SAKARYA NVERSTES AKYAZI MESLEK YKSEK OKULU

KOMB VE KAZANLARIN ALIMA PRENSPLER BAKIM VE ONARIMLARI EK DONANIMLARI

TEZ HAZIRLAYAN: EKREM SATIK B0723.02014

Sakarya niversitesi - 2009

NDEKLER
Kat Kalorifer Kazanlar Boylerli Kat Kalorifer Kazanlar Youmal Kat Kalorifer Kazanlar Kaynar Su Kazanlar Genleme Deposunun Tespiti ve Balants Kazana Boru Balantsnn Yaplmas Kat Kalorifer Kazanlarnn Balant Testi Elektirik ve Otomatik Kontrol Elemanlarnn Balants Kat Kaloriferini altrmaya Balamadan Yaplacak Kontroller Emniyet Elemanlar Arzalar ve zm Yntemleri Scak Su Kazanlar Dk Scaklk Kazanlar Kzgn Ya Kazanlar Buhar Kazanlar Buhar Kazanlarnn Yaps ve alma ekli Buhar Kazannn Ekipmanlar Dkme Demirden Dilimli Kazanlar Duman Borulu elik Kazanlar Kalorifer Kazanlarnda lme ve Kontrol Cihazlar Kat Yaktl Kazanlar Sv Yaktl Kazanlar Kazan Dairesi Yerletirilmesi Kazan Montaj Kazann Yakt Boru Balantlar Kombilerin Bakm ve Onarmlar Kombi eitleri ve Montaj Kurallar Bacal Kombiler Duvar Tipi Youmal Kombiler Arzalar ve zm Yntemleri

SAYFA
2 2 3 3 5 6 7 8 11 11 13 13 14 14 15 17 20 21 23 25 28 31 33 35 36 38 39 42 43 47

Fanl Bacal Kombiler Arzalar ve zm Yntemleri Hermetik Kombiler Montaj Kurallar Devreye Alma Brlrler (Yakt Yakclar ) Basn Durumuna Gre Brlrler Yakt Durumuna Gre Brlrler Brlr Ksmlar ve Grevleri Brlr Gaz Balantsnn Yapl Olas Arzalar ve Giderme Yollar Brlrn Kazana Balants Elektirik Devre emalar ve Devre Elemanlar Kontrol

48 52 53 54 55 55 55 57 59 67 73 97 97

Kazanlar
Kazan, yaktn kimyasal enerjisinin yanma yoluyla s enerjisine dntren ve bu s enerjisini tayc akkana aktaran bir basnl kaptr.

Kazan eitleri
Kazanlar deiik kriterlere gre snflandrlrlar. Bunlardan balcalar: Kullanlan Akkann zelliklerine Gre: 1. 2. 3. 4. Scak Su Kazanlar Kzgn Su Kazanlar Kzgn Ya Kazanlar Buhar Kazanlar

Yapllarna gre kazanlar 1. 2. Dkm kazanlar elik kazanlar

Yakt cinslerine gre 3'e ayrlr. 1. Kat yaktl kazanlar: Kazanda retilecek enerjiyi kat yaktlarn yaklmas sonucu reten kazanlardr. 1. 2. 3. Kmr Odun, Tala Fndk kabuu, pirina vb. yaktlar

2. Sv yaktl kazanlar: Kazanda retilecek enerjiyi sv yaktlarn yaklmas sonucu reten kazanlardr. 1. 2. 3. Fuel oil Motorin (Mazot) Gaz ya

3. Gaz yaktl kazanlar: Kazanda retilecek enerjiyi gaz yaktlarn yaklmas sonucu reten kazanlardr. 1. 2. 3. 4. 5. LPG Doal gaz Biyogaz Hava gaz Jenerator gaz

KAT KALORFER KAZANLARI

Kat Kalorifer Kazanlar
Doal gazl konutlarda kullanlan kat kaloriferlerinin kazanlar hem atmosferik hem de flemeli brlrl olabilir. Kat kaloriferleri, kazan iindeki suyun istenilen scaklkta stlmas ve bunun bir pompa vastasyla radyatrlerde dolatrlmas suretiyle mekn stmas yapan cihazlardr. Bu cihazlarla bir veya birka daireyi stmak mmkn olabilmektedir. Boylerli tip cihazlarla scak su temini de salanabilmektedir. Boylerli Kat Kalorifer Kazanlar Istma ve scak kullanm suyu salamak zere yaplm kazanlardr. Yaz ve k seeneklidir. Istma gleri ayarlanabilmektedir. Dilimli dkm kazan, paslanmaz elikten brlr, sirklasyon pompas ve kapal genleme deposu ile paket sistemler piyasada mevcuttur. Verimleri yksektir. T.S.E. standartlarna uygun olarak imal edilmektedirler. Boylerleri ayr olan kazanlar da mevcuttur. Hermetik ve bacal tipleri retilmektedir.

Youmal Kat Kalorifer Kazanlar Youmal kazanlar:

zellikle gaz yaktl kazanlarda ( yakt yksek oranda hidrojen ierdii ve dk hava fazlal ile altrlabildii iin ) yanma rnleri ierisinde yksek miktarda su buhar bulunur. Youmal kazanlarda baca gazlar iindeki su buharnn byk bir ksmnn youmas ile, su buharnn gizli buharlama ssndan ok yksek oranda yararlanmak mmkn olabilmektedir. Bu kazanlarda daha yksek verimler, daha kk boyutlarda elde edilmektedir. Yakt tketimi azaltlrken, kurulum iin daha kk alanlar yeterli olmaktadr. Youmal kazanlarda, dn suyu scaklklar ne kadar dk olursa, baca gazlar ayn oranda soutulabilir ve youma da ayn oranda yksek olur. Bu da kazan veriminin ykselmesi anlamna gelir. Uygulamada en dk dn suyu scaklklarna demeden stma sistemleri rnek olarak verilebilir. Youmal kazanlarda, kazan iindeki yzeylerde youan suyun oluturduu korozyon etkisine kar zel malzeme kullanmak gerekmektedir. Yanma odalar ve zerinde youma olan s gei yzeyleri asidik youma suyundan etkilenmeyecek zel malzemeden imal edilmelidir. zel magnezyum alminyum silisyum alam veya paslanmaz elik malzemeden imal edilmi cihazlarn ekonomik mrleri son derece uzundur.

Youmal kazan kesiti

Youma suyu:
Yanma sonucunda meydana gelen su buhar youarak gizli ss geri kazanlr ve sv fazna dner. Su buharnn youarak tekrar sv faza dnt suya, youma suyu denir
.

Kaynar Su Kazanlar
100 C zerinde scaklktaki suya kaynar su ad verilir. Ancak stma tesisatnda bu scaklk 120 C ve daha stndeki scaklklar iin sz konusudur. Kaynar su tesisatnda sistem atmosfere kapaldr. Basnlandrma, pompal, kompresrl veya membranl tip kapal genleme deposu ile gerekletirilir. Sistem kapal ve basn altnda olduu iin su buharlamas olumaz. 180 C ye kadar snan kaynar su 10Atm. basnca kadar skabilir, kullanlan tesisat malzemeleri PN 25 ve PN 40 kalitesinde olmaldr. Bu yksek kalite doal olarak ok pahal boru, fittings ve armatrleri kullanmay gerektirdiinden kurulum maliyetini artrmaktadr. Bu sebepten dolay dier alternatif sistemlerin kullanm yaygnlamtr. Gidi ve dn suyu scakl arasndaki fark maksimum 80 C (150-90 C) kadar kabilir.

Genleme Deposunun Tespiti ve Balants

Genleme depolar kat yaktl kat kaloriferi sistemlerinde, ak genleme depolu olacak ekilde, genellikle at katna konulur. Dier tesisat balantlarnda ise kazann yannda (yeni sistemlerde kazann iinde) kapal genlemeli olarak bulunur. Ak genleme deposu, tm tesisat en iyi altrabilecek bir yerde kurulmaldr.

Ak genleme deposunun montaj balants

Kapal genleme deposu

Kazana Boru Balantsnn Yaplmas

Kat kaloriferi kazanna boru balants yaplrken, gidi ve dn borularna gereken eimin verilmesine dikkat edilmelidir. Kazana, borularn montaj yaplrken pompann kat yaktl kat kaloriferi kazanlarnn dnda, dn hattna konulmas uygun olur. Branman borularnn balants scak suda radyatre doru, dn suyunda ise dn suyu hattna doru eimli olacak biimde yaplr. Kazanda gidi ve dn borular, nceden siyah etli elik borularla yaplrd. Gnmzde ise alminyum folyolu plastik borularla veya bakr borularla yaplmaktadr.

Kat Kalorifer Kazan Balantlarnn Testi Kat kaloriferi kazanlarnn testinde kazann giri veya k, apna uygun kr tapa ile szdrmayacak biimde kapatlr. Dier taraftan tesisat test tulumbasna balanr. Test tulumbas su ile doldurulur. Tulumba kolu yardm ile sisteme su baslr. Test tulumbasndaki manometre gstergesi 4 at (bar) basnca gelene kadar basnl su verilir. Suyun scakl oda scaklna yakn olmaldr. Su basnc gerekli basnca eritii zaman, 1 saat o basnta beklenir, basnta dme yok ise kazanda problem yok demektir. Eer basnta dme var ise hatal yer tespit edilerek arza giderilir. Daha sonra tekrar test tulumbas ile yine ayn ilem tekrarlanr. Szdrmazlk testi, hata ortadan tamamen kalkana kadar devam edilir.

Boru Balantlarnn Testi Boru balantlarnda dikkat edilmesi gereken durum, kaliteli boru kullanmdr. Tesisatn testi yine test tulumbas yardmyla yaplr. Gidi ve dn borular, son noktada birbirine balanr (ksa devre yaplr). Daha sonra balang noktasnda, borunun bir ucu, kr tapa ile kapatlr. Dier ucu da test tulumbasna balanr, tulumbann deposu su ile doldurulur. Arkadan tulumbann hortumu testi yaplacak boruya balanr. Borularn ierisine 4 atye kadar basnl su verilir. Basn 4 atye geldiinde o haliyle 1 saat beklenir. Eer manometrenin gstergesinde basn d yok ise yaplan test baarldr. Tersi olursa hatal yerdeki dzeltme yaplr, tekrar test ilemi gerekletirilir. Bu durum testin tamamen baarl olmas durumunda sona erer.

Elektrik ve Otomatik Kumanda Eleman Balantlarnn Yaplmas Elektrik Devre emalar ve Devre Elemanlar Kontrol
Elektrik balantlar verilen kullanma klavuzlarna gre yaplmaldr. Aadaki bilgiler birka firmann kullanm klavuzundan faydalanlarak hazrlanmtr. Kat kaloriferinin elektrik balants retici firma klavuzundaki emaya gre yaplmaldr. Cihaz 220 volt elektrik ile alr. ebeke geriliminin 205 volt deerinin altna indii veya 230 V deerinin zerine kt yerlerde reglatr kullanlmaldr. Kat kaloriferi iin fisiz kablo faz ve ntr yer deitirilmeden, ebeke balants kahverengi; faz, mavi; ntr, sar-yeil; toprak olacak ekilde balaynz. ebeke balantsn 10 Amper deerinde N otomat ile yapnz. Elektrik tesisatnn 3x1,5 TTR tipi kablo ile yaplm m, kontrol ediniz. Kat kalorifer kazanlarnn altrlmasnda kontrol veya kumanda panolar kullanlr. Bu panolar retici firmalara ve kazanlarn zelliine gre deiiklik gstermektedir. Kontrol panosu blmleri ve elektrik balantlar aadaki ekillerde grlmektedir.

Boylerli kat kalorifer kazan standart kontrol panosu elektrik devre emas

Kat kalorifer kazan standart kontrol panosu elektrik devre emas

Kat kalorifer kazan standart kumanda panosu

1. Kumanda panosu ( komple) 2. Kazan termostat 3. Termometre 4. Brlr arza ikaz 5. Emniyet termostat ikaz 6. Yaz/k anahtar 7. Otomatik/manel anahtar 8. Ama/kapama anahtar 9. Sigorta 10. Emniyet termostat 11. Brlr reset anahtar

Kat Kaloriferini altrmaya Balamadan Yaplacak Kontroller

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Kat kaloriferi sistemini altrmadan nce baca, su, elektrik ve gaz balantlarn kontrol ediniz ve tm vanalarn ak olduundan emin olunuz. Ama-kapama dmesinin 0 konumunda olduunu, yani kapal konumda olduunu kontrol ediniz. Balant paralarnn szdrmazln kontrol ediniz. Sigortann salamln kontrol ediniz. Termostat en dk konuma getiriniz. Baca sensrnn bal olduunu kontrol ediniz. Cihaz hava alma azlarnn ak olmasn salaynz. Cihazda herhangi bir bakm ya da onarm yapacaksanz cihazn fiini mutlak ekiniz.

Kat Kaloriferinin altrlmas

1. 2. 3. 4. 5. Ama- kapama dmesini ak konuma getiriniz. Dmenin yanacaktr. Eer uyar yanyorsa emniyet termostatnn vidasn skerek yayl ubua bastrnz. Ik snecektir. Ama-kapama dmesini ak konuma getirdiiniz anda pompa almaya balayacaktr. Pompa sesiz altndan, dokunup titreimi hissediniz. Termostat istenilen su scakl konumuna getiriniz. Bu srada ana gaz yolu alacak ve brlrler yanmaya balayacaktr. Kazan almaktadr. Su scakl istenilen deere ulatnda brlr snecek ancak pompa almaya devam edecektir.

Kat Kaloriferinin Durdurulmas

1.Termostat en dk scaklk konumuna getirilmelidir. 2.Ama-kapama dmesi kapal konuma getirilmelidir.

Emniyet Elemanlar

Baca Sensr
Baca ekii yetersiz olduu durumlarda kazann altrmasn durdurur.

 Emniyet Ventili
Tesisatn tamamnda ar basnca kar emniyetini salar.

Emniyet Termostat
Kazan suyu scakl ayarlanan scakl getiinde emniyet termostad atar ve kazann almasn durdurur.

Sigorta
Elektrik sistemindeki ar akma kar sistemi korur.

 Arzalar ve zm Yntemleri

Scak Su Kazan

Sv yaktl scak su kazan

Bu kazanlar genel olarak 90/70 C alma scakl dikkate alnarak tasarlanlrlar. Bacadaki youma nedeniyle ve dn suyu scaklnn 50 Cnin altna dt durumlarda otomasyon uygulamas yaplmadan kazanlarn altrlmas tavsiye edilmez. Bu tr kazanlarn kullanma verimi dktr. Bilhassa kk glerde ok dk kullanma verimi deerlerine sahiptir.

Standart kazan:

Dk su scaklklarnda zarar grmeden alabilen modern kazanlara dk scaklk kazan (DSK) ad verilir. DSK da aranlan zellikler: Dk baca gaz scakl Dk su scaklyla alabilme Yanma veriminin yksek olmas Dk emisyon deerleri mr boyu yksek veririmdir. Bu kazanlar yksek verim zelliini srekli korumal, zamanla performans dmemelidir. Bu hedeflerin gereklemesi iin dk scaklk kazanlarnda yapsal olarak pek ok iyiletirme yaplmtr. DSKnda su scakl 55 Cden yksek deerlere ayarlanmaz. Sv yaktl youmal kazanlarda bu snf iinde deerlendirilir.

Dk scaklk kazanlar:

Kzgn Ya Kazanlar

BUHAR KAZANLARI

Buhar Kazanlar:
Sanayi tesislerinin buhar ihtiyacn karlamak iin ve byk hacimli merkez sistemlerde stma amal kullanlrlar. Konstrksiyon olarak alev duman borulu ve su borulu olarak basnlarna gre ise alak basnl (0.5 Atden dk) veya yksek basnl (0.5 Atden yksek) olarak imal edilirler. Basnl kaplar snfna girerler. Son zamanlarda basnsz ve verimlerinin yksek olmasndan dolay buhar jeneratrlerinin kullanm yaygnlamaya balamtr. Yaktn yaklmas ile elde edilen s enerjisinin suda depolanmas ile elde edilen scak su, kzgn su, buharn (slak, kuru vs) scaklk enerji (s) veya basncndan yararlanlmas olayna s retimi; Is enerjisi depo edilmesi ile suyun deiik durumlarndan yararlanmak iin gelitirilmi kapal kaba ise kazan denilir. Yaktn yaklmas ile elde edilen sdan yararlanarak, istenilen scaklk basn ve miktarda buhar retip eitli retim blmlerine (elektrik retimi piirme kurutma) kullanlan scak akkann salanmasna yarayan kapal kaba ise buhar kazan denir. Kazan olaynda temel ama, yaklan yaktn s enerjisine kullanlacak akkanda (su) depo etmektedir. Gnmzdeki kritik st olarak adlandrlan 300 atye kadar basnta buhar retimi yaplmaktadr.

Su Buhar retimi

Su buharnn elde edilmesi iin buhar kazanna yakt yaklr. Yakt enerjisi, yanma ilemi sonucunda ocakta aa kar. Aa kan s enerjisi, suya iletilir. Kazann verimlilii ve kapasitesi bu noktada nemlidir. Kazann suya temas eden yzeyinin m2 sine den s iletimi ve buhar retimi olduka nemlidir. Su buhar suyun kaynama ve buharlamas sonucunda elde edilir. Su buhar sabit basnla retilir. P-V ve T-S diyagramlarn inceleyerek su buharnn zellikleri aada incelenecektir. Grafikte a noktasna bakldnda, 1 kg su 0 oC scaklkta ve Vo hacmindedir. 1 kg su, sabit P basncnda stlrsa, scakl ve hacmi artacaktr. Buharlama scaklna kadar suyun scakl ykselecek ve basnc da P basnc olacaktr.

