Professional Documents
Culture Documents
33
31
Uw frisse, simpele verhaal spreekt ons aan. Uw oneliners doen de rest. Neem uw belofte om Nederland terug te geven aan de Nederlanders. Bedoelde u dat u de macht van de bureaucraat zult teruggeven aan de burger? Of dat u dit land zult teruggeven aan de autochtonen? Niemand weet het. Iedereen is tevreden. Helaas kunt u niet blijven teren op uw retoriek. De realiteit staat klaar om u in te halen. Wat als blijkt dat gehandicapten gehandicapt blijven en dat mensen elkaar verdringen op de springplank, zonder werkgevers die hen willen aannemen? Wat zult u doen als de praktijk weerbarstiger blijkt dan het optimistische verhaal en als duidelijk wordt dat eigen verantwoordelijkheid geen toverformule is? Ook niet onbelangrijk tot waar reikt uw pragmatisme? Hoe ver mag Geert Wilders gaan met het beledigen van moslims? Hoeveel antiliberale eisen mag de SGP stellen? Hoe zult u verantwoorden dat een liberale partij haar prioriteit niet heeft liggen bij onderwijs en onderzoek, als blijkt dat Nederland niet in de buurt komt bij die vijfde plaats in de rangorde van kenniseconomien? Met andere woorden wat doet u als uw soepele interpretatie van het liberalisme zich tegen u keert? Ik feliciteer u met uw tot op heden geslaagde slaloms en koorddansacts. Het kan ineens afgelopen zijn. Geniet van uw vakantie.
schalen is keuze genoeg. Wie faalt, voelt dat in zijn portemonnee. Helaas let geen enkele schoolinspectie daarop. Wilt u daar wel op letten? De laagdrempelige lerarenopleidingen dienen hun opleidingsniveau te verhogen. Dat is uw terechte wens. Leraren zijn cruciaal voor hoge prestaties van leerlingen. Hoe zult u precies het niveau verbeteren van die lerarenopleidingen, die herstellen van de naween van het competentiegerichte leren? Daarover stond jammer genoeg niets in uw brief. Selectie aan de hbo-poort, is uw principile keuze. Die ondersteun ik van harte. Nog immer krijgen de studenten veel te weinig les en schiet hun kennis in het klas tekort. Wat dacht u van het aanstellen van vakdocenten, die meeslepend college geven? Zo krijgt het vak weer aanzien en aantrekkingskracht. Uw bedoelingen zijn goed. Dat proef ik uit uw brief. Ook tijdens een intensief, niet-vrijblijvend gesprek met premier Rutte, in het Catshuis, merkte ik dat dit kabinet de onderwijsproblemen niet licht opvat en zeer gevoelig blijkt voor suggesties. U hebt leergeld betaald. U luistert naar de alarmerende berichten uit het klaslokaal. Na luisteren volgt daadkracht. De toestand is ernstiger dan u denkt. Een deltaplan is nodig voor het voortgezet onderwijs, na tientallen jaren van systematische afbraak en de grandioze mislukking van het Studiehuis. U hebt een begin gemaakt. Honderden miljoenen euros zijn vrijgemaakt. Dit is heel goed. Wie a zegt, moet daarna wel het hele alfabet afwerken. Een deltaplan is duur. Ik spreek Rutte en u weer over anderhalf jaar, in het Catshuis. Die afspraak is gemaakt. Ik ben zeer benieuwd. Ik zal u kritisch blijven volgen, vakantie of geen vakantie.
Graa Boomsma
Schrijver, dichter en leraar Nederlands.
