You are on page 1of 33

Kohhran Beng

August , 2011
A chhnga thu awmte

Hnathawh
@ Lungngaite tana damdawi @ Pathian thu zirna, Theological Education awm chhun, khawvela a aia thlirletna damdawi \ha awm lo chu -Rev.R. Zolawma 9 hnathawh hi a ni. - Ferenc Molner @ Tu nge pawimawh zawk?
Thu pe tu nge thu @ =awnghriatloh bihchianna - PC. Rochhuma 3

@ zawmtu? Kum za dam tur angin hna - Rev. R. Lalthanmawia 15 thawk la, naktuka thi tur @ Ka Bible hi angin \awng\ai rawh.
- Benjamin Franklin @ -Upa Chalhmingthanga 21 @ BWA Report -Rev.Dr.K. Lalrinthanga 24

Pathian biak nana \ha ber chu a tana hnathawh a ni.


- Thomas Carlyle

@ Hna thawka \awng\ai bawk chuan a thinlung Pathian lamah a phar a ni. - St. Bernard

Thla Tina Tel thn

Editorial - 2 Tun hnai khawvel - 6 Hla leh a phuahtu - 19


SUNNATE - 28 Upa Lianzama Sailo Upa K. Thankhuma Upa C. Cheukunga

@ Lungawina bul chu taima taka hnathawh a ni.


- G.W. Elliot
August, 2011 hian Kohhran Beng copy 9,800 chhut a ni

Kohhran Beng HRIAT RENGNA AWMNA

Editorial: Hm^nah zawlnei Nehemia chu a \awng\aia, Aw ka Pathian, a \ha lamin min hre reng ang che, zuk ti teh tawp a! Mihring nuna nghet taka bet tlat chu mi dangten a \ha zawngin min hria se, tih hi a ni. Mizo zinga novelist hmasa ber tia chhal ngam, he khawvela kum 23 lek ch^ma, thihna kut vawtin a man, Shillong thlanmuala vui liam tak Biakliana(L) thlan lungah chuanHei hi hriat rengna lo chang rawh se Lalpa rawngbawla hran tum val \ha Chatuan chawlhnaah a l<t ta e Sakhming chul lo tur Lalbiakliana, tiin. America enthlatu pawl, CIA hmahruaitu tia sawi \hin, Pinkerton Detective Agency dintu Allan Pinkerton-a thlan lungah chuan, Rinawmna leh dikna \hian, suahsualna hmelma tih a ni. Kum 1968-a James Earl Ray-a silai mu tuar lova thi ta, mi hang-ho t^na zal>nna aupuitu Martin Luther King Jr. thlan lungah chuanA tawp a tawpah zal>nna Chungnung ber Lalpa, ka lawm e, A tawpah ka zal>n ta tih hi a chuang. Africa ram thim ti>ngtu langsar, David Livingstone-a chuan a thih dawnin, B<kt> min sak sak rawh u, ka haw tawh dawn, a ti a. John Banyan-a \awngkam hnuhnung ber chu, Min la rawh, i hnenah ka lo kal e, tih a ni. Kan dam lai ngei hian kan thlan lunga inziak tur kan buatsaih a. Chu aia th<k leh rilah chuan mi thinlungah kan thlan lung tur kan ker mek a ni. Engtia nun tur nge ni ta ang le?

August

2011

TAWNGHRIATLOH BIHCHIANNA
- PC. Rochhuma Kum 1962 khan Yale khuaa Inter varsity Kristian Fellowship zingah =awnghriatloh a lo thleng a, harsatna thlen thei dawna an hriat avangin zir chian deuh tha an ti a, lo zir chiang turin an Director, Dr. Charles Hummel leh Pastor Eric Fife an ruat a. =awnghriatloh chungchang hi kan ramah hian ziah emaw sawi emaw a hlawh lo hle mai. Harhna lo thlena tel ve fo leh thlarau thilpek zinga mi a nih avang hian a dawng ve lote chuan sawi enah kan en lo niin a lang. Amaherawhchu kan ram ringtuten kan kalpui dan leh hmuh dan en hian sawi leh zir chian ve ngai tak a nih bawk avangin ka han chhawp chhuak ve tawp mai a ni. Eng nge a nih chiah le? vawi 29 sawi niin, Thuthlung HluiWycliff Bible Translator ah sawi lan a ni lo va, Thuthlung ho chuan khawvelah hian ziak leh Tharah Chanchin =ha bu 1 in a chhiar nana hman \awng 3000 sawi a, Korinth lehkhathawnah chuang leh ziak nana la hman loh leh Tirhkohte Thiltihah deuh hlir 1000 vel awmin an hria. John kan hmu niin an chhut. Kan Lal Sherrila chuan \awnghriatloh eng Isuan a chang lo nia hriat a niin a emaw zat tape recorder-ah a pian hma atanga thlarauva khat khung a, \awng thiam mi (linguist) Baptistu Johanan a chan thu hriat 6 a exam tir a. A tu amahin eng a ni lo va. Peteran Penticost ni \awng nge tih an hre lo va, \awng bak a hman thu hriat a ni lo bawk. ni lovin bengchheng satliah-ah an Paulan a dawng a, mahse thu hril puh ngawt mai nia. =awng- a dawng a, mahse thu hril a dah hriatloh hi khawvela \awng chungnung zawka, \awnghriatloh awmsa ni lo, mihring ka a\anga phei chu a hrilhfiahna tel lovin sawi chhuah, Pathian pawl nan mipui zinga hman a phal lo. Kum leh Pathian fak nana Pathianin a zabi 4-na tawp lam St. Augustina p>k niin kan ngai ber. hun atang phei kha chuan hun rei tak chhung \awnghriatloh hi a bo Bible lamah hian: =awnghriatloh hi Bible-ah ta emaw tih turin a reh a ni an ti.

Kohhran Beng Kristian Fellowship zinga thleng kha a kaihhruaina deuh siamin, inzirtir emaw thehdarh tum ngawt ang chi chu an phal lo. Paula ang deuhvin John Wesley-a pawh khan a dawng ve a, mahse a hmang tam lo hle an ti. Tawnghriatloh nge zaihriatloh: Bible-a kan hmuh tam ber hi chu \awng awm sa emaw, \awng awm sa lo emaw hmanga \awng hmanga Pathian pawlna a ni. A \hente chuan a chham te pawhin an chham a ni ang. A \hente chuan Music/khuang tel lote pawhin a sak te pawhin an lo sate pawh a ni ang. Mahse khuangte nen, mi l^mna tur ang chia beih vak mai hi Paulan Thlarauvin hla ka sa ang a tih chang chawiin hetiang hian kan ti ta vak mai em ni ang le? Eng pawh nise a hmangtu kha chu thu hranah dah ta ila, a dawng ve lo mipuiin hetiang tak maia kan bawr hi a fuh ang em? =awnghriatloh hlapuite kan rem bawk. Eng pawh nise zai ngaina, engkim hlaa chantir z>l duh mi kan nih vang pawh a ni mahna.

Engti anga hman tur nge? I Kor. 14-ah hian Paula hian \awnghriatloh hman dan tur a sawi tam hle mai a, chhiar tel ngei tum ila. Hetiang hian khaikhawm ta mai ila. 1 Mahnia fianriala Pathian fak nan leh thuruk sawi nan. 2. Kohhran inkhawmnaah thu hrilh nana hman anih chuan hrilhfiah tur. Hrilh fiah loh chuan \ing\ang ri mumal nei lo ang a ni. 3. =awnghriatlohva thu 10000 (singkhat) hman ai chuan hriat theiha thu 5 sawi a hlawk zawk avangin a hmang tuin a hrilhfiahna dila \awng\ai tur. 4. Ringtute tan chhinchhiahna a ni lo va, ringhlelte chak lohna puitu a ni. 5. A hmangtu chauhvin hlawkna a chang \hin. Inzirtir chi a ni lo bawk.

