HET PLATFORM DUURZAME HUISVESTING

Energiebesparing en het Activiteitenbesluit

Rapportage Werksessie 22 november 2011

Datum Status

30 november 2011 Definitief

Pagina 1 van 1

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Pagina 2 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Colofon

Contactpersoon

Hans Scherpenzeel

Dit rapport is tot stand gekomen in samenwerking met:

Het Platform Duurzame Huisvesting

Hoewel dit rapport met de grootst mogelijke zorg is samengesteld kan Agentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.

Pagina 3 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Inhoud

Colofon3 1 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 4 5 5.1 5.2 5.3 Managementsamenvatting7 Werksessie8 Aanleiding voor de werksessie8 Vijf presentaties8 Knelpunten en oplossingen10 Uitwerking en toets12 Constateringen13 Conclusies en aanbevelingen14 Bijlagen15 Programma werksessie15 Deelnemers16 Presentaties17

Pagina 5 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Managementsamenvatting

Op 22 november 2011 heeft Agentschap NL (AgNL) voor de leden van het Platform Duurzame Huisvesting en het Ministerie van BZK een werksessie georganiseerd over het Activiteitenbesluit en energiebesparing. Deze rapportage beschrijft de bevindingen en aanbevelingen van deze interactieve sessie. In de bijlagen staan het programma, de deelnemers en de presentaties. Aanleiding In het Platform Duurzame Huisvesting is gesproken over het Activiteitenbesluit (Wet Milieubeheer). Het ministerie van BZK wil met de partijen van het Platform aan de slag om een beter beeld te krijgen van de knelpunten, te zoeken naar oplossingen en deze toetsen in de markt. Opzet van de werksessie Onderleiding van Hans Korbee (AgNL) werd de werksessie uitgevoerd om de volgende vraag te beantwoorden: welke mogelijkheden zijn er en welke partijen spelen daarbij een rol, om bij te dragen aan het oogsten van het laaghangend fruit en hoe kan het activiteitenbesluit daarbij effectiever worden ingezet. In het inhoudelijke deel van de werksessie kwamen aan de hand van een vijftal presentaties knelpunten naar voren en werden er oplossingsrichtingen geschetst. Deze zijn in het interactieve deel van de sessie verder uitgewerkt, om ze vervolgens te toetsen en te prioriteren. Conclusies en aanbevelingen Op basis van de bevindingen vanuit deze werksessie blijkt er een voorkeur te zijn voor oplossingen die vooral duidelijkheid en feedback geven en een gelijk speelveld creren voor bedrijven en instellingen die moeten voldoen aan het activiteitenbesluit. De drie belangrijkste aanbevelingen zijn: 1. Juridisch verankerde lijst met energiebesparende maatregelen (TVT < 5 jaar), die onbetwist is en te gebruiken door drijvers als toezichthouders. 2. De inzet van Slimme Meters voor feedback naar eigenaren en gebruikers. 3. Meldingsplicht voor bedrijven al vanaf een verbruik vanaf 50.000 kWh of 25.000 m3 aan aardgasequvalenten. Het biedt gelijk speelveld voor iedereen en mogelijkheden voor commissioning. In vervolgsessies zal het platform deze aanbevelingen verder vormgeven.

Pagina 7 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Werksessie

2.1

Aanleiding voor de werksessie In de utiliteitsbouw ligt een groot energiebesparingpotentieel. De bestaande weten regelgeving biedt mogelijkheden om een groot deel aan te boren. Zo is er de Wet milieubeheer en het Activiteitenbesluit die bedrijven/instellingen verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder. Echter er zijn knelpunten bij de uitvoering van deze wetgeving. Knelpunten bij het toezicht van het Activiteitenbesluit, maar ook knelpunten bij de bedrijven en instellingen waar deze wetgeving op van toepassing is. En er zijn kansen om de huisvestingslasten structureel te verlagen door het treffen van energiebesparende maatregelen. Als onderdeel van het Plan van Aanpak Energiebesparing gebouwde omgeving (minister Donner) gaan de ministeries I&M en BZK gezamenlijk aan de slag om tot verbeterde handhaving en naleving van de Wet milieubeheer te komen voor energiebesparing.

2.2

Vijf presentaties Het eerste deel van de werksessie bestond uit inhoudelijke presentaties over: 1. Waarom worden rendabele maatregelen niet getroffen? Energie- en kostenbesparingen in de utiliteitsbouw (Hans Scherpenzeel, AgNL) Het technisch besparingspotentieel in de utiliteitsbouw, met een terugverdientijd van maximaal 5 jaar bedraagt (laaghangend fruit) volgens een studie van CE Delft, ECN en DCMR 70 PJ. Hiervan is 47 PJ te realiseren door handhaving van de huidige Wet milieubeheer. 70 PJ is ongeveer 15% van het totale energiegebruik in de utiliteitsbouw. Als dit in de periode 2012 2020 zou worden gerealiseerd, is bijna in n klap voldaan aan de CO2-reductiedoelstelling. De prijzen van gas en elektra zijn in de utiliteitsbouw sterk afhankelijk van de afname. Bij een gemiddelde prijs voor grotere gebruikers van 10 ct/kWh en 40 ct/m3 gas geeft een verbruik van 70 PJ een jaarlijkse verliespost van 840 miljoen euro. Jaar in jaar uit. Om dit verlies te voorkomen is een investering nodig van 2,5 miljard euro ofwel gemiddeld 300 miljoen per jaar tot medio 2020. Tegenover deze investering staan tot 2020 al 4 miljard aan besparingen. Overheid In het merendeel van de utiliteitsgebouwen zijn gebruik en eigendom gescheiden. De energierekening wordt meestal betaald door de gebruiker. In de praktijk spelen naar de gebruiker en de eigenaar van het vastgoed ook de diverse overheden en tal van intermediaire marktpartijen een rol als het gaat om het realiseren van een grotere mate van energie-efficiency.

