Professional Documents
Culture Documents
Σχεδιασµός του χώρου του Λεκανοπεδίου & Τάσεις οικιστικής ανάπτυξης µε βάση τις
ΑΙ.4 AI.4.2α A4
προτάσεις των µελετών ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ
data.xls / xartes_a4
Α0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η µελέτη του Ρυθµιστικού Σχεδίου Ιωαννίνων (Ρ.Σ.Ι.) αφορά µια αστική περιοχή, µια
πόλη µε διαχρονική ιστορία κέντρο ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου. Η τάξη
µεγέθους της την κατατάσσει στις «µεσαίες πόλεις» του Ελληνικού και του Κοινοτικού
Μεσογειακού χώρου.
Είναι σήµερα κοινά αποδεκτό ότι οι µεσαίες πόλεις έχουν κινητήριο ρόλο στην
περιφερειακή ανάπτυξη και στη διατήρηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής και του
ευρωπαϊκού κοινοτικού µοντέλου κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, ιδίως στο
Μεσογειακό χώρο.
Η ενίσχυση των «µεσαίων πόλεων» αποτελεί βασική προϋπόθεση για την
αναπτυξιακή βελτίωση των Περιφερειών τους αλλά και ευρύτερων µακρο-
περιφερειών (διακρατικά / διαπεριφερειακά πλαίσια) του ευρωπαϊκού χώρου µέσω
πολιτικών δικτύων πόλεων ή συνεργασιών πόλης και υπαίθρου ενδοχώρας.
Για τους παραπάνω λόγους η ενίσχυση τους αποτελεί βασικό στοιχείο των πολιτικών
«βιώσιµης ανάπτυξης» του «Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου- ΣΑΚΧ», που
συνιστά το µακρο-πλαίσιο των προγραµµάτων Intereg της Ευρωπαϊκής Ένωσης και
του προγράµµατος για βιώσιµες πόλεις γνωστού και ως Agenda 21.
Στα πλαίσια των πολιτικών και προγραµµάτων αυτών µπορεί, την προσεχή περίοδο,
η περιοχή των Ιωαννίνων να υποστηρίξει αποτελεσµατικά τις επιδιώξεις της για την
προώθηση «σεναρίου βιώσιµης ανάπτυξης» που θα αποφασίσει να ενεργοποιήσει
µέσω του υπό εκπόνηση Ρ.Σ.Ι.
Η πόλη των Ιωαννίνων έχει καίρια θέση στον περιφερειακό και διαπεριφερειακό
χώρο.
Χωροθετείται στα βορειο-δυτικά της Ελληνικής Χερσονήσου στη συνοριακή περιοχή
της Ελλάδας µε τα ∆υτικά Βαλκάνια και ιδίως στη διασυνοριακή περιοχή µε την
Αλβανία και στην ενδο-συνοριακή περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ελλάδας –
Ιταλίας». Σε συνδυασµό µε τη γειτονική πόλη της Ηγουµενίτσας, που αποτελεί την
έξοδό της στον Ιόνιο Πέλαγος, συµµετέχει στον Ιόνιο – Αδριατικό θαλάσσιο διάδροµο
και εποµένως στις κινήσεις και ανταλλαγές µε την Κεντρική Μεσόγειο και την νότια
Ιταλία ( ∆ιαπεριφερειακός χώρος Archimed της Ε.Ε.) και στις κινήσεις και ανταλλαγές
των ∆υτικών Βαλκανίων και του Αδριατικού Χερσαίου ∆ιαδρόµου «Ιωάννινα – Τίρανα
– Ντουµπρόβνικ / Κεντρική Ευρώπη».
Στοιχείο ιδιαίτερης αξιολόγησης της θέσης της πόλης ως αστικού δυναµικού κέντρου
αποτελεί το γεγονός ότι εντός ακτίνας 100χλµ. µε κέντρο τα Ιωάννινα, αναπτύσσονται
πολλές πολύ µικρότερου πληθυσµιακού δυναµικού αλλά σηµαντικών
χαρακτηριστικών πόλεις και ειδικότερα:
• η Κέρκυρα και το Αργυρόκαστρο, Πόλεις διεθνούς πολιτιστικής κληρονοµιάς,
• η Κοζάνη, η Καστοριά, η Άρτα, η Πρέβεζα, η Λευκάδα, οριακά το Αγρίνιο, και
τα Τρίκαλα.
Με τις παραπάνω πόλεις στα πλαίσια νέων πολιτικών δικτύων συνεργασίας,
συµπληρωµατικοτήτων και εξειδικεύσεων µπορεί η πόλη να δηµιουργήσει «κρίσιµα
µεγέθη / µάζα» για την εδραίωση µιας νέας πολυκεντρικότητας στον Περιφερειακό
χώρο εκτός των µεγάλων µητροπολιτικών περιοχών Αθήνας – Θεσσαλονίκης αλλά
και των Τιράνων και των ισχυρών πόλεων των ιταλικών ακτών (Χάρτης ΑΙ.0.3).
Η ολοκληρούµενη αναβάθµιση των διαδρόµων επικοινωνίας µέσω της κατασκευής
των νέων διευρωπαϊκών οδικών αξόνων της Εγνατίας και Ιόνιας οδού και η
προώθηση του λιµένα της Ηγουµενίτσας σε οδική απόσταση 80 χλµ. από τα
Ιωάννινα ως διεθνούς πύλης της χώρας στον αδριατικό διευρωπαϊκό θαλάσσιο
διάδροµο, αποκαθιστούν εντός της δεκαετίας 2001-2010 τις δυσκολίες προσπέλασης
AI.0.2. Μέγεθος και ιδιαίτεροι ρόλοι της αστικής περιοχής των Ιωαννίνων
Από την άποψη του µεγέθους και της ιεράρχησης στο αστικό δίκτυο, η πόλη των
Ιωαννίνων κατατάσσεται, σύµφωνα µε τις τρέχουσες κατηγοριοποιήσεις των πόλεων
στην Ελλάδα και τα στοιχεία ΕΣΥΕ:
• στη Γη κατηγορία κέντρου/οικισµού µε πληθυσµιακή δυναµική µεταξύ 50.000
και 100.000 κατ ως «Σηµαντική Πόλη Περιφερειακής Ακτινοβολίας», µε βάση
την αστική περιοχή – πολεοδοµικό συγκρότηµα (Π.Σ.). (Αη κατηγορία
Μητροπολιτικές Περιοχές Αθήνας / Θεσσαλονίκης και Βη κατηγορία Μεγάλες
Πόλεις τα Π.Σ. Πάτρας, Λάρισας, Βόλου, Ηρακλείου).
Η δεύτερη κατηγοριοποίηση συµπίπτει µε την ταξινόµηση και κατηγοριοποίηση του
ευρωπαϊκού αστικού συστήµατος σε Λειτουργικές Αστικές Περιοχές (FUAs-
Functional Urban Areas). Στην ταξινόµηση αυτή το Π.Σ. των Ιωαννίνων αποτελεί µία
από τις 1269 FUAs, περιφερειακού επιπέδου και πληθυσµιακής τάξης µεγέθους
σήµερα µεταξύ 50.000κατ. και 100.000 κατ.
Η πόλη των Ιωαννίνων αποτελεί το µεγάλο αστικό κέντρο εξυπηρετήσεων και
τροφοδοσίας µιας ενδοχώρας, δυναµικού πέραν των 336.000 κατοίκων της
Περιφέρειας Ηπείρου που την καθορίζουν κυρίως οι ανταλλαγές και ροές ανθρώπων,
ιδεών, προϊόντων και υπηρεσιών που συνδέονται µε την πόλη και αφορούν:
• Το Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων και τις πολλαπλές ανταλλαγές και δίκτυα
υπηρεσιών περί αυτό.
• Το Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ιωαννίνων, ένα από τα µεγαλύτερα της
χώρας.
• Το Εµπορικό Κέντρο και το οργανωµένο Εµπόριο της πόλης.
• Τα πολλαπλά δίκτυα συνεργασίας που είναι επακόλουθο των προγραµµάτων
διαπεριφερειακής συνεργασίας φορέων και αρχών της πόλης και των λοιπών
διοικητικών νοµαρχιακών, περιφερειακών και κρατικών αρχών.
Η ενδοχώρα αυτή περιλαµβάνει σήµερα και µεγάλο µέρος της Αλβανίας αφού τα
Ιωάννινα είναι η κύρια πύλη προσπέλασης από τον ελληνικό χώρο προς την
Αλβανία, αναπτυγµένο αστικό κέντρο στην συνοριακή περιοχή και χώρος µε ιδιαίτερη
ιστορική αναφορά στις κοινωνίες της ευρύτερης περιοχής των ∆υτικών Βαλκανίων.
