Professional Documents
Culture Documents
eHUomwku
d f
13 ? 107 vrf;? awmifnGefU ? &efukef / ( zkef; - 12002 )
( uefawmfuav;pmwkduf )
tkyfa& - 50000
( 'kwd,tBudrf dkufESdyfjcif; )
jym; 60
odef;azjrifYa&;aom
armfpDwkef;wkyfESifY
jrefrmUtcsKyftjcmtmPm
eHUomwkduf
( 4-8-1976 )
jzefYcsDa&;ESifY yHkEdSyfvkyfief;
eHYomwkduf
13? 107 vrf;
awmifnGefY? &efukef
( zHk;- 12002 )
------------rsufEmS zH;k
pHw;dk
------------tzHk;dkuf
aepk;d &Sed f
------------bavmuf
bopftifqef;
------------yHkESdyfxkwfa0ol
armifwifOD;? tkPfOD;pmay ( 0924 )? 13? 107- vrf;? awmifnGefU
&efukefu wm0efcHxkwfa0 OD;oef;aqG ( 0205 )? eHUomyHkESdyfvkyfief;
13? 107 vrf;? awmifnGefU? &efukefu wm0efcH yHkESdyfonf/
rmwdum
-/ jyifqifcsuf
-/ xkwfa0oltrSm
-/ &nfTef;csuf
1/ &mZ0ifpOfvm wkyfArm rdwfaqG&if;csm
2/ wkyfjzLukd tm;ray;cJU
3/ urmUawmfvSefa&;\ A[kd[laom tpGJ
4/ Nidrf;csrf;pGm ,SOfwGJaexkdifa&;udk y,fjcif;
5/ rdwfaqG&if;wkdUESifY uGJ&jcif;
6/ ckefysHausmfvTm;wkd;wufjcif; rSef\avm
7/ wkyfacgif;aqmifrsm;uGJMujcif;
8/ r[mypnf;rJU ,Ofaus;rI
awmfvSefa&; [lonfum;
9/ oabmw&m;usL;ausmfrIrS
vufawGUusL;ausmfrIokdU
10/ jrefrmuGefjrLepfESifY wkyf
uGefjrLepf qufqHa&;
11/ pGufzufrIrsm; wvSrf;NyD; wvSrf;
wdk;vmjcif;
12/ jrefrmuawmY csKyfwnf;
onf;cHaecJUonf
13/ vdkoHk;vdkr,f aqmifxm;&mrS
ajAmifxkwfoHk;jcif;
14/ &ifqkdifMu&rnfh tE&m,f
15/ b,fwkef;urS wkyfvufatmuf
ra&mufcJY
-/ owif;pm tcsdefrSefrSefr& ( tcsyfykd )
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
vkdtyfrIudk jznfhpGufjcif;
&nfTef;csuf
pmtkyfxkwfa0&ef wkdufwGef;aom rdwfaqGwOD;xHrS pmudk &nfTef;yg
onf/
xdkpmwGif qdkxm;yHkrSm ]] ,ckwavm jrefrmwjynfvHk; rsKd;cspfpdwfawG wcJeuf wuf<uaeMuwm
[m wkyfu vlrsKd;BuD;? tiftm;BuD;EkdifiHqkdNyD; tEkdifusifYaewmudk rcHr&yfEkdif
jzpfvUdk om wuf<uaeMujcif; jzpfygonf/ yDuif;a&'D,u
kd vnf; aeYwidk ;f waeU
4 Budrf vTiYf viT Yf NyD; awmfveS af &;tpk;d &udk odum cs? qJ? awmwGi;f u oef;xGe;f
wkUd ukd od'w
d if? olwUdk tiftm;BuD;yHak wG? olwUkd oabmw&m;a&; jrifYrm;? rSeu
f ef?
ajymifajrmufyakH wG trsKd;rsKd; 0g'jzefYru
I vJ ygygw,f/ ,ck ArmawG rsKd;cspfpw
d f
wuf<uNyD; a'gxaewmudk ckid rf mawmifYwif;oGm;atmif ausmufom; uGeu
f &pf
( Concrete ) jzpfoGm;atmif bdvyfajr vkdaeygw,f/ tJ'D bdvyfajr[m
] yGifYyGifYvif;vif; } aqmif;yg;rsm;udk pkaygif;dkufrnfh pmtkyfuav;rsm;xJrSm
ygaeygNyD/ 'gUaMumifY wuf<uaewJU rsKd;cspfpdwfawGudk tcdkiftrmjzpfoGm;zdkU
tcsuftvuf? ydGKifUaumif;awGpHkwJU 'Dpmtkyfuav;udk tjrefxkwfoifYyg
w,f/ }}
&mZ0ifpOfvm
wkyfArm rdwfaqG&if;csm
10
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
11
12
ode;f azjrifY
wkyfjzLrsm;udk tm;ray;cJY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
13
14
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
15
vku
d yf Ukd aom aeYrsm;? Icif;rsm;ESiYf vIu
d v
f u
dI v
f v
JS JS NyHK;NyHK;&Ti&f iT f BudKqkad umif;cs;D
ay;aeMuaom wkyfjynfolvlxkudk jrifa,mifaeMuygw,f/
vGecf YJ aom tcgrsm;u wkyjf ynfoal wGEiS Yf wkyjf ynfoUl acgif;aqmifawG
[m Nidr;f csr;f pGm ,SOw
f aJG exkid af &;rlukd aumif;pGm oabmaygufMuw,f/ rSeu
f ef
pGm usifYoHk;cJYMuw,f/ tdrfeD;em;csif;aumif; 0g'udk vufudkifxm;Muw,f/
Nidrf;csrf;a&;vdkvm;oavmuf rdwfaqGjzpfa&;udk tm;ay;Muw,f/ 'gaMumifY
Nidrf;csrf;pGm ,SOfwGJaexkdifa&; rlrsm;udk waoGrwdrf; vkdufemusifYoHk;aeaom
tdref ;D em;csi;f aumif; jrefrmEkid if EH iS Yf jrefrmacgif;aqmifrsm;udk txl;cspMf unf&if;
ES;D pGm aqGrsKd;aygufazmfozG,f qufqMH uw,f/ ,aeYvyJ J wkyjf ynfov
l x
l &k UJ
oabmxm;ESifY qEuawmY 'Dtwkdif;yJ qufvuf&SdvdrfYr,fvkdU jrefrmjynfol
awGu ,HkMunfMuw,f/ ,aeY ] &mZ0ifpOfvm wkyfArm rdwfaqG&if;csm }
qkdwJU tajctae ysufjym;awmYrnfvm;vkdY pkd;&drf&avmufatmif jzpfvmjcif;
[m wkyfacgif;aqmifrIqkdif&m jzpfysuf&yfrsm;aMumifY jzpfwJYtwGuf ,m,D
oabmom aqmifw,fvYkd em;vnfxm;Muw,f/ bmYaMumifY wkyaf cgif;aqmif
rIqidk &f m jzpfysu&f yfrsm;u ESpEf idk if q
H ufqaH &;udk ,aeYtajctaeodYk ydUk aqmifcYJ
ovJqkdwm uRefawmf qufaqG;aEG;csifw,fAsm/
16
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
17
ygyJ/
'D tdEd, wkyf y#dyuMum;rSm wkyfuGefjrLepfygwD&JU xl;jcm;wJY enf;
y&d,m,f wckudk awGUvm&jyefw,f/ ] igESifYrwl igY&efol/ igY&efoludk &efrrl
olonf igYrdwfaqGr[kwf } [laom enf;y&d,m,f aumufcsuf jzpfygw,f/
tdEd,ESifY wkyf y#dyujzpfae&mrSm ] uGefjrLepf ppfrSefvQif odkYr[kwf awmf
vSefa&;orm;jzpfvQif Mum;rae&? wkyfbufrS ae&r,f } vdkY ZGwfawmif;qkd
vmygw,f/ uGejf rLepfr[kwaf om olwYdk EiS Yf awmfveS af &;orm;[k r,lqaom
olrsm;u Mum;aevQif onf;cHygao;w,f/ uGefjrLepftcsif;csif;qkdvQif? awmf
vSeaf &;orm;qkv
d Qif olwYkd onf;rcHawmYb;l / tJ'D tcsed u
f pNyD; qdAk ,
d uf,el ,
D H
ESifY p uGJMuwmygyJ/ wkyftdEd, rdwfaqGjzpf toif;? wkyfArm rdwfaqGjzpf
toif; ponfrsm;udkvJ rdwfaqGppf&if wkyfudk axmufcH&r,fvkdY awmif;qkd
vmMuw,f/
'D enf;y&d,m,fopf[m wcgwkef;u wkyfuGefjrLepfygwD atmifjrifpGm
usifYoHk;cJYwJY ] &efolbuf ygaeoludk Mum;aeatmifvkyf? Mum;aeoludk ukd,fY
bufygatmif odrf;oGif; } qkdwJY enf;y&d,m,fa[mif;ESifY vGefpGmjcm;em;ae
aMumif; awGU&ygw,f/
aemufusawmY tajccHoabmw&m; cH,lcsufESifY 0g'awG a&GUvsm;vmjyef
w,f/
vlUavmu wkd;wufa&;ordkif;udk odyHenf;usus Munfhjrifolwkdif;? urmY
awmfveS af &;udk ,HMk unfvufcMH uw,f/ ,cktcg urmYt&if;&Sif pepfuaeNyD;
urmYq&dk ,
S v
f pfpepfoYkd tjrpfrS vSeNf yD; ul;ajymif;aejcif;[m urmYawmfveS af &;
BuD;ygyJ/ odkYaomf 'D urmYawmfvSefa&;BuD;[m EkdifiHwkdif;rSm wyHkpHwnf;ESifY
jzpfyGm;vdrfYr,fvkdY r,lqMuygbl;/ umv a'o ya,m*trsdK;rsKd;aMumifY yHkpH
trsKd;rsKd;ESifY jzpfyGm;vdrfYr,fvkdY ,HkMunfMuw,f/
urmYawmfvSefa&;ukd ,HkMunfMuolrsm;teuf A[kdESifY ywfoufNyD; t,l
tq uGv
J mw,f/ ,cifuawmY b,fA[ku
d rkd S todtrSwrf jyKyJ ud,
k YfawmfveS f
a&; udk,fvkyfaeolrsm;ESifY qdkAd,uf,leD,Hudk A[kd tjzpfjzifY todtrSwfjyKol
jrefrmUrQm;ewfarmif
18
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
19
20
ode;f azjrifY
wkyu
f eG jf rLepfygwD[m 1960-61 ckEpS t
f xd Nidr;f csrf;pGm ,SOw
f aJG exkid af &;
rl0g' oabmw&m;rsm;udk ESpfESpfumum vufcHcJYw,f? usifYoHk;cJYw,f/
'gaMumifYvJ tar&duefjynfaxmifpu
k ukvor*xrJ mS r0ifEikd af tmifvyk jf cif;?