Is enerjisi verilmeye devam edilirse suda kaynama balayacaktr. Ancak suyun scakl bu noktada sabittir. Verilen s, x kg suyu buharlatrlm olduu dnldnde, buharlamayan su miktar (1-x) kadardr. Sv faznda olan Cx noktasnda kuruluk derecesi ise;

Buhar miktar (kg) x=___________________ (buhar+su) miktar (kg)

eklinde hesaplanr.

Is verilmeye devam edilirse C noktasnda btn su, V zgl hacminde buhar fazna dnr. Bu noktada, buhar kuru doymu buhar olarak adlandrlr. Sabit basnla stmaya devam edilirse zgl hacmi ve scakl artar ((c-d) blm) v>v ve T>Ts artlarndaki buhar, kzgn buhar olarak adlandrlr. Sabit basnla suyun fazndan kzgn buhar retmek iin kademeye gerek olduu anlalmaktadr. Suyun kaynama scaklna kadar stld kademe (a-b) erisi Sabit basnta suyun buharlat kademe (b-c) erisi Buharn scaklnn artt kademe (c-d) erisi

Buhar Kazan Yaps ve alma ekli

Buhar kazannn yapsn ve alma eklini daha iyi anlamak iin burada, sradan bir kaynatma ilemi ele alnmtr. nceleyiniz. st yzeyi atmosfere ak bir kaba su konulup, herhangi bir yaktn yakld bir ocak zerinde s verildiinde bir sre sonra su, yava yava kaynamaya ve tabandan yukar doru kabarcklar kmaya balar. Kabn az kapatlarak s verme srdrld srece, oluan buharn etkisiyle kabn i basnc artacaktr. Basn miktar, kabn dayanm snrn atnda kap paralanr. Paralanmay nlemek iin, ieride oluan buhar, bir boru ile darya almak gerekir. Buhar basnc, kap zerindeki dirsek ve vana basncn ama noktasna kadar ykselebilir. Snr getii anda, gene patlama olay olacaktr. Bu noktaya gelinmemesi iin buhar ya kullanlmak iin buhar ya kullanlmak iin alnmal, ya da evlerde kullanlan ddkl tencere rneinde olduu gibi dar atlmaldr. (Buhar kazanlarnda bu tahliye grevini gvenlik ventilleri yerine getirir). Kazan iindeki buhar basnc deeri, istenilen zelliklere ulat zaman, kazan buhar kna konulan vana alarak, kullanma yerine gnderilir. Basnca bal olarak scaklk deerlerini, istenilen snrda srekli tutmak gerekir. Tersine durumda, kullanm yerine gnderdiimiz akkandan, istediimiz ekilde yararlanamayz. Bu da yakt ve zaman kayb demektir. Kazanda alnan temel girdiler; su ve yakttr. Yanmay salamak iin bu girdiler sisteme otomatik, yar otomatik veya elle verilir. Bu ekilde yanmann sreklilii salanr. retilen buharn ekilmesi durumunda, ekilen buharn miktarna orantl olarak su dzeyi, kazan

iersinde der. Dme miktarn, kazan zerine yerletirilen 2 adet su dzeyi gstergesinden gzlemememiz olanakldr. Su dzeyi gstergesinin st balants buhar blmnde; alt balants ise su blmnde olacak biimde ayarlanr. Dzey camnn orta noktas, su dzey izgisini oluturur. Eksilen su miktar, otomatik besi aygt eklinde tanmladmz aygt tarafndan iletmeye sokulan, kazan besi pompas araclyla olur. Besi suyunun, kazandan geri kn nlemek iin su giriine, geri tepme vanas (ek valf) taklmas gerekir. Kazana alnan su, her ne kadar eitli ilemler sonucu alnyorsa da kaynama sorunu, kprme ve tortu ekme olaylar oluur. Kazan ve buhar iin olumsuzlua yol aan bu maddelerin darya atlmas; kazan tabanna konacak tortu alma ve kazann su dzeyinin hemen zerine balants yapan kpk alma (boaltma) donanmlaryla yaplr. Yaklan yakttan elde edilen s, dorudan alttan verilecei gibi (anlatlan ekilde); n ve arka yzeyler (ayna) arasna yerletirilecek borulardan geirilerek de daha iyi s iletimi koullarnda verilebilir. Bylece su hacimli veya alev duan borulu kazan ortaya km olur. Alev duman borusu denilen bu borular aynaya makineto veya konik akma veya kaynakla birletirilir. Baz trlerde ise su, borular iinde; yanc gazlar, boru dnda dolaarak s iletimi salanr. Bu tr kazanlara ise su borulu veya kk su hacimli kazanlar denir. Birinci tr kazanlardan 18-29 at basnta 48 ton/h buhar elde edilmekteyken (su borulu) kazanlardan 300 ton/h buhar elde etmek olasdr. Yukarda anlatlan ve kazan denilecek duruma gelen sisteme, gvenlik donanmlar (manometre, presostat, patlama kapa, nefeslik vb) sistemlerinin eklenmesiyle tam bir buhar kazan ortaya skm olur. Ayrca yakt verme, hava verme ve baca hazlarnn atlmas sisteminin eklenmesi ile bir buhar iletmesi ortaya kar. Kazanlarda buhar yannda eitli deiikliklerle, scak su, kzgn su da elde edilir. Kazanlar, rettii scak akkann trne gre snflandrlabilinir. Yanmann gerekletii ocak iine, hava stlmak sureti ile alttan birincil (primer); stten ise ikincil (sekonder) hava olarak verilir. Birincil hava yanmay salar, ikincil hava ise yanmay tamamlar.

Malzeme

*Kazan gvde, ayna, klhan ve cehennemliin imalatnda DIN 17155e uygun olarak gerekli kalnlkta 17 Mn 4 ve/veya HII zel kazan sac kullanlr. *Boru olarak DIN 1715e uygun St 35,8 kalite, dikisiz, elik ekme kazan borusu kullanlmaldr. Kazan kapasitesi, brlrn tipi ve lleri, kazandaki deikenleri belirler. Kat yaktl bir yakma sistemi kullanmak istenirse kazann yanma ksmlar buna uygun olacak ekilde diyazn edilmelidir. Doymu buhar scakl zerinde bir buhar k scakl istendiinde, kazana kzdrc ilave edilir. Alak kzgn buhar scaklklar iin kzdrc, n duman sand iine yerletirilir. Yksek kzgn buhar scaklklarnda ise kzdrc, daha yksek duman gaz scaklna sahip olan cehennemlik iine monte edilir. stee bal olarak kazan kna da, duman gazlarnn ssndan daha fazla yararlanarak verimi arttrmak iin ekonomizer ilave edilir.

Ekonomizer

Ekonomizerler, s, buhar veya g retim tesislerinde kazanlardan karak bacaya verilen duman gazlar zerinde bulunan snn bir blmn geri kazanmak amacyla kullanlrlar. Geri kazanlan bu s, kazan besleme suyuna verilebilecei gibi, tesiste stma, banyo, ykama, vb. amalar iin kullanlacak suya da verilebilir. Bir ekonomizerde, kazanda yaklan yakt cinsine bal olmakla birlikte 200C ve daha byk gaz scaklklarndan ekonomik olarak yararlanmak olanakldr. Is, buhar veya g retim tesislerinde ekonomizer kullanlmasyla salanacak yararlar unlardr: Kazan duman gaz k scakl ve yakt cinsine bal olarak kazan veya tesis veriminde %5 ile %10 arasnda verim art salanr. Salanan verim artna bal olarak, ayn kapasite iin daha az yakt harcanmas veya ayn miktarda yakt harcam iin daha fazla s retimi gerekleir. Kazanlan snn kazan besleme suyuna verilmesi halinde, kazann maksimum yklerde dahi zorlanmadan almas, deiik yklere daha iyi bir ekilde uyum salamas ve kazan veriminin deiik yklerde nispeten yksek ve sabit kalmas salanr. Optimal kapasitesinin zerinde alan veya yaps itibaryla dk verimli olan kazanlara ekonomizer ilavesi ile kazan kapasitesi ve verimi optimum dzeylere karlabilir.

UYGULAMA ALANLARI ( Geri Kazanlan Isnn Kullanm Alanlar ) Buhar Kazanlarnda

Kazan besleme suyunun n stlmasnda. Taze kazan besleme suyunun stlmasnda, degazr s ihtiyacnn karlanmasnda. Tesiste herhangi bir amala kullanlan scak suyun stlmasnda. Tesiste herhangi bir mahallin stlmas amacyla kullanlan kalorifer sistemi suyunun stlmasnda veya s takviyesinde.

Bir ekonomizerde geri kazanlabilecek snn bykl, kazan duman gaz k scaklna bal olduu gibi duman gaznn ekonomizerden k scaklna da badr. Ekonomizere giren ve kan duman gazlar scaklklar fark ne denli byk olursa geri kazanlan s, dolaysyla verim art da o denli byk olur. Kazan duman gaz k scakl, kazann alma rejimine, kazann bnyesel verimine, kazan-

brlr uyumuna ve yakt cinsine bal olarak belli bir byklkte olur. Ekonomizer gaz k scakln ise, kullanlan yaktn cinsi ve snn aktarlaca akkann alma koullar belirler. Ekonomizer gaz k scakl, fuel oil yaktl kazanlarda 180C, motorin yaktl kazanlarda 160C, doal gaz ve LPG yaktl kazanlarda 110C ye kadar drlebilir.

Bugne kadar uyguladmz veya nerdiimiz ekonomizer sistemlerinde, srekli alan tesislerde geri kazanlan snn bedelinin yaplacak ekonomizer sistemi yatrmn 4 ila 6 ay arasnda amorti ettii grlmtr.

Buhar Kazanlarnn nce Ayrntlar

Ate ayar cihaz (reglatr)
Scak sulu kazanlarda olduu gibi, buharla alan kazanlara da reglatr konur. Bu cihaz kazandaki buhar basncna gre, atein yann dzenler.

Manometre
Yapllar hidrometrenin yaplnn aynsdr. Buhar basncn kg/cm (at) ve mbar cinsinden len elemandr. Manometrenin hassasiyeti iindeki yaya baldr. Bu yayn elastikiyetinin bozulmamas iin, onun s tesirlerinden korunmas gerekir. Bu sebepten kazana balanrken,manometre borusu ile balanr. Bunun zerinde bir de vana bulunur.

Su seviye iesi(cam)

Kazan iindeki suyun seviyesini gsterir.

Haberci ddkleri
Buhar basncnn ve su azlnn tehlikeli duruma geldiini haber verir.

Emniyet tertibat(gvenlik dzeni)

Buhar basnc nceden belirlenmi deeri geince aarak buharn dar kamasn salayan cihazlardr. Bunlar emniyet sifonlar (tek kollu ve ok kollu) ve emniyet ventilleridir (arlkl ve yayl).

Doldurma boaltma musluu

Scak su kazanlarnda kullanlann aynsdr.

Prosestat

Sv ve gaz yaktl buhar kazanlarnda bulunur. stenilen basn aralnda brlrn almasn dzenler. Birden fazla olabilir.

Kazanlar imalat srasnda kullanlan malzemeye gre ikiye ayrlrlar.

1-Dkme demirden kazanlar 2-Duman borulu elik kazanlar

1-Dkme demirden dilimli kazanlar Dkme dilimli kazanlar ilk defa Strebel tarafndan yaplmlardr. Sklp taklmalar kolaydr. Dkme dilimli kazanlarn montaj u ekilde gerekletirilir. n ve arka dilimler ayn eksene gelecek ekilde aralar alr. Ara dilimlerin saysal olarak ikiye ayrlmas gerekletirilir. Ara dilimlerin yars srayla n dilime monte edilir. Dier yars ise arka dilime taklr. Dilimlerin birbirine balantlarn salayan konik nipeller mevcuttur. Szdrmazl nlemek iin konik nipeller slyen boya ile boyanr. Dilimler ard ardna ektirme ubuklar vastas ile iyice sktrlarak monte ilemi tamamlanr. Dkme dilimli kazanlar stten ve alttan yanmal olmak zere ikiye ayrlr. stten yanmal tipte olan kazanlarn (kmrn yanma sonucu oluan gazlar) btn kmr tabakasn aadan yukarya doru yalayarak st kmr tabakasna kzl hale getirilirler. Alev ve dumanlar su ile dolu dilimlerin yzeylerini yalayarak duman kanalna ularken, kazan iindeki suyu strlar. Alttan yanmal sistemde ise, yanmadan hasl olan duman ve gazlar btn kmr tabakasn yalayacandan kmrn yanma ykseklii genel olarak ayn seviyede kalr. Allan yanmal kazanlarda yanmadan hasl olan gazlar, kazann alt tarafndaki yan kanallar vastas ile duman kanalna ulatrlr. Dkme dilimli kazanlarn her ne kadar sklp taklmalar kolay olursa olsun, tanmalar zordur. Pik malzemeden imal edildikleri iin hantal grnl olurlar. Tesisatn kapasitesine gre dilim saysn azaltmak veya oaltmak mmkn olmaktadr. nk her dilimin belirli bir s retme yetenei mevcuttur. Bu ekilde binann s kaybna e deer yaknlkta kazann gcn seebiliriz. Hlbuki elik kazanlarda bu mmkn olmamaktadr. Dkme dilimli kazanlar, dkme demirden ve dilimler hlinde imal edilirler. Dilimler zel nipellerle birbirine eklenir. Balama ilemi ektirme denilen aletle salanr ve gergi ubuklaryla sabitlenir. Dkme dilimli kazanlar, scak sulu tesisatlarda kullanld gibi, basnc 1 kg/cmyi gemeyen buharl stma tesisatlarnda da kullanlmaktadr. Kazanlarn, stma gc kilokalori/saat (kcal/h), kilowat (kW) olarak veya stma yzeyleri metrekare (m) olarak belirtilir. Istma yzeyi kazann dorudan doruya atee kar olan ksmlaryla, scak gazlarn yalad yzeylerin toplam olarak kabul edilir. letme basnlar 4-6 kg/cm deerindedir. Bu kazanlar TS 430, 4040 ve 4041 standardna uygun retilmelidir. Dkme dilimli kazanlar kat (odun, kmr vb.), sv (fuel-oil, motorin ), gaz (doal gaz ve LPG), sv-gaz yakt yakacak ekilde tasarlanmtr.

Duman borulu elik kazanlar elik malzemeden imal edilirler. Bu kazanlar, dkme dilimli kazanlar gibi dilimler halinde deil; ktlesel olarak imal edilirler. Duman borulu elik kazanlarn sl deerleri m2ye tekabl eden verime gre hesaplanr. Ancak bu kazanlar retilirken 5m2, 10m2, 15m2, 20m2 gibi deerler esas alnmaktadr. Bizim kalorifer tesisatn yapacamz bina iin hesaplanan deer eer 7 m2 lik bir kazana edeer ise, biz bu kazan piyasada bulamayz. nk 7m2 kapasiteli elik kazan piyasadaki fabrikalarda retilmemektedir. Biz bu tesisat iin ya 5m2 lik kazan seeriz. Yda 10 m2 kapasiteli kazan seeriz. 5 m2 kapasiteli kazan setiimiz zaman binamzn snma problemi bilhassa kn souk gnlerde ortaya kar. Binamz s yeteri derecede stamayz. Binamz iin 10m2 kapasitede kazan setiimiz zaman bu defa kazanmz fazla s reteceinden s zayiat medyana gelir. Ve anormal sdan dolay bina inde yaayan insanlar rahatsz olurlar. Dolays ile her cins kazann faydal taraflar olduu gibi sakncal taraflar da ortaya kmaktadr. Dilimli kazanlar

elik kazanlara nazaran daha pahaldrlar. Uzun mrl olurlar. Kazann herhangi bir diliminde arza meydana geldii zaman o dilimi deitirmek mmkndr. 2-Duman borulu elik kazanlar elik saclardan birbirine kaynakla imal edilirler. Kk ve orta byklkteki merkez stma sistemlerinde kullanlrlar. elik kazanlar, yarm silindirik, silindirik ve prizmatik tipte yaplrlar. Kat, sv ve gaz yakacak ekilde imal edilirler. Kk ve orta byklkteki tesislerde daha ok yarm silindirik kazanlar tercih edilmektedir. elik scak su kazanlar TS 497 kapsamndadr. Bu standart iine giren scak su kazanlar iin konstrksiyon basnc maksimum 5 kg/cm deerinde olmaldr. Buhar ve kaynar su kazanlar ise TS 377 de yer alr ve silindirik formda (sko kazan) imal edilirler. Konstrksiyon basnc 5 kg/cm den yksek olan scak su kazanlar da mutlaka silindirik olarak yaplmaldr. Dk scaklklarda alma hlinde souk yzeyler zerinde asit ve su buhar youmas meydana gelir. Kazanlar abuk rr. Bu olay zellikle fuel oil yakan elik kazanlarn korozyon nedeniyle ksa zamanda ie yaramaz hale gelmesine yol aar. Bu korozyonun nlenmesi iin kazan su scaklnn 55 Cden, baca gaznn scaklnn ise 150 C den aa dmemesi gerekir. Bunun iin de 3 veya 4 yollu kartrma vanalar ile kazandaki su scaklnn yksek tutulmas yararldr. Duman borulu elik kazanlar, memleketimizde eitli firmalar tarafndan retilmektedir. Bu kazanlar; -Scak sulu tesisatlar iin elik kazanlar, -Alak basnl buharl tesisatlar iin elik kazanlar, -Kaynar sulu tesisatlar iin elik kazanlar, -Yksek basnl buharl tesisatlar iin elik kazanlar olmak zere snflandrlabilirler. Duman borulu elik kazanlar ekil itibar ile dikdrtgen, yarm silindirik ve silindirik olarak yaplrlar. Dikdrtgen ve yarm silindirik eklinde imal edilen kazanlar genel olarak scak sulu ve alak basnl buharl tesisatlarda kullanlrlar. Bu kazanlar imalattan sonra yedi atmlik deneme basncna tabii tutulurlar. Tm silindirik kazanlar kaynar sulu ve yksek basnl buharl tesisatlarda kullanlrlar. Yksek basnl buharl kazanlar direkt olarak kalorifer tesisatlarnda kullanlmazlar. Bu kazanlar umumiyetle sanayi dalnda hizmet grmektedirler. Ancak fabrikalarn lojmanlarnn s ihtiyacn karlamak iin yine bu kazanlardan faydalanlabilir. Tesisatta tahvil cihaz kullanmak sureti ile yksek basnl buhar alak basnl buharlya evirmek sureti ile stma arac olarak fayda salamak mmkndr. Yklemelerde insan gc bir yana braklp otomatik ykleme ekillerine dntrlmtr.

