model) : l mt dng d liu c bit dng m t khi qut cc

c trng quan trng nht ca cc s kin , vn m khng cn phi din t li ton b chi tit. Gi tr ca m hnh l gim bt chi ph nghin cu hoc m t chi tit cho cc vn . Tng t nh database, modelbase lu tr cc m hnh
1

thng k, ti chnh, ton hc m DSS s dng thc hin t ng nhiu phn tch khc nhau trn vn tm li gii.
Cc phn h da vo kin thc (Knowledge Management): L b my suy

din da trn cc quy tc (rules) v s kin (facts) bit (t d liu, m hnh v c s kin thc t chc). My tri thc tr gip thu thp lu tr v s dng tri thc h tr t ng ho vic phn tch, suy din, tng hp cc s kin hng n gii php cho vn .
Giao din ngi dng (User Interface): DSS c s dng theo phng thc

tng tc ngi my mc cao v gii php cho cc bi ton bn cu trc cn c tinh chnh tng bc t pha ngi s dng. S giao tip ngi- my cng thun tin bao nhiu th hiu qu ca DSS cng cao by nhiu.
Ngi s dng (User): Ngi s dng ca DSS ng vai tr cung cp kin

thc, hoc ra cc quyt nh cho h thng (tinh chnh gii php, chn cch gii quyt) trong sut qu trnh tm kim gii php. 1.2. DSS trong c ch vn hnh ca MIS
1.2.1.

iu khin theo chu k ng, da trn cc quy tc qun l do t chc thit lp. Qun l da trn cc knh thng tin ni b .

Cho hinh nay vao nha

1.2.2.

iu khin theo chu k m, da trn cc tiu chun c lp vi t chc. Mi trng c tham gia vo hot ng qun l
2

Cho hinh nay vao nua 1.3. Nng lc ca h h tr ra quyt nh

H tr cc nh qun l ra quyt nh trong cc tnh hung na cu trc v phi

cu trc bng cch kt hp phn x ca con ngi v x l thng tin bng my tnh. Ph hp cho cc cp qun l khc nhau t cao n thp Ph hp cho c nhn ln nhm. Cc bi ton t c tnh cu trc thng lin i n nhiu c nhn cc n v chc nng hay mc t chc khc nhau cng nh cc t chc khc. H tr cho cc quyt nh tun t, lin thuc, c a ra mt ln, vi ln hoc lp li. H tr cho cc giai on ca qu trnh ra quyt nh nh tm hiu, thit k v chn la. Ph hp cho mt s cc phong cch v qu trnh ra quyt nh C th tin ha theo thi gian. Ngi dng c th thm, b, kt hp, thay i cc phn t c bn ca h thng. D dng v thn thin vi ngi dng. Nhm vo nng cao tnh hiu dng (chnh xc, thi gian tnh, cht lng) ca quyt nh thay v tnh hiu qu (gi ph ca vic ra quyt nh).

Ngi ra quyt nh kim sot ton b cc bc ca qu trnh ra quyt nh,

DSS ch tr gip, khng thay th ngi ra quyt nh. 1.4. Kinh doanh thng minh Bussiness Intelegence (BI) Nm 2009, trong mt cuc kho st ca hng Gartner, hn 1.500 gim c cng ngh thng tin (CIO) ng BI l u tin cng ngh hng u ca h pht trin doanh nghip. Khi p dng BI, rt nhiu ngi dng c th hng li t h thng ny: Ban qun tr (Executives) Ngi ra quyt nh kinh doanh (Business Decision Makers) Khch hng (Customers) Phn tch vin (Analysts) 1.4.1. Khi nim Kinh doanh thng minh (Bussiness Intelegence - BI) l mt trong bn dng chnh ca DSS. BI l quy trnh v cng ngh gip cc doanh nghip c th kim sot khi lng d liu khng l, khai ph tri thc a ra cc quyt nh hiu qu hn. Cng ngh BI c th cung cp cho doanh nghip mt cch nhn ton cnh v hot ng ca doanh nghip trong qu kh, hin ti v d on tng lai. H thng BI n gin c th c xem l s kt hp ca 3 thnh phn chnh nh sau:

cho hinh nay vao nha Kho d liu (Data Warehouse): Cha d liu tng hp ca doanh nghip Khai ph d liu (Data mining): Cc k thut dng khai ph d liu v pht hin tri thc nh phn loi (Classification), phn nhm (clustering), pht hin lut kt hp (Association Rule), D on (Predcition),
Phn tch kinh doanh (Business Analyst): Cc nh lnh o Doanh nghip a

ra nhng quyt nh chin lc i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip. 1.4.2. Li ch ca BI

