DNEVNA BOLNICA, SPECIFI NOSTI REHABILITACIJE PSIHIJATRIJSKIH BOLESNIKA

Danica To anovi , socijalni radnik

Program WHO Zdravlje za sve do 2000. godine zasniva se na definiciji zdravlja WHO koja isti e da su fizi ki i psihi ki, kao i socijalni aspekti bolesti nerazdvojivo povezani i uzajamno zavisni, te da je medicinska zdravstvena za tita samo segment op te zdravstvene za tite.
Te i te u radu se sve vi e preusmerava sa: BORBE PROTIV BOLESTI NA BORBU ZA UVANJE I UNAPRE ENJE MENTALNOG ZDRAVLJA.

Du evno poreme ene osobe se pominju jo iz najranijih perioda civilizacije, a njihovim poreme ajem i le enjem bavili su se na najrazli itije na ine. Mo e se re i da je na odnos prema takvim ljudima, u pojedinim epohama uticao duh tog vremena, pogled na svet itelja odre ene sredine. Shvatanja onih koji su se bavili du evno poreme enima bila su uveliko obele ena materijalnim i duhovnim obele jima epohe u kojoj su iveli tako da je i pristup du evnom bolesniku bio u saglasju sa ivotnokulturnim tendencijama vremena. Poznata je injenica da su mentalni poreme aji u stalnom porastu kako u svetu tako i kod nas. Tro kovi le enja du evnih bolesnika idu i do 30% ukupnih tro kova za zdravstvenu za titu, broj invalida zbog du evnih bolesti je oko 20% svih invalida. Najve i procenat psihi kih poreme aja uslovljen je nepovoljnim uslovima ivljenja, razne stresne i krizne situacije dovode do psihosocijalnih problema i regrutuju kategoriju ljudi koji se javljaju za pomo kako u primarnoj zdravstvenoj za titi tako i psihijatrijskim slu bama.

Pojam i definicija bolnice

Bolnica je stacionarno - poliklini ka zdravstvena organizacija koja obezbe uje dijagnostiku, le enje i rehabilitaciju obolelih i povre enih, obezbe uje konsultativno-specijalisti ku zdravstvenu za titu, prima i zbrinjava lica u hitnim medicinskim slu ajevima, u estvuje u sprovo enju posebnih programa na spre avanju, suzbijanju i ranom otkrivanju oboljenja i vr i zdravstveno vaspitanje bolesnika. (1)
(1) A. Smajki Socijalna medicina i organizacija zdravstva, Sarajevo, 1990.

Psihijatrijska dnevna bolnica

Dnevna bolnica je specijalan vid le enja mentalnih bolesnika koji se nadovezuje na ambulantno, odnosno klini ko le enje, te na taj na in koriguje nedostatke i ograni enja i jednih i drugih. Ona predstavlja ustanovu za parcijalnu hospitalizaciju koja objedinjuje preventivni, rehabilitacioni i aktivno terapijski program rada. U ustanove za parcijalnu hospitalizaciju spadaju i no ne bolnice u kojima pacijenti provode ve e i no , kao i takozvane week-end bolnice u kojima psihijatrijski pacijenti provode vikend.

Psihijatrijska dnevna bolnica je samostalna, programski zaokru ena celina ija se koncepcija bazira na specifi noj psihijatrijskoj doktrini i ideologiji- mentalni bolesnik je pre svega sociopsiholo ko bi e i individua. Po svojoj organizaciji rada, parcijalna hospitalizacija predstavlja specijalni vid le enja mentalnih bolesnika, koji se nadovezuje na klini ko odnosno ambulantno le enje. Sa socio-psihijatrijskog aspekta, otvaranje dnevne bolnice predstavlja humanizaciju i demokratizaciju institucionalnog le enja du evnog bolesnika. Kao prelazna institucija ima veliku ulogu u smanjivanju separacije i odbacivanja bolesnih, a s druge strane le ene stimuli e da aktivnije u estvuju u procesu le enja, to pobolj ava samoprocenu i vodi preuzimanju odgovornosti.

