Ch­¬ng 8

®¹i c­¬ng vÒ s¾c ký

Th.S. NguyÔn L©m Hång

BM Ho¸ Ph©n TÝch
 Môc tiªu häc tËp
1. Tr×nh bµy ®­îc nguyªn t¾c vµ ph©n
lo¹i c¸c kü thuËt s¾c ký.
2. Tr×nh bµy ®­îc:
- C¸c th«ng sè ®Æc tr­ng cho sù di
chuyÓn cña 1 chÊt: hÖ sè ph©n bè, hÖ
sè dung l­îng, thêi gian l­u.
- C¸c th«ng sè ®Æc tr­ng cho sù di
chuyÓn cña 2 chÊt: hÖ sè chän läc vµ
tèi ­u ho¸ qu¸ tr×nh t¸ch s¾c ký 2
chÊt.
3. TÝnh ®­îc: sè ®Üa vµ chiÒu cao lÝ
thuyÕt.
 254
nm
A

NÕu cã dung dÞch

1 thµnh phÇn
®Ó ®o ®é hÊp thô
quang ph©n tö ?
285
nm
B
§o quang phæ cña hçn hîp 2
chÊt: A+B ?
Chän 2 b­íc sãng vµ
254 ®o quang hçn hîp
nm theo tÝnh chÊt céng
tÝnh Ahh=A1+A2
285 nm
Phæ ®¹o hµm
A hçn hîp
B
T¸ch riªng hçn
hîp thµnh 2
thµnh phÇn råi
®o quang phæ
PT
 * LÞch sö ph¸t triÓn cña SK
• Nhµ thùc vËt ng­êi
Nga Mikhail Tswett
®· ph¸t minh ra s¾c
ký vµo n¨m 1906.
• Khi «ng dïng s¾c ký
cét víi chÊt nhåi calci
carbonat ®Ó t¸ch c¸c
s¾c tè thùc vËt b»ng
ete dÇu ho¶.
• ¤ng ®Æt tªn cho kü
thuËt nµy lµ
chromatography
"chroma" nghÜa lµ
"mµu" ‘’graphein’’
* LÞch sö ph¸t triÓn cña SK
ChÊt
DÞch chiÕt ph©n tÝch
thùc vËt

Cét nhåi CaCO3 pha tÜnh Ete

dÇu ho¶

T¸ch riªng pha ®éng

c¸c s¾c tè thùc
vËt

Chromatogra
phy
 1. Mét sè kh¸I niÖm chung
4. A vµ B di
1. Hçn hîp chuyÓn víi tèc ®é
chÊt ph©n kh¸c nhau
tÝch A+B
®­îc ®­a vµo
SP
3.
Pha ®éng

2. Pha tÜnh
®­îc cè ®Þnh
trong cét

Nguyªn lÝ cña SK lµ qu¸ tr×nh t¸ch

 1. Mét sè kh¸I niÖm chung

C¸c chÊt tan t¸ch riªng thµnh d¶i,

®­îc Detector ph¸t hiÖn vµ ghi l¹i
trªn SK ®å.
Nhê sù t­¬ng t¸c kh¸c nhau gi÷a
c¸c chÊt tan víi pha tÜnh vµ pha
®éng mµ c¸c chÊt tan trong mÉu
sÏ di chuyÓn qua cét theo pha
®éng víi tèc ®é kh¸c nhau.
Nguyªn lÝ cña qu¸ tr×nh SK lµ sù
t¸ch c¸c chÊt ra khái nhau trong mÉu
PT b»ng c¸ch:
Dung dÞch chÊt ph©n tÝch trong
pha ®éng ®­îc ch¹y liªn tôc qua
pha tÜnh.
Pha tÜnh ®­îc cè ®Þnh trong cét
hay trªn bÒ mÆt chÊt r¾n vµ
kh«ng hoµ lÉn víi pha ®éng.
* Dùa vµo s¾c kÝ ®å cã thÓ ®Þnh
tÝnh vµ ®Þnh l­îng c¸c chÊt.

