You are on page 1of 1

NRC Weekend Vrijdag 25 november & Zaterdag 26 november 2011

NRC Weekend Zaterdag 9 juli & Zondag 10 juli 2011

NRC Weekend Zaterdag 9 juli & Zondag 10 juli 2011

33

31

OPINIE & DEBAT


Beste wensen voor het kabinet
Tien mensen uit het land schrijven een vakantiegroet aan bewindslieden een compliment, kritiek, advies of een suggestie om verder over na te denken terwijl de warme wind het kleed op de tafel in de tuin van het vakantiehuis doet opbollen.

Uw bedoelingen zijn goed. Dat proef ik wel


Geachte mevrouw Van Bijsterveldt,
Eindelijk is uw vakantie op Bali begonnen. In het onderwijs wordt veel minder vakantie gevierd dan menigeen denkt. Liggend op het strand of dobberend op het water denkt de betrokken en bevlogen leraar: hoe kan het klaslokaal weer van mij worden, zonder regelzucht vanuit Den Haag? Als dt de denkrichting is van uw brief van 23 mei over het voortgezet onderwijs, gericht aan de Tweede Kamer, bent u op de goede weg. Dan mag u van mij een beetje vakantie vieren. De kwaliteit van de leerling en van de leraar moet omhoog. De bureaucratie moet minder. Dat zijn respectabele wensen, maar toch. Waarom wilt u scholen aan het einde van de derde klas dan opzadelen met verplichte landelijke toetsen voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde? Daar heeft niemand iets aan. Het is verspild geld. Het levert extra bureaucratie op. Het heeft geen invloed op de kwaliteit. Wilt u daarover nog een keer nadenken, aan het strand? Waarom dient de excellente leraar zo nodig een prestatieloon te krijgen, opdat hij een dag geen les hoeft te geven en wordt vervangen door een middelmatige leraar? Dat levert kwaliteitskrimp op en scheve ogen van mindere collegas. Beter is het om de scholen te dwingen om hun functioneringsgesprekken serieuzer te nemen. Die stellen bitter weinig voor. Dat schrijft u ook in uw brief aan de Kamer. Dit is heel goed. Als het onderwijs iets van het bedrijfsleven kan leren, is dat het. Voer jaarlijks een gesprek met iedere leraar. Wie uitstekend presteert, krijgt een extra beloning. In de LB, LC- en LD-

Uw slalom kan snel afgelopen zijn


Beste meneer Rutte,
Ik wil u graag feliciteren. Een start als deze moet de droom zijn van elke beginnende premier. Direct na uw aantreden werd u gebombardeerd tot great communicator. Uw lach is al beroemder dan die van uw partijgenoot Gerrit Zalm. Zelfs oppositieleiders zeggen dat om uw hoofd een aureooltje hangt. Dat zeggen ze, hoewel u grote bezuinigingen hebt aangekondigd. Die besparingen raken honderdduizenden mensen, van gehandicapten tot kunstenaars. Sommige critici verwijten u dat u het liberale gedachtegoed verloochent. Deze kritiek lijkt evenwel van u af te glijden. De peilingen laten de ene goede prognose na de andere zien. Uw optimistische woorden zijn uw wapen. U bent retorisch superieur aan uw tegenstanders. Uitkeringen moeten geen vangnet zijn, maar een springplank. Als we gehandicapten niet als gehandicapten labelen, worden ze vanzelf mensen aan wie niets mankeert. Als de overheid zich terugtrekt, zullen mensen samenwerken uit eigen beweging. Zo bezien wordt het liberalisme een ideologie voor ons allemaal. De VVD trekt ons aan het nekvel omhoog uit de staatsruif. Ze wijst ons op onze capaciteiten. De vrijheid lonkt.