Kazanlarn Birbirleri ile Kyaslanmas

Dkme dilimli kazanlar
mrleri uzundur. Korozyondan etkilenmezler. Bakm kolay ve ucuzdur. Doalgazda bakm masraf yok denecek kadar azdr. Dilimli olduklar iin nakliyeleri olduka kolaydr. Dilimleri birbirine ekleyerek monte edildikleri iin montaj basittir. Dilim saylar arttrlp azaltlarak sl gleri deitirilebilir. Kazan ebatlar daha kk olduu iin az yer kaplarlar. Dk scaklk stmasna uygundur. Bu yolla yksek verimli ve konforlu stma salanabilmektedir.

 elik kazanlar
o o o o o o Daha ucuza imal edilebilir. Daha hafiftirler. Yksek basnlara uygun yaplabilirler. Istma yzeylerindeki s ak fazladr. Kaynak yaplarak onarlmalar kolaydr. Yksek s glerinde yaplabilir.

Kalorifer Kazanlarnda lme ve Kontrol Cihazlar

Kalorifer kazanlarnda, scak sulu ve alak basnl buharl tesisatlarda, lme cihazlar iin eitli elemanlar kullanlr. Bu cihazlar tesisatn cinsine gre deimektedir. Scak sulu s santrallerinde kullanlan lme cihazlar unlardr. Termometre Hidrometre Ate ayar regltr. Doldurma boaltma musluu.

1-Termometre: Kazan iindeki suyun scakln lmeye yarayan bir alettir. Cival ve ispirtolu olmak zere iki eittir. Metalik termometreler ise devaml tesisata bal olmayp kontrol lmeleri iin uygundur.

Termometre, kazan yanarken iindeki snm suyun scakln gsterir. Bi-metal, cival ve ispirtolu eitleri vardr. Kalorifer kazanlarnda cival termometreler tercih edilir. Termometre alt ksmdaki vidas yardm ile kazana balanr. erisinde ya bulunan kuyruk ksm su ile temasta bulunacandan, s buradan ispirto veya civaya geer. Bylece su scakl belli olur. Termometrenin d ksmnda prin muhafaza vardr. Termometre kazan k borusu zerine de balanabilir. Byk tesislerde baca gazlar scakln da srekli olarak lmek zere bir termometre bulunur.

2-Hidrometre: mss cinsinden su yksekliini gsterir. Siyah ibre su basncna gre hareket eder. Krmz ibre sabittir. Tesisat su ile doldurulurken haberci borusundan su gelince, krmz ile siyah ibre aktrlr. Bu ekilde su yksekliini kontrol etmemizi salar. Tesisattaki su yksekliini, metre su stunu (mSS) cinsinden gsteren cihazdr. Ak genleme depolu sistemlerde kullanlr. Tesisat kazandan itibaren su ile doldurulur. Hidrometrenin siyah ibresi de, su ykseldike hareket ederek ykselir. Haberci borusundan su gelinceye dek ykselme ilemi devam eder. Haberciden su geldikten sonra siyah ibrenin durduu rakam, tesisatn su yksekliini gsterir. Hidrometrenin cam karlarak, krmz ibre siyah ibre ile aktrlr. Artk krmz ibre su yksekliini gsterir ve iaret durumunda kalr. Bundan sonra hidrometrenin siyah ibresinin hareketleri gzlenerek tesisattaki suyun art ve eksiklii kontrol edilir. Seviyenin dmesi durumunda siyah ibre sola dner ve krmz ibre aa kar. Kalorifer ateisi, hidrometreden tesisata su basmasnn gerekip gerekmediini anlar. Kapal genleme deposu (imbisat) bulunan tesisatlarda hidrometre yerine manometre kullanlr. 3-Ate ayar cihaz: Kazandaki suyun scaklnn sabit kalmasna yardmc olan bir aygttr. Su scakl ykseldiinde hava ayar klapesini kapatarak yanmay yavalatr. Su scakl azalnca hava klapesini kaldrarak yanmay hzlandrr. Ate ayar cihaz, su scaklna gre, klle alan hava kapan ap kapayarak atein yann dzenler. Ate regltrnn kovan ksm su ile temas hlindedir ve kazana baldr. Zincir hava kapana baldr. Cihazn ierisinde, suyun genlemesine eit bir sv mevcuttur. Su scakl arttka cihazn ierisindeki svnn hacmi de byr. Bu esnada cihazn miline basn yapar. Zincirin bal olduu mili yukar doru kaldrr ve klle bal olan hava kapan aa doru drr. Bu suretle kazana hava girmesini nler.

Kazandaki su scakl dnce, cihazn iindeki svnn basnc da deceinden, hava kapa yukar doru kalkar ve yanma iin gerekli havann kazana girmesini salar. 4-Doldurma boaltma musluu: Kazandaki su seviyesi dt zaman, su takviyesini salayan gerektiinde kazann iindeki suyun boaltlmasna yardmc olan elemandr.

5-Termostat: Kazan gaz ve sv yaktl, scak sulu kazanlarda kazan suyunun scakl ayarlanm olduu dereceyi geince durduran scaklk dnce de brlr devreye sokan kontrol elemandr. Buharl tesisatta prosestat kullanlr.

Alak basnl buharl tesisatlara kullanlan lme ve kontrol cihazlar ise unlardr. Manometre. Ate ayar regltr. Doldurma boaltma musluu. Su seviye iesi. Su azln haber veren ddk. Buhar basncnn arttn haber veren ddk. Emniyet sifonu.

Alak basnl buharl tesisatlarda kullanlan lme ve kontrol cihazlarndan doldurma boaltma musluu ile ate ayar regltr, scak sulu stma sistemlerinde de kullanlmakta olup aklamas nceki konuda yaplmt. Ancak burada kullanlan ate ayar reglatr, krkl tip buhar basncna gre hava ayar yapmaktadr. Su seviye iesi, kazan iindeki suyun seviyesini gsterir. Su azald zaman seviye iesinden kontrol etmek sureti ile kazana yeterli miktarda su ilave ederiz. Su azln haber veren ddk, kazan iindeki suyun tehlikeli bir ekilde azaldnda, ddkten geen buhar tmek sureti ile kazancya ikaz eder. Buhar basncnn arttn haber veren ddk ise; kazan iindeki buhar basnc istenilen ayar gemise, bu ayara gre alan ddk tmek sureti ile kazan ile ilgilenen grevliyi uyarr.Emniyet sifonu alak basnl buharl tesisatlarda kullanlr. Kazann emniyetini salayan bir elemandr. Emniyet sifonlar tek kollu, iki kollu, kollu olmak zere eitli ekillerde imal edilirler. Emniyet sifonlarndaki kol says buhar basncna gre tayin edilirler.

Kat Yaktl Kazanlar

Kazanda retilecek enerjiyi kat yaktlarn yaklmas sonucu reten kazanlardr.

alma Prensibi
Manel fanl kazanlarda fan altrlarak yanmann hzlanmas salanr. Kazan termostat istenilen scakla ayarlanr. Cihaz, termostat ve fan vastas ile ayarlanan kazan su scakln belli aralkta sabit tutacak ekilde devreye girip kacaktr. Zincirli termostat modelde tam yanma salandktan sonra zincirli termostat istenilen scakla (60-90C) ayarlanr. Zincirli termostat ayarlanan kazan su scakln belli aralkta sabit tutacak ekilde hava klapesini ap kapatr. nerilen yakt dnda farkl bir yakt kullanlmas durumunda kapasite, verim dkl ve temizlik skl gibi deiik sorunlarla karlalabilir.

Kat Yaktl Kazann Yaklmas Kat yaktl kazanlar yaklmadan nce sistemdeki su seviyesi hidrometreden kontrol edilerek eksikse tamamlanr. Sistemin tamamen su ile dolu olduuna emin olduktan sonra kazan yaklabilir. Kmr besleme kapandan zgaralarn zerinde 15 - 20 cm'lik bir tabaka oluacak ekilde kmr yaylr. Kmrn zerine odun ve tahta paralar dizilir. Kt, stb ve ra gibi tututurucu malzemeler de odun paralarnn aralarna yerletirilerek yanma salanr. Kazan her zaman stten tututurulmaldr. Alttan tututurulduu takdirde, kmr uucu maddeleri hem yanmadan dar atlr, hem de % 20 - 30' a varan oranda fazla kmr tketerek, ayn

oranda hava kirliliine sebep olur. Kazan yakldktan sonra kmr besleme kapa kapatlr ve srekli kapal tutulur. lk yakma esnasnda alttaki hava giri kapa ve stteki kmr besleme kapa zerindeki sekonder hava girii ak olmaldr. Kazan suyu scakl 30-35C scakla ulatnda sirklasyon pompas altrlr. Sirklasyon pompasnn daha yksek scaklklarda altrlmas, ani scaklk deiiminden dolay tesisatta arzalar meydana gelmesine sebep olabilir. Hava giri kapa, sekonder hava girii ve baca klapesi s ihtiyacna gre ayarlanarak kazann az veya ok yanmas temin edilebilir. Hava giri ve kn salayan klape ve kapaklar tam olarak kapatlmamaldr. Kazan scakl, kazann zerine taklan termometreden kontrol edilebilir. Hem kmrdeki uucu maddelerin yanmadan havaya atlmasna, hem de hava kirliliine neden olmamak iin yanmakta olan kmrn zerine yeni kmr ilave edilmemelidir. Kmr yklemesi yaplacanda, gelberi ile kllerin, kl alma haznesine dklmesi salanmal, kalan kor hlindeki paralar kazann bir kenarna biriktirilerek, yeni kmr yklemesi kar kenara yaplmaldr. Daha sonra kor hlindeki paralar yeni yklenen kmrn zerine dzgn bir ekilde yaylr. Bu ekilde yeni yklenen kmr tututurulur. Kazana yanma iin gerekli hava akmnn salanabilmesi iin kl haznesinde ar kl birikmesi nlenmelidir.

Kat yaktl yarm silindirik kazan kesiti

Ocak (yanma hcresi)

Yaktn yakld kazan blmdr. Yanmann tam olmas iin tm artlar ocakta salanr. Hava yanma hcresine yeterli miktarda girebilmelidir. Sv yakt kazanlarnda

yanma hcresinin scaklnn uygun seviyede tutulabilmesi ve kazann zarar grmemesi iin, i yzeyler ate tulas ile rlr. Yanma hcresinin hacmi brlrn kapasitesine uygun olarak dzenlenir.

Kat yaktl kazanlarda yanma sonucunda meydana gelen kllerin topland blmdr. Dkme demir kazanlarda kazann iinde, yarm silindirik elik kazanlarda ise, kazann zerine oturtulduu beton altlk iinde yer alr. Kllkte kllerin birikmesine meydan verilmemeli, sk sk temizlenmelidir. Sv ve gaz yaktl kazanlarda klle gerek duyulmaz.

Kllk

Yanma hcresi ile kllk arasndadr. Kmrleri stte tutar, kllerin klle dklmesine imkn verir ve yanma havasnn yanma hcresine girmesini salar. Dkme demir kazanlarda kazan diliminin bir paras olarak imal edilir; yarm silindirik kazanlarda ise dkm zgara paralar kazandaki zel yatana yan yana yatrlarak zgara oluturulur. Sv ve gaz yakt yakan kazanlarda zgaraya gerek yoktur.

Izgara

elik kazanlarda iinden alev ve dumanlarn geerken dndaki suyu stt borulardr. Duman borular hem scak gazlarn bacaya gitmesine kanal grevi yaparlar hem de su ile temasta olan scak yzeyi artrarak daha fazla snn suya gemesini salarlar. Dkme dilim kazanlarda duman borusu bulunmaz, buna karlk ayn grevi yapan duman kanalcklar vardr. Duman kanalcklar dilimler arasnda yer alr.

Duman borular

Sadece elik kazanlarda bulunur. Kazann nndedir. Alt duman borular ile st duman borularn birletiren kutudur. Ayn zamanda duman borularnn temizlenebilmesine imkn verir. Kazan alrken mutlaka kapal tutulmaldr.

n duman kutusu(kazan aynas)

st duman borularnn birletirildii kutudur. Duman ve gazlar buradan duman kanal vastas ile bacaya gider. Dkm kazanlarda kk olanlarnda arka duman kutusu bulunur. Byk olanlarnda ise duman kanal vardr.

Arka duman kutusu

Kat yakt kazanlarnda ocaa kmr buradan verilir. Yanma hcresine eriilmesini salayan bu kapak vastasyla, atein yaklmas, kmrn atlmas, zgaradan dmeyen cruflarn dar alnmas grevini yapar. Bu kapak yerine iyi oturtulmal, etrafndan ocaa kontrolsz havann girmesine neden olacak aklklar bulunmamaldr. Kapan ortasnda bulunan kelebek yardm ile yanma hcresine girecek havann miktar kolayca ayarlanr. Sv ve gaz yaktl kazanlarda ocak kapa bulunmaz, onun yerine brlr balant plakas bulunur.

Ocak kapa

Kat yaktl kazanlarda, klln nnde kl ve cruf almaya yarayan kapaktr. Klln temizlenmesinde ve yanma iin gerekli havann kontroll bir ekilde yanma hcresine girmesinde kllk kapa rol oynar. Ocak kapanda olduu gibi yerine iyi oturmal zerinde hava ayar klapesi bulunmaldr. Sv ve gaz yaktl kazanlarda kllk

Kllk kapa

bulunmadndan kllk kapa da yoktur. Kllk kapa kazan alrken kapal olmaldr. Kapak zerinde bulunan hava ayar klapesi yanma iin gerekli havay temin eder.

Arka duman kutusunun bacaya k borusunda yer alr. Baca ekiini ayarlar. elik kazanlarda kazann nne kadar uzatlm bir kol yardm ile damper alp kapatlr. Damper plakas kapal durumda iken bile, baca borusunu tam olarak kapatmayacak ekilde yaplmtr. Kazann iletme durumuna gre damper ak ve kapal tutulabilir.

Baca damperi (klapesi veya srgs)

Sv ve gaz yaktl kazanlarda, kazann patlamasn nlemek iin yanma odasnn arka tarafna konan yayl veya arlkl bir kapaktr. Dkme dilimli kazanlarda yanma hcresinin st tarafnda ve n ksmndaki kapaktr. Patlama annda kazanda oluacak basn bu kapaklar aarak dar kaar ve kazan korunmu olur.

Patlama kapa

Kazan zerinde biri stte k, biri de arkada altta olmak zere iki balant az bulunur. stteki scak su, kzgn su veya buharn tesisata gittii, arkadaki de tesisattan dnen scak suyun kazana girdii azlardr. Ayrca kazann n alt ksmnda kazan doldurma musluunun baland (souk su girii) balant az vardr. Kazanda veya tesisatta su eksiklii meydana geldiinde bu balant yerinden kazana su baslr. Sistemdeki su boaltlaca zaman yine bu az kullanlr. Bunlarn dnda, kazan zerinde kontrol ve gvenlik (emniyet) cihazlarnn balanaca eitli azlar bulunur.

Balant azlar

Sv Yaktl Kazanlar
Yakt yanma odas (ocak) ad verilen kapal blmde bir brlr vastas ile yaklr. Sistemde kullanlan akkan, yanma odasnda nm ve tanm yoluyla, kazann konveksiyon yzeyi denilen dier ksmlarnda ise sadece tanm yoluyla stlr. Istlan ya da buharlatrlan akkan eitli proses ya da stma uygulamalarnda kullanlmak zere kazan terk eder.

Sv yaktl kat kalorifer kazan

Sv yaktl kat kalorifer kazanlarnda yakt olarak motorin ve fuel-oil yaklr. Kat yaktl kat kaloriferi kazanlarndan bir fark, sistemde brlrn olmasdr. Bulunduu ortamn daha temiz ve dzenli olmas bir avantajdr. Yakt deposu kazandan ayr olarak

monte edilir. Brlr, depodan ald yakt, ucundaki memeler yardmyla yanma odasna pskrtr. Meme as, yanma odasnn byklne gre seilir. Kat yaktl kazanlara gre verimleri daha fazladr. abuk devreye girer, otomasyona uygundur. Kazanlarn normal dizaynl boylersiz olanlarnn yan sra boylerli tipleri de mevcuttur. Gnlk scak su kullanm ihtiyacmz, boyler sayesinde temin edebiliriz. Kazanlar iyi bir izolasyonla, sessiz ve yksek verimle alarak ve suyun abuk snmasn salayarak yakttan tasarruf salar. Suyun ar snmasn nleyen emniyet termostat, kazann iinde hava olumasn nleyen otomatik tahliye prjr ve kapal sistemde oluabilecek basn ykselmesine kar emniyet ventili sayesinde tam olarak emniyet salanr. Kazanda yaz / k ayarlar ile sadece scak su kullanm veya hem scak su hem de stma salanabilir. Kazan zerinde bulunan termometreden scaklk, manometreden de kazan basnc kontrol edilir. Program saatleri sayesinde saatlik, gnlk haftalk ve daha uzun sreli ayar yapmak mmkndr. Kat kaloriferinin uzun mrl olmas, tesisatta ve kazanda kirelenme olmamas iin yumuak su kullanlmas tavsiye edilir. Tesisatn suyu gereksiz yere boaltlmamaldr. Kapal genleme deposu kullanlmal ve dn hattna pislik tutucu konulmaldr. Tesisatn en dk noktasna bir boaltma vanas, en yksek noktasna ise bir hava tahliye prjr konulmaldr. Radyatrlerin giri ve kna vana konulmaldr. Yakt deposunun ve kat kaloriferlerinin yannda mine, soba gibi baka bir yanc cihaz bulunmamaldr.