Σε σχέση µε το Νοµό Ιωαννίνων, η πόλη χωροθετείται στην κρίσιµη για την αγροτική
παραγωγή του νοµού πεδινή περιοχή του Λεκανοπεδίου της Λίµνης Παµβώτιδας
και γειτνιάζει άµεσα µε τις µεγάλης αξίας φυσικές και τουριστικές περιοχές της
Περιοχή Ήπει-
Βασικοί περιφεριακοί δείκτες Ελλάδα ΕΕ 15 ΕΕ 25
Ρ.Σ. ρος
Από τους παραπάνω δείκτες επισηµαίνουµε την ταχύτητα µεταβολής του ΑΕΠ που
δείχνει το δυναµισµό της τοπικής αναπτυξιακής προσπάθειας.
% %
1991 2001 1991 2001
1991 2001 1991 2001
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟΙ 35,432 44,821 57533 66,096
Από αυτούς γυναίκες 12,067 17,765 34.1% 39.6% 18,005 24,389 31.3% 36.9%
Εργοδότες 2,490 5,328 7.0% 11.9% 3,149 7,562 5.5% 11.4%
Εργαζόµενοι για δικό τους
9,810 5,972 27.7% 13.3% 18,996 11,020 33.0% 16.7%
λογαριασµό
Συµβοηθούντα µέλη οικογένειας 1,588 1,092 4.5% 2.4% 3,359 2,286 5.8% 3.5%
Μισθωτοί 18,228 29,096 51.4% 64.9% 26,757 40,392 46.5% 61.1%
ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ 31,315 39,025 50,997 57,720
Από αυτούς γυναίκες 10,044 14,977 32.1% 38.4% 15,218 20,558 29.8% 35.6%
ΑΝΕΡΓΟΙ 4,117 5,796 6,536 8,376
Από αυτούς γυναίκες 2,023 2,788 49.1% 48.1% 2,787 3,831 42.6% 45.7%
Από αυτούς νέοι 2,282 3,333 55.4% 57.5% 3,518 4,836 53.8% 57.7%
(∆είκτης Α7, Habitat Agenda)
pinak_per.xls / ανεργία
Ο ενεργός πληθυσµός της περιοχής της µελέτης εµφανίζει, τόσο σε σχέση µε το νοµό
όσο και µε την Περιφέρεια υπερδιπλάσια, σχεδόν αύξηση καθ’ όλη τη διάρκεια της
δεκαετίας 1991-2001.
∆ιαρθρωτικά, παρατηρείται σηµαντική αύξηση (41,42%) του ενεργού πληθυσµού
στον τριτογενή τοµέα, µεγάλη αύξηση (12,78%) στο δευτερογενή τοµέα και σηµαντική
µείωση του ενεργού πληθυσµού (-29,76%) στον πρωτογενή τοµέα.
Αντίστοιχες µεταβολές παρατηρούνται και στην απασχόληση, µε κύριο
χαρακτηριστικό την υψηλή συµβολή του τριτογενούς τοµέα (73,4%) της περιοχής
µελέτης στην απασχόληση και αντίστοιχα την πολύ µικρή συµβολή (6,7%) του
πρωτογενούς τοµέα.
Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να συνεχίζεται και µετά το 2001, σύµφωνα µε πρόσφατα
στοιχεία για τις περιφέρειες ενσωµατωµένα στο ΕΣΠΑ.
Τα µεγέθη της ανεργίας, τόσο κατά τη δεκαετία 1991-2001 όσο και µετά το 2001,
σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία της ΕΣΥΕ, για την περιοχή της µελέτης ήταν σαφώς
µεγαλύτερα από τα αντίστοιχα σε επίπεδο περιφέρειας και σε επίπεδο χώρας.
Ενδεικτικά, αναφέρεται, ότι για το 2007 η Περιφέρεια Ηπείρου εµφανίζει τον
υψηλότερο δείκτη ανεργίας (12,8%).
Η αναλογία µεταναστών ως προς το συνολικό πληθυσµό της περιοχής µελέτης είναι
5% (για το 2001) ενώ η αντίστοιχη για την περιφέρεια είναι 4,4% και για τη χώρα 7%.
Τα ποσοστά των µεταναστών που απασχολούνται τόσο στον πρωτογενή τοµέα όσο
και στον τοµέα των κατασκευών για την Περιφέρεια Ηπείρου είναι υψηλότερα από το
µέσο όρο της χώρας.
Σχετικά µε το ΑΕΠ, καθώς δεν διατίθενται στοιχεία σε επίπεδο ∆ήµων σχετικά µε το
ΑΕΠ, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, τις δαπάνες R & D (Έρευνα και Ανάπτυξη),
προσδιορίζουµε το πλαίσιο εκτίµησης για την περιοχή από αντίστοιχα στοιχεία σε
επίπεδο περιφέρειας ή/και νοµού.
Έτσι, λαµβάνοντας υπόψη το ειδικό βάρος και την αστικότητά της περιοχής µελέτης
τόσο ως προς το Ν. Ιωαννίνων όσο και ως προς την Περιφέρεια Ηπείρου,
συµπεραίνουµε ότι οι αναπτυξιακές επιδόσεις της περιοχής ξεπερνούν κατά πολύ τις
αντίστοιχες σε επίπεδο νοµού και σε επίπεδο Περιφέρειας.
Ειδικότερα, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την
περιοχή της µελέτης πλησιάζει την αντίστοιχη µέση τιµή της ΕΕ-27 (100), ενώ η
συµβολή του τριτογενούς τοµέα στη διαµόρφωση της Ακαθάριστης Προστιθέµενης
Αξίας ξεπερνά κατά πολύ το 85%, µε αποτέλεσµα η περιοχή να τοποθετείται µεταξύ
των τριών δυναµικότερων αστικών κέντρων της χώρας, µετά τα δύο µητροπολιτικά
κέντρα Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Σχετικά µε την παραγωγική φυσιογνωµία των οικονοµικών δραστηριοτήτων της
ευρύτερης περιοχής, στον πρωτογενή τοµέα, η φυτική παραγωγή της περιοχής
περιλαµβάνει, κυρίως, κτηνοτροφικά φυτά, σιτηρά, πατάτες και λαχανοκοµικά
προϊόντα υπαίθρου ή/και θερµοκηπίου, ενώ η ζωική παραγωγή είναι ιδιαίτερα
• Στην άµεση περίµετρο της πόλης η Λίµνη Παµβώτιδα και ο περιβάλλων τη λίµνη
εντυπωσιακός ορεινός όγκος του Όρους Μιτσικελίου (1.810µ. ύψος) στην άµεση
βορειο-ανατολική περίµετρο της λίµνης. Η οροσειρά της Πίνδου εκτείνεται σε
δεύτερο επίπεδο βόρεια του Μιτσικελίου.
• Η κλειστή επίπεδη λεκάνη των Ιωαννίνων που ορίζεται γενικά από την
υψοµετρική των 600µ., έκτασης 484.962 στρεµ.. Η λεκάνη καταλαµβάνεται από
την πόλη των Ιωαννίνων, τις πολυπληθείς οικιστικές αναπτύξεις, τις
δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περίµετρό της και τις ενδιάµεσες
γεωργικές εκτάσεις που αποτέλεσαν και αποτελούν τη ζωογόνο διατροφική και
οικονοµική ενδοχώρα της πόλης αλλά και µιας ευρύτερης περιοχής του Νοµού
Ιωαννίνων.
• από την περιβάλλουσα έντονη ορεινή περιοχή που εντάσσεται στη κατηγορία
των «φυσικών τόπων».
Ως κυριότερες φυσικές δίοδοι της ενότητας του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων που
λειτουργούν ως άξονες επικοινωνιών – συγκοινωνιών είναι:
• Προς ∆υσµάς, ο άξονας «Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα» είτε διά της κοιλάδας του
ποταµού Καλαµά είτε διά της κοιλάδας της ∆ωδώνης, όπου ο οµώνυµος
διεθνούς σηµασίας αρχαιολογικός χώρος
Κατ’ εξοχήν φράγµατα στην ολοκλήρωση των ευρύτερων γεωπολιτικών χώρων γύρω
από το Λεκανοπέδιο, αποτελούν:
• Η οροσειρά της Πίνδου στα ανατολικά του Λεκανοπεδίου και της πόλης των
Ιωαννίνων και ιδίως τα όρη Μιτσικέλι και Λάκµος (Περιστέρι) για την ενότητα
των Ιωαννίνων.
