You are on page 1of 110

T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLM TEKNOLOJLER

ELEKTRONK TABLOLAMA
482BK0013

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................vi GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. ALIMA ALANI............................................................................................................... 3 1.1. Arayz........................................................................................................................... 3 1.2. alma Kitab lemleri ............................................................................................... 4 1.2.1. Yeni alma Kitab Oluturma............................................................................. 5 1.2.2. Kaydetme............................................................................................................... 7 1.2.3. Kapatma................................................................................................................. 8 1.2.4. Kaytl alma Kitaplarn Ama ......................................................................... 8 1.3. Sayfalar ......................................................................................................................... 9 1.3.1. Sayfa Ekleme ......................................................................................................... 9 1.3.2. Sayfa Adlandrma ve Ekleme ................................................................................ 9 1.3.3. Sayfa Silme ve Gizleme....................................................................................... 10 1.3.4. Sayfa Tama ve Kopyalama ............................................................................... 10 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 13 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 14 2. VER LEMLER............................................................................................................. 14 2.1. Verileri Deitirme ..................................................................................................... 15 2.2. Farkl Seim Teknikleri .............................................................................................. 15 2.3. Veri ve Hcre Silme.................................................................................................... 16 2.4. Satr ve Stun lemleri............................................................................................... 17 2.4.1. Satr ve Stun Ekleme ......................................................................................... 17 2.4.2. Satr ve Stun Silme ............................................................................................ 17 2.4.3. Satr ve Stun Gizleme ........................................................................................ 17 2.5. Tama ve Kopyalama................................................................................................. 18 2.5.1. zel Yaptr........................................................................................................ 19 2.6. Otomatik Tamamlama................................................................................................. 19 2.7. Otomatik Doldur ......................................................................................................... 20 2.8. zel Listeler................................................................................................................ 21 2.9. Aklama Ekleme........................................................................................................ 22 2.10. Bul/Deitir/Git......................................................................................................... 23 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 26 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 27 3. BMLENDRME LEMLER...................................................................................... 27 3.1. Hcreleri Biimlendirme............................................................................................. 27 3.1.1. Hzl Biimlendirme ............................................................................................ 27 3.1.2. Biim Boyacs .................................................................................................... 27 3.1.3. Yaz Tipi Biimlendirme ..................................................................................... 28 3.1.4. Hizalama .............................................................................................................. 28 3.1.5. Saylar Biimlendirme ........................................................................................ 29 3.1.6. Kenarlk Biimlendirme ...................................................................................... 30

3.2. Hcre Stilleri............................................................................................................... 30 3.3. Tabloyu Otomatik Biimlendirme .............................................................................. 31 3.4. Koullu Biimlendirme ............................................................................................... 31 3.4.1. lk/Son Kurallar Kullanarak Koullu Biimlendirme......................................... 31 3.4.2. Veri ubuklar Kullanarak Koullu Biimlendirme ............................................ 31 3.4.3. Renk lekleri Kullanarak Koullu Biimlendirme............................................ 32 3.4.4. Simge Kmeleri Kullanarak Koullu Biimlendirme.......................................... 32 3.4.5. Koullu Biimi Temizleme.................................................................................. 32 3.4.6. Yeni Kural Tanmlama ........................................................................................ 32 3.4.7. Kurallar Ynetme ............................................................................................... 32 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 33 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 35 RENME FAALYET4 .................................................................................................. 36 4. SAYFA AYARLARI VE YAZDIRMA ............................................................................ 36 4.1. Sayfa Ayarlar ............................................................................................................. 36 4.1.1. Bask n zleme .................................................................................................. 36 4.1.2. Temalar................................................................................................................ 37 4.1.3. st Bilgi ve Alt Bilgi........................................................................................... 37 4.1.4. Sayfa Ynlendirme .............................................................................................. 37 4.1.6. Yazdrma Alann Belirleme................................................................................ 38 4.1.7. Balklar Yazdrma ............................................................................................. 38 4.1.8. Verileri Sayfaya Sdrma ................................................................................... 39 4.1.9. Dier Sayfa Seenekleri ...................................................................................... 39 4.2. Pencere Ayarlar.......................................................................................................... 39 4.2.1. Yeni Pencere........................................................................................................ 40 4.2.2. Pencereleri Blme ve Dondurma......................................................................... 40 4.2.3. Pencereleri Yerletirme ve Gizleme .................................................................... 40 4.3. Yazdrma Ayarlar....................................................................................................... 41 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 42 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 44 RENME FAALYET5 .................................................................................................. 45 5. FORMLLER.................................................................................................................... 45 5.1. Forml Girii............................................................................................................... 45 5.2. Hesaplama Operatrleri .............................................................................................. 46 5.3. Formlleri Kopyalama ................................................................................................ 46 5.4. Hcre ve Aralk Adlandrma....................................................................................... 46 5.5. Mutlak Referans.......................................................................................................... 47 5.6. Formllerde Hata Denetimi ........................................................................................ 47 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 49 RENME FAALYET6 .................................................................................................. 51 6. FONKSYONLAR............................................................................................................. 51 6.1. Matematiksel Fonksiyonlar......................................................................................... 51 6.1.1. Topla.................................................................................................................... 52 6.1.3. arpm ................................................................................................................. 52 6.1.5. Etopla................................................................................................................... 53 6.1.6. okETopla........................................................................................................... 53 6.1.7. Max...................................................................................................................... 53

ii

6.1.8. Min....................................................................................................................... 54 6.2. statistiksel Fonksiyonlar ............................................................................................ 54 6.2.1. Eersay ................................................................................................................ 54 6.2.2. okeersay .......................................................................................................... 54 6.2.3. okeerortalama.................................................................................................. 54 6.3. Metin Fonksiyonlar.................................................................................................... 55 6.3.1. Sadan ................................................................................................................. 55 6.3.2. Soldan .................................................................................................................. 55 6.3.3. Paraal ................................................................................................................. 55 6.3.4. Birletir ................................................................................................................ 55 6.3.5. Uzunluk ............................................................................................................... 56 6.3.5. Bykharf ............................................................................................................ 56 6.3.6. Kkharf ............................................................................................................ 56 6.3.7. Yazm Dzeni ...................................................................................................... 56 6.4. Tarih Fonksiyonlar..................................................................................................... 56 6.4.1. Bugn................................................................................................................... 56 6.4.2. imdi.................................................................................................................... 57 6.4.3. Gn ...................................................................................................................... 57 6.4.4. Ay ........................................................................................................................ 57 6.4.5. Yl ........................................................................................................................ 57 6.4.6. Tarih..................................................................................................................... 57 6.5.1. Eer...................................................................................................................... 58 6.5.2. Ya da/Ve .............................................................................................................. 59 6.6. Arama ve Bavuru Fonksiyonlar ............................................................................... 59 6.6.1. Deyara ve Yatayara .......................................................................................... 59 6.6.2. Ara ....................................................................................................................... 60 6.6.3. ndis ..................................................................................................................... 61 6.6.4. Kanc................................................................................................................. 61 6.7. Bilgi Fonksiyonlar ..................................................................................................... 61 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 62 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 63 RENME FAALYET7 .................................................................................................. 64 7. GRAFK LEMLER ....................................................................................................... 64 7.1. Grafik Oluturma ........................................................................................................ 64 7.2. Grafik Trleri .............................................................................................................. 65 7.3. Grafik Seenekleri....................................................................................................... 65 7.3.1. Tasarm Sekmesi.................................................................................................. 65 7.3.2. Dzen Sekmesi .................................................................................................... 66 7.3.3. Eksenler ............................................................................................................... 66 7.3.4. Eim izgisi ........................................................................................................ 66 7.4. Grafikleri Biimlendirme ............................................................................................ 67 7.4.1. Grafik ekli.......................................................................................................... 67 7.4.2. Grafik Metni ........................................................................................................ 67 7.4.3. Grafiklerin Yerleimi ve Boyutu ......................................................................... 67 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 68 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 69 RENME FAALYET8 .................................................................................................. 70

iii

8. VER ANALZ ................................................................................................................. 70 8.1. Sralama ...................................................................................................................... 70 8.1.1. Birden Fazla Alana Gre Sralama ...................................................................... 70 8.2. Filtreleme .................................................................................................................... 71 8.2.1. Otomatik Filtre .................................................................................................... 71 8.2.2. Gelimi Filtre ..................................................................................................... 72 8.3. Alt Toplam .................................................................................................................. 72 8.3.1. Birden ok Alana Gre Alt Toplam.................................................................... 72 8.4. Verileri Dorulama ..................................................................................................... 72 8.4.1. Dorulama Koullar ........................................................................................... 72 8.4.2. Onaylanan Deer Listesi...................................................................................... 73 8.4.3. Girdi letisi........................................................................................................... 73 8.4.4. Hata Uyars......................................................................................................... 73 8.4.5. Geersiz Verileri aretleme ................................................................................ 74 8.5. zet Tablo................................................................................................................... 74 8.5.1. zet Tabloyu Sralama ve Filtreleme .................................................................. 75 8.5.2. Veri Alan Hesaplama Ayarlar ........................................................................... 75 8.5.3. zet Tabloyu Gruplama ...................................................................................... 75 8.5.4. zet Tabloyu Biimlendirme .............................................................................. 75 8.5.6. Alt Toplam ve Genel Toplamlar Dzenleme...................................................... 76 8.5.7. zet Grafik Oluturma ........................................................................................ 76 8.6. Verileri Gruplandrma................................................................................................. 76 8.7. Veri Tablosu................................................................................................................ 77 8.8. Yinelenen Verileri Kaldrma....................................................................................... 77 8.9. Verileri Birletirme ..................................................................................................... 77 8.10. Metni Stunlara Dntrme .................................................................................... 78 8.11. D Veri Alma ........................................................................................................... 78 8.11.1. Metin Dosyalarndan Veri Alma ....................................................................... 78 8.11.2. Veri Taban Verilerini Alma.............................................................................. 78 8.11.3. Web Sitesinden Veri Alma ................................................................................ 79 8.11.4. Verileri Yineleme .............................................................................................. 79 8.12. Senaryolar ................................................................................................................. 79 8.12.1. Senaryolar Dzenleme...................................................................................... 79 8.12.2. Senaryo zeti Oluturma................................................................................... 80 8.13. Hedef Arama ............................................................................................................. 80 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 81 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 82 RENME FAALYET9 .................................................................................................. 83 9. MAKROLAR ..................................................................................................................... 83 9.1. Makro Kaydetme......................................................................................................... 83 9.2. Makro altrma ........................................................................................................ 84 9.3. Makrolar Bir Nesneye Atama .................................................................................... 84 9.4. Makro Gvenlii ......................................................................................................... 85 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 86 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 87 RENME FAALYET10 ................................................................................................ 88 10. ZELLETRME ............................................................................................................ 88

iv

10.1. Hzl Eriim Ara ubuunu zelletirme ............................................................... 89 10.2. Program Seenekleri ................................................................................................. 89 10.2.1. Popler Kategorisi ............................................................................................. 90 10.2.2. Formller Kategorisi.......................................................................................... 90 10.2.3. Kaydet Kategorisi .............................................................................................. 90 10.2.4. Gelimi Kategorisi ........................................................................................... 90 10.3. Belge zelletirme.................................................................................................... 91 10.3.1. Dosya zellikleri ............................................................................................... 91 10.3.2. Belgeyi nceleme ............................................................................................... 91 10.3.3. Belgeyi Tamamlama.......................................................................................... 91 10.3.4. Uyumluluk Denetleyicisi ................................................................................... 91 10.3.5. Dosyay ifreleme ............................................................................................. 91 10.3.6. E-Posta ile Dosya Gnderme............................................................................. 92 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 94 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 95 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 96 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 99 KAYNAKA ....................................................................................................................... 102

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 482BK0013 Biliim Teknolojileri Ortak Alan Elektronik Tablolama Elektronik tablolama yazlm ile hesaplama ve tablolama yapabilme becerilerinin kazandrld renme materyalidir. 40/24 Bu modln n koulu yoktur. Elektronik tablolama yazlmn kullanmak Genel Ama Bu modl ile gerekli ortam salandnda elektronik tablolama yazlm ile hesaplama ilemlerini yapabileceksiniz. Amalar 1. Elektronik tablolama yazlm alma alan dzenlemelerini yapabileceksiniz. 2. Veri ilemlerini yapabileceksiniz. 3. Biimlendirme ilemlerini yapabileceksiniz. 4. Forml ilemlerini yapabileceksiniz. 5. Fonksiyon ilemlerini yapabileceksiniz. 6. Grafik ilemlerini yapabileceksiniz. 7. Verilerin analizlerini yapabileceksiniz. 8. Sayfa ayarlarn yapabileceksiniz. 9. Makro ilemlerini yapabileceksiniz. 10.Ara ubuklarn ve menleri zelletirebileceksiniz. Ortam: Bilgisayar laboratuvar Donanm: Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

vi

GR GR
Sevgili renci, Gnmzde zaman etkili kullanmak, ok nemli bir unsurdur. Hzla gelien dnyada geride kalmamak iin her annz ok iyi deerlendirmeniz gerekmektedir. Size zaman kazandracak her uygulamay renerek hzla akp giden zamana daha sk tutunabilirsiniz. Elektronik tablolama yazlmn kullanarak zamannz en etkili ekilde kullanmann yeni yollarn reneceksiniz. Verilere daha hzl ulaacak ve bu verileri analiz ederek ok daha abuk sonuca ulaabileceksiniz. Verilerinizi grafikerlerle destekleyerek anlalmas kolay sonular ve materyaller hazrlayabilirsiniz. Tablolarnzda formller kullanarak karmak hesaplar ksa zamanda ve kesin sonularla oluturabilirsiniz. Ayrca verileri, bilgisayarnzda ve dijital ortamlarda gvenli bir ekilde depolayabilir, istediiniz verilere annda ulaabilir ve dkmn alarak farkl ortamlarda da kullanabilirsiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda elektronik tablolama yazlm alma alan dzenlemelerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Gncel olarak kullanlan elektronik tablolama yazlmlarn aratrnz ve yazlmlarn ortak noktalarn inceleyiniz. Elektronik tablolama yazlmnn bilgisayara kurulu aamalarn aratrnz. Elektronik tablolamann kullanld alanlar aratrnz. Bu konular aratrrken interneti kullanabilir, ofislerinde bilgisayar kullanan i yerlerinde inceleme yapabilirsiniz.

1. ALIMA ALANI
1.1. Arayz
Bir elektronik tablolama yazlmn atnzda greceiniz ey, kutularla dolu bir pencere olacaktr. Satrlar ve stunlarn kesimesiyle oluan bu kutulara hcre ad verilir. Hcreleri oluturan satrlar saylarla stunlar ise harflerle isimlendirilir. Bir hcreyi oluturan stunun harfi ile satrn numaras, o hcrenin adresini belirler. Bu hcrelerin oluturduu alana ise alma sayfas ad verilir ve btn ilemler bu alanda yaplr. Elektronik tablolama yazlmnda, birden fazla alma sayfas bulunabilir. Bir alma sayfasnda, 16.384 adet stun ve 1.048.576 adet satr bulunur. alma sayfalarnn bir araya gelerek oluturduu elektronik tablolama dosyasna ise kitap ad verilir (Resim 1.1). Balk ubuu: Kullanmda olan elektronik tablolama kitabnn adn ierir. Sekmeler: Ara ubuklarn iinde barndran ve (biimlendirme, izim, forml vb.) yapld blmdr. Adres ubuu: Etkin hcrenin adresini belirtir. Forml ubuu:Varsa hcre iindeki forml yoksa hcre iindeki veriyi gsterir. btn ilemlerin

Kaydrma ubuklar: Sayfay yukar, aa, saa ve sola kaydrmak iin kullanlr. Klavuz izgileri: Hcreleri birbirinden ayran izgilerdir. Durum ubuu: alma sayfas hakknda eitli bilgiler ierir.

