You are on page 1of 19

LÝ THUYẾT TÀI CHÍNH TIỀN TỆ

[Lớp sáng thứ 3]

Họ và tên: Hoàng Thanh Hương


Mã sinh viên: A09312
Lớp: QB19b1

Hệ thống các Ngân hàng thương mại


Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO
Mục lục:
I. Hiện trạng hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trước khi
gia nhập WTO……………………………………………………
2
II. Cam kết của Việt Nam với WTO về lĩnh vực Ngân hàng……….
5
III. Tác động đối với hệ thống ngân hàng thương mại sau khi Việt
Nam gia nhập WTO
1. Cơ hội…………………………………………………………6
2. Thách thức…………………………………………………….9
IV. Một số giải pháp………………………………………………...
12
V. Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam hậu WTO………….
16

Nguồn tham khảo: Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), Dự án FSP 2000-148 (Báo cáo nghiên
cứu số 3), VnEconomy,Vietnamnet, Thời báo Kinh tế Việt Nam, trang web NHNNVN.
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________

I. Hiện trạng hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trước
khi gia nhập WTO
Hội nhập kinh tế khu vực và toàn cầu là xu thế tất yếu khách quan. Là một
nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường định
hướng XHCN, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế chung của thời đại: vấn
đề chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là gia nhập WTO của Việt Nam
được coi là một trong những vấn đề trọng tâm được Chính phủ Việt Nam đặc
biệt quan tâm. Vào ngày 7.11.2006 Việt Nam chính thức trở thành thành viên
của WTO. Theo đó, tài chính - ngân hàng là một trong những lĩnh vực được cam
kết mở cửa mạnh mẽ nhất.
Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam (tính đến tháng 6 năm 2006)
bao gồm 5 ngân hàng thương mại Nhà nước, 37 ngân hàng thương mại cổ phần.
Các ngân hàng thương mại nhà nước mặc dù có số lượng ít nhưng giữ vai trò
chủ đạo trong hệ thống tổ chức tín dụng trong nước. Các ngân hàng thương mại
cổ phần tập trung chủ yếu vào các nghiệp vụ “ngân hàng bán lẻ” (các nghiệp vụ
với khách hàng là cá nhân và doanh nghiệp nhỏ). Các ngân hàng thương mại
quốc doanh chiếm lĩnh thị phần nghiệp vụ “ngân hàng bán buôn” (những nghiệp
vụ bán buôn, nghiệp vụ quốc tế và các nghiệp vụ với doanh nghiệp lớn).
Các ngân hàng thương mại Việt Nam nắm giữ phần lớn thị phần hoạt
động của toàn hệ thống tổ chức tín dụng, thể hiện qua hai hoạt động chính là
nhận tiền gửi và cho vay.
Về huy động tiền gửi: Các ngân hàng thương mại Việt Nam chiếm lĩnh
hầu hết thị phần tiền gửi của toàn hệ thống. Điều này là tất yếu do các ngân hàng
Việt Nam có lịch sử hoạt động lâu dài và quan hệ khách hàng truyền thống, hơn
nữa lại không phải chịu những giới hạn như các chi nhánh ngân hàng nước
ngoài ở Việt Nam.
Thị phần huy động tiền gửi của các Ngân hàng thương mại Việt Nam (Đơn vị: %)

Năm 2000 2001 2002 2003 2004

NHTM Nhà nước 77 80,1 79,3 78,1 75,2

NHTM Cổ phần 11,3 9,2 10,1 11,2 13,2

Tổng 88,3 89,3 89,4 89,3 88,4

Nguồn: NHNN

2
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
Về hoạt động cho vay: Do chiếm ưu thế về nguồn vốn huy động nên các
ngân hàng thương mại Việt Nam cũng chiếm ưu thế trong việc cung vốn cho nền
kinh tế, đặc biệt là cung vốn nội tệ. Nhóm khách hàng truyền thống của các ngân
hàng thương mại nhà nước là các Tổng Công ty, các doanh nghiệp nhà nước.
Bên cạnh đó, các ngân hàng thương mại nhà nước cũng cho vay đối với phần
lớn các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và một phần các doanh nghiệp có vốn
đầu tư nước ngoài. Các ngân hàng thương mại cổ phần chủ yếu tập trung vào đối
tượng các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các khoản vay cá nhân (tín dụng bán lẻ).
Thị phần cho vay của các Ngân hàng thương mại Việt Nam (Đơn vị: %)