Sv Yaktl Kazann Yaklmas

Sv yakt yakmak iin brlrler kullanlr. Brlrler yakt hava karmn salayarak kontroll yanmay salayan cihazlardr. Sv yaktn cinsine gre n stmay yaparak yakt yakarlar. Sv yaktl kazan yaklrken kat yaktta olduu gibi ncelikle sistemin yakmaya hazr olup olmad kontrol edilir (kazan, sistemdeki su seviyesi, kontrol elemanlar vb.). Sv yakt kullanlan kazanlarda, brlrn hava ve yakt ayarlarnn yaplmas gerekir. Bu ilem yaplrken atk baca gaz analizrnden faydalanlmal ve uzman kiilerce yaplmaldr. Pratik olarak hava ve yakt ayarnn yaplabilmesi iin alev renginden veya baca gaznn renginden faydalanlr. Alev rengi ak sar ise ve baca gaz renksizse hava miktar yksektir. Kazanda yanma olumuyorsa veya alev boyu ksa ve baca gaz rengi koyu ise hava miktar azdr. Salkl bir yanma iin alev renginin turuncu olmas gerekir. Alev ve baca gaz rengi srekli kontrol edilmelidir. Kazan zerine taklacak bir kontrol paneli ile hem brlr ve pompa kontrol edilebilir, hem de bu kontrol paneli zerinde bulunan termostatla kazan scaklna bal olarak brlr otomatik olarak ap kapatlr. Bylelikle kazan scakl sabit bir aralkta tutulur.

Kazan Dairesi Yerleimi

 Kazan Dairesi Yeri Seimi

Is retimini salayan ve ekipmanlarnn kurulduu mimari hacimlere kazan dairesi denir.

Kazan Dairesinin Planlanmas

Kazan dairesi, bina planyla birlikte mimar tarafndan tasarlanr. Is gereksinimi, 50.000 Kcal/hten fazla olan binalarda kazan dairesi zorunluluu vardr. Kk ve orta byklkteki binalarda, bodrum katlar kazan dairesi olarak kullanlabilir. Byk ve yaygn yap tesislerinde bamsz kazan dairesi yapmak daha uygun olur. Kazan dairesi stma sisteminin beyni durumundadr. Kazan ve dier yardmc ekipmanlar iinde bulundurur. Bu nedenle kazan dairesi, binann ihtiyacna cevap verecek nitelikte ve kullanta olmaldr. Bir binada kazan dairesinin kullanl olabilmesi iin u zelliklerde olmas gerekir: 1. Aydnlk olmaldr. 2. Yeterli havalandrmas olmaldr. 3. Bina bacasna yakn olmaldr. 4. Uygun artlarda, yeterli miktarda yakt depolayabilmelidir. 5. Kazan ve ekipmanlar iin yeterli byklkte olmaldr. 6. Bina ii ve dndan kolay ulalabilir olmaldr.

 Kazan Yerleimi

Kazan dairesinin konumuna gre kazan yerleimi yaplr. Kazan yerleiminde, kazann evresinde yeterli kullanma alannn braklmas gerekir. Bu nedenle kazan arkasna kazanla duvar arasnda, kazan boyu (L)+1m sonucunun yars (L+1/2m) kadar boluk braklmaldr. Kazann yanndan duvara en az 50-70 cm boluk kalmaldr. Kazan nnde, kazan duman borularnn rahat temizlenebilmesi iin kazan boyu +1m (L+1m)den fazla alan bo olmaldr. Birden fazla kazann yan yana konulmas durumunda, kazanlar arasnn rahat temizlenebilmesi iin durumuna gre 1040 cm aralkl montaj edilmelidir. Kazan stnde tavan ykseklii, en yksek kazan donanmndan 1m fazla olmaldr. Kazan Dairesi Kurulumunda Alnmas Gerekli Gvenlik nlemleri

ncelikle almann olduu yerin temiz ve dzenli tutulmas gerekir. Danklk, istenmeyen kazalara neden olabilir. Kalorifer kazanlarnn byklklerine gre, vin, calaskal vb. aletlerle tanmas gerekir. Kazan ve duman kanallarnn tanmasnda, tanan malzeme altnda durulmamaldr. Kazan montajnda mutlaka koruyucu balk, ayakkab ve eldiven kullanlmaldr. Duman kanallarnn yapmnda kaynak gvenlik kurallarna mutlaka uyulmaldr .

Kazan Montaj
Kat Kaloriferi Kazannn Montaj
Kazanlar monte edilmeden nce su balantlar yaplmaldr. Kat yaktl kalorifer kazanlarnn balants yaplrken genleme deposu ak sistem olmaldr. Sv ve gaz yaktl sistemlerde ise kapal genleme deposunun olmasna dikkat edilmelidir. Kazann baca ile arasndaki mesafesine, duvarla olan aralna, yanma havasnn rahat temin edilmesine dikkat edilmelidir.

Kat yaktl bir kat kaloriferinin montaj

Sv yaktl bir kat kaloriferinin montaj

KAZANIN YAKIT BORU BALANTILARI

Yaktlar
Yandnda s veren maddelere yakt denir. Cisimlerin yakt olarak adlandrlmas iin yandnda sala zararl olmamas, tabiatta bol miktarda bulunmas, tehlike arz etmemesi ve ucuz olmas gibi zelliklere sahip olmas gerekir. Kat, sv ve gaz hlindedirler.

Kat Yaktlar ve Depolanmas

Genelde odun ve kmr olarak adlandrlmaktadr. Kat yakacaklarn s verimi dierlerine nazaran daha dk olmasna ramen lkemizde lokal (mstakil, mahalli) ve merkez stmalarda kullanlmaktadr. Fakat gnmzde daha ok sv ve gaz yakacaklarn kullanm tercih edilmektedir. Kat yaktlar, kazan dairelerinde kmrlk denen yerde depolanr. Kmrlk, kmrn kazana en ksa ve rahat yoldan ulatrlabilecek ekilde tasarlanmaldr. Rutubetli (nemli) olmamaldr.

Sv Yaktlar ve Depolanmas
Ham petroln damtlmas sonucu elde edilen yaktlardr. Sv yaktlar yakt tanklarnda depolanrlar. Yakt tanklar, silindirik ve prizmatik olurlar. Zorunluluk olmadka prizmatik tank kullanlmaz. Bu tanklarda bulunan keskin kelerde yaktlar zamanla tortular meydana getirip, birikerek tankn faydal hacmini azaltr. Silindirik tanklara gre basnca

daha az dayankldrlar. Yakt tanklar yer olarak bina iine (kazan dairelerine) ve bina dna (ak sahaya veya yeraltna) konulurlar. Sv yaktlar grupta snflandrlrlar.

Hafif Yakt Yalar

Dizel (Diesel) aralarda kullanlan motorine yakn incelikte (benzin, gazya, motorin, marin dizel vb.) incelikte yalardr. Nakli ve yaklmas esnasnda n stmaya gerek yoktur.

Orta Yakt Yalar

Hafif yalara nazaran akcl biraz az olan yakt trdr (fuel-oil). Yakma annda n stmaya gerek duyulur. Trleri ve zellikleri unlardr, 4 numaral fuel-oil veya marine diesel: Dk scaklkta bile bir n stmay gerektirmeksizin pompalanabilen ve brlrden kolaylkla geebilen akkan bir fuel-oil trdr.

Kalorifer yakt:
4 numaral fuel-oilden daha az akkan olan ve 5 numaral fueloilden daha az stma gerektirerek brlrden geen bir fuel-oil trdr. 5 Numaral Fuel-Oil: Dk scaklklarda pompalanmas ve brlrden geirilmesi iin n stma gerektirebilen ve 4 numaral fuel-oilden daha az akkan olan bir fuel-oil trdr. 6 numaral veya ar fuel-oil: depolama tanklarnda ve pompalanma srasnda n stma gerektiren akkanl az olan bir petrol rndr.

Ar Yakt Yalar
Normal hava scaklnda ak ok dk olan yakt trdr. Tanmas ve yaklmas esnasnda n stmaya tabi tutulurlar.

Gaz Yaktlar
Gaz yaktlar, kolay yanan, kullanma elverili, yanma sonucu kl ve benzeri artk brakmayan ve borularla kolaylkla tanabilen yaktlardr. Tabii (doal gaz), svlatrlm petrol gaz (LPG) ve yapay (hava gaz, su gaz, jeneratr gaz, kark gaz, asetilen) gazlardr. Doalgaz, LPG (likit petrol gaz) yaygn olarak kullanlmaktadr.

Doal Gaz
inde byk oranda metan, daha az oranda etan ve propan gibi hidrokarbonlardan oluan kokusuz, renksiz ve zehirsiz fosil bir yakacaktr.

Svlatrlm Petrol Gaz (LPG)

Ham petroln damtlmasyla ortaya kan gazdr. Basn altnda svlatrlarak depo edilir ve tanr.

Yaktlar Tanmlayan Deerler

st Isl Deeri
Belirli bir scaklk derecesinde bulunan 1 kg veya m yaktn tam yanma iin gerekli minimum hava ile kartrlarak herhangi bir s kayb olmadan yakldnda ve yanma rnleri balang derecesine kadar soutulup karmndaki su buhar youturulduunda aa kan s miktardr. (Sembol Ho, birimi Kcal/m, Kcal/kg)

Alt Isl Deeri

Belirli bir scaklk derecesinde bulunan 1 kg veya m yaktn tam yanma iin gerekli minimum hava ile kartrlarak herhangi bir s kayb olmadan yakldnda ve yanma rnleri, karmndaki su buhar youturulmadan balang scaklna kadar soutulduunda aa kan s miktardr. (Sembol Hu, birimi Kcal/m, Kcal/kg)

Yanma Noktas
Yaktlarn srekli yanmasn salayan scakla yanma noktas denir.

Parlama Noktas
Yaktlarn evreden aldklar snn etkisiyle kendi kendilerine alevlenmelerine parlama; parlamann meydana geldii scakla da parlama noktas denir.

Akclk (Viskozite)
Svlarn akmaya kar gsterdii dirence viskozite denir. Dier bir tanmla viskozite, bir sv tabakasnn hareketine kar altndaki tabakann gsterdii i diren, i srtnmedir. Bir sv, ne kadar az akc ise (ar ise) viskozitesi yksek, ne kadar akcl fazla ise (ince ise) viskozitesi dktr.

KOMBLERN BAKIM VE ONARIMI

Tantm, Kullanm Yerleri Ve Bacalar
Kombi stma cihazlar ofbenlerde olduu gibi borulardan gelen suyun stlmas ilkesi zerine alrlar. Kombi cihazlar stma ve scak su salama amacna ynelik kullanlabilir. Scak su kullanmnn ncelikli olduu kombilerde scak su musluunun almasyla cihazdaki ani su stcs tarafndan annda scak su temin edilir. Kombilerin kapasiteleri markalara gre deimekle birlikte 17.500 kcal/h ile 30.000 kcal/h kapasiteler arasnda retilmektedir. Kombilerle izolasyonu iyi yaplm bir yerleim yerinde 250 - 300 m2'lik bir alan stmak mmkndr. Genellikle daire, villa ve kk iyerlerinde rahatlkla stma ve kullanm scak suyunu temin edebilmektedir. Kombilerde baca tepmesine ve ekmemesine, ar snmalara, alev snmesine, donmaya kar ve gaz kaana kar her trl nlem alnmtr.

Az yer kaplayan ve montaj kolay olan kombiler sessiz alrlar. Kombilerin otomasyonu iin oda ve d hava termostatlar balanabilmektedir. Kombiler yanma havasnn temini ynnden bacal, baca fanl ve hermetik olmak zere e ayrlrlar.

Tesisatta Dikkat Edilecek TSE, Gaz Datm irketi Ve retici Firmann Montaj Kurallar
Gaz yaktl cihazlarn montajlar ile ilgili ayrntlar TSE, imalat firma ve gaz datm irketi tarafndan aklanmaktadr. Bu kurallara gre yetkili olan kii ve kurulular tarafndan yaplmaldr. zellikle kombi tr cihazlarda proje ve onay ilemleri ilgili gaz datm irketi tarafndan yaplmadan cihaz taklmamaldr. Genel olarak uyulmas gereken kurallardan bazlar aada sunulmutur: Cihaz mutlaka atee dayankl yanmaz bir duvara monte edilmelidir. Cihazn monte edilecei duvar cihazn arln tayabilecek mukavemette olmaldr. Cihaz ocak, frn vb gibi s ve alev kartan cihazlarn zerine gelecek ekilde monte edilmemelidir. Cihazn monte edilecei ortamda asit veya buhar bulunmamaldr. Bacal cihazlarn montajnda ncelikle baca uygunluu kontrol edilmelidir. Baca balants mmkn olabildiince ksa tutulmaldr ve kelepe ile mutlaka sabitlenmelidir. Bacal cihazlarda ortama temiz hava girii mutlaka salanmaldr. Bacal cihazlarn bacalar ve balantlar mutlaka srekli kontrol edilmelidir.

Kombi eitleri Ve Montaj Kurallar

Kombiler genellikle yanma havas ve atk gazlarn atl ekline gre isim alrlar. Montaj ekilleri ise bu tiplere gre farkl olmaktadr. Kombinin montaj, tesisat ve kullancnn ortaklaa belirleyecei yere yaplmaldr. Cihazn montaj srasnda kullanlacak tm malzemeler cihazla beraber verilir. Ambalaj ierisinden kan kombi asksn su terazisi yardmyla duvara monte ediniz. Baz modellerde ask yerine sadece vida olabilir. Delikleri su terazisiyle belirleyiniz. Kombinin nndeki beyaz sac karnz. Bunun iin cihaz n kapa altndaki viday sknz, sonra kapa ne ve arkaya kaldrarak karnz. Kombiyi, ask delikleri denk gelecek ekilde duvara asnz. leminiz bittikten sonra sktnz ksmlar yerine taknz.

Tesisatn dier balantlar da yetkili tesisatlar tarafndan dzgn bir ekilde yaplmaldr. Souk su girii ve scak su k balantlar sznt yapmayacak biimde

balanp kontrol iyice yaplmaldr

Bacal kombi montaj

Bacal Kombi montaj

Kombi Balant Testi

Kombinin testinde, kat kaloriferi tesisatnda olduu gibi su giri veya k azndan bir tanesi kr tapa ile skca kapatlr, ak olan yerden test tulumbasna balant yaplr. Kat kaloriferi kazanlarnda uygulanan basamaklar izlenir.

Bacal Kombiler
Bacal kombilerde yanma odas cihazn bulunduu ortama aktr ve yanma srasnda cihaz, ortamn havasn kullanr. Bacal kombiler banyoya, yatak odalarna, ak balkonlara, apartman boluu gibi ortamlara ve hacmi 8 m3'ten az olan yerlere monte edilemez. Bacal kombilerde yanma sonucu oluan atk gazlar mevcut baca araclyla darya atlr. Hava girii ve bacas artnamelere uygun olmayan yerlerde bu tip cihazlarn kullanlmas can gvenlii asndan tehlikeli olduundan Gaz irketi tarafndan gaz ama onay verilmemektedir. Kullanm mahallinde net kesit alan en az 100 cm olan menfez kullanm zorunludur.

Bacal Kombi alma Prensibi

Bacal eklinde tabir edilen kombiler yanma sonucu ortaya kan atk gazlar binada bulunan kagir veya paslanmaz sacdan bacaya atan cihazlardr. Yanma iin gerekli taze havay ise bulunduu ortamdan alarak yanmay gerekletirir. Bu tip kombilerin bulunduu ortamn taze hava giriini salamak amacyla mutlaka d havaya alan bir havalandrma menfezi konulmaldr.

Baca Fanl Kombiler

Bacann yetersiz olduu durumlarda bu tip cihazlar kullanlabilir. Yanm gazlar bir baca fan ve baca gaz borusu ile pencere veya atmosfere ak duvardan dar atlr. Bacal kombilerin montaj mahalleri ile ilgili kstlamalar bu cihazlar iin de aynen geerlidir.

Bacal Kombiyi Oluturan Paralar

Bacal kombi paralar

Duvar Tipi Youmal Kombiler

Gerek cihaz fiyatlarnn yksek olmas, gerekse dk scaklkta almasndan dolay daha fazla radyatr maliyeti getirdiinden youmal sistemlerde ilk yatrm maliyeti yksektir. Youmal kazanlarda olduu gibi bu cihazlar da duman gaz ierisindeki su buharn youturarak ve baca gaz scakln drerek ilave enerji kazanrlar. Bylece daha az enerji tketimi ile iletme maliyeti der.

Davlumbaz
Kombilerde yanma hcresinde yanan gazlardan kan atk gazlarn bacayla olan irtibatn salar.

