M t s d ng ton t di n

M TS
A. T DI N D A TRN HAI

D NG TON T

DI N

NG TH NG CHO NHAU

Bi 1. Cho (), () cho nhau nh n AA lm ng vung gc chung v

AA = a . G i (P) l m t ph ng i qua A v vung gc v i (). M t

ph ng (Q) // (P) c t (), () t i M, M. G i N l hnh chi u c a M ln (P). t = ((AM),(P)) v x = d ( ( P ), (Q ) )

a. CMR: AMMN l hnh ch nh t. Tnh VAAMMN theo a v x. b. t MAM = , M AA = . Tm m i quan h gi a , v

c. Tm tm O v bn knh hnh c u (S) ngo i ti p AAMMN. d. Khi x thay i, tm qu tch c a O v ch ng minh r ng (S) lun i qua nh. Gi i a. Do AA() v (P)() suy ra (P) ch a AA N l hnh chi u c a M ln (P) MN (P) MN AN (P)() MA (P) MA // MN T gic AMMN l hnh bnh hnh c 1 gc vung AMMN l hnh ch nh t ( pcm) () () Ta c: MN = d ( ( P ),(Q ) ) = x v MAN = . Do MN(P) MN AA L i c AA AM AA NA K AH AN AH (AMMN) VA M M N = 1 AH . AN .MN 3
= 1 AA. AN .MN = 1 ax 2 cotg 3 3

m t ng trn c

A v a

H N A

b. Ta c: AN = AA + AN
2 2

M M 2 = M A 2 + MA 2 2M A.MA.cos

suy ra: AA 2 + AN 2 = M A 2 + MA 2 2 M A.MA.cos

179

Ph n 2. Hnh h c khng gian Tr n Phng

x 2 cotg 2 + x 2 cotg 2 =

x 2 + x 2 2 x x cos sin sin sin 2 sin 2

cotg 2 + cotg 2 = (1 + cotg 2 ) + (1 + cotg 2 ) 2cos cos = sin .sin sin .sin

c. Ta th y M, A, N nhn AM d i m t gc vung nn tm O c a hnh c u (S)

a 2 sin 2 + x 2 l trung i m c a AM. Bn knh c a (S) l: R = AM = 2 2 sin

d. G i m t ph ng ch a AA v () l (K). Ta c OA = OA = R suy ra qu tch i m O l ng trung tr c c a AA thu c m t ph ng (K) G i m t ph ng ch a AA v vung gc v i () l (W). Do m t c u (S) lun i qua A, A nn (S) ch a ng trn c nh ng knh AA n m trn (W). nh (d) v 2 i m B, C(d)

Bi 2. Cho (d) (d) v cho nhau. L y A c

sao cho m t ph ng (B,(d)) (C,(d)). G i A, B, C l chn cc ng cao ch a ABC. Ch ng minh r ng: a. AB AC = const ; AB 2 + AC 2 BC 2 = const b. Tr c tm H c a ABC c Gi i G i IK l o n vung gc chung c a (d) v (d) (d) (IBC) BIC = gc nh di n (B, (d), C) = , 2 M BC IK nn BC AK K A. a. AB AC = IK 2 = const ;
AB 2 + AC 2 BC 2 = 2 AI 2 = const

nh. Tm qu tch B v C. (d) A C (d) H B

I K A C

b. AAB ~ CAH
2 AH = AB AC = IK = const AA AA

Hc nh. T suy ra B, C n m trn ng trn ng knh AH xc nh trong m t ph ng (A, (d))

180

M t s d ng ton t di n

Bi 3. Cho (d 1 ) (d 2 ) v cho nhau. Cc i m A,M(d1) v B,N(d2) v i AB l ng vung gc chung c a (d1), (d2). t AB = a, AM = x, BN = y . 1. Gi s AM + BN = MN . K OH MN. G i O l trung i m c a AB. a. Ch ng minh r ng: MN ti p xc m t c u (S) ng knh AB.
2 b. Ch ng minh r ng: V ABMN = const ; xy = a 2 c. Ch ng minh r ng: R a v i R l bn knh hnh c u ngo i ti p ABMN. 2 d. Tm M, N di n tch ton ph n c a t di n ABMN nh nh t. e. Ch ng minh r ng: H thu c m t m t ph ng c nh v MN t o v i m t ph ng 1 gc khng i. Tm qu tch i m H.