Khap chi a ni em? Paula hian a khap ngawt lo na a, a hman dan thu-ah thurawn a pe nasa hle mai. Kohhran hmasa hunah khan an chang ve tho thin a. Constantinople kohhranah chuan hruaituten hman Culture lamte nen hian...? dan tur chin tawk deuh an siam. Eng emaw lai atang khan A tira kan sawi Yale khuaa Mizo culture hmanga Pathian biak

August leh fak tihte kha a ri zing hlein, chheihzai thl<kin hla kan siamin biak inah te kan rem chhin anih kha. Rorelliana pawl Lalchhungkuate pawh khan Kohhrante hian kan culture milin Pathian kan la fakin kan la bia ang an ti thin a ni awm e. Kohhran hian kan do ngawt lo, mahse Chapchar K<t leh YMA function bakah chuan cultural dance te hi kohhran huanga seng luh kher chu ngai kan ti lo a ni ang. I fimkhur ang u: Vanlalsailovan a zai ang zawnga mipui zinga a han tih thar leh tak avang nge \henkhat chuan tun huna kohhrante kaih harhna tur anga ngai leh hunpui leh kohhran pun khawmnaa lo thleng tura ngaiin a tel lo chuan a vawrtawp thleng lovah kan inngai ta hial niin a lang. Mizote hi harhna duh tak leh thlarau sawi ri reng kan ni. Thlarau hi awmkhawmnaa rik bual bual leh a phur awm zawnga lo thawk tura ngaihna kan nei niin a lang. Thlarau hi a phurawm z^wng deuh leh mi turtu anga ngaih tlatna kan nei. Upa PC Chuauhnuna chuan harhna leh thlarau ngaihsan lutuk naah

2011

chuan punkhawm reng fo leh taksa ch>t dan hrang hrang dah pawimawh a, \awnghriatloh uar tumna a awm thin niin a sawi. Mak i ti viau ang The Holy Spirit tih ziaktu Rev. Eric Fife chuan =awnghriatloh hi Kristiante chauh hian kan lo hmang lo va, Pathian awm ring lote, Islam sakhaw betute pawhin an lo hmang ve tho niin a sawi. Rinna Kailawn tih ziaktu Pu Zarzokima Khiangte chuan \awnghriatloh hi Pathian avangte, Setana hnen a\ang te, mi tih vanga tih ve duhna avang te, rilru zauthauna a\ang tea awm thei niin a sawi bawk. Upa pakhat (a hming sawilo ila) chuan Tawnghriatloh hi ka lo chang ve tawh thin a, puar leh f^nna tak tak thlen lova, mi ti tlei ve mai mai tu anih avangin Hmuamtelel nen a inang ka ti tiin a sawi. Eng pawh nise a hmangtu leh chhimtute pawhin Paula duh ang khan \awng\ai chunga kan tih leh awm a \ul hle ang. (A ziaktu: Pu V. Rochhuma hi Bualpui V Kohhrana mi a ni)

Kohhran Beng

TUNHNAI KHAWVEL
Appointment thar
Tun hnaiah BCM hnuaia Department hrang hrangah hna thar la lovin thawktu insiksawiin appointment thar eng emaw zat hetiang hian siam belh a ni. Medical & Health Departmentah post pahnih Deputy Medical Superintendent atan Dr.B. Laldinliana leh Assistant Nursing Superintendent atan Pi PC. Lalliandingi. Lawngtlaia BPP-a hun rei tak lo thawk tawh Tv.V. Lalengmawia chu Branch Manager atan dahngheh a ni bawk. Tin, Administrative Committee chuan Headquarters Office-a mite Pu Lalrohlua chu Account Offcicer atan leh Upa H. Zadingliana chu Asst. Account Officer atan a ruat (appoint) bawk a. A hmasa pathumte hian an hna hum an luah nghal tawh a; a hnuhnung pahnihte hian August 1, 2011 atangin an hna thar hi an zawm ang. ber, Baptist World Alliance (BWA) chuan July 3-9, 2011 hian Kuala Lumpur, Malaysiaah Annual Gathering/ General Council meeting an nei a. BCM atangin President, Rev.Dr.K. Thanzauva, General Secretary, Rev.H. Lianngaia leh AGS i/c Mission, Rev.Dr. K. Lalrinthanga te bakah AICS a\angin Prof. R.L.Hnunite an tel. Report chipchiar phek 24 ah chhiar theih a ni e.

MTKP Mission Consultation Cum Mission Nite

Mizoram |halai Kristian pawl (MTKP) chuan July 6, 2011(Nilaini) khan Lunglei venglai Biak inah Mission Cunsultation cum Mission Nite an buatsaih a. Lunglei khawpui chhung Unit hrang hrang atangin mi 130 vel an kal khawm a. Ni lengin Resource Person pahnihRev. Lalthanzaua, Thailand-a Missionary lo ni tawh leh Pu HS Lalhmingthanga, Mission BWA General Promoter hovin hun an hmang Council Meeting a, zan lamah Mission Nite an Khawvel huapa Baptist hmang chhunzawm. Kohhran inzawmkhawmna lian

August

2011

Ramthar Kohhran Diamond Jubilee & Biak in hawn


Lunglei Ramthar Kohhran chuan July 13-16, 2011 khan an Kohhran Diamond Jubilee an lawm a; July 17, 2011 khan an Biak in thar an hawng bawk. Jubilee lungphun hi Rev.LB Khawpuimawia, bialtu pastor-in a hawng a. Jubilee Hall, Rev.C. Ro\huaman a hawng a. Biak in Rev.Dr.K. Thanzauva, President-in a hawng a. Rev. H. Lianngaia, General Secretary-in Diamond Jubilee Souvenir a tlangzarh thung. Ramthar Biak in hi adung ft.100, avang ft.45 a ni a; puitling hlir 700 inkhawm theihna khawpa lian a ni. Kohhran member 950 chuang an awm.

Lawngtlai Area-a Kohhrante \awng\ai


July 24, 2011 Pathianni khan Lawngtlai Area-a BCM biak in tinah LAADC buatsaihin ram tana tawngtai rualna neih a ni. He \awng\ai rualnaah hian India ram, Mizoram leh District Council hruaituten rinawm leh dik taka rorelna an kalpui theih nan Biak in tinah Kohhrante an \awng\ai a ni.

Chakma Mission-a Missionary Retreat


Mizoram chhung Chakma mission-a BCM missionary te chuan July 21-24, 2011 chhung khan Lungsen Mahanaim Biak inah Retreat an nei a. General Secrary, Rev.H. Lianngaia, AGS i/c Mission, Rev.Dr. K. Lalrinthanga, Upa (Dr.) F. Lianchhinga, Mission Coordinator, Rev.R. Lalrintluanga, Mission Promoter, Pu HS. Lalhmingthanga, leh Lungsen bialtu pastor, Rev.Lalsangvunga ten an ho.

Hnahthialah Staff Notation Training camp

BCM Worship & Music Committee leh Hnahthial South Pastor bial \angkawp chuan Lungleng Biak inah July 18-23, 2011 chhung khan Staff Chakma Evangelist Notation Training Camp an Camping buatsaih a, resource person Chakma Mission hnuaia Circle atan Pu Vanrammawia 4 Longpuighat, Chawngte, Serchhip an hmang.

Kohhran Beng Unit tinin Jubilee dar an vua. Inkhawm programme hmang theite tan Min Hruaitu Lalpa tih chu Jubilee thupui a ni.

Tuichawng leh Marpara S-a Evangelistic Team te leh Chakma Native worker te pualin June 30 - July 3, 2011 chhng khan Lunglei Chanmari Biak inah Intuaitharna Camp neihpui an ni a. Gospel for All Team (Upa F. Lalnuntluanga) ten rawng an bawl. July 4, Pathianni chawhma inkhawmah heng Chakma missionary te hi Lunglei khawpui chhung Biak in hrang hrangah report pek tir an ni.

Remna Ni Silver Jubilee lawm


India ram state puitling pakhata Mizoram hlan kai a nihna, Remna Ni tia Mizo mipuiten kan vuah chu kum 25 lai a lo ni ve ta a. Kumin hi Remna Ni Silver Jubilee a ni a. A lawmna hi Mizoram sawrkar leh MKHC \angkawp chuan District tinah a lawmna a buatsaih a. A lawmna pui ber Aizawl, Vanapa Hall-a neihah chuan BCM President, Rev.Dr.K. Thanzauvan thu a sawi a. Lungleiah chuan Remna Ni Jubilee hi Saikuti Hall-ah hman a ni a; BCM General Secretary, Rev.H. Lianngaian inkhawm a kaihruai. Mizoram Baptist Kohhran Hmeichhe Pawl (MBKHP) chuan Remna ni denchhen hian rampum huap chawnghei \awng\ai neiin an ei ai te hi keng khawmin Missionary tanpui ngaite tanpui nan an hmang.

TKP Diamond Jubilee


Mizoram TKP chuan July 30, 2011 khan ram pumah an kum 60 tlin lawmna Diamond Jubilee an hmang. TKP Diamond Jubilee hawnna inkhawm hi February 2, 2011 khan Lunglei Chanmrai Biak inah an lo nei tawh a. Diamond Jubilee ni-ah hian a huho programme siam lovin Unit tinin mahni tlin tawk \heuha lawm turin hriattirna a siam a. MTKP a\anga ruahmanna awm chhun chu July 29 Zirtawp zanah Unit tinin Jubilee meidet; Jubilee ni tak (July ni 30, Inrinni zing karah Social work neiin, chawhma dar 10:30ah