Floor Rusman
Student politieke ideengeschiedenis. Schrijft columns voor happyChaos.
mie niet weten te stoppen. Iedere minister wil na zijn regeerperiode verantwoordelijkheid kunnen claimen voor echte gezondheidswinst. Je voorganger Ab Klink heeft zich vooral gestort op het roken. Dat blijft natuurlijk de belangrijkste oorzaak van vermijdbare sterfte en ziekte. Wel komt obesitas, in de omvang zoals die nu wordt geconstateerd, dicht in de buurt. Als je dat kunt terugdringen, zal dat nog jarenlang doorwerken. Met alleen eigen verantwoordelijkheid van burgers haal je dit niet. Gelukkig weten we dat collectieve preventie, vooral als het structurele maatregelen zijn, grote effecten kunnen hebben. Jouw ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid kunnen ongetwijfeld voorstellen doen. Het is buitengewoon kosteneffectief. Johan Mackenbach heeft daar onlangs nog een mooi boekje over gepubliceerd Successen van preventie 1970-2010. Zou het niet mooi zijn als jij over veertig jaar bij een volgende publicatie wordt gememoreerd, omdat je het startsein hebt gegeven voor de grootste kentering die tot dan toe is waargenomen in de volksgezondheid? Dit soort dagdromen kunnen alleen in de vakantie, maar ze zouden een bron van inspiratie kunnen zijn. Wellicht vormen ze een reden om vriend en vijand te verrassen bij de behandeling in de Kamer van jouw nota? Geniet van de zon, de zee en het strand van een welverdiende vakantie.
Louise Gunning
Voorzitter van de Gezondheidsraad.
lukken met 27 verschillende staten. Omdat een monetaire unie zonder politieke unie onhoudbaar is, wordt dankzij de te verwachten crisis in Griekenland een steeds verdere Europese statelijkheid opgetuigd. De grootste vijand van Europa is angst, aldus de grootheid Herman van Rompuy. Mark Rutte ging hier zelfs in mee, toen hij in februari zei bereid te zijn om bakken vol soevereiniteit over te dragen aan Brussel. Bezat hij die dan ooit? Was soevereiniteit geen eigendom van het volk? Terwijl Herman van Rompuy met zijn grote verenigingswerk bezig is, stel ik voor dat wij een zomerexcursie organiseren door voormalig Joegoslavi, om te leren van de positieve ervaringen met federalisme die ze daar hebben. Iedereen mag mee Europarlementarirs, journalisten en zelfs Laurens Jan Brinkhorst. We maken in het programma genoeg tijd voor kennismakingen met voormalige Joegoslaven. Als we terugkomen, zoeken we contact met overste Karremans. Naarmate de Europese superstaat verder wordt opgetuigd, kunnen we de knowhow van Dutchbat goed gebruiken. Wat moeten we doen als federalisme mislukt? Gelukkig heeft Herman van Rompuy ons gezegd dat angst ons grootste gevaar is, Uri! Heb dus geen zorgen!
Thierry Baudet
Werkt op de Universiteit Leiden aan een proefschrift over nationale soevereiniteit.
vlees importeer ik wel uit het buitenland. Leve de globalisering! Daar kunt u niets aan doen. Deze allochtoon kent het eerste couplet van het Wilhelmus niet eens. Weet u wat? Daar is ze trots op! Het Marokkaanse volkslied kent ze natuurlijk wel. Ze koestert haar Marokkaanse paspoort alsof het de toegang verschaft tot het paradijs het islamitische paradijs, meneer Donner. Dit is niet toegankelijk voor u of uw paapse partijgenoot Maxime Verhagen. Wat kan het ons schelen dat u blijft hechten aan uw dagelijkse aardappeltjes, kapot gekookte groenten en slijmerig stukje bio-industrievlees? Geniet van uw Hollandse pot. Duik snel onder de tafel zodra een buitenlander langskomt. Daaraan hebben wij geen boodschap. Wij hebben het dik naar onze zin met elkaar, in onze allochtoonse zuil. Daar spreken we de taal die we willen. We eten wat we willen. We aanbidden wie of wat we willen. Zolang we de wet niet overtreden, meneer Donner, hebt u dat te tolereren. Alle nieuwe, xenofobische wetjes van het door de PVV gedoogde angsthazenkabinet worden uiteindelijk toch verwezen naar de Brusselse prullenbak waar ze horen! Leve Europa! Leve de globalisering! Leve de multiculturele wereld. Doet u maar lekker alsof Nederland Staphorst is. De allochtonen trekken het land wel op in de vaart der volkeren. De moeilijke klusjes hebben we altijd al opgeknapt.
Hassnae Bouazza
Journalist, columnist, vertaler en programmamaker.