MÉu chuÈn MÉu thö

 1.1 Ph©n lo¹i S¾c
kÝ
S¾c kÝ láng
MP siªu tíi h¹n S¾c kÝ S¾c kÝ
láng khÝ

SP SK mÆt SK cét
ph¼ng
SK giÊy,
SKLM Cét Cét mao
nhåi qu¶n

SK cét cæ H GC
®iÓn PLC

SK r©y SK trao SK ph©n SK hÊp

ph©n tö ®æi ion bè phô
Ph©n lo¹i s¾c kÝ
 S¾c ký khai triÓn

MP ®­a c¸c TP
/mÉu di chuyÓn
vµ t¸ch trªn SP.

SP ®­îc nhåi S¾c ký ®å

trªn mÆt ph¼ng n»m
trªn pha tÜnh.
 S¾c ký röa gi¶i
Pha ®éng ch¶y liªn tôc
®­a c¸c thµnh phÇn trong
mÉu di chuyÓn lÇn l­ît ra
ngoµi pha tÜnh

S¾c ký röa
gi¶i thùc
hiÖn trªn cét
nhåi pha
tÜnh.

S¾c ký ®å n»m ngoµi pha tÜnh.

 S¾c ký röa gi¶i trªn cét:
N¹p
B¬m MP liªn
mÉ
u tôc
C
§­a chÊt A, B, C
B di chuyÓn víi
A tèc ®é kh¸c nhau

ChÊt
t0 : MÉu PT ®­ PT
îc ®­a vµo
®Çu cét
Pha tÜnh Pha
S¾c ký röa gi¶i trªn cét:

S¾c kÝ ®å

Pic s¾c
kÝ
S¾c ký röa gi¶i trªn cét:

NÕu sau cét cã Detector

ph¸t hiÖn, sÏ vÏ thµnh pÝc
s¾c kÝ trªn s¾c kÝ ®å
®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­
S¾c ký röa gi¶i trªn cét:
N¹p
B¬m MP liªn
mÉ
u tôc
C
B

§­a chÊt A, B, C
di chuyÓn víi
tèc ®é kh¸c nhau
2. Pic s¾c ký vµ c¸c th«ng sè ®Æc tr­ng
cho qu¸ tr×nh röa gi¶i:

2.1. Sù di chuyÓn cña c¸c chÊt

 2.1.1. Sù di chuyÓn cña
mét chÊt:
a. HÖ sè ph©n bè K:
• HÖ sè ph©n bè K cña chÊt ph©n tÝch
quyÕt ®Þnh tèc ®é di chuyÓn cña
chÊt ®ã qua pha tÜnh.
CS
K= K cµng lín, sù di chuyÓn
CM cña chÊt tan qua pha
tÜnh cµng chËm
• HÖ sè KA phô thuéc vµo:
 B¶n chÊt cña chÊt A
 B¶n chÊt cña hai pha
 2.1.1. Sù di chuyÓn cña
mét chÊt:
• NÕu c¸c chÊt trong hçn hîp cã h»ng
sè K kh¸c nhau cµng nhiÒu

• Kh¶ n¨ng t¸ch c¸c chÊt cµng dÔ

dµng h¬n.
 b. Thêi gian l­u tR

• Thêi gian l­u (tR) lµ kho¶ng thêi gian

tõ lóc tiªm mÉu vµo cét ®Õn khi pic
xuÊt hiÖn ë Detector.
• Thêi gian chÕt (tM) lµ thêi gian l­u cña
chÊt kh«ng bÞ l­u gi÷.
• Thêi gian l­u hiÖu chØnh t'R lµ:
t' = t – t
υ

* Mèi quan hÖ gi÷a tR vµ hÖ sè K:

• Tèc ®é trung b×nh cña chÊt ph©n
tÝch lµ: L
υ=
tR
• Tèc ®é trung b×nh cña c¸c ph©n
tö pha ®éng lµ:
L
u= L lµ chiÒu dµi cét
tM
• Tèc ®é di chuyÓn cña chÊt ph©n
tÝch A lµ mét phÇn cña tèc ®é pha
®éng.
υ
= u x phÇn thêi gian cña A ë trong
 VS lµ thÓ
tÝch cña pha
CM .VM 1 tÜnh
υ=u. = u. VM lµ thÓ tÝch
CM .VM +CS VS 1+KVS /VM
cña pha
®éng.