Eanjr
Yanma hcresinde yaklan gazlar eanjr borularnn arasndan geerken slarn borunun iindeki suya brakarak s transferini salarlar. Eanjrlerin borular genellikle bakr boru, kanatlar ise alminyum malzemeden yaplrlar. Brlr

Kombilerde kullanlan brlrler atmosferik ekilde dzenlenmitir. Bu atmosferik brlrler kullanlacak gazn cinsine ve ofbenin kapasitesine ve kullanlacak yakta gre imalat firma tarafndan ayarlanarak gnderilmitir.

Atmosferik brlr

Gaz Valfi
Kullanm ve kalorifer suyu k scaklna gre gaz debisini ayarlayan vanadr.

Kombi Gaz Valfi

Su Valfi

Istma ve kullanma suyu ihtiyacna gre alan yollu vanadr. Scak su ihtiyac olduu zaman kalorifer tarafn kapatarak scak su eanjrne, scak su ihtiyac olmad zaman da stma devresine yol vererek ihtiyaca gre kombinin almasn salar.

Kullanm Suyu Devresi

Kombi cihazlarnda kullanm scak suyu temin etmek amacyla kullanlan devredir. Bu devrede bir adet plaka tipi veya serpantinli bir depo eklinde s deitirici vardr. Kombi yanma odasnda bulunan eanjr de stlan su ihtiya olduunda yollu vana araclyla eanjre ynlendirilir. Kombinin tm sl kapasitesi scak suyu retmek iin kullanlr.

Plaka tipi eanjr

Elektronik Kontrol nitesi

Elektronik kontrol nitesi

Sirklsyon Pompas

Sistemde s tayc akkan olarak kullanlan suyun sirklsyonunu salayan paradr. Tek hzl ve hzl ekilde alabilen eitleri vardr.

Sirklsyon Pompas

Genleme Tank
Sistemde dolaan suyun snmas sonucu ortaya kan genleme miktarn kendi iinde absorbe ederek suyun genlemesini salar. Bu tankn ortasnda bir membran olup bu membrann bir tarafnda azot gaz dier tarafnda ise sistemde dolaan su vardr. Isnma ile genleen suyun basnc ykseleceinden bu membran iirerek kendine yer aar. Bu depolarn tip ve hacimleri kombi kapasitesine gre imalat firma tarafndan seilir.

Genleme Tank

Montaj Plakas
Kombinin duvara aslmasn kolaylatrmak amacyla imalat firmalar tarafndan gnderilen plakadr.

Montaj Plakas

Enjektr aplar ve Kapasite Ayarlar

Hava ve gaz ayarn yapmaya yarayan enjektrler, cihazn kapasitesine gre fabrikadan ayarlanarak gelmektedir.

Dnmleri (DG-LPG, LPG-DG)

Doalgaz ve LPG ye dnm ilemleri ofbenlerin bakm onarm renme faaliyetinde anlatld ekilde yaplacaktr. Kesinlikle yetkili servis harici kiilere dnm ilemleri yaptrlmamaldr.

Emniyet Elemanlar
Kombilerde iki trl emniyet sistemi vardr. Bunlardan ilki sistemde s tayc akkan olarak grev yapan suyun basncn len emniyet ventili bir dieri de baca gaz scakln len baca sensrdr. Emniyet ventili su basnc 3 bara geldiinde alarak fazla suyu atarak basnc drr. Baca sensr ise geri tepme olduu zaman davlumbaz scakl artar, bu sensrde bu scakln artmas ile gaz valfinden gaz keserek yanmaya engel olur.

Elektronik Kontrol nitesi zerinden Devre Elemanlar

Kontrol
Sistemin otomatik olarak almasn salayan mini bir bilgisayar program vardr. Bu program sensrlerden ve kullancdan gelen bilgilere gre gaz valfi ve yollu vanaya kumanda eder.

Arzalar ve zm yntemleri

Fanl Bacal Kombi alma Prensibi

Fanl bacal eklinde tabir edilen kombiler yanma sonucu ortaya kan atk gazlar bir fan araclyla binada bulunan kagir veya paslanmaz sacdan bacay kullanmayp kendilerine has zel baca vastasyla bina duvar yada penceresinden darya atan cihazlardr. Yanma iin gerekli taze havay ise bulunduu ortamdan alarak yanmay gerekletirir. Bu tip kombilerin bulunduu ortamn taze hava giriini salamak amacyla mutlaka d havaya alan bir havalandrma menfezi konulmaldr. Genellikle baca ekiinin yeterli olmad ortamlarda bu tr kombiler kullanlmaktadr.

Fanl bacal kombiyi oluturan paralar Davlumbaz

Kombilerde yanma hcresinde yanan gazlardan kan atk gazlarn bacayla olan irtibatn salar.

Eanjr
Yanma hcresinde yaklan gazlar eanjr borularnn arasndan geerken slarn borunun iindeki suya brakarak s transferini salarlar. Eanjrlerin borular genellikle bakr boru, kanatlar ise alminyum malzemeden yaplrlar.

Fan (Atk Gaz Fan)

Yanma sonucu ortaya kan atk gazlarn d ortama atlmasn salayan fandr.

Brlr
Kombilerde kullanlan brlrler atmosferik ekilde dzenlenmitir. Bu atmosferik brlrler kullanlacak gazn cinsine ve ofbenin kapasitesine ve kullanlacak yakta gre imalat firma tarafndan ayarlanarak gnderilmitir.

Kombi atmosferik brlr

Gaz Valfi
Kullanm ve kalorifer suyu k scaklna gre gaz debisini ayarlayan vanadr.

Gaz Valfi

Su Valfi
Istma ve kullanma suyu ihtiyacna gre alan yollu vanadr. Scak su ihtiyac olduu zaman kalorifer tarafn kapatarak scak su eanjrne, scak su ihtiyac olmad zamanda stma devresine yol vererek ihtiyaca gre kombinin almasn salar.

Kullanm Suyu Devresi

Kombi cihazlarnda kullanm scak suyu temin etmek amacyla kullanlan devredir. Bu devrede bir adet plaka tipi veya serpantinli bir depo eklinde s deitirici vardr. Kombi yanma odasnda bulunan eanjr de stlan su ihtiya olduunda yollu vana araclyla eanjre ynlendirilir. Kombinin tm sl kapasitesi scak suyu retmek iin kullanlr.

Plaka tipi eanjr

Elektronik kontrol nitesi

Elektronik kart

Sirklsyon Pompas
Sistemde s tayc akkan olarak kullanlan suyun sirklsyonunu salayan paradr. Tek hzl ve hzl ekilde alabilen eitleri vardr.

Sirklsyon pompas

Genleme Tank
Sistemde dolaan suyun snmas sonucu ortaya kan genleme miktarn kendi iinde absorbe ederek suyun genlemesini salar. Bu tankn ortasnda bir membran olup bu membrann bir tarafnda azot gaz dier tarafnda ise sistemde dolaan su vardr. Isnma ile genleen suyun basnc ykseleceinden bu membran iirerek kendine yer aar. Bu depolarn tip ve hacimleri kombi kapasitesine gre imalat firma tarafndan seilir.

Genleme deposu

Enjektr aplar ve Kapasite Ayarlar

Hava ve gaz ayarn yapmaya yarayan enjektrler sobann kapasitesine gre fabrikadan ayarlanarak gelmektedir.

 Dnmleri (DG-LPG, LPG-DG)

Doalgaz ve LPG ye dnm ilemleri ofbenlerin bakm onarm renme faaliyetinde anlatld ekilde yaplacaktr. Kesinlikle yetkili servis harici kiilere dnm ilemleri yaptrlmamaldr.

Emniyet Elemanlar
Kombilerde iki trl emniyet sistemi vardr. Bunlardan ilki sistemde s tayc akkan olarak grev yapan suyun basncn len emniyet ventili bir dieri de baca gaz scakln len baca sensrdr. Emniyet ventili su basnc 3 bara geldiinde alarak fazla suyu atarak basnc drr. Baca sensr ise geri tepme olduu zaman davlumbaz scakl artar bu sensrde bu scakln artmas ile gaz valfinden gaz keserek yanmaya engel olur.

Elektronik Kontrol nitesi zerinden Devre Elemanlar Kontrol

Sistemin otomatik olarak almasn salayan mini bir bilgisayar program vardr. Bu program sensrlerden ve kullancdan gelen bilgilere gre gaz valfi ve yollu vanaya kumanda eder.

Arzalar ve zm yntemleri

 Hermetik Kombiler
Hermetik kombilerde bacaya gerek yoktur. Ortamn havasn kullanmad iin kstlama getirmeden kullanlrlar. Yanma iin gerekli havay bir fan vastasyla ve zel i ie geen iki borudan oluan hava akm borusu sayesinde dardan alrlar. Hermetik kombiler mutlaka d duvara veya d duvara yakn bir yere monte edilmeli ve hava akm borusu atmosfere ak olmaldr. Apartman aydnlklarna balanmamaldr.

 Denge Bacal (Hermetik) Kombi Montaj Kurallar

Hermetik kombilerde montaj ve tesisat ekli bacal kombilerle ayn olmakla birlikte sadece baca balants farkldr. Baca balants mutlaka d ortama bakan duvara yaplmaldr. Baca at azn kapatacak herhangi bir ey bulunmamaldr. Bacada oluacak youma sularnn dar atlmasn salamak iinde baca kombiden darya doru % 2 alalan eimle monte edilmelidir. Bu tr bacal kombiler kesinlikle normal bacaya balanmaz. Hermetik kombi baca balants iin gerekli asgari ller mm olarak aada verilmitir.

Denge Bacal (Hermetik) Kombiyi Oluturan Paralar

Denge bacal (Hermetik ) tip kombilerde bulunan paralar ve arzalar dier kombilerle genelde ayn olduundan bacal kombi konularna baknz. Sadece atk gaz sistemi farkldr. Atk gaz balant elemanlar ve sistemi aklanmtr.

Kombinin elektrik ve tesisat balants

 Kombiyi Devreye Alma

Gaz vanas ve souk su girii alr. Ana alter k pozisyonunu getirilir. Dijital gstergede program ayarlar sral olarak ekrana gelir. Daha sonra da scak su k scakl ekrana gelir. Kazan ve kullanm suyu birlikte devrededir. Ana alter yaz konumuna getirildiinde dijital gstergede program ayarlar sra ile ekrana gelir. Daha sonra scak su k scakl, ekrana gelir. Bu durumda sadece kullanm suyu devrededir. Kazan suyu ise devre ddr. Kazan suyu scakl ayar saa doru evrilir. Is ihtiyac olduunda kalorifer su scakl gstergede ykseltilebilir.

Oda scakl termostat ayarndan ayarlanarak yaplabilir. Durdurma cihaz 0 (sfr) pozisyonuna getirilerek cihaz durdurulur.

Brlrler (Yakt Yakclar)

Yaktlarn yaklmas iin, zerrecikler (sis) hline getirilip hava ile kartrlmas gerekir. Istma sistemlerinde yakt, ocaa pskrten, yanma iin gerekli havay temin eden, yakt-hava karmn salayan ve atelemeyi yaparak yakan yakt yakclarna brlr denir. Bunun iin brlrn gvdesinde, otomatik alma iin gerekli btn ayar, kumanda ve ateleme donanm da bulunur.

Basn Durumuna Gre Brlrler

Alak Basn Brlr
Grn ve yapm zellikleri bakmndan yksek basnl brlrlere benzer. Bu brlrlerde yakt ya 3.000, 4.000 ve baz hllerde 10.000 devirli bir milin iindeki kanaldan gnderilir. Kanaln ucunda bulunan anan iine gelir. Bu ya santrafj kuvvet tesiri ile anan kenarlarna savrularak kk paracklara ayrlr. anan mili zerinde bir vantilatr mevcuttur. Bu vantilatrden gelen hava, pskrtme anann etrafndan girerek yakt ya ile iyice karr. Bu karm ikinci bir vantilatrden gelen hava yardm ile yana hazr duruma gelir. Yakt stp buharlatrarak yakarlar. Gnmzde konutlarda pek kullanlmazlar. Bu brlrlerin en nemli zellii kaln yalar n stmaya tabi tutmadan yakmalardr. Ayn zamanda grltl alrlar ve verimleri dktr.

Yksek Basn Brlr

Yksek basnl brlrlerde pompa, yakt yksek bir basnla (7-20 kg/cm) yakt pskrtme memesinden koni biimli zerreler kmesi hlinde yanma odasna pskrtr. Vantilatr tarafndan, memeyi evreleyen byk apl borudan verilen hava, yanma odasnda yakt zerreleri ile karr. Yakt ya-hava karm memeye yakn konmu olan, elektrik ykl ular ile atelenir. Atelemeden sonra yanma kendiliinden devam eder. Bu brlrler otomatik alev kontrol, otomatik yanma ve durdurma donanm gibi zelliklere sahip olduundan, merkez stma sistemlerinde ok kullanlr. Yakt yann dzgn bir biimde pskrtlmesi iin, yaktn temizlii, viskozitesi (akcl) ve zgl arl nemlidir. Bu brlrler, yakt paralayp (atomize edip) basnlandrarak yakarlar. Istma tesisatlarnda yaygn olarak bu tr brlrler kullanlr.

 Yakt Durumuna Gre Brlrler

Kat Yakt Brlr
Bu brlr daha byk alanlarda kullanlmak zere tasarlanmtr. Konutlarn ve sitelerin merkez stma sistemlerinde ve sanayide yksek s retimi gerekli yerlerde kullanlmaktadr. Brlr, toz kmr, prina (zeytin posasnn ve ekirdeinin kurutulmasndan elde edilmektedir) ve dier alternatif kat yaktlar yakar. Bu brlr daha byk alanlarda kullanlmak zere tasarlanmtr. Konutlarn ve sitelerin merkez stma sistemlerinde ve sanayide yksek s retimi gerekli yerlerde kullanlmaktadr. Brlr, toz kmr, prina (zeytin posasnn ve ekirdeinin kurutulmasndan elde edilmektedir) ve dier alternatif kat yaktlar yakar.

 Sv Yakt Brlr
Fuel-oil ok az uucu bir yakt olduundan stlp basnl olarak pskrtlmesi gerekmektedir. Fuel-oil nu. 4 yakt son noktada 90Cye kadar, fuel-oil nu.6 yakt son noktada 130Cye kadar stlmaldr. Brlrlerde yakt 15-25 bin basnla ocak iine pskrtlmelidir (brlr imalats firmann tavsiye ettii deere gre ayarlanmaldr). Yaklak olarak 1kg fuel-oili yakmak iin 11m hava gerekmektedir. Hava miktarn, hava fan hava giriinde bulunan klapelerin akln ayarlayarak istediimiz miktarda tutarz.

Sv yakt brlr paralar

Sv yakt brlrler, alak ve yksek basnl olarak iki eittir. Merkez stma sistemlerinde yksek basnl olanlar tercih edilir. Brlrler, birbiriyle balantl alan mekanik paralardan meydana gelir. Bu paralarn brlr sistemi iinde, kendilerine gre yapmas gereken grevleri vardr. Birisinde olabilecek aksaklk veya arza durumunda, tm sistem almaz duruma gelir.

Gaz Yakt Brlr

LPG ve doalgaz yakt yakan bu brlrler, kar basnl ve atmosferik (flemesiz) yanmaya uygun olarak imal edilirler.

ift Yaktl Brlrler (Sv-Gaz)

Hem fuel-oil hem de gaz yakabilen brlrler olup gazn kesilmesi hlinde fuel-oil ile alma imkn salar. Kesintisiz almak zorunda olan endstriyel tesislerde tercih

edilirler. Satn alma maliyetleri olduka yksektir.

Brlr Ksmlar ve Grevleri

Sv Yaktl Brlrn Ksmlar ve Grevleri

Sv yaktl brlr ve ksmlar

Hava klapesi grubu

El veya servo motorla kumanda edilerek yanma hava miktarn ayarlar. Havay emi azndan alr ve yanma blgesine gnderir.

Servomotor

ift kademeli brlrlerde, yakt miktarna uygun otomatik hava ayarn yapar.

Ya pompas

Yakt yksek basnla memeye gnderir. Bu pompalar dili tipte olup az miktarda yakta yksek basn verir.

Brlr motoru

Fan ve yakt pompasn altrr. 1400 veya 2800 dev/dk hzda alrlar.

Fan
Yanma iin gerekli havay salar. Hareketini elektrik motorundan alr. Eimli kanatklar havay alarak namluya iletir.

Brlr gvdesi
Brlr paralarn stnde tar. Genellikle alminyum dkmden yaplr.

st kapak
Brlr iindeki paralara (ateleme elektrotlar, kablo ve meme) rahat ulaabilmek iin kullanlr.

Ateleme kablolar
Ateleme trafosundaki yksek akm, ateleme elektrotlarna aktarr. Yksek gerilime uygun, zel izolasyonlu (yaltml) ve zel tespit uludur.

Menteeli tespit flan

Brlrn kazana balanmasn salar. Brlr sklmeden, saa veya sola dndrlerek bakm yaplr.

Ateleme elektrotlar
Elektrikli akmak da denir. Yanma iin gerekli elektrik arkn oluturur. Elektrik ark iin elektrii trafodan alr. Yksek sya ve gerilime dayankl metalden, porselen izolasyonlu yaplr. yi bir ateleme yapabilmesi iin ayar llerinin uygun yaplmas gerekir.

Yanma bal

Brlr alevine biim verir. elik sacdan boru biimli yaplr. Namlunun ucunda bulunur. Cvatayla namluya tutturulur. Gerektiinde sklebilir.