Lm tng kh nng kim sot thng tin ca doanh nghip mt cch chnh xc v

hiu qu. T c th phn tch, khai ph tri thc gip doanh nghip d on v xu hng ca gi c dch v , hnh vi khch hng , pht hin khch hng tim nng ra cc chin lc kinh doanh ph hp , nhm tng kh nng cnh tranh doanh nghip.
Gip cho cc doanh nghip s dng thng tin mt cch hiu qu, chnh xc

thch ng vi mi trng thay i lin tc v cnh tranh khc lit trong kinh doanh. Ra cc quyt nh kinh doanh hiu qu hn. Xc nh c v tr v sc cnh tranh ca DN. Phn tch hnh vi khch hng. Xc nh mc ch v chin lc Marketing.
5

D on tng lai ca doanh nghip. Xy dng chin lc kinh doanh. Gi c khch hng c gi tr v d on khch hnh tim nng. 2. ng dng ca DSS i vi Mastercard 2.1. Hon cnh ca Mastercard Cng ty thanh ton ton cu MasterCard Mt trong hu ht cc thng hiu c cng nhn v tn trng trong th gii trong 210 nc v vng lnh th c hn 25.000 nhn vin 32000000 a im chp nhn MasterCard kinh doanh bao gm cc ch s hu th c nhn cc doanh nghip nh (di 25 nhn vin) gia cc cng ty c (25-100 nhn vin) Tng cng ty (hn 100 nhn vin) khu vc Chnh ph cng M hnh cnh tranh ca MasterCard American Express, Discover, v cc ca hng bn l khc nhau cung cp th tn dng ca ring mnh Mastercar d V Visa Ngn hng Khch hng Tr pal, k thut s th tn dng,

Vo nm 1995 , h thng qu trnh giao dch ca MasterCard khng h c h tr khai ph d liu v ng nhin khng sn sng cho cc ngn hng thnh vin truy cp trc tip . Vi 22.000 t chc ti chnh , h thng 452 triu th tn dng v ghi n trong lu thng , km theo l mng li hn 13 triu khu vc , h thng my ch IBM Corp. v NCR Corp. thc s qu ti trong vic x l cc vn t cc ngn hng thnh vin v kt ni gia cc ngn hng pht hnh th v ngi s dng . Khi mt ngn hng thnh vin cn thng tin v qu trnh giao dch ca ngi
6

s hu th m h pht hnh , h cn phi yu cu mt bn bo co t MasterCard .Qu trnh ny phi mt vi ngy . Hn na , mt s thng tin khng c cng b m ch c lu thng ni b mt cch khng cn thit .Vn trn lm st gim nghim trng doanh thu ca Mastercard . Trong khi Visa v MasterCard l hai t chc pht hnh th hng u , s ph bin ca MasterCard vn ch ng v tr s 2 vi 36,6% ( trong khi Visa l 44,5% ) . Khng hi lng vi ch ng ca mnh , MasterCard cn phi tm cch th hin chnh n , ngi s dng tim nng s la chn mt MasterCard ch khng phi mt Visa , bng cch thc y cc ngn hng pht hnh qung b c quyn cho MasterCard ch khng phi bt k mt i th cnh tranh no khc . thc hin mc tiu , trc tin , Mastercard cn phi xy dng v pht trin mt h thng nhy bn hn 2.2. Nhng ng dng m DSS em li cho Mastercard Chui gi tr Model 3. l giao dch X 4. ph duyt v 5. Tng d liu khch hng DSS bo co cho cc ngn hng

thng hiu u tin

Khi lng Li nhun

DSS c s dng trong h chui model ca Mastercard (hien

nghi nen cho them cai nay vao bai word va cho vao slide luon nhe).
Khong 28,000 ngn hng v cng ty dch v ti chnh pht hnh th MC . khuyn khch khch hng s dng d liu th tn dng trong giao dch, MC khng nhng phi cung cp ngun d liu lun sn sng cho mi ngn hng , m cn phi c sn phn mm phn tch thch hp . MC giao cho 35 lp trnh vin lm vic ton thi gian vi nhim v xc nh v to ra mt phn mm thc thi nhu cu ny . Da trn phm mm Business
7

Object Web , nhng lp trnh vin ca cng ty t pht trin ra 27 cng c cc ngn hng thnh vin c th s dng ( nhng cng c ny khng min ph v khng c cung cp cho ngi s dng th ) .Mt trong nhng cng c mi ca MasterCard - Business Performance Intelligence, c dng cho cc hat ng bo co , cng c ny bao gm mt b cha 70 bo co tiu chun m cc ngn hng c th dng trong phn tch giao dch hnh ngy,hng tun hay hng thng. N gip cc ngn hng thnh vin c th so snh kt qu ca mt th trng ( nh l mt tiu bang ca M , hay mt quc gia c lp ) vi mt th trng khc. MC cng c th lm vic vi cc ngn hng ca h lp bo co ring cho tng khch hng , gip h tp trung vo tng vn v s quan tm ca tng i tng ngn hng . Cc ngn hng c th ng k truy cp h thng MC thng qua mng ni b mt cch an ton.