Resim 1.1: Elektronik tablolama program pencere elemanlar

1.2. alma Kitab lemleri


Btn ofis yazlmlarnda olduu gibi elektronik tablolama yazlmnda da kitaplar oluturabilir; bunlar veri depolama aygtlarnzda saklayabilir ve gerektiinde tekrar aarak kullanabilir, gncelleyebilir veya ktsn alarak basl evrak eklinde kullanabilirsiniz.

1.2.1. Yeni alma Kitab Oluturma


Yeni elektronik tablolama kitab oluturmak iin kullanabileceiniz yntemlerden biri yazlm altrmaktr. Elektronik tablolama yazlmn altrmann birka yntemi vardr. letim sisteminizin programlar mensnden elektronik tablolama yazlmnzn ismini tklayarak yazlm altrmak kullanabileceiniz yntemlerden biridir (Resim 1.2). Ayrca varsa yazlmnzn masast ksayolunu tklayarak (Resim 1.3) veya altr penceresine, elektronik tablolama yazlmnzn altrlabilir (excel) dosyasnn adn yazarak da (Resim 1.4) yazlm altrabilirsiniz. Yazlm altnda yeni bir alma kitab ile beraber balatlacaktr.

Resim 1.2: Programlar mens

Resim 1.3: Masast

Resim 1.4: altr penceresi

Resim 1.5: Yeni bir kitap oluturma

Elektronik tablolama yazlm akken yeni bir kitap oluturmak istediinizde ise dosya mensnden yeni (Ctrl+N) seeneinin altnda bulunan bo alma kitab simgesini tklayarak oluturabilirsiniz (Resim 1.5).

1.2.2. Kaydetme
alma kitabn kaydetmek iin yazlmn dosya mensnden kaydet (Ctrl+S) seenei tklanr. Kitap ilk kez kaydediliyorsa ekrana farkl kaydet penceresi gelir (Resim 1.6). Bu pencere yardmyla alma kitabn kaydedeceiniz srcy ve kitabnza vereceiniz ismi belirleyebilirsiniz. Kitap bir kez kaydedildikten sonra bu pencere, ekrana tekrar gelmeyecektir. Belgenizi farkl bir konuma veya farkl bir isimle kaydetmek isterseniz dosya mensnden farkl kaydet seeneini seerek bu pencereye tekrar ulaabilirsiniz.

Resim 1.6: Farkl kaydet penceresi

1.2.3. Kapatma

Resim 1.7: alma kitab kapatma

Ak olan bir alma kitabn, dosya mensnde bulunan kapat seenei ile veya alma kitab penceresinde bulunan kapat simgesi ile kapatabilirsiniz. Kapatma ileminde kaydedilmemi veri varsa iletiim penceresi yardmyla bu deiiklikleri kaydedebilirsiniz.

1.2.4. Kaytl alma Kitaplarn Ama


Daha nce kaydedilmi bir alma kitabn amak iin dosya mensnde bulunan a (Ctrl+O) seenei kullanlr. Bu seenei setiinizde ekrana a penceresi gelir. A penceresinden alma kitabnn kaytl olduu klasr seilir. Amak istediiniz dosya veya dosyalar seilerek a dmesi tklanr. Ayrca klasr pencerelerinden dosya simgelerini tklayarak da kaytl alma kitaplarn aabilirsiniz (Resim 1.8).

Resim 1.8: Kaytl dosyalar ama

1.3. Sayfalar
alma kitab, birden fazla sayfadan oluabilir. Bu sayede farkl alanlarda yaptnz tablolar ve grafikler birbiri ile karmaz ve verilere daha hzl ulaabilirsiniz.

1.3.1. Sayfa Ekleme


Yeni bir alma sayfas eklemek iin mevcut bulunan alma sayfalar sekmesinin stnde farenin sa tuu tklanr. Alan menden ekle seenei seilir. Alan ekle penceresinden alma sayfas tklanarak yeni bir alma sayfas eklenir. Ayrca alma sayfas sekmesinin sonunda bulunan alma sayfas ekle simgesi (Shift+F11) tklanarak da bo bir alma sayfas eklenebilir.
Ekle penceresinden alma sayfas ekleyebilirsiniz.

alma sayfas ekle simgesini kullanarak da yeni sayfa ekleyebilirsiniz. Resim 1.9: Sayfa ekleme

1.3.2. Sayfa Adlandrma ve Ekleme


Sayfalarnz yeniden adlandrmak istediinizde deitirmek istediiniz sayfann zerinde sa tu tklanr ve ekrana Resim 1.10da yer alan men gelir. Bu menden yeniden adlandr seenei seilir. Bu ilemden sonra sayfa ismi deitirilebilir hle gelecektir. Daha sonra yeni sayfa ismi yazlarak enter (entr) tuuna basldnda sayfa ismi deimi olacaktr. Ayrca sayfa ismini ift tklayarak da ayn ilemi gerekletirebilirsiniz.

Resim 1.10: Sayfa adlandrma

1.3.3. Sayfa Silme ve Gizleme


Sayfalarnz silmek veya gizlemek iin Resim 1.10da gsterilen meny kullanabilirsiniz. Silmek veya gizlemek istediiniz sayfa isminin zerinde sa tuu tkladktan sonra alan menden istediiniz komutu seerek silme veya gizleme ilemlerini gerekletirebilirsiniz. Gizlediiniz bir sayfann, ayn menden gster seeneini seerek sayfa listesinde grntlenmesini salayabilirsiniz. Silinen bir sayfay geri dndremeyeceinizden dolay silmeden nce emin olmalsnz.

1.3.4. Sayfa Tama ve Kopyalama


Sayfalarn tanmas veya ayn sayfann bir kopyasnn oluturulmas istendiinde Resim 1.10da gsterilen meny tayarak veya kopyalanmak istenen sayfann zerinde sa tu tklanarak alr. Bu menden ta veya kopyala seeneini seeriz. Ekrana, Resim 1.11de gsterilen ta veya kopyala penceresi gelecektir. Ta veya kopyala penceresinden tayacanz konumdan sonra gelecek sayfa seersiniz. Sayfann bir kopyas oluturulacaksa pencerede yer alan kopya olutur onay kutusu iaretlenir ve tamam dmesi tklanr. Bu sayede sayfa, istenen konuma tanacak veya yeni bir kopyas oluacaktr.

Tamak istediiniz konumdan sonra gelen sayfay seiniz.

Kopya oluturacaksanz onay kutusunu iaretlemeyi unutmaynz!

Resim 1.11: Sayfa tama ve kopyalama

10

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar
Elektronik tablolama programnn arayz elemanlarn, pencere zerinde bularak tekrar ediniz. Maa isminde bir alma kitab oluturunuz. Oluturduunuz sayfalar mays, nisan ve mart olarak tekrar sralaynz. Oluturduunuz sayfalardan mart sayfasn siliniz, nisan ayn gizleyiniz. alma kitabnz kaydediniz ve kapatnz. Maa isimli alma kitabn anz ve iindeki mays sayfasnn adn haziran olarak deitiriniz ve alma kitabnz tekrar kapatnz.

neriler

Kitabnz kaydettiiniz konuma dikkat ediniz.

Sayfa silerken hangi sayfay sildiinizden emin olunuz.

11

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. alma kitabn belli aralklarda kaydettiniz mi? 2. alma kitabnn (ierie uygun adlandrarak) klasrleme mantna uygun bir biimde kayt ilemlerini yaptnz m? 3. Oluturulmu doru alma kitabn atnz m? 4. Sayfa silme ilemini yaptnz m? 5. Sayfa adlandrma ilemini yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

12

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi elektronik tablolama programnda etkin hcrenin adresini belirten arayz elemandr? A) B) C) D) 2. Forml ubuu Adres ubuu Sekmeler Durum ubuu

Yeni bir alma kitab oluturmak iin aadaki klavye ksayollarndan hangisi kullanlr? A) B) C) D) Ctrl+O Ctrl+S Shift+F11 Ctrl+N

3.

Aadakilerden hangisi bir alma kitabn kaydetme yntemlerinden biri deildir? A) B) C) D) Ta ve kopyala penceresini kullanma Hzl eriim ara ubuunda bulunan kaydet simgesi Dosya mensnden kaydet seenei Ctrl+S klavye ksayolu

4.

Satrlar ve stunlarn kesimesiyle oluan kutular aadakilerden hangisidir? A) B) C) D) Forml Veri Hcre Sekme

5.

Aadaki bilgilerden hangisi yanltr? A) B) C) D) Stunlar harflerle isimlendirilir. Satrlar saylarla isimlendirilir. Elektronik tablolama dosyasna kitap ad verilir. Bir alma kitabnda sadece bir sayfa bulunabilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

13

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda elektronik tablolama yazlmnda veri girme, veri seme, satr ve stun ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Yazlmlarda ortak seme ve kopyalama komutlarnn neler olduunu aratrnz. Kelime ilemci programnda, satr ve stun ilemlerinde karlalan zorluklar aratrnz. Bu konular aratrrken interneti kullanabilir, ofislerinde bilgisayar kullanan i yerlerinde inceleme yapabilirsiniz.

2. VER LEMLER
Elektronik tablolama yazlm denince akla gelen en nemli deyim veridir. Elektronik tablolama yazlmnda neredeyse tm ilemler, veriler zerinden gerekleir. Bu yzden verilerin doru ve anlalr biimde tablolara ilenmesi ok nemlidir. Elektronik tablolama programnda veriler, hcrelere girilir. Bir hcreye veri girebilmek iin ncelikle o hcrenin etkinletirilmesi gerekmektedir. Bir hcreyi etkinletirmek iin o hcreye, farenizin sol tuuyla tek tklamanz yeterlidir. Ayrca yn tularyla etkin hcreyi belirleyebilirsiniz. Resim 2.1de de grlebilecei gibi etkin hcrenin erevesi, siyah bir izgiyle evrelenir. Etkin hcreyi buradan anlayabileceiniz gibi adres ubuundaki hcre adresinden de etkin hcreyi bulabilirsiniz. Hcrenizi etkinletirdikten sonra, klavyeden o hcreye verilerinizi girebilirisiniz.

14

Etkin hcre

Resim 2.1: Etkin hcre

2.1. Verileri Deitirme


Bir hcrede bulunan veriyi deitirmek iin ncelikle verinin bulunduu hcreyi etkinletirmelisiniz. Etkinletirdikten sonra, klavyeden yeni veriyi girerek istenilen hcredeki veriyi deitirebilirsiniz.

2.2. Farkl Seim Teknikleri


Ayn anda birden fazla veri deitirilmek istendiinde verilerin bulunduu hcreleri de semek gerekecektir. Bitiik olan hcreleri, fare yardmyla semek iin farenizin sol tuuyla seeceiniz hcrelerin ilkine tklar ve brakmadan seeceiniz hcrelerin sonuncusuna kadar srklersiniz. Bu ilem sonrasnda hcreler, Resim 2.2de gsterildii gibi farkl bir renge dnr. Bu alana seim alan denir. Bu alandan doru hcreleri seip semediinizi anlayabilirsiniz. Ayrca Shift tuuna basl tutarak yn tularna bastnzda bu yndeki hcrelerin de seildiini fark edeceksiniz. Bu yntemlerle birbiri ile bitiik olan hcreleri seebilirsiniz.

Resim 2.2: Bitiik hcre seimi

15

Bitiik olmayan hcreleri semek istediinizde ise klavyeden Ctrl tuunu kullanmalsnz. Ctrl tuuna basl tutarak fare ile setiiniz veya tkladnz hcreler, Resim 2.3te gsterildii gibi seili hle gelir. Ayrca Ctrl+A klavye ksa yolunu kullanarak sayfanzda bulunan btn hcreleri de seebilirsiniz.

Resim 2.3: Bitiik olmayan hcre seimi

2.3. Veri ve Hcre Silme


Veri veya verileri silmek iin ncelikle verilerin bulunduu hcre veya hcrelerin seilmesi gerekmektedir. Seme ilemi yapldktan sonra klavyeden silme (delete) tuu kullanlarak veriler silinebilir. Hcreleri silmek istediinizde ise silmek istediiniz hcrenin veya seili hcrelerin herhangi birinin zerinde farenizin sa tuu ile tkladnzda Resim 2.4te grebileceiniz gibi sil penceresi ekrana gelecektir. Buradan silme ilemi sonras hcrelerin durumlarn belirledikten sonra, tamam dmesi tklanarak silme ilemi tamamlanr. Tm satr veya tm stun seenei seilirse hcrelerin bulunduu tm satr veya stun, hcreyle birlikte silinecektir.

Resim 2.4: Hcre silme

16

2.4. Satr ve Stun lemleri


Zamanla hazrladnz tablolarda gncelleme ihtiyac hissedebilirsiniz. Yeni satrlar eklemek veya artk ihtiya duyulmayan stunlar tablonuzdan kaldrmak isteyebilirsiniz. Elektronik tablolama yazlmnn salad kolaylkla bu ilemleri yapabilirsiniz.

2.4.1. Satr ve Stun Ekleme


Bir tabloya satr eklemek iin eklemek istediiniz yerde bulunan satr harfi zerinde sa tklarsnz. Resim 2.5te grebileceiniz gibi alan menden ekle seeneini setiinizde araya yeni bir satr eklenecektir. Ayn ekilde stun eklenmek istendiinde de eklenmek istenen yerde bulunan stun saysnn zerinde sa tklanp alan menden ekle komutu seilir. Bu ilemle istenen araya yeni bir stun eklenecektir.

2.4.2. Satr ve Stun Silme


Bir tabloda bulunan herhangi bir satr silmek iin silinmesi istenen yerde bulunan satr harfi zerinde sa tklanr. Resim 2.5te grebileceiniz gibi alan menden sil seeneini setiinizde seilen satr silinecektir. Ayn ekilde stun silmek istediinizde de silmek istediiniz yerde bulunan stun saysnn zerinde sa tklayp Resim 2.6da grebileceiniz gibi alan menden sil komutunu seeriz. Bu ilemden setiiniz stun silinecektir.

2.4.3. Satr ve Stun Gizleme


Bir tabloda bulunan herhangi bir satr gizlemek iin gizlemek istediiniz yerde bulunan satr harfi zerinde sa tklarsnz. Resim 2.5te grebileceiniz gibi alan menden gizle seeneini setiinizde seilen satr gizlenecektir. Ayn ekilde stun gizlemek istediinizde de gizlemek istediiniz yerde bulunan stun saysnn zerinde sa tklayp Resim 2.6da grebileceiniz gibi alan menden gizle komutunu seeriz. Bu ilemden setiiniz stun gizlenecektir. Daha sonra ayn menlerden gster seeneini seerek gizlediiniz geleri tekrar gsterebilirsiniz.

17

Resim 2.5: Satr ilemleri

Resim 2.6: Stun ilemleri

2.5. Tama ve Kopyalama


Hcrelere girilen verileri, daha sonra baka hcrelere tamak veya ayn hcrelerin kopyasn oluturmak isteyebilirsiniz. Tama ilemini gerekletirmek iin srkle-brak veya kes-yaptr ilemleri kullanlabilir. Srkleyerek tama iin ncelikle tanmak istenen hcreler seilir. Daha sonra farenizin iaretisi, seim alannn herhangi bir kenarna gtrlr. aretinizin ekli olduunda farenin tuunu brakmadan seili hcreleri, istediiniz hcreye srkleyerek braknz. Srklediiniz hcrede veri varsa ve veri deitirilecekse ekrana gelen uyar penceresindeki ierik deitirme uyarsna, tamam komutu verilir. Deitirilmeyecekse ilem iptal edilir. Kes-yaptr yntemi uygulanacaksa ncelikle tanmak istenen hcreler seilir. Daha sonra fareninin iaretisi, seim alannn herhangi bir noktasndayken sa tu tklanr. Alan menden kes komutu seilir. Daha sonra verilerin tanmas istenen hcre zerinde, sa tu tklanarak alan menden yaptr komutu seilir. Bylelikle istenilen hcreler, istenilen konuma tanr.