Trblatr
Fann verdii havay dndrerek, yakt hava karmnn tam olmasn salar. Meme nnde ya da gerisinde olabilir. Paslanmaz elik sacdan kanatl olarak yaplr. Hava, kanatlar arasndan geerken kanatlar havann dairesel dnmesini salar.

Meme
Pompadan yksek basnla gelen yakt, atomize ederek pskrtmeye yarar. Yakt memeden karken bir gram milyon paralara ayrlr. Memenin stnde, saatteki yakt pskrtme kapasitesi (3 galon gibi), basnc (7 at gibi) ve yakt pskrtme as (30-45- 60-80-90 gibi) yazar. 1 Amerikan galonu = 3.8litre ve 1 ngiliz galonu = 4.5 litredir. Pratikte bir galon yaklak olarak 4 litre alnr. Memenin pskrtme as kk olursa, alev ap da kk olur. Meme as bydke, alev ap byr ve alev boyu da ksalr. Kazan yanma odasna gre meme as seilir. Meme drt paradan meydana gelir. Bunlar; meme bal (meme gvdesi), deflektr (yakt yn deitiricisi), deflektr kovan ve filtredir.
Brlr memesi

Meme paralar

Meme bal:
Meme paralarn stnde tar. Meme gvdesi de denir. Yaktn meme deliinden karken pskrmesini ve sislemesini salar.

Deflektr:
stnde bulunan helis kanallar araclyla yakt inceltir ve ynlendirir.

Deflektr kovan:
Deflektr sabitler ve yakt deflektre aktarr.

Filtre:
Yakt iinde bulunan yabanc madde ve partikllerin meme iine gelmesini nler.

Meme borusu
Brlr motorunun ilk hareketi srasnda yaktn pskrtlmeden dolatrlmasn salar. Ayn zamanda memeyi stnde tar.

Selonoid vana
Yakt pompas ile meme arasnda yeterli basncn olumas iin yakn yolunu kontrol eder. lk alma srasnda, yakt devridaim ettirerek snmasn salar. Brlrn durmas annda, son yakt pskrmesini nler. Basn fazlas yakt, pompa giriine geri gnderir. Selonoid vana tek kademeli brlrlerde bir, ift kademelilerde iki tanedir. Selonoid vana, normalde ak ve kapal olarak iki eittir. Tek kademeli brlrlerde, normalde ak olan kullanlr. ift kademelilerde ise birinci kademe normalde ak, ikinci kademe normalde kapal konumdadr.

n stc ayar termostat

Yakt, n stc scaklna bal olarak elektrikli stclarn elektrik akmn kontrol eder. Ayn zamanda yaktn n stc scakl deerini kumanda beynine bildirir.

Ya n stc
Yakt yan hzla starak yaktn akcln ve yanmasn kolaylatrr. Ayar termostat, alt ve st limit termostatlarn stnde bulundurur.

Fotosel

Brlrn ilk hareketi srasnda, alevin olumasn ve alev olutuktan sonra ateleme elektrotlar akmnn kesilmesi iin gzetleyici grevi grr.

Kumanda beyni
Brlr belli bir programa gre altrr. Brlr gvdesine baldr. Termostat, fotosel, stc, elektrik motoru ve selonoid vana beyinle irtibatldr. Brlr sisteminde, istenen artlar olumadan brlre yol vermez. stnde bulunan arza dmesi, brlrn arzada olduunu haber verir.

Ateleme trafosu

220 volt olan ehir elektriini 10.000 voltun stne kartr ve ateleme elektrotlar iin gerekli olan yksek gerilimi salar.

Elektrik panosu
Brlr altrmak iin stnde kumanda alteri, iaret lambas, kontaktr ve sigortalar gibi elektrik elemanlarn bulundurur.

Gaz Yakt Brlrnn Ksmlar ve Grevleri

Gaz yakt brlrleri, havayla gaz yakt (doalgaz, LPG) kartrarak yakan yakclardr. Atmosferik (flemesiz) ve fanl (flemeli) olarak iki eit gaz yakt brlr vardr. Atmosferik brlr, yanma iin gerekli havay evresinden alr. Fanl brlr ise yanma

havasn zerinde bulunan bir fanla temin eder ve gazla havay kartrarak yakar.

Brlr gvdesi
Brlr paralarn zerinde tar. Alminyumdan yaplr.

kapak
Brlr i hacmini bler. Brlr i donanmlarn zerinde bulundurur.Alminyumdan yaplr.

Fan
Yanma iin gerekli havay salar. Hareketini motordan alr.

Trblatr
Yanma havasna yn vererek hava-gaz karmnn tam yaplmasn salar.

Ateleme ve iyonizasyon elektrodu

Baz brlrlerde , bazlarnda ise iki adettir. adet olan brlrlerde ikisi ateleme, birisi ise iyonizasyon amacyla kullanlr. ki adet elektrot olan brlrlerde ntr hattna bal olan elektrot iyonizasyon iin de kullanlr. Yksek gerilime ve scakla dayankldrlar. Ateleme elektrotlar, yanma iin gerekli elektrik akmn oluturur. Ark iin gerekli elektrii ateleme trafosundan alr.yonizasyon elektrodu, brlrdeki alev scakln alglayarak beyine "alev olutu" sinyalini gnderir ve atelemeyi durdurur. Beyin belirli sre iinde bu sinyali alglayamazsa brlr arzaya geirir.

Gzetleme kapa

Alminyumdan yaplr. Elektrotlar tar. Yanma balna gaz tayarak trblatrn hassas ayarn yapar.

alma selonoid vanas

Gaz debisini ayarlayarak gaz yolunu aar veya kapatr.

Brlr motoru
Fann hareketini salar. Kk kapasitede olanlar 220 volt, byk kapasiteli brlrler ise 220380 volt ile alr.

Hava basn presostat

Fan tarafndan salanan havann yetersiz olmas durumunda brlr durdurur.

Kapak montaj eleman

kapan gvdeye kolayca sklp taklmas iin kullanlr.

Soket
Brlre gelen elektrik balantlarnn yaplmas iin kullanlr.

Kumanda beyni
Brlr belirli bir programa gre altrr. Normal alma srasnda brlrn alev kontroln yapar. Herhangi bir nedenle alev sndnde sistemi durdurarak arzaya geirir.

Ateleme trafosu
220 volt olan ehir cereyann 18 kilo volta kararak elektrotlar iin gerekli olan gerilimi salar.

Hava klapesi ayar grubu

Yanma havasnn ayarn yapar. Kk kapasiteli brlrlerde elle, byk kapasiteli ve zellikle ift kademeli brlrlerde otomatik olarak yaplr.

Hava klapesi
Hava gei kesiti miktarn ayarlar.

Yanma bal
Brlr alevine biim verir. elik malzemeden, yksek scakla dayankl yaplr.

 Kazan balant flan

Brlrn kazana balantsn salar. Alminyum malzemeden yaplr. zerinde yanmaz asbest contasyla birlikte satlr.

n kapak
Brlr gvdesinden gelen havay yanma blgesine ynlendirir.

D kapak
kapak zerindeki ekipmanlarn korunmasn salar. Ayn zamanda brlr motoru grltsnn ortama yaylmasnda ses yaltm grevini de yerine getirir.

Minimum gaz basn prosestat

Gaz basncn kontrol eden gvenlik elemandr. Gaz basnc belirli bir deerin altna dmesi durumunda brlr durdurur.

Brlr Gaz Balantsnn Yaplmas

Brlre Gaz Yaktn Balanmas

SIVI YAKIT YAKICILARI (BRLRLER)

Sv bir yaktn yanabilmesi iin buhar durumuna gemesi ve bu buharn da hava ile karmas zorunludur. Sanayi kurulularndaki buhar kazanlarnn yakaca olarak kullanlan yakt yann (fuel-oil) da yanmas iin buharlatrlp hava ile kartrlmas gerekir. Fuel-oil az uucu bir yakt olduundan, ok kk paracklara ayrlmas dolaysyla hava ile karan yzeylerin artmas; hem buharlamay hzlandrr, hem de kolaylatrr. te yukarda saydmz buharlamay ve hava ile karmay salayan ve yakt yanmaya hazr duruma getirip ateleyen kazanlarn can damarlar brlrlerdir. Fuel-oilin bileiminde karbon ve hidrojen vardr. Yanma srasnda bileimindeki hidrojen, havann oksijeni ile birleerek su durumuna gelir. Bileimindeki karbon ise havann oksijeni ile birleerek, karbon dioksit oluturur. Yaklak 1 kg fuel-oilin yanmas iin 11 m3 havaya gereksinim vardr. Brlr bu karm en iyi ekildi yapmaldr.

Brlr trleri
Yksek ya basnl brlrler Hava veya Buhar atomizasyonlu brlrler Dnel brlrler

Yksek ya basnl brlrler: Esas olarak pompa, bir stc, havay salayan bir hava fan ve bir pskrtcden oluur. Ya, pompa tarafndan emilir, stcdan geirilerek kvamll drlr. Pskrtc, ya 6-30 kg/cm2 arasndaki yksek basnla pskrterek nce zerrelere ayrr. Yakt zerrelerinden oluan yakt bulutu, hava fannn bast hava ile kararak buharlar. Buharlaan bu karm genellikle iki elektrotlar arasnda oluturulan elektrik kvlcm ile tututurulur. Bunun iin ateleme transformatrnden yararlanlarak, elektrotlar arasndaki gerilim 10.000 volta karlr. Yksek ya basnl brlrlerde, kapasite ayar meme deitirerek yaplr.

Hava veya Buhar Atomizasyonlu Brlrler: Bu tr brlrlerde yakt, dk basnla brlre gnderilir. Brlrn paralayc ve pskrtc blmnde hava veya buhar yakta hzla arpar. Hava veya buhar, yakt kk zerrelere paralar ve yanmaya hazr duruma getirir. Byk kapasiteli brlrlerde, yakt paralayan ilk havaya ek olarak, yaktn yanmasn tamamlamak iin ikinci bir hava verilir. Yksek ya basnl brlrlerde olduu gibi yakt arsa (kalnsa) yaktn inceltilmesi gerekir.

Dnel Brlrler: Bu tr brlrlerde yakt 30006000 d/dak hzla dnen konik bir kap araclyla paralanr. Kabn i yzeyine dzgn bir biimde yaylr ve kabn kenarndan merkezka kuvvetin etkisiyle pskrtlr. Bu ekilde bir paralanma yetmeyeceinden, yanma havasnn bir miktar konik kabn dnda, pskrtlerek, yakt zerreleri daha da ufaltlr. Dier brlrlerde olduu gibi, kaln ya kullanlm ise ya stmak gerekir.

Brlr Kapasitesi
Kazann kapasitesi, tr, stma yzeyi, yanma odas ekli ve patta baca biimi, brlr kapasitesine etki eder. Uygun koullarda bir brlrn kazanda yakabilecei en fazla yakt miktarna, brlr kapasitesi denir. Bu deer brlr etiketlerinde belirtilmitir. Brlrn paralarnn grevleri ise yledir: 1-Brlr Gvdesi: Brlrn ana iskeletidir. Dier paralarn gvde zerine taklmas ile brlr oluur. 2-Hava Ayar Srgs: Yanma iin yeterli havann gemesini salayan hava kanalnn, istenilen lde ama veya kapama grevini yapan parasdr. 3-Ana Motor: Brlr kapasitesine gre deien g ve dnme ile hava fann ve yakt pompasn altran paradr. 4-Yakt Pompas: Yanma iin gerekli yakt salayan paradr. 5-Yakt Istcs: Yaktn pskrtme ncesi incelmesini salayan blmdr. 6-Selenoid Yana: Memeye yaktn verilmesine veya yaktn kesilmesine yarayan paradr. 7-Pskrtme Memesi: Vanadan geen yaktn yanma kafasna gei blmdr. 8-Ateleme Elektrotlar: Buhar durumuna gelen ve yanma balnda hava ile karan, yakt/hava karmn yksek gerilim trafosundan gelen, yaklak 1000 Vluk akmla ateleyen blmdr. 9-Hava Dndrc (trblatr): Yanma bal iine gelen yakt ve havann ok iyi bir ekilde karmasn, havaya yn vererek salayan blmdr. Byle bir karm, iyi yanma iim zorunludur.

10-Yanma Bal: Elektrotlar, meme ve trblatre gvde ilevi gren ve kartrlmann yapld ksmdr.

Brlrn alma Biimi

Elektrik komuta pano veya tablosundaki ana alter ve brlr alteriyle, evrime akm verilmeye balannca stc, ya (yakt) stmaya balar. Ya scakl termostattaki deere ulanca, brlr motoru almaya balar. Bu anda ateleme trafosuna gelen akmla, elektrotlar arasnda kvlcm kar. Motor tarafndan dndrlen hava fan, emdii havay yanma balndan geirerek yanma odasna fler. Dier taraftan ya pompas, tanktan ektii ya stcya gnderir. Istcdan geen ve stlm olan ya, memenin bulunduu, burun paras ak olan selenoid vanadan geerek, ya pompasnn emi tarafna geer. Ya, 1520 saniye kadar bu ekilde dolaarak gerekli scakla gelinceye kadar snr. Bu sre sonunda selenoid vanaya akm gelerek, vana geiini kapatr. Vana geiinin kapanmasyla yaktn dn kesilmi olur. Meme nnde basn ykselir ve piston geriye itilerek, yaktn memeye gei yolu alr. Ykselen basncn etkisiyle ya, memeden pskrmeye balar. Yn ve hareket verilen hava ile yakt, yanma kafasnda iyice kartrlr ve yanmaya hazr duruma getirilir. Gerilim trafosundan gelen yksek akmn etkisiyle, elektrotlar arasnda kan kvlcm bu karm tututurur. Dolaysyla yanma balar. Eer herhangi bir nedenle yanma olmazsa, yan pskrmeye balamasndan 5 saniye sonra, fotosel lambas k grmedii iin brlr durdurur. Panoda bulunan arza lambas yanar. Eer yanmada bir olan dlk olmazsa, fotosel almay srdrr. Olaan alma srasnda olabilecek herhangi bir snme (alev kopmas) durumunda da, fotosel brlr durdurur. Burada anlatlanlar tek memeli brlrler iindir. Yksek kapasiteli kazan sistemlerinde bulunan iki memeli brlrler de ise; ikinci memeye yakt gnderen, ikinci bir selenoid vana vardr. Olaann zerinde veya ar yk durumlarnda presostat veya termostat aracl ile ikinci selenoid vana, dolaysyla ikinci meme de iletmeye girer. Bylece ocak iinde yaktn yaklmas ile elde edilen s, katlanm olur. Besleme aygtnn almayp, suyun alnamamas durumunda da, brlr iletmeden kar. Bu durumda eer varsa kl veya sesli uyar ile personel uyarlr. Yine basncn istenilen deere ulamas durumunda, presostat cihaz tarafndan, brlr iletme d braklr. Herhangi bir nedenle, brlr elektrotlarnn atelememesi sonucu, ocak iine yakt girmise, hele bu alma arasnda ve pe pee birka kez olmusa, arzann nedeni saptanmadan brlr altrlmamal, ocak iine ocak patlamasna yol aabilen stb vs atlarak yakmaya allmamaldr.

Brlrn Bakm
alan tm sistemlerde olduu gibi, Kk htimaller Byk Arzalar Dourur sznden karak, iletme sal asndan aadaki etmenler gz nnde bulundurulmal ve gereken yaplmaldr.

-Bir brlrn dolaysyla kazann, arzasz ve srekli almasnn ilk koulu, ya temizliinin salanmasdr. Temizlenmemi yakt; pompann arzalanmasna, selenoid vana ve memenin tkanmasna, dolaysyla sk sk arzalanmasna neden olur. Olabilecek her arza, iletmenin zaman kayb ve maliyet art demektir. -Brlr yakt memesi, ortalama 5 gnde bir, gaz ya ile temizlenmelidir. Temizleme srasnda fleme, yararl olabilecei gibi i meme vidalarn andrmayacak ince malzemeden de yararlanlabilir. -Olaan yakt dolamnn deimemesi iin en az ayda bir kez pompa szgeci temizlenmelidir. Tersi durumda, tkanan gzeneklerden yakt geii zorlar veya kirlenme fazla ise yakt gemez. Bu da yanmann olmamasna yol aabilecei gibi pompada ypranmalara da yol aar. -Hava dndrc, ayda bir kez gzden geirilmeli hava aralklarna biriken kurumlar temizlenmelidir. Temizlenmezse havann geii bozulur ve iyi bir yakt hava karm salanamaz. Kurumun fazla birikmesi hava dndrcnn dnn bile olumsuz ynde etkileyebilir. -Belirli aralklarda, eer varsa orsat aygt (gaz zmleme aygt) ile baca gazlarndaki CO2 miktar llmeli; olaan dlk var ise, olaana dnecek ekilde yakt ve hava ayar yaplmaldr. Gaz zmleme aygt yoksa, bu ayar, baca gazlarnn k rengine baklarak yaplmaldr. -Elektrot aralklarnn firma tarafndan standardnda olduu denetlenmeli, bozulmusa ayarlanmaldr.

yi Bir Brlrn letmesinin Koullar

Yaktya (60 oC) scaklk derecesine getirilmeli ve o derecede kalmas salanmaldr. Yan fazla snmas, hava kabarcklar yapar. Yan borular iinde ak zorlanr. Yan az snmasnda ise, tane kkl istenilen gibi olmayacak, dolaysyla kt ve isli yanma oluacaktr. Yan stlmas gereken scaklk deeri, ya kalnlna ve zelliine gre brlr zerindeki stc termostatlar aracl ile salanr. Yakt ya basnc, brlr pompasndaki manometreden gzlenmeli, srekli ayn deerde tutulmas allmaldr. Ya basncndaki ini ve klar, yanmann zelliini deitirir. Hava motoru ve srgs araclyla yaplan hava ayar, ocak iindeki yanma rengi ak sar renkte (tam yanma) olacak ekilde yaplmaldr. Brlr memesi, kazan kapasitesine ve brlr zelliine gre seilmelidir. Tersi durumunda yanma verimi der ve olaan yanma elde edilemez. Bacadan siyah duman kmas durumunda da meme kltlmeli veya verilen hava miktar arttrlmaldr. Tersine beyaz duman grlmesi durumunda ise, meme byltlmeli veya hava miktar azaltlmaldr. Uygun baca rengi, gri veya kl rengi olarak tanmladmz renktir. Yanma srasnda, yanma ortamndan czrtl ses gelmekteyse, yakt iinde su var demektir. Ana tanktan balayarak, olanaklar elverdiince yakt iindeki su, atlmaldr. Yakt ana tankndan, haftada bir kez, dip atma dzenei ile su atlmaldr. Brlr yakt pompasndan vuruntu sesleri geliyorsa, yakt szgeci tkanmtr. Skp temizlenmesi gerekir. letme srasnda kazan sarslyorsa, yanma iin hava az veriliyor demektir. Yakma havas arttrlarak bu olayn nne geilir. Yanma havas, olanaklar lsnde ocak iine stlarak verilmelidir. Scak hava vermek, iyi yanmay salar ve verimi ykseltir.