• Tèc ®é di chuyÓn cña chÊt ph©n tÝch A

phô thuéc vµo:
 HÖ sè ph©n bè K
 Tû sè thÓ tÝch hai pha VS /VM.
• HÖ sè K cµng lín, tøc lµ chÊt A gi÷ l¹i ë
pha tÜnh cµng nhiÒu th× tèc ®é di
chuyÓn cµng bÐ.
 c. HÖ sè dung l­îng k'
• HÖ sè k' cßn ®­îc gäi lµ hÖ sè ph©n bè
khèi l­îng gi÷a hai pha:

' VS
k A =K A .
VM

• HÖ sè k'A phô thuéc vµo:

 B¶n chÊt cña chÊt A
 B¶n chÊt cña hai pha
 Tû lÖ VS/VM
 c. HÖ sè dung l­îng k'
• HÖ sè k' cßn ®­îc gäi lµ hÖ sè ph©n bè
khèi l­îng gi÷a hai pha:
V 1
'
k A =K A . S υ = u.
VM 1 + k 'A
L
υ=
tR L L 1
= .
t R t M 1 + k 'A
L
u=
tM

' t R -t M
k A=
tM
 c. HÖ sè dung l­îng k'

t R -t M
k =
tM

• Chän ®iÒu kiÖn SK ®Ó k' dao

®éng tõ 1→ 5.
 NÕu hÖ sè k'A << 1
Qu¸ tr×nh röa gi¶i qu¸ nhanh khã x¸c
®Þnh tR.
2.1.2. Sù di chuyÓn cña hai
chÊt:
a. HÖ sè chän läc α (Selectivity
factor):
• HÖ sè chän läc α ®Æc tr­ng cho tèc
®é di chuyÓn
KB tû ®èi cña
K 2
> chÊt
K A vµ
B A
B. α= α > 1.
KA

k '
(t R ) B -t M
• NÕu α= B
α=
tÝnh qua hÖ sè dung
'
l­îng:
kA (t R ) A -t M
 a. HÖ sè chän läc α

• §Ó t¸ch riªng 2 chÊt A vµ B cÇn α > 1

• Th­êng chän α dao ®éng trong kho¶ng
1,05 ÷ 2.
• NÕu α lín qu¸ thêi gian ph©n tÝch sÏ
dµi.

b. §é ph©n gi¶i Rs
 VÝ dô:

Thêi gian l­u

(phót)
ChÊt kh«ng bÞ l­ 0,31
u gi÷
Acid Butyric 7,63
Acid Isobutyric 5,98

a.TÝnh hÖ sè dung l­îng K’ cho Acid

Butyric vµ Acid Isobutyric?
b.TÝnh hÖ sè chän läc cña 2 acid?
2.2. H×nh d¸ng pic s¾c ký:
CS
K=
const

CM

D¹ng pic s¾c ký lÝ SK tuyÕn tÝnh:

t­ëng cã tÝnh ®èi HÖ sè ph©n bè
xøng K gi÷ gi¸ trÞ
ph©n bè chuÈn kh«ng ®æi.
 a. TÝnh ®èi xøng cña pic s¾c
ký:
Trong thùc tÕ pic th­êng bÞ gi·n ra vµ chØ
gÇn ®èi xøng.