Gebruiker

Eigenaar

Intermediair

Pagina 8 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

2. Wat houdt energie in het activiteitenbesluit in? Uitleg over het Activiteitenbesluit (Wendy Simonse, Kenniscentrum INFOMIL) Het activiteitenbesluit is de naamgeving voor het Besluit algemene regels voor inrichtingen. Dit besluit is gebaseerd op de Wet Milieubeheer, welke sinds januari 2008 van kracht is. Het activiteitenbesluit stelt algemene regels voor bedrijven die onder de Wet Milieubeheer vallen. Deze bedrijven hadden voorheen een milieuvergunning nodig. In het activiteitenbesluit worden bedrijven ingedeeld in een type A, B of C, afhankelijk van hun milieubelasting. Wanneer een bedrijf in Type A valt, dan dient het bedrijf wel te voldoen aan de regels van het activiteitenbesluit, maar hoeft het bedrijf zijn activiteiten niet te vermelden. Bedrijven uit Type B dienen hun activiteiten wel te melden. Bedrijven van Type C dienen nog steeds een milieuvergunning aan te vragen. In het activiteitenbesluit staat vermeld dat ondernemers een zorgplicht hebben op het gebied van energieverbruik. Bij een verbruik tussen 50.000 en 200.000 kWh stroom kan het bevoegd gezag eisen om energiebesparende maatregelen te treffen welke een bewezen terugverdientijd van 5 jaar of minder hebben. Bij meer dan 200.000 kWh stroomverbruik kan de handhaver verplichten een energiebesparingsonderzoek te laten uitvoeren. 3. Hoe werkt het activiteitenbesluit in de Praktijk? Ervaringen uit de zorgpraktijk (Roberto Traversari, TNO zorg en bouw) Op basis van de ervaringen die TNO heeft in de zorgsector blijkt dat op bestuurlijkniveau er veelal geen natuurlijk incentive is om met energiebesparing aan de gang te gaan. Daarnaast zijn de energiekosten slechts marginaal op de totale exploitatie van een zorginstelling en zijn er onzekerheden over de echte besparingen. Omdat men vindt dat zorginstellingen al een maatschappelijke rol vervullen (nm. zorg bieden en betaalbaar houden) leeft MVO niet echt. Waar het gaat om Handhaving wordt er door het bevoegd gezag niet of nauwelijks gehandhaafd. Het is vaak onduidelijk hoe gehandhaafd wordt en hoe de besparingen bepaald worden. Lijstjes met maatregelen zouden te simpel en misleidend zijn. Er vindt geen of zeer beperkte monitoring plaats in de zorgsector waardoor de effectiviteit van maatregelen niet helder wordt en onzekerheid over werkelijk te verwachten besparingen blijft bestaan. Energiebesparing moet er vaak even bij worden gedaan. Daarnaast moeten activiteiten/investeringen in een bestaand masterplan/planning passen om ze uit te voeren. De volgende oplossingsrichtingen worden door TNO voorgesteld: Begeleid instellingen bij het (verplicht) opzetten van energieplannen via een regionaal masterclass traject. Maar zorg voor een goede vergelijkingsbasis waardoor er een incentive bij bestuurders ontstaat. En stel een energieparagraaf als verplicht onderdeel in het jaarverslag. Maak het toetsingskader voor het bevoegd gezag eenduidiger m.b.t. artikel 2.15. Dit alles kan wellicht via een Green Deal. 4. Toezicht en handhaving in Amsterdam Ervaringen bij toezicht (Patrick Teunissen, DMB Amsterdam) Amsterdam wil in 2025 onder meer een CO2 reductie van 40 procent realiseren ten opzichte van de uitstoot in 1990. Energiebesparing bij bedrijven heeft hierbij speciale aandacht. Er zijn 22.000 bedrijven in totaal, waarvan 17.000 moeten voldoen aan Wet milieubeheer. 14.000 van deze bedrijven geldt alleen de