ενώ ως φράγµατα στην οικιστική οργάνωση της πόλης και του Λεκανοπεδίου
λειτουργούν:
1971 48,292 70.2% 4,288 6.2% 11,759 17.1% 4,492 6.5% 68,831 100%
1981 55,888 69.4% 4,993 6.2% 13,707 17.0% 5,935 7.4% 80,523 100%
1991 71,090 73.9% 5,869 6.1% 13,897 14.4% 5,337 5.5% 96,193 100%
2001 79,236 73.3% 8,331 7.7% 14,893 13.8% 5,626 5.2% 108,086 100%
Επαρχιακές Οδοί
Οι επαρχιακές οδοί εξασφαλίζουν τη διασύνδεση της αστικής και περιαστικής
περιοχής και του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων µε τη νοµαρχιακή ενδοχώρα του
Νοµού Ιωαννίνων και ταυτόχρονα συνδέουν τους οικισµούς των περιαστικών δήµων
µε την πόλη αλλά και µεταξύ τους.
Από την ευρύτερη περιοχή του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων διέρχονται 13 Επαρχιακές
Οδοί µε κυριότερες τις προσπελαύνουσες προς «Χουλιαροχώρια – Τζουµέρκα» στα
νοτιο-ανατολικά, προς Ζίτσα στα βορειο-δυτικά και προς ∆υτικά και Ανατολικά
Ζαγοροχώρια. Μέρος του επαρχιακού δικτύου είναι και η Περιφερειακή Οδός της
Λίµνης των Ιωαννίνων.
Το υφιστάµενο οδικό δίκτυο της πόλης έχει κορεσθεί από πολλά χρόνια. Οι βασικές
οδικές αρτηρίες συγκλίνουν στο κέντρο της πόλης και η προσέγγιση του γίνεται
δύσκολα. Κυρίως από διαµπερείς διαδρόµους ∆ωδώνης – Αβέρωφ, ∆όµπολη – Σπ.
Λάµπρου – Μ. Αλεξάνδρου, Μακαρίου – Παπανδρέου και Βηλαρά – 28ης Οκτωβρίου
– Μπιζανίου - 21ης Φεβρουαρίου.
1. Ενέργεια
Το δίκτυο της ∆ΕΗ καλύπτει το σύνολο του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, και
περιλαµβάνει το εθνικό δίκτυο υψηλής τάσης 150 KV, το δίκτυο µέσης τάσης 20 KV
καιντο δίκτυο χαµηλής τάσης 380 V.
Στον τοµέα του φυσικού αερίου λόγω της επικείµενης διέλευσης του αγωγού
µεταφοράς φυσικού αερίου από την Ελλάδα στην Ιταλία παρουσιάζεται η ευκαιρία
να δηµιουργηθεί και στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου δίκτυο παροχής για την
παραγωγή φθηνότερης και καθαρότερης ενέργειας.
3. Ύδρευση
Τα έργα ύδρευσης του οικιστικού συγκροτήµατος του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων είναι
στην περιοχή ευθύνης της ∆ηµοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης
Ιωαννίνων (∆.Ε.Υ.Α.Ι.) και του Συνδέσµου Υδρευσης ∆ήµων και Κοινοτήτων
Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων (Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι.). Η ∆.Ε.Υ.Α.Ι. εξυπηρετεί τις ανάγκες της
πόλης των Ιωαννίνων (στα όρια του παλαιού σχεδίου), της Πανεπιστηµιούπολης και
του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου καθώς και µέρος των αναγκών των ∆.∆.
Ανατολής, Περάµατος και Κρύας. Ο Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι. εξυπηρετεί τα νέα ∆.∆. του ∆ήµου
Ιωαννιτών και τµήµατα περιοχών νέων επεκτάσεων µέσω της ∆.Ε.Υ.Α.Ι. (Μάρµαρα,
Σταυράκι, Νεοχωρόπουλο, περιοχή Καρδαµιτσίων κλπ.) καθώς και τα ∆.∆. των
υπολοίπων ∆ήµων.
Τα νερά του Β.∆. τµήµατος του όρους Μιτσικέλι, δηµιουργούν τον κύριο υδροφόρο
ορίζοντα του Λεκανοπεδίου, ο οποίος όταν είναι πλήρης, υπερχειλίζει µέσω των
πηγών Κρύας και Τούµπας. Στην περιοχή των ανωτέρω πηγών, έχουν ανορυχθεί
γεωτρήσεις για την ύδρευση της πόλης, από τις πηγές Κρύας (∆.Ε.Υ.Α.Ι.), και την
ύδρευση των πιο αποµακρυσµένων διαµερισµάτων από τις πηγές Τούµπας
(Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι.).
Οι ανάγκες ύδρευσης του Λεκανοπεδίου καλύπτονται ικανοποιητικά από τους
υπάρχοντες υδατικούς πόρους. Παρ’ όλ’ αυτά θεωρείται ότι γίνεται υπεράντληση και
σπατάλη νερού είτε σε απώλειες λόγω παλαιότητας του δικτύου (κυρίως στο δίκτυο
της ∆.Ε.Υ.Α.Ι.) είτε από τη χρήση του νερού για άρδευση (κυρίως στο δίκτυο του
Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι). Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τις ηµέρες των µεγάλων καταναλώσεων
του καλοκαιριού αντλούνται από τον Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι. 40.000m3 νερού που υπό
κανονικές συνθήκες θα αντιστοιχούσαν σε ανάγκες ύδρευσης 130.000 κατοίκων και
εντούτοις παρατηρούνται προβλήµατα στην υδροδότηση µε συνέπεια πολύωρες
διακοπές.
Στους άµεσους σχεδιασµούς της ∆.Ε.Υ.Α.Ι. είναι η αντικατάσταση 80 χλµ. αγωγών
από τα 220 χλµ. του υπάρχοντος δικτύου καθώς και η κατασκευή νέας δεξαµενής
στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη.
4. Αποχέτευση οµβρίων
Τα όµβρια της πόλης οδηγούνται µε 17 κύριους συλλεκτήρες στη λίµνη Παµβώτιδα.
∆εν υπάρχει, ούτε προβλέπεται να υπάρξει, ενδιάµεση επεξεργασία. Με τη µεταφορά
των οµβρίων µεταφέρονται ρύποι που προέρχονται από την έκπλυση των δρόµων,
αλλά και οργανικά φορτία από παράνοµες συνδέσεις δραστηριοτήτων που δεν είναι
ακόµα συνδεδεµένες στο δίκτυο ακαθάρτων. Η ∆ιαχειριστική Μελέτη της Λίµνης
5. Αποχέτευση ακαθάρτων
Το δίκτυο ακαθάρτων της πόλης των Ιωαννίνων προορίζεται µόνο για οικιακά
λύµατα. Εκτείνεται σε ολόκληρο το ρυµοτοµικό σχέδιο της πόλης, σχεδόν 3.500 στρ.
και επιπλέον στο ∆.∆. Ανατολής καθώς και στην προβλεπόµενη επέκταση της πόλης,
4.500 στρ. Περιλαµβάνει ακόµη τα ∆.∆. Περάµατος, Κρύας, Ελεούσας, Αγ. Ιωάννου,
Κατσικά και την Πανεπιστηµιούπολη Ιωαννίνων. Προγραµµατίζεται η κατασκευή
δευτερευόντων αγωγών στις οδούς όπου θα κατασκευαστούν και αγωγοί οµβρίων.
∆εν διαθέτουν δίκτυο ακαθάρτων οι περιοχές Σεισµόπληκτα (εκτός από το ανατολικό
τµήµα), Τσιφλικόπουλο, ∆ροσιά, Πεντέλη. Όλες αυτές οι περιοχές εξυπηρετούνται
σήµερα µε βόθρους όπως και τα νέα ∆.∆. που προσαρτήθηκαν στο ∆ήµο.
Εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυµάτων
Τα ακάθαρτα καταλήγουν σε εγκατάσταση επεξεργασίας λυµάτων (βιολογικού
καθαρισµού) που βρίσκεται στο ∆ήµο Περάµατος (κοντά στον οικισµό της Κρύας)
όπου επεξεργάζονται και τα βοθρολύµατα της περιοχής. Η εγκατάσταση µετά την
τελευταία επέκταση και την αναβάθµιση της µε τριτοβάθµια βιολογική επεξεργασία
προβλέπεται να εξυπηρετήσει 135.000 κατοίκους, µε χρονικό ορίζοντα το 2026. Μετά
την επεξεργασία τα λύµατα διοχετεύονται στην τάφρο της Λαψίστας και µέσω αυτής
στον ποταµό Καλαµά, που διασχίζει το Νοµό Θεσπρωτίας και εκβάλλει στο Ιόνιο
Πέλαγος. Η µεταφορά των επεξεργασµένων λυµάτων από τις δεξαµενές στην Τάφρο
γίνεται µέσω καναλιών και όχι µε αγωγούς.