Uw frisse, simpele verhaal spreekt ons aan. Uw oneliners doen de rest. Neem uw belofte om Nederland terug te geven aan de Nederlanders. Bedoelde u dat u de macht van de bureaucraat zult teruggeven aan de burger? Of dat u dit land zult teruggeven aan de autochtonen? Niemand weet het. Iedereen is tevreden. Helaas kunt u niet blijven teren op uw retoriek. De realiteit staat klaar om u in te halen. Wat als blijkt dat gehandicapten gehandicapt blijven en dat mensen elkaar verdringen op de springplank, zonder werkgevers die hen willen aannemen? Wat zult u doen als de praktijk weerbarstiger blijkt dan het optimistische verhaal en als duidelijk wordt dat eigen verantwoordelijkheid geen toverformule is? Ook niet onbelangrijk tot waar reikt uw pragmatisme? Hoe ver mag Geert Wilders gaan met het beledigen van moslims? Hoeveel antiliberale eisen mag de SGP stellen? Hoe zult u verantwoorden dat een liberale partij haar prioriteit niet heeft liggen bij onderwijs en onderzoek, als blijkt dat Nederland niet in de buurt komt bij die vijfde plaats in de rangorde van kenniseconomien? Met andere woorden wat doet u als uw soepele interpretatie van het liberalisme zich tegen u keert? Ik feliciteer u met uw tot op heden geslaagde slaloms en koorddansacts. Het kan ineens afgelopen zijn. Geniet van uw vakantie.

schalen is keuze genoeg. Wie faalt, voelt dat in zijn portemonnee. Helaas let geen enkele schoolinspectie daarop. Wilt u daar wel op letten? De laagdrempelige lerarenopleidingen dienen hun opleidingsniveau te verhogen. Dat is uw terechte wens. Leraren zijn cruciaal voor hoge prestaties van leerlingen. Hoe zult u precies het niveau verbeteren van die lerarenopleidingen, die herstellen van de naween van het competentiegerichte leren? Daarover stond jammer genoeg niets in uw brief. Selectie aan de hbo-poort, is uw principile keuze. Die ondersteun ik van harte. Nog immer krijgen de studenten veel te weinig les en schiet hun kennis in het klas tekort. Wat dacht u van het aanstellen van vakdocenten, die meeslepend college geven? Zo krijgt het vak weer aanzien en aantrekkingskracht. Uw bedoelingen zijn goed. Dat proef ik uit uw brief. Ook tijdens een intensief, niet-vrijblijvend gesprek met premier Rutte, in het Catshuis, merkte ik dat dit kabinet de onderwijsproblemen niet licht opvat en zeer gevoelig blijkt voor suggesties. U hebt leergeld betaald. U luistert naar de alarmerende berichten uit het klaslokaal. Na luisteren volgt daadkracht. De toestand is ernstiger dan u denkt. Een deltaplan is nodig voor het voortgezet onderwijs, na tientallen jaren van systematische afbraak en de grandioze mislukking van het Studiehuis. U hebt een begin gemaakt. Honderden miljoenen euros zijn vrijgemaakt. Dit is heel goed. Wie a zegt, moet daarna wel het hele alfabet afwerken. Een deltaplan is duur. Ik spreek Rutte en u weer over anderhalf jaar, in het Catshuis. Die afspraak is gemaakt. Ik ben zeer benieuwd. Ik zal u kritisch blijven volgen, vakantie of geen vakantie.

Graa Boomsma
Schrijver, dichter en leraar Nederlands.

In badpak valt die dikke jeugd zo op


Geachte minister Schippers, beste Edith,
Zon, zee en strand, dat is echt vakantie. Ik stel me zo voor dat jij heerlijk met je dochter ergens op een zonnig strand aan zee zit, net als ik vorig jaar met onze twee kleindochters. Wat mij toen weer opviel, was hoeveel dikke kinderen Nederland telt. Als ze in badpak en zwembroek rondlopen, valt het zo op. Toen ik daar mijmerend in de zon lag, besefte ik dat het niet de oplossing zal zijn dat moeders consequent nee zeggen als hun kinderen zeuren om een ijsje. Natuurlijk moet jij eerst lekker afstand nemen van de Haagse hectiek en nergens over nadenken. Het is een druk jaar geweest, met belangrijke beslissingen over het stelsel, de mooie nota Gezondheid dichtbij en recentelijk met een historisch akkoord met de zorgverzekeraars, ziekenhuizen en privklinieken. Als voorzitter van de Gezondheidsraad was ik erg blij met het besluit om de darmkankerscreening in te voeren, conform ons advies. Dit is een zorgvuldig afgewogen investering in de gezondheid van Nederlanders. Na de eerste week van je vakantie zul je wellicht weer wat mijmeren. Kijk dan eens naar die dikke kinderen. Overweeg wat de consequenties zullen zijn voor de toekomstige volksgezondheid en voor de kosten van de zorg als we deze epide-