Brlr iinde dolam sistemi:

Yaktn snmas ve dolam yle olur: -Brlr motoru yol alr. Pompa, ya stcya basar. -Isnm ya, borularda bulunan souk ya, meme vanasna(burun paras) oradan da birinci selenoid vanaya, ardndan tanka srer. Sonuta btn yakt borular scak ya ile dolar.

-Bu srada meme vanas (burun paras) yan memeye giri yolunu kapatmtr. Ya memeye gitmez. -Dn hatt kapannca, ya basnc hemen ykselir. 10-12 kg/cm2 basnta, meme vanasndaki (burun paras) piston geriye itilir. Yan n alr. -Meme vanasnn pistonu arkasna szan ya, tanka dn hattna verilir. -ki memeli brlrlerde, gerekiyorsa ikinci selenoid vana alr ve yaktn memeden pskrtlmesi salanr. Bu srada yakta uygun hava miktar da, otomatik olarak zel bir motorun evirdii srg ile ayarlanr. -Eer brlr durursa, birinci selenoid vana alr. Ya, dn hattna kat iin basn hemen der. Meme vanas hemen kapanarak yakt keser, bylelikle yaktn kazan iine birikmesi nlenmi olur. Brlr ve Yakt Donanm le lgili Olarak Karlalmas Olas Arzalar ve Giderilme Yollar Arza durumundan, nce, iyi bir iletme iin gerekli koullar salanmaldr. -Akm var m? Voltaj ok mu yksek? -Tankta yakt var mdr? -Oda veya kazan termostat, su dzey otomatii, snr alteri vb gibi komuta aygtlar uygun ayarlanm mdr? Arzann yukardaki nedenlerden olmad anlalrsa brlr paralarnn grevlerini yapp yapmaklar aratrlmaldr. Arza 1: Brlr Hi almyor. -Tabloya gerekli faz gelmiyordur. -Beyin arzal olabilir. -Istcnn grevini yapp yamadn deneyiniz. -Alt snr termostat bozuk olabilir. -Istc ayar termostatlarnn ayar yanl olabilir. -Istc ayar termostatlar bozuk olabilir. Arza 2: Brlr alyor Fakat Ksa Zamanda Yeniden Arzaya Geiyor se Nedenleri? -Pompa yakt basmyordur. Gzden geiriniz. -Ateleme olmuyordur. Deneyiniz. -Fotosel lambas iyi yanmyordur. Yenisini taknz. -Fotosel lambas bozuktur. Yenisini taknz. -Meme burun paras bozuktur. Deitiriniz. -Pskrtc basnc dktr. Basnc ykseltiniz. -Yakt havalandrma borusu tkaldr. Atrnz. -Pompa hava emiyor, hava yayyordur. Arzay gideriniz. -Meme takldr. Temizleyiniz. -Selenoid vana arzal veya yay gevemi, ya karyor olabilir. -Komutu beyni arzal olabilir. -Yakt yeterli derecede stlmam olabilir. Arza 3: Yakt Geliyor, Ateleme Olmuyor. -Meme kirlidir. Temizleyiniz. -Meme as yanl seilmitir. Uygun meme taknz. -Memenin i konisi hasarldr. Deitiriniz. -Ateleme kvlcm veya alev, yksek hava hz dolaysyla paralanmaktadr. Havay azaltnz.

-Ateleme transformatr bozuktur. Yenisini taknz. -Beyin ile ateleme trafosu arasndaki balant kopuktur. Deneyiniz. -Transformatr-elektrik balants kopuk olabilir. -Yaktta su vardr. Suyu boaltnz. -Yanl elektrot ayarndan dolay ateleme kvlcm, meme veya meme ubuu zerine sryordur. Yeniden ayarlaynz. -Hava ok fazla verilmitir. Azaltnz. -Memenin i konisi hasarldr. Deitiriniz. Arza 4: Fazla Kurum Toplanyor. -Yakt miktar fazladr. Memeyi kltnz. -Meme as yanltr. Uygun meme taknz. -Meme eskimi veya kirlenmitir. Yeni meme taknz. -Meme, brlr durduktan sonra da pskrtmektedir. Burun paras yayn deitiriniz. -Meme trblatr d yznden biraz uzaktr. Ayar ediniz. -Yanma havasnn hz ve karm zayftr. Havay srgden anz. -Yanma iin gereken oksijen azdr. Kazan dairesine temiz hava girmesini salaynz. -Hava fan kirlenmi veya kk seilmitir. Fan kanatlarn temizleyiniz. -Hava/yakt karmn ayar ediniz. -letme zamanlar ksa, ocak souktur. Memeyi kltnz. -Baca ekmesi dktr. Baca aspiratr neriniz. -Baca hasar grmtr, ok kurum balanmtr. Onartnz, temizleyiniz. -Kurumdan dolay duman borusu kesiti ok kltlmtr. Temizleyiniz. -Motordan istenen dnme saysna ulaamyordur. Gzden geiriniz. Arza 5: Yanma Grntleri Fazla, -Hava verdisi yksektir. Azaltnz. -Meme, hava dndrc (trblatr) d yzeyinden uzaktr. Ayar ediniz. -Pskrtme as yanl seilmitir. Uygun meme taknz. -Meme ksmen tkaldr. Temizleyiniz. -Yakt/hava karm oran yetersizdir. Ayar ediniz. -Yanma havas, yanl gnderme nedeniyle pskrtme konisine giremiyor olabilir. Kontrol ediniz. -Hava fan kk, yanma havas azdr. Havay arttrnz. -Yanma odas ok byktr, uygun llerde yeniden yaplmaldr. -Tutuma (alevlenme) scakl dktr. Termostat ayarn yapmz. -Kazann i direnci byktr. Baca aspiratr neriniz. -Baca ekii dktr. Baca aspiratr neriniz. Arza 6: Brlr Pompas Grev Yapmyor. -Pskrtme emme hattnda hava emiyor ve stcya hava basyordur. -Yakt kirlidir. -Yaktta su vardr. -Yakt borusu tkaldr. -Pompa szgeci tkaldr. -Pompa contalar bozuktur, hava emmektedir. - dileri anm ve basn tutmuyordur. -Pompa keesi bozulmu, ya szdryordur. -Motor ters dnyordur.

-Motor tam evrimine ulamamtr. -Pompa kaplini arzaldr. -Pompa motordan dnme hareketini alamamaktadr. Arza 7: Meme Arzalar. -Meme kk seilmitir, kvlcml yanma ve kok oluumu grlmektedir. -Meme byk seilmitir, isli ve dumanl yanma grlmektedir. -Meme kirlidir. Kvlcml yanma ve kok olumakta, yanma konisi epeevre olumamaktadr. -Pskrtme as genitir. Yakt, yanma odas eperlerine arpmakta, kok olumaktadr. -Memenin i konisi hasara uramtr. -Meme gevek braklmtr. Memeden ya szp, kazan iinde ksmen yanmakta, kok olumaktadr. Baca gaz iinde karbondioksit dk olduu durumda isli yanma olmaktadr. -Meme di kapmtr. Alev merkezde olumamaktadr. -Meme szgeci kirlenmitir. Kvlcml yanma veya kok olumaktadr. Beyaz duman grlmektedir. -Pskrtme as dardr. Tutuma gl ve alev kopmas grlmektedir. Alev ok uzun olmakta, baca gaz scakl artmaktadr. Arza 8: Brlr Motoru almyor. -Motoru yanmtr. -Motora gerekli gerilim gelmemektedir. -Motor termii atmtr. -Yasz kalm, yataklar sarmtr. -Pompa durmutur (skmtr). -Beyinden motora giden hat kopmutur. -Beyin arzaldr. -Alt snr termostat grev yapmyordur. -Istc yanmtr. Arza 9: Brlr Fazla Yakt Tketiyor. -Hava fazlalk katsays yksektir. Duman gazlarnda (CO2) miktar ok azdr. Havay azaltnz. -Kazan iindeki diren az olduu iin baca duman gazlar yksek scaklkta kyor. Baca srgsn ksnz. -Yanma odasnn biimi hataldr. Yeniden dzenlenmesi gerekir. -Oda termostatnn yeri yanl seilmitir, brlr sk sk devreye sokup karyor. Yerini deitiriniz. -Kazan fazla miktarda kurum balamtr. Temizlik gerekmektedir. -Kazan balantlar gevemi (kapak, conta vb.) kaak hava karyor. Kazan balantlar onarlmaldr. -Yanma tanknda veya borularnda szma vardr. -Yanma havas, yakt pskrtme konisine yeterli miktarda giremiyor. Taze havann ocaa girmesini salaynz. -Pskrtme basnc ok dk olduu iin yakt zerre durumuna gelemiyor. Basnc arttrnz, hava miktarn yeniden ayarlaynz. -Borulardan veya depodan dar ya szyor. Sznty gideriniz. Arza 10: Brlr Fazla Koku Yapyor (s veya Yakt Kokusu) -Meme kirlenmi veya bozulmutur. Deitiriniz.

-Yanma havas azdr arttrnz. -Baca ekii dktr. Baca ap ve yksekliinin deimesi gerekir. -Baca fazla kurum balamtr. Temizlettiriniz. -Baca hava szdryor, onarm gerekir. -Duman kanal hava szdryor, onarm gerekir. -Kazan hava szdryor, onarm gerekir. -Yanma odas boyutlar yanltr. Yeniden dzenlenmesi gerekir. Arza 11: Hava fan ile ilgili arzalar -Kanatlar kirlidir -Dengelemesi bozuktur. -Ses yapmaktadr (gvdeye srtyor) -Kamas dm, set uskuru gevemitir. -Kk seilmitir, az hava vermektedir. -Motorun yn terstir. -Motorun dnme says dktr. -Hava emip basamyor, kanatlar anmtr.

GAZ YAKIT YAKICILARI (BRLRLER)

Gaz yakt yakclar Gaz Brlrleri olarak tannr. Gaz brlrleri hava-gaz karm biimine gre 4 ana gruba ayrlr. Bu gruplara girmeyenler zel trler bal altnda aklanacaktr.

Yaym (Difzyon) Alevli Brlrler

Bu brlrlere yanma iin gerekli hava, ortamdan salanmaktadr. Brlrler azna gelen gaz, ktan sonra evresindeki hava ile kararak doal bir hava/gaz karm salamaktadr. Bu alev, sar renkli ve parlaktr. Alevin kararllnn salanmas, gazn uma ve yanma zelliklerine baldr. Doalgaz yakarken sabit bir alev iin zel brlr balklar gerekir. ekil 33de grlecei gibi, bu iki brlr hemen hemen ayn olmasna karn, doalgaz brlr azna havalandrmal bir jet konulmutur.

 Atmosferik Brlrler
Konutlarda ofben, kat kaloriferi ve frnlarda yaygn olarak kullanlmaktadr. Sanayide ise direkt scak hava ve endirekt sv stma reteleri, zel kurutma frnlar ile piirme ocaklarnda kullanlr. Elle veya otomatik atelenebilir. Termostatik s kontrol ve termoelektrik alev kontroll tipleri vardr. Atmosferik brlrler kazanla birlikte blok hlinde piyasada bulunmaktadr. Bu tip brlrlerde gaz basnc konutlarda doal gaz kullanmnda 12 mbardr. Brlrn gaz balantsnda aadaki ekilde grlen balant elemanlar kullanlr. Bu brlrlere, yanma iin gerekli hava, ortamdan salanmaktadr. Brlr azna gelen gaz, ktan sonra evresindeki hava ile kararak, doal bir hava/gaz karm salanmaktadr. Bu alev, sar renkli ve parlaktr. Alevin kararllnn salanmas, gazn uma ve yanma zelliklerine baldr.

Atmosferik Brlr alma Prensipleri

Atmosferik brlrler, basnl gazn bir llede genlemesi srasnda enjeksiyon prensibiyle evresinden emdii birincil hava ile kararak yanmann salanmas ve termik olarak snn ykselen gazlar yerine ak olan yakcnn altndan emdii ikincil hava ile yanma prensibiyle alr. Atmosferik brlrn alma prensibi aadaki ekilde grlmektedir.

Atmosferik brlr alma ekli

Atmosferik brlr gaz yolu balant elemanlar

1- Kresel vana (TS EN 331) 2- Manometre (musluklu) (TS 827) 3- Gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386) 4- Test nipeli 5- Gaz basn regltr (TS EN 88, TS 10624) 6- Relief valf (DIN 3381) (Regltr ani kapamal ise) 7- Tahliye hatt (vent) 8- Prosestat (Min. gaz basn) (TS EN 1854) 9- Selenoid valf (TS EN 161) 10- Brlr (TS 11391)

Atmosferik Brlrler

flemeli Brlrler
Yakma havasnn ek bir fan ile basnlandrlarak ok sayda zel olarak alm delikten (nozuldan) yakma havasna verildii brlrlere flemeli brlr denilmektedir. flemeli brlrlerde kapasite deiimine gre yakt ve hava oranlar ayarlanabilir.

flemeli Brlrn alma Prensipleri

Yksek bir hzla hava ve gaz kararak trblatrde bir dnme hareketi verilir ve yanma odasna gnderilir. Yanma trblatr nnde balar ve yanma hcresinin iinde devam eder. flemeli brlrlerde kullanlan trblatr srekli olarak hava ve yakt birletirerek yanma stabilizesini salar, karm basnla ieri doru ittiinden alevin geri tepmesini nler. flemeli brlrlerde kullanlan fan ortamdan yakma havasn salamann yan sra oluturduu basn ile yanma hcresinin kar basncn da yener.

flemeli brlrn alma ekli

flemeli brlr gaz yolu balant elemanlar

Bu brlrlerde verimi ykseltmek amacyla yakma havasnn 20400 C arasnda ykseltilmesi mmkn olduu gibi, kazan ve baca arasna s geri kazanm niteleri konulmas da mmkndr. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Kresel vana (TS EN 331) Kompansatr (TS 10880) Test nipeli Gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386) Manometre (musluklu) (TS 827) Gaz basn reglatr (TS EN 88, TS 10624) Relief valf (DIN 3381)(Reglatr ani kapamal ise) Tahliye hatt (vent) Prosestat (Min. gaz basn) (TS EN 1854) Selenoid valf (TS EN 161)11- Brlr (TS 1139211393) Brlr

Emniyet Elemanlar
Gaz Manyetik Vanas
Herhangi bir ayar bozukluu veya arza durumunda gaz akn otomatik olarak keser.

Gaz Basnc Kontrol-Gaz Prosestat

Gaz basnc kontrol cihazlar gaz basncn kontrol eder ve gaz basncnn alt ve st snrlarn dna kmas halinde devreyi kapatr veya tekrar aar.

Gaz Basn Ayar Gaz Basn Regltr

DIN 4756 ve DIN 4788e gre brlrden nce gaz basncnn sabit kalmas iin basn ayarlaycs-reglatr bulunmas arttr. Gaz ayarlaycs mmkn olduu kadar brlre sabit basnta gaz gitmesini salar.

Gaz Emniyet Firar Vanas

Gaz devresindeki ayar cihazlarnda ve zellikle brlrden nce kan basn artmalarn nlemek iin kullanlr. Ayrca gaz basn regltrlerinde iyi bir kapanma olmamas nedeniyle meydana gelen yksek basn iin de gereklidir. 100 mbar olan byk giri basnlar iin ngrlmtr.

Yangn Emniyet Vanas

Gaz tesisatnn bulunduu yerde yangn kmasndan 10 dakika gibi ok ksa zaman sonra yksek scaklk nedeniyle gaz vanalar, sayalar ve tesisat ek yerleri karmaya balar. Yangn emniyet vanasnn iinde bilye kapamal sl yay bulunup 70 C scaklkta gaz akn keser. Testlere gre 1000 Cye kadar iki saat sreyle sdan etkilenmez.

Arzalar ve zm Yntemleri

flemeli brlr elemanlar ve kesit ekli

1. Brlr gvdesi: Alminyum enjeksiyon dkmdr. zerindeki hava kanallar ve salyangoz formu ile kazan ynnden hava emiini gerekletirir. 2. kapak: Alminyum enjeksiyon dkmdr. Brlr elemanlarn zerinde tar.