7. Αρδευτικά έργα
Η άρδευση των γεωργικών εκτάσεων του λεκανοπεδίου γίνεται κύρια από τη λίµνη
Ιωαννίνων και την τάφρο Λαψίστας µέσω των αντλιοστασίων Πόρου, Ανατολής και
Κρύας – Λαψίστας και των αντίστοιχων ΤΟΕΒ. Το αντλιοστάσιο της Ανατολής είναι
πλέον ανενεργό δεδοµένου ότι οι γεωργικές εκτάσεις της περιοχής δεν
καλλιεργούνται πλέον και έχουν µετατραπεί σε αστική γη. Οι αρδεύσιµες εκτάσεις
υπολογίζονται σε 27.000 έως 30.000 στρέµµατα.
Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Αγροτική Ανάπτυξη –
Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006» (ΕΠΑΑ-ΑΥ), του Γ΄ ΚΠΣ, υλοποιείται το
έργο: «Εκσυγχρονισµός και ανακαίνιση τµηµάτων αρδευτικών δικτύων ζωνών Α’ και
Β’ Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων», προϋπολογισµού 54.500.000 €. Το έργο αφορά στην
ανακαίνιση και στον εκσυγχρονισµό των αρδευτικών δικτύων των ευρύτερων
περιοχών Πόρου και Λαψίστας του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων, συνολικής
έκτασης 27.000 στρ., εκ των οποίων 19.300 στρ. για την περιοχή του Πόρου και
7.700 στρ. για την περιοχή της Λαψίστας.
Εντός του 2008 πρόκειται να προκηρυχθεί µελέτη για τη µεταφορά νερού στο
Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και προς το παρόν γίνονται διαβουλεύσεις για την
προέλευση, την ποσότητα του νερού και τη χρήση για την οποία θα προορίζεται.
8. Απορρίµµατα
Σήµερα λειτουργεί ένας ελεγχόµενος χώρος διάθεσης απορριµµάτων (χωµατερή),
όπου µεταφέρονται τα απορρίµµατα της πόλης και πολλών ∆.∆. του Λεκανοπεδίου
Ιωαννίνων. Πρόκειται για την χωµατερή της ∆ουρούτης που βρίσκεται στο ∆ήµο
Μπιζανίου σε µικρή απόσταση από το Πανεπιστήµιο και το Νοσοκοµείο. Η χωµατερή
έκτασης 60στρ., αν κι έχει αναβαθµιστεί σε σχέση µε το παρελθόν, εξακολουθεί να
µην ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις και χρειάζεται εξυγίανση και
αποκατάσταση. Η διαχείρισή της γίνεται από το ∆ήµο ενώ δεν έχει συσταθεί δηµοτική
επιχείρηση µε τέτοιο αντικείµενο.
Η δυναµικότητα της χωµατερής είναι 500m3/ηµέρα ενώ οι παραγόµενες ποσότητες
απορριµµάτων, που είναι οικιακής κυρίως προέλευσης, ανέρχονται κατ' εκτίµηση σε
465 m3/ηµέρα. ∆εν υπάρχει πρόγραµµα ανακύκλωσης των απορριµµάτων. Ο χώρος
ελεγχόµενης διάθεσης εξυπηρετεί τους ∆ήµους Ιωαννιτών, Παµβώτιδος, Περάµατος,
Αξιολόγηση των συνθηκών εξέλιξης της ζήτησης στον τοµέα της κατοικίας
Τα επόµενα έτη θα είναι έτη σταθεροποίησης τιµών και µείωσης πωλήσεων των
νέων κατοικιών για τους παρακάτω γενικούς λόγους ανεξάρτητους από την τοπική
ιδιαιτερότητα:
• Η έκρηξη των τιµών και των πωλήσεων δοµηµένης κατοικίας / δόµησης λόγω των
χαµηλών επιτοκίων των προηγούµενων χρόνων σε συνδυασµό µε την ανοδική
πορεία των επιτοκίων, προοιωνίζουν τη στασιµότητα/µείωση της αγοράς νέων
κατοικιών και παράλληλα αύξηση της ζήτησης της αγοράς «παλαιών» κατοικιών.
• Η ζήτηση στα επαγγελµατικά ακίνητα θα εστιαστεί στα «εµπορικά κέντρα» λόγω
της διάδοσης των εµπορικών «αλυσίδων» στο εµπόριο. Αυτό θα πλήξει ιδιαίτερα
τις υποδοµές των κέντρων των περιφερειακών µεγάλων πόλεων και απαιτεί
ρυθµίσεις εξισορρόπησης για να µην οδηγηθούµε σε άδεια κέντρα πόλεων µε
σοβαρές συνέπειες για τις πόλεις, φαινόµενο που έζησαν οι ευρωπαϊκές µεσαίες
πόλεις τη δεκαετία 80-90 και µε µεγάλες συλλογικές προσπάθειες (ειδική
προστατευτική νοµοθεσία για τα κέντρα, πολεοδοµική έρευνα, προγράµµατα
URBAN της Ε.Ε.) έχουν αρχίσει να ανατάσσουν. (Rapport Attali).
• Η έκρηξη των κατασκευαζοµένων νέων οικοδοµών, που παρατηρείται παντού
στις «αδιάνοιχτες» πρακτικά περιοχές των σχεδίων πόλης του Π.Σ. των
Ιωαννίνων της δεκαετίας του ’90 (ΓΠΣ Ν. 1337/83), εµφανίζει ήδη σηµεία
κορεσµού σύµφωνα µε τις τοπικές εκτιµήσεις. Ο κορεσµός αυτός θα επιταθεί από
την κρίση της αγοράς που περιγράφηκε (χαµηλή ζήτηση – υψηλό απόθεµα νέων
κατοικιών).
Κυρίως οι περιοχές µε κόστος αγοράς κατοικίας >2.000 ευρώ/µ2 θα υποστούν
ιδιαίτερη πίεση.
• Θετικό αποτέλεσµα της µείωσης της ζήτησης αγοράς αποτελεί η αύξηση
προσφοράς ενοικιαζόµενης κατοικίας αφού οι κατασκευαστές «δεν πωλούν»
εύκολα και έχουν «ρευστότητα» λόγω της µεγάλης επιφάνειάς τους (εµφάνιση
οµίλων κλπ.), γεγονός εξαιρετικά σηµαντικό για µια «Πανεπιστηµιούπολη».
• Νέα τάση: η µείωση / δυσκολία της αγοράς της Αθήνας σπρώχνει τους
κατασκευαστές / εργολάβους στις περιφερειακές πόλεις
• Τάση: µικρά και παλαιά σπίτια / ευκαιρία για ανανέωση του stock της πόλης στα
κεντρικά παλαιά της τµήµατα και το ιστορικό κέντρο µε προφανή θετική επίπτωση
στην αστική της εικόνα.
Ο σχεδιασµός της περιοχής του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, ξεκινά από τη µελέτη της
«Οικιστικής περιοχής Ιωαννίνων» που εκπονήθηκε από το γραφείο ∆οξιάδη µετά
από ανάθεση της Γενικής ∆/νσης Οικισµού του Υπ. ∆ηµοσίων Έργων στις 15.06.79.
Η µελέτη ανατέθηκε στο πλαίσιο της τότε πολιτικής του Υπ. ∆ηµοσίων Έργων για τη
δηµιουργία «αντιπάλων» της Αθήνας πόλεων, τα γνωστά ΚΕΠΑ (Κέντρα Εντατικής
Η δόµηση σήµερα στην πόλη των Ιωαννίνων καθορίζεται αφενός από το Γενικό
Πολεοδοµικό Σχέδιο που θεσµοθετήθηκε µε Υπουργική Απόφαση το 1987 (ΦΕΚ 58
∆’/09.09.87), τελική τροποποίησή του το 1995 / ΦΕΚ 378 ∆’ / 05.06.95) και αφ’
ετέρου από τη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) που θεσµοθετήθηκε µε Προεδρικό
∆ιάταγµα το 1989 (ΦΕΚ 297 ∆’/17.05.89) / τελευταία τροποποίηση το 1993 (ΦΕΚ
389 ∆’/21.04.93).
Α. Το ΓΠΣ / Ν. 1337
Περιλαµβάνει την πόλη των Ιωαννίνων και τις τότε κοινότητες Ανατολής και Κατσικά,
τους οικισµούς Βελισσάριος – Πεντέλη – Τσιφλικόπουλο (∆. Ιωαννιτών) και τον
οικισµό Εξοχή ( ∆. Περάµατος):
Σύµφωνα µε το ΓΠΣ θεσµοθετήθηκαν:
• Προγραµµατικό µέγεθος πληθυσµού 2010 : 67.000 κατ.