0kid ;f y,f&ef BudK;pm;aejcif; jyKaomfvnf; ratmifyJ wkyjf ynfoYl orwEkid if [
H m
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
21
22
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
23
24
ode;f azjrifY
aom atmifjrifrrI sm;[m 1960 ckEpS af vmufrpS NyD; azmufjyefrmS ;,Gi;f vmaom
oabmw&m;? vrf;pOfEiS Yf rl0g'rsm;aMumifY wckNyD;wck vufvw
G q
f ;kH H;I &w,f/
qdk&S,fvpfEkdifiH tcsif;csif;uGJNyD; wkyfjynfolUorwEkdifiHbufrSm t,fab;eD;
,m; wEkid if x
H o
J m use&f pfawmYw,f/ uGejf rLepfEiS Yf tvkyo
f rm;ygwDrsm;tcsi;f
csi;f uGNJ yD; tenf;pkuav;om wkyu
f eG jf rLepfygwDEiS Yf use&f pfawmYw,f/ wkyf
jynfolYorwEkdifiHESifY wkyfuGefjrLepfygwDtzdkY trmcHtiftm;BuD;wck qHk;HI;
oGm;jcif;ygyJ/ yg;pyfuawmY atmfEidk yf gw,f? ocifp;dk BuD;vkad v - tacsmiform;
awGEiS Yf vrf;cGjJ cif;onf tiftm;tppf? jyefvnfjyifqifa&;0g'DawGEiS Yf uGt
J uf
a&;? cGJxGufa&;vkyfjcif;onf awmfvSefa&;opmw&m; ponfjzifYaygYAsm/
rdwfaqG&if;wkdYESifY uGJ&jcif;
aemufNyD;awmY wkyjf ynfoYl orwEkid if [
H m vGwv
f yfcgp zGUH NzdK;qJEidk if rH sm;?
tm&S tmz&du vufwiftar&du Ekid if t
H rsm;pkeUJ uG&J jyefygw,f/ rdw&f if;aqG
&if;awG jyKwfukefw,f/ 'g[m tvGefBuD;wJY qHk;HI;rIyg/ txif&Sm;qHk; qHk;HI;rI
uawmY tif'dkeD;&Sm;jzpfw,fAsm/
tif'dkeD;&Sm;uGefjrLepfygwD[m qdk&S,fvpfEkdifiHrsm;jyify&Sd uGefjrLepfygwD
awGxJrSm tBuD;qHk;aom ygwDjzpfw,fvkdY ausmfMum;cJYygw,f/ toif;0if
oef;aygif;rsm;pGmESiYf tif'ekd ;D &Sm;jynfwiG ;f rSm NydKifbufuif;onfh tvkyo
f rm;ESiYf
awmifolv,form; vlwef;pm; tzGJUtpnf;rsm;udkvJ acgif;aqmifrI&xm;cYJ
w,f/ orwBuD; qlumEk[
d mvJ uGejf rLepfygwD r[kwf w
kH r,f usefonfw
h idk f
olwdkYESifY tay;t,l rQwNyD;? tawG;tac:wlNyD; yl;aygif;aqmif&GufcJYw,f/
tpd;k &udk BudK;udik w
f YJ Ekid if aH &;OD;aqmifrI tzGUJ rSmvJ olwYkd yg&w,f/ wyfxrJ mS vJ
olwUkd bufom;awG trsm;tjym;&Scd YJ ygw,f/ tcsKyftm;jzifY qk&d &if tif'ekd ;D &Sm;
uGefjrLepfygwD[m tpkd;&tmPm&ygwDvkdY rac:Edkifao;aomfvJ tpkd;&tmPm
xJrSm udk,fwykdif;0ifaeNyD; tpkd;&tay:rSm MoZm&SdwJY ygwDw&yfjzpfcJYygw,f/
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
25
26
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
27
28
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
29
wkyfacgif;aqmifrsm; uGJMujcif;
'Dudpa wGudk wkyfjynfolawGMum;rSm? wkyfuGefjrLepfygwDwGif;rSm? wkyf
acgif;aqmifrsm; Mum;rSm? wd;k wk;d wzH?k us,u
f s,w
f rsK;d ? ajAmifususwzH?k apmif;
yg;&dyjf cnfwrsKd; aqG;aEG;Muw,f/ b,foYl trSm;vJvYdk &SmMuw,f/ wm0ef&o
dS l
udk &SmMuw,f/ armfpDwHk; yk*dK vfqnf;uyfudk;uG,frIudkyif wkdufckdufvmolawG
ay:vmw,f/
jrefrmUrQm;ewfarmif
30
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
31
oabmuGv
J rJG rI sm; &Sv
d m&if A[kad umfrwDac:NyD; tjyeftvSef a0zefo;kH oyfMu&ef
ESifY BudwfacsMu&efjzpfw,f/ rajyrvnf Muao;yJ oabmuGJvGJrIusefao;&if
ygwDwckvHk;u aqG;aEG;apNyD; ygwDuGef*&ufac:um qHk;jzwfajz&Sif;Mu&efjzpf
w,f/
1956 ckESpfwkef;u 8 Budrfajrmuf wkyfuGefjrLepfygwD uGef*&ufudk
usif;ycJYw,f/ tJ'D uGef*&ufrSm ygwDzGJUpnf;yHk tajccHpnf;rsOf;opfudk a&;qGJ
twnfjyKcJYw,f/
tJ'D tajccHpnf;rsOf;t& A[kdaumfrwDudk wESpf tenf;qHk; 2 Budrfusif;y
&ef? ygwDuGef*&ufudk tenf;qHk; 5 ESpfwBudrf usif;y&ef jy|mef;xm;cJYw,f/
ta&;BuD;vQif txl;uGef*&uf odkYr[kwf ygwDuGefz&ifY usif;yEkdifao;
w,f/
txufwGif uRefawmf azmfjycJYwJYtwkdif; wkyfuGefjrLepfygwDwGif;rSm
ta&;BuD;aom oabmuGv
J rJG rI sm; ay:vmw,f/ tajccH oabmw&m;ESiYf rl0g'
rsm;rSm uGJvGJjcif; jzpfwJYtwGuf eufdSLif;aom uGJvGJjcif;jzpfw,f/ 'gwifru
ao;bl;? ygwDxyd w
f ef;&Sd acgif;aqmifBuD;rsm; Mum;rSm uGv
J jJG cif; jzpfwYJ twGuf
us,jf yefYaom uGv
J jJG cif;vJjzpfw,f/ 'gYaMumifY txl;uGe*f &uf odYk r[kwf ygwD
uGezf &ifYrsm;ac:NyD; &Si;f vif;&ef vGepf mG vkt
d yfw,f/ odUk aomfvJ ygwDOu|BuD;
armfpDwHk;[m 'Denf;awG rvkdufbl;? txl;uGef*&ufESifY ygwDuGefz&ifYudk ac:zdkY
rqdx
k m;ESiYf zGUJ pnf;yHt
k ajccHpnf;rsOf;t& ac:&efvt
dk yfwYJ omref uGe*f &ufEiS Yf
A[kad umfrwD tpnf;ta0;rsm;udak wmif rSerf eS rf ac:yJ xm;w,f/ 8 Budraf jrmuf
uGe*f &ufNyD;wm 11 ESpMf umNyD/ ,ckxd 9 Budraf jrmuf uGe*f &uf rusi;f yEkid b
f ;l /
armfpDwHk; yk*Kd vf qnf;uyfudk;uG,frI 0g'udk tm;ay;tm;ajrmuf jyKMuNyD; ygwD
pnf;rsOf;? ygwDwGif; 'Drkdua&pDESifY pkaygif; acgif;aqmifrIrsm;udk azmufzsufcJY
Muw,f/
uRefawmfwUdk Mum;od&oavmufawmY ygwDOu|BuD; armfpw
D ;kH [m aygvpf
jALdk tpnf;ta0;rsm;udak wmif rSerf eS rf wufb;l / awmfawmfMumMumyJ ab;xkid f
bkajym vkyf&if; olU&JU oD;jcm;t,ltqawGudk ygwD pnf;rsOf;abmif jyifyrS
jrefrmUrQm;ewfarmif
32
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
33
34
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