Pagina 9 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

zorgplicht en 3.000 moeten alle maatregelen met tvt < 5 jaar nemen. 850 bedrijven is onderzoekverplichting mogelijk (> 200.000 kWh of >75.000 m3 gas) De K2H-aanpak die ontwikkeld is bestaat uit Kennis, knoet en honing. Duidelijk communiceren naar bedrijven op basis van de Circulaire energie in de milieuvergunning, de Handreiking Wegen naar preventie en Uniforme leidraad energiebesparing. Inzet van instrumenten, zoals de IPS. Maar geadviseerd wordt om de IPS uit te breiden tot alle energiefacetten en te verplichten (1x per 4 jaar). Gebruik voor toezicht de natuurlijke momenten, zoals bij de aanvraag van een Wabo of de overdracht van een pand. In het laatste geval is een energielabel en EPA-U beschikbaar. Bij de Bedrijven die geen initiatief nemen is er veel discussie over terugverdientijd. Maak een in ieder geval lijstje en geef deze een juridische status. Maak daarnaast helder wanneer er wel gehandhaafd wordt. En maak afspraken, zoals MJA, Zorg, supermarkten en Green Key, aangevuld met keurmerken, zoals Breeam-NL. 5. Knelpunten aanpakken Te beginnen vanuit de overheid. Aanpak van knelpunten door het ministerie. (Kristel Wattel-Meijers, BZK) Het kabinet heeft in het kader van het Plan van Aanpak energiebesparing gebouwde omgeving (maart 2011) besloten om de naleving en handhaving van de Wet milieubeheer en het Activiteitenbesluit te verbeteren en de belemmeringen weg te nemen. Onderzoek van CE en ECN eind 2010 heeft aangetoond dat het technisch energiebesparingspotentieel in de utiliteitsbouw, met een terugverdientijd van maximaal 5 jaar, rond de 70 PJ ligt en 47 PJ hiervan te realiseren is door handhaving van de huidige Wet milieubeheer. Bij veel eigenaren en gebruikers van utiliteitsgebouwen is echter niet bekend dat deze wettelijke verplichting ook van toepassing is voor utiliteitsgebouwen. De Wet milieubeheer spreekt over inrichtingen waarbij in eerste instantie aan industrile bedrijven wordt gedacht. Daarnaast is onduidelijk met welke maatregelen gebouweigenaren en huurders invulling kunnen geven aan deze wettelijke verplichting en wat de opbrengst van deze maatregelen is. Ook gemeenten hebben moeite met de handhaving van deze wet, omdat er geen duidelijk beeld is van het aantal utiliteitsgebouwen dat onder deze verplichting valt en niet duidelijk is welke maatregelen effectief genomen kunnen worden. Hierdoor blijft veel energie- en kostenbesparing op de plank liggen. Vandaar om de volgende oplossingen te toetsen in de markt: 1. het thema energie op te nemen in de categorie-indeling bedrijven en grootverbruikers van energie eenmalig een melding te laten indienen bij het bevoegd gezag; 2. een maatregelenlijst te ontwikkelen, wettelijk vast te leggen in het Activiteitenbesluit en beschikbaar te stellen.

2.3

Knelpunten en oplossingen De genoemde knelpunten en oplossingen zijn als volgt te ordenen: Instellingen/Bedrijven energiebesparing heeft geen prioriteit. Alleen grote organisatie doen aan MVO energiekosten marginaal deel van de bedrijfsvoering sluit niet aan op (onderhouds)planning en/of bedrijfsproces In de presentaites genoemde oplossingsrichtingen:

Pagina 10 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Zorg voor een goede vergelijkingsbasis waardoor er een incentive bij bestuurders ontstaat (we willen niet negatief opvallen/uitschieten). Begeleid instellingen bij het (verplicht) opzetten van energieplannen via een regionaal masterclass traject (traject DCMR/Agentschap NL/TNO) als eerste stap in de keten van handhaving. Stel een energieparagraaf als verplicht onderdeel in het jaarverslag.

Split incentive wie draait op voor de kosten. O.a. discussie wie drijver inrichting is wie heeft de voordelen. Bijv.:Multi-tentant gebouw: meerdere huurders Genoemde oplossingsrichtingen: Meer keurmerken: (Green Deal?): Horeca, Detailhandel en Kantoren Regelgeving onbekendheid. ontbreken van n duidelijke folder/website voor bedrijven onduidelijkheid. Bijvoorbeeld: Wat is zorgplicht, welk categorie Genoemde oplossingsrichtingen: 1 circulaire voor bedrijven. Duidelijkheid over zorgplicht! Maatregelen onduidelijkheid/onzekerheid, zoals geen objectieve invulling aan de eisen TVT welke maatregelen. Lijstjes zijn te simpel/misleidend. n instrument nodig. toetsing noodzakelijk. Business cases ontbreken monitoring nodig om de effectiviteit van de maatregel te weten. Genoemde oplossingsrichtingen: Energiebesparing en winst, Een lijst met relevante technieken en maatregelen, bestaande uit een checklist en naslagwerk. 1 IPS met alle aspecten. Neem verplichting op; IPS uitvoeren 1x per 4 jaar. Maak een in ieder geval lijstje en geef deze een juridische status. (Lokale Klimaat Akkoord) Consistente maatregelenlijst Piketpaaltjes slaan: Open gevels detailhandel, Onnodige verlichting s nachts, Prestatiemaat datacenters, Oude verlichting (>20 jaar) = vervanging, Oude ketel > 20 jaar = vervanging Toezicht onvoldoende prioriteit. Prioriteiten milieudiensten verschillend welke bedrijven. Geen overzicht besparingspotentieel wanneer benaderen en handhaven. Piketpaaltjes ontbreken voor doelstelling. Genoemde oplossingsrichtingen: Uniforme leidraad; Leidraad om toezicht te ondersteunen bij de uitvoering. Maak het toetsingskader voor het bevoegd gezag eenduidiger m.b.t. artikel 2.15. => reik een methode aan om de besparingen te bepalen het is nu onvoldoende eenduidig of aan de criteria wordt voldaan. Benut natuurlijk moment optimaal door: Energielabel, EPA-U rapport vrijgeven per gemeente = natuurlijk moment Bij melding: eisen energiebesparing Meldingensysteem aanpassen Geef invulling aan zorgplicht bij kleine bedrijven < 50.000 kWh