18

2.5.1. zel Yaptr


Hcreler, iinde ok eitte ve biimde veri saklayabilir. Tama ve kopyalama ilemlerinde, bu veri ve biimlerden hangisini tayacanza karar verebilirsiniz. Kes veya kopyala komutu verildikten sonra tamann gerekletirilecei hcrenin zerinde, sa tu tklanarak alan menden zel yaptr (Ctrl+Alt+V) komutu seilir. Bu ilemden sonra ekrana, Resim 2.7de gsterilen zel yaptr penceresi gelir. Bu pencereden hangi veri veya biimlerin tanaca seilerek tamam tklanr ve yaptrma ilemi gereklemi olur. Ayrca pencerede bulunan ba yaptr seeneini kullanrsanz kaynak hcredeki verinin deimesi durumunda, hedef hcredeki verinin de deimesini salayabilirsiniz.

stenilen veriler ve biimler seilir. Her blmden yalnz bir seenek seebilirsiniz. Setiiniz verilerle herhangi bir ilem yaplacaksa buradan seiniz.

Kaynak hcreyle hedef hcreyi ilikilendirecekseniz ba yaptr yoksa tamam tklaynz. Resim 2.7: zel yaptr

2.6. Otomatik Tamamlama


Bir hcreye girilen veri, ayn stunda bulunan baka bir veriyle eleiyorsa otomatik olarak tamamlanr. Otomatik tamamlama, sadece metin ve metin ile saylarn beraber kullanld hcrelerde geerlidir. Sadece say, tarih ve saat gibi veriler otomatik tamamlanmaz. Resim 2.8de grlebilecei gibi otomatik tamamla seimi ktnda enter (entr) veya yn tuuna basldnda hcre, otomatik olarak tamamlanacaktr.

19

Resim 2.8: Otomatik tamamlama

2.7. Otomatik Doldur


Elektronik tablolama yazlmnda saylar, gnler, aylar ve rakamlar otomatik doldurabilir. rnein 1den 30a kadar bir liste hazrlanacaksa 30 sayy ayr ayr yazmak gerekmemektedir. Resim 2.9da gsterildii gibi listenin ilk iki hcresi yazlarak seilir. Seme ileminden sonra, seili hcrelerin sa alt kesinde siyah kk bir kare eklinde bulunan hcre kulpundan tutularak listenin sonuna kadar srklenir. Liste, otomatik olarak srklenen konuma kadar tamamlanr.

Listenin iki elemann yazdktan sonra hcre kulpundan tutarak srkleyiniz. Resim 2.9: Otomatik doldurma

20

2.7.1. Ay, Gn ve Tarih Doldurma


Ay, gn ve tarih doldurma ileminde, ilk hcreye veriyi yazmak yeterlidir. Veriyi yazdktan sonra hcre kulpundan tutarak srklediinizde Resim 2.10da gsterildii gibi seilen hcreler, veri trne gre otomatik olarak doldurulur.

Resim 2.10: Ay, gn ve tarih doldurma

2.8. zel Listeler


Say, tarih, gn gibi hazr listeler dnda kendi listelerinizi de oluturarak otomatik doldurma ilemini kullanabilirsiniz. Elektronik tablolama programnn dosyaseeneklergelimigenel blmnde yer alan zel listeleri dzenle seenei ile siz de kendi listelerinizi yapabilir, mevcut listeleri de dzenleyebilirsiniz.

21

Resim 2.11: zel listeler

2.9. Aklama Ekleme


Hcreler hakknda aklama ekleyerek hcre iindeki veri hakknda kullanclara, daha fazla bilgi verilebilir. Aklama eklemek istediiniz hcreyi tklatnz. Gzden geir sekmesinden yeni aklamay tklatnz. Kutuya aklama metnini yaznz. Aklamada adnzn grntlenmesini istemiyorsanz adnz seiniz ve siliniz. Metni yazmay bitirince aklama kutusunun dn tklatnz. Ekleme ilemi sonrasnda, fare iaretisi hcre zerine geldiinde aklama ekrana gelecektir. Gzden geir sekmesinde bulunan dier ilemlerle daha nce yazlan aklamalar silebilir, aklamalar arasnda gezinti yapabilirsiniz.

Aklamalar blm ile aklama ekleme ve silme ilemlerini yapabilirsiniz.

Resim 2.12: Aklama ekleme

22

2.10. Bul/Deitir/Git
Zamanla oluturduunuz tablolar oalr ve bazen iinden istediiniz veriye ulamak hayli zaman alr. Bu gibi durumlarda elektronik tablolama programnn bul seenei, iinizi olduka kolaylatrr. Giri sekmesinin dzenleme blmnde yer alan bul (Ctrl+F) seeneini tkladnzda ekrana, bul ve deitir penceresi gelir. Metin kutusuna, bulmak istediiniz kelimeyi yazarak arama yaptrabilirsiniz. Arama yapmadan nce tm seenekler sekmesini aarak daha kapsaml arama yaptrabilirsiniz. Ayrca bulunan deer, yeni bir deerle deitirilecekse Resim 2.13te gsterildii gibi deitir sekmesine geilerek aranan deer yerine, yazlacak yeni deer yazlr. Bu sayede bulunan deerler, ayn zamanda belirlediiniz yeni deerlerle deitirilir.

Resim 2.13: Bul ve deitir

Bu pencerede yer alan git sekmesinden ise kitabnzn herhangi bir sayfas, satr, hcresi vb.ne hzlca ulaabilirsiniz.

23

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
ekil 2.13teki tabloyu oluturunuz. Tablodan 7. satr ve E stununu siliniz. Mart ayna ve 6. sraya denk gelen yerlere, satr ve stun ekleyiniz. Eklediiniz satr ve stunda yer alan bo hcrelere, yandaki hcrelerden veri kopyalaynz. Tabloda yer alan Eren ismini Seren olarak deitiriniz.

neriler
Sra ve ay isimlerini otomatik doldurma ilemi ile yapnz. Hangi satr ve stunu sildiinizden emin olunuz. Tama ileminde srkle brak yntemini kullanabilirsiniz. Bul ve deitir penceresini kullannz.

Resim 2.14

24

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. Hcre verilerini istee uygun olarak deitirdiniz mi? 2. stenilen veri veya hcrenin silme ilemlerini yaptnz m? 3. stee uygun satr ve stun ilemlerini yaptnz m? 4. Tama ve kopyalama ilemlerini yaptnz m? 5. Otomatik tamamla seeneini aktif ettiniz mi? 6. Otomatik doldurma seeneklerini kullandnz m? 7. zel listeler oluturdunuz mu? 8. Hcrelere ihtiyaca uygun aklama eklediniz mi? 9. Bul/deitir/git seeneklerini kullandnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

25

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. Tabloya bir stun eklemek iin zerinde sa tklanarak ekle seenei seilir. 2. Tabloya bir satr eklemek iin zerinde sa tklanarak ekle seenei seilir. 3. Gnleri otomatik doldurmak iin ilk gn yazdktan sonra dan tutarak istenilen hcreye kadar srklenir. 4. 5. Bitiik olamayan hcreleri semek iin klavyeden . tuu kullanlr. Bitiik hcreleri semek iin klavyeden . tuu kullanlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

26

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda elektronik tablolama yazlmnda biimlendirme ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Genel yaz biimlendirme kurallarn inceleyiniz. Tarih ve para birimlerinin nasl yazldklarn inceleyiniz. Bu konular aratrrken interneti kullanabilir, ofislerinde bilgisayar kullanan i yerlerinde inceleme yapabilirsiniz.

3. BMLENDRME LEMLER
Tablolara, srekli farkl trde veriler gireriz. Para birimi, tarih, saat gibi veri trlerinin kendine zg yazl biimleri vardr. Tablonuzu biimlendirerek hem verileri doru biimde yazm olur hem de grsel olarak daha anlalr tablolar meydana getiririz.

3.1. Hcreleri Biimlendirme


Hcrelere girdiiniz verileri, hem yaz tipi olarak hem de girdiiniz veri trne gre ayr ayr biimlendirebilirsiniz. Bunlar tek tek yapabileceiniz gibi birden fazla hcre seerek de gerekletirebilirsiniz.

3.1.1. Hzl Biimlendirme


Tabloda herhangi bir hcre etkin iken yaz tipi, bykl vb. zelliklerin zerinde gezindiinizde hcredeki verinin otomatik olarak deitiini greceksiniz. Bu, biimlendirmenin n izlemesini grmenizi ve deiiklii uygulayp uygulamama konusunda hzl bir ekilde karar vermenizi salayacaktr.

3.1.2. Biim Boyacs


Biim boyacs, bir hcrenin biiminin dier hcrelere de ayn ekilde uygulanabilmesini salar. Biimlendirmesini alacanz hcreyi etkinletirdikten sonra, giri sekmesinde yer alan biim boyacs simgesine ( ) tklanr. Daha sonra da biimlendirmenin uygulanaca hcreler taranr. Biimlendirme, bitiik olmayan hcrelere uygulanacaksa biim boyacsna ift tklandktan sonra hcreleri tklayarak veya tarayarak bu ilem gerekletirilir. lem bittikten sonra ise k (Esc) tuuna baslarak ilem sona erdirilir.

27

3.1.3. Yaz Tipi Biimlendirme


Hcrelerde bulunan yazlarnzn tipini, giri sekmesinde bulunan yaz tipi blmnden gerekletirebilirsiniz. Ayrca yaz tipi blmnn sa alt kesinde bulunan yaz tipi simgesi ile yaz tipi penceresine de ulaabilirsiniz. Deiiklikleri uygulamadan nce doru hcreleri setiinizden emin olunuz.
Bu simgeleri kullanarak iletiim pencerelerini aabilirsiniz.

Yaz tiplerini buralardan deitirebilirsiniz!

Resim 3.1: Yaz tipi biimlendirme

3.1.4. Hizalama
Hcre iindeki verileri, dikey ve yatay olarak hizalayabilirsiniz. Bu ilemi, giri sekmesinde bulunan hizalama seenekleri ile yapabilirsiniz. Resim 3.2de grebileceiniz gibi hcreleri, farkl konumlara hizalayabilirsiniz. Hizalama blmesinin pencere simgesine tklayarak alan hcreleri biimlendir penceresinden bu hizalama ilemlerini, daha detayl olarak gerekletirebilirsiniz, hcre iindeki metnin ynn deitirebilirsiniz (Resim 3.2).

28

Metnin hcre iindeki ynn deitirebilirsiniz. Hcre iinde dikey ve yatay olarak hizalayabilirsiniz. hizalayabilirsiniz

Resim 3.2: Hizalama

3.1.5. Saylar Biimlendirme


Saylarla kullanlan birok veri tr vardr. Bunlar saat, tarih, para birimi vb. olabilir. Hcrelere girilen bu verilerin belirlenmesi, bize tabloyu okumada ve hesaplamalarda kolaylk salayacaktr. Hizalama simgesiyle alacak hcreleri biimlendir penceresinden, say sekmesi seilir. Kategori blmesinden, hcre iindeki verinin tr seildikten sonra alan listeden say yazm zellikleri seilir (Resim 3.3)

Resim 3.3: Saylar biimlendirme

29

3.1.6. Kenarlk Biimlendirme


alma kitabnda hcreler, tablo eklinde grnse de yazcdan kt aldnzda bu ereveler gzkmeyecektir. Tablonuzun kenarlklarnn grntlenmesini istiyorsanz kenarlk biimlendirmelerini yapmanz gerekmektedir. Bunun iin giri sekmesindeki yaz tipi kategorisinde bulunan kenarlk simgesini ( ) kullanabilirsiniz. Ayrca hcre biimlendirme penceresini aarak buradan da bu ilemi gerekletirebilirsiniz. Resim 3.4 te gsterildii gibi buradan izgi stilini, kalnln, ereve eklini, rengini ve hangi kenarlklarn kullanlacan kolayca belirleyebilirsiniz.

Resim 3.4: Kenarlk biimlendirme

3.2. Hcre Stilleri


Hcreleri, kendi belirlediiniz stillerle biimlendirebileceiniz gibi elektronik tablolama programnn size sunduu hazr stilleri de kullanabilirsiniz. Bu sayede zamandan kazanabilir, hcre dzenlerinde bir btnlk salayabilirsiniz. Bunun iin dzenlenecek hcreler seildikten sonra giri sekmesinde bulunan stiller kategorisinden size uygun bir stili seebilirsiniz (Resim 3.5).

Resim 3.5: Hcre stilleri

30

3.3. Tabloyu Otomatik Biimlendirme


Belirli hcreleri seerek bunlar otomatik olarak tablo eklinde biimlendirebilirsiniz. Bunun iin giri sekmesi seilir. Stiller blmnden tablo olarak biimlendir seenei altnda bulunan tablo stillerinden herhangi birini seerek tablonuzu otomatik olarak biimlendirebilirsiniz.

3.4. Koullu Biimlendirme


Tablonuzda bulunan baz verilerin, dierlerinden farkl gsterilmesini istiyorsanz veya deien deerlere gre vurgulamak istiyorsanz bu hcreleri, koullara bal olarak biimlendirebilirsiniz. rnein, stok says % 5in altna den rnleri, krmz renk ile yazdrabilirsiniz. Bunun iin giri sekmesinden koullu biimlendirme seeneklerini kullanabilirsiniz.

3.4.1. lk/Son Kurallar Kullanarak Koullu Biimlendirme


Bir tabloda bulunan ilk ve son geleri belirleyerek tablonuzu koullu biimlendirebilirsiniz. rnein ilk 5 ge, son 20 ge, ilk % 5, ortalamann altnda vb. verileri biimlendirebilirsiniz.

3.4.2. Veri ubuklar Kullanarak Koullu Biimlendirme


Tablonun iinde bulunan verilerin oranlarna gre biimlendirme yapabilir, bylece veriler arasndaki fark kolayca vurgulayabilirsiniz.

Resim 3.6: Veri ubuklar kullanarak koullu biimlendirme

31

3.4.3. Renk lekleri Kullanarak Koullu Biimlendirme


Renk leklerini kullanarak ayn deere sahip verileri ayn renkte, farkl deerleri farkl renkte gsterebilirsiniz.

3.4.4. Simge Kmeleri Kullanarak Koullu Biimlendirme


Verileri, simgeler kullanarak Resim 3.7de grebileceiniz gibi grsel olarak da kullanclarnza anlatabilirsiniz.

Resim 3.7: Simge kmeleri kullanarak koullu biimlendirme

3.4.5. Koullu Biimi Temizleme


Koullu biimlendirme seeneinden koullar temizle seeneini kullanarak hcrelerdeki veya tm sayfadaki koullu biimlendirmeleri temizleyebilirsiniz.

3.4.6. Yeni Kural Tanmlama


Koullu biimlendirme mensnden yeni kural seeneini kullanarak siz de kendi kurallarnz belirleyebilirsiniz. Yeni biimlendirme kural penceresinden istediiniz kural belirleyerek kendinize zg biimlendirme yapabilirsiniz.

3.4.7. Kurallar Ynetme


Koullu biimlendirme mensnden kurallar yneterek daha nce belirlediiniz biimlendirmeleri silebilir, mevcut biimlendirmeler zerinde deiiklikler yapabilirsiniz.

32

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar
Resim 3.8deki tabloyu oluturunuz. Tablo iindeki yaz tipi biimlendirmelerini uygulaynz. Tablo iindeki koullu biimlendirmeleri uygulaynz. Tablo iindeki hcreleri, hcre stili kullanarak biimlendiriniz. Kenarlk izgi, ekli ve kalnlklarna dikkat ediniz.

neriler
Veriye uygun biimin seildiinden emin olunuz.