August

2011

PATHIAN THU ZIRNA, THEOLOGICAL EDUCATION THLIRLETNA


- Rev.R.Zolawma Pathian Kohhranho khawvela kan awm chhung chuan Pathian Thu zirna, theological education hi a pawimawh reng ang. Pathian thuzir hi kristian zawng zawng tan a pawimawh a, kohhran rawngbawltu, a bik takin hruaitute tan chuan a pawimawh lehzual. Kohhran hruaitu-in Pathian Thuah leh thurina thuneihna an neih theih nan te, thlarau lama hruaitu (spiritual father) anga mipuiin an pawm theihna turin zirtirna dik hriat leh hman dan dik hriat a pawimawh a, chu chu theological education hian a pe thei a ni. BCM hian kum tin chawlhni vawi khat Theological Education atan kan hmang thin a, AICS kan neih hma chuan Serampore College Ni tiin BCM Calendarah a chuang a. Theological Education Sunday thla a ni bawk a, Pathian Thu zirna, theological education \han chhoh dan chhuina hi hmuh tur a tam loh avangin hriat ve hrim hrim atan leh theological education-a BCM hmalak zelna atan pawimawhnate a neih takin tiin he thuziak hi ka rawn thawh ve a nih hi. Kohhran hmasate hun: Kohhran hmasate hun tih hi kum zabi (A.D) pakhat atanga pali thleng sawina a ni tlangpui a. Hemi hun chhung hian Kohhran chu Rom Lalram chhungah a \hang lian a, hetih hun chhung hian kohhran nihna inpersan tak pahnih kan hmu a ni. A tirah Kohhran chu Isua ringtu mi tl>mt> niin, harsatna leh tihduhdahna hnuaiah an k<n a, mahse, rin loh takin Rome emperor, Constantine-a chuan Kristianna chu Rome lalram sakhuaah a siam ta a. Heti anga nihna inthlak danglamna hi sawifiah thiam pawh a har a, a entirna \ha ber chu- misual tlak tlai lo, Isua rin avanga Pathian fa kan ni leh thut ang hi a ni ber awm e. Didache leh Shepherd of Hermas-ah te a lan danin hetih hun chhung hian mumal taka Pathian rawngbawl tura

10

Kohhran Beng zirtir a: sakhaw thil te, nun dan \ha te, philosophy te, Christian theology te, Pathian thu chhuizauna te. He school hian kohhran hruaitu tam tak a chherchhuak a. Tin, missionary hmingthang Gregory the Wonderworker, Apostle of Pontus pawh he school atanga zir chhuak a ni. Heti ang school hi hmun hrang hrangah din a ni a, Kaisari, Antioch, Edessa leh Nisibis-ah te Khawchhak lam school hmingthang awmna a ni. Kohhran hmasate huna zirna mumal neih a \ul chhan pawimawh dang leh chu zirtirna him lo, Gnostic zirtirna te, Arius-a zirtirna te a chhuah vang a ni. Heng thurin him lote paih thla turin Charismatic leadership ringawt chu a tawk zo ta lo va, a chhan chu heng zirtirna kengtute hi an hun laia mi lehkhathiam ngaihtuahna hmang-ho an ni. Hun laihawl (Medieval Period) Hun laihawl hmasa lam (i.c 500-1000) Kohhran hun hi Hun thim (Dark Ages) tia sawi a ni thin a, a chhan chu barbarian ral leh Islam sakhua len lai a ni. Hetih hun laia Kohhranin a tum ber chu

zirna (training) a awm kan hmu lo va, a chhan chu hetih laia kohhranho kaihruaitute chu Pathian thlarau thilpek dawngtute (charismatic leaders), apostol te, zawlnei te leh zirtirtute an ni. Kum zabi 2-na tir lamah erawh chuan Kohhran hruaitu Bishop an neih tawh thu kan hmu a. Bishop chuan kohhran hruaina zawng zawngah mawh a phur a. Tin, Bishop chuan a rawngbawlna \anpui turin Upate leh rawngbawltute a nei a, chungho tan chuan training pawh pek a ni thin tih Augustine (Hippo) thuziak atangin kan hmu a ni. Kohhran hruaitute mawhphurhna inkhai chhawng (the office of clergy) chuan awmze neia training \ul tihna a hring chhuak a. Rawngbawlna atana awmze neia training-na hmun kan hmuh hmasak ber chu Alexandria-ah a ni a, The Catechetical School of Alexandria tih a ni. He school hi Bishop Demetriusan kum zabi pahnihna tawp lama a din a ni a. He school hi Origena kaihhruaina hnuaiah a vul nasa a. He sikul-ah hian hengte hi an

August barbarianho kristiana siam leh Roman culture venhim a ni. Kristian inzirtirna, zirna hmun him leh \ha awm chu Ireland leh England-a Monasteries an ni. Heng monasteries-ah hian Monastery-a cheng puithiamten Sam te, Pathian biakna thil serh leh sang te, nun dan \ha inzirtirna te an pe thin a. Augustine of Canterbury chuan England-ah school dinin kohhran rawngbawltute training a pe a. Curriculum-ah Pathian thu hrilhfiah dan leh Greek leh Latin \awng zirnate, Music leh arsi chanchin zirna (astronomy) pawh Kristian Calendar atan a \ul avangin an telh bawk a. Kum 789-a Council of Aix-laChapelle chuan sikulah hian naupangte chhiar zirtir ni rawh se a ti a. Tichuan monasteries zawng zawngah Sam te, hla te, zai te, arithmetic leh grammar te an zirtir a. Tin, Bishop nei kohhran apiangin sikul an din a, chutah chuan Pathian Thu zirna chauh lo kohhran thil serh inzirtirna atan hman a ni a. Council of Toledo (675) chuan Bishop apiangin an hnuaia thawk rawngbawltute zinga finna leh thiamna tlachhamte chu training neihpui ngei tur a ti a.

2011

11

Hun laihawl chawhnu lam (i.e., 1000-1500) chu a hmalam hun nen a inang lo hle a. Europe ram te chu Kristian ram tia chhal theih a ni ta a, Pathian ram khawvela lanchhuah tir chu an tum ber pakhat a ni. Pope leh Emperor kutah lalna leh thuneihna tawp a awm a, amaherawhchu, an lalna ram chin tur bituk a awm lo va, Pathian thil leh khawvel thil pawh thliar hran hleih theih pawh a ni lo. Chuvangin Pathian rawngbawl tura training te leh mipui rawngbawl tura zirte pawh thliar hran a ni ta lo va. Puithiamte chenna Monasteryte chuan zirna a la kalpui zel a. Tin, thingtlang khuaahte pawh zirna sikul hawn a ni zel a, kum zabi sawm pakhatna tawp lamah tawh khan Oxford-ah sikul a ding tawh niin a lang a. A din ni leh kum chiang taka sawi ni lo mahse, kum 1098-ah zirtirna kalpui a ni tawh a ni. Henry IIin English zirlai te Paris University-a kal a khap chinah phei chuan Oxford zirna hian nasa takin hma a sawn a ni. Hun laihawl-a zirna chungchanga thil chhinchiahtlak awm chu University a lo ding hi a ni. Kum

12

Kohhran Beng a \an a, chutiangin Melanchthon chuan Wittenberg-ah. Zurich-ah chuan kohhrana minister te leh Pathian thu zir mekte chu kar khata ni nga inhmukhawmin Bible awmze neia hrilhfiah dan tur an sawiho thin a ni. Hei hi Puritanhovin a chhawm ta zel a. Pathian thu inzirtir dan kawng hrang hrang a piang zel a. Cambridge-ah chuan Greek \awng leh Hebrai \awng te, Greek leh Roman culture te, thusawi dan te, ngaihtuahna hman thiam te an zirtir a. A chang chuan zirtirtu pakhatin Pathian Thu chang la chhuakin a \awng bul a\angin a chhui a, pakhat dangin a grammar atangin a chhui bawk a, mi dangin an hmuh chhuah chu a dik tawh em tih a enfiah thin. Reformation hian Pathian thuzir dan thar a hring chhuak a, chu bakah Council of Trent chuan kohhrante hnenah sakhaw lam thil inzirtirna uar turin a ph<t a ni. Reformation Hnu lam: Kohhran lian leh intodelh te tan chuan University chu rawngbawlna atana zirna hmun pawimawh ber a la ni zel a. Sidney Sussex College, Cambridge-ah kum 1596 khan

1209-ah zirna chungchangah mithiam rual Cambridge-ah an pungkhawm a, 1284-ah College hmasa ber Patterhouse Cambridge-ah din a ni. Germany-ah Tubigen University kum 1477ah a ding bawk. Theology lamah chuan Aristotle-a metaphysics leh Thomas Aquinas, Anselm, Abelard te ngaih danin a thunun a. Pathian Thu chu awlsam taka pawm mai lovin chik leh zualin finna hmanga zir a ni. Reformation hun Reformation a thlen hun hi zirna kawnga harh thar lehna nen a in nang chiah a. Hmar lam ramte harh tharna chuan kristian zirtirnaah pawimawhna a nei a, chu chu a lo chhuahna / a tawng bulah kir rawh tih hi a ni. Pope thuneihna paih thla turin Pathian Thu, Bible chu a \awng bul, Hebrai leh Greek \awng atangin an zir a, allegorical method (a thuziak phena awmze inthup hmuhchhuah tumna) hmanga Bible zirna aiah historicogrammatical method (a ziak hun laia thil thleng leh thuziak grammar atanga zirchianna) an hmang tan a. Training centre tam tak a piang a, Calvin-a chuan Geneva-ah bul

August an din a, he college an beisei dan chu: Kohhran tan seminary a ni a, chutah chuan chi \ha ber ber chauh theh kan duh a, tin, a lo \iah(k) theih nan leh a \hanlen theih nan a mamawh tawk tui chu science zirna p>ng hrang hrang atangin a dawng a, puitling nia Kohhrana a insawn hma chuan. Tichuan, Krista famkimnaah a \hang lian thei ang. North America-ah chuan kum 1635 khan Harvard Divinity school din a ni a. A dintute rilrua lian em em chu finna leh thiamna tel lova rawngbawlna umbo a ni. Thiamna leh theihna sang nei tura Pathian rawngbawltute buatsaih hi Harvard University thil tum pakhat a ni. Kum 1812 khan Presbyterian Church General Assembly-in Princeton Theological Seminary a din bawk.