Ngân hàng 2000 2001 2002 2003 2004

NHTM Nhà nước 76,7 79 79,9 78,6 76,9

NHTM Cổ phần 9,2 9,3 9,5 10,8 11,6

Tổng 85,9 88,3 88,4 89,4 88,5

Nguồn: NHNN
Mặc dù chiếm thị phần lớn nhưng các khoản cho vay của các ngân hàng
Việt Nam chủ yếu là ngắn hạn, tỷ trọng cho vay trung và dài hạn còn thấp, chất
lượng khoản vay thấp, quy mô khoản vay còn hạn chế.
♣ Đánh giá về năng lực tài chính
Từ năm 2001 đến nay, năng lực tài chính của các tổ chức tín dụng Việt
Nam đã được cải thiện đáng kể. Mặc dù vậy, ngay cả ngân hàng thương mại nhà
nước lớn nhất cũng chỉ có vốn điều lệ là 6.136 tỷ đồng, còn các ngân hàng
thương mại cổ phần cũng chỉ trên dưới 150 tỷ đồng. Điều này đã hạn chế rất
nhiều khả năng cung ứng vốn cho các dự án lớn của các ngân hàng thương mại
Việt Nam. Khả năng vốn tự có thấp, trong khi dư nợ tín dụng lớn, tỷ lệ nợ tồn
đọng (NPL) cao nên các ngân hàng thương mại Việt Nam có tỷ lệ an toàn vốn
thấp so với tiêu chuẩn quốc tế. Do đó khả năng cạnh tranh cũng như khả năng
hiện đại hóa của các ngân hàng thương mại Việt Nam, đặc biệt trong việc cung
ứng các dịch vụ ngân hàng là rất khó.
♣ Đánh giá về trình độ công nghệ
Sự phát triển của công nghệ thông tin tại Việt Nam trong những năm gần
đây cùng với việc bước đầu triển khai dự án “Hiện đại hóa Ngân hàng và hệ
thống thanh toán” đã tạo điều kiện cho một số ngân hàng thương mại Việt Nam
ứng dụng một số các dịch vụ ngân hàng hiện đại hơn. Các ngân hàng Việt Nam
bắt đầu phát hành thẻ quốc tế vào năm 1996 và cho đến nay mới chỉ có 3 ngân
hàng Việt Nam phát hành thẻ quốc tế là Vietcombank, ACB và Eximbank. Hiện
nay có 15 ngân hàng Việt Nam phát hành thẻ nội địa với số lượng là 760.000
thẻ. Số lượng máy ATM tính đến thời điểm cuối năm 2004 là khoảng trên 700
3
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
máy. Tuy phát triển khá mạnh mẽ nhưng hệ thống máy ATM này chưa phát huy
được nhiều tiện ích. Nhìn chung, việc ứng dụng này mới chỉ đạt ở trình độ thấp
thể hiện ở hệ thống công nghệ thông tin chưa phát triển đồng bộ, mức độ tự
động hóa thấp. Việc triển khai ứng dụng công nghệ thông tin cũng chỉ mới chủ
yếu tập trung vào một số nghiệp vụ ngân hàng cơ bản.
♣ Đánh giá về trình độ quản trị điều hành
Quản trị điều hành bao gồm: quản trị nhân lực, quản trị tài sản Có - tài sản
Nợ, quản trị vốn, quản trị rủi ro, kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, quản trị
phát triển mạng lưới sản phẩm… Quản trị ngân hàng thương mại hiện đại đòi
hỏi đội ngũ cán bộ quản lý phải có tính chuyên nghiệp cao. Ở Việt Nam hiện
nay, các nhà quản trị ngân hàng thương mại hầu hết chưa được đào tạo nghề
quản trị ngân hàng thương mại một cách bài bản mà được lựa chọn qua thực tiễn
hoạt động kinh doanh, do vậy tính chuyên nghiệp của họ không cao, khả năng
quản trị, vận hành cơ chế còn nhiều bất cập. Trong hoạt động điều hành quản trị,
khả năng phân tích, dự báo và quản lý rủi ro của các tổ chức tín dụng Việt Nam
còn yếu kém, chưa ngang tầm khu vực và quốc tế. Cơ chế thị trường với sự cạnh
tranh quyết liệt đòi hỏi các nhà quản trị ngân hàng thương mại phải hết sức năng
động. Tuy nhiên, ở các ngân hàng thương mại nhà nước, cơ chế quản lý hiện nay
chưa cho phép các nhà quản trị phát huy hết tính năng động, chủ động sáng tạo
của họ. Các nhà quản trị ngân hàng thương mại nhà nước thực chất vẫn là những
công chức nhà nước hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh ngân hàng. Quyền lợi
và trách nhiệm của những nhà quản trị này không được quy định rõ ràng và
thích đáng nên không khuyến khích được họ phát huy tính năng động dám nghĩ
dám làm, dám chịu trách nhiệm.
Trước khi gia nhập WTO, tại Việt Nam có 28 chi nhánh ngân hàng nước
ngoài (ngoài ra còn có 6 chi nhánh phụ thuộc của các chi nhánh ngân hàng nước
ngoài), 43 văn phòng đại diện, 4 ngân hàng liên doanh. Các ngân hàng nước
ngoài mở chi nhánh tại Việt Nam hiện nay chủ yếu là các ngân hàng lớn trên thế
giới, có mạng lưới hoạt động quốc tế. Do đặc tính hoạt động quốc tế, các ngân
hàng này chủ yếu tập trung vào nghiệp vụ “ngân hàng bán buôn”. Các ngân
hàng liên doanh tại Việt Nam có quy mô vốn nhỏ nên không có khả năng cung
cấp đa dạng các loại hình nghiệp vụ ngân hàng bán buôn mà chủ yếu vẫn thực
hiện các nghiệp vụ “ngân hàng bán lẻ”.
Thị phần huy động tiền gửi của nhóm các chi nhánh ngân hàng nước
ngoài chiếm khoảng 10% tổng huy động tiền gửi của toàn hệ thống. Thị phần
cho vay vài năm gần đây của các chi nhánh ngân hàng nước ngoài nói chung có
xu hướng giảm. Nguyên nhân là do bị hạn chế về nhiều mặt (đối tượng khách
hàng, số lượng tiền gửi được phép huy động, mạng lưới hoạt động…). Tuy
nhiên các ngân hàng này lại có một số ưu thế như: có một lượng ngoại tệ dồi dào
để cho vay, có kinh nghiệm thẩm định dự án và quản lý nợ đảm bảo hoạt động
tín dụng có hiệu quả, trình độ công nghệ tiên tiến với nhiều sản phẩm ngân hàng
4
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
hiện đại, hoạt động của các chi nhánh ngân hàng nước ngoài thuần tuý là vì mục
tiêu lợi nhuận, ngoài ra lại được ngân hàng mẹ hỗ trợ nhiều mặt nên hoạt động
tương đối ổn định. Khả năng phát triển các công nghệ ngân hàng mới của các
chi nhánh ngân hàng nước ngoài là rất lớn, tuy nhiên do quy mô và phạm vi hoạt
động tại Việt Nam còn hạn hẹp nên các ngân hàng nước ngoài này chưa thực sự
mạnh dạn mở rộng đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật để phát triển các công nghệ
mới này tại Việt Nam.

II. Cam kết của Việt Nam với WTO về lĩnh vực Ngân hàng
Theo đánh giá của Chính phủ và các chuyên gia Ngân hàng là lĩnh vực
“gay go, quyết liệt” trong đàm phán vào WTO. Sức ép nhiều nhất khi thực hiện
các cam kết cũng là ngành ngân hàng. Nhưng, về cơ bản có thể hài lòng với
những cam kết đó.
Cam kết về ngoại hối và thanh toán
Đối với giao dịch vãng lai, Việt Nam cho biết các biện pháp kiểm soát
giao dịch vãng lai đã được tự do hóa. Việt Nam đã quy định nghĩa vụ tạm thời
phải kết hối ngoại tệ với mục đích tập trung ngoại tệ vào hệ thống ngân hàng để
đáp ứng các nhu cầu thiết yếu về ngoại tệ cho nền kinh tế và đã nới lỏng dần yêu
cầu kết hối này khi tình hình kinh tế được cải thiện.
Việt Nam cam kết các biện pháp quản lý ngoại hối chỉ được áp dụng trong
những trường hợp ngoại lệ, do Chính phủ Việt Nam quyết định, nhằm duy trì an
ninh tài chính và tiền tệ quốc gia phù hợp với điều lệ của IMF và Tài liệu của
IMF số 144 (52/51) ngày 14.8.1952.
Việt Nam khẳng định rằng các hạn chế đối với giao dịch vãng lai đã được
bãi bỏ và không duy trì bất kỳ biện pháp nào trái với các cam kết của mình về
các dịch vụ ngân hàng và các dịch vụ tài chính khác cũng như về thanh toán
giao dịch vãng lai và chuyển tiền quốc tế.
Đối với các giao dịch vốn, Việt Nam đã nới lỏng các giao dịch chuyển
vốn của các nhà đầu tư nước ngoài và việc vay nước ngoài của các tổ chức cư
trú, chỉ duy trì một số hạn chế về các giao dịch chuyển vốn ra nước ngoài để đầu
tư của các tổ chức cư trú, việc chuyển vốn này phải được các cơ quan có thẩm
quyền cho phép và phải trong phạm vi số ngoại tệ thuộc sở hữu của các tổ chức
này; và thanh toán và hoàn trả các khoản vay nước ngoài của các tổ chức cư trú,
các giao dịch này phải đăng ký với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Tuy nhiên,
các doanh nghiệp được tự do ký các hợp đồng vay nước ngoài theo Nghị định số
134/2005/NĐ-CP ngày 1.11.2005. Nghĩa vụ đăng ký các hợp đồng trung và dài
hạn với Ngân hàng Nhà nước là vấn đề có tính thủ tục để phục vụ cho các mục
đích thống kê và giám sát hoạt động vay nợ nước ngoài trung và dài hạn của các
doanh nghiệp và phối hợp với Bộ Tài chính để bảo đảm các khoản nợ nước