Resim 3.8

33

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri
1. Veriye uygun hcre biimlendirme ilemlerini yaptnz m? 2. Birbirine benzeyen hcrelerde biim boyacsn kullandnz m? 3. Hcreye/veriye uygun stil ilemlerini yaptnz m? 4. Tabloya uygun otomatik biimlendirme ilemlerini yaptnz m? 5. Koullu biimlendirme ilemlerini yaptnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

34

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. Biimlendirme ilemleri . sekmesinden gerekletirilir. Say, hizalama ve yaz tipi gibi seenekler . penceresinden gerekletirilir. Belirli deerlere gre biimlendirme yapmak iin . seenei kullanlr. Bir hcre ierisindeki biimlendirmeyi baka hcreye kopyalamak iin . kullanlr. Hazr hcre biimlendirmeleri uygulamak iin .. uygulanr.

3. 4.

5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

35

RENME FAALYET4 RENME FAALYET4


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda alma sayfasnn zelliine gre estetie uygun sayfa ayarlarn hatasz yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Genel olarak kullanlan kt boyutlarn inceleyiniz. Yazmalarda kullanlan kt kenar boluklarn aratrnz. Aratrmalarnzda resm kurumlardan ve ofis malzemesi satan kurumlardan yardm alabilirsiniz.

4. SAYFA AYARLARI VE YAZDIRMA


Hazrladnz tablolar, elektronik ortamda kullanabileceiniz gibi gerektiinde yazdrarak kt ortamnda da kullanabilirsiniz. Yazdrma ilemi yaparken dzgn ve ilevsel bir yazdrma ilemi gerekletirmek ok nemlidir. Yazdrma ilemini dzgn yapmak hem grsel olarak btnlk salayacak hem de kt israfn nleyerek evreyi korumanza yardmc olacaktr.

4.1. Sayfa Ayarlar


Tablonuzu hazrlamadan nce kt boyutu, kenar boluklar gibi ayarlarn yaplmas tablonuzun dzenlenmesinde size kolaylk salayacaktr. Siz de tekrar tekrar tablo dzenlemesi yapmaktan kurtulacaksnz.

4.1.1. Bask n zleme


Bask n izlemeyi kullanarak kitabnz yazdrmadan nce kt zerinde, nasl kacan grebilirsiniz. Bu sayede tablonuzun kada sp smadn, kenarlklarn dzgn kp kmadn grntleyebilir ve yazdrmadan nce bu hatalar dzeltebilirsiniz. Dosya mensnden yazdr seeneini tkladnzda yazdr seenekleri yannda, sayfanzn bask n izlemesini de grntleyebilirsiniz.

36

4.1.2. Temalar
Sayfa dzeni sekmesinde yer alan temalar seenei ile elektronik tablolama programnn sizin iin hazrlad hazr temalar kullanarak sayfa dzenlerini ve biimlendirmeleri kullanabilirsiniz. Bu sayede hzl ve btnlk salayan tablolar hazrlayabilirsiniz.

4.1.3. st Bilgi ve Alt Bilgi


Kitabnzda btn sayfalarda bulunacak balklar veya alt bilgileri, st ve alt bilgi olarak sayfalarnza ekleyebilir ve bunlarn btn sayfalarda grntlenmesini salayabilirsiniz. Ekle mensnn metin blmesinde yer alan st bilgi ve alt bilgi ekle simgesini tkladnzda grnm, sayfa dzenine geer. Burada, st bilgi veya alt bilgi ekle yazlarna tklayarak gerekli bilgileri yazabilirsiniz. Buraya yazdnz metinler, btn sayfalarda grntlenecektir. Daha sonra, sayfa grnm modlarndan normal grnme geerek almalarnza devam edebilirsiniz.

4.1.4. Sayfa Ynlendirme


Tablonuzu, sayfanzda nasl kullanacanz belirleyerek sayfadan daha fazla yararlanabilirsiniz. Sayfa dzeni sekmesinde yer alan sayfa yaps blmesinden ynlendirmeyi seerek sayfa ynn belirleyebilirsiniz.

Resim 4.1: Sayfa ynlendirme

37

4.1.5. Kenar Boluklarn Ayarlama


Kenar boluklar, belgenizin dzgn grntlenmesini salar. Ayrca yazcnn yazdramayaca noktalar belirlemenize olanak salar. Sayfa dzeni sekmesinden, kenar boluklar simgesinden hazr ayarlar kullanabileceiniz gibi sayfa yaps penceresinde yer alan kenar boluklar sekmesinden de bu ayarlar yapabilirsiniz.

Resim 4.2: Kenar boluklar

4.1.6. Yazdrma Alann Belirleme


Yazdrma alann belirleyerek sayfanzda yazdrmak istemediiniz alanlar belirleyebilir, yazdrma ileminden gereksiz alanlar karabiliriz. Yazdrmak istediiniz hcreleri setikten sonra sayfa dzeni sekmesinden, yazdrma alann belirle seeneini seerek bu alan belirleyebilirsiniz. Ayn konumdan, yazdrma alann temizle seenei ile bu ilemi geri alabilirsiniz.

4.1.7. Balklar Yazdrma


Bazen tablolar, bir sayfaya smaz ve dier sayfada balk olmadndan hangi stunun hangi veriyi ifade ettii anlalmaz. Bu gibi durumlarda, sayfa balklarn tm sayfalarda yazdrarak verilerin daha kolay anlalabilmesini salayabilirsiniz. Bunun iin sayfa dzeni sekmesinden sayfa balklarn yazdr seenei seilir. Sayfa yaps penceresinin alma sayfas sekmesinden yazdrlmasn istediiniz balklar, stun ve satrlar belirleyerek btn sayfalarda yazdrlmasn salayabilirsiniz.

38

4.1.8. Verileri Sayfaya Sdrma


Tablonuzu, belirli sayda bir sayfaya sdrmak istiyorsanz Resim 4.3te gsterilen sayfa yaps penceresinden sayfa sekmesi kullanlr. Burada yer alan sdr blmnden, ka sayfaya sdrlacan belirleyerek ilemi gerekletirebilirsiniz. Ayrca lek seeneinden tabloyu, belirli oranlarda kltebilir veya byltebilirsiniz.

Resim 4.3: Verileri sayfaya sdrma

4.1.9. Dier Sayfa Seenekleri


Dier sayfa seeneklerini kullanarak sayfalarnzn grnmlerini deitirebilirsiniz. Sayfa dzeni sekmesinde bulunan sayfa seenekleriyle klavuz izgilerini gizleyebilir veya yazdrma ilemi srasnda yazlmasn salayabilirsiniz. Balklar blmnde ise satr ve stun balklarn gizleyebilir ve yazdrma ileminde yazdrlmasn salayabilirsiniz.

4.2. Pencere Ayarlar


alma sayfasnda pencereleri yneterek ilemlerinizi, daha hzl ve etkin bir ekilde kullanabilirsiniz. Yeni pencereler ekleyerek veya bunlar blerek ayn anda birden fazla hcreye ulaabilirsiniz.

39

4.2.1. Yeni Pencere


Grnm sekmesinden yeni pencere seenei ile aktif pencerenin yeni grntsn, bir veya daha fazla olarak ekrana ekleyebilirsiniz.

4.2.2. Pencereleri Blme ve Dondurma


Pencerleri blerek sayfanzn, alma sayfasnn farkl alanlarnda alabilirsiniz. Her blmenin sayfa konumu, bamsz olarak deiebilir. Blmelerden herhangi birini sabitlemek istiyorsanz blmeyi dondur seenei ile blmenin sayfa konumunu sabitleyebilirsiniz. Ayrca blme ilemi yapmadan ilk satr veya ilk stunu da dondurabilirsiniz. Dondurma ilemini sonlandrmak iin blmeleri z seeneini kullanabilirsiniz.

Resim 4.4: Pencereleri blme ve dondurma

4.2.3. Pencereleri Yerletirme ve Gizleme


Grnm sekmesinde yer alan pencereleri yerletir seenei tklandnda ak olan alma sayfalar ve eklediiniz pencerelerin tm, pencereye yerletirilir. Alan pencereden, yerletirme konumunu seebilirsiniz.

40

4.3. Yazdrma Ayarlar


Sayfay yazdrmak iin dosya mensnden yazdr (Ctrl+P) seenei kullanlr. Yazdrma penceresinden yazdrlacak sayfa numaralar, kopya saylar ve harmanlama seenekleri belirlenir. Ayrca yazdrma ileminin yaplaca yazcnn seimi de buradan yaplr. Yazdrma ileminden nce bask n izlemesi yapmay unutmaynz.

Kopya saysn belirleyiniz. Yazcnz seiniz.

Hangi sayfalarn yazlacan seiniz. ktlarnzn nasl harmanlanacan seiniz.

Kenar boluklarn kontrol ediniz ve yazdr simgesini tklatnz. Resim 4.5: Yazdrma ayarlar

41

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar
Ders programnzn yazl olduu bir tablo oluturunuz. Sayfa ynn kd tasarruflu kullanacak ekilde ayarlaynz. Kenar boluklarn, yazc ayarlarn ve grnm dikkate alarak ayarlaynz. Ekrana 2 pencere yerletirerek bu pencereler zerinde dondurma, gizleme ve gsterme ilemlerini yapnz. Bask n izleme yaparak tablonuzu kontrol ediniz. Yazcnz seerek tablonuzu yazdrnz. Genel kenar boluklar llerini kullanabilirsiniz. Tablonun enini ve boyunu dikkate alnz.

neriler

42

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. kt almadan nce bask n izlemeyi kullandnz m? 2. kt almadan nce sayfaya uygun temay setiniz mi? 3. Sayfaya uygun st ve alt bilgi eklediniz mi? 4. alma sayfas verilerinin zelliine gre sayfa ynlendirme ayarn yaptnz m? 5. kt almadan nce sayfa kenar boluklarn ayarladnz m? 6. alma sayfasnn zelliine uygun balk ayarlarn yaptnz m? 7. Pencere blme ilemlerini yaptnz m? 8. Pencere dondurma ilemlerini yaptnz m? 9. alma sayfasnn yazdrma ayarlarn yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

43

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
1. 2. 3. 4. Sayfa ile ilgili ayarlar . sekmesinden gerekletirilir. Yazdrma ileminin klavye ksayolu dr. Kenar boluklar penceresinden ayarlanr. Ayn anda bir ok pencere grntleyebilmek iin . seenei kullanlr. Sayfann yazcdan km grntsn, seeneini kulanarak grebilirsiniz.

5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

44

RENME FAALYET5 RENME FAALYET5


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda elektronik tablolama yazlm formllerini kullanarak hesaplamalar ksa srede yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Gnlk hayatta ve i hayatnda kullanlan hesaplama ilemlerinin bir listesini yapnz. Bu ilemler iin geen zaman hesaplaynz.

5. FORMLLER
Elektronik tablolama programn, kelime ilemci programlardan ayran en nemli zelliklerden biri, elektronik tablolama programnn forml yardmyla karmak hesaplamalar yapabilmesidir. Bu zellii sayesinde elektronik tablolama program, karmak matematiksel ilemleri ksa srede yaparak sizlere zaman kazandracaktr.

5.1. Forml Girii


Hesaplama tablosundaki verileri kullanarak aritmetik ilemler yapabilmek iin matematikte kullandnz formlleri, elektronik hesaplama programnn anlayaca dilde yazmanz gerekmektedir. Elektronik tablolama programna forml girii iin ncelikle yaplacak hesaplama ve ilemler belirlendikten sonra sonucun gsterilecei hcre etkinletirilir. Daha sonra forml ubuuna, yaplacak ilemin forml yazlr. Forml ierisinde saysal veriler yerine, kullanlacak verinin bulunduu hcre adresleri yazlr. rnein A1 ve A2 hcrelerinin ierisindeki deerler toplanacaksa forml ubuuna, =A1+A2 yazlr. Forml yazma ilemi bittikten sonra enter (entr) tuuna baslarak forml etkinletirilir. Sonu, otomatik olarak formln yazld hcreye gelecektir.
Formlnz buraya ve hcreye, bana = simgesini koyarak yazabilirsiniz.

Resim 5.1: Forml girii

45

Kullanacanz formller hakknda tam bilginiz yoksa forml elle yazmak yerine, Resim 5.1de gsterilen fonksiyon ekle simgesini tklayarak hazr fonksiyonlar da kullanabilirsiniz. Bu ilemleri yaparken aritmetik ilem srasna uyulmas gerektiini unutmaynz. Aksi takdirde yapacanz ilemler yanl sonulanabilir.

5.2. Hesaplama Operatrleri


Tablolarnzda yapacanz hesaplamalarda, kullanacanz formlleri yazabilmek iin hesaplama operatrlerinin elektronik hesaplama programndaki karlklarn bilmelisiniz. Bu operatrler aadaki gibidir:

Operatr + * / % ^

lem toplama karma arpma blme Yzde st alma

rnek 3+5 6-7 5*9 9/3 %30 4^2

5.3. Formlleri Kopyalama


Formlleri kopyalamak iin ayrca bir ilem yapmaya gerek yoktur. Hcre kopyalama ilemini yaptnzda iindeki formllerle beraber kopyalanacaktr. Kopyalanan hcrede, formllerdeki kaynak deerler bulunduu konuma gre yeniden adreslenecektir. Ayrca hcre kulpundan kopyaladnzda da formller, ayn ekilde kopyalanacaktr. Forml tama ileminde ise hibir ekilde forml kaynak deerleri deimez. Hcre tama ilemlerini kullanarak forml tama ilemlerini gerekletirebilirsiniz. Tadnz veya kopyaladnz hcrelerin formlleri yerine sadece deerlerini kullanacaksanz giri sekmesinde yer alan zel yaptr seeneinden deerleri yaptr seeneini semelisiniz. Bu sayede sadece formllerin rettii deerler tanr.

5.4. Hcre ve Aralk Adlandrma


Formllerde kullandnz hcrelerin adreslerini tek tek yazabilirsiniz fakat tablolarnz bydke yazdnz hcrelerin says da gitgide artacak ve bu hcre adreslerini yazmak, zaman alacaktr. Bu gibi durumlarda, hcre aralklarn yazarak iinizi kolaylatrabilirsiniz. ki hcre arasnda bulunan btn hcreleri yazmak iin : simgesini kullanabilirsiniz. rnein, A1:H1 yazdnzda A1 hcresi ile H1 hcresi arasnda kalan btn hcreleri hesaplamaya dhil edecektir. Sadece iki hcre yazmak istediinizde ise ; simgesini

46

kulanabilirsiniz. rnein, A1;H1 yazdnzda sadece A1 ve H1 hcrelerini hesaplamaya dhil edecektir.

A1:H1

A1;H1
Resim 5.2: Hcre ve aralk adlandrma

5.5. Mutlak Referans


Kopyalanan hcrede, formllerinizin kaynak deerlerinin deimesini istemiyorsanz formlnz, mutlak referans olarak belirlemelisiniz. Bunun iin formlnz olutururken satr saylarnn ve stun harflerinin nne $ iareti koymalsnz (rnein=$A$1+$A$2 gibi). Bu sayede formln kaynak deerleri asla deimez. Bu ekilde yazmadnz hcre adresleri, greceli olarak adlandrlacak ve kopyalama ilemi srasnda, kaynak hcre adresleri deiecektir.

5.6. Formllerde Hata Denetimi


Elektronik tablolama programnda oluturduunuz formllerde, hatalar olabilir. Elektronik tablolama program, formllerde oluabilecek hatalar veya tutarszlklar otomatik olarak bulup kullancy uyarr. Hata bulunan hcrenin sol st kesinde, bir gen belirir. Hcreyi etkinletirdiinizde Resim 5.3te gsteridii gibi hcrenin sandaki nlem iaretini tklayarak alan menden hata hakknda yardm alabilir, hatay gidermek iin verilen seeneklerden birini seebilirsiniz. Dosya mensnden seenekler daha sonra da formller kategorisini tklayarak alan pencereden hata denetleme ilemini durdurabilirsiniz. Ayrca pencerede yer alan hata denetleme kurallarn belirleyerek kendinize gre zelletirebilirsiniz.