Prva dnevna bolnica je otvorena u Moskvi 1930. godine (Dzagarov). 1930. (Dzagarov). Prve dnevne bolnice na zapadu se otvaraju: 1946. godine u Londonu. 1946/1948. godine u Montrealu. 1948. godine u SAD na Yale univerzitetu. Kod nas nije precizno utvrdjeno da li je pre otvorena dnevna bolnica u Institutu za mentalno zdravlje ili KBC Dr Dragi a Mi ovi , razlika je u nekoliko dana u korist IZMZ, 1963. godine. 1972. godine dnevnu bolnicu otvara i Institut za psihijatriju KCS. 1979. godine dnevna bolnica je otvorena u Psihijatrijskoj bolnici Dr Laza Lazarevi u Beogradu. 1990. godine bolnica Dr Laza Lazarevi u svom sektoru u Padinskoj Skeli otvorila je drugi deo dnevne bolnice, koji je posle nekoliko godina rada i zatvoren, da bi u aprilu 2005. godine ponovo za iveo.

   

  

Indikacije za parcijalnu hospitalizaciju:

     

sposobnost pacijenta da dolazi, ostaje i odlazi sa le enja; da ne bude suicidan i homicidan; da ne bude grubo van realiteta, tj da postoji mogu nost kontakta; da ne bude fizi ki agresivan; da nema te i stepen organskog psihosindroma i mentalne retardacije; da porodica prihvata ovakav oblik le enja.

Prednosti le enja u Dnevnoj bolnici



  

Pacijenti dolaze svakog radnog dana od 7 do 13 i 30 asova, aktivno u estvuju u svom le enju, pa odlaze ku i. Na taj na in pacijent tokom svog le enja ostaje u porodici, tako da je i porodici pru ena mogu nost da se aktivnije uklju i u proces njegovog le enja; Vreme boravka u Dnevnoj bolnici sli no je radnom vremenu to pacijentu omogu ava bezbolnije vra anje uobi ajenom ritmu funkcionisanja; Sa prijateljima, odnosno njegovim socijalnim okru enjem je u interakciji; Pacijentu su otvorene mogu nosti za uobi ajene socijalne komunikacije; lanovi porodice, ljudi iz okru enja kao i sam pacijent imaju utisak da onaj ko se le i u Dnevnoj bolnici nije te ko bolestan samim tim to mu je omogu en svakodnevni povratak ku i.

Ekonomski efekti le enja u Dnevnoj bolnici su vi estruki:

    nema bolesni kih kreveta , osoblje radi samo jednu smenu, bolesnici dobijaju samo jedan obrok, odr avanje higijene bolesnika i prostorija jeftiniji itd.

Komunikacija sa svim stru nim slu bama i ustanovama dobra i otvorena; U Dnevnoj bolnici se primenjuju svi oblici polivalentnog le enja.

 

 

Rehabilitacija u Dnevnoj bolnici je efikasna zbog ve eg li nog anga ovanja pacijenta i njegove porodice; Le enje i rehabilitacija u uslovima parcijalne hospitalizacije su jednako dobri kao i pri punoj hospitalizaciji, ali su ekonomski i socijalno-psiholo ki prihvatljiviji; Le enje i rehabilitacija u Dnevnoj bolnici su uspe ni zbog primene iroke lepeze rehabilitacionih metoda; U uslovima parcijalne hospitalizacije rehabilitacioni proces je efikasniji jer pacijenti ostaju u svojoj porodici i socijalnom okru enju; Rehabilitacija pacijenata sa kojima je ra ena sistemska porodi na terapija je br a, socijalna remisija stabilnija.

Izbor oblika le enja od strane pacijenata

83,63%

Dnevna bolnica Odeljenje

14,54% 1,81%

Dispanzer

RANG psihoterapija prema izboru ispitanika

I II III
I - Grupna psihoterapija

IV

II - Grupna socioterapija III Individualna psihoterapija IV Porodi na psihoterapija

JEDAN DAN LE ENJA (OP TA NEGA)

Oblik le enja Dnevna bolnica Odeljenje (op ta nega) Cena beodana 366,15 457,73

Sa aspekta ekonomske isplativosti le enje u dnevnoj bolnici je neuporedivo ekonomski opravdanije u odnosu na op tu negu u potpunim hospitalnim uslovima. U Dnevnoj bolnici se radi jedna smena- na odeljenju tri, (medicinsko i pomo no osoblje radi u smenama), u dnevnoj bolnici pacijenti imaju jedan obrok- na odeljenju tri, odr avanje higijene svih prostorija na odeljenju je slo enije, skuplje (pranje posteljina, pi ama, nus prostorija, trpezarije, tro kovi elektri ne energije, vode).