Cc lp trnh vin ng thi cng to ra trnh ng dng MarketScope vi mc ch gip cc ngn hng cng cc doanh nghip c th hp tc to thm nhiu giao dch t cc doanh nghip khi h s dng Mastercard. MarketScope cung cp cho cc nh hoch nh chnh sch kh nng so snh v nh gi d liu ca cng ty i vi ngi tiu dng, doanh s bn hng m hnh v xu hng ca khch hng bng vic iu tra dn s v thng tin a l , nhn khu hc.

Chc nng chnh ca MarketScope: Xc nh v tr ng ph, vng ngoi v th trn Hin th mt mng ln cc d liu trong mt nh dng a l Chn khch hng trong lnh vc c th Ti a ha cc hiu qu ca doanh s bn hng v i ng giao hng Chn khch hng trong bn knh nht nh t mt im c la chn
9

D on th trng tim nng H s khch hng tng t nh loi cc khu vc khc trong nc, s dng b d liu nghin cu ca bn th ba. Chn cc trang web lin quan n khch hng, th trng, tng trng trong tng lai, h thng giao thng, c s h tng, cc im hin c ca bn v cc i th cnh tranh Xc nh a phng tim nng mi v so snh n cc a im ca hng i th cnh tranh. S dng d liu ca bn th ba phn tch cc khu vc lu vc lu tr Bo co chuyn , i din nhn khu hc ca cc im nng qung co Nng cao hiu qu trung tm Cc i tng s dng c d liu da trn a im s c s trang b tt hn dng trong phn tch, lp k hoch, qun l v m rng th trng, gim ri ro v chuyn i cc tng thnh hnh ng hiu qu th nghim, h kch hot h thng ca hng Wal-Mart nhm xc nh r c bao nhiu ngi mua mt hng th thao vi gi ti thiu l 25$ trong hai thng u nm. Sau , ph gim c ban pht trin h thng Mastercard, ng Andrew Clyne xut kin rng Wal-Mart c th gi n ngi s dng th quyn c s hu v n d gii u bng chy gn nht , kin ny da trn k hoach thu li t cc giao dch cc mt hng th thao trong tng lai . Lacobuzio cho rng mt chin lc nh th s hp dn cc ngn hng trong khu vc v cc tiu bang khc . Nhng ng cho rng cc ngn hng nh nc v quc t vn pht trin mnh rt c th s ch dng chng trnh phn tch ring ca h. Tuy nhin , thc t cho thy, nhng ngn hng ny cng s dng chng trnh ca MasterCard di hnh thc so snh nhm tng thm hiu qu cho h thng ca mnh
2.3.

Kt qu m DSS mang li cho Mastercard

Thng qua nhng ng dng vt tri m MC em li gip MC chim c th phn ngy cng ln hn trn th trng th tn dng. C th cho rng ,chin lc ca MasterCard thnh cng. MasterCard c th khuyn khch mt s cng ty, chng hn nh Citigroup v JP Morgan Chase y mnh pht hnh th tn dng ca mnh. Cc kt qu m MasterCard t c khi ng dng h thng h tr ra quyt nh DSS c th k n nh: Nm 2001, MasterCard thuyt phc Citigroup, mt trong nhng nh pht hnh th tn dng hng u, y mnh pht hnh MasterCard thay v Visa. Lc c khong 85% th tn dng ca Citigroup l ca MasterCard, trong khi Visa ch chim 15%. C th ni y l mt trong nhng thnh cng ln ca MasterCard. JP Morgan
10

Chase cng ng h vic pht hnh th ca MC bng vic pht hnh khong 80% th MC. Cc phn mm ng dng mi ca MC c th gip cc ngn hng phn tch c khch hng, nm bt thng tin v li nhun m th tn dng mang li , xc nh khch hng mang li nhiu li nhun nht cng nh nhng khch hng tim nng, thu ht nhiu khch hng s dng MC v hng n mc tiu cui cng l li nhun ti a.

++> cho 2.4. them bieu do nay vao S thnh cng ny c bn vng?