Pagina 11 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

2.4

Uitwerking en toets In een drietal groepen (overheid, gebruiker en eigenaar) werden de oplossingsrichtingen verder uitgewerkt, om deze vervolgens te toetsen. Overheid Maatregelenlijst (score: 12 positief, 1 negatief) Volledige lijst t/m 5jaar, Juridische verankering in Activiteitenbesluit Onbetwist op basis van bestaande lijsten (zowel primair proces als gebouw) Meldingsplicht (score: 11 positief) Al vanaf 50000 kWh Biedt duidelijkheid en gelijk speelveld en mogelijkheden voor commissioning Uitfasering van maatregelen (score: 6 positief) Net zoals bij de gloeilamp bijvoorbeeld: geen VR-ketel of geen open gevels Gebruikers Elk gebruiker/gebouw heeft een slimme meter (score: 13 positief) Bewustwording verhogen Business cases delen (8 positief) Met elkaar delen van rendabele maatregelen Later toevoegen aan Infomillijst Gebruikers moeten per eenheid gaan huren (score: 3 positief, 2 negatief)) Werkplek, bed, schoolbank Ranking van duurzame bedrijven, ook voor klein en middel (score: 1 positief) Gedrag is moeilijker te implementeren dan technische maatregelen Regionaal of branche Eigenaar Vrijblijvendheid ontsnappingsruimte = huidige aanpak eruit (score: 10 positief) n heldere lijst met verplichte maatregelen. Voor drijver en handhaver Fasering per doelgroep bij invoering. Zorg, Retail, etc. Ook vooral midden- en kleingebruikers (volgen grote broers) IPS+ (score: 7 positief) Elke 4 jaar n integraal advies incl. uitvoeringsverplichting Een positieve incentive voor opvolgers Uitwerking wet- en regelgeving (score: 3 positief) Structureel en toekomstgericht vastgoedbeleid: Label C bij inkoop en aanschaf Samenwerking partijen bij verduurzamen consensus over waar te slopen, waar te herbestemmen Huidige perverse prikkels voor nieuwbouw verwijderen

Pagina 12 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Constateringen

Het Platform DH geconstateerd dat er meer oplossingen zijn dan in het kader van de werksessie aan bod zijn gekomen. Ook kunnen er een aantal oplossingen verder uitgewerkt worden. In een vervolgbijeenkomst is er ruimte voor alternatieve benaderingen. Naar aanleiding van de werksessie volgen er een aantal constateringen die aandacht behoeven: Het formuleren van een maatregelenlijst moet niet onderschat worden. Een basis hiervoor kan bijv. Energie en Winst van Infomil zoals die nu wordt genoemd in de nota van toelichting. Maar hoe vindt controle plaats? Maatregelen, Terugverdientijden, bepalingsmethoden/berekeningsmethoden etc. moeten onbetwist zijn, controleerbaar en verifieerbaar. Een uitbreiding van de meldingsplicht biedt mogelijkheden voor het (Verplicht) instellen van een onafhankelijke commissioner zoals in de UK. Ook betekent dat o.a. het AIM (Activiteitenbesluit internet module) hiervoor zal moet worden aangepast. Ook de oplossing rond de inzet van Slimme Meters dient verder te worden uitgewerkt. Het Platform DH constateert dat het (beter) opleiden van personeel in de kolom van steeds groter belang wordt. Dit geldt m.n. voor installateurs, die vanwege de verschuiving van het accent van nieuwbouw op de bestaande bouwvoorraad steeds vaker om (deskundig) advies wordt gevraagd en uniforme/ gelijkluidende adviezen van wezenlijk belang zijn voor het vertrouwen van de opdrachtgever. Ook hier geldt weer: Het advies moet onomstreden zijn. Hoe kan er meer honing worden ingezet, en minder de knoet? Werkt belonen niet beter dan straffen om iets voor elkaar te krijgen? Nu is er het mechanisme dat hoe hoger het energieverbruik in m3 aardgas of kWhs, des te lager de prijs per eenheid. Moeten we dit mechanisme niet juist omdraaien (na bv. een toets op een normaal verbruik?). Wat kunnen we leren van het buitenland? Allemaal koken we per slot met water. Ook in Duitsland zal laaghangend fruit beschikbaar zijn. Wat zijn de maatregelen die elders getroffen zijn om dit te plukken? Hoe streelt en straft men buiten NL? Hoe succesvol is dat?