5
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
ngoài của quốc gia trong phạm vi an toàn. Đại diện của Việt Nam lưu ý rằng
theo điều XII của GATS (Các hạn chế để bảo đảm an toàn cán cân thanh toán),
những hạn chế như vậy có thể được xem xét áp dụng khi Việt Nam gặp phải
những khó khăn về cán cân thanh toán quốc tế. Các quy định về ngoại hối của
Việt Nam được IMF rà soát mỗi năm một lần, là một phần nội dung trong các
đợt làm việc của Quỹ theo điều IV trong điều lệ của IMF.
Đối với việc hoàn trả các khoản vay và các khoản đầu tư vốn ra nước
ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam, phải theo Nghị định số 22/1999/NĐ-CP,
đáp ứng các điều kiện về có giấy phép đầu tư ra nước ngoài; mở một tài khoản
ngoại tệ đăng ký việc mở tài khoản và các giao dịch chuyển vốn đầu tư. Các
giấy tờ cần thiết để xin giấy phép đầu tư ra nước ngoài. Các doanh nghiệp được
phép đầu tư ra nước ngoài có thể chuyển lợi nhuận có được từ các khoản đầu tư
của họ tại Việt Nam ra bất cứ nơi nào ở nước ngoài mà không phải thực hiện
theo các thủ tục áp dụng đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Hoặc có thể mở
các tài khoản ngoại tệ để thực hiện vay nước ngoài trung và dài hạn như quy
định tại điểm 2, Mục I, Chương V, Phần II của Thông tư số 01/1999/TT-NHNN
ngày 16.4.1999 về thực hiện Nghị định số 63/1998/NĐ-CP được phép mở tài
khoản ngoại tệ cho các hoạt động khác trong các trường hợp đặc biệt.
Về cân đối ngoại tệ, Chính phủ xem xét bảo đảm cân đối nhu cầu ngoại tệ
cho các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào các dự án đặc biệt quan trọng trong
các chương trình của Chính phủ và hỗ trợ cân đối ngoại tệ cho các dự án cơ sở
hạ tầng và một số dự án quan trọng khác trong trường hợp các ngân hàng được
phép giao dịch ngoại hối không thể đáp ứng tất cả các yêu cầu về ngoại tệ.
Tóm lại, Việt Nam cam kết sẽ thực hiện các nghĩa vụ của mình đối với các vấn
đề về ngoại hối theo các quy định của Hiệp định WTO, các tuyên bố và quyết
định liên quan của WTO có liên quan tới IMF và Việt Nam sẽ không áp dụng bất
cứ luật, quy định hoặc các biện pháp nào khác, mà có thể hạn chế nguồn cung
cấp ngoại tệ cho bất kỳ cá nhân hay doanh nghiệp nào để thực hiện các giao dịch
vãng lai quốc tế trong phạm vi lãnh thổ của mình ở mức liên quan tới nguồn
ngoại tệ chuyển vào thuộc cá nhân hay doanh nghiệp đó.
Các cam kết về chính sách thương mại dịch vụ liên quan đến Ngân hàng
Theo quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam, các tổ chức tín dụng
nước ngoài có thể hoạt động tại Việt Nam dưới hình thức văn phòng đại diện,
chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng liên doanh, hoặc ngân hàng 100%
vốn nước ngoài; công ty tài chính liên doanh, hoặc công ty tài chính 100% vốn
nước ngoài; công ty cho thuê tài chính liên doanh, hoặc công ty cho thuê tài
chính 100% vốn nước ngoài, thời hạn hoạt động không được quá 99 năm và
không được vượt quá thời hạn hoạt động của ngân hàng mẹ ở nước ngoài.
Thời hạn hoạt động của văn phòng đại diện của một tổ chức tín dụng nước ngoài
không được vượt quá thời hạn hoạt động của tổ chức tín dụng nước ngoài đó.
Thời hạn hoạt động tối đa của công ty tài chính liên doanh, công ty tài chính
6
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
100% vốn nước ngoài, công ty cho thuê tài chính liên doanh, và công ty cho
thuê tài chính 100% vốn nước ngoài là 50 năm, và các giấy phép hoạt động này
có thể được gia hạn.
Nguồn TTXVN