• Εντάχθηκαν στο σχέδιο οικισµοί προ του ’23.
• Επεκτάθηκε το σχέδιο πόλης στα πυκνοδοµηµένα & αραιοδοµηµένα.
• Ορίστηκαν 26 πολεοδοµικές ενότητες.
Χωροθετήθηκαν:
• ∆ιοικητικό κέντρο, στο στρατόπεδο Βελισσαρίου.
• Χονδρικό Εµπόριο, σταθµός υπεραστικών λεωφορείων και φορτηγών στα
όρια του Περιφερειακού ∆ακτυλίου της πόλης στο Ζευγαρολίβαδο
Σταυρακίου.
• 2 νέες λαϊκές αγορές στους Αµπελοκήπους και την Ανατολή.
• Υγρός στίβος κωπηλασίας στη λίµνη / ανάχωµα Κοινότητας Αµφιθέας.
• ΒΙΠΑ στον Κατσικά.
• Ιχθυόσκαλα στην περιοχή του Ιχθυογεννητικού σταθµού.
• Αθλητικός πυρήνας Β’ στο Λασπότοπο και Αθλητικός πυρήνας Α’ δυτικά του
Πάρκου Πυρσινέλλα.
Γ. Όρια Οικισµών
Όλοι οι οικισµοί του Λεκανοπεδίου έχουν οριοθετηθεί µε βάση τη νοµοθεσία για την
οριοθέτηση οικισµών κάτω των 2.000 κατοίκων µε νοµότυπες αποφάσεις Νοµάρχη.
Συνολικά ο θεσµοθετηµένος οικιστικός χώρος για κατοικία, εξαιρουµένων των
παραγωγικών ζωνών και των ειδικών χρήσεων, ανέρχεται σε 45.735 στρ. (7,8% του
συνόλου της περιοχής µελέτης).
Η εφαρµογή του ΓΠΣ έγινε µε την εκπόνηση πολεοδοµικών µελετών για τις περιοχές
επέκτασης του προϋπάρχοντος σχεδίου πόλεως και µε επιµέρους τροποποιήσεις
κατά Πολεοδοµική Ενότητα(Π.Ε.) του προϋφιστάµενου Ρυµοτοµικού Σχεδίου (µε
αποφάσεις Νοµάρχη).
Με Προεδρικά ∆ιατάγµατα που εκδόθηκαν από το 1985 έως και το 2004 εγκρίθηκαν
οι Πολεοδοµικές µελέτες για τις πολεοδοµικές ενότητες του εγκεκριµένου Γ.Π.Σ.
Οι Πράξεις Εφαρµογής για την υλοποίηση των Πολεοδοµικών Μελετών και την
απόδοση ενεργοποιηµένης πολεοδοµηµένης γης και κοινόχρηστων χώρων για την
προώθηση των κοινωφελών έργων υποδοµής εκπονήθηκαν µε καθυστερήσεις ή
είναι ακόµα υπό ολοκλήρωση (π.χ. Κατσικάς, Πεντέλη, ∆ροσιά).
ΑΙ.4.8 Η εξέλιξη της δόµησης και η εκτός σχεδίου δόµηση
1. Κατοικία – Οικισµοί
• Εκτός σχεδίου δόµηση για κατοικία που διαγράφει και τις υφιστάµενες τάσεις
ανάπτυξης εντοπίζεται κυρίως σε επαφή µε το εγκεκριµένο ΓΠΣ / Ν.1337/83 και
σε άλλα σηµεία του ∆. Περάµατος.
2. Επιχειρηµατικές παραγωγικές δραστηριότητες
Βασικό πρόβληµα που καταγράφεται στην εκπόνηση των µελετών αυτών είναι η
πρωθύστερη εκπόνηση του Ρυθµιστικού Σχεδίου της περιοχής του Λεκανοπεδίου
που θα όριζε το κοινό πλαίσιο για τις κατευθύνσεις εκπόνησης τους, ώστε να µην
εµφανίζεται η ασυντόνιστη διαµόρφωση προτάσεων στις επιµέρους χωρικές
αυτοδιοικητικές ενότητες, χωρίς γενική θεώρηση οργάνωσης του χώρου και µε
αποτέλεσµα τη χωροθέτηση ασύµβατων χρήσεων µεταξύ οµόρων διαφορετικών
ενοτήτων, την υπερτίµηση αναγκαίων χώρων επεκτάσεων για κατοικία, διαφορετική
αντιµετώπιση σε κοινά θέµατα π.χ. τρόποι αντιµετώπισης της χωροθέτησης των
χρήσεων (εκτός σχεδίου δόµηση, περιστασιακή αντιµετώπιση µηχανισµών
ανάπτυξης περιοχών /ΠΕΡΠΟ κλπ.).
Παράλληλα θα έπρεπε να είχε λειτουργήσει η ανάγκη γενικότερου προβληµατισµού
και των εµπλεκοµένων φορέων που ασκούν χωρικές παρεµβάσεις στα όρια της
περιοχής του Λεκανοπεδίου.
Ως προς τις προτεινόµενες (προς πολεοδόµηση) οικιστικές περιοχές για κατοικία από
τις εκπονούµενες µελέτες ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ των ∆ήµων της περιοχής Ρ.Σ.Ι.
Αξιολογώντας την αύξηση των οικιστικών χρήσεων για κατοικία σύµφωνα µε τις
προτάσεις των ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ του Ν. 2508 σηµειώνονται τα ακόλουθα :
ΛΟΦΟΣ ΚΑΣΤΡΙΤΣΑΣ:
• Παλαιολιθικό σπήλαιο.
• Νεολιθικό σπήλαιο οκτώ µέτρα ψηλότερα του δρόµου
• Ευρήµατα οικισµού από την νεολιθική ως την ελληνιστική περίοδο.
ΜΕΓΑΛΟ ΓΑΡ∆ΙΚΙ:
Εκτεταµένα ερείπια αρχαίας ακρόπολης του 5ου π. Χ. αιώνα, η οποία πιθανόν να ταυτίζεται
µε την αρχαία Πασσαρώνα.
ΡΟ∆ΟΤΟΠΙ:
Λείψανα αρχαίου ναού, πιθανότατα του ναού του Αρείου ∆ιός.
ΓΡΑΜΜΕΝΟ:
Μικρή ακρόπολη κλασικών χρόνων και ερείπια µεγάλων δηµόσιων κτηρίων ελληνιστικών και
ρωµαϊκών χρόνων.
ΠΕΡΑΜΑ: Σπήλαιο Περάµατος.
Όστρακα και ίχνη προϊστορικού (λιµναίου;) οικισµού
ΚΑΣΤΡΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ:
Οχυρωµατική πόλη µε λείψανα ελληνιστικής εποχής κάτω από συγκρότηµα λουτρών
βυζαντινών χρόνων και λείψανα ρωµαϊκών χρόνων.
Α.Ι.5.3 Βυζαντινά Μνηµεία
Η περίοδος της Οθωµανικής κατάκτησης άφησε σηµαντική κληρονοµιά στην πόλη,
εκτός από κτίρια κατοικιών και άλλα είδη κτισµάτων, που έχουν πιο έντονη την
οθωµανική προέλευση τους: Τζαµιά, Μεντρεσέδες, Σχολεία, ∆ιοικητικά Κτίρια,
Τεκέδες, αρκετά από τα οποία σώζονται και σήµερα, των οποίων η κατασκευή
τοποθετείται µεταξύ 1870 και 1910.
Α.Ι.5.4 Νεώτερα Μνηµεία
Στο ∆ήµο Ιωαννίνων βρίσκονται πάνω από 110 κηρυγµένα διατηρητέα κτίρια. Η
αρχιτεκτονική κληρονοµιά των νεότερων χρόνων της πόλης περιλαµβάνει
περίλαµπρα παραδοσιακά κτίρια, µεγάλα και µικρά, καθώς και σηµαντικά σύνολα.
Ενδεικτικά αναφέρονται το πρώην Ιεροδιδασκαλείο της νήσου των Ιωαννίνων, η
περίφηµη Ζωσιµαία Σχολή, το κτίριο του ταχυδροµείου, το παλαιό και το νέο
∆ηµαρχιακό µέγαρο κ.α.