2011

13

Cambridge-ah chuan degree la turin theology lam hawi zawhna pakhat mah a awm lo. Zirlai zawmthaw deuh, thawk rim peih lo leh thiam thei lo, zawhna khirh hmachhawn thei lo tura an ngaihte chu Pathian rawng- bawl turin an ti mai thin a ni awm e. Heng thil thlengte avangin kum 1841 atang chuan Cambridge-ah leh Oxford-ah pawh Pathian thu lam inzirtirna mumal zawk an pe a. Amaherawhchu, heng University hluna zir chhuakte chu khawvel thiamna leh finna lamah an kal lutuk deuhva an hriat avangin an thachhang dawl turin Kings College, London (1829) leh University of Durham (1832) te chu Pathian rawngbawl turte buatsaih nan Amaherawhchu, kum zabi an din a ni. 19-naah Halevy chuan he zawhna Theological education hi a zawt a, Eng ang training nge chungchang kan sawi takte kha University-ah an dawn? England hetiang hian khaikhawm ta ila: chu Kristian ram ni mahse, an (1) Zirna in bik a awm hma puithiam ni tura nemnghet tur te chuan Pathianin mi \hahnemhnenah theology an zir ngei tih ngai leh inpete hmangin a finfiahna eng mah ph<t an ni lo tih a kohhranho a hruai thin a. (2) sawi a. Oxford University-ah chuan Khawvel hmasawnna-in a ken theology chu exam beitute hnenah tel khawvel finna leh thiamna zawhna pakhat chauh an zawt a. te hmachhawn turin Pathian

14

Kohhran Beng college hming pu tam tak a awm bawk a. Kan \henawm Nagaland chuan theological college 30 chuang a nei a, Dimapur-ah ringawt pawh theological seminary/college tam fe a ding tawh a. Nagaland University nen inremna an neih vang pawh a ni mai thei. Kum tinin India ram kohhran/college hrang hrangin Serampore Convocation hi an inthlen chhawk thin a. Convocation-ah chuan theological graduate sang chuang hnenah degree pek a ni thin. Kum 2013 khian Serampore Convocation hi BCM-in AICS-ah a thleng ve dawn a. Hei hi TheologicalEducation-a rahbi thar kan chuan kaina tura thil thleng pawimawh a nih kan beisei. Pathian Thu hi ringtute nunna leh thiltihtheihna a ni a, chuvangin, hriatna dik leh hman dan dika kan hman theih nan theological education hi a pawimawh. Theology hian mimal nun a siam \ha a, khawtlang nun leh ram siam \hat hna a thawk bawk. (A ziaktu: Rev. Zolawma hi AICS-a lecturer a ni)

thuzirna seminary/college te a ding a. Pathian Chanchin =ha chu mi tin tan a nih angin mi fingte pawhin an pawm theih turin theological education hian zirtirna a pe thin a ni. Secular education standard milin theological education pawh a \hang chho ve zel a ni. Entirnan, tun hma chuan theological degree tel lo pawhin pastor atan nemngheh a ni a, Mizoram finna khawvel a \hang zel a, tunah chuan pastor atan B.D degree a \ul tawh a, nakinah chuan doctorate degree nei lo chu pastor atan kan duh lo mai thei. India ram Theological Education: Kan hriat \heuh angin India rama theology zirna bul \antu chu BMS missionary te, William Carey, William Ward leh Joshua Marshman te an ni. India rama Theological College hlun leh university hming tumtu Serampore College hi 1818 khan din a ni a. Tunah hian Senate of Serampore College hnuaiah college 46; Federated faculty for Post-graduate centre 2; Regional Extension Centre 1 leh Professional Centre 4 a awm. India ramah hian Senate of Serampore College pawm loh theological

August

2011

15

TUNGE PAWIMAWH ZAWK? THUPE THEITU NGE THU ZAWMTU


- Rev.R.Lalthanmawia Ram, khawtlang, pawl leh kohhrante a lo awm hian hruaitu kan mamawh thin. Amaherawh chu mi zawng zawng hruaitu atan kan tling lova, kan ni thei lo bawk. A bikin Pathian ram thil hi chu Lal Isuan min zirtir a, Amah Isua chuan thu dik leh \ha a sawi a, a sawi angin a hmang bawk a. A lo kal chhan a sawi pawhin rawngbawl saka awm turin a lo kal lo va, rawngbawl tur leh mi tam tak tlan nana a nun pe turin a lo kal zawk a ni.(Matt.10:45). Tin, a zirtirten a ke sil lovin Amah zawkin an ke a sil zawka (Johana 13:12). Lal-ah siam an tum a, mahse tlangah amah chauhin a kal leh ta zawk tih kan hmu. Roreltu leh thuneitu nih tuma thil ruahman emaw campaign emaw lam chu a tum lo hle mai. Mi dangte \hatna tura thawh leh rawngbawlsak chu a tum a ni a, chu chuan a Pa a chawimawi thei dawn tih a hria a ni. Pawl, party, kohhran a lo awm hian mi tam tak chuan hruaitu, mi dangte thupetu nih kan duhin kan chak a ni thei e. Heti ang hian ngaihtuah ila, Fielda inkhel te pawh hi anmahni chuan inkhel thiam ve hlein inhre mahse, a entute hian pawn lam atanga an lo thlir hian inkhel thiam leh thiam lo an lo hre zawk daih mai tih hi. Chuvangin pawl leh kohhran tam tak in\hen darhna leh tluk chhiatna leh sawprawpna chhan hi hruaitu nih inchuhna atanga awm a ni duh hle. Kan rama kohhran (denomination) pakhat keh ta pawh hi an khawngaihthlak hle mai a, siam pum leh chu an harsa tawh hle a ni. Engpawhnise, pawl leh kohhrana hruaitu inchuhna a lo awm a, kan ngaihtuahna tikaltu atana ka han tarlan duh chu 1. Hruaitu hna thawk turin: Solo ch^k nazawng zaithiam an ni chuang lo va. Aw \ha nazawng lah zaithiam an ni lo bawk. Sam sei nazawng

16

Kohhran Beng emaw hmanga campaign chingte ngat phei chu an lo tlin hian Lal chhungkua an din duh a nia. Augustine-a chu a nu kristian a ni a, AD 386 ah kristian zirtirna dawng \anin, AD 391ah Pathianniin Biak in pakhatah kristian inpe tura nawrna nasa tak avangin a inpe ve a. Hippo khuaa Bishop chuan thawhpuitu (Co-Bishop) atan a duh a, mahse ama lamah chuan duhna leh tumna a nei lo. Chuta a ropui lai tak chu Against his will tih hi a ni. Duh lo chung leh aman a tum vang ni hauh lovin AD 395ah Hippo-ah Bishop niin rawngbawltuah serh hrangin a kum lehah Bishop a thih tak avangin Bishop hna chu N.Africa ah kum 30 chuang chelhin, kum 42 anih atangin a thih AD 430 thlengin a thawk a ni. Isua zuitu rinawm chuan ch^k vang, duh vang leh campaign vang ni lovin chu hna chu a thawk a ni. (Roger E.Olson The Story of Christian Theology p-260)

guitarist an ni chuang lo va, \awngkam thiam nazawng lah an fing chuang lo. Hmel \ha nazawng an rilru a \ha chuang lo angin first class nazawng lah master degree pawh nei se an specialize naah pawh kawngro su a hmala thiam an ni chuang lo thei tlat. A bik takin kohhranah pawh tun hma deuh kha chuan William Barclay Commentary nei a, an tlar ve dul chuan Pathian thu pawh hre thaw khat hle tura ngaih an ni thin, mahse kha hun kha a liam ta.