§­êng cong lâm:

pic sÏ ®æ ®Çu K t¨ng
(fronting)

§­êng cong låi:

pic sÏ kÐo ®u«i K gi¶m
(tailing)
a. TÝnh ®èi xøng cña pic s¾c
ký:
• HÖ sè bÊt ®èi AF (assymetry
factor):

b
AF=
a

• Gi¸ trÞ AF cµng gÇn tíi 1, pic cµng ®èi

xøng
• Th­êng chÊp nhËn AF = 0,9-1,1
 b. Sù gi·n pic s¾c ký:
ChÊt tan di chuyÓn theo pha ®éng
qua pha tÜnh sÏ më réng d¶i vµ
Pic trªn s¾c kÝ ®å kh«ng cßn ®èi xøng.

C¸c ph©n tö cïng mét chÊt tan

Di chuyÓn víi tèc ®é nhanh, chËm
kh¸c nhau
* KhuÕch t¸n xo¸y (Eddy diffusion)
Qu·ng ®­êng di chuyÓn theo pha ®éng
cña c¸c ph©n tö chÊt tan qua cét kh«ng
hoµn toµn nh­ nhau. V×:
 Pha ®éng ph¶i qua c¸c kÏ hë gi÷a c¸c
h¹t nhåi trong cét.
 KÐo theo c¸c ph©n tö chÊt tan di
chuyÓn theo nhiÒu ®­êng kh¸c nhau
g©y ra hiÖn t­îng më réng d¶i vµ pic
bÞ gi·n.
 * KhuÕch t¸n xo¸y?
Pha ®éng ®i qua c¸c kÏ hë
gi÷a c¸c h¹t nhåi/ cét. v gi÷a c¸c PT
KÐo theo c¸c ph©n tö chÊt chÊt tan kh¸c
tan di chuyÓn theo nhiÒu nhau.
®­êng kh¸c nhau

HiÖn t­îng më réng d¶i vµ pic bÞ gi·n.

 KhuÕch t¸n däc?

t1

t2
t3

C¸c ph©n tö chÊt tan sÏ khuÕch t¸n

tõ vïng cã nång ®é cao sang vïng cã
nång ®é thÊp
KhuÕch t¸n ra khái d¶i
vÒ 2 phÝa: tr­íc vµ sau d¶i.
 KhuÕch t¸n däc

NÕu thêi gian ë

trong cét cµng
l©u
sù khuÕch t¸n
däc cµng m¹nh

d¶i më réng nÕu tèc ®é dßng

pha ®éng cµng gi¶m.
 * Sù chuyÓn khèi
• Theo lÝ thuyÕt: mçi ®Üa lÝ thuyÕt cã
sù c©n b»ng cña chÊt tan trong pha
tÜnh vµ pha ®éng.
• Nh­ng thùc tÕ: Pha ®éng di chuyÓn
liªn tôc nªn thùc sù kh«ng cã c©n
b»ng cña chÊt tan gi÷a hai pha: qu¸
tr×nh chuyÓn khèi kh«ng c©n b»ng.
 * Sù chuyÓn khèi?
MP
SP Wb
Wb

PT chÊt tan/SP ®i PT chÊt tan/MP Ýt

vµo MP chËm nªn chuyÓn vµo SP mµ
n»m l¹i phÝa sau l­ít nhanh vÒ phÝa
d¶i. tr­íc d¶i.

d¶i më réng vÒ hai phÝa nÕu tèc ®é

dßng pha ®éng cµng t¨ng.
 3. Lý thuyÕt s¾c ký
S¾c kÝ lµ mét kü thuËt t¸ch c¸c
chÊt:
ChÊt PT

Pha tÜnh Pha

®éng

Lý thuyÕt ®Üa Lý thuyÕt ®éng häc

 3.1. Lý thuyÕt ®Üa:

Cét SK cã thÓ ph©n ra thµnh nhiÒu líp máng

xÕp s¸t nhau ®­îc gäi lµ ®Üa lý thuyÕt

ë mçi ®Üa sÏ diÔn ra sù CA(s)

ph©n bè c©n b»ng tøc thêi KA =
CA(m)
C B(s)
ë ®Üa nµy c©n b»ng míi KB =
®­îc thiÕt lËp. C B(m)
 3.1. Lý thuyÕt ®Üa:

Cét SK cã thÓ ph©n ra thµnh nhiÒu líp máng

xÕp s¸t nhau ®­îc gäi lµ ®Üa lý thuyÕt
 3.1. Lý thuyÕt ®Üa:
• ChÊt tan sÏ ®­îc ph©n bè trong
mét sè ®Üa:
• §Üa ë gi÷a cã nång ®é cùc ®¹i
• C¸c ®Üa l©n cËn nång ®é gi¶m dÇn.

X0
 (x-x o )2 
-  x
 2LH 
C = Cmax .e
a. X¸c ®Þnh chiÒu cao ®Üa H:

ChiÒu cao ®Üa

H:
2
σ
H=
L
L
N=
H

Sè ®Üa lÝ
thuyÕt:
L
N=
H
 b. TÝnh N vµ H:

t R -1τ t R +1τ

L = υ. tR L tR L.τ
= →σ =
σ = υ. τ σ τ tR
 b. TÝnh N vµ H:
L.τ
σ= σ 2 =H.L
1, tR
2
1
Lτ2
t =
2
R = N.τ 2 w=4τ
0, t R -1τ t R +1τ H
6
0,
5 2
2 w .N
tR =
16
w=4τ 2
 tR  w=1,7.w1/2
N=16  
w

2
 tR 
N=5,54  
w
 1/2 
 b. TÝnh N vµ H:
1,
2
 tR 
2
1
N=16  
0,
6
0,
t R -1τ t R +1τ
w
5

2
w=4τ  tR 
N=5,54  
 w1/2 
 * HiÖu lùc cét

• §¸nh gi¸ hiÖu lùc cét dùa vµo:

ChiÒu cao ®Üa lÝ thuyÕt H H nhá

Sè ®Üa lÝ thuyÕt N. N lín

 3.2. Lý thuyÕt ®éng häc:
Nghiªn cøu lý thuyÕt SK liªn quan ®Õn
më réng d¶i.

KhuÕch KhuÕch Sù chuyÓn

t¸n xo¸y t¸n däc khèi

B
H=A+ +Cu
u
a. H»ng sè A liªn quan ®Õn khuÕch
t¸n xo¸y

• HiÖu øng thµnh cét

• §Æc ®iÓm kü thuËt cña cét s¾c ký:
 §Æc ®iÓm cña h¹t (§é ®ång ®Òu cña
h¹t: H×nh d¸ng vµ kÝch th­íc h¹t, b/chÊt
h¹t,…)
 §é nÐn cña h¹t trong cét,
 §­êng kÝnh trong cña cét
• Phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña pha ®éng:
(®é nhít…)
• Kh«ng phô thuéc vµo tèc ®é dßng: A ko
b. H»ng sè B liªn quan ®Õn khuÕch
t¸n däc

• C¸c ph©n tö chÊt tan sÏ khuÕch t¸n tõ

vïng cã nång ®é cao sang vïng cã nång
• ®é thÊp tö
Ph©n h¬n.
chÊt tan sÏ khuÕch t¸n ra
khái d¶i ë c¶ 2 phÝa: tr­íc vµ sau d¶i,
cho nªn d¶i ®­îc më réng ra.
• NÕu thêi gian ë trong cét cµng l©u sù
khuÕch t¸n däc theo cét cµng m¹nh
b. H»ng sè B liªn quan ®Õn khuÕch
t¸n däc
• NÕu t¨ng tèc ®é pha ®éng, th× sÏ
gi¶m thêi gian l­u l¹i trong cét cña
chÊt tan vµ hiÖu øng khuÕch t¸n däc
cµng gi¶m.
• T¸c ®éng cña khuÕch t¸n däc tû lÖ
nghÞch víi tèc ®é pha ®éng U.
 c. H»ng sè C liªn quan ®Õn sù
chuyÓn khèi