35
aMumif; xif&Sm;w,f/
,ckawmY armfpDwHk;wkdY vlpk[m r[mypnf;rJY,Ofaus;rI awmfvSefa&;&JU
wuJU&nf&G,fcsufudk zHk;rxm;awmYygbl;/
rsm;rMumrDu 0efBuD;csKyf csLtifvikd ;f [m *syefu,
kd pf m;vS,t
f zGUJ wckukd
r[mypn;f rJY ,Ofaus;rIawmfveS af &;rSm &nf&,
G cf suf 3 ck&adS Mumif; ajymcYw
J ,f/
(1) vli,frsm; awmfvSefa&;aoG;at;raeatmif vIHUqGay;ae&eff (2) ppfBuD;
twGuf pdwf"mwftqifoifYjzpfatmif jyifqifay;xm;&ef (3) t&if;&Sifvrf;
vkdufaeaom jyefvnfjyifqifa&;0g' 0ifaeaom wkyfacgif;aqmifpkxHrS
tmPmukd jyefvnfodrf;ykduf&efwdkY jzpfw,fwJYAsm/
tifrwef&Sif;ygw,f/
odkYaomf tHYMop&mawmY aumif;w,f/ ygwDOu|BuD; armfpDwkef;?
0efBuD;csKyf csLtifvidk ;f ? umuG,af &;0efBuD; rm&S,v
f ifajymif polwYdk[m tmPm
vuf&Sdkjzpfygvsuf tmPmukd jyefvnfodrf;ykdufaew,fqkdwm xl;aeygw,f/
'D&nf&,
G cf surf sm;aMumifY r[mypn;f rJY ,Ofaus;rIawmfveS af &;ESiYf wyfeD
vIyf&Sm;rIrsm;rSm awmfvSefa&; vkyfBuHzefwD;rIawG rsm;onfxufrsm;vmw,f/
'D&nf&,
G cf surf sm;aMumifY r[mypn;f rJY ,Ofaus;rIawmfveS af &;ESiYf wyfeD
vIy&f mS ;rIrsm;[m &efvw
dk ,f? ppfaoG;ppfrmef wufw,f? pGmus,u
f s,Ef idk w
f ,f/
'D&nf&,
G cf surf sm;aMumifY r[mypn;f rJY ,Ofaus;rIawmfveS af &;ESiYf wyfeD
vIyf&Sm;rIrsm;[m pifNydKiftmPmrsm; jzpfvmw,f/
armfpDwkef;wkdU vlpk[m ygwDjyifyrSm tm;opfarG;NyD; ygwDwGif;wkdufyGJrSm
tEkdif&atmif vkyfHkwGifru? wkyfuGefjrLepfygwDukd zsufqD;ypf&ef BudK;pm;cJY
onfomru? vlxkvlwef;pm; tzGJUrsm;udkvnf; zsufodrf;vkdufw,f/ wkyf
jynfvHk;qkdif&m tvkyform;tzGJUcsKyfukd vnf;aumif;? uGefjrLepfvli,f tzJGU
tpnf;udk vnf;aumif; zsufodrf;vkdufaMumif; aMujimcJYw,f/
r[mypnf;rJY ,Ofaus;rIawmfvSefa&; aumfrwDESifY wyfeDrsm;[m
tqifYqifYaom ygwDaumfrwDrsm;? ygwDHk;rsm;? tqifYqifYaom tpdk;&Hk;rsm;?
A[kt
d pk;d &|mersm;? jynfe,ftyk cf sKyfraI umfrwDrsm;? H;k rsm; ponfwYdkukd pD;Ekid &f ef
jrefrmUrQm;ewfarmif
36
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
37
38
ode;f azjrifY
cdu
k v
f w
T Mf uw,fvYdk ajymoHuvJ rMumcP Mum;ae&w,f/ 'gawG[m e,fcsJU
ESifY jyefvnfjyKjyifa&;0g'DawGxHrS vmaom owif;rsm; r[kwfygbl;/ yDuif;
owif;pmawGESifY yDuif; a&'D,dkrSvmwJY owif;rsm;t& odEdkifjcif;yg/
aocsmygw,f/ armfpDwHk;wkdY vlpk[m wjynfvHk;tESYH tmPmjyefYatmif
olwkdYta&; vHk;0atmifjrifatmif tBudwfte,fwkdufae&w,f/ odkYuvkd
tBudwfte,fjzpfaeonfESifYtrQ wyfeDrsm;udk tm;udk;ae&w,f/
tBudwfte,fjzpfaeonfESifYtrQ armfpDwHk; yk*dK vfqnf;uyfukd;uG,frI
0g'ukd jrifYwifay;&w,f/
oabmw&m;usL;ausmf r I r S
vuf a wG U usL;ausmf r I o k d Y
olwkdU[m armfpDwHk;&JU pmtkyfpmwef;awGxJrS aumufEkwfcsufawGxkwf
NyD; pmtkyfeDuav;vkyfvkdufw,f/ [kdacwf [dktcg? [kdwkyfjynfESifY [kdurm
wkef;u rSefcJYwJY tqkdtrdefYrsm;xJrS pum;pktcsKdUudk xkwf,lNyD; tquftpyf
uif;rJYpGm &Gwfzwfo&Zm,fapw,f/ umva'o tquftpyfr&Sdaom tqkd
trdeYf rsm;udk *gxmref;ovkd ref;apw,f/ NyD;awmY rsufuef;wapraMumufjzpf
atmif vkyfay;xm;w,f/
olwkdY[m jynfwGif;rSm tBudwfte,f wkdufae&onfESifYtrQ jynfyodkY
armfpw
D ;kH &JU awmfveS af &; oabmw&m;rsm;ukjd zefY&ef twif;BudK;pm;vmMuw,f/
jynfyrSm armfpw
D ;Hk ta&; atmifjrifw,fqrdk S jynfwiG ;f rSm olwYkd ta&;vSrmS ud;k /
aerif;ESifYwlaom armfpDwkH;&JU tawG;tac:tvif;a&mifjzifY urmY
awmfvSefa&;BuD;udk &J&J0HY0HY tNyD;tydkif qifETJoGm;Mu&rnf/
urmUawmfvSefa&;BuD;&JU trmcHtiftm;[m tm&S? tmz&duESifY
vufwiftar&du jynfolwdkY&JU e,fcsJUqefYusifa&; vGwfajrmufa&;wkdufyGJrsm;
jzpfw,f/
urmUawmfveS af &;BuD;&JU A[kcd sufaAG[m wkyjf ynfoYl orwEkid if jH zpf
w,f/
wkyfjynfolwdkY&JU twkr&Sdaom r[macgif;aqmifBuD;? u,fwif&Sif
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
39
40
ode;f azjrifY
olwYdk owif;pmud,
k pf m;vS,?f olwYkdtpk;d & owif;pm? olwUkd a&'D,rkd S vGwv
f w
G f
vyfvyfBuD; axmufcHtm;ay;zkdY? uRefawmfwkdU jynfwGif;a&;udk BudKufovkd
0ifa&mufpGufzufzkdY tcGifYta&;rsm; olwdkYrSm tjynfht0&Sdw,f,lqNyD; ajAmif
vkyfaeMujcif; jzpfw,fAsm/
wkyfuGefjrLepfESifY ArmuGefjrLepf qufqHa&;
ocifoef;xGe;f acgif;aqmifwYJ ArmjynfueG jf rLepfygwD (Auy)u wkyf
uGefjrLepfygwDukd tppt&m&m rSDckdtm;xm;wm[m tpOftvmw&yf jzpfyg
w,f/
1948 ckEpS f Auy awmrckrd u
D av;rSm ocifoef;xGe;f [m umvuwm;
oGm;NyD; uGejf rLepftpnf;ta0; wufw,f/ tJ'D tpnf;ta0;rSm ocifoef;xGe;f
ajymwJYpum;rsm;ukd uRefawmfrSwfrdao;w,f/ zqyv [m Arm udkrifwef
jzpfoGm;NyD/ wkyfjynfrSm udkrifweftpkd;&ukd wkyfuGefjrLepfygwDu vkyfovdk
uRefawmfwUdk vky&f awmYrmS yJ/ zqyv u wcsufcs&if uRefawmfwUdk u ESpcf suf
jyefcsr,f wJYAs/
qkdvkdwmuawmY wkyfyHkpHtwkdif; vufeufudkifawmfvSefa&; vkyfawmY
r,fvkdY jzpfygw,f/ vufeufudkifawmfvSefa&;vkyf? awmckd? vGwfajrmufaom
a'orsm; wnfaxmif? NrdKUawGukd 0kdif;xm;? nGefYaygif;tpkd;& zGJU&ef jyifqif?