Tun lai chuan electronic media leh chanchinbu mai bakah Newspaper, T.V, Radio, Internet etc.hian kan khawvel a tizim kan ti thei ang. Mizoramah ringawt pawh Daily Newspaper 228 vel lai awmin, Cable T.V pawh Aizawlah 14 vel lai a lo awm ta. CNN leh BBC, LPS te leh Doordarshan Kendra atangte in, khawvel hmun danga thil lo thleng pawh kan hmu reng thei ta a, heng hian hriatna a tipung a, malsawmna kan dawnte zinga mi a ni. 2. Inpumkhatna tichhe thei Hruaitu ni tura mahni Kohhran leh Pawlah: Tun lai rambuai mek, mipui invawrhtlin tuma, aruka hma la lungawi lo leh hel (protesters) thin leh mawi lo taka mi dang tute

August ten an duh loh hruaitu laka helna (rebellion) langsar zual - Libya, Bahrain, Syria, Yemen etc.te hi. Sum leh pai hman sual leh hman dik lohna chauh ni lo, Thuneihna hman dik lohna (Misuse of power) vang a ni. UN Security council chuan Syria chu ngun leh chik taka enthla (under scrutiny) in a vil mek a. British Foreign Secretary chuan Libya hruaitu pa chu inhlipthla rawh se a ti ve mek bawk. Pawl leh kohhranah tunlai khawvel hian hruaitu \ha a mamawhna a sang chho zel dawn a, hotu leh hruaitu hmathlir (vision) nei \ha, chu hmathlir chu thu puar pawleng leh duhthusam mai ni lovin a taka chantir thei kan mamawh lian zel dawn a ni. Mi fel, fing bakah mi \ha leh dik kan mamawhna a lian zel ang. 3. Dan \ha: Mihring khawsak dan economic-ah te, nun danah te, incheina leh sum leh pai hlut zawngte hi kum sawm chhung ringawt pawhin nasa takin a danglam hman thin. Chuvang chuan sorkar pawhin Five Year Plan te a siam thin a. A hun lai mil tura dana an lo neih tawh

2011

17

pawh a \hat tawk loh chuan dan tharte siamin a changin a awmsa te an belh bawk thin. USA President term hi kum li a ni a, an President hmasa ber George Washington kha term hnih a tling a. President Franklin Delano Roosevelt chu term thum a tling a, a term li na pawh thlan leh a ni nain rei loteah a boral ta a. Tichuan, 1952 the 22nd Amendment to the US Constitution-ah USA President te chuan term hnih bak an hmang thei lo vang tiin dan an siam chhuak ta a ni. (White taker World of Facts, 108p) Dan \ha, mi tlem zawkte \hatpui tur aiin dan \ha, mi tam zawkte \hatpui tur chu ram, khawtlang leh kohhranin kan mamawh zel a ni. Nagaland leh Manipur Pioneer Missionary te chuan tualchhung kohhran chak tak din an tum a, hnam pum huap thei kohhran dinsak an tum lo. Mizorama kan missionary hmasa ber Sap Upa leh Pu Buanga te chuan mizo hnam pumpui chu mahni intodelh chauh ni lo va, thlarau bote Krista hnena hruai an nih theih nan hmun khatah min

18

Kohhran Beng

chhungkhawm (centralized) in, an lo tih hi a dik a, chu chu kan headquarters kan nei a, hei hi a centralized atan hian a lo \ha a ni. (Source: An sulhnu Mizote lo \ha hle a ni. leh Rohlu BihchiannaTuna kan missionary tirh Research and Development zawng zawngte leh kum khat Dept AICS p-116). Kan tih dan pawh tling lo (April, 2010\ha tawk lo hnawl ngamte, tih January 2011) inkara ringthar dan \ha zawk miin dana an lo baptisma chang 2665 leh neih tawh lak ngam te hi a kohhran thar 28 leh fellowship finthlak a ni. Chutiang anih loha 8 kan neihte hi a ropuiin a hlu eng emaw ti a hmala kan nih takzet a ni. (Assembly vawi chuan mimalin hlawkpui dawnin 115-na report p-26). Hetiang inhre mah ila, history chhe tak hian sawi ta ila, Pastor \ha bera kan la siam mai ang tih a kan ngaih pawh hi Aizawlah hlauhawm a ni. awmin Kohhran chak ber pawh awp ta se, hetiang zat Isuan a zirtirte a ke a siltir lo missionary kan tirh ang hi an va, Amah ngeiin a zirtirte ke a sil phakin a rinawm lohva. An tirh ta zawk anih kha. Thu pe tur leh theih loh bakah kohhran thar Lal angin a lo kal lo va, mite tan a pawh hetiang zat hi an phun thei nun a pe zawk a ni. Amah la ring lo vang. Kum khat chhung zel turte tan pawh kan inpumkhat ringawt pawha thlarau bo leh nan Pa hnenah min dilsak a, Isua kohhran thar heti zat kan hmu min dilsak kalh zawnga rilru hi Lalpan BCM hnathawh hi a inthendarh tur lam zawnga kan hriatpuia, mal a sawm takzet a awm chuan Juda Iskariota kawng ni. Sap Upa leh Pu Buanga ten kan zawh a ni thei ang. Hruaitu ni an hma thlir Lushai Kohhran tura beih aiin midangte hruai ni Baptist, Presbyterian leh tura inpek ngam a ngai a ni. Methodist kohhran tih dan \ha ber ber lakhawma, khawthlang (A ziaktu: Rev.R. Thanmawia koh-hranin a pek theih loh hi S.Vanlaiphai Pastor Bial hmanga din hi kan hmathlir a ni vawngtu a ni.)

August Hla leh a phuahtu-7

2011

19

PHILLIP PAUL BLISS


(1838 1876) Tun \um chu Baptist pachal, Ka lawm >m >m e, kan Pa vana min tih hla phuahtu Phillip Paul Bliss chanchin tlem in thlurbing teh ang aw. P.P. Bliss-a hi July 9, 1838-ah Pensylvania, USA-ah a piang a. Mi naran fa a ni a. A naupan lai atanga Music-a tui tak a ni. Rimawi lam thilte a nei ve zo lo va, mi ina piano tumte a ngaithlain a zir ve thin. Vawi khat chu nula pakhat tum hi a ngaithla a, a han tawp chuan ngaihthlak nawn leh a chak hle mai a, zak deuh chung hian Khawngaihin han tum leh teh, a ti a. Nula chuan, I zak thei lo reuh em mai, tiin a hau va, a haw ta a. Naupang rethei a nih avangin a tlangval hma chuan mi inah inhlawhfain a awm thin a. Kum 1850-ah a piangthar a. Baptist kohhranah a tel a. Music lama talent nei tha tak a ni. Music lam training a zawh hnuin Chicago-ah an pem a, tah chuan George Root-a nen kum 10 lai an inkawp a. Music lam a zir zel a, a thiam thei hle. Kum 1874-ah D.L.Moody leh Maj. D.W. Whittle-ten an sawm a, a thih thlengin an hnenah a tel ta a ni. Chung lai chuan P.P. Bliss chu zai leh hla hruai pawh thiam tak, hla phuah pawh thiam tak a ni. Chanchin Tha hrilnaah pawh a tangkai hle a, a lar hle bawk. Kristian chhungkaw \haa seilian a ni a, a nunin mi a hneh hle a ni. A dam rei lo nain a rawngbawlna leh sulhnu thain Krista hnenah mi tam tak a hruai a ni. Kum 1876, December 29-ah an nupain Krismas dawnah Chicago-ah an zin a, rel chesualah mi 100 lai nen an thi ta a, a thih hian kum 38 mi chauh a ni.

20

Kohhran Beng

Kristian Hla bu kan hman laiah hian a hla phuah 12 lai a awm a, chungte chu: 1. No. 35-na, Ka lawm em em e, kan Pa vana min 2. No.55-na, Ka Tlantu fakin ka zai ang 3. No.72-na, Krista chanchin mawi ka hmuhin 4. No.259-na, Khawvel hrut chhuak ila, Lal Isua ang hi 5. No. 315-na, Zaiin rawn hril la ka hnenah 6. No. 322-na, Chaute u, Isua en ru 7. No.330-na, Thlem thluk \helh awmin, 8. No. 353-na, Lei leh vanah hriat a ni a 9. No. 407-na, Ka pawlte u, en ru hriatna 10. No. 416-na, Hebrai mi, sal \hingthi kha i hmu em? 11. No.449-na, Ka nun i tan ka pe 12. No. 557-na, Lei kum a rei tawh long. A hrang \heuhah sawi zau chakawm tak tak vek an ni a; mahse a hla phuah hnuhnung bera ngaih, Kristian Hla bu No.55na, Ka Tlantu fakin ka zai ang tih chiah hi kan sawi mai ang. He hla hi a dam laiin a phuah tih tu man an hre lo. A chhan chu kum 1876, December thlaa accident-a a thih khan a ruang an bawihsawmin a kawr hma ipte an han dap a. He hla ropui tak hi a lo ak reng a. Chu chu J. McGranahanan a thluk a siam a, an sa lar ta chauh a ni. Han ngaihtuah chian poh leh a ropui, mi pakhat accident-a thi kawr hma ipte-ah, Ka Tlantu fakin ka zai ang, A mi hmangaih avang khan; Anchhe laka min chhuah turin, Thing kraws chungah an khai k^ng tih thu hi an hmu. ........................ Kraws-ah ka ngaihdamna a nem, Ka bat min tlaksak zo ve.