Floor Rusman
Student politieke ideengeschiedenis. Schrijft columns voor happyChaos.

mie niet weten te stoppen. Iedere minister wil na zijn regeerperiode verantwoordelijkheid kunnen claimen voor echte gezondheidswinst. Je voorganger Ab Klink heeft zich vooral gestort op het roken. Dat blijft natuurlijk de belangrijkste oorzaak van vermijdbare sterfte en ziekte. Wel komt obesitas, in de omvang zoals die nu wordt geconstateerd, dicht in de buurt. Als je dat kunt terugdringen, zal dat nog jarenlang doorwerken. Met alleen eigen verantwoordelijkheid van burgers haal je dit niet. Gelukkig weten we dat collectieve preventie, vooral als het structurele maatregelen zijn, grote effecten kunnen hebben. Jouw ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid kunnen ongetwijfeld voorstellen doen. Het is buitengewoon kosteneffectief. Johan Mackenbach heeft daar onlangs nog een mooi boekje over gepubliceerd Successen van preventie 1970-2010. Zou het niet mooi zijn als jij over veertig jaar bij een volgende publicatie wordt gememoreerd, omdat je het startsein hebt gegeven voor de grootste kentering die tot dan toe is waargenomen in de volksgezondheid? Dit soort dagdromen kunnen alleen in de vakantie, maar ze zouden een bron van inspiratie kunnen zijn. Wellicht vormen ze een reden om vriend en vijand te verrassen bij de behandeling in de Kamer van jouw nota? Geniet van de zon, de zee en het strand van een welverdiende vakantie.

Louise Gunning
Voorzitter van de Gezondheidsraad.

U kunt leren van uw vakantieland Belgi


Geachte minister Rosenthal, beste Uri,
Betaalde vakantiedagen zijn een fundamenteel mensenrecht. Dit staat in artikel 23 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ongetwijfeld zitten de hogepriesters van het Europees Hof deze dagen dus op de camping. Ik hoop maar dat ze geen mensenrechtenschendingen tegenkomen. De commissie gelijke behandeling heeft afgelopen week bepaald dat een happy hour voor vrouwen discriminatie is. Wat denk je, Uri? Betekent dat het einde van de campingdisco? In uw vakantieland Belgi wil maar geen regering van de grond komen. De Belgen hebben ontdekt dat ze eigenlijk niet bestaan. De Vlamingen en de Walen zien niet meer in waarom ze toch samen een staat zouden moeten vormen. Gelukkig hebben ze Herman van Rompuy. In een speech in november vorig jaar zei hij dat de homogene natiestaat dood is. Zou hij willen dat heel Europa wordt zoals zijn eigen land-dat-geen-land-is, Belgi? Zou het toeval zijn dat de Europese Unie als hoofdstad Brussel heeft uitgekozen? Het is eerder het tegenovergestelde. Herman van Rompuy zal heel Europa verenigen. Wat in honderdtachtig jaar niet lukte in Belgi, een land dat bestaat uit slechts twee verschillende nationaliteiten, zal Herman van Rompuy wl

lukken met 27 verschillende staten. Omdat een monetaire unie zonder politieke unie onhoudbaar is, wordt dankzij de te verwachten crisis in Griekenland een steeds verdere Europese statelijkheid opgetuigd. De grootste vijand van Europa is angst, aldus de grootheid Herman van Rompuy. Mark Rutte ging hier zelfs in mee, toen hij in februari zei bereid te zijn om bakken vol soevereiniteit over te dragen aan Brussel. Bezat hij die dan ooit? Was soevereiniteit geen eigendom van het volk? Terwijl Herman van Rompuy met zijn grote verenigingswerk bezig is, stel ik voor dat wij een zomerexcursie organiseren door voormalig Joegoslavi, om te leren van de positieve ervaringen met federalisme die ze daar hebben. Iedereen mag mee Europarlementarirs, journalisten en zelfs Laurens Jan Brinkhorst. We maken in het programma genoeg tijd voor kennismakingen met voormalige Joegoslaven. Als we terugkomen, zoeken we contact met overste Karremans. Naarmate de Europese superstaat verder wordt opgetuigd, kunnen we de knowhow van Dutchbat goed gebruiken. Wat moeten we doen als federalisme mislukt? Gelukkig heeft Herman van Rompuy ons gezegd dat angst ons grootste gevaar is, Uri! Heb dus geen zorgen!