aemuf NrdKUawGudk odrf;NyD; jynfolY'Drkdua&pD wyfaygif;pk nGefYaygif;tpkd;&zGJU?
wkyferlem twkdif;ygyJ/
Auy awG awmckpd u tcsKdU olw
k Ydk a&muf&ma'orsm;rSm wkyu
f eG jf rLepf
rsm; tultnD a&mufaeNyDqNdk yD; [k[
d m vufnKd ;xk;d jy? 'D[mvufnK ;d xk;d jyum
0g'jzefYMuao;w,f/
ocifAode;f wif? Adv
k af Z,s? &JabmfatmifBuD; pwJY xdyw
f ef;acgif;aqmif
rsm;ESiYf ygwD0iftrsm;tjym;udk wkyjf ynfoYdk tultnD&&ef apvTwcf YJ Muw,f/
1950 w0ku
d rf mS ocifoef;xGe;f acgif;aqmifwYJ ArmjynfueG jf rLepfygwD
[m 2 ESpftwGif; ppfatmifEkdifa&;qkdwJY a<u;aMumfoHudk xkwfvkdufygw,f/ 'D
a<u;aMumfoHuawmY avvHk;xGm;jcif; oufouf jzpfoGm;ygw,f/ 'DumvrSm
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
41
42
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
43
Muygw,f/
trSeu
f awmY 'g[m rsuEf mS ESpzf uf rl0g'wckukd wkyaf cgif;aqmifrsm;u
usiYf o;kH vku
d jf cif; jzpfygw,f/ ArmuGejf rLepf (oef;xGe;f ) wkYd uv
dk J wwfEikd o
f rQ
ajrmufpm;r,f/ jrefrmtpkd;&ESifYvJ oifYjrwfatmif qufqHaexdkifr,fqdkwJY
rl0g'jzpfygw,f/
awmfveS af &;tpd;k &u awmwGi;f vufeufuidk t
f iftm;pkrsm;ESiYf Nidr;f csrf;
a&;pum; ajym&atmif awGUqHkaqG;aEG;a&; zdwfac:vkdufwJYtcg ocifpkd;ESifY
tjcm;awmwGif;tiftm;pkrsm;u t&ifa&mufvmNyD; ocifoef;xGef;wkdY Auy
[m awmfawmfESifY pum;rjyefwmudk rSwfrdMuygvdrfYr,f/
wkyaf cgif;aqmifrsm;u onfupd r mS ulnyD g&apvkYd awmfveS af &;tpk;d &
udk csOf;uyfvmw,f/ Nidr;f csrf;a&;twGuf vGepf mG pdwt
f m;xufoefaewJY awmf
vSeaf &;tpk;d &[m olwYdktultnDukd vufcv
H u
dk w
f ,f/ 'DawmY olwYdku Ekid if aH &;
ckdvIHcGifYay;xm;onfqkdaom Aodef;wif? AdkvfaZ,s paom Auy acgif;aqmif
wpkukd &efuek o
f Ydk txl;av,mOfysjH zifY ykYday;vku
d yf gw,f/ Nidr;f csr;f a&;udk d;k om;
pGm vkcd sifonfuwaMumif;? wkyaf cgif;aqmifrsm;&JU apwemudk ,Ho
k nfuvJ
waMumif;aMumifY awmfvSefa&;tpkd;&[m ArmuGefjrLepfESifY wkyfuGefjrLepf
twGuf olyek af wGy?J olyek v
f ufcaH wGyJ pwJY oabmxm;rsK;d awG rxm;yJ oHwref
qufqrH x
I ;kH pHawG ab;csw
d Nf yD; jyKrlaqmif&u
G v
f u
dk jf cif; jzpfygw,f/ Aode;f wif
w
dk Ydk jrefrmjynf jyefa&mufvmNyD;aemuf olwYkdxrH S pum;Mum;&NyD;rS ocifoef;xGe;f
wkYdvpl [
k m awGUqHak qG;aEG;&ef &Jabmfa|; acgif;aqmifaom ud,
k pf m;vS,t
f zJUG ukd
apvTwjf cif; jzpfygw,f/ wenf;ajym&&if Ekid if jH cm;rS rD;pdr;f jyrS Nidr;f csr;f a&;pm;yGJ
0kdif;odkY vmcJYMujcif;yg/
Nidr;f csrf;a&;twGuf awGUqHak qG;aEG;a&; vkyMf uwJYtcgusawmYvJ wkyf
yHpk EH iS Yf awmfveS af &;udo
k m em;vnfxm;wJY Auy [m ud,
k Yf jynfaxmifpk jrefrm
EkdifiH&JU tusKd;ukd OD;xdyfrxm;bl;/ ukd,fY jynfaxmifpk jrefrmEkdifiH&JU yuwd
kyf0wK tajctaersm;ukd tajccHNyD; jzpfEdkifaom tajzukd r&Smbl;/ olwkdYygwD
vufOD;rIESifY acgif;aqmifrI &a&;? vGwfajrmufaom a'oESifY olwkdYukd,fykdif
vufeufudkifwyfrsm; xdef;odrf;xm;a&;? awmxJrSaeNyD; tpkd;&tmPmxJokdY
wku
d f u
kd f 0ifomG ;Ekid af &; ponfh &nfreS ;f csurf sm;udo
k m w&m;ao qkyu
f idk x
f m;NyD;
jrefrmUrQm;ewfarmif
44
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
45
46
ode;f azjrifY
odr;f cJYw,f/ vum;qkid Bf uD;rsm;? yGJ BkH uD;rsm;? ukepf nf'ikd Bf uD;rsm; pwJY ukeo
f ,
G f
a&; vuf0g;BuD;tkyf tzGJUtpnf;rsm;udk jynfolydkifodrf;cJYw,f/ pufrIvkyfief;
BuD;rsm;ukdvJ jynfolykdifodrf;cJYw,f/
bPfwu
dk Bf uD;rsm;? ukeo
f ,
G af &;vuf0g;BuD;tkyf tzGUJ tpnf;rsm;ESiYf pufrI
vkyif ef;BuD;rsm;[m Ekid if jH cm;ykid u
f rsm;NyD; wkyt
f rsK;d om;ykid f trsm;tjym;ygw,f/
pD;yGm;a&;vkyfief;BuD;rsm;udk awmfvSefa&;tpkd;&u jynfolkykdifvkyfjcif;aMumifY
jynfaxmifpjk refrmEkid if H trsK;d om;vGwv
f yfa&;twGuf aumif;oavmuf Ekid if jH cm;
om; pD;yGm;a&;orm;rsm; xdckdufepfemMuojzifY rauseyfMubl;/ odkYaomfvJ
awmfveS af &;tpk;d &[m b,foYlurkd Quu
G Nf yD; wdu
k cf u
dk jf cif;r[kwb
f J rlt&vkyjf cif;
rkdYvkdY b,folurQ rajymomcJYbl;/
awmfvSefa&;tpdk;&[m vGwfvyfaom trsKd;om;,Ofaus;rIb0udkvJ
xlaxmifaew,f/ Ekid if jH cm;,Ofaus;rI MoZmvTr;f atmif xk;d azmuf0ifa&mufaewJY
taygufrsm;udk vku
d yf w
d w
f ,f/ yk*v
u
d ydik af usmif;rsm;udk jynfoyl idk v
f yk jf cif;[m
EdkifiHjcm;,Ofaus;rI MoZm0if&m tBuD;qHk;aomtaygufrsm;udk vkdkufydwfjcif;
jzpfygw,f/ omoemjyK ausmif;trsK;d rsK;d ESiYf wkyaf usmif; trsK;d rsK;d [m Ekid if jH cm;
,Ofaus;rIMoZm xlaxmif&m A[dkrsm;jzpfaecJYygw,f/ 'gYaMumifY yk*v
duykdif
sausmif;rsm;udk jynfoyl ikd v
f yk v
f u
dk jf cif;[m vGwv
f yfaom trsKd;om;,Ofaus;rI
xlaxmifa&;ESiYf trsKd ;om;vGwv
f yfa&;twGuf aumif;onfEiS YftrQ Ekid if jH cm;,Of
aus;rI vTrf;rdk;a&;ukd vkyfaeMuolwkdY xdckdufepfemoGm;MuNyD; rausreyfjzpfMu
w,f/ 'gayrJY awmfvSefa&;tpdk;&[m b,folYudkrS uGuf wkdufckdufjcif;r[kwf?