August

2011

21

KA BIBLE HI
- Upa Chalhmingthanga Pathian thu hi a nung a, thil a tithei a, khandaih hriamtawn eng ang ai pawhin a hriam a, nunna leh thlarau, ruhtuah leh thling phel hrang khawp hialin a chhun thei a. (Heb.4:12) Mi ten Bible an ngainat chhan chu, a neitu Lalpa vang a ni. Eng ang harsatna pawh lo tawk mahse, thiltihtheihna hnehna a neih vang leh malsawmna tinreng a kentel vang a ni. Bible hlutna hretute chuan an thlah phal ngai lo va, a tel lo chuan an khua a har thin a, Bible ka va han ngaina tak che em..! an ti vawng vawng mai a ni. Chu ti ang a nih reng laiin Zoram kristiante chuan Pathian biakna atana thil serh neih Bible leh Hlabu kan ngaina ta lo va, Biak inah pawh kengtu kan tlem ta hle a ni. Bible keng zawng ban han phar teh u, tih zahthlak khawpin Bible keng kan tlem a ni. Senior B in Philipi leh Kolosa kan zir kum khan \halai zingah, Kolosa lehkhathawn chhiar ngai lo zawngin ban phar ru ka ti a, an phar vek nia mawle. Chawlhni zingah Bible leh hla bu keng zawng ban kan phar tir ngam em le..? Bible leh Hla bu ngaina tura inzirtir thar kan ngai ta-in ka hria a ni. leh thiltithei tak takte an awm thin. Pathian thu hnawla mahni duh zawnga nungte chu mualpho taka tlawm zui ta an ni zel! Lal Nebukadnezzara te, Belsazara te, Lal Saula te pawh an nih kha. Tun lai khawvelah pawh Pathian thu hnawl a, mahni duh zawnga nungte chu an tlawm zel ang. A chhan chu van leh khawvela thuneitu hian a thu hi a duh em a tin a ni!

BIBLE hi I thu hi ka ke atante hian khawnvar a ni a, ka kawng atan >ng a ni, titute nun kawng thung chu a hriat hi anuam thin. JOSEFA pawh Pathian mit hmuha sual lian tak BIBLE hi Pathian thu nung Uirena sual a tih theih loh avangin chuanna lehkhabu a ni. Lal ropui ram dang daih Aigupta ramah

22

Kohhran Beng em ni? Bible hi Pathian duh zawnga kan nun a kan awm theihna tura min zirtirtu a ni a. Kan ngainat lohva kan chhiar ngai bawk loh chuan mahni inbumin Pathian kan hmusit tihna a ni. Chuti ang mite chuan Pathian thinurna kan pumpelh hauh lo vang le! Bible kan thlauhthlak phawt chuan kan ramah hian harsatna a pung tual tual ang a, kan inlungrual lo ang a, kan rama thil lo thleng thar apiangte chu, Zuntenu harsatna leh lungngaihna hlir a ni, kan ti mai palh ang e! Hawh u, Bible hi ngainain Lalpa duh zawng eng nge ni tih kan ngaihtuah chhuah a, a duh zawng anga kan awm hi a pawimawi ber a ni. BIBLE hi khawvela dotu ngah ber leh, a dotu apiangte chhu chhiaa hneh zeltu a ni. Eng anga thl>mna harsa leh hr^ng pawh ni sela, min hneh sak zeltu chu Bible hi a ni. Nun dan min zirtirtu leh khawvel hman dan min thiamtirtu chu Bible hi a ni. Chutiang chu a nih avangin Ka ngai ka thlahlel em e, an lo tih phah reng a ni. Mahni chauh pawha hlim tak leh lawm taka min awmtir theitu chu Bible hi a

roreltu lal berah a \an tak daih kha! Mother Teresa pawh khawvela hnuai chhiaha awmte tan Bible-a Pathian duh zawngin a hun neih hlu tak chu a hmang ral thak a, chumi avang chuan khawvelin chawimawina a pek theih sang ber hmeichhe tlawm tak chuan a dawng ta a ni. Bible ngainat chu a va hlawk teh reng em! Mihang nula Agbani pawh, Thlalerah tu-ma awm lohnaah awm ta la eng nge i kawl duh ber, ti a an zawhna chu. Ka Bible ti in a chhang a. Kum 2000 khan khawvela nula hmel \ha ber a ni ta hial a ni, a va ropui thin em! Bible hi mite chuan khawvela ber nih phah nan an hmang ang hian, kan Pathian lehkhabu hi eng nge kan nih pui ve dawn le? BIBLE hi lei leh van Lalbera duh zawng leh duh loh zawng kan hriatna lehkhabu a ni a, chhiar ngai lo leh a duh zawng pawh hre lova nung thiam si lovin, engtin nge Pathian fa ka ni kan tih theih? Zoramah hian Ringtu inti kan tam ngei e, mahse a duh zawnga nung thiam kan tlem hle si! Fa tak ni lovin s^wn pawh kan ni phak dawn

August ni. Lungngaihna khur thuk takah awm mah ila, min la chhuak a, hnehna min pe leh thintu chu Ka Bible bawk hi a ni e. Bible hi ka nun hian a thlahthlam ngam tak tak em le?

2011

23

BIBLE hi nunna kawnga min hruai zeltu atan a hman tlakzia chu chatuana a pangngai reng dawn vang a ni. Felna dan min zirtirtu, dikna kawnga min hruaitu, mi tlawmte tung dinga chawi sangtu chu Bible hi a ni. Chauh chang awm mahse nun thar min pe leh thintu chu Bible hi a ni. Kan Vanpa hnena min hruai thlengtu tur kawng hlun leh dik danglam lo tur chu Bible hi a ni. Bible hi hlamchhiaha thlauhthlak ngam tur a lo ni lo. (A ziaktu: Upa ChalhmingZoram kristian tinte hian Bible thanga hi Chaltlang Kohhran hi Aw, ka nunna, nghet tak leh upa a ni) huai takin vuan tlat zel ang che,

tiin mahni hi i inau harh thar leh \heuh teh ang u. Hremhmun a awm hrehawm turzia min hrilhtu leh vanrama awm a nawm turzia min hrilh tu pawh Bible tho hi a ni. Chatuan nunna Krista min kawh hmuhtu chu Thlarau Thianghlim a ni tih min hrilhtu pawh Bible hi a ni a. Lungngaihna zan thim hnuaiah awm mah ila, thlamuanna thu min hrilhtu chu Bible hi a ni. Chatuan atan ram nuam tak a awm a, Chu tah chuan Hmangaihtuin hmangaihnain ro a rel a ni, tih min hrilhtu pawh KA BIBLE BAWK hi a ni. Bible hi mi tinin \hian \ha berah i neih ang u.

Lehkhabu pe phalte tan


St. James High School, Gongarai, Tripura chuan an school Library-a dah turin lehkhabu an rawn dil a. Mizo \awng lehkhabu pawh an duh vek a; pek tur nei chuan Headquarters Office-ah emaw, Executive Secretary Office-ah emaw, mahni remchanna hmunah dah theih a ni e.

24

Kohhran Beng BWA ANNUAL CONFERENCE

KUALA LUMPUR-AH
- Rev. Dr. K. Lalrinthanga Baptist World Alliance hi khawvel pumpuia Baptist Kohhran pawl hrang hrang 218, member baptisma chang chin maktaduai 41 nei, Pathian-in he khawvela tih tur (Mission) a pek tihlawhtling tura inzawmkhawm pawl lian tak kan ni. July 4-9, 2011 khan Mission Board Meeting neih tur Malaysia khawpui Kuala anih avangin June 9th -a lo haw Lumpur-ah BWA inkhawmpui tur kha June 8th -ah kan lo haw hi neih a ni a. BCM atangin hma a. June 9th -ah Kuala Rev. Dr. K. Thanzauva, Rev. H. Lumpur-ah buaina a chhuak a, Lianngaia, Rev. Dr. K. Lalrin- hre sa ang maiin kan rawn thanga leh Dr. R.L. Hnuni-te an pumpelh leh chiah a. June 12th kal. Khua a \hat loh avangin kal Thawhleh hi Mission Board theih lo mai pawh thil awm thei Meeting neih hun anih tawh anih laiin Kohhranhote min avangin Inrinni-a Serkawn thlen tawngtai sakna zarah kal lam leh a, Thawh\an tal chu inbuatsaihna haw lam-ah Pathian awmpuina hun neih kan duh hle a. leh hruaina kan dawng hle. Kal Kolkata atangin Imphalah lamah khua a chhiat avangin kan kal hma ni chiah hian Lengpui- kan han \um hmasa te te a, chumi ah thlawhna pakhat mah a \um hnuah Lengpuiah kan \um leh a. thei lo va, thlawhna thlawk Lengpui hi dar 1.35-a thleng tur kan nih laiin 1.20-ah kan thleng chhuak tur pawh a awm lo. hman tlat zu nia! Lengpui Pastor A tuk kan kal ni turah pawh Quarter sak dan tur pawh enpui khua avang bawk chuan kal theih nghal kan duh viau laiin khawchin loh mai kan hlau deuh va. Mahse pawh hriat a ni si lova, kal theih lohna khawp emin khua Serkawnah tlang turin chhuak a chhe ta lova kan lawm hle. Kan phawt mai ang kan ti a, Aizawl lo haw lamah June 12&13-ah kan lut chho va, Chanmari-a

August BCM in sak lai chu enpui ngei ngei an \ul thu phone-in an rawn sawi leh a. Rei vak lo kan enpui a, an lo sa chak viau lehnghal a, kan lawm hle. Tluang taka kal zelin zan dar 9 rik hma deuhvin Serkawn dam takin kan thleng thei a, Sunday kan hah chawl a, Thawhtan chu kan duhthusam ang takin Mission Board Meeting inbuatsaih nan kan hmang thei ta a, a lawmawm tak zet a ni. Kan Pathian hi a Kohhranhote \awng\aina chhangtu anih zia ka han tar lang hmasa duh a ni e.