Hoe gek het ook klinkt: de ziekte heeft mij ook iets positief gebracht
werk was echt iets voor mij geweest. Als jobhopper heb ik altijd snel contact met collegas gemaakt. Ik doe niet geheimzinnig over mijn leven en ik durf mensen vragen te stellen. Die open houding heb ik nu nog sterker: geen oppervlakkige praat graag, want ik moet zuinig omgaan met mijn energie. Ik heb kanker in mijn hoofd. Doodgaan is een belangrijk onderdeel van mijn leven. Voor veel mensen is de dood een taboe. Ze willen of ze kunnen er niet over praten. Ik wil dat taboe doorbreken en niet om te provoceren. Voor mij is praten over de dood een voorwaarde om zo normaal mogelijk te kunnen leven. Anders hangt dat onderwerp maar voortdurend als een donderwolk boven iedere ontmoeting. Zodra het is besproken, kunnen we ontspannen over andere dingen praten. Ik heb me in de afgelopen anderhalf jaar vaak verschrikkelijk eenzaam gevoeld. Eerst nam de huisarts mijn klachten niet serieus. Afgelopen zomer heb ik op internet lang gezocht naar iemand met wie ik op een niet-medische manier over mijn situatie kon praten. Gelukkig vond ik een nieuwe huisarts, die mij in contact heeft gebracht met een palliatief verpleegkundige. Regelmatig praat ik met haar. Via haar mocht ik een praatje houden op een bijeenkomst van verpleegkundigen, verzorgers en vrijwilligers die werken met mensen in hun laatste levensfase. Ook zij vinden het vaak moeilijk met patinten over de dood te praten. Ik vind dat zo enorm waardevol. Misschien is dat het wel wat mijn leven uiteindelijk zin heeft gegeven: dat ik mensen help te leren praten over de dood. Tekst & fotos Gijsbert van Es
Gelovig ben ik niet meer, maar dit beeld geeft me rust. Als kind ging ik naar de katholieke kerk in Langeraar. Daar zal de uitvaartmis zijn. Op het kerkhof staan de urnen van mijn ouders. Ik word begraven. Jaimy wil dat graag: een plekje waar ik straks nog ben.
In de wereld
Bij de laatste controle, in januari, waren de kankercellen niet actief. Dat was goed nieuws. Maar zo zal het niet blijven. Een verpleegkundige zei een keer dat ik mag rekenen op twee drie jaar. Mij houdt het niet echt bezig, omdat ik n probeer te leven. Ik wil me niet steeds afvragen: hoe lang heb ik nog? Dat kan ook niet, want ik sta alleen voor de zorg van Jaimy. Zij is elf. Ik ben altijd alleenstaande moeder geweest. Eenmaal in de drie weken gaat ze naar haar vader. Voor de rest zijn Jaimy en ik altijd samen. Bij de bestralingen en chemokuren, vorig jaar, dacht ik: even doorbijten, straks is alle ellende voorbij, dan ben ik weer de oude. Maar ik ben een deel van mezelf kwijtgeraakt. Van binnen stond ik op een stevig fundament. Ik koos nooit de makkelijkste weg. Ik bleef nuchter onder alle omstandigheden. Mijn fundament is afgebrokkeld. Ik kan niet meer naar een winkel om alle boodschappen te doen. Te veel prikkels: mensen, geluiden, kleuren, geuren dan word ik al snel duizelig en misselijk. En boodschapje bij de drogist lukt net. Staat er dan iemand achter me te zuchten als ik
Op deze foto was ik 18 jaar. Achter mij Jaimy toen zij een half jaar was. Na mijn overlijden gaat ze bij haar vader en zijn vriendin wonen. Ik vond het moeilijk aan dat vooruitzicht te wennen, maar nu ben ik blij dat ze een veilige plek zal hebben.