rlt&vkyfjcif; jzpfojzifY b,folurS rajymomcJYMubl;/
awmfveS af &;tpd;k &u odYkuvkd pD;yGm;a&;ESiYf ,Ofaus;rIe,fy,frmS Edik if jH cm;
MoZmawGuif;&Sif;atmif z,f&Sm;wJYtcg wkyfrsm;[m qdk&S,fvpfppfrSef&if
tm;wufoa&m BudKqkdaxmufcHoifYw,f? tBudwftcJrxm;oifYbl;/
wkyfjynfolYorwEkdifiH acgif;aqmifrsm;[m awmfawmfxl;qef;w,f/
wkyjf ynfwiG ;f rSm qd&k ,
S v
f pfacwfajymif; awmfveS af &; t&Sed t
f [keu
f dk tqrwef
jrefapcsiw
f ,f/ ckeyf saH usmv
f mT ; wk;d wufa&;vkyw
f ,f/ olwYkdEiS Yf oabmuGv
J o
JG l
rSeforQu t&if;&Sifvrf;vkdufol? jyefvnfjyifqifa&; 0g'orm; ponfjzifY
ac:NyD; wku
d cf u
dk Mf uw,f/ wkyjf ynf jyifyrSmawmY wkyq
f &dk if oef;<u,foal |;
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
47
BuD;rsm;jzpfjzpf? tvkyo
f rm;? awmifov
l ,form; &maygif; axmifaygif;rsm;pGmukd
acgif;yHjk zwfaeoljzpfjzpf? arSmifcadk ps;vkyaf e&mjzpfjzpf? bde;f csaeoljzpfjzpf? aiGw;dk
BuD;pm;oljzpfjzpf tm;ay;axmufcv
H u
dk w
f myJ/ wkyb
f Pfwu
kd rf sm;u t&if;tES;D
jznfhvkdYawmif ay;vkdufao;w,f/
armfpDwkH; acgif;aqmifpk&JU aemufvkdufrsm;[m ] wkyfacgif;aqmifBuD;
armfpw
D ;kH onf urmYacgif;aqmifBuD;jzpfonf/ armfpw
D ;kH onf jrefrmjynfov
l x
l &k UJ
acgif;aqmifBuD;jzpfonf } ponfjzifY ZGwf,HkMunfaeMuwJYtwGuf wkyfjynf
jyifyrSm? jrefrmjynfrSm olwkdY&JU tawG;tac:? t,ltq? olwkdY&JU,Ofaus;rI
ponfrsm;ukd yifv,f&yfjcm; trsK;d om;rsm;omru oufqidk &f mwkid ;f jynfrS vlxk
uyg vufcHatmif ZGwftwif; 0g'jzefYMuw,f/ oufqdkif&mwkdif;jynf?
oufqkdif&mvlrsKd;xJrS vlrsm;u olwkdY&JU ukd,fykdiftawG;tac:? ukd,fykdift,l
tq? uk,
d yf idk ,
f Ofaus;rIudk a&SUwef;wifvmvQif olwYkdudk armfpw
D ;kH aemufvu
dk f
rsm;u usOf;ajrmif;aom vlrsKd;a&;0g'orm;awG? vlrsKd;a&;aoGzDa&;orm;awG
ponfjzifY orkwNf yD; qefYusifwu
dk cf u
dk Mf uw,f/ odYk uvkw
d u
dk cf u
dk &f if; olwYkd &UJ
vlrsKd;BuD;0g'udk wGifwGifBuD; usifYoHk;Muw,f/
tcsKdUEkdifiHBuD;rsm;[m olwkdY0g'jzefYpmayrsm;udk jrefrmbmomjyefqdkNyD;
EkdifiHjcm;rSmyif jrefrmbmomjzifYyHkEdSyfum jrefrmjynfwGif;okdY oGif;vmMuw,f/
trsm;qHk;vkyfwmuawmY wkyfjynfolYorwEkdifiHESifY tar&duefjynfaxmifpk
wkdY jzpfw,f/ wOD;u yDuif;NrdKUrSm jrefrmvkd yHkESdyfxkwfa0w,f/ tjcm;wOD;u
reDvmNrdKUrSm yHkESdyfxkwfa0w,f/
EkdifiHjcm;,Ofaus;rI vTrf;rdk;a&;udk wm;qD;aewJY awmfvSefa&;tpkd;&[m
'Dupd u
kd uefYowfoifYw,fvUkd ,lqw,f/ 'gYaMumifY Ekid if jH cm;rSm jrefrmbmom
jzifY yHEk ydS x
f w
k af 0wJY pmtkypf mwef; ponfrsm;udk jrefrmjynfwiG ;f oGi;f rvm&bl;
vkdY ydwfypfvkdufw,f/ jrefrmvkd xkwfa0csif&if jrefrmYOya' pnf;rsOf;rsm;t&
jrefrmjynfxJrSm yHkEdSyfxkwfa0EkdifMuw,f/
wkyfjynfolYorwEkdifiHrSwyg; tm;vHk;aom EkdifiHawGu vkdufemMuyg
w,f/ wkyfjynfuawmY yDuif;rSm jrefrmvkd yHkESdyfxkwfa0NrJ xkwfa0w,f/
jrefrmjynfxu
J dk enf;trsK;d rsK;d ESiYf oGi;f NrJoiG ;f vmw,f/ olwYkd&UJ jrefrmbmomjzifY
0g'jzefYpmayrsm;udk o,faqmifwJY wkyfawGESifY jrefrmaemufvkdufawGuvJ
jrefrmUrQm;ewfarmif
48
ode;f azjrifY
tawmfESHUatmif ydkYMuw,f/
armfpDwHk;&JU tawG;tac: aumufEIwfcsufrsm;qdkwJY pmtkyfeDuav;[m
jrefrmbmomjzifY jrefrmjynfxaJ &mufaewm tawmfMumoGm;NyD/ 'g[m rw&m;
a&mufaewm? tpkd;&u csrSwfxm;aom pnf;rsOf;Oya'rsm;ukd azmufzsufNyD;
a&mufaewm? 'g[m armfpDwHk;acgif;aqmifpkESifY aemufvkdufrsm;&JU usL;ausmfrI
jzpfw,f/
wkyjf ynfwiG ;f rSm tmPmvkwu
dk yf rJG sm; jyif;xefonfEiS YftrQ? r[mypn;f
rJY ,Ofaus;rIawmfvSefa&;qkdwJY aomif;usef;rI ajcvSrf;usJvmonfESifYtrQ
armfpw
D ;kH yk*Kd vf qnf;uyfu;dk uG,rf 0I g' jrifYvmonfEiS YftrQ? uReaf wmfwYdkjynfxJ
okYd wkyu
f sL;ausmfraI wG wk;d vmw,f/ ArmuGejf rLepf (oef;xGe;f tkypf )k rsm;ukd
a&SUwef;ydkUwJYtvkyfvJ oGufvmw,f/ qif0Sm qkdwJY armfpDwHk;acgif;aqmifpk
0g'jzefY,E&m;[m wkyjf ynfa&muf Auy acgif;aqmiftcsKUd &JU vIy&f mS ;rIrsm;ukd
0g'jzefYay;vmw,f/ jrefrmjynf&Sd qif0Sm ukd,fpm;vS,f[m b,favmuf
twifY&J ajAmifusovJ? wkyfjynfa&muf Auy acgif;aqmiftcsKdU vIyf&Sm;rI
"mwfyHkowif;udk jynfolykdifowif;pmrsm;odkYyif jzefYa0cJYw,fAsm/
jrefrmuawmY csKyfwnf; onf;cHaecJYonf
okYd uvkd armfpw
D ;kH acgif;aqmifpk wyferD sm;ESiYf aemufvu
dk rf sm;[m jrefrm
jynfay:rSm 0g'usL;ausmfrIESifY udk,fxdvufa&muf usL;ausmfrIrsm; wvSrf;NyD;
wvSr;f wk;d vmaomfvnf; jrefrmrsm;bufuawmY csKyfwnf;onf;cHaecJYw,f/
uReaf wmfwYdk owif;pmrsm;uvJ bmrSra&;cJYygbl;/ wkyEf iS Yf onfjh yif uGejf rLepf
awG oabmuGv
J rJG EI iS Yf ywfoufvnf;aumif;? xGe;f opfpEkid if rH sm;tay: wkyf
uGefjrLepfudk oabmxm;yHkESifY olwdkYvkyf&yfrsm;ESifY ywfoufvnf;aumif;?