III. Tác động đối với hệ thống ngân hàng thương mại sau khi
Việt Nam gia nhập WTO
1. Cơ hội
- N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh
+ Héi nhËp quèc tÕ t¹o c¬ héi n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu
qu¶ ®iÒu hµnh , thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®éc lËp; ®æi míi
c¬ chÕ kiÓm so¸t tiÒn tÖ, l·i suÊt, tû gi¸ dùa trªn c¬ së thÞ tr-
êng, t¹o ra lùc ®Èy cho sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tiÒn tÖ. HÖ
thèng NHTM vµ thÞ trêng tiÒn tÖ ho¹t ®éng an toµn vµ hiÖu
qu¶ sÏ gãp phÇn quan träng tạo m«i trêng ho¹t ®éng chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ h÷u hiÖu.
+ Héi nhËp quèc tÕ thóc ®Èy c¹nh tranh vµ kû luËt thÞ tr-
êng trong ho¹t ®éng ng©n hµng. C¸c ng©n hµng sẽ ph¶i ho¹t
®éng theo nguyªn t¾c thÞ trêng. C¹nh tranh giữa các ng©n
hµng sẽ thóc ®Èy hiÖu qu¶ không chỉ trong huy ®éng, ph©n bæ
c¸c nguån vèn mµ cßn hiÖu qu¶ kinh doanh cña mçi ng©n
hµng. Më cöa thÞ trêng tµi chÝnh trong níc dÉn ®Õn qu¸ tr×nh
sắp xếp l¹i thÞ trêng và hoạt động ngân hàng theo híng chuyªn
m«n ho¸ tuú theo thÕ m¹nh c¹nh tranh cña mçi ng©n hµng. Qu¸
tr×nh hội nhập sÏ t¹o ra nh÷ng ng©n hµng cã qui m« lín, tµi
chÝnh lµnh m¹nh vµ kinh doanh hiÖu qu¶; c¸c ng©n hµng kinh
doanh yÕu kÐm sÏ bÞ ®µo th¶i bëi sù c¹nh tranh hoÆc ph¶i v-
¬n lªn, nÕu muèn tån t¹i. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ng©n
hµng sÏ ®îc n©ng cao bëi c¬ héi liªn kÕt hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c
níc ngoµi trong chuyÓn giao c«ng nghÖ, ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ
khai th¸c thÞ trêng. Díi sù t¸c ®éng cña héi nhËp quèc tÕ trong
lÜnh vùc ng©n hµng, c¸c dÞch vô ng©n hµng sÏ ph¸t triÓn
nhanh vµ cã chÊt lîng cao h¬n, ®Æc biÖt lµ dÞch vô ng©n
hµng cã hµm lîng c«ng nghÖ cao, ch¼ng h¹n ho¹t ®éng ngân
hµng ®Çu t, dÞch vô ng©n hµng b¸n lÎ, thÎ thanh to¸n, c¸c dÞch
vô thanh to¸n. Héi nhËp quèc tÕ t¹o ra nhiÒu c¬ héi kinh doanh
do më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña c¸c ng©n hµng ®èi víi c¸c
khu vùc thÞ trêng míi, c¸c nhãm kh¸ch hµng cã møc ®é rñi ro
thÊp.
7
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
+ Sù t¨ng cêng phèi hîp chÝnh s¸ch, trao ®æi th«ng tin
vµ phèi hîp hµnh ®éng gi÷a Ng©n hµng Nhµ níc vµ c¸c NHTW,
tæ chøc tµi chÝnh ®a ph¬ng quèc tÕ sÏ giúp tăng cường sự an
toàn trong hoạt động của hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam vµ đối
phó với những biÕn ®éng cña thÞ trêng tµi chÝnh, tiÒn tÖ trong
níc.
- Häc hái kinh nghiÖm, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ
qu¶n trÞ ng©n hµng
+ Më cöa thÞ trêng dÞch vô ng©n hµng theo các cam kết
song phương và đa phương tøc lµ cho phÐp ng©n hµng níc
ngoµi thµnh lËp dưới các hình thức hiện diện thương mại khác nhau
như chi nh¸nh, ng©n hµng liªn doanh, ng©n hµng con 100%
vèn níc ngoµi,... §©y lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó thu hót ®Çu t trùc
tiÕp vµo lÜnh vùc tµi chÝnh, ®ång thêi c¸c c«ng nghÖ ng©n
hµng vµ c¸c kü n¨ng qu¶n lý tiªn tiÕn ®îc c¸c ng©n hµng trong
nước tiếp thu th«ng qua sù liªn kÕt, hîp t¸c kinh doanh, qu¸
tr×nh häc hái vµ hç trî kü thuËt cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi
cho c¸c ng©n hµng trong níc. Sù tham gia ®iÒu hµnh, qu¶n trÞ
cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi t¹i c¸c ng©n hµng trong níc lµ yÕu
tè quan träng ®Ó c¶i thiÖn nhanh chãng tr×nh ®é qu¶n trÞ
kinh doanh ë c¸c ng©n hµng trong níc.
+ C¸c ng©n hµng trong níc cã nhiÒu c¬ héi nhËn ®îc sù
hç trî về t vÊn, ®µo t¹o, båi dìng kiÕn thøc míi cña c¸c ng©n
hµng níc ngoµi và c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ; hỗ trợ x©y
dùng n¨ng lùc qu¶n trÞ ng©n hµng tiªn. Nhê vËy, kho¶ng c¸ch
chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c ng©n hµng trong
níc so víi c¸c ng©n hµng níc ngoµi dÇn ®îc thu hÑp. Héi nhËp
quèc tÕ sÏ ®em l¹i cho c¸c ng©n hµng trong níc kh¶ n¨ng lín
h¬n trong viÖc phßng ngõa vµ xö lý rñi ro nhê ¸p dông c«ng
nghÖ ng©n hµng, kü n¨ng qu¶n trÞ, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi.
- Kh¬i th«ng, thu hót nguån vèn
+ Kh¬i th«ng dßng vèn, trao ®æi th¬ng m¹i vµ ®Çu t
quèc tÕ cña ViÖt Nam nhê lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan, b¶o hé
bÊt hîp lý g©y c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh: T¨ng xuÊt nhËp
khÈu; Thu hót FDI vµ ODA. C¸c ng©n hµng trong níc cã kh¶
n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn tõ thÞ trêng tµi chÝnh quèc tÕ
vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ h¬n ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro vµ c¸c
chi phÝ c¬ héi. Nguån vèn trªn thÞ trêng tµi chÝnh trong níc trë
nªn s½n cã h¬n vµ ®îc ph©n bæ cã hiÖu qu¶ kh«ng chØ do
nguån vèn quèc tÕ mµ cßn do t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c
8
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
nguån tiÕt kiÖm néi ®Þa nhê t¸c ®éng cña tù do ho¸ tµi chÝnh
vµ ®Çu t. Do c¸c h¹n chÕ vÒ ®Çu t tµi chÝnh ®îc dì bá, c¸c
ng©n hµng trong níc sÏ linh ho¹t h¬n trong viÖc ph¶n øng,
®iÒu chØnh hµnh vi cña m×nh theo c¸c diÔn biÕn thÞ trêng
trong níc vµ quèc tÕ ®Ó tèi ®a ho¸ c¬ héi sinh lêi vµ gi¶m
thiÓu rñi ro.
+ Quan hÖ ®¹i lý quèc tÕ cña ng©n hµng trong níc cã
®iÒu kiÖn ph¸t triÓn réng r·i ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t
®éng thanh to¸n quèc tÕ, tµi trî th¬ng m¹i ph¸t triÓn, kÌm theo
®ã quan hÖ hîp t¸c ®Çu t vµ trao ®æi c«ng nghÖ ®îc ph¸t
triÓn. Sù hiÖn diÖn cña c¸c thÓ chế tµi chÝnh quèc tÕ sÏ gióp
cho c¸c ng©n hµng trong níc tiÕp cËn ®îc dÔ dµng h¬n víi thÞ
trêng vèn quèc tÕ. Tù do ho¸ tµi chÝnh lµm gi¶m chi phÝ vèn
do gi¶m møc ®é rñi ro trªn thÞ trêng néi ®Þa, thÞ trêng tµi
chÝnh trong níc trë lªn cã tÝnh thanh kho¶n lín h¬n, v× vËy c¶
c¸c trung gian tµi chÝnh vµ doanh nghiÖp ®Òu ®îc hëng lîi.
- §éng lùc thóc ®Èy c¶i c¸ch ng©n hµng vµ hÖ thèng tµi
chÝnh néi ®Þa
+ C¹nh tranh lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¶i c¸ch cña mçi
ng©n hµng vµ toµn bé hÖ thèng ng©n hµng. HÖ thèng ng©n
hµng trong níc khó có thÓ héi nhËp quèc tÕ vµ chèng ®ì rñi ro
khi còn nhiÒu yÕu kÐm vÒ tµi chÝnh, ho¹t ®éng, c«ng nghÖ vµ
qu¶n trÞ ®iÒu hµnh. C¸c ng©n hµng trong níc mét mÆt ph¶i
gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm nh vÊn ®Ò nî xÊu vµ tăng
vèn tù cã, mÆt kh¸c ph¶i t¨ng cêng n¨ng lùc vµ kû luËt kinh
doanh nh qu¶n lý tÝn dông vµ kiÓm so¸t t¨ng trëng tÝn dông, nî
xÊu. Khi më cöa thÞ trêng c¸c ng©n hµng trong níc buéc ph¶i
c¹nh tranh víi kh«ng chØ c¸c ng©n hµng nãc ngoµi mµ víi c¶
ngay c¸c ng©n hµng trong níc ngµy cµng m¹nh lªn. Ngay trước
khi gia nhập WTO c¸c NHTM, ®Æc biÖt c¸c NHTMNN vµ NHTMCP
ViÖt Nam ®· sớm cã nh÷ng bíc chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh më cöa
thÞ trêng b»ng c¸ch t¨ng vèn tù cã, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ,
n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu tæ
chøc.
+ Héi nhËp quèc tÕ thóc ®Èy c¶i c¸ch thÓ chÕ, hoµn
thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c c¬
quan qu¶n lý tµi chÝnh. Ng©n hµng Nhµ níc ®· có nh÷ng c¶i
c¸ch to lín ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ hÖ thèng gi¸m s¸t
ng©n hµng theo híng phï hîp víi xu híng tù do ho¸ tµi chÝnh vµ
më cöa hÖ thèng ng©n hµng. Héi nhËp quèc tÕ, thùc hiÖn c¸c

9
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
cam kÕt theo hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng vµ ®a ph¬ng,
®ßi hái ph¶i lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p b¶o hé, bao cÊp vèn, tµi
chÝnh ®èi víi c¸c NHTMNN. §iÒu nµy buéc l·nh ®¹o c¸c
NHTMNN cã thªm ®éng lùc ®Ó tù c¶i c¸ch, t¨ng cêng n¨ng lùc
c¹nh tranh b»ng chÝnh m×nh, h¹n chÕ tr«ng chê, û l¹i vµo Nhµ
níc. ChÝnh phñ cũng buộc phải cã nh÷ng biÖn ph¸p c¶i c¸ch
ng©n hµng quyÕt liÖt h¬n nh cæ phÇn ho¸, lµnh m¹nh ho¸ tµi
chÝnh, t¨ng vèn nh»m t¹o thÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c
NHTMNN. Như vậy, héi nhËp quèc tÕ khuyÕn khÝch h×nh
thµnh m«i trêng kinh doanh lµnh m¹nh vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c
lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ ng©n hµng, ph¸t triÓn hÖ thèng thÓ
chÕ ngµy cµng phï hîp víi c¸c th«ng lÖ vµ chuÈn mùc quèc tÕ.
2. Th¸ch thøc
N¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM ViÖt Nam (vèn, nh©n
lùc, c«ng nghÖ, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh, dÞch vô ng©n
hµng vµ thÞ trêng)
Më cöa thÞ trêng dịch vụ ngân hàng theo cam kÕt song
phương & đa phương sÏ lµm t¨ng sè lîng c¸c ®èi thñ c¹nh tranh
cã tiÒm lùc m¹nh vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n
lý; gia t¨ng ¸p lùc c¹nh tranh ngay trªn thÞ trêng néi ®Þa do níi
láng c¸c h¹n chÕ vÒ më chi nh¸nh, ph¹m vi ho¹t ®éng vµ huy
®éng vèn (qui m«, ®ång tiÒn, kh¸ch hµng vµ s¶n phÈm) cña
c¸c chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi. Trong khi ®ã, n¨ng lùc c¹nh
tranh cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cßn thÊp, nh÷ng g× ng©n
hµng ViÖt Nam thiÕu vµ yÕu th× c¸c ng©n hµng níc ngoµi l¹i cã
vµ m¹nh h¬n:
+ Vèn nhá vµ n¨ng lùc tµi chÝnh yÕu, chÊt lîng tµi s¶n cã
thÊp: Nî xÊu cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cßn lín. C¸c NHTMCP
hÇu hÕt cßn cã qui m« tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng nhá. kh¶ n¨ng
t¨ng vèn vµ xö lý nî xÊu cña c¸c NHTMNN cßn gÆp nhiÒu khã
kh¨n. V× vËy, kh¶ n¨ng chèng ®ì rñi ro cña c¸c ng©n hµng ViÖt
Nam thÊp, trong khi ®ã tr×nh ®é qu¶n trÞ ng©n hµng cßn
yÕu. So víi yªu cÇu b¶o ®¶m an toµn ho¹t ®éng vµ qui m« ho¹t
®éng, møc vèn tù cã cña c¸c NHTMNN cßn rÊt nhá bÐ vµ gÆp
nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t¨ng vèn ®Ó ®¹t tû lÖ an toµn vèn
8% trong ng¾n h¹n do nî xÊu lín, kh¶ n¨ng tÝch luü néi bé nhá
vµ kh¶ n¨ng bæ sung vèn tõ ng©n s¸ch nhµ níc còng rÊt khã
kh¨n, trong khi ®ã tµi s¶n cã, nhÊt lµ tÝn dông l¹i t¨ng trëng
nhanh (b×nh qu©n 25%/n¨m tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, thËm
chÝ cã NHTMNN ®¹t tèc ®é t¨ng trëng 30%/n¨m).