47

Resim 5.3: Formllerde hata denetimi

Elektronik tablolama programnda en ok karlaabileceiniz hatalar ve bunlar giderebileceiniz yntemler unlardr: #AD? : Formlde bulunan metinler, program tarafndan tannmadnda kar. Fonksiyon yazmlar ve hcre adreslendirmeleri kontrol edilmelidir. #BAV! : Kaynak gsterilen hcre adreslerinde hata olduunda ortaya kar. Formlde belirttiiniz adreslerin silinmi veya tanm olmadndan emin olunuz. #BO! : Birbiriyle kesimeyen hcre adresleri kullanldnda ortaya kar. Hcre aralklarnn birbiriyle kesimesine dikkat ediniz. #BL/0! : Bir hcre sfra veya bo bir hcreye blnmeye alldnda kar. #DEER!: Formlde kullanlan hcrelerin birbiriyle farkl trde olduunda ortaya kar (metinle sayy toplamak gibi.). #SAYI! : Formlde kullanlan saysal deerlerin yanl yazlmasyla ortaya kar. Saylarn yazln kontrol ediniz. #YOK : Deer bir formlde veya fonksiyonda kullanlmadnda kar.

Hata olmadn dndnz bir hcrede, hata uyars alyorsanz hatay yok sayarak ilemlerinize devam edebilirsiniz ama unutmayn; hatal baladnz bir tablo, btn bir kitabnz etkileyecektir. Bu nedenle formllerinizde hata olmadndan emin olduktan sonra ilemlerinize devam ediniz.

48

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar
Yazl sonularnzn yazl olduu bir tablo oluturunuz. Yazl ortalamalarnz otomatik hesaplamak iin forml oluturunuz.

neriler
lem nceliklerine ve kullandnz operatrlere dikkat ediniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. Forml giri ilemlerini yaptnz m? 2. Hesaplama operatrlerini kullandnz m? 3. htiyaca uygun forml kopyalama ilemlerini yaptnz m? 4. Hcre ve aralk adlandrma ilemlerini yaptnz m? 5. Formllerde hata denetimi ilemlerini yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

49

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME LME SORULARI
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. Forml yazmna .. simgesi ile balanr. Formllerde kullanlan arpma operatr, . simgesidir. Sfra blme hatasnda . hata uyars kar. Formlde eksik hcre adresi olduunda hata uyars kar. ki hcre arasnda bulunan btn hcreleri tanmlamak iin . simgesi kullanlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

50

RENME FAALYET6 RENME FAALYET6


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda ihtiyacnz olan fonksiyonu seerek hatasz kullanabileceksiniz.

ARATIRMA
Matematikte kullandnz fonksiyonlarn hangilerinin elektronik programnda bulunduunu aratrnz. Gnlk hayatta mantksal karlatrmalarn bir listesini yapnz. Bu konular aratrrken matematik retmenlerinizden yardm alabilirsiniz. hesaplama

6. FONKSYONLAR
Elektronik tablolama programnda yapacanz hesaplamalarda, formlleri kendiniz hazrlayarak gerekletirebilirsiniz. Bu ekilde hazrladnz formller uzadka hata yapma oran da ykselecektir. Bu gibi durumlarda, elektronik tablolama programnda bulunan hazr fonksiyonlar kullanarak hem zamandan kazanabilir hem de hata orann azaltabilirsiniz.

6.1. Matematiksel Fonksiyonlar


Temel matematiksel ilemlerin tanmland fonksiyonlardr. Bu fonksiyonlar, gnlk yaamda en ok kullandnz ilemleri gerekletirmektedir. Bu fonksiyonlar kullanarak hesaplamalarnz, hzl ve hatasz ekilde yapabilirsiniz. Fonksiyon (ilev) eklenecek hcre etkinletirildikten sonra forml ubuunda bulunan fonksiyon ekle simgesi tklanr. Resim 6.1de gsterilen pencereden istenilen fonksiyon seilir.

Resim 6.1: Fonksiyon ekle

51

6.1.1. Topla
Topla fonksiyonu ile birbirinden bamsz hcrelerdeki saysal deerleri toplayabilirsiniz. Forml =Toplam(A1:D5) eklinde yazabileceiniz gibi Resim 6.2de gsterilen fonksiyon ekle penceresinden de istenilen hcre aralklarn yazarak toplama ilemini gerekletirebilirsiniz.
Fonksiyonu elle yazabilirsiniz. lem yaplacak hcre aralklarn belirleyiniz.

Resim 6.2: Toplam fonksiyonu6.1.2. Ortalama

Belirli aralktaki saylarn ortalamasn almak iin kullanlr. Resim 6.1de gsterilen fonksiyon ekle penceresinden ortalama fonksiyonunu ekleyebilirsiniz. Kullanm : =ORTALAMA (hcre aral)

rnek : =ORTALAMA (A1:A5) A1 ve A5 hcreleri arasnda kalan hcrlerin ortalamasn alr.

6.1.3. arpm
Belirli aralktaki saylarn arpmn almak iin kullanlr. Resim 6.1de gsterilen fonksiyon ekle penceresinden de arpm fonksiyonunu ekleyebilirsiniz. Kullanm : =ARPIM (hcre aral)

rnek : =ARPIM (A1;A5:B5) A1 ile A5 ve B5 hcreleri arasnda kalan hcrelerin arpmn alr.

52

6.1.4. Yuvarla
Yuvarla fonksiyonuyla hcrelere girilen veya fonksiyon sonucunda retilen kesirli deerleri, belirlediiniz basamak kadar yuvarlayabilirsiniz. Say_rakamlar blmne 0 yazarsanz en yakn tam sayya yuvarlanr. Kullanm : =YUVARLA (E4;2)

Resim 6.3: Yuvarla

6.1.5. Etopla
Belli aralktaki belli llere uyan deerleri toplar. rnein bir tabloda yer alan ya 30un stnde olanlara denen cretlerin toplamn, bu fonksiyonla bulabilirsiniz. Kullanm : =ETOPLA (aralk;lt;toplam_aral)

rnek : =ETOPLA (B1:B5;">30";C1:C5) B1 ve B5 hcreleri arasnda, 30 dan byk olan satrlara denk gelen C stunlarn toplar.

6.1.6. okETopla
Birden ok llere uyan deerleri toplamak iin kullanlr. rnein ya otuzdan byk olan ve 1000 liradan fazla deme yaplan personele, denen cretin toplamn hesaplayabilirsiniz. Kullanm rnek : =OKETOPLA (aralk1;lt1;aralk2;lt2_aral) : =OKETOPLA (B1:B5;C1:C5;">30";D1:D5;>1000)

6.1.7. Max
Belirli aralktaki hcrelerde bulunan verilerden en byk saysal deeri iereni bulur. Kullanm rnek : =MAX (hcre_ aral) : =MAX (D8:D16) D8 ile D16 hcreleri arasndaki en byk sayy bulur.

53

6.1.8. Min
Belirli aralktaki hcrelerde bulunan verilerden en kk saysal deeri iereni bulur. Kullanm rnek : =MN (hcre_aral) : =MN (D8:D16) D8 ile D16 hcreleri arasndaki en kk sayy bulur.

6.2. statistiksel Fonksiyonlar


Belli verilerin saysn ve ortalamasn alan ve sonucunda kullancya, istatistiki veriler salayan fonksiyonlardr.

6.2.1. Eersay
Bir aralkta yer alan ve belirttiiniz tek bir lte uyan hcrelerin saysn sayar. rnein, belirli bir harfle balayan tm hcreleri veya belirttiiniz bir saydan daha kk ya da daha byk saylar ieren tm hcreleri sayabilirsiniz.

Kullanm

: = EERSAY (aralk, lt)

rnek : = EERSAY (A2:A20,">10") A2 ile A20 hcreleri arasnda, 10 saysndan byk olan hcreleri sayar. 6.2.2. okeersay
Bir aralkta yer alan ve belirttiiniz birden fazla lte uyan hcrelerin saysn sayar. rnein, belirli bir harfle balayan ve belirli bir saydan byk saylar ieren tm hcreleri sayabilirsiniz. Kullanm rnek : = OKEERSAY (aralk1, lt1,aralk2, lt2) : = OKEERSAY (A2:A20,">10",B2:B20, "=Bay")

6.2.3. okeerortalama
Bir aralkta yer alan ve belirttiiniz birden fazla lte uyan hcrelerin ortalamasn alr. rnein, notu 55ten yukar ve 90dan aa olan rencilerin not ortalamasn bulabilirsiniz. Kullanm rnek :=OKEERORTALAMA (ortalama_aral, lt1, aralk2, lt2) :=OKEERORTALAMA (A2:A20,A2:A20,">55",A2:A20, "<90")

54

6.3. Metin Fonksiyonlar


Metin fonksiyonlarn kullanarak tablolarnzda bulunan metinlerin yazm ve kullanmyla ilgili ilemleri yapabilirsiniz.

6.3.1. Sadan
Sadan fonksiyonu, belirteceiniz karakter saysna gre bir metin dizesindeki son karakterleri verir. Kullanm : = SADAN (metin,say_karakterler)

rnek : = SADAN (B4,3) B4 hcresinde bulunan metnin son 3 karakterini alr. rnek : = SADAN (Biliim,2) Biliim kelimesinin son 2 karakterini alr.

6.3.2. Soldan
Soldan fonksiyonu, belirteceiniz karakter saysna gre bir metin dizesindeki ilk karakterleri verir. Kullanm rnek rnek : = SOLDAN (metin,say_karakterler) : = SOLDAN (B4,3) B4 hcresinde bulunan metnin ilk 3 karakterini alr. : = SOLDAN(Biliim,2) Biliim kelimesinin ilk 2 karakterini alr.

6.3.3. Paraal
Paraal fonksiyonu, belirttiiniz konumdan balayarak belirttiiniz karakter says temelinde, metin dizesinden belirli sayda karakter alr. Kullanm rnek : =PARAAL (metin,balang_says,say_karakterler) : =PARAAL (Biliim,2,2) Biliim kelimesinden il ksmn alr.

6.3.4. Birletir
Birka metin dizesini, tek bir metin dizesinde birletirir.

Kullanm rnek

: =BRLETR (metin1,metin2) :=BRLETR (A1,A2) A1 ve A2 hcrelerindeki metinleri birletirir.

55

6.3.5. Uzunluk
Bir metin dizisinin karakter saysn renmek iin kullanlr. Hcre adresi kullanabileceiniz gibi metni dorudan (direkt) formle de yazabilirsiniz. Boluklar da karakter olarak saylr. Kullanm rnek : =UZUNLUK (metin) : =BRLETR (A1) A1 hcresindeki metnin karakter saysn verir.

6.3.5. Bykharf
Bir metin dizisini, byk harfe dntrmek iin kullanlr. Hcre adresi kullanabileceiniz gibi metni dorudan (direkt) formle de yazabilirsiniz. Kullanm rnek : =BYKHARF (metin) : =BYKHARF (A1) A1 hcresindeki metni bk harfe dntrr.

6.3.6. Kkharf
Bir metin dizisini, kk harfe dntrmek iin kullanlr. Hcre adresi kullanabileceiniz gibi metni dorudan (direkt) formle de yazabilirsiniz. Kullanm rnek : =KKHARF (metin) : =KKHARF (A1) A1 hcresindeki metni kk harfe dntrr.

6.3.7. Yazm Dzeni


Bir metin dizisinin ilk harfini byk harfe, dier harfleri kk harfe dntr. Hcre adresi kullanabileceiniz gibi metni dorudan (direkt) formle de yazabilirsiniz. Kullanm : =YAZIM.DZEN (metin)

rnek : =YAZIM.DZEN (A1) A1 hcresindeki metnin ilk harfini byk harfe, dierlerini kk harfe dntrr.

6.4. Tarih Fonksiyonlar


Tarih fonksiyonlarn kullanarak ya hesaplamalar, geen gn says vb. tarihsel ilemleri kolaylkla yapabilirsiniz.

6.4.1. Bugn
Formln yazld hcreye o gnn tarihini yazdrr. Kullanm : =BUGN()

56

6.4.2. imdi
Formln yazld hcreye o gnn tarihi ile birlikte saatini de yazdrr. Kullanm : =MD()

6.4.3. Gn
Kaynak hcredeki tarihin gnn verir. Kaynak hcrede bulunan tarihin, tarih biiminde yazlmas gerekmektedir. Metin biiminde yazlan tarihler hata verecektir. Kullanm rnek : =GN (Seri_no) := GN (B5) veya =GN (21;05;2005) Sonu: 21

6.4.4. Ay
Kaynak hcredeki tarihin kanc ay olduunu verir. Kaynak hcrede bulunan tarihin, tarih biiminde yazlmas gerekmektedir. Metin biiminde yazlan tarihler hata verecektir. Kullanm rnek : =AY (Seri_no) : =AY (B5) veya =AY(21;05;2005) Sonu: 5

6.4.5. Yl
Kaynak hcredeki tarihin yln verir. Kaynak hcrede bulunan tarihin, tarih biiminde yazlmas gerekmektedir. Metin biiminde yazlan tarihler hata verecektir. Kullanm rnek : =YIL (Seri_no) : =YIL (B5) veya =YIL(21;05;2005) Sonu 2005

6.4.6. Tarih
Elektronik tablolama programnda, her tarihin saysal bir karl vardr. 1 Ocak 1900 tarihinin saysal karl 1dir. Bu tarihten balayarak her tarihin bir saysal deeri vardr. rnein 9 Mart 2011 tarihinin saysal karl da 40611dir. Tarih fonksiyonunu kullanarak istenilen tarihin saysal deerini kullanabilirsiniz. Hcre genel biimlendirilmise sonu tarih olarak gsterilecektir. Say olarak gsterilebilmesi iin hcrenin say olarak biimlendirilmesi gerekmektedir. Kullanm : =TARH (yl;ay;gn)

rnek

: = TARH (21;05;2005) Sonu 384936.5. Mantksal Fonksiyonlar 57

Mantksal fonksiyonlar kullanarak saysal olmayan mantksal karlatrmalarla tablolarnzda, farkl sorgulamalar gerekletirebilirsiniz.

6.5.1. Eer
Bir hcre iin belirttiiniz koul doru ise bir deer yanlsa baka bir deer reten fonksiyondur. Elektronik tablolama programnda olduka sk kullanlr. Fonksiyon ekle simgesinden eer fonksiyonunu ekleyebilirsiniz. Resim 6.4te yazl ortalamas 45ten kkse KALDI, deilse GET yazan eer fonksiyonu uygulamasn grebilirsiniz. Mantksal snama blmne, snama yaplacak hcre ve snamasn yazdktan sonra doru ve yanl deerlerini yaznz. Bu sayede belirlediiniz hcrede, sonu yazlacaktr. Tablolarnzda eer dediiniz tm hcrelerde, bu fonksiyonu kullanabilirsiniz. Ayrca i ie eer formlleri yazarak birden fazla sorgulama yaptrabilirsiniz.

Resim 6.4: Eer fonksiyonu

Fonksiyonu forml ubuundan aadaki ekilde de yazabilirsiniz. Forml yazmndan sonra hcre kulpundan tutup e4 hcresine kadar srklediinizde formller kopyalanacak ve ilemler sonulanacaktr. Kullanm rnek : =EER (mantksal_snama,eer_doruysa_deer,eer_yanlsa_deer) : =EER (D2<45;"KALDI";"GET")

58

6.5.2. Ya da/Ve
Ya da fonksiyonuyla birden fazla snama yaptrabilir ve bunun sonucunda, doru ve ya yanl olarak bir deer dndrebilirsiniz. Snamalarn tm salanyorsa sonu, yanl olarak dndrlr. lerinden en az biri salanyorsa sonu, doru olarak dndrlecektir. rnein ya 18den kkse veya 65ten bykse denildiinde iki arttan birinin salanmas yeterlidir. Ve fonksiyonunda ise nerilen btn artlar salandnda sonu, doru olarak dndrlecektir. Yoksa sonu, yanl olarak dnecektir. rnein ya 18den byk olanlar ve erkek olanlar dediinizde hem 18 yandan byk hem de erkek olmas gerekmektedir. Kullanm: Kullanm: = YA DA (art1;art2;.) = VE (art1;art2;.)