Α.Ι.5.5 Συµπεράσµατα – Αξιολόγηση
Ο ∆ήµος Ιωαννιτών χαρακτηρίζεται από σηµαντικά µνηµεία που καλύπτουν από τους
προϊστορικούς µέχρι τους νεωτέρους χρόνους, µε πληθώρα ιστορικών τόπων
ΑΙΙ.0 Γενικά
Η περιοχή µελέτης αποτελεί ολοκληρωµένη γεωργαφική ενότητα που περιλαµβάνει
στο σύνολό τους δύο κύρια προστατευόµενα φυσικά οικοσυστήµατα. Τη λίµνη και το
όρος Μιτσικέλι.
Καταγράφονται τα παρακάτω γενικά στοιχεία για την περιοχή:
• Το 53,7% της περιοχής µελέτης καλύπτεται από αµιγή χερσαία και Λιµναία-
Υδρόβια οικοσυστήµατα, το είδος και η κατάσταση των οποίων θα
αναπτυχθεί στη συνέχεια του κεφαλαίου αυτού.
• Η γεωργική γη εντατικής εκµετάλλευσης (αρδευόµενα) αντιπροσωπεύει το 9%
του συνολικού αγροτικού περιβάλλοντος, που αφορά το 38.9% της περιοχής
µελέτης.
• Οι τεχνητές επιφάνειες – κύριο οικιστικό ανθρωπογενές περιβάλλον καλύπτουν
το 7,4% της περιοχής. Στις επιφάνειες αυτές δεν προσµετρώνται οι εκτός
σχεδίου αναπτυσσόµενες ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
• Το 17,3% της περιοχής µελέτης είναι υπό καθεστώς διαφόρων τύπων
θεσµικής κατοχύρωσης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της. Για
τα φυσικά οικοσυστήµατα το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 27% της έκτασης
τους.
Α. Γεωµορφολογία - Υδρογεωλογία
Β. Γεωλογία
Η περιοχή µελέτης ανήκει από γεωτεκτονική άποψη στην Ιόνια ζώνη. Η γεωλογική
δοµή της συνίσταται από αλπικούς και µεταλπικούς σχηµατισµούς. Ιδιαίτερα
αναφέρονται:
Τυρφώνας Ιωαννίνων
Εκτός από τα λιγνιτικά στρώµατα που εντοπίζονται εντός των αποθέσεων της
λεκάνης σε βάθη συνήθως µεγαλύτερα των 30 m, στη Β-Α παραλίµνια περιοχή
υπάρχουν, πιο επιφανειακά, κοιτάσµατα τύρφης, τα οποία είναι γνωστά ως
Τυρφώνας Ιωαννίνων.
Από το τέλος του 1976 η έρευνα στην Ήπειρο των στερεών καυσίµων (τύρφης και
λιγνίτη) προσανατολίστηκε στον ευρύτερο χώρο της λεκάνης Ιωαννίνων, και είχε σαν
αποτέλεσµα τον εντοπισµό των γνωστών κοιτασµάτων λιγνίτη Ιωαννίνων και
Κατσικά.
Παράλληλα µε τις λοιπές ερευνητικές εργασίες στον ίδιο χώρο, είχαν γίνει
λεπτοµερείς κοιτασµατολογικές αναγνωρίσεις στενών τυρφοφόρων χώρων, όπως οι
περιοχές Κρύας – Περάµατος – Σιστρούνι, καθώς και η ευρύτερη παραλίµνια
τελµατική ζώνη Ντραµπάτοβας – Λογγάδες – Κατσικά.
Ανάπτυξη µεγάλων καρστικών δοµών - σπήλαια
Εντός της βραχοµάζας των ανωκρητιδικών ασβεστολίθων αναπτύσσονται υπόγεια
έγκοιλα µεγάλων δοµών, όπως είναι κυρίως το σπήλαιο Περάµατος αλλά και το
ανώνυµο σπηλαιοβάραθρο στην περιοχή Μπιστιριώνα του ∆.∆. Λιγκιάδων.
Γ. Σεισµική επικινδυνότητα
ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ
Στην ευρύτερη περιοχή µελέτης δεν παρατηρούνται γενικά πολλά κατολισθητικά
φαινόµενα. Η εκδήλωση τέτοιων φαινοµένων στα ορεινά ή λοφώδη τµήµατα της
εξεταζόµενης περιοχής συνδέεται µε τις περιοχές εµφάνισης του σχηµατισµού
φλύσχη και µάλιστα σε συγκεκριµένες θέσεις όπου οι κλίσεις των στρωµάτων είναι
οµόρροπες του εδαφικού πρανούς και έχουν µεγάλη γωνία κλίσης.
Εκτός από τα καταφύγια θηραµάτων, στην περιοχή υπάρχουν και «ζώνες διάβασης
τρυγονιών», δηλαδή περιοχές όπου επιτρέπεται το κυνήγι από τις 20 Αυγούστου έως
τις 14 Σεπτεµβρίου, των παρακάτω ειδών: τρυγονιού, φάσσας, αγριοπερίστερου,
ορτυκιού, σιταρίθρας, τσίχλας, κεδρότσιχλας, κοκκινότσιχλας και γερακότσιχλας και
από 15 Σεπτεµβρίου επιτρέπεται το κυνήγι τους παντού εκτός καταφυγίων, καθώς
και των υπολοίπων θηρεύσιµων ειδών. Οι ζώνες αυτές στη περιοχή µελέτης είναι οι
εξής:
A/A ΖΩΝΗ
1 Οροπεδίου Ιωαννίνων
2 Παλιαιών Αλωνιών-Περάτης-Κόντσικας-Πολυλόφου (πεδινά)
• στην παραµονή τους στη φύση µε την αρχική τους µορφή ή σαν µεταβολιτών
(υπολειµµατική δράση), που έχει σαν συνέπεια τη συσσώρευση και την είσοδό
τους στην τροφική αλυσίδα, µε αποτέλεσµα µεταλλάξεις και αναπαραγωγικές
δυσλειτουργίες στους ζώντες οργανισµούς
• στην ικανότητα µετακίνησής τους, µακριά από τον τόπο εφαρµογής τους
Είναι γνωστό ότι οι δραστικές ουσίες των φυτοφαρµάκων αποδοµούνται δύσκολα.
Μερικά φυτοφάρµακα όταν µεταβολίζονται, δίνουν προϊόντα, µεταβολίτες, που είναι
πιο δραστικά και επικίνδυνα απ’ ότι τα ίδια τα φυτοφάρµακα. Τα φυτοφάρµακα µέσω
µιας σειράς φυσικών, χηµικών και βιολογικών διεργασιών, καταλήγουν στα
επιφανειακά νερά, τα οποία ρυπαίνουν. Στην περίπτωση των χλωριωµένων
παρασκευασµάτων η ρύπανση διατηρείται για χρόνια ή και δεκαετίες ενώ µπορεί να
αποβεί επικίνδυνη για τους ζώντες οργανισµούς. Ο κύκλος της ρύπανσης κλείνει µε
τη ρύπανση του πόσιµου νερού.
1. Θέση και ρόλος της πόλης στον διακρατικό – ευρωπαϊκό - διαπεριφερειακό χώρο
Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες
• Σηµαντικού µεγέθους (≥100.000 κατ.) αστική • Ολοκλήρωση µεγάλων οδικών έργων και
περιοχή εντασσόµενη ως περιµετρικό αστικό άµεση ανάδειξη σε συγκοινωνιακό κόµβο
κέντρο στο Ευρωπαϊκό σύστηµα µεσαίων διευρωπαϊκών αξόνων (Εγνατία – Ιόνια)
πόλεων. • Προοπτική σιδηροδροµικής διασύνδεσης µε
• Συνοριακή περιοχή της Ε.Ε. δίκτυο ΟΣΕ
• Μεγαλύτερη συνοριακή πόλη σε αναδυόµενη • Νέες γεωπολιτικές µε Αλβανία στα πλαίσια
διαπεριφερειακή / διακρατική ενδοχώρα µε της Ε.Ε., ιστορικής γεωγραφικής ενδοχώρας
δυνατότητα παροχής εξειδικευµένων αστικών της πόλης των Ιωαννίνων.
υπηρεσιών.
• Λειτουργία διεθνούς / πύλης – λιµάνι
Ηγουµενίτσας σε άµεση γειτνίαση µε την πόλη
• Πολλαπλές (διοικητικές, εµπορικές,
επιστηµονικές, κοινωνικές) σχέσεις /
δικτυώσεις στη διασυνοριακή περιοχή νότιας
Αλβανίας
• Υπερεθνικής εµβέλειας υποδοµές
εκπαίδευσης / έρευνας / τεχνολογίας /
τεχνογνωσίας (Πανεπιστήµιο, Τεχνολογικό
Πάρκο, διοικητικές αναπτυξιακές δοµές)
• Κοσµοπολίτικη παράδοση και εξωστρέφεια
ΑΙΙΙ.3 Σενάρια
ΑΙΙΙ.3.0 Γενικά
Τα σενάρια αναφέρονται σε:
• Επιλογή περιφερειακού ρόλου και τύπου ανάπτυξης του αστικού κέντρου των
Ιωαννίνων και πληθυσµιακών µεγεθών που συναρτώνται µ’ αυτά στο πλαίσιο
της διακύµανσης των εκτιµώµενων προγραµµατικών µεγεθών που
διατυπώθηκαν στο προηγούµενο κεφάλαιο.