2. Gi s

AM 2 + BN 2 = k 2 (k > 0)

a. Ch ng minh r ng: MN = const c. Tm a, k Gi i 1. a. L y J(d1) khc pha M qua A v i AJ = BN OAJ = OBN OJ = ON .

JM = MN OJM = ONM

b. Tm M, N

V ABMN l n nh t

MN ti p xc v i hnh c u ng knh (AB) J A M (d1)

O H B N (d2)
I

OA = OH MN ti p xc m t c u (S) ng knh AB. b. Ta c: NB AB, NB AM NB BM

t M

( x + y ) 2 = MN 2 = NB 2 + BM 2 = NB 2 + BA 2 + AM 2 = y 2 + a 2 + x 2
2 3 2 xy = a 2 xy = a ( pcm). V ABMN = 1 NB 1 AB. AM = a xy = a 2 3 2 6 12 c. MA (ABN) MA AN A,B,M,N n m trn m t c u ng knh MN x+ y R = MN = xy = a ( pcm) 2 2 2 1 AB AM + 1 AB BN + 1 AM AN + 1 BM BN d. S tp = 2 2 2 2 x+ y 1 =a + x a 2 + y 2 + y a 2 + x 2 a xy + xy ( a 2 + y 2 ) ( a 2 + x 2 ) 2 2 2+ 3 2 2+ 3 2 a xy + xy ( a 2 + xy ) = a . V i x = y = a th min S tp = a 2 2 2

181

Ph n 2. Hnh h c khng gian Tr n Phng

e. Qua B d ng m t ph ng (P) AB. G i M, K l hnh chi u c a M, H ln (P). Ta c: KM = HM = x = BM BK l phn gic c a NBM KN HN y BN H thu c m t ph ng phn gic (Q) c a nh di n ( AB, (d 1 ) ) ; ( AB, (d 2 ) ) K NI BK NI (Q) Gc (MN, (Q)) = ( MN , (Q) ) = IHN NIH = NIB IHN = IBN = 1 NBM = 45 ( pcm) 2 Ta c H thu c m t c u ng knh AB suy ra i m H thu c giao c a m t c u v i m t ph ng (Q). V y qu tch i m H l ng trn ng knh AB n m trn m t ph ng (Q) v H A,B . / 2. a. MN 2 = MA 2 + AB 2 + BN 2 = a 2 + k 2 MN = a 2 + k 2 ( pcm) 2 2 2 b. V ABMN = 1 NB 1 AB. AM a AM + BN = ak 3 2 6 2 12 2 V i AM = BN = k th Max V ABMN = ak 12 2 c. Gi s MN ti p xc m t c u ng knh AB suy ra OH = OA = OB

AM = MH ; BN = NH a 2 + k 2 = MN 2 = ( AM + BN ) 2 = k 2 + 2 AM BN a 2 = 2 AM BN k 2 a k Bi 4. Cho hai n a ng th ng Ax v By cho nhau nh n AB lm o n vung gc chung. G i MAx ; NBy l 2 i m di ng sao cho AM = BN . nh ng th i

a. Ch ng minh r ng: MN lun song song v i m t m t ph ng c MN h p v i Ax v By nh ng gc b ng nhau. b. Ch ng minh r ng: Khi M, N di

ng th t p h p trung i m I c a MN l

ng vung gc chung c a AB, MN. c. G i (P) v (Q) l hai m t ph ng l n l t vung gc v i Ax v By t i M, N tng ng. Tm qu tch giao tuy n c a 2 m t ph ng (P) v (Q). Bi 5. Cho hai ng th ng c nh (), () cho nhau v di a cho tr c.

a. D ng ng th ng (d) () t i M v c t () t i N sao cho MN = a b. Cho A() v B(). CMR: T n t i duy nh t m t c u (S) ti p xc v i () v () l n l c t i A v B.