Pagina 13 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Conclusies en aanbevelingen

Uit het voorgaande blijkt dat door de waardering drie groepen van oplossingen zijn vast te stellen. Oplossingen met draagvlak: Hoog: 1. Maatregellijst (bij overheid en eigenaar), 2. Slimme meter en 3. meldingsplicht op basis van energieverbruik. Middel: 4. het delen Business cases, 5. n instrument (IPS+) en 6. uitfasering maatregelen. Laag: 7. Uitwerking wet- en regelgeving, 8. per eenheid huren en 9. ranking van bedrijven. Op basis van deze toets blijkt er een voorkeur te zijn voor oplossingen die vooral duidelijkheid en feedback geven en een gelijk speelveld te creren voor bedrijven en instellingen die moeten voldoen aan het activiteitenbesluit. Bedrijven en instellingen willen gewoon weten waar ze aan toe zijn. Het platform Duurzame Huisvesting wil zijn bijdragen leveren aan het oplossen van knelpunten die in de invloedsfeer liggen van de leden van het platform. Vandaar dat het platform: initiatieven zal ondernemen om invulling te geven aan oplossingen vervolgsessies zal houden om aanvullende oplossingen te benoemen de uitkomsten zal communiceren naar de achterban en de markt de aanbevelingen zal aanbieden aan Alexandra van Huffelen (voorzitter Themateam Duurzame bedrijven).

Pagina 14 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Bijlagen

5.1

Programma werksessie

Activiteitenbesluit en Het Platform Duurzame Huisvesting

22 november van 9.30 - 12.30 (met aansluitende lunch) in Utrecht Jaarbeurs - Beatrixgebouw In de laatste vergadering van het Platform Duurzame Huisvesting is er gesproken over het Activiteitenbesluit (Wet Milieubeheer). Het ministerie van BZK vindt het Activiteitenbesluit een belangrijk onderwerp en wil graag met de partijen van het Platform aan de slag. In de utiliteitsbouw ligt een groot energiebesparingspotentieel. De bestaande weten regelgeving biedt mogelijkheden om een groot deel aan te boren. Zo is er de Wet milieubeheer en het Activiteitenbesluit die bedrijven/instellingen verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder. Echter er zijn knelpunten bij de uitvoering van deze wetgeving. Knelpunten bij het toezicht van het Activiteitenbesluit, maar ook knelpunten bij de bedrijven en instellingen waar deze wetgeving op van toepassing is. En er zijn kansen om de huisvestingslasten structureel te verlagen door het treffen van energiebesparende maatregelen. Als onderdeel van het Plan van Aanpak Energiebesparing gebouwde omgeving (minister Donner) gaan I&M en BZK gezamenlijk aan de slag om tot verbeterde handhaving en naleving van de Wet milieubeheer te komen voor energiebesparing. Om een beter beeld van te krijgen van de knelpunten en om naar oplossingen te zoeken organiseert Agentschap NL (AgNL) met de leden van het Platform en het Ministerie van BZK deze bijeenkomst. Programma 09.30 Introductie en kennismaken - Hans Korbee (AgNL) 09.45 Waarom worden rendabele maatregelen niet getroffen? - Hans Scherpenzeel (AgNL) 10.00 Wat houdt energie in het activiteiten besluit in? - Wendy Simonse (Kenniscentrum INFOMIL) 10.15 Hoe werkt het activiteitenbesluit in de Praktijk? - Patrick Teunissen (Dienst Milieu en Bouwtoezicht Amsterdam) - Roberto Traversari (Centrum Zorg en Bouw, TNO) 11.00 Knelpunten aanpakken Te beginnen vanuit de overheid. - Kristel Wattel-Meijers (Ministerie BZK) 11.20 Welke rol kunnen de leden van het platform vervullen? 12.00 Afspraken maken. 12.30 Lunch

Pagina 15 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

5.2

Deelnemers TNO Zorg en Bouw: Roberto Traversari VGM NL: Han Machielsen VGM NL: Paulien Freh Vastgoedbelang: Cees Jonker ISSO: Rob van Bergen FMN: Vincent le Noble TVVL: Jan Aufderheijde DGBC: Maarten Dansen DMB Amsterdam: Patrick Teunissen BZK: Kristel Wattel-Meijers AgNL (INFOMIL): Wendy Simonse AgNL: Selina Roskam AgNL: Hans Korbee AgNL: Hans Scherpenzeel

Pagina 16 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

5.3

Presentaties 1. Introductie Hans Korbee (AgNL)

Activiteitenbesluit

Platform Duurzame Huisvesting

22 november 2011

Hans Korbee, Selina Roskam en Hans Scherpenzeel

Programma
09.30 09.45 10.00 10.15 Introductie en kennismaken - Hans Korbee (AgNL) Waarom worden rendabele maatregelen niet getroffen? - Hans Scherpenzeel (AgNL) Wat houdt energie in het activiteitenbesluit in? - Wendy Simonse (Kenniscentrum INFOMIL) Hoe werkt het activiteitenbesluit in de Praktijk? - Patrick Teunissen (Dienst Milieu en Bouwtoezicht Amsterdam) - Roberto Traversari (Centrum Zorg en Bouw, TNO) Knelpunten aanpakken Te beginnen vanuit de overheid. - Kristel Wattel-Meijers (Ministerie BZK) Welke rol kunnen de leden van het platform vervullen? Afspraken maken. Lunch

11.00 11.20 12.30

2

Pagina 17 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

2. Waarom worden rendabele maatregelen niet getroffen? Hans Scherpenzeel (AgNL)

Waarom worden rendabele maatregelen niet getroffen?