Met Diana, de palliatief verpleegkundige, ga ik binnenkort dit boekje doorwerken. Er staan allemaal vragen in. Wat ik nog wil doen in de laatste fase van mn leven. Hoe en waar ik mijn laatste dagen wil doorbrengen. Hoe ik mijn uitvaart voor me zie.
niet meteen mn geld heb opgeborgen, dan word ik van binnen woedend. Dan wil ik t wel uitschreeuwen: doe niet zo opgefokt, ik ben er tenminste nog! Ik raak snel gerriteerd en geemotioneerd. Soms val ik om niks uit tegen Jaimy. Jij lijkt op Roos, zei Jaimy laatst dat is onze kleine poes, die altijd een beetje gromt en
blaast tegen onze andere, grote poes. Gut ja, je hebt gelijk, zei ik. Weet je hoe dat komt? Jaimy antwoordde: Omdat ik te druk ben, zeker? Nee hoor, jij bent niet te druk, maar ik kan er niet meer zo goed tegen. Ik wil niet dat Jaimy zich schuldig gaat voelen. Ze moet gewoon kind kunnen zijn, maar ze moet ook begrijpen wat er met mij aan de
hand is. Op die manier raken we dan in gesprek over mijn ziekte. Ik wil haar er niet de hele tijd mee confronteren, maar ik kan de realiteit ook niet voor haar ontkennen. En toch: de ziekte heeft mij ook iets positiefs gebracht. Ik ben dichterbij degene gekomen die ik altijd al had willen zijn. Ik denk nu: een baan als psycholoog of ander sociaal
Dit is deel 1 van een serie interviews. Wie aan deze rubriek zou willen meewerken, kan een e-mail sturen naar laatstewoord@nrc.nl.
aak is Barack Obama de afgelopen drie jaar verweten dat hij geen krachtige leider is. Dat hij pas na lang aarzelen optreedt. En dan ng alleen met halfbakken maatregelen. Zijn buitenlands beleid zou laf zijn. Kijk maar hoe lang het duurde voor hij steun uitsprak voor de Arabische opstanden, zeggen zijn critici. En nog steeds ziet hij van sommige autoritaire leiders door de vingers hoe ze hun volk onderdrukken. Het ontbreekt Obama aan de moed, luidt de kritiek, om op de bres te gaan staan voor Amerikaanse waarden waarmee zijn tegenstanders democratie en vrijheid van meningsuiting bedoelen. Maar langzaamaan beginnen de Amerikanen te merken dat de methode-Obama in de buitenlandse politiek soms toch vruchten afwerpt. Zie de manier waarop Osama bin Laden in Pakistan is gevonden en gedood. Zie ook de uitschakeling van Al-Qaeda-ideoloog Awlaki, vorige maand in Jemen. En zie de NAVO-operatie in Libi, die weliswaar zon zeven maanden duurde maar die toch maar heeft geleid tot de omverwerping van de dictatuur.
Of Obama-doctrine effectiever is dan de fiascos van Bush moet nog helemaal blijken
Na de dood van Gaddafi kreeg Obama zelfs lof van John McCain, zijn rivaal uit 2008. The New York Times noemde het slotstuk van het Gaddafi-bewind dat zich donderdag voltrok, een overwinning van een nieuwe Amerikaanse benadering van oorlog die onder Obama in de praktijk wordt gebracht: met weinig of geen grondtroepen, onbemande vliegtuigjes en als het even kan een grote rol voor Amerikas bondgenoten. (En, kun je daaraan toevoegen, met als het zo uitkomt de bereidheid om het internationale recht te negeren.)