wkyjf ynfrmS jzpfymG ;vmwJYtmPmvkyGJ r[mypn;f rJY ,Ofaus;rIawmfveS af &;ESiYf
ywfoufvnf;aumif; uRefawmf ra&;wmvJMumNyD/ uRefawmfwUdk owif;pm
uvJ ra&;wmMumNyD/ tjcm; jynfoyl idk o
f wif;pmawGuvJ odyrf a&;Muygbl;/
rsm;pGm qifjcifaecJYMuw,f/
awmfvSefa&;tpkd;&[mvJ tpp t&m&m csKyfwnf; onf;cHaecJYw,f/
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
49
50
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
51
52
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
53
54
ode;f azjrifY
w,f/
txufygtaMumif;rsm;aMumifY wkyfjynfolYtpkd;&[m rsufESmESpfzuf
0g'udkpGefYNyD; vuf&Sdta&;tcif;ukd csufaumif;,lum vkdoHk;vkdr,faqmifxm;
aom ArmjynfuGefjrLepfygwDudk ajAmifxkwfoHk;vkdufjcif;ygbJAsm/
vko
d ;kH vkrd ,f aqmifxm;&mrS ajAmifxw
k o
f ;kH jcif;cH&wJY Auy (ocifoef;
xGef; wkdYvlpk )uvJ rqGwfcifu nGwfcsifolawG jzpfygw,f/ toHk;cH&ef
apmifYaewm MumygNyD/ 19 ESpv
f ;kH vH;k vufeufuikd yf ek u
f ef awmfveS af &;vrf;pOf
udk vkdufvmcJYMuw,f/ bmwckrQ rnfrnf&& atmifjrifrIr&ao;bl;/ jynfol
vlxk rsm;&mpk&UJ axmufcrH rI &awmif Ekid if aH wmftmPmESiYf uGmvSr;f a0;aeao;
awmif a&mifpo
kH yl ek t
f m;vH;k uke&f UJ nDnw
G af &;&atmif olwYdk acgif;aqmifEidk &f if?
a&mifpHkolykefawG&JU AdkvfwumY Adkvfjzpfae&if? olwkdY Auy ckdifckdifrmrm ajcajc
jrpfjrpf tm;jzpfvm&if awmfao;wmaygY/ odYk r[kwf bmrS r&awmif 19 ESpv
f ;kH
vH;k vufeufuikd f ykeu
f efawmfveS af &; vkycf YJwUJ tawGUtBuHKawGMum;rS ocFP;f
pmrsm; xkwfwwfNyD; EkdifiHa&;todOmPfav;rsm; wkd;wufvm&if awmfao;&JU/
ckawmY olwYdkrmS atmifjrifrw
I ckrrS &/ bmwckrQ wk;d wufrrI &S/d 'gaMumifY Auy
[m waeYxufwaeY ydkNyD; jynfwGif;rSm olrsm;tm;udk ukd,fYtm;vkyfw,f/
jynfyrS tjzpftysurf sm;rSm olwYdktwGuf tuGuaf umif;&Smw,f/ tcsuaf umif;
apmifYw,f/ waeYwjcm; ykd ykd jynfytultnDukd tm;udk;ae&awmYw,f/
armfpDwkH;acgif;aqmifpkESifY olwdkY[m bkef;BuD;l;ESifY avSvl;qkdwmvkd vkdufzuf
aeMuygw,f/
Auy[m wcgwke;f u wwd,urmppfBuD;jzpfa&;rSm olwYdk&UJ xGuaf yguf
jrifw,f/ wwd,urmppfBuD;jzpfvmvkdY jrefrmjynf[m e,fcsJUESifY e,fcsJUqefY
usiaf &;tiftm;pkrsm;? e,fcsUJ ESiYf qk&d ,
S v
f pf tiftm;pkrsm; ppfwu
dk &f m ppfwvif;
BuD;jzpfvm&if olwYdku qk&d ,
S v
f pfwkyjf ynf&UJ tultnDjzifY e,fcsUJ qefYusiaf &;
wyfaygif;pkBuD;udk acgif;aqmifNyD; Ekid if t
H mPmukd ,lomG ;Edik rf ,f/ 'DarQmv
f ifYcsuf
olwkdYrSm tawmfBuD;cJYw,f/
odUk aomfvJ urmUNidrd ;f csr;f a&; tiftm;pkawGu wwd,urmppfBuD; jzpfciG Yf
ray;bl;/ a'oqkdif&mppfyGJrsm;udk rul;pufrysHUESHYatmif vkyfHkomru
a'oqkdif&m ppfyGJrsm; &yfpJoGm;atmifvkyfaeMuw,f/ 'gYaMumifY Auy[m
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
55
56
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
57
58
ode;f azjrifY
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
59
armfpw
D ;kH udk urmYawmfveS af &;acgif;aqmifBuD;tjzpfjzifY jriYfay;xm;wJY armfpw
D ;kH
yk*k Kd vf qnf;uyfu;kd uG,rf I 0g'ESiYf wkyyf pkH H r[mypn;f rJY ,Ofaus;rIawmfveS f
a&;wkYdudk jrefrmjynfwiG ;f okYd ZGwo
f iG ;f &ef BuHpnftm;xkw
k jf cif;&JU &v'fjzpfw,f/
wkyfvlrsKd;BuD;0g'ukd jrefrmjynftay: vufawGUusifYoHk;jcif;&JU &v'fvJjzpf
w,f/ xkYdjyifw0 ,aeYjzpfaewJY wkyjf refrm ta&;tcif;rsm;[m wkyjf ynfwiG ;f
rSm tmPmvkyGJacgif;aqmifrI tajymif;tvJ wkdufyGJrsm;&JU *,ufvJjzpfw,f/
uRefawmfwdkY jrefrmYorkdif;wavsmufvHk;rSm 'Dvdk*,ufrsKd; wBudrf ESpfBudrfru
xcJYz;l ygw,f/ armif;*Gwv
f rl sK;d *si*f spcf efwYdk wkyjf ynf0iford ;f pOfu t&Sed v
f eG f
NyD; jrefrmjynfxJ 0ifvmzl;ao;w,f/ jrefrmjynfoal wGudk taESmuft,Suaf wG
ay;oGm;cJYz;l ao;w,f/ jrefrmou&mZf 806-808? c&pfEpS f 1444-1446 wke;f
uvJ wkyjf ynfrS armuk;d cGif uk;d ode;f ocif okid b
H mG ;[m ,leefb&k ifcH O'nfbmG ;
ESifY ppfwkduf&if; ppfHI;wJYtwGuf tif;0bk&if e&ywdvufxufrSm jrefrmjynf
xJ aemufvu
dk Af v
kd yf gESiYf 0ifvmNyD; jrefrmYNidr;f csr;f a&;udk aESmuf,u