Gloeilampen door spaarlampen vervangen Terugverdientijd: 0 tot 1 jaar

Warmte- en/of koudeopslag in de bodem toepassen Terugverdientijd: 3 tot 7 jaar Energie Investeringsaftrek (EIA)
3

Energiegebruik in utiliteitsgebouwen
Utiliteitsgebouwen vragen bijna 500 PJ per jaar. Dit is 10% van het totale energiegebruik in Nederland Dit is bijna 50% van het energiegebruik in de gebouwde omgeving enhet stijgt
1200 1000 800 600 400 200
0

woningbouw
woningbouw 534 PJ

utiliteitsbouw 488 PJ

diensten en overheid
1994 1998 2002 2006

1990

Pagina 18 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Technisch besparingspotentieel
70 PJ
Terugverdientijd van maximaal 5 jaar (laaghangend fruit) 15% van het totale energiegebruik in de utiliteitsbouw 47 PJ door Handhaving Wm

CO2-reductiedoelstelling 2012 2020

Geld
Verbruik van 70 PJ een jaarlijkse verliespost van 840 miljoen euro investering nodig van 2,5 miljard euro ofwel gemiddeld 300 miljoen per jaar tot medio 2020 4 miljard aan besparingen

Pagina 19 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Partijen
Overheid

Gebruiker

Eigenaar

Intermediair
7

Pagina 20 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Partijen

BZK: Kristel Wattel-Meijers DMB Amsterdam: Patrick Teunissen TVVL: Jan Aufderheijde AgNL (INFOMIL): Wendy Simonse AgNL: Hans Scherpenzeel

Overheid

Gebruiker
TNO Zorg en Bouw: Roberto Traversari VGM NL: Han Machielsen FMN: Vincent le Noble DGBC: Maarten Dansen AgNL: Selina Roskam

Eigenaar
VGM NL: Paulien Freh Vastgoedbelang: Cees Jonker Uneto VNI: Harm van den Oever ISSO: Rob van Bergen AgNL: Hans Korbee

Intermediair
9

Pagina 21 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

3. Wat houdt energie in het activiteiten besluit in? Wendy Simonse (Kenniscentrum INFOMIL)

Energiebesparing in het Activiteitenbesluit

Platform duurzame huisvesting

Wendy Simonse Kenniscentrum InfoMil

NL Milieu en leefomgeving stimuleert de realisatie van duurzame ambities door het verbinden van partijen, de toetsing aan milieuwetgeving en met financiering, informatie en advies.

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Inhoud

Activiteitenbesluit Energiebesparing en Winst Uniforme leidraad Meer informatie Vragen

5 minuten 3 minuten 2 minuten 1 minuut 4 minuten

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Pagina 22 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Activiteitenbesluit systematiek

Inrichting type A en inrichting type B

Afdeling 1.2 Melding Afdeling 2.1 Zorgplicht Afdeling 2.6 Energiebesparing

Energiegebruik is geen norm bij het categoriseren van type A/B

3 >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit systematiek
Verantwoordelijkheid drijver inrichting Realisatie energiebesparende maatregelen Initiatief vaststellen relevante maatregelen Nadruk op zelfredzaamheid

Drijfveer is veelal het verlagen van energiekosten

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Pagina 23 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Activiteitenbesluit systematiek
Verantwoordelijkheid bevoegd gezag Toetsen invulling zelfredzaamheid ondernemer Inzicht in de typen energiegebruikers Inzicht in energieverbruik Inzicht in relevante maatregelen Inschatten besparingspotentieel Inzicht in (toekomstige) realisatie technische maatregelen
5 >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit afdeling 2.6 energiebesparing

Artikel 2.15
1. Degene die de inrichting drijft neemt alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder of alle energiebesparende maatregelen die een positieve netto contante waarde hebben bij een interne rentevoet van 15%. 2. Indien aannemelijk is dat niet wordt voldaan aan het eerste lid, kan het bevoegd gezag degene die de inrichting drijft waarvan het energieverbruik in enig kalenderjaar groter is dan 200.000 kilowatt uur aan elektriciteit of groter is dan 75.000 kubieke meter aardgasequivalenten aan brandstoffen, verplichten om binnen een door het bevoegd gezag te bepalen termijn, onderzoek te verrichten of te laten verrichten waaruit blijkt of aan het eerste lid wordt voldaan. 3. Indien uit het onderzoek, bedoeld in het tweede lid, blijkt dat niet wordt voldaan aan het eerste lid, neemt degene die de inrichting drijft de in het eerste lid bedoelde maatregelen binnen een door het bevoegd gezag te bepalen redelijke termijn. 4. Het eerste lid is niet van toepassing indien het energiegebruik in de inrichting in enig kalenderjaar kleiner is dan 50.000 kilowatt uur aan elektriciteit en kleiner is dan 25.000 kubieke meter aardgasequivalenten aan brandstoffen.