Metode rada u Dnevnoj bolnici

Farmakoterapija Individualna psihoterapija Grupna psihoterapija

Radno okupaciona terapija

Grupna socioterapija

Sistemska porodi na terapija

Zdravstveno prosve ivanje

Pojam, definicija rehabilitacije

Pojam rehabilitacija poti e od latinske re i re to zna i ponovo i habilitatio to zna i osposobljavanje. Kessler-ova definicija glasi: Rehabilitacija je osposobljavanje onesposobljenog za najvi u mogu u mentalnu, socijalnu, profesionalnu i ekonomsku korisnost za koju je dorastao.

WHO je 1972. dala slede u definiciju: Rehabilitacija je 1972. definiciju: multidisciplinarni pristup invalidnoj osobi sa ciljem da se zadovolje njegove fizi ke, psiholo ke, obrazovne i stru ne potrebe, pomo i joj da vodi to samostalniji ivot u granicama invaliditeta pri emu se to je vi e mogu e koriste njene preostale sposobnosti . Rehabilitacija predstavlja proces osposobljavanja invalida razvijanjem do maksimuma njenih preostalih fizi kih, mentalnih, profesionalnih i socijalnih mogu nosti radi obezbe enja socijalne funkcije. funkcije. (2) Rehabilitacija predstavlja kompleksnu, integralnu, multidisciplinarnu delatnost svih nadle nih slu bi i stru njaka u cilju najadekvatnijeg re avanja polivalentnih problema invalida.
(2) M. Simi , Rehabilitacija invalida, Beograd, 1986. invalida, Beograd, 1986.

Sa promenama odnosa dru tva prema du evnoj bolesti i bolesniku, uz napredak drugih metoda, omogu en je i napredak rehabilitaciji u psihijatriji. Kabanov poistove uje pojam rehabilitacije sa pojmom resocijalizacije. On nagla ava da ne postoji granica gde po inje rehabilitacija, a prestaje le enje du evnih bolesnika. Petrovi , Bogi evi i Ili su definisali rehabilitaciju u psihijatriji kao skup koordiniranih aktivnosti, iji je cilj postizanje maksimalnog mogu eg u obavljanju ili uspostavljanju psihi kih, socijalnih, profesionalnih i telesnih funkcija du evno obolelih uz adekvatno i maksimalno kori enje preostalih sposobnosti. (3)
(3) Petrovi , Bogi evi , Ili , Kongres psihijatara, Zagreb, 1965.

Prema Petrovi u, proces rehabilitacije zapo inje u momentu deklan iranja i otkrivanja psihijatrijskog poreme aja, nastavlja se tokom hospitalizacije, da bi se intenzivirao prelaskom pacijenta iz institucije u dru tvo, gde bi bio definitivno osmi ljen i zavr en situiranjem bolesnika u dru tvenu zajednicu iz koje ga je isklju ila pojava psihopatolo ke simptomatologije. simptomatologije. Uspe nost socijalizacije dovodi u vezu sa uspehom primarne, sekundarne i tercijarne prevencije.(4) prevencije. Invalid (lat. Invalid, invalidus) je osoba koja je zbog uro enog ili (lat. ste enog nedostatka fizi kih ili mentalnih sposobnosti, nesposobna da sebi delimi no ili u potpunosti obezbedi potrebne uslove za vo enje li nog i dru tvenog ivota. ivota. Invalidnost (invaliditas, distability) je stanje organizma nastalo usled bolesti, povrede ili uro enog defekta. defekta.
(4) Petrovi , Beograd, 1972. Beograd, 1972.