182

M t s d ng ton t di n
B. T DI N VUNG

Bi 1. Cho t di n vung S.ABC. G i G, H l tr ng tm, tr c tm c a ABC cn O l tm m t c u ngo i ti p S.ABC. K hi u cc di

SA = a, SB = b, SC = c v di n tch s S = S ABC , s A = S SBC , s B = S SCA , s C = S SAB

1. Ch ng minh r ng: ABC nh n 2. Ch ng minh r ng: SH (ABC) 3. Ch ng minh r ng: 4. Ch ng minh r ng:
1 = 1 + 1 + 1 SH 2 SA 2 SB 2 SC 2 3 sS s A + s B + sC

5. Ch ng minh r ng: S, G, O th ng hng. 6. Gi s SC c nh cn A, B (d) c nh. K SE CA, SF AB. nh.

Tm qu tch E, F. CMR: Tm c u O thu c 1 ng th ng c 7. Gi s

SC = c const , SA + SB = k const . VSABC max.

a. Tm SA

b. Tm qu tch tm O. Ch ng minh r ng: Khi VSABC max th R c n min c. Cho k = c . CMR: T ng cc gc ph ng c a nh C b ng 2 nh.

CMR: M t ph ng (CAB) lun ti p xc v i m t m t c u c

8. L y M ABC. G i k/c t M t i (SBC), (SCA), (SAB) l a1 , b1 , c1 a. Tnh a, b, c theo a1 , b1 , c1 b. Tnh a, b, c theo a1 , b1 , c1

VSABC min. a + b + c min.

c. G i , , l gc gi a SM v i SA, SB, SC. Ch ng minh r ng:

cos 2 + cos 2 + cos 2 = 1

9. Gi s CA = 2.SB, CB = 2.SA. K SE CA, SF CB. a. Ch ng minh r ng: EF SC b. Tnh cos ESF

tg 4 SCI tg 4 SCA
+ EF = 1 AB

c. G i I l i m gi a AB. Ch ng minh r ng: 10. Gi s ABC

u c nh l. Ko di HS l y SS 1 = SH . CMR: S1 ABC

u.

183

Ph n 2. Hnh h c khng gian Tr n Phng

Gi i
2 2 2 2 1. cos C = CA + CB AB = SC > 0 C nh n 2 CA CB CA CB

2. i N u H l tr c tm ABC suy ra CH AB m CS AB SH AB Tng t suy ra SH BC. V y SH (ABC) i N u SH (ABC) SH AB. L i c SC AB CH AB. Tng t suy ra AH BC H l tr c tm ABC 3. G i K = (CH) (AB) CK AB v SK AB. Khi :
1 = 1 + 1 = 1 + 1 + 1 ( pcm) SH 2 SK 2 SC 2 SA 2 SB 2 SC 2

4.

( SH s S ) 2
SH 2

( SA s A ) 2
SA 2

( SB s B ) 2
SB 2

( SC s C ) 2
SC 2

2 2 2 2 sS = s A + s B + s C .

2 2 2 Suy ra 3 s S = (12 + 12 + 12 ) ( s A + s B + s C ) s A + s B + s C ( pcm)

5. D ng hnh h p ch nh t SACBCBSA, khi O l tm hnh h p v cng l trung i m c a ng cho SS S, G, O th ng hng. 6. i m E, F n m trn ng trn giao tuy n c a m t c u ng knh CS v i nh c a m t ph ng trung tr c

m t ph ng (C, (d)). Tm O thu c giao tuy n c

o n CS v i m t ph ng ch a (d) v vung gc (S, (d)). 7. a. VSABC = 1 SC SA SB c SA + SB 6 6 2 b. Khi A, B di

2 2 = ck Max VSABC = ck SA = x = k 24 2 24

ng sao cho SA + SB = k th CPQ v i SP = SQ = k

D th y S, A, B, C n m trn m t c u ng knh CC v i tm O l trung i m c a CC Qu tch O l o n PQ v i P,Q l trung i m c a CP v CQ.