• ChÊt tan di chuyÓn theo pha ®éng

qua pha tÜnh vµ t¹i mçi ®Üa LT nã sÏ
®¹t tr¹ng th¸i c©n b»ng.
• Nh­ng thùc tÕ, sù ph©n bè chÊt tan
gi÷a 2 pha kh«ng thÓ ®¹t c©n b»ng
thùc v× qu¸ tr×nh chuyÓn khèi gi÷a
hai pha kh«ng diÔn ra tøc thêi.
 c. H»ng sè C liªn quan ®Õn sù
chuyÓn khèi
MP
SP
Wb

• NÕu tèc ®é dßng cµng lín sù c©n b»ng

cµng khã v×:
 Ph©n tö chÊt tan trong pha ®éng cµng
Ýt cã c¬ héi chuyÓn vµo pha tÜnh mµ
l­ít nhanh lªn phÝa tr­íc d¶i;
 Mét sè ph©n tö chÊt tan kh¸c trong
pha tÜnh ®i vµo pha ®éng cµng chËm
nªn n»m l¹i phÝa sau d¶i.
 KÕt qu¶ lµ d¶i më réng vÒ hai phÝa.
• HiÖu øng më réng pic s¾c ký liªn quan
• HÖ sè A, B, C tØ lÖ thuËn
víi:
KÝch th­íc h¹t nhåi trong cét

§­êng kÝnh trong cña cét

BÒ dµy líp pha tÜnh láng

bao quanh chÊt mang r¾n.
Ph­¬ng tr×nh Van Deemter:

HiÖu lùc cét

®¹t tèi ­u khi
chiÒu cao H
cùc tiÓu

H min = A + 2 B.C
 • Xu h­íng cña s¾c kÝ
hiÖn ®¹i:
X¸c ®Þnh tèc ®é dßng tèi ­u

Gi¶m kÝch th­íc h¹t nhåi trong cét

Gi¶m ®­êng kÝnh trong cña cét

Gi¶m bÒ dµy líp pha tÜnh láng

bao quanh chÊt mang r¾n.
 Ph­¬ng tr×nh Van Deemter:

B
• §Ó x¸c ®Þnh cùc tiÓu lÊy vi ph©n theo
H = A + +Cu
u
u: dH -B
= 2
+C
du u
dH u min = B/C
=0
du
• Cho gi¶i ph­¬ng tr×nh sÏ cã:
H min = A + 2 B.C

• Dùa vµo thuyÕt ®éng häc ta cã c¬ së

®Ó tèi ­u ho¸ qu¸ tr×nh s¾c ký röa
gi¶i: x¸c ®Þnh ®­îc tèc ®é dßng tèi ­u
®Ó cã hiÖu lùc cét cùc ®¹i.
 b. Sù di chuyÓn cña hai chÊt:

t1

• ChÊt B bÞ l­u giữ trong PT m¹nh h¬n

so víi chÊt A, nªn chÊt B sÏ di chuyÓn
chËm h¬n chÊt A.
• T¹i thêi ®iÓm t1: 2 chÊt nµy vÉn cßn
xen phñ lÉn nhau.
• DÓ t¸ch c¸c chÊt trong hçn hîp thµnh
c¸c pic riªng biÖt, cÇn cã cét ®ñ dµi.
Sù di chuyÓn cña hai chÊt:

Gi¶m ®é Thay ®æi tèc ®é di

réng chuyÓn cña c¸c
cña pic. chÊt ph©n tÝch
 4. Tèi ­u ho¸ ®iÒu kiÖn s¾c kÝ:

Tèi ­u ho¸ ®iÒu kiÖn s¾c kÝ lµ lùa chän

®iÒu kiÖn s¾c kÝ ®Ó t¸ch ®­îc hoµn toµn
2 chÊt trong kho¶ng thêi gian ng¾n nhÊt.
 4. Tèi ­u ho¸ ®iÒu kiÖn s¾c kÝ:

Gi¶m ®é Thay ®æi tèc ®é

réng pic di chuyÓn cña c¸c TP

HÖ sè
H HÖ sè chän läc
dung l­îng kB’
min

Tèi ­u ho¸ ®iÒu kiÖn s¾c kÝ lµ lùa

chän ®iÒu kiÖn s¾c kÝ ®Ó t¸ch ®­îc
hoµn toµn 2 chÊt trong kho¶ng thêi
gian ng¾n nhÊt.
 4.1. §é ph©n gi¶i cña cét:
• §é ph©n gi¶i ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng t¸ch hai
chÊt trong hçn hîp, trªn s¾c ký ®å cho 2 pic
liÒn kÒ nhau.

Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 pic

=
§é réng trung b×nh cña pic

ΔZ 2.[ ( t R ) B − ( t R ) A ]
RS = =
1
( WA + WB ) ( WA + WB )
2

1,18.[ ( t R ) B − ( t R ) A ]
RS =
(
W1/2 (A) + W1/2(B) )
4.1. §é ph©n gi¶i cña cét:
  tR 
2
1 t (t R ) B -(t R ) A
N=16   =4 R RS =
 w w N W

t R(A) -t 0 (t R ) B -(t R ) A N
'
k A= t R(A) = t 0 (k 'A +1) RS = .
t0 (t R ) B 4

kB '
kB '
k 'B - k 'A N
α= ' '
k A= RS = '
.
kA α 1+kB 4

Nα  - 1   k 'B 
RS =   ' 
4α  1 + k B 
 * T¨ng sè ®Üa N
• §Ó t¨ng sè ®Üa lÝ thuyÕt:
 C¸ch dÔ nhÊt t¨ng chiÒu dµi cña cét,
nh­ng thêi gian ph©n tÝch dµi h¬n vµ
pic sÏ gi·n réng h¬n.
 Gi¶m chiÒu cao cña ®Üa lÝ thuyÕt
(kh«ng kÐo dµi tR vµ kh«ng bÞ gi·n
pic) b»ng c¸ch:
- Tèi ­u ho¸ tèc ®é dßng.
- Gi¶m kÝch th­íc h¹t.
- Gi¶m ®­êng kÝnh trong cña cét.
- Gi¶m bÒ dµy cña líp pha tÜnh láng
 * T¨ng hÖ sè dung l­îng k'B:
• Khi t¨ng k'B sÏ
t¨ng ®é ph©n
gi¶i RS.
• KÐo theo thêi
gian ph©n tÝch
sÏ dµi ra.
• §Ó dung hoµ
®é ph©n gi¶i vµ
thêi gian röa
gi¶i.
• Nªn ®Ó k' dao
®éng 1 ÷ 5.
 * T¨ng hÖ sè dung l­îng k'B:

• §Ó t¨ng hÖ sè dung l­îng, tèt nhÊt lµ

thay ®æi ®iÒu kiÖn s¾c kÝ
• C¸ch dÔ dµng vµ hiÖu qu¶ nhÊt ®èi
víi:
 S¾c ký khÝ lµ t¨ng nhiÖt ®é
Ch­¬ng tr×nh ho¸ nhiÖt ®é.
 S¾c ký láng lµ thay ®æi thµnh phÇn
pha ®éng Ch­¬ng tr×nh ho¸ dung
m«i.
 * T¨ng hÖ sè chän läc α
• Thay ®æi pha ®éng (thµnh phÇn, tØ lÖ, kÓ c¶
thay ®æi pH).
 * T¨ng hÖ sè chän läc α

• Thay ®æi pha tÜnh (®æi cét kh¸c)