3. Fan: Yanma iin gerekli havay salar. 4. Trblatr: Havaya gerekli trblansn ve ynn verilmesini, gaz ile havann mkemmel karmn, verimli yanmay gerekletirir. 5. Ateleme ve iyonizasyon elektrotlar: Atelemeyi salarlar ve iyonizasyon elektrotlar, alev olumazsa beyine kumanda ederek gaz kapatr 6. Gzetleme cam: Elektrotlar tar, yanma balna gaz geiini salar. Trblatrn hassas ayarn salar. 7. Multiblok: Filtre, reglatr, vana ve minimum gaz basn prosestatnn birlemesinden oluan kompakt bir nitedir. Bu kompakt dizayn, minimum basn dnm ile maksimum debiyi salar. 8. Brlr motoru: zel tasarml monofaze motordur. 9. Hava basn prosestat: Fan tarafndan tedarik edilen yanma havasnn basncnn yetersiz kalmas durumunda brlr durdurarak gvenlii salar. 10. Kapak tespit pimi: kapan gvdeye kolayca sklp taklmasn salar. 11. Soket: Brlre gelen elektrik balantlarnn kolayca sklp taklmasn salar. 12. Kumanda beyni: Brlr belli bir programa gre altrr. Normal alma srasnda brlrn alev kontroln yapar. Alev arza nedeniyle sndnde brlr hemen durdurur. 13. Ateleme trafosu: 220 volt ve 18 kV alarak elektrotlardaki atelemeyi salar. 14. Hava klapesi ayar grubu: El ile kumanda edilerek yanma havas debisini ayarlar. 15. Hava klapesi: Hava gei miktarn ayarlar. 16. Yanma bal: zerindeki hava gei formu ile kapasite ayarn salar. 17. Kazan balant flan: Brlrn kazana balantsn salar. 18. n kapak: Brlr gvdesinin emdii havay salyangoz formuna gnderir. 19. D kapak: Brlrn sessiz almasn, i kapak zerindeki ekipmanlarn korunmasn ve havay ynlendirmesi ile soumasn salar. 20. Minimum gaz basn presostat: Gaz basncn kontrol eden gvenlik elemandr. Gaz basnc belirli bir deerin altna dnce gaz keser ve brlr durdurur.

n Karml Brlrler

Hava bir fan araclyla basnl olarak gnderilir. Bylece stokiometrik bir karm karm oluturulur. Bundan nceki brlre gnderilen akkan gazd ve bu amala kendi gaz basnc

kullanlmaktayd. Bu trlerde ise gaz hattnda bir reglatr araclyla gazn basnc hemen hemen atmosferik basnca getirilmektedir.

Nuzze-Mix Trnde Brlrler

Hava ve gazn birbirlerine ok iyi karan akkanlar ve basnl olarak brlre gnderildii ve karmn brlr knda olutuu bir trdr. Az miktarda stokiometrik koullar salanabilir ve fazla hava ile almak da olanakldr. Gl yanmadan dolay, brlr aznda yksek scaklklar elde edilebilir. Bu brlrler ok esnek olup, n karml brlrlere gre dnme oran byktr. Ayrca n stlm hava kullanma olana verdikleri gibi hava basncda dk tutulabilir. ekil 35de bu tr eitli brlrler gsterilmitir. Son zamanlarda sl verimi arttrmak amacyla rekperatif brlrler de, bu tip brlrlerden olup ekil 36da rnek olarak gsterilmitir.

zel Tr Brlrler

Yukarda sz edilen drt ana trn dnda, bu ilkelerden biri veya deiik bir ilke ile alan zel amal yaplm brlrler vardr. rnein sv aktmak iin yaplm doldurma tpl brlrlerde gaz, bir tp iinde yaklmakta ve yanma rn gazlar, bu tpn iinde grevlerini tamamladktan sonra darya atlmaktadr. Yine sv stlmas iin kullanlan bir dier tr, batarya trdr. Bu trde gaz yine bir tp iinde yaklmakta ancak yanma rn gazlar sv iinde braklmaktadr. Sv iine braklan gazlar stlan svya kolaylkla geirdiinden, olduka verimli bir trdr.

Iyan Tpl Brlrler

Yanma gazlarnn rnle karmnn sakncal olduu durumlar iin yan tpl doalgaz brlrleri de vardr. Bunlardan tp iinde yaklan gazlarn rettii s ortama nm ile verilmektedir. Yanma rn gazlarn tp iinde dolam ile yanma rnl gazlarn n stlmas da salam olur. ekil 39 da byle brlr grlmektedir.

Doalgaz Brlr Sisteminde Gvenlik

Doalgaz kullanm bu ama iin gerekli donanmlar ngiliz (BS), Alman (DIN), ve Amerikan standartlar ile standardize edilmitir. Trkiyede de konuyla ilgili standartlar, TSE hazrlamaktadr. Bunlarn balcalar BS 5885 ve DIN 4988dir. Ayrca iki standard da ksmen zetleyen National Fire Protection Asociton tarafndan hazrlanarak 2287,11976 nolu Amerikan standard da vardr. Bu standart tek brlrl akaryakt ve gazla alan kazanlarda gvenlik ile ilgilidir. Burada gaz kullanmnda ilikin kurallar aada zetlenmitir. -Gaz yakt yakma sistemi tasarm edildii basnta denenmelidir. -Gaz tesisat, brlrn en ok almasndaki gaz ak iin gerekli basnc salayacak ekilde yaplmaldr. -Gaz iinde yabanc maddeler (sv-kat) olmamal ve borular kaynak apaklarndan temizlenmelidir. -Gaz brlr, etkili bir yanma ve dengeli bir alev salayacak ekilde almaldr. -Brlrde atelemeyi ve alevi grebilecek bir izleme cam ve yeri olmaldr. -Hava tesisat, brlrn btn alma aralklarnda optimum hava yakt orann salayacak ekilde olmaldr. -Hava aygtlar, Kolayca temizlenecek ekilde olmaldr. -Yanma havas denetim sistemi, hava/yakt orann brlrn alma aralnda gcn deiimine gre saptanm hava/yakt oranna gre ayarlayacak ve bunu salayacak ekilde olmaldr. -Alevin kaybolmas durumunda brlre gelen gaz, en ge 5 sn iinde kesilmelidir. Ayn standartta gaz brlrndeki alma sras da yle verilmitir.

Ateleme ncesi

1-Brlr altrlmadan nce gaz hattndaki ikinci otomatik vanann kapal olmas gerekir. 2-nce hava fan almaya balar. 3-n sprme yaplr. Su borulu kazanlar iin en az sekiz, duman borulu kazanlar iin en az 4 kez hava deiinin salanmas gerekir.

Ateleme

-Ateleyici alr. 10 sn iinde pilot alev olumaldr. -Eer bu salanrsa, yaktn brlre gelii salanr. -Bunun salanmad durumda, gvenlik duruu olur. -10 sn den sonra ateleme biter -Ana alev oluur. a) Ana alev oluursa brlr almay srdrr. b)Ana alev olumazsa gvenlik duruu olur.

Denetim

-Brlr, yanma denetim sistemine gre denenir. (Sz gelimi, duman borulu kazanlarda yksek buhar basnc veya yksek su scakl denetimi, olaan duru srasnda yaplr. Buhar basnc ve su scakl istenen dzeye dtnde, brlr almaya balar.)

Olaan Duru

-Ana brlre gelen gaz kesilir. -Gvenlik vanalarnn arasndaki havalandrma borusundan gaz atmosfere verilir. -Son bir sprmeden sonra fann almas durur. Gvenlik durular Gaz brlrnde aadaki koullarn olumas durumunda gvenlik durular olmaldr. -Servis balantsndaki gaz basncnn dmesi veya ykselmesi, -Yanma havasnn salanmamas, -Alevin olumamas veya kaybolmas. -Denetim sistemini altran enerjinin kaybolmas, -Su dzeyinin dmesi, -Su veya buhar scaklndaki art, Gvenlik duruu olduunda, operatr tarafndan duruun nedeni saptanp gvenli alma salayacak gerekli dzeltmeler yaplana kadar, brlr elle ayarlanmadka altrlmamaldr.

Doalgaz Brlrlerinin letilmesi Ve Denetimi

605000 Kw (50.0004.300.000 Kcal/h) kapasitelerdeki kazanlarda kullanlacak doalgaz brlrleri, tek gvde trde olup gaz ve havay basn altnda kartrarak gazn yanmasn salarlar. Doalgaz brlrlerini, fuel oil ve motorin brlrlerinden ayran en nemli fark brlr zerinde yer alan gaz hatt ve gvenlik aygtdr.

Hava basnc gaz basnc ayarlar yannda kazan kar direnci de gz nne alnrsa yksek verimli ve gvenli bir yanma salanabilir.

Brlrlerin alma lkeleri

Tek Basamakl Brlrler: Kazan termostat veya prosestatndan aldklar komutaya gre alrlar. alma sistemi a/kapa (on/off) dr. Bu brlrlerde hava ayar srgs elle ayarlanr ve sabitlenir; Doalgaz, verdi ayarl, yava alp hzl kapanan bir elektrikli vanadan ve aamal alml bir basn drcden geerek, yanma bal ierisindeki ateleme balna gider. Ateleme bal bir gaz distribtr ile trblatrden oluan btnsel bir elemandr. Ateleme balndan kan gaz, brlr ana gvdesindeki bir fan tarafndan yanma balna flenen hava ile homojen olarak karr. Brlrn almas ile ilgili z yapsal aamalar unlardr. -n sprme -Pilot alevinin olumas -Ana alevin olumas -Durma

ki Basamakl Brlrler: Kazan termostat veya prosestat aldklar komutaya gre alrlar. Brlr termostat ve prosestat ayar deerlerine gre en az ve en ok deer arasnda alr. ki basamakl almada zyapsal aamalar unlardr.

-n sprme -Pilot alevinin olumas -Ana alevin olumas ve ikinci basamaa gei -kinci basamaktan birinci basamaa gei -Durma

Oransal Kapasite Ayarl Brlrler: Oransal kapasite ayarl srekli alev modlasyonu brlrler, kazan tarafndan retilen buharn basncnda veya suyun scaklnda oluan deiikliklerle daha dar (modler) aralklarla yant verme zelliindedir. Grafikte grld gibi duru n sprme, pilot alevini oluturma ana aleve ve en ok yke gei aamalar iki basamakl almadaki gibi gereklemekte ancak en ok ykten dier dzeylere daha dar aralklarla gei olana vardr.

Brlrlerin letmeye Alnmas ve Yanma Denetimi

Hava Presostat Ayar: Hava prosestatnn grevi, yakma havas basncnn nceden ayarlanan deerin altna dmesi durumunda, brlr gvence altna almak ve yanmay durdurmaktr. Tek basamakl trlerde, nominal verdi ile alrken, gerekli olan hava basncndan yaklak olarak 10 mmSS daha dk bir basn deerine; oransal trlerde ise en az verdideki veya birinci aama atelemesindeki basnca ayarlanmaldr. En az gaz basn presostad ayar: En az gaz basn presostadnn grevi, brlre gelen gaz basncnn nceden belirlenen deerin altnda olmas durumunda brlrn almasn nlemek ve alyorsa durdurmaktr. Bu presostat brlrn en ok verdide alma durumundaki gaz basn deerinin 70- 80 mmSS altndaki bir deere ayarlanmaldr. En ok gaz basn presostat ayar: En ok gaz basn presostadnn grevi; ateleme balna gelen gaz basncnn nceden belirlenen en ok alma basncnn amas durumunda, brlrn almasn nlemek ve ya alyorsa durdurmaktr. En ok gaz basn presostad, brlrn bilinen iletme basnc st snrnn 40-50 mmSS zerindeki bir deere ayarlanmaldr. Presostat ayar yapldktan sonra manometre ile istenilen noktalardan (bu noktalar gaz giri ve yanma basn noktalar) basn lm yaplarak, gaz basn erilerine uygun olup olmad denetlenmeli ve basn ayarlar yaplmaldr. Mikro ampermetrenin (-) ucu iyonizasyon elektrotuna (+) ucu denetim kutusuna balanr. Atelemeden sonra, mikro ampermetreden geen akm deerinin uygunluu denetlenir. Bu deer, nemli dalgalanmalar olmakszn, brlr trlerine gre en az 15 ila 30 (A) dolaylarnda olmaldr. Brlr iletmeye alnrken eitli basamaklarda yanma olay denetlenir ve baca atk gazlar incelenir. Atk gaz ierisinde CO2 oranna gre hava ayar yaplarak CO2 orannn istenilen dzeye gelmesi salanr. Tam yanma ve yksek verim iin baca gaz iersindeki CO2 oran %11.7 olmaldr. Fakat bu

deer hava kirlilii, iletme koullar vb nedenlerden dolay elde edilemez. Teorik bu deere, stokiometrik deer denir. Yeterli ve verimli bir yanma sonucunda baca gaz iinde CO2 oran %9-10,5 arasnda olmaldr. Bu ayar yapldktan sonra, baca gaz iindeki CO2 oran denetlenir. Bu lmn sonucunda elde edilen deerlere gre iletme ayar yeniden gzden geirilmelidir.

Brlrn Kazana Balants

2 numaral flan kazan zerine 3 numaral cvatalar ve 4 numaral contay kullanarak ekilde gsterildii gibi tespit edilir. Brlr flann iine srp 1 numaral cvata ve 5 numaral somun ile tespit edilir.

Brlrn kazana balants

Elektrik Devre emalar ve Devre Elemanlar Kontrol

Brlr elektrik balantlar retici firmann vermi olduu montaj ve kullanm klavuzundaki emaya gre yaplmaldr. Aada verilen bilgiler ve emalar birka retici firmadan alnmtr. Besleme hatt kablolar ile emniyet ve alma termostatlar veya presostatlarnn balants elektrik emasna uygun olarak yaplmaldr. Sigorta ve anahtarlama elemanlarnn montaj standartlara ve gaz kurulularnn kurallarna uygun olarak yaplmaldr. Topraklama iyi yaplmaldr. Kumanda panosu iinde ayar deiiklii retici firmaya danlarak yaplmal ve kontrol panosu ebekeden ayrlmaldr. Brlr zerindeki soketlere balanacak olan tm kablolar brlr zerindeki kablo rakorlarndan geirilmelidir. Elektrik balantlarnda kesinlikle ntr ile fazn yerini deitirmeyiniz. Elektrik balant emalar zerindeki sembollerin anlamlar aada aklanmtr. h1: Brlr 1. kademe alma sayac h2: Brlr 2. kademe alma sayac IN: Brlr manel durdurma dmesi X4: 4 kutuplu soket X6: 6 kutuplu soket X7: 7 kutuplu soket PG: Minimum gaz basn presostad S: Arza sinyali

Brlr elektrik balants

TR: 2. kademe termostat ( Eer brlr tek kademeli alma ekline ayarlanacaksa, T6 ve T8 terminalleri arasna kpr atarak TRyi devre d braknz.). TL: 1. kademe termostat TS: Emniyet termostat VR: Ayar selenoidi VS: Emniyet selenoidi Monofaze brlrn besleme hatt zerinde bir adet 6A otomatik alter kullanlmaldr.

Brlr elektrik detay emas

ebekenin brlr elektrik soketine balanmas

Kazan ve oda termostatnn elektrik soketine balanmas

Kaynaklar:
ISISAN almalar No: 265, Istma Tesisat TMMOB Makine Mhendisleri Odas, Kalorifer Tesisat, Yayn No: MMO/2004/352/2 Kenan YILDIRIM, Shhi Tesisat Blm, Meslek Teknolojisi III KATALOGLAR ISISAN Buderus, Logamax PLus Akll Istma Sistemleri RIMA Is Sistemleri, KY Serisi DEMRDKM, Kat Yaktl Kat Kaloriferleri E.C.A Is Grubu, Sv Yaktl Kat Kaloriferleri, www.emas.com.tr Alarko Super Comfort, Boylerli Kombi, www.alarko-carrier.com.tr E.C.A Is Grubu www.emas.com.tr Baymak DAB Pompa rn Katalou, www.baymak.com.tr ISISAN Buderus, Akll Istma Sistemleri www.isisan.com BAYMAK BAXI GROUP, Kat Kaloriferleri, www.baymak.com.tr E.C.A JUNKERS, Eurotherm Hermetik Kombi BAYMAK BAXI GROUP Kat Yaktl Kalorifer Kazanlar www.baymak.com.tr ISISAN Buderus Akll Istma Sistemleri ISISAN Istma ve Klima Sanayi A. ALARKO, Kat Yaktl Kalorifer Kazan, Yeni Seri 70-407 kW. ISISAN Buderus, Villa Tipi Istma ETNKAYA Mevlt, Hseyin DEMR, Istma Atlyesi ve lem Yapraklar, MEB- 2001. FIRAT Mobil Sistem ile lgili Kataloglar ROTTENBERGER, rn Katalou- 2004. VESBO Pe-x Boru ve Ek paralar Teknik Kataloglar Issan almalar Nu:265, Istma Tesisat KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar 10. Snf, MEB, Ankara, 2003. DASZ Alpin Kemal, Scak Sulu Kalorifer Tesisat, Demirdkm Yaynlar, 1998. Issan almalar Nu: 62, Bacalar ve Beton Kaideler, 1993. ZTRK Mak. Mh. Sami, Doal Gaz ve Uygulamalar, KATALOGLAR ZOCAM Yaltm Kataloglar ODE Yaltm Kataloglar IIKLI Mustafa, Ders Notlar, Adana ..E.M.L,-2005. eitli Demirdkm, Issan, Alarko, Baymak Kataloglar www.akkaya.com.tr www.ampyazilim.com.tr www.anadoluisi.com.tr http://ari.cankaya.edu.tr www.baymak.com.tr www.buhara.com.tr www.demirdkm.com.tr www.tef.marmara.edu.tr www.erensan.com.tr www.google.com