S cf YJ ygw,f/
,leefb&k ifEiS Yf okid b
H mG ;wkYd jrefrmYajray:rSm wku
d yf aJG wG jyif;jyif;xefxefjzpfrae
atmif tif;0bk&ifu Mum;0ifajz&Sif;ay;vkdufao;w,f/
c&pfESpf 17 &mpkxJrSm wkyfjynf rif; ( MING ) rif;quf jyKwfusNyD;
refcsL;rif;qufrsm; rif;wufygw,f/
rif; rif;quf aemufq;kH bk&if Hv
k DS [m aemufvu
dk Af v
kd yf gESiYf jrefrmjynf
xJ 0ifvmw,f/ jrefrmppfwyfrsm;ESifY wkduf&ygao;w,f/ tif;0bk&ifu HkvSD
wkdYvlpkudk vufeufjzKwfNyD; ppfukdif;rSm xdef;odrf;xm;&w,f/ aemufawmY
,leefudk odr;f yku
d t
f yk cf sKyfxm;wJY refcsL;bk&ifcu
H jrefrmjynfxJ ppfwyftvH;k t
&if;ESifY 0ifvmjyefw,f/ olYawmif;qdkcsufu HkvSDbk&ifudk tyf&efjzpfavawmY
tif;0bk&ifu HkvSD udk tyfvkdufygw,f/
rsufarSmufacwf tjzpftysufawGuawmY ylylaEG;aEG; &Sdygao;w,f/
wkyjf ynfrmS armfpw
D ;kH acgif;aqmifwYJ wkyjf ynfoYl awmfveS af &;BuD; atmifjrif
NyD;? wkyjf ynfoYlorwEkid if H wnfaxmifwYJtcg? ppf;IH udrk ifweftpd;k &&JU wkyk jf zL
wyfrsm;[m jrefrmEdik if t
H wGi;f odYk csi;f eif;0ifa&mufvmygw,f/ wkyjf zLwyfrsm;
[m jrefrmEkid if &H UJ vGwv
f yfa&;udk Ncdr;f acsmufvmw,f/ wkyjf zL 0ifa&mufusL;
ausmrf u
I kd axmufct
H m;ay;NyD;? wkyjf zLESiYf yl;aygif;aqmif&u
G af om wkid ;f &if;om;
jrefrmUrQm;ewfarmif
60
ode;f azjrifY
opmazgufawGvJ ay:cJYygw,f/
'Dvdk ordik ;f wavQmuf wkyjf ynfwiG ;f rSm rif;ajymif;rif;vJjzpfwidk ;f jrefrm
jynfrmS *,ufu
kd Nf yD; qlyu
G v
f yI &f mS ;wwfaomfv?J jrefrmjynf[m tajcrysucf YJyg
bl;/ jrefrmjynftjzpfjzifY wnfwYH cidk Nf rJaecJYygw,f/ jyify rnfoYl urdk S yH,
k t
kH m;
udk;jcif; rjyKbJ t"du udk,fYtm;udk,fudk;NyD; &yfwnfcJYjcif; jzpfygw,f/ wkyf
bk&ifawGu jrefrmukd olwUdk MoZmcHxifNyD;? wkyv
f rl sK;d BuD;0g'udk usiYfo;kH cJYaomf
vnf; b,fwkef;urS jrefrm[m wkyfvufatmuf ra&mufcJYygbl;/ olwkdY
taMumif;ESiYf olwYdk jrefrmjynfwiG ;f rSm 0ifa&mufpu
G zf uf Iyf yI af yGayG vkycf YJ wYJ
wkyftiftm;pk rSeforQ jrefrmjynfrS xGufoGm;cJYMu&wmygbJ/ &mZ0ifpOfvm
wkyfArm rdwfaqG&if;csm qkdwmvdkygbJ/ jrefrmjynfudk usL;ausmf0ifa&muf
pGufzufjcif; IyfIyfayGayGvkyfjcif; rjyKaom wkyfjynfolawGESifY jrefrmjynfol
awG[m rdwaf qG&if;csm? aqGrsK;d aygufaz:ozG,o
f m qufvuf qufqH aexkid f
oGm;cJYMuygw,f/
ckvJ armfpDwHk; acgif;aqmifpkESifY wyfeDawG&JU usL;ausmfrI? pGufzufrI?
Auy ESiYf taygif;ygwkYd &UJ opmazmufr?I usL;ausmaf &; tm;ay;rI? olwUdk tm;vH;k
&JU IyfIyfayGayGvkyfrIawG[m rkcs HI;edrfYysufjym;NyD; uRefawmfwkdYjrefrmEkdifiH&JU
tcsKyftjcm tmPmykid rf u
I kd uRefawmfwYdk xde;f odr;f um jynfaxmifpjk refrmEkid if H
vkyfom;jynfolawGESifY wkyfjynfolawG[m &mZ0ifpOfvm wkyfArm rdwfaqG
&if;csmqkdwJY pum;twkdif; qufvufaexdkif ul;vl;qufqH oGm;MuvdrfYr,f
vkdY rrSdwfroHk ,HkMunfaMumif; az:jyvkduf&aMumif;ygAs/
odef;azjrifY
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
61
tcsyfykd
( 2-7-67 ]] yGifYyGifYvif;vif; ajymyg&ap }}aqmif;yg; )
owif ; pm tcsd e f r S e f r S e f r &
wkyaf usmif;om;tcsKUd u jynfoyl idk af usmif;rsm;rSm ausmif;pnf;urf;zsuf
jcif;? qlyljcif;ESifY oufqkdif&m wm0ef&Sd wkyfvlBuD;tcsKdUu axmufcHtm;ay;?
ajrmufxdk;yifYaumf vkyfjcif;wkdYrS taMumif;&if;cHjzpfyGm;vmwJY wefjyefqEjyrI
ESiYf qlyrl rI sm;aMumifY owif;pmrsm; rSerf eS rf &aMumif;? odYkr[kwf vH;k 0r&aMumif;
rausreyf ajymMuqkdMuoH rMumcP Mum;ae&w,fAs/
uReaf wmfu,
dk w
f idk v
f J owif;pm tcsed rf eS rf eS rf &bl;/ 28 &ufaeYuqk&d if
tdrrf mS Adv
k w
f axmif owif;pm r&vkYd naerS owif;pmwku
d f oGm;NyD;,l&w,f/
wku
d zf ikd w
f aJG wGxu
J jzKw,
f v
l m&jcif;yg/ wku
d u
f awmY tukejf zefYa0vku
d w
f mbJ/
cgwdkif;ykdUaeus ae&mawGudk trSeftwdkif; ykdUvkdufwmbJ/
Adv
k w
f axmif owif;pmvkb
d J tjcm;owif;pmwku
d af wGuvJ tcgwkid ;f
vdk ( apmifa& wkd;vQif wkd;rnfom ) kdufESdyfxkwfa0 aeMuwmbJ/
Adkvfwaxmif owif;pmqkdvQif tcsdefrSefxGuf&ef t,f'DwmtzGJUa&m?