6.6. Arama ve Bavuru Fonksiyonlar


Arama ve bavuru fonksiyonlarn kullanarak tablonuzda bulunan verileri aratabilir, bunlarn saysn karabilirsiniz. Bu sayede, byk tablolarda yapacanz ilemleri kolaylatrabilirsiniz.

6.6.1. Deyara ve Yatayara


Deyara ve yatayara fonksiyonlaryla bir tablodaki stunlardan veya satrlardan bir veriyi arattrarak o veriye ait hcrelerde bulunan veriyi, baka bir hcreye yazdrabilirsiniz. rnein Resim 6.5te bulunan tabloda, B10 hcresine yazdnz renci numarasna ait rencinin alann yazdrabilirsiniz. Arama ilemi, stunlarda yaplacaksa deyara fonksiyonu, satrlarda yaplacaksa yatayara fonksiyonu kullanlmaldr.

Resim 6.5: Deyara fonksiyonu

59

Deyara ve yatayara fonksiyonu ekle penceresinde, aadaki verilerin girilmesi gerekmektedir. Aranan_deer Tablo_dizisi : Aranacak deer ya da hcre adresi : Kullanlacak tablo aral

Stun_indis_says : Bulunan hcre satrndaki kanc stunundaki verinin yazdrlacan belirler. Aralk_bak : Bu alana, yanl ve doru olarak iki deer yazlr. Yanl yazlrsa birebir rten deerleri bulur. Doru yazlrsa tam rten veri bulamazsa yaklak olarak bir deer bulur ve onu yazdrr. Kullanm [aralk_bak]) Kullanm [aralk_bak]) rnek : =DEYARA (aranan_deer, tablo_dizisi, stun_indis_says,

: =YATAYARA (aranan_deer, tablo_dizisi, SATIR_indis_says,

: =DEYARA (B10;B2:F9;4;YANLI)

6.6.2. Ara
Bir satr veya stun aralndaki veya dizideki deerleri arar. Ara ilevinin iki sz dizimi biimi vardr: Vektr:

Ara ilevinin vektr biimi, tek satrl veya tek stunlu bir aralkta (Vektr olarak bilinir.) deer arar ve ikinci tek satrl veya tek stunlu araln ayn konumundaki deere dndrr. Elinizde aranacak byk bir deerler listesi olduunda veya deerlerin zamanla deiebilecei durumlarda, vektr biimini kullannz. Dizi:

ARA ilevinin dizi biimi, belirlenen deeri bir dizinin ilk satrnda ya da stununda arar ve dizinin son satr veya son stununun ayn konumundaki deeri dndrr. Aranacak deerler listenizin kk olduu ve deerlerin hep sabit kald durumlarda, vektr formunu kullannz.

60

Kullanm

: = ARA (aranan_deer;aranan_vektr;sonu_vektr) : = ARA (baklan_deer;dizi)

6.6.3. ndis
Tablo veya aralktaki deeri ya da deere bavuruyu verir. NDS() fonksiyonunun, dizi ve bavuru olmak zere iki biimi vardr. Dizi biimi, her zaman bir deer ya da deerler dizisi verir; bavuru biimi her zaman bir bavuru verir.

Kullanm

: =NDS (dizi;satr_says;stun_says) : =NDS (bav;satr_says;stun_says;alan_says)

Dizi iindeki belirli bir hcrenin ya da hcreler dizisinin deerini verir.

Bavuru iinde yer alan belirli hcrelere bavuru verir.

6.6.4. Kanc
Bir belirtilen sradaki belirtilen deerle eletirilen genin konumunu verir. genin kendisine deil ama genin aralktaki konumuna gerek duyduunuzda ARA fonksiyonlarndan birinin yerine, KAINCI fonksiyonunu kullanabilirsiniz. Kullanm :=KAINCI(aranan_deer;aranan_dizi;eletir_tr)

Aranan_deer, tabloda bulunmasn istediiniz deeri bulmak iin kullandnz deerdir. Aranan_dizi, olas aranan deerleri ieren bitiik bir hcre araldr. Aranan_dizinin dizi ya da dizi bavurusu olmas gerekir. Eletir_tr,-1, 0 ya da 1 saysdr. Eletir_tr, microsoft excelin aranan_deerinin aranan_dizideki deerlerle nasl eletirdiini belirler.

6.7. Bilgi Fonksiyonlar


Bir hcredeki verinin tr hakknda bilgi veren fonksiyonlarn bulunduu kategoridir. Bu kategoride bilgi, ift mi?, ebosa, emetinse, emetin deilse gibi fonksiyonlarla hcre hakknda bilgi alabilirsiniz. rnein emetinse fonksiyonu ile hcredeki veriyi denetler ve metinse doru, deilse yanl sonucunu yazdrabilirsiniz.

61

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar
Yazl sonularnzn yazl olduu bir tablo oluturunuz. Yazllardan ka kiinin 45in altnda aldn, fonksiyon yardmyla hcreye yazdrnz.

neriler

Hangi fonksiyonu kullandnza dikkat ediniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. htiyaca uygun fonksiyonu setiniz mi? 2. htiyaca uygun fonksiyonu kullandnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

62

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5.

( ) Topla fonksiyonu, belirli aralktaki hcreleri toplar.


( ) Bir hcreye birden fazla fonksiyon yazlamaz. ( ) Matematiksel fonksiyonlar, metin ieren hcrelerde kullanabilirsiniz. ( ) Fonksiyonu sadece fonksiyon ekle simgesinden ekleyebilirsiniz. ( ) Bir satrda arama yaptrmak iin yatayara fonksiyonunu kullanabilirsiniz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

63

RENME FAALYET7 RENME FAALYET7


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda veri trne uygun grafik trn seerek grafik ilemlerini hatasz yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Grafiklerin gnlk yaamda kullanld alanlar aratrnz. Bir tablo ve bu tabloya uygun grafik hazrlayarak hangisinin kullanc tarafndan daha abuk anlaldn aratrnz.

7. GRAFK LEMLER
nsanlar, her zaman grdkleri ekilleri, resimleri yazlardan daha hzl anlar ve daha uzun sre aklnda tutabilir. Saylarla dolu tablolar anlamak, hem daha zor hemde daha ok vakit alan bir ilemdir. Kullanclara hazrladnz tablolar, hzl yoldan anlatmak iin grafiklerle destekleyebilir, gereksiz bilgileri vermeden kullanclara daha hzl ulaabilirsiniz.

7.1. Grafik Oluturma


Doru bir grafik, doru bir tabloyla oluur. ncelikle hazrladnz tablonun, doru veriler ierdiinden emin olmalsnz. Daha sonra tablo ierisinden hangi verileri, tabloya yanstacanz belirlemelisiniz. Bir tabloda, birden ok trde veri bulunabilir. Grafiklerin anlalabilir olmas iin ok fazla ve birbiriyle ilgisi olmayan verilerin grafie dhil edilmemesi gerekmektedir. Grafik eklemek iin ncelikle grafii oluturacak verilerin bulunduu hcreler seilir. Daha sonra ekle mensnden grafik kategorisinde yer alan grafik trlerinden size uygun olan seilir. Bu ilemden sonra alma sayfanzda, setiiniz verilerden oluturulan grafik grntlenecektir (Resim 7.1). Daha sonra grafik seeneklerini kullanarak grafiiniz zerinde deiiklik yapabilirisiniz.

64

Resim 7.1: Grafik ekleme

7.2. Grafik Trleri


Elektronik tablolama programnda, isteinize uygun birok grafik tr bulunmaktadr. Bunlardan en ok kullanlan grafik trleri, pasta ve stun grafikleridir. Resim 7.2de grebileceiniz gibi dier grafikler seeneiyle daha detayl grafiklere de ulaabilirsiniz.

Resim 7.2: Grafik trleri

7.3. Grafik Seenekleri


Elektronik tablolama programnda, bir grafii etkinletirdiinizde sekmelerin en sana grafik aralar blm eklenir. Bu sekmede tasarm, dzen ve biim olmak zere 3 sekme yer alr.

7.3.1. Tasarm Sekmesi


Bu sekmede grafiinizin grnmyle ilgili seenekler yer alr: Grafik trn deitir: Bu seenekle grafiinizin trn deitirebilirsiniz.

65

ablon olarak kaydet: Bu seenekle grafiinizi ablon olarak kaydederek daha sonra da kullanabilirsiniz. Satr/stun deitir : Grafikte kullanlan verilerin yerlerini deitirilebilirsiniz. Grafik dzenleri: Grafiinizin trne bal olarak dzenlerini deitirebilirsiniz. Grafik stilleri: Grafiklerinizde bulunan renk ve grnm dzenlerini, burada bulunan hazr stillerle deitirebileceiniz gibi kendi renk dzenlerinizi de belirleyebilirsiniz.

7.3.2. Dzen Sekmesi


Grafiiniz zerinde yer alan metinleri ve grafik dzenlerini, dzen sekmesinden ayarlayabilirsiniz. Ekle : Grafiinize resim, ekil veya metin kutusu ekleyebilirsiniz. Etiketler: Grafik balnz veri etiketlerinizi, aklama etiketleri gibi grafiinizde bulunan metinleri dzenleyebilirsiniz. Arka plan: Grafiinizin arka plann dzenleyebilirsiniz.

7.3.3. Eksenler
Grafiklerde, dikey ve yatay olmak zere iki eksen bulunur. Standart olarak bu eksen ve etiketleri grafiinizde grntlenecektir. Eksenler kategorisinden bu eksenlerin grnmn seebilir, dilerseniz kaldrabilirsiniz.

7.3.4. Eim izgisi


Grafiinizin daha anlalr olmas iin grafii oluturan verilerin artn, azaln veya dnem ortalamalarn zmleme kategorisinde bulunan eim izgilerini kullanarak salayabilirsiniz. Bu izgiler, grafii oluturan verilerin birbiriyle olan ilikilerini grmede kullancya kolaylk salayacaktr.

66

7.4. Grafikleri Biimlendirme


Grafiinizi daha grsel hle getirmek iin grafiinizin eklini ve metinlerini daha renkli, daha vurgulayc hle getirebilirsiniz. Bu, kullanclarn dikkatini grafik zerinde toplamasn salayacaktr.

7.4.1. Grafik ekli


Resim 7.3te gsterilen grafik aralar sekmesinin biim mensnde yer alan stillerini kullanarak grafiinizin eklini deitirebilirsiniz. Grafiinizi setikten sonra, stilleri zerinde gezindiinizde n izlemesini grafik zerinde grebilirsiniz. Ayrca dolgusu, ekil anahat ve ekil efektleri gibi seeneklerle grafik eklini kendinize deitirebilirsiniz. ekil ekil ekil zg

Resim 7.3: Grafik ekilleri

7.4.2. Grafik Metni


Resim 7.3te gsterilen biim sekmesinin wordart stilleri kategorisiyle de grafiinizde kullandnz metinleri biimlendirebilir, ayrca dolgu anahat ve metin efektklerini kendinize zg tasarlayabilirsiniz. Bu sekmenin aktiflemesi iin grafiinizin seili olmas gerektiini unutmaynz.

7.4.3. Grafiklerin Yerleimi ve Boyutu


Biim sekmesinden grafiinizin boyutunu, hizalamasn ve yerleimini ayarlayabilirsiniz. Ayrca grafiinizin kenarlarnda bulunan tutamalar yardmyla boyutunu fare yardmyla ayarlayabilir, srkleyerek sayfanzn istediiniz konumuna da tayabilirsiniz.

67

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar
Haftalk ders saatlerinizin yazl olduu bir tablo oluturunuz. Oluturduunuz tabloda derslerin toplam ders saati iinde dalmn gsteren bir grafik oluturunuz. Grafiinizin eklini ve metin stillerini deitirerek grselletiriniz.

neriler

Uygun grafik trn semeye zen gsteriniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. Grafik oluturma ilemlerini yaptnz m? 2. Oluturulacak grafiin trn setiniz mi? 3. Grafik biimlendirme ilemlerini yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

68

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3.

( ) Grafik eklemek iin sayfa dzeni sekmesi kullanlr.


( ) Grafiklerde sadece yatay eksen bulunur. ( ) Grafik eklini, ekle sekmesinden deitirebilirsiniz.

4. 5.

( ) Grafik aralar blm, sadece grafik seili iken grntlenir. ( ) Grafiin daha kolay anlalabilmesi iin eim izgileri kullanlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

69

RENME FAALYET8 RENME FAALYET8


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm salandnda elektronik tablolar, dier tablolarla ilikilendirebileceksiniz.

ARATIRMA
Bir tablo incelenirken karlalan zorluklar aratrnz. Verilerin daha kolay anlalabilmesi iin nasl dzenlemeler yaplabileceini aratrnz.

8. VER ANALZ
Elektronik tablolar, zamanla ok uzayp anlalmas zor listeler hline dnebilir. Bir listedeki en dk deeri veya deerlerinin yerini tespit etmek zorlaabilir. Sral olmayan listelerden aradnz bulmak ok zaman alabilir. Bu gibi durumlarda, verilerin analizlerini yaparak bu karmakla bir son verebilirsiniz. Elektronik tablolama programnda, sizi bu karmaadan kurtaracak birok zellik mevcuttur.

8.1. Sralama
Btn tablolar bir sraya gre hazrlanr. Kimi zaman alfabetik kimi zaman sra numaras kimi zaman da kkten bye srlanr. Bu, bizim verilere ulamanz hzlandrr, ayn zamanda tablonun daha anlalr olmasn salar. Tablonuzda bulunan verileri sralamak iin sralamak istediiniz tabloyu setikten sonra veri sekmesinden srala ve filtre uygula kategorisi blm seilir. Resim 8.1de gsterilen sralama simgesi seilerek sralama ilemi seilen ileme gre gerekletirilir.

8.1.1. Birden Fazla Alana Gre Sralama


Birden fazla sralama lt belirlemek iin srala simgesi tklanarak Resim 8.1de gsterilen srala penceresi alr. Bu pencereden dzey ekleyerek sralama ltn arttrabilirsiniz. Bu sayede birden fazla alanda sralama yaptrabilirsiniz. rnein nce I. yazlya gre sonra II. yazlya gre sralatabilirsiniz.

70

8.2. Filtreleme
Filtreleme ilemi ile uzun listeleri istediiniz kriterlere gre ksaltabilir, gereksiz verileri gz nnden uzaklatrabilirsiniz. Bu sayede sadece istediiniz verilerle daha ksa zamanda ilemlerinizi gerekletirebilirsiniz. Filtreleme ilemi ile veriler silinmez sadece grntlenmesi engellenir.

Resim 8.1: Sralama

8.2.1. Otomatik Filtre


Otomatik filtre zellii sayesinde setiiniz tablonun btn alanlarna, filtre ilemi uygulayabilirsiniz. Filtre uygulandktan sonra her stunun bana Resim 8.2de gsterildii gibi bir alr liste eklenir. Bu listeyi aarak uygulayacanz filtreyi seebilirsiniz (rnein ilk yazls 60 olanlar gibi). Bu ilemden sonra tabloda sadece ilk yazls 60 olanlar listelenecektir.

Resim 8.2: Otomatik filtreleme

71

8.2.2. Gelimi Filtre


Tablolara gelimi filtre uygulayarak filtreleme sonularnn grntlenmesini salayabilir, bylece dier tablo verileriyle deerlendirebilirsiniz. tablo dnda karlatrmal

8.3. Alt Toplam


Tablolarnzda bulunan saysal deerlerin toplamn, otomatik olarak toplatabilirsiniz. Btn stunlar toplatabileceiniz gibi istediiniz stunlarn alt toplamlarn da veri sekmesinde yer alan alt toplam zelliiyle gerekletirebilirsiniz.