Podela osnovnih podru ja rehabilitacije:  MEDICINSKA  PROFESIONALNA  SOCIJALNA Va no je naglasiti da medicinska rehabilitacija predstavlja po etak, a profesionalna zavr etak, dok se socijalna rehabilitacija provla i kroz ceo proces rehabilitacije. Principi rehabilitacije:
       

SVEOBUHVATNOST PRAVOVREMENOST KONTINUITET TIMSKI RAD INDIVIDUALNI PRISTUP PRINCIP PROGRESIVNOSTI KORI ENJE PREOSTALIH SPOSOBNOSTI AKTIVNI PRISTUP

Specifi nosti rehabilitacije psihijatrijskih bolesnika



Rehabilitacija u psihijatriji je sveobuhvatna i kompleksna PRIMARNI CILJ SOCIOTERAPIJE, kao klju ne metode socijalne rehabilitacije, je AKTIVIRANJE ZDRAVOG DELA LI NOSTI, sa kona nim zadatkom da se mentalno obolelo lice resocijalizuje i integri e u socijalnu sredinu, pre svega porodicu. Osnovni principi rehabilitacije psihijatrijskih bolesnika: Imperativ da se rehabilitacija sprovodi ekipno, progresivno, kompleksno i kontinuirano; Da se njome zapo ne ve onoga dana kada se postigne kooperativnost bolesnika, ma i u najmanjoj meri; Pri zapo injanju rehabilitacije u zavisnosti od stepena o te enja li nosti pristupa se, pre svega, razvijanju onoga to je o uvano.

  

Neophodno je obezbediti kontinuiranu pomo bolesnika i posle hospitalizacije. Uspe na rehabilitacija zahteva da se uz somatsko, psiholo ko i socijalno delovanje na samog bolesnika primenjuju i socioterapijske mere na okolinu bolesnika koju treba nau iti ne samo da shvati potrebe obolelog, ve da mu adekvatno pomogne. Sa ovim se po inje istovremeno kada i sa rehabilitacijom bolesnika ( prema Petrovi u). Terapijski postupci Psihofarmakoterapija Socioterapija Psihoterapija

  

Postupak kojim se prou avaju i menjaju procesi medjuljudskih odnosa i pobolj ava socijalno funkcionisanje, naziva se socioterapijom. Socioterapijske grupe se formiraju prema dijagnosti kim kategorijama (za psihoze, nepsihoti ne, alkoholi are itd.), a u skladu sa tim primenjuju se odgovaraju i programi i oblici rada. Socioterapijom, kao specifi nom terapijskom aktivno u, bavi se i socijalni radnik organizovano tokom hospitalnog i posthospitalnog tretmana.
Socioterapijske metode: 1. Terapijska zajednica 2. Grupna socioterapija 3. Klubovi otpu tenih bolenika 4. Porodi na terapija

Sistemska porodi na terapija

Porodi na terapija je psihosocijalna intervencija usmerena na porodicu u celini. To je psihoterapijska metoda le enja, koja u svom teorijskom i terapijskom opredeljenju, sagledava porodicu kao ivi sistem u promeni (Kecmanovi ). Sistemska porodi na terapija je usmerena na ovde i sada, sa kona nim ciljem koji vodi u promenu drugog reda, tj. u promenu disfunkcionalnih obrazaca.

Indikacije za sistemsku porodi nu terapiju:



Kada u porodici postoji identifikovani pacijent koji je nosilac psihijatrijskog simptoma. U slu ajevima razvojnih i nerazvojnih porodi nih kriza kao to su: adolescentne krize, depresivne i psihosomatske krize odraslih u periodu odvajanja mladih, napu tanja roditeljskog doma. Kada je neophodno razja njavanje strukturalnih odnosa problema, npr. seksualna disfunkcionalnost jednog partnera mo e biti interakcijski bra ni problem, a mo e biti i organskog porekla.

 

Separacioni problemi u raznim dijadama (blizanci, roditelj-dete, razvod me u partnerima). Porodi nu, a e e bra nu terapiju zahtevaju partneri koji ose aju nedostatak bliskosti i intimnosti ili probleme u sporazumevanju.

Podaci dobijeni tokom prvog intervjua sa porodicom:

     

ta je aktuelni problem ? Za to porodica dolazi na terapiju u ovom trenutku ? ta je pozadina porodi nog problema ? Kako je porodica poku avala da re i aktuelni problem ? Koji su ciljevi i o ekivanja porodice u vezi sa porodi nom terapijom? Kakva je motivacija i koji su otpori?