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Pagina 24 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Activiteitenbesluit afdeling 2.6 energiebesparing

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Energiebesparing en Winst
www.infomil.nl/energie

Relevante technieken en maatregelen Checklist en naslagwerk

Kantoren Detailhandel Sport

Autobranche Zorginstellingen

Metaalbewerkende bedrijven Horeca Tankstations

Hotels

Houtbewerkende bedrijven Supermarkten

Opslag- en transportbedrijven

Onderwijs

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Pagina 25 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Energiebesparing en Winst
www.infomil.nl/energie

1 2 3
9 >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Energiebesparing en Winst
www.infomil.nl/energie

10

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Pagina 26 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Uniforme leidraad
Artikel 2.15 is van toepassing Beroep op zelfredzaamheid Toetsingkader = Energiebesparing en Winst Energiebesparingsonderzoek (grooteverbruiker) Vastleggen van de afspraken Aansturen op natuurlijke momenten! Focus realisatie maatregelen (grootverbruiker)
11 >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Uniforme leidraad
www.infomil.nl/energie

12

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Pagina 27 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Meer Informatie
Uniforme leidraad energiebesparing Energiebesparing en Winst

www.infomil.nl/energie https://lokaalklimaatbeleid.viadesk.com

13

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Bedankt voor jullie aandacht!

Vragen?

Wendy Simonse (Kenniscentrum InfoMil)

14

>> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Pagina 28 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Hoe werkt het activiteitenbesluit in de Praktijk?

4. Beelden van toepassing binnen de zorgsector Roberto Traversari (Centrum Zorg en Bouw, TNO)

Het activiteitenbesluit
Beelden van toepassing binnen de zorgsector Roberto Traversari

1 22 november 2011 Roberto Traversari Het activiteitenbesluit

Bestuurlijk

Er is veelal geen natuurlijk incentive voor bestuurders om met energie energiebesparing aan de gang te gaan Energiekosten zijn slechts marginaal op de totale exploitatie van een zorginstelling Onzekerheid over de echte besparingen MVO leeft niet omdat men vindt dat zorginstellingen al een maatschappelijke rol vervullen => zorg bieden en betaalbaar houden

Pagina 29 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

2 22 november 2011 Roberto Traversari Het activiteitenbesluit

Handhaving

Er wordt door het bevoegd gezag niet of nauwelijks gehandhaafd Het is onduidelijk hoe gehandhaafd kan worden op basis van Artikel 2.15 terugverdientijd van vijf jaar of minder of alle maatregelen die een positieve netto contante waarde hebben bij een interne rentevoet van 15%. Hoe worden de besparingen bepaald: lijstjes met maatregelen zijn te simpel en misleidend

3 22 november 2011 Roberto Traversari Het activiteitenbesluit

Inhoudelijk

Er vindt geen of zeer beperkte monitoring plaats waardoor de effectiviteit van maatregelen niet helder wordt en onzekerheid over werkelijk te verwachten besparingen blijft bestaan Binnen artikel 2.15 kan alleen het laaghangend fruit geplukt worden investeringen in hardware zijn lastig Activiteiten/investeringen moeten in een bestaand masterplan/planning passen Energiebesparing moet er vaak even bij worden gedaan

Pagina 30 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

4 22 november 2011 Roberto Traversari Het activiteitenbesluit

Oplossingsrichtingen

Begeleid instellingen bij het (verplicht) opzetten van energieplannen via een regionaal masterclass traject (traject DCMR/Agentschap NL/TNO) als eerste stap in de keten van handhaving. Zorg voor een goede vergelijkingsbasis waardoor er een incentive bij bestuurders ontstaat (we willen niet negatief opvallen/uitschieten). Stel een energieparagraaf als verplicht onderdeel in het jaarverslag. Maak het toetsingskader voor het bevoegd gezag eenduidiger m.b.t. artikel 2.15. => reik een methode aan om de besparingen te bepalen het is nu onvoldoende eenduidig of aan de criteria wordt voldaan. Bovenstaande wellicht via een Green Deal??

5 22 november 2011 Roberto Traversari Het activiteitenbesluit

Voor meer informatie: E. roberto.traversari@tno.nl T. 088 8662 208 M. 0653 194 752

Pagina 31 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

5. Activiteitenbesluit en de K2H-aanpak Patrick Teunissen (Dienst Milieu en Bouwtoezicht Amsterdam)

Activiteitenbesluit en de K2H-aanpak

Platform duurzame huisvesting 22 november 2011

p.teunissen@dmb.amsterdam.nl

CO2 Ambitie Amsterdam

Pagina 32 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Amsterdamse bedrijven
22.000 bedrijven in totaal 17.000 bedrijven moeten voldoen aan Wet milieubeheer

Waarvan 14.000 bedrijven 3.000 bedrijven

alleen de zorgplicht geldt Verplichting tot nemen alle maatregelen met terugverdientijd < 5 jaar Onderzoekverplichting mogelijk > 200.000 kWh of >75.000 m3 gas
3

850 bedrijven

K2H-aanpak
Kennis, knoet en honingversie
Doel: Bedrijven zijn goed op de hoogte van de regelgeving Mogelijkheden tot zelfregulering Maximale CO2 reductie

Pagina 33 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Kennis
Landelijke informatiebronnen: - Circulaire energie in de milieuvergunning - Handreiking Wegen naar preventie - Uniforme leidraad energiebesparing Hoe hier een heldere folder van te maken voor het bedrijf? Nodig 1 circulaire voor bedrijven. Duidelijkheid over zorgplicht!

Kennis
Landelijke instrumenten: - Installatie Performance Scan - Taskforce verlichting - SWKO Nodig 1 IPS met alle aspecten Neem verplichting op voor uitvoeren IPS 1x per 4 jaar.