10
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
+ HiÖn nay, s¶n phÈm, dÞch vô cña c¸c ng©n hµng trong
níc cßn ®¬n ®iÖu, nghÌo nµn, tÝnh tiÖn lîi cha cao, chÊt lîng
dÞch vô thÊp, "đéc canh" kinh doanh tÝn dông cßn phæ biÕn ë
nhiÒu ng©n hµng. C¸c dÞch vô ng©n hµng míi nh ng©n hµng
®iÖn tö, m«i giíi kinh doanh, nghiÖp vô ng©n hµng ®Çu t, t
vÊn cha ®îc ph¸t triÓn hoÆc ë giai ®o¹n thÝ ®iÓm, thö
nghiÖm. HÇu hÕt c¸c ng©n hµng thiÕu chiÕn lîc kinh doanh
bÒn v÷ng, chñ yÕu t¨ng trëng theo chiÒu réng b»ng t¨ng tµi
s¶n cã, më réng tÝn dông, kh«ng chó träng n©ng cao chÊt lîng
tµi s¶n vµ kh¶ n¨ng sinh lêi.
+ C«ng nghÖ ng©n hµng cßn l¹c hËu: C¸c ng©n hµng
ViÖt Nam cha thiÕt lËp ®îc hÖ thèng qu¶n lý rñi ro h÷u hiÖu,
hÖ thèng thanh to¸n néi bé cßn yÕu, hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm
to¸n cha hiÖu qu¶; hÖ thèng tin qu¶n lý tËp trung vµ hÖ thèng
kÕ to¸n, qu¶n lý tµi chÝnh chưa phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.
+ Nguồn nhân lực là một trong những yếu tố quan trọng
quyết định sự thành công của quá trình hội nhập quốc tế. §éi ngò
c¸n bé cña hÖ thèng ng©n hµng kh¸ ®«ng nhng tr×nh ®é am
hiểu về chuyªn m«n nghiÖp vô, luật pháp trong nước và quốc tế,
các nguyên tắc của WTO... còn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn
hÖ thèng ng©n hµng hiÖn ®¹i, yêu cầu của hội nhập quốc tế.
LuËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý lao ®éng hiÖn nay cßn nhiÒu
bÊt cËp, ®Æc biÖt lµ thiÕu hÖ thèng khuyÕn khÝch hîp lý ®Ó
thu hót vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cao. C¬ cÊu
tæ chøc bé m¸y cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cßn cång kÒnh
vµ cha ®îc ph©n bè hîp lý g©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh hiÖn
®¹i ho¸ vµ ¸p dông c¸c th«ng lÖ qu¶n trÞ ng©n hµng tèt nhÊt.
Rñi ro ngo¹i sinh tõ thÞ trêng tµi chÝnh khu vùc vµ
quèc tÕ
+ ViÖc më cöa thÞ trêng tµi chÝnh néi ®Þa sÏ lµm t¨ng rñi
ro thÞ trêng (gi¸ c¶, tû gi¸, l·i suÊt, chu chuyÓn vèn) do c¸c t¸c
®éng tõ bªn ngoµi, xo¸ ®i kh¶ n¨ng tËn dông chªnh lÖch tû gi¸,
l·i suÊt gi÷a thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ. HÖ thèng ng©n
hµng trong níc còng ph¶i ®èi mÆt lín h¬n víi c¸c rñi ro khñng
ho¶ng vµ c¸c có sèc kinh tÕ, tµi chÝnh trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi . Sù kÐm ph¸t triÓn cña thÞ trêng vèn cã thÓ sÏ khiÕn
hÖ thèng ng©n hµng ph¶i chÞu møc ®é thiÖt h¹i lín h¬n do rñi
ro g©y nªn. Qui m« vµ tèc ®é lu©n chuyÓn c¸c luång vèn quèc
tÕ cµng lín, khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ trë thµnh nguy c¬
lu«n thêng trùc ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ®ang ph¸t