8.3.1. Birden ok Alana Gre Alt Toplam


Tablolarda yer alan ayn verilerin toplamn ayr ayr alarak genel toplamlarn alabilir, toplamlarnz snflandrabilirsiniz. Resim 8.3te gsterildii gibi toplamlar snflandrarak ilemlerinizi kolaylatrabilirsiniz. Bunun iin tablonuzu setikten sonra alt toplam zelliini uygulamanz yeterlidir.

Resim 8.3: Alt toplam

8.4. Verileri Dorulama


Veri dorulamay, kullanclarn hcreye girdii verilerin trn veya deerleri denetlemek iin kullanrsnz. rnein veri giriini belirli bir tarih aralyla kstlayabilir, liste kullanarak seenekleri snrlandrabilir veya yalnzca pozitif tamsaylarn girilmesini salayabilirsiniz.

8.4.1. Dorulama Koullar


Veri dorulama koullarndan herhangi birini belirleyerek dorulama yaptrabilirsiniz. Veri sekmesinden verileri dorula seeneini seerek Resim 8.4te gsterilen veri dorulama penceresini anz. Buradan izin verilen listeden bir koul belirleyerek hcrelerdeki verileri dorulayabilirsiniz (rnein alnan certin 10 lira ile 10,000 lira arasnda olup olmadn dorulamak gibi).

72

Resim 8.4: Veri dorulama

8.4.2. Onaylanan Deer Listesi


Veri dorulama penceresinde, en az ve en ok deerlerini belirleyerek onaylanan deerleri belirleyebilirsiniz.

8.4.3. Girdi letisi


Hcreye geersiz veri giren kullanclarn ne grecei, veri dorulamay nasl yaplandrdnza baldr. Kullanc hcreyi setiinde bir girdi iletisi grntlemeyi seebilirsiniz. Girdi iletileri, genel olarak hcreye girilmesini istediiniz verilerin tr konusunda kullanclara yol gstermek iin kullanlr. Bu tr iletiler, hcrenin yaknnda grntlenir. sterseniz bu iletiyi tayabilirsiniz. Baka bir hcreye geene veya Esc tuuna baslana kadar ileti ekranda kalr.

8.4.4. Hata Uyars


Bir alma sayfas hcresine veri girmeye veya buradaki verileri deitirmeye altnzda veri dorulama hatas uyars grrsnz. Bu uyar; alma kitabnn sahibinin, kullanclarn geersiz veri girmesini nlemek amacyla hcreye uyguladn ve girdiiniz verilerin geersiz olduunu size bildirmek iin hata uyarsn uygulamaya koyduunu belirtir. Veri dorulamas uygulanm hcrelere, yalnzca geerli verileri girebilirsiniz.

73

8.4.5. Geersiz Verileri aretleme


ine daha nce veri girilmi olan hcrelere, veri dorulamas uygulayabilirsiniz. Bununla birlikte elektronik tablolama program var olan hcrelerde geersiz veri bulunduunu, size otomatik olarak bildirmez. Bu durumda, alma sayfasndaki geersiz verileri daire iine almasn isteyerek bu verileri vurgulayabilirsiniz. Geersiz verileri belirledikten sonra, daireleri yeniden gizleyebilirsiniz. Geersiz girdiyi dzeltirseniz daire otomatik olarak kaldrlr.

8.5. zet Tablo


zet tablo raporu, byk miktarda veriyi hzl ekilde birletiren ve karlatran etkileimli bir tablodur. Kaynak verilerin farkl zetlerini grmek iin satrlarnn ve stunlarnn yerlerini deitirebilir ve ilgilendiiniz alanlarn ayrntlarn grntleyebilirsiniz. zet tablo oluturmak iin ekle sekmesinden zet tablo (pivot table) sihirbazn altrnz. Sihirbazda, alma sayfas listenizden veya d veritabanndan istediiniz kaynak veriyi seiniz. Sihirbaz, alma sayfasnda rapor iin bir blm aar ve kullanlabilir alanlar listeler. Alanlar listele penceresinden ereveli blmlere srklediinizde elektronik tablolama program, Resim 8.5te gsterildii gibi raporu otomatik olarak zetler ve hesaplar.

Resim 8.5: zet tablolar

74

8.5.1. zet Tabloyu Sralama ve Filtreleme


zet tabloda yer alan satr etiketleri alr kutusunu tklayarak etiketlerden istediinizi filtreleyebilir, ayrca verilerin sralamasn da yaptrabilirsiniz (Resim 8.6).

Resim 8.6: zet tablo sralama ve filtreleme

8.5.2. Veri Alan Hesaplama Ayarlar


Resim 8.5te gsterilen zet tablo alan listesinden raporunu almak istediiniz alanlar seerek tabloyu daraltabilir veya geniletebilirsiniz. Ayrca zet tablo zerinde yaplan hesaplamalar deitirebilir, hesaplamalar zerinde de deiiklikler yapabilirsiniz.

8.5.3. zet Tabloyu Gruplama


zet tabloda bulunan verileri gruplandrabilirsiniz. rnein, tabloda meyve ve sebzeleri ayr gruplandrabilirsiniz. Gruplandrma ilemi iin zet tablo aralarnda yer alan seenekler sekmesinden gruplandr simgesini kullanabilirsiniz. Daha sonra grubu z simgesi ile gruplar kaldrabilirsiniz.

8.5.4. zet Tabloyu Biimlendirme


zet tablo aralarndan tasarm sekmesini kullanarak zet tablonuzu biimlendirebilirsiniz. Resim 8.7de grebileceiniz gibi tasarm sekmesinden tablo stilinizi belirleyebilir, st bilgi ve satr ayarlamalarn yapabilirsiniz.

Resim 8.7: zet tablo biimlendirme

75

8.5.5. 3ten Fazla Alana Gre zet Tablo Oluturma Elektronik tablolama programnda alma sayfas verilerini, gereksinim duyduunuz yantlar bulmak iin gelimi filtreleri ve sralamay kullanarak dzenleyebilirsiniz. rnein, artk verileri renge gre veya 3'ten fazla (en fazla 64) dzeye gre sralayabilirsiniz. Veriler iin renge veya tarihe gre filtre uygulayabilir, otomatik filtre alr listesinde binden fazla geyi grntleyebilir, filtre uygulamak iin birden ok ge seebilir ve zet tablolarda verilere filtre uygulayabilirsiniz.

8.5.6. Alt Toplam ve Genel Toplamlar Dzenleme


zet tablo aralarnda bulunan tasarm sekmesinde yer alan genel ve alt toplamlar simgelerini kullanarak tabloda gsterilen genel ve alt toplamlar dzenleyebilirsiniz. Burada bulunan seeneklerle satr ve stunlar iin aabilir veya kapatabilirsiniz.

8.5.7. zet Grafik Oluturma


zet tablo oluturmak iin veri araln setikten sonra ekle mensnden zet grafik seenei seilir. Ayrca oluturduunuz zet tablo seili iken ekle mensnden grafik eklerseniz Resim 8.8de gsterildii gibi tablonuzun zet grafiini oluturur. zet grafiiniz, setiiniz grafik trne gre ekillenir. Grafik ekledikten sonra zet tablo aralarna, zmle sekmesi gelecektir. Buradan grafiinizle ilgili ayarlamalar yapabilirsiniz.

Resim 8.8: zet grafik

8.6. Verileri Gruplandrma


zet tablolarda olduu gibi verilerinizi gruplandrabilirsiniz. Bunun iin gruplandrmak istediiniz verileri setikten sonra veri sekmesinden gruplanr seeneini seerek ilemi tamamlayabilirsiniz. Yine ayn sekmeden grubu z simgesi ile gruplandrlm verileri zebilirsiniz.

76

8.7. Veri Tablosu


Veri tablolar, veri aralar da denilen komut takmnn bir parasdr. Veri tablosu, belirli deerleri deitirmenin forml sonularn nasl etkilediini gsteren bir hcreler araldr. Veri tablolar, bir ilemde birden fazla srm hesaplamak iin bir ksayol ve alma sayfanzdaki deiik eitlemelerin tmnn sonularn birlikte grntlemek ve karlatrmak iin bir yntem salar. Tek deikenli ve iki deikenli veri tablosu oluturulabilir. Veri tablosu oluturmak iin veri sekmesinin veri aralar grubunda olaslk zmlemesini ve sonra da veri tablosunu tklatnz. Alan pencereden satr veya stun giriini belirleyerek veri tablosu oluturabilirsiniz.

8.8. Yinelenen Verileri Kaldrma


Yinelenen deer, satrdaki tm deerlerin ve baka bir satrdaki tm deerlerin bire bir ayns olduu durumdur. Yinelenen deerler, hcrede grntlenen deere gre saptanr ve bunun hcrede depolanan deer olmas gerekmez. Yinelenen deerleri kaldrdnzda yalnzca hcre aralnda veya tabloda bulunan deerler etkilenir. Hcre aralnn veya tablonun dnda kalan baka hibir deer deitirilmez veya tanmaz. Verileri kalc olarak sileceiniz iin yinelenen deerleri kaldrmadan nce, zgn hcre araln veya tabloyu baka bir alma sayfasna veya alma kitabna kopyalayabilirsiniz. lemi uygulayacanz tablo araln setikten sonra Resim 8.9da gsterilen veri sekmesinden yinelenenleri kaldr simgesini tklayarak yinelenen verileri kaldrabilirsiniz.

Resim 8.9: Yinelen verileri kaldrma

8.9. Verileri Birletirme


Farkl aralktaki verileri, tek bir aralkta bir ilem seerek birletirebilirsiniz. Bunun iin Resim 8.10da gsterilen birletir simgesi kullanlarak verileri birletir penceresi alr. Bu pencereden birletirmek istediiniz aralklar seerek ekle dmesine tklaynz. lev seeneinden birletirme srasnda yaplacak ilemi seiniz. Resim 8.10da gsterildii gibi tamam dmesi tklandnda aralktaki veriler birletirilerek hedef arala yazlacaktr.

77

Resim 8.10: Veri birletirme

8.10. Metni Stunlara Dntrme


Hazrladnz tablolarda yer alan metinleri, daha sonra stunlara dntrebilirsiniz. rnein tam bir ismi, ad ve soyad olarak iki stun hline dntrebilirsiniz. Nokta, virgl veya sizin belirleyeceiniz bir karakterle nerelerden stunlara blneceini de belirleyebilirsiniz. Dntrme ilemini, Resim 8.9da gsterilen metinleri stunlara dntr simgesiyle yapabilirsiniz.

8.11. D Veri Alma


Elektronik tablolama programnda, daha nce farkl ortamlarda oluturulmu verileri alarak kullanabilir ve dzenleyebilirsiniz.

8.11.1. Metin Dosyalarndan Veri Alma


Bir metin dosyasndan alma sayfasna veri almak iin veri sekmesinden metinden simgesini tklayarak metin alma sihirbaz balatlr. Metin alma sihirbaz, almakta olduunuz metin dosyasn inceler ve verilerin istediiniz ekilde alnmasn salamaya yardmc olur. Ardndan, metin dosyas al iletiim kutusunda, almak istediiniz metin dosyasn ift tklatnz. Almak istediiniz verinin ilk satrn belirtmek iin satr numarasn yaznz veya seiniz. Bir stunu, istediiniz biime dntrmezse verileri aldktan sonra elektronik tablolama programnda dzenleyebilirsiniz.

8.11.2. Veri Taban Verilerini Alma


Access veri tabanndan veya dier kaynaklarda yer alan dier veri taban seeneklerinden verileri alabilirsiniz. Veri kaynan se penceresinden veri alacanz dosyay setikten ve veri tabannda bulunan tablo seimini yaptktan sonra tablodaki verileri, elektronik tablolama programna aktarabilirsiniz.

78

8.11.3. Web Sitesinden Veri Alma


Web sitesinden veri almak iin webden simgesi tklanr. Yeni web sorgusu penceresinden veri almak istediiniz web sayfasnn adresi girilir. Daha sonra al dmesi tklanr ve web sayfasndaki veriler, belirlediiniz hcreye yazdrlr.

8.11.4. Verileri Yineleme


Hcre aral, zet tablo raporu, zet grafik raporu, metin dosyas ve web sorgusu gelerinin tm d veri kaynana bal olabilir. Bu d veri kaynandan verileri gncelletirmek iin verileri yenileyebilirsiniz. Verileri her yenileyiinizde veri kaynandaki bilgilerin, verilerde yaplan son deiiklikler de iinde olmak zere en yeni srmlerini grrsnz. Gvenlik, bilgisayarnzda d veri balantlarn devre d brakm olabilir. alma kitabn atnzda verileri yenilemek iin gven merkezi ubuunu kullanarak veri balantlarn etkinletirmeniz veya alma kitabn gvenilir bir konuma yerletirmeniz gerekir.

8.12. Senaryolar
Senaryo, elektronik tablolama programnn kaydettii ve alma sayfanz zerinde otomatik olarak deitirebildii bir deerler kmesidir. alma sayfasnda farkl veri gruplar oluturup bunlar senaryo olarak kaydedebilir ve sonra deiik sonular grmek iin bu senaryolar arasnda gei yapabilirsiniz. Senaryo eklemek iin veri sekmesinin veri aralar grubunda durum zmlemesini ve sonra da senaryo yneticisini tklatnz. Ekleyi tklatnz ve senaryo ad kutusuna senaryo iin bir ad yaznz. Deien hcreler kutusuna, senaryonuzda belirtmek istediiniz hcrelerin bavurularn giriniz. rnein B1 ve B2 hcrelerindeki deerlerin deimesinin, bu hcrelere dayal formln sonucunu nasl etkilediini grmek istiyorsanz B1, B2 giriniz. Korumann altnda, istediiniz alma sayfas korunduunda senaryonun dzenlenmesini engellemek iin deiiklikleri engelleyi seiniz ve tamam tklatnz. Senaryo deerleri iletiim kutusuna, bu senaryo iin deien hcrelerde kullanmak istediiniz deerleri yaznz ve tamam tklatnz.

8.12.1. Senaryolar Dzenleme


Resim 8.11de gsterildii gibi senaryo yneticisini kullanarak yeni senaryolar ekleyebilir, daha nce oluturadurduunuz senaryolar silebilir veya birletirebilirsiniz.

79

Resim 8.11: Senaryo dzenleme

8.12.2. Senaryo zeti Oluturma


Veri sekmesinin veri aralar grubunda durum zmlemesini ve sonra da senaryo yneticisini tklatnz. Alan pencereden zeti tklatnz. Senaryo zeti seeneini veya senaryo zet tablo raporu seeneini tklatnz. Sonu hcreleri kutusuna, deerleri senaryolar tarafndan deitirilen hcrelere, bavuran hcrelerin bavurularn girerek senaryo zetini oluturabilirsiniz. Sonu hcreleri, senaryo zet raporu oluturmak iin gerekli deildir, ancak senaryo zet tablosu raporu oluturmak iin gereklidir.

8.13. Hedef Arama


Hedef ara zelliini kullanarak forml olan bir hcreye istediiniz sonucu yazdrmak iin kaynak hcrenin hangi deeri almas gerektiini bulabilirsiniz. Bunun iin durum zmlemesi simgesinden hedef ara seeneini seersiniz. Hedef ara penceresinde ayarlanacak hcreye formln yazl olduu hcreyi, sonu ksmna ilem sonras istediiniz sonucu ve deiecek hcreye ise formle kaynaklk eden ve deimesini istediiniz sonucu yazarsnz. Daha sonra gerekli sonucun alnabilmesi iin kaynak hcre, istenilen deere gelecektir.