2011

25

H. Lianngaia nen chhawng 34naah kan thleng dun a, Rev. Dr. K. Thanzauvate nupa chhawng 40-naah an thleng bawk a. He hotel-ah vek hian Asia Pacific Baptist Fellowship inkhawmpui 2012 September 4-8 hian neih a ni dawn nghe nghe. Hotel-ah Room 300 an hauh chuan thlen man leh ei man pawh nasa takin an ti tlawm dawn a ni awm e. 2. Inkhawmpui thupui: Kan inkhawmpui thupui chu In step with the Holy Spirit tih a ni a. Mizo tawng chuan Thlarau Thianghlim rual zelin aw tihna a ni awm e. Baptist kohhran inkhawmpui thupui niawm reng a ni e. Kan thupui hi August 2010 atanga July 2015 thleng atana thlan a ni a. 2010 khan In Step with the Spirit: Consecration tih hman a lo ni tawh a, kuminah hian Proclamation tih a ni a, nakumah chuan Liberation tih a ni dawn a ni. 2014-ah Transformation a ni ang a, 2015-ah chuan In Step with the Spirit: Dedication, tih a ni ang.

1. Inkhawmpuina hmun: Kan inkhawmpuina hmun hi Kuala Lumpur khawpui laili taka Hotel lian tak mai Berjaya Time Square Hotel a ni a. Chhawng 46-a sang a ni. Inkhawmpui palai hi 280 vel kan ni a. He Hotelah hian kan thleng vek a ni. Inkhawmna Hall lian tak mi 500 leng Hotel chhungah hian a awm a, Chutiang deuhthawa lian Dining hall pahnih a awm bawk. Restaurant 5 leh Seminar room mi 50 vel leng 8 a awm bawk a. Hotel hnuai lamah hian dawr chi hrang hrang 3. Inkhawmpui programme: a kim hle a, bazar duh tan pawh Zing dar 8 atanga zan dar 9 thil a awm chikim hle mai. Rev. thleng ni tin programme siam a ni.

26

Kohhran Beng tation copy hi Keith Jobberns, GIA General Director, Peter Dunn, BMS Director for Mission leh Fausto A. Vasconcelos, BWA Mission Director ten min dil nghal a, kan kohhranhote challenge nan kan lo hmang ve ang e, an ti a, a lawmawm duh khawp mai. Pathianin Mission lama kan hmalakna BWA level-a pho lanna remchang min siam sak hi a lawmawm tak zet a ni. 5. Kan rilru khawih deuhte: (a) July ni 6, chawhnu khan Baptist Witness in Asia Pacific programme-ah Myanmar ram chhung Thailand nena inrina vela Karen Kristian ten tihduhdahna an tuar nasatzia entirna presentation leh documentary film tawite min entir a. R^wng taka Krista avanga tihduhdah leh nunna ch^n hialte chuan kan rilru a khawih tlang hle. Hotel nuam takah chaw tui tak kan ei lai hian heti anga tihduhdahna hi a kal mek reng a ni, tih kan ngaih-thlakte chuan min cho nasa hle.

Zing tin Morning Worship 8:00 8:30 a huhova neih thin a ni. Hei bak hi chu a huhova kan vaia inkhawm hun a awm meuh lo. Devotion zawhah hian group hrang hrangah thupui hrang hrang zirho/ sawiho turin kan kal darh thin. 4. Kan tel vena: th 5 July chawhnu khan Evangelism lama inhmuh khawmna-ah Pu Ngaia nen kan kal a. Kal khawmhote chuan mission lama kan hmalak dante a inchhawkin kan sawi \heuh va. Kan kohhran hmalakna kan sawite pawh chu ngaihnawm an tiin zawhna han siam nghalte pawh an awm ve a, kan lawm khawp mai.

Power point presentation: th 6 July chawhnu-ah BCM-in Mission lama kan hmalakna Mizoram chhung hnam dang zingahte, India ram hmun hrang hrangahte leh Foreign ram 8 laia kan hma lakna te chu a lem nen entirna hun kan han hmang ve leh a. Hei bakah hian kan kohhran member zat te, mission thawhlawm zat te, missionary neih zat te kan tarlang bawk a. Min hlut sak thiam ve khawp mai (b) Japan rama lirnghing leh a, kan lawm hle. Kan presen- Tsunami avanga chhiatna

August rapthlak tak kumin March 11a lo thleng avanga BWA-in tanpuina a pek avanga lawm thu sawina hun leh report pekna hun Japan Baptist Convention aiawhin mi pathumin an hmang a. An lo tuar nasat zia-in rilru a khawih thar hle. An ram economic leh environment siam \hat leh nan sorkar leh mipuiin \an an lak nasatziate kan ngaithla. Air condition aiah fun, mi tam takin Suit ha tawh lovin necktie pawh an awrh tawh lo, kawr ban tlawn pawh a ban bulin an thlak tih min hrilh te chuan rilru a khawih khawp mai. (c) Malaysia Baptist Conventh tion-in 5 July tlaiah palai zawng zawng leh an kohhran hruaitute mi 400 tan zanriah min buatsaih sak a, dawhkan khat mi 8 vel zelin kan kil a, food item chi 7 min eipui a, chi khat a zawh hunah a dang an rawn la leh zel a, kan \hutpui \heuhte nena inkawmna hun \ha tak a ni. An insenso nasat turzia ngawt lo ngaihtuah a awl khawp mai. (d) Myanmar atanga kan Mizo th unaute refugee-a awm ten 6 July tlai-ah BCM palaite chaweiah min rawn sawm leh

2011

27

hlauh mai a. Upa-in rina lo va ui b<k sa an tih ang hi a ni awm e. Arsa leh bawngsa chhum dulhmul khat phuarin kan va ei a ni ber mai. Mi ramah mikhualin, dinhmun chhe tak refugee angin awm mah sela, an lo inrelbawl \ha em em mai a. Pastorte pawh a hran pain an lo nei thlap a, mumal takin kohhran angin Baptist Biak in pakhatah an lo inkhawm thin a, an hawih-hawmzia leh inorganize \hatziate, min lo duhsakziate chuan kan rilru a khawih tak zet a ni. th (e) 7 July chawhma, dar 8:30 a\angin chawhnu dar khat thleng Kuala Lumpur khawpui min fan pui a, a ngaihna an hria kan ti hle. Petronas Twin Towers (1998 atang khan khawvel Twin Towers sang ber a ni) background-a hmangin thla kan la a, khawvel National Flag ngul sang ber leh lian ber te kan en bawk a, an lal inte pawh ral atangin kan thlir a, mit a tlai khawp mai. (f) Malaysia hi Muslim ram a ni a, mihring maktaduai 26 an awm a, 60% Muslim an ni a, 20% Bhuddhists, 10% Christians an ni a, 10% others an ni. Malaysia-

28

Kohhran Beng

A tawp berah chuan ah Pathian ram \ulna a la nasa hle hian kan rilru a khawih a, Pathian leh kohhranhote engtikah emaw chuan missionary duhsakna zara kan kal ve thei kan la intirh leh ngei a \ul ang. te, kan rawngbawlna chanchin sawi vena remchang kan nei te, (g) An economic dinhmun hi a lo midangte tana malsawmna \ha hle mai a. an ch>ng khat leh hmanruaa min hman duh ve kan cheng 15.50 a intluk vel a ni. avangtein Lalpa hnenah lawmthu Pastor-ho chuan nupuite pawnfen awm rawh se. tur pawh kan lei ngam meuh lo zawng a ni e. An cheng 200 man (Report petu: Rev.Dr.K. lek lek te kha kan cheng 3,000 Lalrinthanga hi AGS i/c chuang a ni zel si a, thil kan lei Mission a ni) ngam vak lo a ni ber e.