Thay cét cã c¸c nhãm liªn kÕt ho¸ häc
kh¸c nhau: C8, C18, Phenyl...
• T¨ng nhiÖt ®é cét (dïng trong GC):
th­êng ®i kÌm víi t¨ng kB'.
 T¨ng T¨ng
T¨ng
hÖ sè hÖ sè
sè ®Üa
dung l­îng chän läc
N
k'B α

T¨ng L Hmin 1  k B  5 ≤2
1, 05α ≤

Thay Thay
Gi¶m T¨ng
Tèc ®é ®æi ®æi
kÝch nhiÖt
MP thµnh pha
th­íc ®é
t«Ý ­u phÇn tÜnh
h¹t cét
MP
 4.2. T¸ch nhiÒu chÊt trªn cét:

§Ó t¸ch hçn A
hîp nhiÒu
chÊt: th­êng B
ph¶i kh¶o s¸t
rÊt nhiÒu pha
®éng kh¸c C
nhau
HÖ dung m«i A, t¸ch tèt hai thµnh phÇn
1
HÖvµdung
2 m«i B, t¸ch tèt hai thµnh phÇn
5
HÖvµdung
6 m«i C, t¸ch tèt hai thµnh phÇn
3 vµ 4
Ch­¬ng tr×nh ho¸ dung m«i
(HPLC)
 Ch­¬ng tr×nh ho¸ dung m«i
(HPLC)
• Ch¹y hÖ pha ®éng A cho nÒn æn
®Þnh
• Tiªm hçn hîp chÊt PT cã 6 TP (1, 2, 3,
4, 5, 6)
• HÖ pha ®éng A ®Ó t¸ch 2 thµnh
phÇn 1 vµ 2
• 1Thay
2 hÖ3pha ®éng B ®Ó t¸ch 5 vµ 6.
• Thay5hÖ 6 pha ®éng C ®Ó t¸ch 3 vµ 4.
4

A B C
Ch­¬ng tr×nh ho¸ dung m«i
(HPLC)
- Qu¸ tr×nh thay ®æi thµnh phÇn pha
®éng hoÆc tèc ®é pha ®éng trong
qu¸ tr×nh röa gi¶i.
- §Ó t¸ch ®­îc hçn hîp ph©n tÝch cã ®é
ph©n gi¶i cao vµ thêi gian ph©n tÝch
phï hîp.
 4.3. Thêi gian ph©n tÝch:
• Tèi ­u ho¸ t¸ch s¾c ký lµ chän ®iÒu
kiÖn ®Ó t¸ch ®Þnh l­îng c¸c thµnh
phÇn trong hÖ víi chi phÝ, thêi gian
Ýt nhÊt.
• Thêi gian cÇn thiÕt cho mét qu¸
tr×nh röa gi¶i ®­îc tÝnh tõ thêi gian l­
u cña pic cuèi cïng trªn s¾c ký ®å.
2 ' 3
2 Hα   (1 + k B )
(t R ) B = 16 R S .   ' 2
uα - 1  (k ) B
 Bµi tËp
• T¸ch hçn hîp 2 chÊt A vµ B b»ng cét cã
chiÒu dµi 30,0 cm thu ®­îc:
Thêi gian l­u (phót) ChiÒu réng ®¸y pic
(phót)
A 16’40’’ 1’11’’
B 17’63’’ 1’21’’

• TÝnh ®é ph©n gi¶i.

• TÝnh sè ®Üa lÝ thuyÕt trung b×nh
• TÝnh chiÒu dµI cña cét cÇn thiÕt ®Ó thu
®­îc ®é ph©n gi¶I Rs=1,5.
• TÝnh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÊt B röa gi¶i
ra khæi cét.
 4.3. Thêi gian ph©n tÝch:
L
υ=
(t R ) B
L
N=
H
N H (1 + k 'B )
(t R ) B =
1 u
υ=u.
1+k 'B

Nα - 1   k 'B 
2 ' 3
RS =
Hα   (1 + k B )
   '  (t R ) B = 16 R S2 .  
4α  1 + k B  uα - 1  (k ) '
B
2