Professional Documents
Culture Documents
Yavuz Erol*
ekil 8
Fralara gerilim uyguland srece dnme hareketi devam eder. Bu temel bilgilerin ardndan basit bir elektrik motoru yapmna geebiliriz. Gerekli malzemeler unlar:
ekil 4
Statorda yer alan mknatslar manyetik alan salar. Manyetik alann yn N kutbundan S kutbuna dorudur.
Mknats olarak ekil 9da grlen yuvarlak veya dikdrtgen prizma eklindeki ferrit mknatslar kullanlabilir.
ekil 5
Elektrik motorunun tasarm uygun ekilde gerekletirildiinde, iletkene etkiyen bu manyetik kuvvet motorun dnmesini salar. Akm geen iletken ile manyetik alan kayna arasndaki etkileim, iki mknatsn birbirine etkisine ok benzer. ekil 2 ve 3den grld gibi, mknatslarn zt kutuplar birbirini ekerken, ayn kutuplar birbirini iter. Mknatsn akm geen iletkene uygulad kuvvet de ayn ekilde dnlebilir.
Manyetik alan iinde akm geen iletken ereveye bir kuvvet etkir. Bu kuvvet, erevenin bir tarafnda yukar doru iken, dier tarafnda aa dorudur.
ekil 7
Sarmlar iin emaye kapl bakr tel gerekli. Bu teller, bobinaj ii yapan yerlerden temin edilebilir. Motorun dnen ksmnn salam olmas iin telin ap ok ince olmamal. 0.65mm, 0.80mm veya 1mm apl emaye kapl bakr teller kullanlabilir. Sarm says ok nemli olmamakla birlikte en az 10 sarm yaplmal. Sarm yaplrken kolaylk salamas iin kalem pil kullanlabilir. ekil 10da grld gibi 0.65mm apl bakr tel ile pil zerine 10 tur sarlr. Ardndan sarmlar pilin zerinden dikkatlice karlarak ekil 11deki hale getirilir. Sarmlarn her iki tarafnda 2-3 cmlik dz iletken paras olmal.
Bir doru akm motoru, stator ve rotor olarak adlandrlan iki ksmdan oluur. Dk gl motorlarda stator olarak genellikle sabit mknats kullanlr. Rotorda ise sarmlar yer alr. Akmn sarglardan geiini salamak zere motor zerinde frBLM ve TEKNK 86 Eyll 2006
Kendimiz Yapalm
Yapm gerekletirilen basit elektrik motoru, manyetizma ilkelerinin anlalmas iin olduka yararl bir uygulama zellii tayor. nternette eriilebilecek kaynaklarda rastlanan farkl tr motor rnekleri ekil 21-24de grlmekte.
ekil 11: 0.65mm apl telden sarmlar
Bir tahta plaka zerine pense yardmyla ineler ekil 17deki gibi sabitlenir. Sarmlarn her iki ucuna birer boncuk ya da tespih tanesi geirilir. Ardndan, sarmlar engelli ine zerindeki halkalara yerletirilir.
ekil 12: 0.80mm apl telden sarmlar ekil 21
Bakr telin zeri emaye kapl olduu iin yaltkan zellik gsterir. Elektrik akmnn iletilebilmesi iin, bir maket ba yardmyla sarmlarn u ksmlarndaki emaye kaplama kaznr. Bu ilem srasnda nemli bir noktaya dikkat etmek gerekir. ekil 14den grld gibi, iletkenin sol tarafndaki kaplama tamamen kaznr. Sa tarafta ise sadece iletkenin st ksm kaznr. Alt yarsnda emaye kaplama aynen kalr. Yaplan bu ilem motorun dnmesini salamak iin mutlaka gerekli.
Zil teli veya timsah ulu kablo yardmyla motorun ular pile balanr. Pil olarak 1.5Vluk AA boyutunda kalem pil kullanlabilir. Sarmlarn direnci ok dk olduu iin motor birka amper seviyesinde akm eker. Bu nedenle pil balants yaplrken kvlcm oluabilir. Motorun daha hzl dnmesi istenirse yksek akm verebilen C veya D boyutunda piller kullanlabilir. ekil 18 ve 19da dikdrtgen mknats kullanlarak yaplan motorlar grlmekte.
ekil 22
ekil 18
ekil 23
ekil 19
Kaynak: www.simplemotor.com
Frat niv. Elek-Elektronik Mh. Blm yerol@firat.edu.tr
ki adet engelli ine veya ata kullanlarak sarmlarn oturtulaca destekler hazrlanr.
Eyll 2006
87 BLM ve TEKNK