JUBILEE SOUVENIR BUATSAIHTUTE NGENNA


Kohhran leh a hnuaia FOD ten tun laiin Jubilee chi hrang hrang kan lawm \hin a. Heti anga Jubilee lawma Souvenir lehkhabu buatsaih \hinte chuan BCM Archives-a dah tur copy 2 emaw tal rawn dah nachang hria ula a lawmawm hle ang. In lehkhabu buatsaih hlu tak Kohhran tan in hlan anih bakah midangte tan malsawmna in nih theihna tur a ni e. Hei hi buatsaih mek leh buatsaih turte tan chauh ni lovin; lo buatsaih tawhte tan pawh a ni. A hlui apiang a hlu. Sd/- M. Lalthanzuali Archivist, BCM Headquarters Serkawn

August

2011

29

SUNNA
UPA LIANZAMA SAILO R&D Committee member leh Assembly Executive Committee (1938-2011) member te pawh a lo ni tawh Venghlun thin a ni. Upa Lianzama Sailo hi July Upa Lianzama Sailo hi 15,1938 ah Thenhlum khuaah Pu Vanzama Sailo (L) leh Pi kohhran tana mi tangkai leh Rallianthangi (L) te fa upa ber ni kohhran ban pawimawh tak a ni turin a lo piang a. July 24,1962 a, amah hi mi lungleng thei tak khan Sangzikpuii Chhangte nen leh Pathian thuzir ngai pawimawh inneiin fanau rochan mipa 3 leh mi niin, Mission lam hi a ngai hmeichhia 3 neiin tun thleng hian pawimawh em em a. Tin, a dam anih chuan zing tawngtai pelh tu 13 an nei tawh a ni. Kum 1966 khan Lungdai ngai lo mi a ni. Kohhran member kohhranah Rawngbawltu atan damlo leh khawharte a tlawh thlan a ni a. He mi hnu hian peih em em a, kohhran hruaitu Lungleiah lo pem chhovin 1972 nih hi a tlin hle. khan Venghlunah kohhran Rawngbawltu atan thlan a ni a. May 24, 1981 khan kohhran upa atan thlan a ni a, October 11, 1981 khan nemngheh a ni. Kohhrana nihna pawimawh tak tak a lo chelh tawhte zingah Tualchhung Kohhran chairman, Secretary, S.S.Superintendent, Inneihtirtu hnate a thawk tawh a. Bial Chairman leh Bial M&E hnate lo thawk tawhin BCM Hqrs.ah pawh Board of Institution Committee member, Mihring thinlung hi sual lam awn reng, tih thianghlim ngai kan ni a, tiin KHB No.366-na Ka thinlung sual bawlhhlawh hnu tih hi a hla duh ber a ni a. Hre lote hnena hriattir hnathawh leh zirtir zel hi a tuipui em em thin avangin Matthaia 28:18-20 hi a Bible chang duh ber a ni. December 26, 2010 Pathianni zan inkhawm chu Pulpita rawngbawlna a neih hnuhnung ber a lo ni ta a ni. Upa Lianzama Sailo hi kum 2011 chhunga

30

Kohhran Beng hrangah a thawk thin a. Kum 1974 khan Economics & Statistics Deptt.Saiha-ah Inspector in a lut a, heta tang hian DRDA Saiha-ah APO ni chhovin kum 2008 atang khan District Research Officer niin Saiha-ah a hun tawp thlengin a thawk a ni.

Kum 1965-ah Rev.Lalzawngan baptisma a chantir a, Upa K.Lianhmingthanga kum 1970 khan thlarauvah Secretary, piangtharin, kum 1990 ah BCM Venghlun. Rawngbawltuah thlan a ni a, UPA K. THANKHUMA kum 1998 khan Upa ah thlan a ni. Hemi kum vek October (1951-2011) thlaah Phawngpui ABC InNew Saiha khawmpui Sangau-ah Rev.C. Upa K.Thankhuma hi Upa Chalhminglianan Kohhran Upa Lenghnina leh Pi Hlawncheri fate atan a nemnghet a ni. zinga upa ber dawttu niin April Tualchhung Kohhranah 6,1951 khan Thingfal khuaah a lo Chairman leh Chairman Elect piang a. An unau hi mipa 5 leh bakah Secretary term 3 a lo hmeichhia 3 an ni. Thingkah-ah chelh tawh a. Saiha Pastor Bial seilianin Lawngtlaiah an pem phei leh Phawngpui ABC tana mi a, kum 1974 khan Saiha lamah \angkai leh pawimawh tak a ni. pem lehin tun thlengin an inbengbel A nuna entawn tur tam tak zingah ta a ni. Kum 1976 khan Ngunsuii 1) Hruaitu nihna hneh taka chelh nen IKK Biak in, Bualpui Ngtlat thin mi, 2) Fimkhur leh uluk ah Kohhran dan puitlingin an innei taka thil ti thin mi, mahni a, fapa 1 leh fanu 4 an nei a ni. inrintawkna nei mi a ni. 3) Hun Mi dang tibuai lova mahni vawng dik mi a ni a, faina a ngaina kutke a din tum mi anih angin hle a, khawlai bawlhhlawh pawh Private School hmun hrang a char fai fo thin.

Kohhran Chairman ni tura duh taka Kohhran Committee-in kan thlan chhuah a ni a. Mahse Lalpan zin kawng kum 73 hun chhung chu tihtawp sakin nat leh lungngaih reng reng awm tawh lohna hmunah January 24, 2011 zing dar 7:15 khan min lo seng sak ta a ni.

August

2011

31

Upa C. CHEUKUNGA Kum 2009 tawp lam atang (1934-2011) khan insawiselna a nei \an a. Bazar veng, Lawngtlai May, 2010 vel khan uluk zawka in check-up a neih hnuin lei Upa C.Cheukunga hi cancer a ni tih hriat a ni a, Vellore November 13, 1934-ah Pu lamah refer a ni nghal a ni. Lianhmunga Chinzah (L) Rulkual Vellore-ah hian hun eng lal leh Pi Ngunchii (L) te fa 8 zinga emaw chhung enkawl a ni a, 6-na ni turin Bualpui Ng ah a December, 2010 tawp lam khan lo piang a. Kum 6 mi lek anih laiin Aizawl-ah lo haw chhovin, Rulkual-ah an pem a, hetah hian February 2011 tir lama Vellore a seilian a ni. Shillong-ah lehkha pan leh an tum lai mekin a taksa zirin Matric a zova, Matric a pass a lo chak lo chho ta a. Nazareth hnu hian Middle English School, Hospital Aizawl-ah dah luh a ni Paithar-ah a thawk a. He mi a, dam taka inhmuh leh kan atanga May 31, 2007 a beisei laiin February 10, 2011 voluntary-a a pension thlengin (Ninga) tlai dar 6 khan ropuina zirtirtu hna hi a thawk a ni. ramah min kalsan ta a ni. Kum 1962-ah Famthaii nen A ruang hi Saiha lamah lak inneiin fa 10 (mipa 5 leh phei a ni a. An in lama thlahna hmeichhia 5) an nei. 1964-ah Programme hman anih hnuin Rulkual kohhranah RawngBiak in-ah inkhawmpui a ni a. bawltu a ni. Hemi hnu rambuai Rev.K.Lalbiakenga hnen atangin zual lai (1968-ah) Lawngtlai-ah thlahna thuchah ngaihthlak a ni a. pemin May 16, 1971 atangin Kohhran zaipawl leh bial zaipawl Bazar veng, Lawngtlaiah ten hla an rem a, kohhranho ten Rawngbawltu a ni a. March 4, ui tak chungin a lei taksa chu 1979-ah Upa a thlan tlin niin, December 10, 1979 ABC vuiliam a ni ta a ni. inkhawmpui Tawipui-a neihah Upa JF.Vantawna Upa atan nemngheh a ni. Secretary Kum 12 chhung a zawnin BCM, New Saiha Kohhran Chairman a ni a,

32

Kohhran Beng

a awm a. Damdawi in lamahte lutin pawn chhuah a harsat tulh tulh a. A hun tawp dawn hnaihah phei chuan vawi tam tak a lut a ni. A natna chuan dam lam aiin zual lam a pan zel a, March 6, 2011 (Sunday) zing lam dar 8:30 khan Lairam Christian Medical Upa C. Cheukunga hi Centre atangin a chatuan ram rawngbawlnaah \hahnem a ngaiin panin min kalsan ta a ni. Amah vuina leh thlahna hi an kohhran a hmangaih em em a. Kohhran harsat lai leh mangan lai in lamah leh Biak inah buatsaih a ber pawhin Pathian ram leh ni a. In lamah Bialtu Pastor kohhran a lo ngheh theih nan Rev.L.Lalsawmlianan hun a theihtawpin hma a la thin. A dam hmang a, Biak in lamah Rev. phawt chuan kohhran committee C.Lalbiaksanga, E.S. Lawngtlai leh kohhran activity a \hulh ngai Area in hun hmangin vuina lo. Pathian faka zaikhawm hi thuchah a sawi a. Kohhran nuam a ti em em a, Aw Lalpa zaipawlte pawhin zaia amah Davida leh a thlah Arsi tih hi a thlahna an nei bawk. A lei taksa hla duh ber a ni a, amah thlahna chu thawhlehna ni ropui nghak hla hnuhnungah pawh hman a ni. turin vuiliam a lo ni ta a ni. S.S.Supdt. te, Asst. Secretary hnate a thawk a. BKHP, BMP ah te Sr.Adviser a lo ni fo tawh thin. Building Committee Chairman hna hun rei tak a thawk tawh bawk. Bial-ah Chairman te, Bial S.S. Chairman hna te a thawk tawh bawk. Hun rei tak a\ang khan Upa R.Lallawma thawhah (asthma) natnain a Secretary, tibuai a, a duh angin rawng- BCM Bazar Veng, Ltl. bawlnaah pawh pen hleithei lovin

A kawm hi: Tun thla Kohhran Beng kawm hi February thlaa mi kal sual, June thlaa kan hmuh leh hnuhnawh a ni a. Thil awmzia sawi ila, min hrethiam tho vang tiin, ins>n thlawn ai chuan kan rawn hmang mai a ni e. A bik takin phek hnung lam chhunga hruaitute hi a inpelhsawlh ta deuha min lo hriathhiam kan beisei. - Editor

August

2011

33

You might also like