11
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
triÓn, trong khi ®ã hÖ thèng gi¸m s¸t tµi chÝnh toµn cÇu cha cã
hiÖu qu¶.
+ Rñi ro gia t¨ng song n¨ng lùc ®iÒu hµnh vÜ m« cña
Ng©n hµng Nhµ níc vµ kh¶ n¨ng chèng ®ì rñi ro cña c¸c NHTM
còn thÊp. N¨ng lùc ®iÒu hµnh tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Nhµ níc,
®Æc biÖt lµ kiÓm so¸t tû gi¸ vµ l·i suÊt trong ®iÒu kiÖn tù do
ho¸ cßn nhiÒu h¹n chÕ. Héi nhËp tµi chÝnh quèc tÕ lµm gi¶m
tÝnh ®éc lËp cña chính sách tiền tệ nÕu nh tû gi¸ kh«ng ®îc tù do
ho¸ trong ®iÒu kiÖn tµi kho¶n vèn ®îc níi láng. MÆt kh¸c, n¨ng
lùc gi¸m s¸t ho¹t ®éng ng©n hµng cña Ng©n hµng Nhµ níc còn
yÕu, ®Æc biÖt kh¶ n¨ng gi¸m s¸t rñi ro - ph¸t hiÖn sím vµ ng¨n
chÆn rñi ro, và đối với một sè nghiÖp vô vµ s¶n phÈm ng©n
hµng mới được tung vào thị trường
MÊt dÇn lîi thÕ c¹nh tranh vÒ qui m«, kh¸ch hµng
vµ hÖ thèng kªnh ph©n phèi.
HiÖn t¹i u thÕ thÞ phÇn, kh¸ch hµng vµ kªnh ph©n phèi
thuéc vÒ c¸c ng©n hµng trong níc do c¸c ng©n hµng níc ngoµi
vÉn cßn chÞu sù h¹n chÕ vÒ phạm vi và quy mô hoạt động. Tuy
nhiªn, nh÷ng h¹n chÕ nµy vµ sù ph©n biÖt ®èi xö sÏ ®îc lo¹i bá
c¨n b¶n tõ sau n¨m 2010, v× vËy qui m« ho¹t ®éng vµ kh¶
n¨ng tiÕp cËn thÞ trêng, c¸c nhãm kh¸ch hµng, chñng lo¹i dÞch
vô do c¸c ng©n hµng níc ngoµi cung cÊp t¨ng lªn. §iÒu nµy
buéc c¸c ng©n hµng cña ViÖt Nam ph¶i nhêng mét phÇn kh¸ch
hµng vµ thÞ trêng cho c¸c ng©n hµng níc ngoµi. Khi níi láng c¸c
h¹n chÕ vÒ tiÕp cËn thÞ trêng dÞch vô ng©n hµng, c¸c ng©n
hµng níc ngoµi víi c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ hÖ thèng
s¶n phÈm ®a d¹ng vµ cã chÊt lîng cao h¬n cã thÓ ®¸p øng nh
cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng tõ b¶n ®Þa sang lµm ¨n ë ViÖt
Nam vµ c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam.
Gia t¨ng chi phÝ qu¸ møc cho hiÖn ®¹i ho¸ c«ng
nghÖ ng©n hµng so víi lîi nhuËn ®em l¹i trong điều kiÖn
tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ dÞch vô ng©n hµng
diÔn ra hÕt søc nhanh chãng
Tríc ¸p lùc c¹nh tranh m¹nh khi më cöa thÞ trêng tµi chÝnh,
c¸c ng©n hµng trong níc cã thÓ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ qu¸
nhanh, vît qu¸ n¨ng lùc vËn hµnh vµ kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ cña
m×nh. Mét sè ng©n hµng kh¸c do nguån lùc tµi chÝnh h¹n chÕ
®· hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ mét c¸ch thiÕu ®ång bé vµ kh«ng
cã tÝnh hÖ thèng më. V× vËy, c«ng nghÖ ng©n hµng míi cã khi
l¹i t¹o ra nh÷ng rñi ro, g©y l·ng phÝ tµi chÝnh. VÊn ®Ò nµy trë
12
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
nªn nghiªm träng h¬n khi c¸c ng©n hµng trong níc kh«ng cã
kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ gi¸m s¸t hiÖu qu¶ c¸c rñi ro g¾n liÒn víi
c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm ng©n hµng míi do thiÕu c¸c c«ng cô
vµ kü n¨ng qu¶n trÞ rñi ro. Mặt khác, tèc ®é ph¸t triÓn của c«ng
nghÖ vµ s¶n phÈm míi trong lÜnh vùc tµi chÝnh lµm rót ng¾n
vßng ®êi cña c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm tµi chÝnh. V× vËy, ®©y
còng lµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c ng©n hµng trong níc trong ®iÒu
kiÖn nhu cÇu thÞ trêng vÒ c¸c dÞch vô ng©n hµng míi cßn hÕt
søc h¹n chÕ.
HÖ thèng ph¸p luËt ng©n hµng cha ®ång bé vµ
nhiÒu ®iÓm cha phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.
HÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ng©n hµng hiÖn nay vÉn
cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ t¹o ra sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c
lo¹i h×nh TCTD, gi÷a c¸c nhãm ng©n hµng vµ gi÷a ng©n hµng
trong níc với ng©n hµng níc ngoµi, t¹o ra sù c¹nh tranh thiÕu
lµnh m¹nh. Mét sè qui ®Þnh ph¸p luËt thÓ hiÖn sù can thiÖp
hµnh chÝnh qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng, h¹n
chÕ quyÒn tù chñ kinh doanh cña c¸c ng©n hµng. HiÖu lùc
thùc thi ph¸p luËt trong lÜnh vùc ng©n hµng cha cao dÉn ®Õn
c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c ng©n hµng cha ®îc b¶o
vÖ hîp lý.

IV. Một số giải pháp


Qua đánh giá hiện trạng hệ thống ngân hàng Việt Nam trong tình hình hội
nhập quốc tế, đứng trước các cơ hội và thách thức chủ yếu đối với lĩnh vực dịch
vụ ngân hàng sau khi gia nhập WTO, ngành ngân hàng Việt Nam cần triển khai
thực hiện một loạt giải pháp mang tính chất toàn diện. Dưới đây là một số giải
pháp chủ yếu:
● Hoàn thiện hệ thống pháp luật ngân hàng phù hợp với yêu cầu hội nhập
quốc tế:
Sửa đổi Luật NHNN và Luật các Tổ chức tín dụng (TCTD); xây dựng,
chỉnh sửa và bổ sung các quy định về cấp phép, tổ chức và hoạt động của các
TCTD phù hợp với các cam kết và lộ trình gia nhập WTO; hoàn thiện các quy
định về quản lý ngoại hối; cải cách hệ thống kế toán ngân hàng phù hợp chuẩn
mực kế toán quốc tế; hoàn thiện các quy định về thanh toán không dùng tiền
mặt; quy định về các nghiệp vụ và dịch vụ ngân hàng mới (quản lý tài sản tài
chính, quản lý danh mục đầu tư, các dịch vụ uỷ thác, các sản phẩm phái sinh,
dịch vụ ngân hàng điện tử, dịch vụ thanh toán và bù trừ tài sản tài chính, cung