• Άξονες διαχείρισης: αστική ανάπτυξη – αειφορία
• Άξονες χωροταξικής διαχείρισης: οργάνωση του χώρου για την υλοποίηση
των επιλογών
Γενικοί στόχοι για οποιοδήποτε σενάριο:
Αφορούν τους στόχους για «αειφορική ανάπτυξη (3 πυλώνες)» σύµφωνα µε το Ν.
2508/97 και είναι:
Η περιοχή της µελέτης, µαζί µε τον νέο διευρυµένο περιφερειακό χώρο επιρροής της,
όπως έχει ήδη λεχθεί, αναδεικνύεται ως αστική περιοχή ευρείας επιρροής µε εθνικό
και διακρατικό ρόλο στην περιφερειακή ανάπτυξη, κοµβικό σηµείο του εθνικού χώρου
σε διασύνδεση µε τον εξελισσόµενο γεωπολιτικό προς σταδιακή ολοκλήρωση στα
πλαίσια της Ε.Ε. περιβάλλοντα χώρο της Ε.Ε., των Βαλκανίων και της Μεσογείου.
Η αξιοποίηση της έντονης αστικότητας της περιοχής και η εξασφάλιση της διάχυσης
της αστικότητας αυτής, υπερβαίνοντας τα διοικητικά όρια της (διαπεριφερειακά και
διακρατικά) στα αστικά κέντρα που την περιβάλλουν καθώς και στην ύπαιθρο –
ενδοχώρα, ώστε να καταστεί σηµαντική Λειτουργική Αστική Περιοχή ευρωπαϊκού
ενδιαφέροντος (ESPON), απαιτεί σχεδιασµό και υλοποίηση συγκροτηµένου
αναπτυξιακού µοντέλου, πλήρους εκµετάλλευσης των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων
της περιοχής, όπως η γεωπολιτική της θέση, η έντονη αστικότητά της, η δυναµική
ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και κοινωνικών της υποδοµών (Πανεπιστήµιο,
Νοσοκοµεία κλπ.) καθώς και το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Το
αναπτυξιακό αυτό µοντέλο πρέπει να στηρίζεται στο τρίπτυχο «Αστικότητα –
Ποιότητα – Γνώση / Καινοτοµία – Εξωστρέφεια» µε ανάλογες προδιαγραφές των
πυλώνων ανάπτυξης στο σχεδιασµό της στρατηγικής υλοποίησής του.
Ειδικότερα:
Η πόλη διατηρεί, υποστηρίζει και προωθεί κατά προτεραιότητα την αξιοποίηση των
συγκριτικών της πλεονεκτηµάτων ως ελκυστική:
ΧΩΡΙΚΗ ΠΟΛΗ
133,000 75,2%
ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΠΡΟΑΣΤΙΑ
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 12,600 7.2%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3 6,000 3.4%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4 4,800 2.7%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5 10,500 5.9%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6 10,000 5.6%
(*)ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘ. = 1.10 * ΠΡΑΓΜΑΤ. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (υπόθεση 2 της εξέλιξης του πληθυσµού)
• στην περιοχή του µικρού ∆ήµου ∆ωδώνης που περικλείει τον οµώνυµο
διεθνούς εµβέλειας αρχαιολογικό χώρο της ∆ωδώνης και θα προσδώσει στην
πόλη των Ιωαννίνων αλλά και στο ∆ήµο ∆ωδώνης τη δυνατότητα ανάδειξης και
διαχείρισης του εξαιρετικά σηµαντικού πολιτιστικού και τουριστικού πόρου,
Αντιστοιχεί στον κεντρικό πυρήνα της Λ.Α.Π. και ταυτίζεται µε την Αστική Περιοχή
της πόλης των Ιωαννίνων (κατά ΕΣΥΕ 2001
Κέντρο της ενότητας αυτής και εποµένως κέντρο της πόλης και της Λ.Α.Π. των
Ιωαννίνων αποτελεί η ιστορική πόλη των Ιωαννίνων.
Αντιστοιχεί στην περιαστική αγροτική περιοχή που εκτείνεται βόρεια του λόφου
του του Μεγάλου Γαρδικίου. Ως τοπικό κέντρο της ενότητητας προγραµµατίζεται
να λειτουργήσει ο οικισµός Καρυές µε πληθυσµιακή δυναµική της τάξεως των
2.000 – 3.000 κατοίκων.
Αντιστοιχεί στη νότια – περιαστική περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων νότια της
Εγνατίας οδού, µε«τοπικό κέντρο» τον οικιστικό πυρήνα «Νεοκαισάρεια –
Μπάφρα» από 5.000 έως 7.000 κατ. και την ανάπτυξη ενός οικιστικού δικτύου/
ανοικτής πόλης «∆ωδώνη», της τάξης των 2.000 κατ. συνδεδεµένου µε την
τουριστική και πολιτιστική ανάδειξη των αρχαιολογικών µνηµείων της ∆ωδώνης.
Ο χώρος νότια της Εγνατίας στα όρια του ∆ήµου Παµβώτιδας αποτελεί µετά την
Εγνατία µια ιδιαίτερη ενότητα στο Λεκανοπέδιο µε έντονη τη γεωργική
δραστηριότητα αλλά και ελκυστικούς οικιστικούς πυρήνες περιαστικής κατοικίας.
Συνολική οργάνωση του χώρου και των δραστηριοτήτων στην περιοχή του
Ρυθµιστικού Σχεδίου
Γενικά
Οι µεγάλοι άξονες που συνοδεύουν το σενάριο Ι στον τοµέα των µεταφορών και
µετακινήσεων, υπακούουν στους γενικούς και ειδικούς στόχους σεναρίων βιώσιµης
αστικής ανάπτυξης της περιοχής του Ρ.Σ. Ιωαννίνων και είναι οι εξής ανά χωρικό
σύστηµα:
1. ∆ιαπεριφερειακός χώρος – Εξωτερική προσπελασιµότητα
Πολλά και σηµαντικά έργα υποδοµών, τα οποία εντάσσουν µε τις δικές τους
διαδικασίες την περιβαλλοντική διάσταση, είναι σε εξέλιξη (κατασκευή ή µελέτη) και
θα κυριαρχήσουν τη δεκαετία 2006-2013. Τα έργα αυτά έχουν ληφθεί υπ’ όψη ήδη
στο σενάριο στη διατύπωση ρόλου και θέσης στο διαπεριφερειακό χώρο.
Πρωτεύντες στόχοι για το σύστηµα των υποδοµών όσον αφορά την εξωτερική
προσπελασιµότητα είναι η πλήρης ένταξη των Ιωαννίνων στο Βασικό ∆ιευρωπαϊκό
Οδικό ∆ίκτυο (Β.∆.Ο.∆.), η προώθηση του Αδριατικού Οδικού Άξονα, και η ανάπτυξη
της εναλλακτικής περιβαλλοντικά επιβεβληµένης σιδηροδροµικής εξυπηρέτησης και
διασύνδεσης της περιοχής µε το πρωτεύον και διεθνές δίκτυο της χώρας.
Παράλληλα στόχος είναι η βέλτιστη διασύνδεσή τους µε τις λοιπές βαθµίδες του
µητροπολιτικού δικτύου των Ιωαννίνων και η αποφόρτιση του δικτύου αυτού από τις
κινήσεις transit.
Ειδικότερα:
Αποτελείται από:
Το διαπεριφερειακό και το
ενδοπεριφερειακό δίκτυο
ενώνει πόλεις και βασικούς
αρχαιολογικούς χώρους,
ανάµεσά τους, ή µε το
Β.∆.Ο.∆. Αντιστοιχεί περίπου
στο Εθνικό ∆ίκτυο. Με την
κατασκευή του Β.∆.Ο.∆., ο
στόχος της αναβαθµισµένης
διαπεριφερειακής και ενδο-
περιφερειακής πρόσβασης στα
Ιωάννινα θα είναι σύντοµα
εφικτός αφού θα ελαφρυνθεί
σηµαντικά η κίνηση στο λοιπό
εθνικό οδικό δίκτυο. Βλέπε
τους πράσινους άξονες
Καθώς η µείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης είναι όλο και περισσότερο βασικός
στόχος της ζωής στην πόλη και στην επιβίωση του πλανήτη, ο σιδηρόδροµος
αποτελεί την καλύτερη απάντηση ως οικολογικό µέσο µεταφοράς και η προώθησή
του είναι επιτακτική και αυξανόµενη. Η περιοχή συνδέεται µε το δίκτυο του ΟΣΕ διά
του άξονα «Καλαµπάκα – Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα» που χωροθετείται στο
Λεκανοπέδιο παράλληλα µε την Εγνατία Οδός. Ο δυτικός σιδηροδροµικός άξονας,
«Αντίρριο – Ιωάννινα» και η ενδεχόµενη προέκτασή του προς ΒΙΠΕ Ιωαννίνων και
Καλπάκι / Αλβανία, είναι υπό µελέτη.