Na de vakantie gaan we het anders doen


Beste heer Donner,
U zit in Itali, het zit ons tot hier. De afgelopen jaren zijn allochtonen moslims in het bijzonder steeds door het stof gekropen. We waren niet goed gentegreerd. We waren niet tolerant genoeg. De allochtoonse verongelijktheid was een grijs gedraaide plaat. Zie hoever we zijn gekomen, de afgelopen zes jaar. We lachen om Gregorius Nekschot. We halen onze schouders op over Geert Wilders. We horen het niet eens meer als we met nazis worden vergeleken, of als onze Koran Mein Kampf wordt genoemd. Dikhuidige, onverschillige Nederlanders zijn we geworden. Nog steeds is het niet goed. Nog altijd moeten we worden geschoffeerd en afgeserveerd als tweederangsburgers. Nog moeten we elke dag dat gezeur aanhoren over de mislukte multiculturele samenleving. Weet u wat, meneer Donner? Rust maar eens lekker uit. Na uw vakantie gaan we het helemaal anders doen. U kunt de multiculturele samenleving vervloeken, afschaffen, tot anomalie verklaren of wat dan ook deze allochtoon blijft zitten waar ze zit. Deze allochtoon blijft met smaak haar couscous eten, Allah aanbidden en alcoholische versnaperingen versmaden. Mijn onverdoofd ritueel geslachte halal-

Thierry Baudet
Werkt op de Universiteit Leiden aan een proefschrift over nationale soevereiniteit.

vlees importeer ik wel uit het buitenland. Leve de globalisering! Daar kunt u niets aan doen. Deze allochtoon kent het eerste couplet van het Wilhelmus niet eens. Weet u wat? Daar is ze trots op! Het Marokkaanse volkslied kent ze natuurlijk wel. Ze koestert haar Marokkaanse paspoort alsof het de toegang verschaft tot het paradijs het islamitische paradijs, meneer Donner. Dit is niet toegankelijk voor u of uw paapse partijgenoot Maxime Verhagen. Wat kan het ons schelen dat u blijft hechten aan uw dagelijkse aardappeltjes, kapot gekookte groenten en slijmerig stukje bio-industrievlees? Geniet van uw Hollandse pot. Duik snel onder de tafel zodra een buitenlander langskomt. Daaraan hebben wij geen boodschap. Wij hebben het dik naar onze zin met elkaar, in onze allochtoonse zuil. Daar spreken we de taal die we willen. We eten wat we willen. We aanbidden wie of wat we willen. Zolang we de wet niet overtreden, meneer Donner, hebt u dat te tolereren. Alle nieuwe, xenofobische wetjes van het door de PVV gedoogde angsthazenkabinet worden uiteindelijk toch verwezen naar de Brusselse prullenbak waar ze horen! Leve Europa! Leve de globalisering! Leve de multiculturele wereld. Doet u maar lekker alsof Nederland Staphorst is. De allochtonen trekken het land wel op in de vaart der volkeren. De moeilijke klusjes hebben we altijd al opgeknapt.

Hassnae Bouazza
Journalist, columnist, vertaler en programmamaker.