13
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
cấp và xử lý thông tin tài chính, tư vấn về đầu tư và danh mục đầu tư, về mua lại
và tái cơ cấu doanh nghiệp …).
Hạn chế sự bảo hộ, bao cấp của Nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng
nhằm tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, nâng cao sức cạnh tranh của các
doanh nghiệp trong điều kiện hội nhập và tự do hóa thương mại.
Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành thực hiện các giải pháp phát triển thị
trường vốn, cải cách doanh nghiệp nhà nước, tăng vốn điều lệ cho các
NHTMNN, cổ phần hóa NHTMNN; trước hết cần chỉnh sửa bổ sung các qui
định, chính sách phù hợp với cổ phần hóa các NHTMNN.
● Nâng cao năng lực của Ngân hàng Nhà nước về điều hành chính sách
tiền tệ trong điều kiện mở cửa dịch vụ ngân hàng:
Thành lập Ban Điều hành thị trường tiền tệ để tăng cường sự thống nhất,
phối hợp giữa các Vụ, Cục trong điều hành CSTT và các thị trường tiền tệ bộ
phận; gắn điều hành tỷ giá với lãi suất; gắn điều hành nội tệ với điều hành ngoại
tệ.
Hoàn thiện các cơ chế điều hành các công cụ CSTT nhằm nâng cao hiệu
quả điều tiết tiền tệ của từng công cụ, tăng cường vai trò chủ đạo của nghiệp vụ
thị trường mở trong điều hành CSTT.
Nghiên cứu, lựa chọn lãi suất chủ đạo của NHNN để định hướng và điều
tiết lãi suất thị trường;
Đổi mới một cách căn bản công tác dự báo và xây dựng CSTT hàng năm
theo hướng áp dụng mô hình kinh tế lượng vào phân tích dự báo và lượng hóa
các mục tiêu chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ; Nâng cao năng lực phân tích
và dự báo tiền tệ, dự báo lạm phát.
Nâng cấp và đồng bộ hóa máy móc thiết bị, chương trình phần mềm ứng
dụng nối mạng các giao dịch nghiệp vụ thị trường tiền tệ và đấu thầu tín phiếu,
trái phiếu chính phủ qua NHNN.
Nghiên cứu hình thành cơ chế chuyển tải tác động từ các công cụ CSTT
đến lạm phát.
● Nâng cao năng lực của Ngân hàng Nhà nước về thanh tra, giám sát ngân
hàng:
Xây dựng đề án cải cách thanh tra - giám sát phù hợp với chuẩn mực quốc
tế về tổ chức, nghiệp vụ, cơ chế điều hành giám sát.
Đẩy mạnh hợp tác quốc tế và tham gia các hiệp ước, thỏa thuận quốc tế về
thanh tra, giám sát ngân hàng và an toàn hệ thống tài chính. Tăng cường trao đổi
thông tin với các cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng nước ngoài để phối hợp
hành động trong kiểm soát rủi ro và tranh thủ sự hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ
thanh tra, giám sát tiên tiến.
14
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
Xây dựng khuôn khổ, quy trình và phương pháp thanh tra, giám sát dựa
trên cơ sở rủi ro.
Phát triển đội ngũ cán bộ thanh tra, giám sát đủ về số lượng và có trình độ
nghiệp vụ cao, có phẩm chất chính trị và đạo đức tốt, được trang bị kiến thức
pháp luật, quản lý và các công cụ thực thi nhiệm vụ. Xây dựng và triển khai kế
hoạch đào tạo ở trong và ngoài nước các cán bộ thanh tra ngân hàng về nghiệp
vụ tài chính - ngân hàng hiện đại, quản trị rủi ro và các phương pháp thanh tra,
giám sát tiên tiến.
Mở rộng rộng danh mục các đối tượng thuộc diện phải thanh tra - giám
sát của NHNN.
Thiết lập hệ thống cảnh báo sớm để phát hiện các TCTD đang gặp khó
khăn thông qua giám sát từ xa và xếp hạng TCTD;
Ban hành quy định về tiêu chuẩn và yêu cầu tối thiểu đối với hệ thống
quản lý rủi ro hiệu quả tại TCTD, bao gồm hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ;
hệ thống quản lý tài sản nợ/có và hệ thống quản lý rủi ro tín dụng, rủi ro thanh
khoản, rủi ro thị trường; đồng thời đảm bảo việc tuân thủ các quy định này.
Cấu trúc lại mô hình tổ chức và chức năng hệ thống thanh tra theo chiều
dọc gồm cả 4 khâu: cấp phép, giám sát từ xa, thanh tra tại chỗ, xử lý vi phạm.
Theo đó, thanh tra NHNNchủ yếu chỉ thanh tra, giám sát hội sở chính TCTD
nhằm nâng cao trách nhiệm của ban lãnh đạo TCTD; không bố trí cố định nhân
viên hoặc các nhóm thanh tra chuyên biệt đối với một ngân hàng hay nhóm ngân
hàng; thanh tra tại chỗ dựa chủ yếu vào kết quả kiểm toán độc lập, kiểm tóan nội
bộ và kết quả phân tích, giám sát từ xa..
● Nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại:
- Lành mạnh hóa và nâng cao năng lực tài chính (vốn).
- Tăng cường nhân lực:
+ Tăng cường năng lực, hiệu quả của bộ máy quản trị (Hội đồng
quản trị), bộ máy điều hành (Ban điều hành) và các phòng, ban tại Hội sở chính
thông qua cơ cấu lại tổ chức để xác định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các bộ
phận;
+ Sắp xếp lại màng lưới chi nhánh và cơ cấu tổ chức của các chi
nhánh nhằm phục vụ khách hàng tốt nhất, tăng cường khả năng cung cấp dịch
vụ ngân hàng, giảm thiểu chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.
+ Xây dựng kế hoạch đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đến
năm 2010. Các NHTM trước hết cần tạo ra những động lực và đòn bẩy khuyến
khích từng cá nhân tự học tập và rèn luyện, sau đó cần đầu tư phát triển đội ngũ
chuyên gia giỏi thông qua chương trình đào tạo chuyên sâu, có tham khảo kinh

15
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
nghiệm của các quốc gia khác. Những chuyên gia này sẽ là lực lượng nòng cốt
truyền bá kiến thức mới về hoạt động ngân hàng trong các NHTM.
- Hiện đại hóa công nghệ:
+ Phát triển các kênh giao dịch điện tử, trước hết ở các thành phố,
trung tâm kinh tế lớn.
+ Hoàn thiện xây dựng các phần mềm quản lý nghiệp vụ ngân
hàng cơ bản (quản lý tín dụng, tài trợ thương mại, ngân hàng bán lẻ, ngân hàng
đầu tư, quản lý tài chính - kế toán, dịch vụ thanh toán).
+ Hoàn thiện hệ thống thông tin quản lý tập trung tại Hội sở chính
của các NHTMNN.:
+ Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin tích hợp toàn bộ hệ
thống các ứng dụng công nghệ với hệ thống dịch vụ trong toàn bộ màng lưới của
các NHTMNN; triển khai hệ thống giao dịch trực tuyến đến hầu hết các chi
nhánh của NHTMNN.

- Nâng cao hiệu lực quản lý và tăng cường năng lực quản trị rủi ro
(trong ngắn hạn):
+ Hoàn thiện tổ chức bộ máy và hoạt động hệ thống kiểm soát,
kiểm toán nội bộ.
+ Thành lập, đưa vào hoạt động có hiệu quả cơ cấu quản trị rủi ro.
- Mở rộng và đa dạng hóa dịch vụ ngân hàng, thị trường.
Mở rộng và đa dạng hóa các nghiệp vụ, dịch vụ ngân hàng theo hướng
hiện đại hóa, nhằm đưa các khoản thu về dịch vụ chiếm tỷ trọng ngày càng cao
trong tổng doanh thu, đồng thời dần trở thành khoản thu chính trong tổng nguồn
thu của ngân hàng. Đưa dịch vụ trở thành trọng tâm để phát triển thu hút các
nghiệp vụ khác, cũng như thu hút được nhiều khách hàng hơn nữa để tăng đáng
kể thị phần kinh doanh của ngân hàng, đồng thời tạo thêm việc làm cho người
lao động, góp phần phục vụ tốt hơn các nhu cầu của xã hội, của các thành phần
kinh tế và yêu cầu phát triển kinh tế xã hội nói chung. Cụ thể, các NHTM cần
phát triển các hình thức dịch vụ như: kinh doanh ngoại hối, môi giới bất động
sản, cho thuê két sắt an toàn, phát triển dịch vụ thanh toán thẻ, dịch vụ tư vấn
đầu tư và các dịch vụ về đại lý thanh tóan, chuyển tiền...
● Phát triển thị trường tiền tệ:
Tổ chức lại và củng cố thị trường liên ngân hàng với cơ chế hoạt động
thông thoáng, đồng thời tăng cường vai trò giám sát, điều hành hoạt động thị
trường của NHNN với tư cách là người tổ chức và là thành viên của thị trường
có khả năng kiểm soát và xử lý tình trạng mất cân đối cung, cầu về tiền tệ trên
thị trường để định hướng lãi suất và tỷ giá.
16
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________
Phát triển thị trường đấu thầu trái phiếu, tín phiếu kho bạc. Tăng cường sự
liên kết hoạt động và quản lý, điều hành giữa các thị trường tiền tệ và thị trường
chứng khóan nhằm tăng tính linh hoạt của thị trường và khả năng phòng ngừa
cũng như khả năng chuyển đổi rủi ro giữa các thị trường.
Hoàn thiện các chính sách, qui định về thị trường tiền tệ theo hướng mở
rộng quyền tiếp cận thị trường và khả năng phát hành các công cụ tài chính có
mức độ rủi ro thấp.
Phát triển thị trường tiền tệ thứ cấp để nâng cao tính thanh khoản của các
công cụ và khả năng thanh toán của các TCTD;- Thành lập công ty môi giới tiền
tệ.
Đa dạng hóa các công cụ và phương thức giao dịch trên thị trường tiền tệ,
đặc biệt là các công cụ phòng ngừa rủi ro thị trường.
Nâng cao năng lực quản lý tài sản nợ/tài sản có, đặc biệt là năng lực quản
lý vốn khả dụng của các TCTD, năng lực quản lý rủi ro của các TCTD.
Xây dựng hệ thống cảnh báo những biến động bất thường về tỷ giá, lãi
suất và tăng trưởng tín dụng của các TCTD

V. Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam hậu WTO


Ông Vũ Viết Ngoạn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, khẳng
định sau 1 năm Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), hoạt
động ngân hàng đã có những tiến triển rõ rệt và xu hướng này sẽ còn tiếp tục
phát triển mạnh trong vài năm tới. “Sự tham gia của các ngân hàng nước ngoài
sau khi Việt Nam mở cửa thị trường tài chính ngân hàng theo cam kết gia nhập
WTO đã giúp cho các định chế tài chính của Việt Nam thay đổi và phát triển tích
cực”, ông Vũ Viết Ngoạn, nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng Ngoại thương Việt
Nam, nhấn mạnh khi trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN bên lề kỳ họp
thứ hai, Quốc hội khóa XII. (Theo TTXVN)
Nền kinh tế Việt Nam trước thời điểm và sau khi gia nhập Tổ chức thương
mại thế giới WTO, tiếp tục có những chuyển biến tích cực. Đầu tư trực tiếp và
đầu tư gián tiếp nước ngoài, kim ngạch xuất nhập khẩu, lượng khách du lịch
quốc tế... tăng trưởng mạnh. Do đó nhu cầu về dịch vụ ngân hàng tăng lên rất
lớn.
Với 85 triệu dân nhưng mới có khoảng 7-8% mở tài khoản tại ngân hàng
và tốc độ phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đạt từ 50%-70%/năm, Việt Nam
được các ngân hàng nước ngoài đánh giá là thị trường tiềm năng về phát triển
dịch vụ ngân hàng, nhất là dịch vụ thẻ. Trong thời gian qua đã có nhiều tổ chức
tài chính nước ngoài tích cực tham gia và mở rộng phạm vi hoạt động của mình
tại Việt Nam.
17
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________

Theo đề án thanh toán không dùng tiền mặt được Thủ tướng Chính phủ
phê duyệt mới đây thì từ đầu năm 2008, trước tiên các đơn vị chi lương từ nguồn
ngân sách nhà nước, tiếp đến là các đơn vị sự nghiệp… phải trả lương qua hệ
thống tài khoản ngân hàng. Đây là một cơ hội lớn cho các NHTM, cùng theo
chiều hướng đó thì việc chi trả lương của các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp
có đông công nhân cũng phát triển rất mạnh.
Hàng loạt thị trường khác như: chứng khoán, bất động sản, du lịch, thị
trường lao động trong và ngoài nước… tiếp tục phát triển mạnh. Các hoạt động
giáo dục, đào tạo, y tế, chăm sóc sức khoẻ, dịch vụ công cộng... đang được xã
hội hoá mạnh mẽ làm cho nhu cầu dịch vụ ngân hàng cũng tăng mạnh.
Các ngân hàng nội địa đang phải chịu sức ép cạnh tranh lớn từ các ngân
hàng nước ngoài, song sự có mặt của các ngân hàng nước ngoài đã giúp các ngân
hàng nội địa thay đổi nhận thức, tích cực học hỏi và năng động hơn trong kinh
doanh.
Sau 1 năm Việt Nam gia nhập WTO, vốn điều lệ của hầu hết các ngân hàng
thương mại cổ phần đã tăng gấp hơn 2 lần, tạo cơ sở cho các ngân hàng mở rộng
quy mô và mạng lưới kinh doanh, góp phần nâng cao vị thế của các ngân hàng.
Cùng với việc tăng vốn, các ngân hàng còn tăng tốc đầu tư hiện đại hóa
công nghệ và cho đến nay, tất cả các ngân hàng thương mại đều đã tham gia vào
hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng. Một số ngân hàng đã tỏ rõ sự vượt
trội về công nghệ qua việc triển khai dịch vụ thanh toán thẻ với hàng chục sản
phẩm tiện ích như Ngân hàng Đông Á.
Để tăng năng lực cạnh tranh, nhiều ngân hàng cũng đang ráo riết xây
dựng và triển khai các phương án chiếm lĩnh thị phần, xác lập các chuỗi sản
phẩm chuyên biệt trong những phân khúc thị trường nhất định hay sáp nhập và
hợp tác kinh doanh với các ngân hàng khác ở trong và ngoài nước. Một số ngân
hàng lớn như Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Ngoại
thương Việt Nam, còn đang nỗ lực hướng đến mục tiêu trở thành những tập đoàn
tài chính đa năng.
Nhiều doanh nghiệp nộp đơn xin thành lập Ngân hàng thương mại cổ
phần. Đến hết tháng 8/2007, đã có 13 bộ hồ sơ được gửi lên NHNN để xin mở
NHTMCP theo quy định mới. Được biết, nhiều dự án ngân hàng đã có đủ và cao
hơn mức vốn tối thiểu, như: NHTMCP FPT có 1.000 tỷ đồng, NHTMCP Liên
Việt có 3.300 tỷ đồng, NHTMCP Việt Tín có 1.680 tỷ đồng, NHTMCP Kinh Bắc
có 1.500 tỷ đồng…
Các NHTMCP mới phải đối mặt với các thách thức không nhỏ. Thách
thức lớn nhất là bài toán chi phí và lợi nhuận. Để được cấp giấy phép thành lập ở
thời điểm hiện nay, phải có số vốn tối thiểu 1.000 tỷ đồng. Số tiền đó phải được
duy trì số dư tiền gửi tại một ngân hàng trong suốt thời gian từ khi chấp thuận về

18
Hệ thống các ngân hàng thương mại Việt Nam trước ngưỡng cửa WTO ~ A09312
___________________________________________________________________________

nguyên tắc cho đến khi khai trương hoạt động. Việc sử dụng có hiệu quả số vốn
đó là một vấn đề nan giải. Bởi vì phi chi phí cho xây dựng hay thuê trụ sở, trang
thiết bị, đầu tư công nghệ, đào tạo, quảng bá hình ảnh và thương hiệu, tiếp thị…
là rất lớn, mà nguồn thu thì lại là cả một quá trình.
Thêm vào đó là thách thức về nguồn nhân lực. Sinh viên tốt nghiệp ra
trường thì nhiều. Nhưng để vận hành một ngân hàng thì cần phải có đội ngũ cán
bộ am hiểu thực tiễn và thành thạo chuyên môn nghiệp vụ giữ vị trí bộ khung,
cán bộ quản lý, cán bộ chủ chốt. Hiện nay, các NHTMCP đang lôi kéo cán bộ
của nhau, đặc biệt của các NHTM Nhà nước, dựa vào các chính sách: tiền lương,
tiền thưởng, cổ phiếu ưu đãi, điều kiện làm việc, bổ nhiệm… Tuy nhiên, gần đây
các NHTM Nhà nước chuẩn bị cổ phần hoá cũng có nhiều cách để giữ chân, với
chính sách cổ phần ưu đãi, cải thiện về lương và thưởng, chính sách chính sách
bồi hoàn chi phí đào tạo nếu ra đi… Bài toán nhân lực với các NHTMCP hiện tại
đã khó rồi, với các NHTMCP chuẩn bị thành lập còn khó hơn. Giải pháp phổ
biến là lương cao, nhưng lương cao thì ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh.
Một thách thức lớn nữa là phát triển mạng lưới. Hệ thống NHTM Việt
Nam hoạt động chủ yếu là bán lẻ, nên mạng lưới giao dịch phải thuận tiện, gần
dân, sát dân. Cũng chính vì lý do đó và nhận thấy nguy cơ cạnh tranh từ các ngân
hàng mới (gồm cả ngân hàng nước ngoài), nên các NHTMCP và cả NHTM Nhà
nước đều tăng tốc mở chi nhánh, phòng giao dịch ở các khu vực đông dân cư,
trung tâm thương mại, khu đô thị mới, thậm chí là các khu vực ngoại thành và
nông thôn. Bản thân nhiều NHTMCP hiện tại cũng đang cảm thấy bị đuối sức
trong vấn đề này, nên các NHTMCP mới chắc chắn cũng khó khăn khi chen vào
“chợ đã kín chỗ ngồi.
Sau một thời gian là thành viên của WTO, hệ thống ngân hàng thương
mại Việt Nam đã và đang từng bước đối mặt và xử lý những thách thức cũng như
tận dụng những cơ hội tốt để ngày một phát triển hơn, hòa nhập với thế giới.

19

You might also like