80

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar
Bir haftada harcadnz parann bir listesini oluturunuz. Bu listeye zet tablosu oluturunuz. zet tablonun grafiini oluturarak en ok para harcadnz kalemi ve toplam tutarn tespit ediniz.

neriler

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. Verileri ihtiyaca uygun ekilde analiz ettiniz mi? 2. Elektronik tablolar, baka yazlmlarda kullanlr hle getirdiniz mi? 3. Farkl yazlmlardan tablolar alarak elektronik tablolama yazlmlarnda kullandnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

81

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. Tablodan belirlediiniz verileri listelemek iin kullanlr. Elektronik tablolama programnn veri analizleri sekmesinden yaplr. 3. 4. Tablolarda hazr veri analizleri yapmak iin .. kullanlr. Verileri birletirmek iin . sekmesinden .. seilir.

5.

Dardan metin almak iin .. sekmesinden .. seenei kullanlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

82

RENME FAALYET9 RENME FAALYET9


AMA
Bilgisayar ve elektronik tablolama yazlm ile alma esnasnda zaman iyi kullanmak iin makro hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Srekli tekrarn yaptnz ilemlere nasl kolaylklar getirebileceinizi aratrnz.

9. MAKROLAR
Microsoft excelde bir ii sk gerekletiriyorsanz bu ii makro kullanarak otomatikletirebilirsiniz. Makro, microsoft visual basic modlnde saklanan ve ii her gerekletirmeniz gerektiinde altrlabilen bir komut ve fonksiyonlar dizisidir. rnein, hcrelere sk sk uzun metin dizileri giriyorsanz bu hcreleri, ilerindeki metinleri kaydracak ekilde biimleyen bir makro oluturabilirsiniz.

9.1. Makro Kaydetme


Bir makro kaydettiinizde elektronik tablolama program, her admla ilgili bilgileri siz bir dizi komutu gerekletirmisiniz gibi saklar. Bundan sonra, makroyu altrarak "komutlar yinelemesini" veya "yeniden yrtmesini" salarsnz. Makro kaydederken hata yaparsanz yapacanz dzeltmeler de kaydedilir. Makro olarak kaydedeceiniz ileme balamadan nce Resim 9.1de gsterilen grnm sekmesinden makro seenei seilir ve buradan makro kaydet tklanr. Makro kaydet penceresinden makro ad ve saklama ortam seildikten sonra tamam tklanr. Daha sonra tablolarda tekrarlanacak ilemler yapldktan sonra, makro seeneinden kayd durdur seenei seilir. Yaplan ilemler kaydedilir ve kullanma hazr hle gelir.

83

9.2. Makro altrma


Makrolar, makro iletiim kutusundaki listeden seerek altrabilirsiniz. Bir makronun, bir dme tklatldnda veya belirli bir tu bileimine basldnda almasn salamak iin makroyu bir ara ubuu dmesine, bir klavye ksayoluna veya alma sayfasndaki bir grafik nesneye atayabilirsiniz.

Resim 9.1: Makro kaydetme

9.3. Makrolar Bir Nesneye Atama


alma sayfasna bir ekil ekleyerek bu nesneye bir makro atayabilirsiniz. Bu sayede makroyu altrmak istediinizde nesneyi tklamanz yeterli olacaktr. ncelikle ekle mensnden herhangi bir ekil eklenerek alma sayfasna eklenir. Daha sonra nesne zerinde sa tklanarak alan menden makro ata seenei seilir. Resim 9.2de gsterilen makro ata penceresinden bir makro seilerek tamam tklanr ve nesneye atanr. Setiiniz makroyu altrmak iin artk bu ekli tklamanz yeterli olacaktr.

84

Resim 9.2: Nesneye makro atama

9.4. Makro Gvenlii


Makrolar, kodlardan olutuu iin baz kt niyetli kullanclar, makrolar kullanarak bilgisayarlara virs bulatrmak isteyebilir. Elektronik tablolama programnda, alma kitabn atnzda hangi makrolarn ne koullar altnda alacan denetlemek iin makro gvenlik ayarlarn deitirebilirsiniz. rnein, makrolarn gvenilen bir gelitirici (programlama kodu yazan kii) tarafndan dijital olarak imzalanm olup olmamalarna bal olarak altrlmalarna izin verebilirsiniz. Bu ayar, dosya-seenekler-gven merkezi-gven merkezi ayarlar penceresinden yapabilirsiniz (Resim 9.3).

Resim 9.3: Makro gvenlii

85

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Bir hcre zeminini krmz yapan bir makro oluturunuz. Oluturduunuz makroyu bir nesneye ataynz.

neriler

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri 1. htiyaca uygun makrolar oluturdunuz mu? 2. Oluturulan makrolar altrdnz m? 3. Makrolar bir nesneye atama ilemlerini yaptnz m? 4. alma kitabnn makro gvenlik ayarn yaptnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

86

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5.

( ) Makrolar, programlama kodlarndan oluur.


( ) Bir alma kitabnda sadece bir makro eklenebilir. ( ( ) Makrolar nesnelere atayabilirsiniz. ) Makro ayarlar gven merkezinden yaplr.

( ) Makrolar veri sekmesinden ekleyebilirsiniz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

87

RENME FAALYET10 RENME FAALYET10


AMA
Elektronik tablolama yazlmnzn daha etkin kullanm iin gerekli zelletirmeleri yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Srekli tekrarn yaptnz ilemlere nasl kolaylklar getirebileceinizi aratrnz.

10. ZELLETRME
Elektronik tablolama programnn pencere ve men dzeni, en ok kullanlabilecek ekle gre dzenlenmitir. Siz bu dzeni, kendi isteinize gre belirleyebilirsiniz. Bu, program daha etkin kullanmanza olanak salayacaktr. Resim 10.1de gsterildii gibi dosya mensnden seenekleri seerek sekmelerinizdeki dmelerin yerlerini deitirebilir, kullanmadklarnz kaldrabilirsiniz.

Resim 10.1: Dmeleri zelletirme

88

10.1. Hzl Eriim Ara ubuunu zelletirme


Hzl eriim ara ubuu, eritte geerli olarak grntlenen sekmeden bamsz komutlar kmesi ieren, zelletirilebilir bir ara ubuudur. Hzl eriim ara ubuunu, olas bir konumdan dierine tayabilir ve hzl eriim ara ubuuna, komut belirten dmeler ekleyebilirsiniz.
Hzl eriim ara ubuu

Resim 10.2: Hzl eriim ara ubuu

eritte, hzl eriim ara ubuuna eklemek istediiniz komutu grntlemek iin uygun sekmeyi veya grubu tklatnz. Komutu sa tklatp ksayol mensndeki hzl eriim ara ubuuna ekle gesini tklatnz. Hzl eriim ara ubuundan kaldrmak istediiniz komutu sa tklatp ksayol mensnde, hzl eriim ara ubuundan kaldr tklatnz. Hzl eriim ara ubuunu sa tklatp ksayol mensnde hzl eriim ara ubuunu zelletirin seeneini tklatnz. Hzl eriim ara ubuunu zelletirin altnda kaldrmak istediiniz komutu, ardndan da yukar ta veya aa ta okunu tklatnz. Hzl eriim ara ubuunu, zelletiri tklatnz. Listede eridin altnda gster veya eridin stnde gster gesini tklatnz. Seenekler komutunu kullanarak hzl eriim ara ubuunda komut ekleyebilir, kaldrabilir ve komutun srasn deitirebilirsiniz. Bunun iin dosya sekmesinden seenekleri tklatnz. Hzl eriim ara ubuunu tklatnz ve istediiniz deiiklikleri yapnz.

10.2. Program Seenekleri


Yazm denetleme veya dosya kaydetme tercihleriniz gibi eylemleri denetleyen program ayarlarn bulmak iin dosya sekmesini, ardndan da yardm altnda seenekleri tklatnz. Program seeneklerini kullanarak elektronik tablolama yazlmnz kendinize gre zelletirebilirsiniz.

89

Resim 10.3: Program seenekleri

10.2.1. Popler Kategorisi


Elektronik tablolama yazlmnn 2007 srmnde olan bu kategoride, en ok kullanlan ayar seenekleri bulunur. 2010 srmnde ise bu kategori bulunmaz.

10.2.2. Formller Kategorisi


Forml hesaplama, performans ve hata ilemleriyle ilgili seenekleri deitirebilirsiniz. rnein formllerde hata denetimi yaplp yaplmayacan, hata denetim kurallarn belirleyebilirsiniz.

10.2.3. Kaydet Kategorisi


Kaydet seenekleri ile varsaylan kayt trn belirleyebilirsiniz. Ayrca otomatik kurtarma sresini ve kurtarlan dosyann kayt yerini de belirleyebilirsiniz. Programda kullanlan renk dzenlerini de buradan deitirebilirsiniz.

10.2.4. Gelimi Kategorisi


Gelimi kategorisinde bulunan ayarlarla programn geneli hakknda dzenlemeler yapabilirsiniz. rnein enter (entr) tuuna basldnda aa hcreye mi yoksa yan hcreye mi gideceini ayarlayabilirsiniz. Ayrca kes, kopyala, yaptr seenekleri ile yazdrma ve alma sayfas seeneklerini bu kategoriden ayarlayabilirsiniz.

90

10.3. Belge zelletirme


Btn tablolama, grafik ve dzenleme ilemlerinden sonra alma sayfanz bitirmeden yapmanz gereken birka ilem vardr (dosyanzn hatalarn incelemek ve ifre ile korunup korunmayacan belirlemek gibi.). Bu ilemler, artk dosyalamanzn sonuna geldiinizin iaretleridir.

10.3.1. Dosya zellikleri


Dosya mensnde yer alan bilgi seeneiyle dosyanza ait bilgileri grebilirsiniz. Bu pencerede dosya boyutu, oluturulma tarihi, yazarn ismi ve bunun gibi birok bilgi vardr. Bu bilgileri kontrol ederek dosyanzn zellikleri hakknda bilgi sahibi olabilirsiniz.

10.3.2. Belgeyi nceleme


Dosyalama ilemlerinden nce mutlaka belgenizi son bir defa inceleyerek hatalar en az seviyeye indirmelisiniz. Bunun iin yazm denetimi ve forml denetimlerini kullanabilirsiniz. Ayrca sayfa grnmlerini de bask n izlemeden kontrol ederek kt zerinde de nasl grntleneceini inceleyebilrisiniz.

10.3.3. Belgeyi Tamamlama


Belge zerinde btn kontroller yapldktan sonra, dosyanz artk sizin ve dier kullanclarn kullanmna hazr hle gelecektir. Dosya adnn doru yazldna ve kayt trnn doru seildiine eminseniz belgeniz tamamlanm demektir.

10.3.4. Uyumluluk Denetleyicisi


Elektronik tablolama programnn birok srm vardr. Her srmn dosya zellikleri farkl olduundan baz srmlerde hazrlanan dosyalar, bazlarnda alamayabilir. zellikle yeni srmlerin dosyalar, eski srmlerde alamayabilir. Bunun iin bil kategorisinde bulunan uyumluluk moduyla dosyanzn alabilecei srmleri kontrol edebilirsiniz.

10.3.5. Dosyay ifreleme Hazrladnz dosyann, dier kullanclar tarafndan deitirilmesini istemiyorsanz dosyanz ifreleyerek koruyabilirsiniz. Bunun iin Resim 10.4te gsterildii gibi dosya mensnn bilgi blmnde yer alan alma kitabn koru seeneinden parola ile ifrele seenei seilir. Alan pencereye bir parola girilir ve tamam tklanr. Daha sonra gelen pencereye ayn parolay onaylamak iin tekrar yaznz. lem sonrasnda, alma kitabnn almas iin parola sorulacaktr. Ayrca deitirme parolas konularak sadece deitirilmek istendiinde parolay sordurabilirsiniz. 91

Resim 10.4: Dosya ifreleme

10.3.6. E-Posta ile Dosya Gnderme


Hazrladnz dosyay, e-posta ile baka kullancya gndermek iin e-posta yazlmnzn yeni posta dmesi tklanarak e-posta dzenleme penceresi alr. Bu pencereden posta gvde metni, konusu ve gnderilecek adres yazldktan sonra Resim 10.5te gsterildii gibi dosya ekle simgesi tklanr. Alan dosya ekle penceresinden gndereceiniz dosya seilir ve ekle dmesi tklanr. Ekleme ilemi tamamlandktan sonra gnder dmesi tklanarak e-posta dosya ile beraber gnderilir.

92

Resim 10.5: E-posta ile dosya gnderme

93

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Elektronik tablolama programn kendinize gre zelletiriniz.

neriler

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1. Yazlm aralarn ihtiyaca uygun ekilde dzenlediniz mi? 2. Program seeneklerini ayarladnz m? 3. Belge zelletirme ilemlerini yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

94

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


LME SORULARI
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5.

( ) alma kitabnnz ifre ile koruyabilirsiniz.


( ) Simgelerin konumunu deitirerek kendinize gre uyarlayabilirsiniz. ( ) Hzl eriim ubuunun konumu deitirilemez. ( ) Gelimi seenekler, grnm sekmesinde yer alr. ( ) Elektronik tablolama program srmler arasnda uyumluluk sorunu yoktur.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

95

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME


Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1. Elektronik tablolama programnda satr ve stunlarn kesimesiyle oluan alanlara ne ad verilir? A.) Hcre B.) Kutu C.) Blme D.) Kare

2.

Aadaki karakterlerden hangisi elektronik tablolama programnda eit deildir anlamna gelir? A.) <= B.) >= C.) $ D.) <>
Aadaki formllerden hangisi E1, E2, E3, E4 ve E5 hcresindeki saylarn ortalamasn verir? A.) =ORTALAMA(E1:E5/5) B.) =ORTALAMA(E1;E5) C.) =ORTALAMA(E1:E5) D.) =TOPLAMA(E1:E5)/10 Aadaki seeneklerden hangisinde hcre adresi doru olarak yazlmtr? A.) AB B.) 11 C.) 1A D.) A1 Aadakilerden hangisi ile otomatik toplam alnr? A.) % B.) fx C.) D.) #

3.

4.

5.

96

6.

Elektronik tablolama programndaki bir tabloda, en kk deeri veren fonksiyon aadakilerden hangisidir? A.) B.) C.) D.) =Topla =Eer =Min =Mak

7.

Yukardaki tabloda 2008 ylna ait d a veren D2 hcresindeki forml aadakilerden hangisidir? A.) B.) C.) D.) 8. =C2-B2 =Topla(B5/C5) =Topla(B5*C5) =(B5-C5)/2

Excelde dik-eik yazma, say, yaz tipi, kenarlk gibi ayarlar nereden yaplr? A.) B.) C.) D.) Grnm sekmesi Veri sekmesi Giri sekmesi Formller sekmesi

9.

Excel sayfasnda hcrenin iinde kald yazyorsa yaznn otomatik krmz olmas iin aadaki seeneklerden hangi zellik kullanlr? A.) B.) C.) D.) lev ekle Yaz tipi Sayfa yaps Koullu biimlendirme

97

10.

Bir hcrenin sa alt kesinde bulunan ve hcredeki veri, seri veya formlleri bitiik hcrelere kopyalayan kk kareye ne denir?

A.)
B.) C.) D.)

Hcre kulpu imle Hcre Buton

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

98

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI


RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5

A D
A C D

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

stun harfi satr says


hcre kulpu Ctrl Shift

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

giri hcre biimlendirme


koullu biimlendirme biim boyacs hcre stilleri

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

sayfa dzeni Ctrl+p


tmn yerletir sayfa yaps bask n izleme

99

RENME FAALYET-5N CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

= *
#BL/! #BAV! :

RENME FAALYET-6NIN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

D Y
Y Y D

RENME FAALYET-7NN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

Y Y
D D D

RENME FAALYET-8N CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

filtre veri
zet tablo veri-birletir veri-metinden

RENME FAALYET-9UN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

D Y
D D Y

100

RENME FAALYET-10UN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5

D D
Y Y Y

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

A D
C D C C A C D A

101

KAYNAKA KAYNAKA
http://office.microsoft.com/tr-tr/ (06/04/2011 12:00) http://megep.meb.gov.tr

102

You might also like