Pagina 34 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

kennis
Bedrijven vragen Wabo vergunning aan: - Voor een deel van de bedrijven geen melding nodig - Bij melding Activiteitenbesluit geen energie eisen - Bij overdracht pand wordt EPA-U opgesteld

Nodig Benut natuurlijk moment optimaal door: - EPA-U rapport vrij geven per gemeente = natuurlijk moment - Bij melding: eisen energiebesparing - Geef invulling aan zorgplicht bij kleine bedrijven < 50.000 kWh
7

Knoet
Bedrijven die geen initiatief nemen: Veel discussie over terugverdientijd
Voorbeeld: deur op koelmeubel: tvt varieert van 20 tot 600 jaar Voorbeeld kosten tijdschakelaar: 15 tot 200

Nodig Maak een in ieder geval lijstje en geef deze een juridische status. (Lokale Klimaat Akkoord)

Pagina 35 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Knoet
Stimuleren, maar op welk moment overgang naar handhaving

Nodig Piketpaaltjes slaan - Open gevels detailhandel - Onnodige verlichting s nachts - Prestatiemaat datacenters - Oude verlichting (>20 jaar) = vervanging - Oude ketel > 20 jaar = vervanging

Honing
Supermarkten Green Key Zorg MJA3

Nodig Meer keurmerken: (Green Deal?) - Horeca - Detailhandel - Kantoren

Pagina 36 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

6. Knelpunten aanpakken Te beginnen vanuit de overheid. Kristel Wattel-Meijers (Ministerie BZK)

Energiebesparing in de Utiliteitsbouw

Kristel Wattel-Meijers, BZK/WWI/EGO, beleidsmedewerker Energiebeleid gebouwde omgeving Platform Duurzame Huisvesting
1 december 2011

Energiebeleid gebouwde omgeving

Nederlandse doelen in lijn met Europa:

20% CO2-reductie 2020 14% duurzame energie 2020

Uitwerking energiebesparingsbeleid gebouwde omgeving:

Energielasten verlagen Stimulans voor bouwsector CO2-reductie

1 december 2011

Pagina 37 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Plan van aanpak februari 2011

Sporen utiliteitsbouw:
Wet milieubeheer Voorbeeldrol rijksoverheid

Rolverdeling:
rijk: goede uitwerking regelgeving marktpartijen: zorgvuldige uitvoering gemeenten: controle op naleving ondersteuning van AgentschapNl

1 december 2011

Achtergrond
Onderzoek van CE en ECN eind 2010 heeft aangetoond dat het technisch besparingspotentieel met een terugverdientijd < 5 jaar 70 PJ is en 47 PJ hiervan te realiseren is door naleving en handhaving van de Wet milieubeheer Aanpak: naleving en handhaving verbeteren en belemmeringen wegnemen Interdepartementaal: I&M, EL&I en BZK Plan van Aanpak EGO Lokale Klimaat Agenda Green Deal DCMR
4 1 december 2011

Pagina 38 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Knelpunten
Veel besparing in bestaande gebouwen blijft op de plank liggen! 1.Gemeenten hebben moeite met handhaving; - kennis ontbreekt vaak - prioriteiten liggen elders - persoons- en situatieafhankelijk - geen overzicht van besparingsparingspotentieel - verschillen tussen gemeenten 2.Onbekendheid bij gebouweigenaren en gebruikers - is de Wet milieubeheer van toepassing? - wat is de verplichting? Onduidelijkheid - welke maatregelen zijn rendabel? - wat is de opbrengst?
5 1 december 2011

Voornemen 1: Consistente maatregelenlijst

Eenduidige maatregelenlijst ontwikkelen van rendabele maatregelen: -databank InfoMil -meerjarenafspraken energie-efficintie -energielabel -maatwerkadvies Directe verwijzing in het Activiteitenbesluit (nu is er een verwijzing in de toelichting) - duidelijkheid - als de maatregelen zijn gerealiseerd is aan de Wet milieubeheer voldaan - gelijkwaardigheid blijft bestaan

1 december 2011

Pagina 39 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Voornemen 2: Meldingensysteem aanpassen

1.Activiteitenbesluit van toepassing? > 1,5 kW elektrisch vermogen en > 130 kW thermisch vermogen 2.Verplichting tot nemen van rendabele maatregelen (> 50.000 kWh en/of 25.000 m3 gas) 3.Melden indien volgende activiteiten van toepassing zijn: - parkeergarage > 30 autos - bereiden van voedingsmiddelen voor derden - . 4.Voorstel: opnemen grootverbruikers grens als aparte activiteit voor melding: > 200.000 kWh/jaar en/of 75.000 m3 gas 5.Handhaving focussen op grootverbruikers
7 1 december 2011

Draagvlak toets

I&M is verantwoordelijk voor de Wet milieubeheer en het Activiteitenbesluit, maar wil weten wat de ministeries van ELI en BZK hiervan vinden. Is er draagvlak voor: 1.consistente maatregelenlijst 2.melden als activiteit voor grootverbruikers

1 december 2011

Pagina 40 van 41

OPENBAAR | Definitief | Energiebesparing en het Activiteitenbesluit | 30 november 2011

Planning

Verwijzing naar de maatregelenlijst zou meegelift kunnen worden met de 4e wijzigingstranche van het Activiteitenbesluit in juli 2012

1 december 2011

Pagina 41 van 41