ĐỊNH THỨC

1. Định nghĩa: Cho A là ma trận

vuông. Định thức của ma trận A
là một số thực, ký hiệu A

Được định nghĩa quy nạp như

sau:
n=1, A = (a11); A = a11
æa11 a12 ö
n=2, ç
A = ça ÷
÷,
ç a
è 21 22 ø÷
A = a11a22 - a12a21
 æa11 a12 a13 ö
÷
ç
ç ÷
ç ÷
n=3 : A = ç
ça a22 a23 ÷
÷
ç
21
÷
÷
ç
èa31
ç a32 a33 ÷
÷
ø
a22 a23 a21 a23
1+1 1+2
A = a11(- 1) a a33 + a12(- 1) a31 a33 +
32

a21 a22
1+3
a13(- 1) a31 a32
Tổng quát:
A = a11A 11 + a12A 12 + .. + a1nA 1n
Trong đó
i+ j
A ij = (- 1) D ij
Với D ij là định thức cấp n -1 được
hình thành bằng cách bỏ đi dòng i
cột j của ma trận A.

Xét một số ví dụ.

Ví dụ:
A = ( - 7) , A = - 7
æ1 2ö
ç
A =ç ÷
÷, A = 1.4 - 2.3 = - 2
ç3 4÷
÷
ç
è ø
 æ6 1 8ö
÷
ç
ç ÷
ç ÷
÷
A =ç
ç7 5 3÷
÷
ç
ç ÷
÷
è2 9 4÷
ç ÷
ø
5 3 7 3
1+1 1+2
A = 6(- 1) + 1(- 1) +
9 4 2 4
7 5
1+3
8(- 1)
2 9

= 6(- 7) - (22) + 8(53) = 360

 æ1 0 0 3ö
ç ÷
÷
ç
ç
ç1 6 5 4÷
÷
÷
A =ç
ç ÷
÷
ç
ç2 1 5 2÷
÷
ç ÷
÷
ç
ç 1÷
è5 3 3 ÷
ø

6 5 4 1 6 5
1+1 1+4
A = 1(- 1) 1 5 2 + 0 + 0 + 3(- 1) 2 1 5
3 3 1 5 3 3
6 5 4
1 5 2 = - 29
3 3 1

1 6 5
2 1 5 = 107
5 3 3

A  350
Quy tắc Sarrus dùng tính định thức cấp 3;
a11 a12 a13 a22 a23 a21 a23
1+1 1+2
a21 a22 a23 = a11(- 1) a a + a12(- 1) a a +
32 33 31 33
a31 a32 a33
a21 a22
1+3
a13(- 1) a31 a32

= (a11a22a33 + a12a23a31 + a13a21a32) -

(a13a22a31 + a12a21a33 + a11a23a32)
* * * * * * * * *
* * * +* * * +* * *
* * * * * * * * *

* * * * * * * * *
* * ** * ** * *
* * * * * * * * *
2. Các tính chất của định thức
• 1. Khi đổi vị trí hai dòng (cột) định thức đổi dấu
1 2 - 1
1 3 0 =1
0 2 3

1 3 0
1 2 - 1=- 1
0 2 3
2. Khi nhân một dòng cho một số
và cộng vào dòng khác thì định
thức không đổi
1 2 4
2 0 2 = - 8;
- 1 0 1
 1 2 4 1 2 4
2 0 2 = 2 + k 2k 2 + 4k =
- 1 0 1 - 1 0 1

2k - 2(2 + 4k) + 8k - 2(2 + k) = - 8

3. Định thức của ma trận dạng nửa
tam giác trên bằng tích các phần tử
trên đường chéo chính

2 - 6 0
0 4 4 = 2.4.(- 3) = - 24
0 0 - 3
1 0 0 3
1 6 5 4
2 1 5 2
5 3 3 1

1 0 0 3 1 0 0 3 1 0 0 3
1* 6 5 4 0 6 5 1 0 1 5 - 4
= =-
2* 1 5 2 0 1 5 - 4 0 6 5 1
5* 3 3 1 0 3 3 - 14 0 3 3 - 14
1 0 0 3 1 0 0 3
0 1 5 - 4 0 1 5 - 4
=- =-
0 6* 5 1 0 0 - 25 25
0 3* 3 - 14 0 0 - 12 - 2
 1 0 0 3 1 0 0 3
0 1 5 -4 0 1 5 -4
=- =-
0 0 - 25 25 0 0 - 25 25
0 0 - 12* - 2 0 0 0 - 14
- 1.1.(- 25)(- 14) = - 350
4.Coâng thöùc Laplace:
• Cho A laø ma traän vuoâng caáp n, ñònh
thöùc cuûa ma traän A ñöôïc tính theo
coâng thöùc sau:
A = ai1A i1 + ai2A i2 + .. + ainA in