Naj e i kona ni ciljevi su:



Redukcija ili eliminisanje simptoma ili simptomatskog pona anja kod jednog ili vi e lanova porodice; Pove anje bra ne i porodi ne intimnosti; Re enje problema koji je porodica prvobitno prezentirala terapeutu; Fleksibilnost uloga; Re enje neurotskog konflikta; Promena porodi nih obrazaca pona anja i verovanja koji dovode do simptomatskog pona anja pojedinih lanova;

    

U sistemskoj porodi noj terapiji isti e se zna aj promene, promena prvog i drugog reda. Npr. ako se stanje identifikovanog pacijenta promeni, a porodi ni sistem ostaje isti pri pojavi novog problema - to je promena prvog reda. Promena drugog reda npr. stanje IP je promenjeno, pobolj ano, lanovi porodice promenili obrasce pona anja. Da bi terapija bila uspe na potrebno je da se postigne promena drugog reda.

GENOGRAM porodice R. A.
R.D. 69, elezni ar (alkoholizam) R.N. doma ica 72 D. elezni ar u penziji 69 B. doma ica 66

46

M. 41

26 50 R. .elektroin inj. nezaposlen 42 R.A. slu benik

10 13 18 21 22 R.A. u ernik IV O

R. . u enik VI O R.M. u enik IV SS

R.M. student FON-a III god. R.J. student FON-a IV god.

Socijalni radnik u Dnevnoj bolnici

Kao ravnopravan lan terapijskog tima ima mnogo mogu nosti za afirmaciju i struke i sopstvene kreativnosti, nije samo spona izme u pacijenta i porodice, izme u pacijenta i socijalnog okru enja, nego je socijalni radnik i terapeut koji samostalno vodi grupnu socioterapiju, radi individualno sa pacijentom, radi sistemsku porodi nu terapiju sa delom ili celom porodicom, vodi klub le enih alkoholi ara i td.

Aktivnosti socijalnog radnika se mogu kvalifikovati kao rad sa pojedincem i grupni rad, rad sa porodicom i lokalnom zajednicom.


Rad sa pojedincem putem re avanja aktuelnih socijalnih i ivotnih problema, socioterapijskom podr kom, usmeravanjem, savetovanjem i vo|enjem; Rad sa grupom, u vidu grupnog savetovanja, grupne socioterapije, terapijske zajednice i grupnog vo enja socioterapije, rad sa porodicom tj. sistemska porodi na terapija; U spoljnoj sredini, radnoj organizaciji i porodici, socijalni radnik svojim anga ovanjem, amortizuje, esto posreduje i podr ava pacijenta u svim segmentima eventualnih problema. Socijalni radnik je veoma esto za titnik i ima ulogu neke vrste socijalnog advokata.

ZAKLJU CI
  

Parcijalna hospitalizacija obezbe uje stru no, sveobuhvatno, savremeno le enje i rehabilitaciju psihijatrijskih bolesnika; Pru a stru njacima mogu nost za afirmaciju velikog broja terapijskih metoda, a sve u svrhu le enja i rehabilitacije; Le enje u uslovima parcijalne hospitalizacije se pokazalo kao veoma efikasno u rehabilitaciji, odnosno integraciji psihijatrijskih bolesnika u socijalnu sredinu, pre svega u porodicu; Pored ambulantno-dispanzerskih slu bi,le enje u dnevnim bolnicama, kada je indikovano, je ekonomski najisplativije, socijalnopsiholo ki za pacijenta i njegovu porodicu najbezbolnije. U skladu sa preporukama VHO treba smanjiti skupa bolni ka le enja putem dnevnih bolnica;

ZAKLJU CI
Iz svega navedenog mo e se zaklju iti da postoji potreba:


da se u okviru Dnevne bolnice organizuje savetovali te za porodi nu terapiju od tima ljudi koji su zavr ili edukaciju iz sistemske porodi ne terapije, za iznala enje boljih re enja za hroni ne psihoze koje se esto vra aju na tretman u dnevnu bolnicu. Tako e, literatura i iskustvo pokazuju, da bi klub otpu tenih bolesnika, umnogome zadovljio potrebe i ako ne spre io, onda redukovao recidive hospitalizacija. Treba razmi ljati o takvoj mogu nosti, u perspektivi, kao metodu za prevenciju recidiva ali i hospitalizma.

U ovom radu, poku ala sam da uka em i na to, da je veoma va no da socijalni radnik, kao stru njak, stalno investira u svoje usavr avanje, raznim edukacijama, seminarima, specijalisti kim i drugim studijama. Socijalni radnik je odgovoran za svoju profesionalnost, kao i njenu autonomnost u svim podru jima svoga delovanja.

HVALA NA PA NJI