Obama geeft aan dat soort operaties de voorkeur boven grootschalige grondoorlogen. En dat is niet verrassend na de slechte ervaringen van de afgelopen jaren in Irak en Afghanistan. Nadat hij aanvankelijk extra troepen naar Afghanistan had gestuurd, is het militaire beleid nu ook daar gericht op afbouwen en terugkomen. In plaats van de massale inzet van troepen, die vervolgens nog jarenlang in het oorlogsgebied blijven om de chaos te bedwingen en de samenleving weer op te bouwen, kiest Obama liever voor kleine en kort durende operaties, soms beperkt tot het uitschakelen van vijandelijke leiders. Vorige week stuurde hij in die geest honderd militairen naar Oeganda, om te helpen bij de opsporing van de wrede rebellenleider Joseph Kony die met zijn Verzetsleger van de Heer zoveel gruwelen heeft aangericht. Maar er is meer aan de hand dan een nieuwe Amerikaanse benadering van oorlog. Het is niet alleen een militaire wending die Obama in gang heeft gezet, maar ook een politieke wending. Anders dan zijn voorganger George W. Bush is Oba-
ma zich sterk bewust van de beperkingen van de Amerikaanse macht en zijn buitenlandse beleid heeft hij daaraan aangepast. Hij moet ook wel. De economische crisis maakt nieuwe, grote militaire avonturen nu ondenkbaar. Bovendien is het Amerikaanse publiek er voorlopig niet meer voor te porren. En hoe machtig Amerika ook is, een belangrijke les van de Bush-jaren is dat zelfs een supermacht niet op eigen houtje de wereld kan veranderen. Dat besef had ertoe kunnen leiden dat Amerika zich van de wereld had afgekeerd. In de VS bestaat nu eenmaal altijd een zekere hang naar isolationisme. Maar Obama wil dat Amerika zijn dominante rol in de wereld niet opgeeft, hij wil er alleen een bescheidener invulling aan geven dan Bush. Dat is verstandig, maar in de praktijk wel een moeilijke figuur. Leiden vanuit de achterhoede, leading from behind, noemde een van zijn medewerkers deze paradox. In Libi moest de president worden overgehaald om mee te doen. Sarkozy en Cameron liepen vervolgens voorop in de oorlog (al bleek al
snel dat ze zonder Amerikaanse hulp niet ver waren gekomen). Het was een NAVO-operatie waarbij de Verenigde Staten wel een cruciale rol speelden, maar niet de hoofdrol. In het bondgenootschap is dat een grote verandering. Tevreden constateerde Obama donderdag dat Amerika in Libi zijn doelen heeft bereikt zonder ook maar n militair op de grond. Ongetwijfeld zal hij ook in de volgende fase, als Libi moet worden opgebouwd, graag veel overlaten aan de Europeanen en de Libirs zelf. Maar kan deze Obama-doctrine een model zijn voor de toekomst, zoals Washington nu hoopt? Zal Amerika zich vaker kunnen verlaten op de militaire inzet van zijn bondgenoten, nu die allemaal hard bezig zijn op hun defensie te bezuinigen? Dat valt ernstig te betwijfelen. Op het eerste gezicht lijkt dit soort interventies succesvol. Maar of ze op langere termijn effectiever zijn dan de grote fiascos van Bush moet nog maar helemaal blijken. Vanaf nu ook in een bevrijd maar chaotisch Libi. Juurd Eijsvoogel
lke vrijdagochtend, nadat Mans Lejeune zijn vrouw naar de kapper had gebracht, ging hij langs bij het familiebedrijf in Den Haag. In spijkerbroek en geruit overhemd, met een zwartbruin koffertje in de hand. Elke week stopte hij er zijn handgeschreven adviezen in alle postvakken. Mans Lejeune was een man die zijn leven betekenis gaf door zijn werk. Zijn bedrijf legde de basis voor Europese brancheorganisaties. Hij was een boegbeeld van de (Haagse) hockeywereld, waar hij met sponsorgelden tophockey mogelijk maakte en de bedrijfshockeycompetie bedacht. Zijn motto, vertelt de oudste zoon Jules, was altijd een stap vooruit denken. Toen de kolencrisis nog moest uitbreken, eind jaren vijftig, was Mans Lejeune al voorvechter
vier kinderen. Ik heb een geweldige vader, schreef dochter en voormalig hockeyinternational Lisanne in een liber amicorum, maar wel eentje die alleen op zondag het vlees snijdt. Pas het laatste jaar, zegt zijn vrouw Ton, viel er voor Mans met wat slikken een stilte. Hij had gedenkboeken geschreven. De kinderen hadden hun plek gevonden in het bedrijf. En op het duin wachtte de blokhut met een bankje ervoor. Op vrijdag 11 februari ging hij voor het laatst langs kantoor. Toen hij de dag erna uit bed stapte, werd hij niet lekker. Mans Lejeune overleed op 12 februari op 79-jarige leeftijd aan een hersenbloeding. Wubby Luyendijk Suggesties voor deze rubriek? Mail naar weekend@nrc.nl