NRC Weekend Zaterdag 22 oktober & Zondag 23 oktober 2011

NRC Weekend Zaterdag 12 maart & Zondag 13 maart 2011

Opinie & Debat 7


Citaten
Ik schaam mij diep, iedere keer als ik beelden zie van Jorge Zorreguieta die aan de zijde van zijn dochter of onze koningin over een rode loper een kerk betreedt, of het Concertgebouw. Die beelden maken duidelijk dat het onmogelijk is een scheiding aan te brengen tussen priv- en staatsaangelegenheden. Oud-minister Hedy dAncona, de Volkskrant, 18 oktober. Hoe creer je een beweging voor duurzaam leven? Het heeft nog niet de kritische massa. Daarom ben ik enthousiast over jongeren, want die begrijpen het. Die zitten op de sociale netwerken. Wij geven ons bedrijf als het ware aan de consument. In Egypte begon de opstand bij tien mensen op internet en in zeventien dagen viel een regime. Als dat mogelijk is, kan de consument een bedrijf laten vallen in een nano-seconde. Unilever-topman Paul Polman wil duurzamer produceren, Trouw, 18 oktober. Verhagen is druk met zijn portefeuille bezig en verkoopt ons oude ideen over groene voorstellen als nieuw. Het stelde al niet zo veel meer en het stelt nu nog minder voor. D66-leider Alexander Pechtold, NU.nl, 15 oktober. Er zitten heel wat mensen in corridors of power in het Westen te duimen dat Khadaffi net de laatste levensadem blies. Princes of darkness. Oud-VVD-Kamerlid Arend Jan Boekestijn twittert, 20 oktober. Er is maar n Heinekenontvoering en die is echt gebeurd. Als je over de rug van deze heren in negatieve zin overdrijft om daar zelf commercieel dik mee te verdienen, is dat laakbaar. Bart van Tuinen, advocaat van Heinekenontvoerders Meijer en Boellaard, over de film De Heineken Ontvoering, Algemeen Dagblad, 20 oktober.

Zaterdag & Zondag Het laatste woord 55


In de rubriek Het laatste woord praten mensen over hun laatste levensfase. Daaronder staat wekelijks een necrologie van een niet per se bekende persoon.

M/V van de week

De dood als taboe dat wil ik doorbreken


Naam: Marian Kleijn (44) Woont: in Boskoop, met dochter Jaimy (11 jaar) Beroep: heeft na havo-opleiding diverse banen gehad, onder andere als secretaresse en tandartsassistente. Is nu werkloos; een contract is door haar ziekte niet verlengd. Wat vooraf ging. Zware hoofdpijn, misselijk, moe zo begon het, in de nazomer van 2009. De huisarts adviseerde paracetamol te slikken, schreef later zwaardere pijnstillers voor, verwees door naar een fysiotherapeut voor spier ontspannende oefeningen. Toen, opeens. Maandag 14 december 2009. Een neuroloog stelt de diagnose: hersentumor, rechts, frontaal. Een operatie volgt, een week later. Niet alle kwaadaardige weefsel valt te verwijderen. Bestralingen en chemokuren volgen, tot afgelopen oktober.

Hoe gek het ook klinkt: de ziekte heeft mij ook iets positief gebracht
werk was echt iets voor mij geweest. Als jobhopper heb ik altijd snel contact met collegas gemaakt. Ik doe niet geheimzinnig over mijn leven en ik durf mensen vragen te stellen. Die open houding heb ik nu nog sterker: geen oppervlakkige praat graag, want ik moet zuinig omgaan met mijn energie. Ik heb kanker in mijn hoofd. Doodgaan is een belangrijk onderdeel van mijn leven. Voor veel mensen is de dood een taboe. Ze willen of ze kunnen er niet over praten. Ik wil dat taboe doorbreken en niet om te provoceren. Voor mij is praten over de dood een voorwaarde om zo normaal mogelijk te kunnen leven. Anders hangt dat onderwerp maar voortdurend als een donderwolk boven iedere ontmoeting. Zodra het is besproken, kunnen we ontspannen over andere dingen praten. Ik heb me in de afgelopen anderhalf jaar vaak verschrikkelijk eenzaam gevoeld. Eerst nam de huisarts mijn klachten niet serieus. Afgelopen zomer heb ik op internet lang gezocht naar iemand met wie ik op een niet-medische manier over mijn situatie kon praten. Gelukkig vond ik een nieuwe huisarts, die mij in contact heeft gebracht met een palliatief verpleegkundige. Regelmatig praat ik met haar. Via haar mocht ik een praatje houden op een bijeenkomst van verpleegkundigen, verzorgers en vrijwilligers die werken met mensen in hun laatste levensfase. Ook zij vinden het vaak moeilijk met patinten over de dood te praten. Ik vind dat zo enorm waardevol. Misschien is dat het wel wat mijn leven uiteindelijk zin heeft gegeven: dat ik mensen help te leren praten over de dood. Tekst & fotos Gijsbert van Es

Illustratie Siegfried Woldhek

Gelovig ben ik niet meer, maar dit beeld geeft me rust. Als kind ging ik naar de katholieke kerk in Langeraar. Daar zal de uitvaartmis zijn. Op het kerkhof staan de urnen van mijn ouders. Ik word begraven. Jaimy wil dat graag: een plekje waar ik straks nog ben.