tkyfcsKyfa&;tzGJUa&m? yHkESdyfvkyfom;rsm;yg tpGrf;ukef BudK;pm;Muw,f/ pjzpfwJY
aeYu oGm;vma&; tcuftcJjzpfNyD; n tvkyform;tcsKdU tvkyfrqif;EkdifMu
bl;/ 'DawmY aeY tvkyform;awGu tdrfrjyefbJ quftvkyfqif;Muw,f/
tkyfcsKyfa&;ykdif;u um,? OmP tvkyform;awG[m cgwkdif;qkd&if n tvkyf
r&Sdbl;/ ckawmY n tvkyfqufqif;wJY tvkyform;rsm;twGuf auR;arG;&ef
pDpOfMu&w,f/ cgwkid ;f vkd xrif; okYd r[kwf acgufqJG ponfjzifY 0,fauR;&efvJ
rvG,fulbl;/ 'DawmY wkdufa&SUrSmbJ rD;zdkNyD; csufjyKwfMu&w,f/ csufcsif;
qef&Sm&? qD&Sm& pwJY tvkyfawG[m rvG,fbl;/ okdUaomfvJ jzpfatmifvkyfMu
w,f/ cktcsed rf sK;d rSm t,f'w
D mtzGUJ rSmvJ owif;axmufu t,f'w
D mtvkyu
f kd
0ifu&l ovkd t,f'w
D muvJ owif;axmufEiS Yf twlvu
dk Nf yD; owif;pkaqmif;
wef pkaqmif;&w,f/ tm;vHk;wm0efausMuvkdY owif;pm rSefrSefxGufaejcif;
jrefrmUrQm;ewfarmif
62
ode;f azjrifY
jzpfw,f/
owif;pmawGu xkwfa0vkdufygvsufESifY owif;pmzwfolawG? txl;
ojzifY tNrJwrf; ,laeolawGvufxJ owif;pmra&mufjcif;[m qdkif&mwqifY
jzefUa0olawG tvkyv
f yk v
f Ydk r&jcif;aMumifYaomfvnf;aumif;? wm0efraus>yef
aomfvnf;aumif;? tvkyfrqif;Muaomfvnf;aumif; jzpfygvdrfYr,f/
okYd aomfvJ uReaf wmfu olwUkd uku
d u
G Nf yD; tjypfrwifcsiyf gbl;/ a,bk,s tajc
taeudku olwkdYvkd jzpfaewmudk;/
jzpfvmw,fq&dk if oufqidk &f mausmif;awGukd ydwv
f u
dk &f w,f/ pnf;urf;
azmufzsufNyD; qlyal &;udk pay;vku
d w
f YJ wkyaf usmif;om;wpkaMumifY pnf;urf;
vku
d ef mcsiw
f YJ wkyaf usmif;om;rsm;a&m? jrefrmwkid ;f &if;om; ausmif;om; trsm;
pkBuD;yg epfemqH;k H;I Mu&wmbJ/ ynmoifMum;rI t&Sed t
f [kef ysuo
f mG ;&w,fAs/
aemufwqifYwkd;NyD; jzpfvmw,fqkd&ifbJ pufHk? tvkyfHk? Hk; ponfrsm;udk
xdcu
dk v
f mw,f/ tvkyrf wufou
l rwuf? tvkyrf S qif;oluqif;? tvkyrf mS
&SdaeoluvJ tvkyfaumif;pGmrvkyf jzpfMuw,f/ tvkyfudk vHk;0 ydwfypfolu
ydwfypfvkdufw,f/ o,f,lydkYaqmifa&;vkyfief;awGuvJ &yfpJukefMuw,f/
tcsKyftm;jzifY qkd&&if wkdif;jynfukefxkwfvkyfrIudk xdckdufoGm;w,fAsm/
pnf ; &k H ; a&;onf yxr? pnf ; k H ; a&;onf 'k w d , ? pnf ; H k ; a&;
onf wwd,
ckvjdk zpfvmawmY ausmif;awGukd ydwyf pfvu
dk w
f YJtwGuf tmPmykid af wGukd
tjypfrqkdombl;As/ vuf&Sdtajctaet& ausmif;om;awG wpkwHk;wnf;
jzpfaeMu&if xde;f odr;f r& a'gorcsKyw
f nf;Ekid jf zpfNyD; ydrk Bkd uD;rm;wYJ wefjyefqEjy
yGBJ uD;rsm; ay:vmEkid w
f ,f/ okYdaomfvJ ausmif;om;rsm;udk onfx
h ufyNdk yD; Ekid if aH &;
todynm ay;xm;cJYr,f? uk,
d Yf pnf;H;k a&;uk,
d f ykid yf idk Ef idk Ef idk f vkycf YJNyD;r,fq&dk if
tdrjf yefvw
T ?f wa,mufwayguf jzpfaponfxuf ausmif;rSm olYtpkta0;eJYol
&Sad ejcif;u ydak umif;w,f/ q&mESiYf ausmif;om;acgif;aqmif odYkr[kwf ausmif;
om; pnf;H;k a&;rSL;rsm;u vko
d vkd yJYuikd o
f mG ;Edik w
f ,f/ qlyal &;orm;? jynfwiG ;f
jynfy ya,m*rsm;ukd 0kid ;f y,fxm;NyD; Nidr;f csr;f pGm ynmoifMum;a&;udk t&Sed rf ysuf
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
63
qufvufaqmif&GufoGm;Ekdifr,f/
pufHk? tvkyfkH? kH;ESifY o,f,lkydkUaqmifa&;vkyfief;wkdYudk ydwfypfaom
tmPmykdifrsm;udkvJ tjypfrqkdEdkifygbl;/ tvkyfrwufMuolrsm;ESifY wufNyD;
tvkyrf vkyb
f J pum;xkid af jymaeolrsm;ukv
d J tjypfrqdck siyf gbl;/ tcktajctae
rSm tvkyo
f rm;awG? trIxrf;t&mxrf;awG[m aumVm[mvukd vG,v
f ,
G ,
f kH
NyD;? jzpfvmvQif xdwfvefYwMum; pkd;&drfwBuD;jzpfNyD; tvkyfpdwfajzmifYajzmifY
rvkyfEkdif jzpfwwfMuw,f/ tu,fom onfhxufydkNyD; EkdifiHa&;todOmPf
ay;xm;cJY&if? ydkifykdifEkdifEkdif rSefrSefuefuefBuD; pnf;Hk;xm;cJY&ifawmY pufkH?
tvkyf ?Hk k;H awGrmS wpkwa0;wnf; &Sad eMujcif;u taumif;qH;k bJ/ t&m&Srd sm;
ESifY acgif;aqmifrsm;[m vkyfom;xkudk vkdovkd yJYukdifoGm;Ekdifr,f/ ukefxkwf
vkyfief;vJ tvkyfysufMurSm r[kwfbl;/ vlenf;pkjzpfaom jynfwGif;jynfy
ya,m* 0ifaewJY qlyla&;orm;rsm;ukdvJ vG,fulpGm 0kdif;y,fypfEkdifMur,f/
jrefrmYvlUabmifavmurS tnpftaMu;rsm; tjzpfjzifY pGefYy,fypfEkdifMur,f/
,ckwavmjzpfwm[m bmrS BuD;us,w
f YJ tusyt
f wnf; r[kwyf gbl;/
qk&d ,
S v
f pf acwfajymif;awmfveS af &;udk vkyaf eMuw,fqw
dk m uav;upm;wmrS
r[kwb
f ?J pdwu
f ;l ,Oftyd rf uf rufaewmvJ r[kwb
f ;l As/ ESpaf ygif; axmifEiS Yf
csDNyD; Mum&SnfcJYwJY vlvlcsif; acgif;yHkjzwfrI pepftrsKd;rsKd; ( vlwwef;pm;u
vlwwef;pm;udk acgif;yHkjzwfrI? vlwrsKd;u wrsKd;udk acgif;yHkjzwf tEkdifusifYrI
ponfrsm; ) ukd tNyD;tydkif zsufodrf;&ef BudK;yrf;aejcif; jzpfw,f/ 'gYaMumifY
'Dxuf BuD;rm;wJY tcuftcJrsm;? tusyftwnf;rsm;udk ajrmfvifYxm;&r,f/
jynfwiG ;f jynfy awmfveS af &; tzsuo
f rm;rsm;? Ekid if jH cm;q&mBuD;rsm;ESiYf jynfwiG ;f
wynfrh sm; wkUd &JU ajcvSr;f rsm;udk wvSr;f NyD;wvSr;f qD;NyD;rdu
k cf sK;d Ekid &f if AD,uferf
jynfolawGrSm &ifqkdif&wJY tusyftwnf;rsKd;ukd uRefawmfwkdY &ifrqkdif&bl;vkdY
rajymEkid b
f ;l / AD,uferf awmifov
l ,form;awG[m rD;avmifA;kH awGBuJaeonfh
txJu wzufrSm &efoludk aoewfeJYwkduf&if; tjcm;wzufrSm aumufyJoD;ESH
ydkrdk pkdufysKd;EkdifMuw,f/ AD,uferf tvkyform;awG[m AHk;ESifYBuJ tajrmufESifY
xkaeonfh Mum;xJrS wzufu &efolav,mOfysHawGukd aoewfESifY ypfcsNyD;
tjcm;wzufu pufHkawGu ukefypnf; ykdxGufatmif? kH;awGu ykdtvkyfwGif
atmif? o,f,lykdYaqmifa&;vkyfief;u ykdc&D;a&mufatmif vkyfEkdifMuw,f/ 'g
jrefrmUrQm;ewfarmif
64
ode;f azjrifY
bmaMumifYv?J vGwv
f yfa&;? 'Dru
dk a&pDa&;ESiYf qk&d ,
S v
f pfa&;wkYd ukd umuG,&f ef
pnf;H;k a&; tvGeaf umif;aumif;ESiYf pnf;k;H xm;vkYd jzpfw,f/ uRefawmfwYdk [m
ud,
k YftcsKyt
f jcm tmPmykid f vGwv
f yfa&;ukd b,f&efou
l xdyg;xdyg; umuG,f
Murnfjzpfw,f/ b,ftcuftcJ Mum;rsm;urqkd qkd&S,fvpfawmfvSefa&;udk
atmifjrifatmif qifETJMur,f/ 'Dta&;rsm;twGuf taumif;qHk; pnf;kHk;a&;
vkyMf u&r,f/ pnf;k;kH a&;onf yxr? pnf;k;kH a&;onf 'kw,
d ? pnf;k;kH a&;onf
wwd,vkdY a<u;aMumfvkdufyg&apAsm/
/
jrefrmUrQm;ewfarmif
armfpDwHk;wkyfESifY jrefrmYtcsKyftjcmtmPm
jrefrmUrQm;ewfarmif
65