Κυρίαρχοι στόχοι:
• Η αποφυγή κινήσεων «διά της πόλης» και πρόσβαση σε κόµβους
εξυπηρέτησης.
• Η µείωση των κινήσεων µε Ι.Χ. διά της οργάνωσης και διευκόλυνσης της
κίνησης / εξυπηρέτησης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (Μ.Μ.Μ.).
• Η µετεπιβίβαση στο Τράµ / ΟΣΕ / ΚΤΕΛ από το Ι.Χ.
Το δίκτυο που αναπτύσσεται εξυπηρετεί τα προάστια ή σύνολα οικισµών καθώς και
τις παραλίµνιες µετακινήσεις (ολοκλήρωση παραλίµνιου κυκλώµατος).
Ο κύριος στόχος της οργάνωσης της κυκλοφορίας και των µετακινήσεων στην πόλη
είναι: η µείωση των µετακινήσεων µε Ι.Χ., παράλληλα µε την προώθηση των ήπιων
µετακινήσεων (ποδήλατο, πεζοπορία), ιδίως στο κέντρο της πόλης και στον
παραλίµνιο χώρο, την ανάπτυξη καθαρών Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (Μ.Μ.Μ.) σε
σταθερή τροχιά (τύπου Τράµ), και η διασύνδεσή του µε άλλα Μ.Μ.Μ.της περιοχής.
Ο στόχος της µείωσης της κυκλοφορίας Ι.Χ. στο κέντρο, συνοδεύεται µε την ανάγκη
βελτίωσης των Μ.Μ.Μ. Τα σηµερινά µεγάλα λεωφορεία του Αστικού ΚΤΕΛ δεν είναι
πια ελκυστικός και πρόσφορος τρόπος µεταφοράς. Η επέκταση της ανάπτυξης Τράµ
και στα άλλα µεγάλα αστικά κέντρα, πλην της Αθήνας, αποτελεί τη σύγχρονη
απάντηση στα Μ.Μ.Μ.
Η επιλογή κατασκευής δικτύου τραµ µπορεί να αποτελέσει ελκυστική λύση για
πολλές κινήσεις εντός της πόλης. Στην µελέτη σκοπιµότητας ενός τέτοιου µέσου, δεν
πρέπει να υπολογίζεται το οικονοµικό ισοζύγιο µόνο µε αναφορά ως προς το
µελλοντικό φορέα διαχείρισης, αλλά και οι τεράστιες παράλληλες οικονοµίες σε έργα
και υποδοµές για τη λύση του κυκλοφοριακού της πόλης όπως: διάνοιξη δρόµων,
σηράγγων, κατασκευή χώρων στάθµευσης κλπ. Τέλος, το ΤΡΑΜ συντελεί στη
µείωση καυσαερίων και της ρύπανσης µε τον πλέον ανταγωνιστικό τρόπο ως προς
όλα τα άλλα µέσα µεταφοράς.
Χρειάζεται µελέτη σκοπιµότητας, και κυκλοφοριακή µελέτη για να σχεδιαστεί κάποια
κατ’ αρχήν πρόταση, αλλά ένα παράδειγµα δυνατής σύνδεσης µε Τραµ απεικονίζεται
στην επόµενη σελίδα µε τους εξής προορισµούς:
Αναπτυξιακή Φυσιογνωµία
Στο σενάριο ΙΙ, λόγω της µεγαλύτερης εστίασής του στα ενδογενή χαρακτηριστικά και
πλεονεκτήµατα της αστικής περιοχής των Ιωαννίνων και της µειωµένης εξωστρέφειάς
του, εντείνεται η αειφόρος διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της
αστικής περιοχής που γίνεται εφικτότερη λόγω µειωµένων απαιτήσεων για οικιστική
ανάπτυξη και προτάσσονται στρατηγικές ανάδειξης και εξειδικευµένης προστασίας..
Η κατεύθυνση των παρεµβάσεων είναι η ίδια ως του σεναρίου Ι.
Το σενάριο ΙΙ συµπίπτει µε το σενάριο Ι στη γενική οργάνωση του χώρου και στην
κυκλοφοριακή οργάνωση και διαφέρει απ’ αυτό µόνο στα µεγέθη των οικιστικών
απαιτούµενων υποδοχέων και των οργανωµένων εκτατικών υποδοµών (Τεχνολογικό
πάρκο έναντι τεχνόπολης, µειωµένη εµπορική και διοικητική δραστηριότητα κ.τ.λ).
Όµως το στοιχείο των πληθυσµιακών προγραµµατικών µεγεθών έχει σχετική
βαρύτητα στη διαφοροποίηση των δύο σεναρίων αφού οι χωρητικότητες των
υπαρχόντων οικιστικών υποδοχέων υπερβαίνουν ούτως ή άλλως τα πληθυσµιακά
πληθυσµιακά προγραµµατικά µεγέθη και των δύο σεναρίων, ενώ οι µεγάλες νέες
εκτατικές υποδοµές χωροθετούνται και στα δύο σενάρια εκτός περιοχών κατοίκησης.
ΧΩΡΙΚΗ ΠΟΛΗ
105,000 75%
ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΠΡΟΑΣΤΙΑ
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 9,800 7%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3 4,800 3.4%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4 3,800 2.7%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5 8,300 5.9%
ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6 8,300 5.9%
(*)ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘ. = 1.10 * ΠΡΑΓΜΑΤ. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (υπόθεση 5 της εξέλιξης του πληθυσµού)
Κεφάλαιο ΑΙΙ
- «∆ιαχειριστικό Σχέδιο Λίµνης Παµβώτιδας», Υπηρεσία ∆ιαχείρισης του
Επιχειρησιακού Προγράµµατος Ηπείρου, «ΟΙΚΟΣ – ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΕ», Αύγουστος 2004.
- «Προστατευόµενες φυσικές περιοχές: προς ένα ολοκληρωµένο σύστηµα
διαχείρισης», ΥΠΕΧΩ∆Ε, 2003.
- «Η Ελλάδα – Οικολογικό και Πολιτιστικό Απόθεµα, ∆εδοµένα – ∆ράσεις –
Προγράµµατα για την προστασία του Περιβάλλοντος», ΥΠΕΧΩ∆Ε, Ιούλιος 1995.
- «Οριοθέτηση και καθορισµός µέτρων προστασίας τοπίων ιδιαιτέρου φυσικού
κάλλους, Ερευνητικό Πρόγραµµα», ΥΠΕΧΩ∆Ε, «ΕΜΠ-ΤΥΠΥΘΕ», 1997.
- «Προκαταρκτική έκθεση υδρογεωλογικής µελέτης του καρστικού συστήµατος του
Μιτσικελίου και της λεκάνης των Ιωαννίνων», ΙΓΜΕ – Σµυρνιώτης Χ., Κοντρά Αικ.,
Νικολάου Ε., Λάγκαρη Β. ,1997.
- «Τεχνικογεωλογική µελέτη γεωλογικής καταλληλότητας για οικιστική ανάπτυξη στο
∆.∆. Χαροκοπίου, ∆ήµου.Παµβώτιδας, Νοµού Ιωαννίνων», ΙΓΜΕ - Αποστολίδης
Εµµ., Πάσχος Π., 2006.
- «Πρόδροµη τεχνική έκθεση αποτελεσµάτων της έρευνας στον παραλίµνιο τυρφώνα
Ιωαννίνων», ΙΓΜΕ - Κολοβός Γ., Παπανίκος ∆., 1994.
- «Territorial Trends of the Management of the Natural Heritage / ESPON 1.2.3. /
Third Interim Report / Part I Strands», EURONET, April 2004.
- «PROGRAMME TERRA – Projets pilotes de cooperation en metiere d’
amenagement du territoire sur des zones specifiques Art. 10 Feder», «Philippe
Madrelle», juillet 1996.
- «Grenelle de l’Environnement”, Actualité & Débats, Janvier 2008.