In de wereld

De paradox van een bescheiden leidersrol

Bij de laatste controle, in januari, waren de kankercellen niet actief. Dat was goed nieuws. Maar zo zal het niet blijven. Een verpleegkundige zei een keer dat ik mag rekenen op twee drie jaar. Mij houdt het niet echt bezig, omdat ik n probeer te leven. Ik wil me niet steeds afvragen: hoe lang heb ik nog? Dat kan ook niet, want ik sta alleen voor de zorg van Jaimy. Zij is elf. Ik ben altijd alleenstaande moeder geweest. Eenmaal in de drie weken gaat ze naar haar vader. Voor de rest zijn Jaimy en ik altijd samen. Bij de bestralingen en chemokuren, vorig jaar, dacht ik: even doorbijten, straks is alle ellende voorbij, dan ben ik weer de oude. Maar ik ben een deel van mezelf kwijtgeraakt. Van binnen stond ik op een stevig fundament. Ik koos nooit de makkelijkste weg. Ik bleef nuchter onder alle omstandigheden. Mijn fundament is afgebrokkeld. Ik kan niet meer naar een winkel om alle boodschappen te doen. Te veel prikkels: mensen, geluiden, kleuren, geuren dan word ik al snel duizelig en misselijk. En boodschapje bij de drogist lukt net. Staat er dan iemand achter me te zuchten als ik

Op deze foto was ik 18 jaar. Achter mij Jaimy toen zij een half jaar was. Na mijn overlijden gaat ze bij haar vader en zijn vriendin wonen. Ik vond het moeilijk aan dat vooruitzicht te wennen, maar nu ben ik blij dat ze een veilige plek zal hebben.

Met Diana, de palliatief verpleegkundige, ga ik binnenkort dit boekje doorwerken. Er staan allemaal vragen in. Wat ik nog wil doen in de laatste fase van mn leven. Hoe en waar ik mijn laatste dagen wil doorbrengen. Hoe ik mijn uitvaart voor me zie.

niet meteen mn geld heb opgeborgen, dan word ik van binnen woedend. Dan wil ik t wel uitschreeuwen: doe niet zo opgefokt, ik ben er tenminste nog! Ik raak snel gerriteerd en geemotioneerd. Soms val ik om niks uit tegen Jaimy. Jij lijkt op Roos, zei Jaimy laatst dat is onze kleine poes, die altijd een beetje gromt en

blaast tegen onze andere, grote poes. Gut ja, je hebt gelijk, zei ik. Weet je hoe dat komt? Jaimy antwoordde: Omdat ik te druk ben, zeker? Nee hoor, jij bent niet te druk, maar ik kan er niet meer zo goed tegen. Ik wil niet dat Jaimy zich schuldig gaat voelen. Ze moet gewoon kind kunnen zijn, maar ze moet ook begrijpen wat er met mij aan de

hand is. Op die manier raken we dan in gesprek over mijn ziekte. Ik wil haar er niet de hele tijd mee confronteren, maar ik kan de realiteit ook niet voor haar ontkennen. En toch: de ziekte heeft mij ook iets positiefs gebracht. Ik ben dichterbij degene gekomen die ik altijd al had willen zijn. Ik denk nu: een baan als psycholoog of ander sociaal

Dit is deel 1 van een serie interviews. Wie aan deze rubriek zou willen meewerken, kan een e-mail sturen naar laatstewoord@nrc.nl.