A = a1j A 1j + a2j A 2j + .. + anj A nj

Ví duï:
æ1 0 0 3ö
ç ÷
÷
ç
ç ÷
ç1 6 5 4÷
÷
A =ç
ç
ç
÷
÷
ç2 0 0 2÷
÷
ç ÷
÷
ç
ç
è5
ç 3 3 1÷
÷
ø
6 5 4 1 6 5
1+1 1+4
A = 1(- 1) 0 0 2 + 0 + 0 + 3(- 1) 2 0 0
3 3 1 5 3 3
 æ1 0 0 3ö
ç ÷
÷
ç
ç
ç1 6 5 4÷
÷
÷
A =ç
ç
ç
÷
÷
ç2 0 0 2÷
÷
ç
ç ÷
÷
ç
è5
ç 3 3 1÷
÷
ø
0 0 3 1 0 0
A = 2(- 1)3+1 6 5 4 + 2(- 1)3+4 1 6 5
3 3 1 5 3 3
= 12
1 0 0 3 1 0 0 3
1 6 5 4 0 6 5 1
=
2 0 0 2 0 0 0 - 4
5 3 3 1 0 3 3 - 14
1 0 0 3 1 0 0 3
0 3 3 - 14 0 3 3 - 14
= =
0 6 5 1 0 - 1 29
0 0 0 - 4 0 0 0 - 4
= 12
 5.Khi chuyeån vò ma traän,
ñònh thöùc cuûa noù khoâng
thay ñoåi: T
A = A
Ví duï :

1 2 2 1 3 7
3 4 6  142 2 4 0  142
7 0 1 2 6 1
6.Thöøa soá chung cuûa caùc
phaàn töû moät haøng (coät)
coù theå ñöa ra ngoaøi daáu
ñònh thöùc
2 4 7 2 1 7
3 8 0= 43 2 0
0 - 12 1 0 - 3 1
7.Neáu ñònh thöùc coù
moät haøng (coät) baèng 0
thì baèng 0.
•8. Neáu ñònh thöùc coù
hai haøng (coät) tyû leä thì
baèng 0.
1 - 1 3 1 - 1 3
0 0 0= 3 - 3 9 =
4 3 9 44 13 29
3.Ñònh lyù: Cho hai ma traän
vuoâng A,B cuøng caáp, ta
coù: AB = A B
æ3 1öæ 1 1ö
ç ÷
÷ç ÷
÷ =
ç
ç ÷ç
ç ÷
è2 1øè- 2 4ø

3 1 1 1
. =
2 1 - 2 4
 4.Heä quûa: Ma traän vuoâng
A khaû nghòch ( coù ma traän
ñaûo) khi vaø chæ khi ñònh
thöùc cuûa A khaùc 0.
Nếu B là ma trận đảo của A : AB  I
AB  I  A B  1
 A 0
•5.Coâng thöùc tìm ma traän
ñaûo baèng caùch duøng ma
 T
æA A ... A 1n ö
ç 11 12 ÷
÷
ç
- 1 1 ç
çA 21 A 22 ... A 2n ÷
÷
÷
A = ç ÷
Açç ... ... ... ... ÷÷
÷
ç
ç ÷
ç
èA n1 A n2 ... A nn ÷
ø
i j
Trong Aij  ( 1) ij Phần bù đại số aij
ñoù
 ij laø ñònh thöùc caáp n-1
ñöôïc hình thaønh baèng caùch
boû ñi doøng i, coät j cuûa ma
Ví du 1ï: Tìm ma traän ñaûo cuûa
ma traän :  2 5 1 
  A 0 2 4
 1 1 1
 
2 5 1
Giaûi : A  0 2 4  34
1 1 1

11 2 4 1 2 0 4 1 3 0 2
A11  ( 1)  6; A12  ( 1)  4; A13  ( 1)  2
1 1 1 1 1 1

2 1 5 1 2  2 2 1 23 2 5
A21  ( 1)  4; A22  ( 1)  3; A23  ( 1) 7
1 1 1 1 1 1

31
5 1 3 2
2 1 3 3
2 5
A31  ( 1)  22; A32  ( 1)  8; A33  ( 1) 4
2 4 0 4 0 2
 T
 6 4 2   6 4 22 
1 1  1 
A   4 3 7    4 3 8 
34   34  
 22  8 4    2 7 4 
Ví dụ2:Tìm ma trận nghịch đảo của ma trận

 a b
A 
 c d
Giải :
 A  ad  bc  0
11 1 2
A11  (1) d  d ; A12  (1) c  c;
2 1 2 2
A21  (1) c  c; A22  (1) a  a;

1 1  d b 
A   
ad  bc  c a 
Ví dụ:
  7 8
A 
 9 10 
 BÀI TẬP
2 3 3 4
16/88 2 1 1 2
6 2 1 0
2 3 0 5
22/88 3 1 1 1
1 3 1 1
1 1 3 1
1 1 1 3
32/88 4 a 1 5
3 b 2 1
2 c 3 4
1 d 1 3