Tuy nhin nhng li th m MC t c khng bn vng v tht s h kh c th nm gi li th ny lu di. Vi khi lng d liu ln ti 100 nghn t terabyte , Visa cng khng h dm chn ti ch . Cho n thi im c i tra , d liu ca Visa ch yu c cung cp trc tuyn hay trn a cho cc ngn hng s dng , sau dng chng trnh v my tnh ring bit phn tch d liu.Gn y , Visa
11

bt u kch hot h thng phn tch cho cc ngn hng tn my tnh ring ca hng . Vo thang 5, nm 2002 , Visa cng gii thiu mt trang Web dch v c tn gi Resolve Online ( Gii p Trc Tuyn ) nhm gip cc ngn hng gii quyt cc tranh chp v tin bi thng , ng thi tip tc cung cp cho cc ngn hng nhng thit b phn tch trc tuyn . V vy cho n hin nay, tuy th phn ca MasterCard c ci thin nhng cng cha th vt qua Visa. 3. ng dng ca DSS vo Vit Nam 3.3. Gii php BI ph hp vi cc doanh nghip Vit Nam

Business Inteligence (BI) c s dng rng ri trn th gii, c bit l chu u t nhiu nm nay. Mc d VN vn cn ang dng s khai, th trng ny cng c s gp ca nhiu hng ln nh Microsoft, Oracle, Cognos, Business Objects, Sap...., trong mi hng u a ra cc b cng c gii php qun tr thng minh nht nh. Cc sn phm ca Microsoft v Oracle nhm ti nhng doanh nghip c trung tr ln v i hi nhiu iu kin v ti chnh v nhn s , cn b sn phm BI ca Business Objects li ph hp vi quy m doanh nghip va v nh . Vi mt di sn phm cc mc t c bn n nng cao, Business Objects c nh gi l thch hp vi Vit Nam hn hn , v th trng m h nhm vo ang chim n 90% t l cc doanh nghip Vit Nam. Hin th trng c Cognos 8 Business Intelligence do CMCSoft phn phi; b sn phm BI ca Business Objects do FPT phn phi ; cc b sn phm c phn phi trc tip t Microsoft Vit Nam v Oracle Vit Nam. Gi cc sn phm BI ca Business Objects cng mm hn so vi cc sn phm cng loi. Sn phm r nht ca Business Objects l Crystal Report c gi ch 500 USD v b sn phm tm trung c gi 2500 USD. Trong khi , cc sn phm cng loi ca cc hng khc c gi t nht l 8000 USD. 3.4. Cc ng dng ca DSS v BI ti Vit Nam

Ti Vit Nam, DSS kh ph bin v c ng dng trong nhiu lnh vc kinh doanh khc nhau, cng nh c Nh nc p dng vo cc d n v Ti nguyn v Mi trng:
Vo ngy 25 thng 6 nm 2005, Cng ty GeoInfo v Trung tm Ti nguyn v

Mi trng, Vin iu tra Quy hoch rng cng nhau k kt thc hin hp ng: ng dng Vin thm v H Thng tin a l trong vic thit k h thng h tr ra quyt nh k hoch trng rng 5 nm ca Ban Qun l rng phng h u ngun sng B.
12

Ngy 18 thng 5 nm 2011, Vin Khoa hc Kh tng Thy vn v Mi trng phi hp cng tp on DHI t chc bui Hi tho Khoa hc gii thiu kinh nghim pht trin v p dng cng c DSS trong qun l ti nguyn nc, nu ln nhng thch thc ang gp phi trong cng tc qun l, nghin cu, kh nng p dng ti Vit Nam. D n nghin cu IWRM-Vit Nam, Qun l ngun nc tng th, a ra cc tiu d n vi mc tiu l xy dng cc phng php nhm h tr ra quyt nh cho cng tc IWRM thng qua hp tc vi cc cp thm quyn c lin quan ti Vit Nam. Nhiu cng ty ln tin hnh p dng BI vo h thng thng tin qun l v t thu c hiu qu cao, trong c cng ty Kinh . Trong nm 2010, cc chng trnh khuyn mi, cc qung co v hot ng xy dng thng hiu ca Kinh tp trung, hiu qu hn nh a vo s dng h thng Business Intelligence (h thng thu thp thng tin bn hng t hng trm nh phn phi v phn tch d bo kt qu kinh doanh). Ngoi ra, Cng ty cn mnh dn u t mua cc thng tin th trng ca cc cng ty hng u ca th gii. C trong tay nhng thng tin khch quan, kp thi, cc nh qun l cng ty Kinh c th nh gi chnh xc hiu qu cng nh c ci nhn tng quan v th trng, i th, ngi tiu dng, gip phn tch a ra quyt nh kinh doanh nhanh chng v chnh xc.

13