aak is Barack Obama de afgelopen drie jaar verweten dat hij geen krachtige leider is. Dat hij pas na lang aarzelen optreedt. En dan ng alleen met halfbakken maatregelen. Zijn buitenlands beleid zou laf zijn. Kijk maar hoe lang het duurde voor hij steun uitsprak voor de Arabische opstanden, zeggen zijn critici. En nog steeds ziet hij van sommige autoritaire leiders door de vingers hoe ze hun volk onderdrukken. Het ontbreekt Obama aan de moed, luidt de kritiek, om op de bres te gaan staan voor Amerikaanse waarden waarmee zijn tegenstanders democratie en vrijheid van meningsuiting bedoelen. Maar langzaamaan beginnen de Amerikanen te merken dat de methode-Obama in de buitenlandse politiek soms toch vruchten afwerpt. Zie de manier waarop Osama bin Laden in Pakistan is gevonden en gedood. Zie ook de uitschakeling van Al-Qaeda-ideoloog Awlaki, vorige maand in Jemen. En zie de NAVO-operatie in Libi, die weliswaar zon zeven maanden duurde maar die toch maar heeft geleid tot de omverwerping van de dictatuur.

Of Obama-doctrine effectiever is dan de fiascos van Bush moet nog helemaal blijken
Na de dood van Gaddafi kreeg Obama zelfs lof van John McCain, zijn rivaal uit 2008. The New York Times noemde het slotstuk van het Gaddafi-bewind dat zich donderdag voltrok, een overwinning van een nieuwe Amerikaanse benadering van oorlog die onder Obama in de praktijk wordt gebracht: met weinig of geen grondtroepen, onbemande vliegtuigjes en als het even kan een grote rol voor Amerikas bondgenoten. (En, kun je daaraan toevoegen, met als het zo uitkomt de bereidheid om het internationale recht te negeren.)

Obama geeft aan dat soort operaties de voorkeur boven grootschalige grondoorlogen. En dat is niet verrassend na de slechte ervaringen van de afgelopen jaren in Irak en Afghanistan. Nadat hij aanvankelijk extra troepen naar Afghanistan had gestuurd, is het militaire beleid nu ook daar gericht op afbouwen en terugkomen. In plaats van de massale inzet van troepen, die vervolgens nog jarenlang in het oorlogsgebied blijven om de chaos te bedwingen en de samenleving weer op te bouwen, kiest Obama liever voor kleine en kort durende operaties, soms beperkt tot het uitschakelen van vijandelijke leiders. Vorige week stuurde hij in die geest honderd militairen naar Oeganda, om te helpen bij de opsporing van de wrede rebellenleider Joseph Kony die met zijn Verzetsleger van de Heer zoveel gruwelen heeft aangericht. Maar er is meer aan de hand dan een nieuwe Amerikaanse benadering van oorlog. Het is niet alleen een militaire wending die Obama in gang heeft gezet, maar ook een politieke wending. Anders dan zijn voorganger George W. Bush is Oba-

ma zich sterk bewust van de beperkingen van de Amerikaanse macht en zijn buitenlandse beleid heeft hij daaraan aangepast. Hij moet ook wel. De economische crisis maakt nieuwe, grote militaire avonturen nu ondenkbaar. Bovendien is het Amerikaanse publiek er voorlopig niet meer voor te porren. En hoe machtig Amerika ook is, een belangrijke les van de Bush-jaren is dat zelfs een supermacht niet op eigen houtje de wereld kan veranderen. Dat besef had ertoe kunnen leiden dat Amerika zich van de wereld had afgekeerd. In de VS bestaat nu eenmaal altijd een zekere hang naar isolationisme. Maar Obama wil dat Amerika zijn dominante rol in de wereld niet opgeeft, hij wil er alleen een bescheidener invulling aan geven dan Bush. Dat is verstandig, maar in de praktijk wel een moeilijke figuur. Leiden vanuit de achterhoede, leading from behind, noemde een van zijn medewerkers deze paradox. In Libi moest de president worden overgehaald om mee te doen. Sarkozy en Cameron liepen vervolgens voorop in de oorlog (al bleek al