2 2 Ta c: R = 1 CC = 1 SC 2 + SA 2 + SB 2 1 c 2 + 1 ( SA + SB ) = 1 c 2 + k 2 2 2 2 2 2

R rng Max VSABC v MinR

184

t t i x=k . 2

M t s d ng ton t di n
2 SC ( SA + SB ) SA SC SC SB c. cos ACB = SC = = + CA CB CA CB CA CB CA CB

= sin ACS .cos BCS + cos ACS .sin BCS = sin ( ACS + BCS ) ACB + ACS + BCS = 2

i G i P1, Q1 l trung i m c a SP, SQ. Xt hnh l p phng c nh k l 2

SP1C1Q 1 .S 2 P2 C 2 Q 2 . Khi hnh c u n i ti p l p phng s ti p xc v i (CAB)

8. a. VSABC = V MSAB + V MSBC + V MSCA = 1 ( abc1 + bca1 + cab1 ) 6

a b c VSABC = 1 SC SA SB = abc abc1 + bca1 + cab1 = abc 1 + 1 + 1 = 1 6 6 a b c b c a b c a Ta c: 1 = 1 + 1 + 1 27 1 1 1 abc 27 a1b1c1 VSABC 9 a1b1c1 2 b c a b c a
3

D u b ng x y ra

a1 b1 c1 1 = = = a = 3a1 , b = 3b1 , c = 3c1 a b c 3

b c a b. a + b + c = ( a + b + c ) 1 + 1 + 1 b c a

a1 + b1 + c1

D u b ng x y ra

a1 b1 c1 a1 + b1 + c1 1 = = = = a b c a+b+c a1 + b1 + c1

a = a1

a1 + b1 + c1 ; b = b1

a1 + b1 + c1 ; c = c1

a1 + b1 + c1

c. D ng hnh ch nh t SA 1 M 1 B1 .C 1 A MB nh n SM lm ng cho. Khi :

= MSA1 , = MSB1 , = MSC1 = MSA1 , = MSB1 , = MSC1
cos 2 + cos 2 + cos 2 =

SA12 + SB12 + SC12 SM 2

2 = SM 2 = 1 ( pcm) SM

9. T gi thi t CA = 2.SB, CB = 2.SA ta c:

CB 2 SB 2 = CA 2 SA 2 4 SA 2 SB 2 = 4 SB 2 SA 2 SA = SB

a. SCA = SCB SE = SF CE = CF CE = CF EF // AB CA CB m CS AB suy ra EF CS ( pcm)

185

Ph n 2. Hnh h c khng gian Tr n Phng

2 2 2 2 EF 2 = 1 EF 2 (*) b. cos ESF = SE + SF EF = 2SE 2 2 SE SF 2SE 2 SE 2

Do CA = 2.SA suy ra trong tam gic vung SCA th SCA = , SAC = 6 3 SE =

3 SA ; EA = 1 SA CE = CA EA = 3 SA 2 2 2

CE = EF EF = 3 2 SA . Thay vo (*) ta c: cos ESF = 1 3 = 1 CA AB 4 4 4

1 SA 2 = 1 ; tg SCA = tg = 1 ; EF = CE = 3 6 AB CA 4 3SA 6 3

c. Ta c: tg SCI = SI = SC suy ra:

tg 4 SCI
4

+ EF = 1 + 3 = 1 ( pcm) tg SCA AB 4 4

10. ABC

u nn AH = AB = l ; m t khc SB = SA = AB = l 3 3 2 2

2 SH 2 = SA 2 AH 2 = l SH = l ; S1 A 2 = S 1 H 2 + HA 2 = l 2 S1 A = l 6 6

V y SABC

u ( pcm) nh, m t ng th ng (d) c

Bi 2. Trn m t ph ng (P), cho m t i m O c

nh khng i qua O, m t gc vung xOy quay quanh i m O, cc c nh Ox, Oy c t (d) theo th t A v B. Trn ng th ng vung gc v i (P) i qua O l y n (d) v OAB = .

i m S. G i a l kho ng cch t O

a. Tnh gc khi OS = 8a v SA = 5 OA 3 3 b. K OE SA, OF SB. Tm qu tch c a cc i m E, F khi gc vung xOy quay quanh O. Bi 3. Cho m t c u tm O c nh. Xt m t tam di n 3 gc vung c nh S c

nh trn m t c u v cc c nh c t m t c u l n l t t i A, B, C. Ch ng minh r ng m t ph ng (ABC) lun i qua m t i m c nh.

186