snel dat ze zonder Amerikaanse hulp niet ver waren gekomen). Het was een NAVO-operatie waarbij de Verenigde Staten wel een cruciale rol speelden, maar niet de hoofdrol. In het bondgenootschap is dat een grote verandering. Tevreden constateerde Obama donderdag dat Amerika in Libi zijn doelen heeft bereikt zonder ook maar n militair op de grond. Ongetwijfeld zal hij ook in de volgende fase, als Libi moet worden opgebouwd, graag veel overlaten aan de Europeanen en de Libirs zelf. Maar kan deze Obama-doctrine een model zijn voor de toekomst, zoals Washington nu hoopt? Zal Amerika zich vaker kunnen verlaten op de militaire inzet van zijn bondgenoten, nu die allemaal hard bezig zijn op hun defensie te bezuinigen? Dat valt ernstig te betwijfelen. Op het eerste gezicht lijkt dit soort interventies succesvol. Maar of ze op langere termijn effectiever zijn dan de grote fiascos van Bush moet nog maar helemaal blijken. Vanaf nu ook in een bevrijd maar chaotisch Libi. Juurd Eijsvoogel

Overleden Mans Lejeune, 1931-2011

lke vrijdagochtend, nadat Mans Lejeune zijn vrouw naar de kapper had gebracht, ging hij langs bij het familiebedrijf in Den Haag. In spijkerbroek en geruit overhemd, met een zwartbruin koffertje in de hand. Elke week stopte hij er zijn handgeschreven adviezen in alle postvakken. Mans Lejeune was een man die zijn leven betekenis gaf door zijn werk. Zijn bedrijf legde de basis voor Europese brancheorganisaties. Hij was een boegbeeld van de (Haagse) hockeywereld, waar hij met sponsorgelden tophockey mogelijk maakte en de bedrijfshockeycompetie bedacht. Zijn motto, vertelt de oudste zoon Jules, was altijd een stap vooruit denken. Toen de kolencrisis nog moest uitbreken, eind jaren vijftig, was Mans Lejeune al voorvechter

Pionier tegen het nationaal egosme E


van samenwerking in n Europese markt. In het katholieke opinieweekblad De Linie ageerde hij tegen het nationaal egosme. Hij werkte in de jaren zestig als kabinetschef voor KVPer Pieter Blaisse, vicevoorzitter van het Europese Parlement. Bedrijven gingen samenwerken en Mans Lejeune werd de spelverdeler. Eerst samen met Blaisse, later aan de andere kant van de tafel. Met het familiebedrijf Lejeune Association Management hielp hij de bedrijfslobby zich internationaal te organiseren. In Wassenaar stond zijn huis, maar hij bleef een Bosschenaar die carnaval vierde in boerenkiel en Oeteldonkse pet. In Den Bosch groeide hij op, de oudste in een katholiek gezin met twee jongens. Zijn vader had een bedrijf in kantoormachines. Na de hbs ging hij economie studeren aan de katholieke hogeschool in Tilburg, in het weekend scooterde hij naar Den Bosch om als rechtsback te hockeyen. Het sociale leven telde. Hij werd een spil in dispuut Floret, haalde studentenreisorganisatie NBBS naar Tilbur. En hij stortte zich in avontuurlijke baantjes, onder meer als fotomodel voor Jaeger ondergoed in de VS. Mans Lejeune was getrouwd met zijn werk, het hockey en zijn familie, in die volgorde. Integer, veeleisend en bevlogen als het om werk ging, vertelt zoon Jules aan wie hij op zijn zeventigste de leiding van het familiebedrijf overdeed. Nooit een drammer, typeert voormalig Shell-topman Jeroen van der Veer die samen met hem in het bestuur zat van hockeyclub HGC. Hij luisterde eerst, overtuigde daarna. En weinig thuis, bij zijn vrouw en hun

vier kinderen. Ik heb een geweldige vader, schreef dochter en voormalig hockeyinternational Lisanne in een liber amicorum, maar wel eentje die alleen op zondag het vlees snijdt. Pas het laatste jaar, zegt zijn vrouw Ton, viel er voor Mans met wat slikken een stilte. Hij had gedenkboeken geschreven. De kinderen hadden hun plek gevonden in het bedrijf. En op het duin wachtte de blokhut met een bankje ervoor. Op vrijdag 11 februari ging hij voor het laatst langs kantoor. Toen hij de dag erna uit bed stapte, werd hij niet lekker. Mans Lejeune overleed op 12 februari op 79-jarige leeftijd aan een hersenbloeding. Wubby Luyendijk Suggesties voor deze rubriek? Mail naar weekend@nrc.nl

Mans Lejeune, 1964

You might also like