Aprendizaxe informal e en rede

Cambio radical nas relacins e na comunicacin

O proceso de ensinanza-aprendizaxe esencialmente un proceso de comunicacin As redes sociais e a Web 2.0 estn a supoer un cambio radical precisamente na forma en que se comunican e relacionan a inmensa maiora dos nosos alumnos Isto debera reflexarse no devandito proceso de ensinanzaaprendizaxe

Redes sociais Educacin expandida

As redes sociais permiten que o proceso ensinanzaaprendizaxe poida estenderse, non s tradicional relacin profesor-alumno, senn a expertos (para aportarlle valor e matices) e iguais (cooperacin e colaboracin) unha realidad que est a expandirse a todas as idades e mbitos socio-econmicos Comunicarse e aprender a travs das redes sociais e Internet son competencias cada vez mis importantes na vida profesional

A docencia tradicional baseouse esencialmente en

Adquisicin de coecemento explcito
Fcil de obter, expresar, transmitir e estruturar Contido en medios escritos e audiovisuais

Transmisin vertical
Instrucin Profesor Alumno

Traballo e adquisicin individual

Construcin coecemento esencialmente baseada no estudo, a memorizacin e a repeticin mediante o traballo individual

Relacins formais
Organizadas, predeterminadas Restrinxidas aula Centralizadas polo profesor Pouco protagonismo do alumno

Diferenzas coa aprendizaxe informal?

Axeitado para adquisicin de coecemento tcito
O que resulta difcil de obter, expresar, transmitir e estruturar Aquel que oculto, descoecido, inconsciente O que resultado da experiencia e da observacin Construcin de coecemento baseado nas relacins sociais, conversacin, colaboracin e comparticin O know-who cobra relevancia fronte ao know-how

Traballo e adquisicin colectivo

Relacins de tipo informal

Espontneas, non previstas nin predeterminadas Non centralizadas polo profesor

Cdese protagonismo ao alumno e sa rede social de aprendizaxe Aprendizaxe social O papel do profesor pasa de instrutor e proveedor de informacin a gua e titor no proceso de aprendizaxe, ata que o alumno gaa en autonoma

O alumno o protagonista

Problemas da docencia tradicional (I)

Ausencia prctica de aprendizaxe informal Problema 1: As novas xeracins resultan mis aptas para afrontar procesos de aprendizaxe informal, sendo menos eficientes en xeral para a memorizacin de coecemento explcito (G.Small) Problema 2: As tcnicas relacionadas coa aprendizaxe informal baseada nas TIC son as que permiten desenvolver plenamente a competencia de aprender a aprender no mundo actual

Problemas da docencia tradicional (II)

Problema 3: A ausencia das TIC na docencia leva consigo carencias importantes nunha parte significativa das competencias bsicas Problema 4: Os exames seguen a ser nun porcentaxe moi elevado exclusivamente memorsticos, e non avalan dalgunha maneira o grado de capacidade nalgunhas competencias bsicas Problema 5: Fomntase demasiado o estudo baseado na memorizacin de case todos os contidos. Debera combinarse co emprego racional da memoria auxiliar

Que aprender a aprender?

A competencia aprender a aprender non significa que o alumno aprenda a estudar el so. O que se persegue
adquisicin de coecemento tcito, ou adquisicin de coecemento explcito mis rpida e eficiente que co estudo

dicir, aprender a aprender aprender informalmente, coa axuda da mia rede persoal de aprendizaxe (Personal Learning Network PLN) Aprendizaxe en rede Anda que a PLN non ten por que estar baseada nas TIC e nas redes sociais, sen elas a extensin, potencial e alcance da rede de aprendizaxe resulta comparativamente irrisorio (o noso entorno fsico fronte ao mundo)

Clave da aprendizaxe informal Construr unha boa Rede Persoal de Aprendizaxe (Persoal Learning Network PLN)
A ta Rede Persoal de Aprendizaxe
axdache a filtrar informacin para identificar a mis til axdache a identificar recursos de aprendizaxe asesrache e axuda para responder dbidas e preguntas comparte contigo coecemento e experiencia a travs do dilogo

A construcin dunha PLN require solidariedade ti aprendes dos demais, pero tamn debes axudar aos demais a aprender. Hai que pensar que sempre se pode aportar algo

Unha PLN pode converterse na ferramenta de aprendizaxe mis poderosa

Aprendizaxe informal ante a infoxicacin

pasamos dun extremo ao outro
Dunha poca de escaseza e difcil acceso a informacin e contidos a outra de fcil acceso, inmediatez e gran abundancia E moi fcil verse desbordado

Obxectivo: Extraer informacin til de fontes fiables (veraz e con calidade) Se dispoo dunha boa Rede Persoal de Aprendizaxe podo aproveitala para Obter recomendacins de interese, Buscar entre os contidos publicados pola mia rede de aprendizaxe, Estar permanentemente actualizado e informado, con informacin axeitadamente filtrada e escollida, Coecer boas prcticas, etc.

Pon Internet a traballar para ti!

Que aporta ou mellora a aprendizaxe informal?

Actitudes Altruismo Colaboracin Respecto polo traballo alleo Capacidades Capacidade autodidacta Pensamento creativo Pensamento crtico Capacidade e autonoma para suscitar e resolver problemas Competencias Investigar Coecer ferramentas de traballo colaborativo Producin de contidos Comunicacin entre persoas para crear coecemento conxunto

A necesidade da aprendizaxe informal (I)

As novas xeracins resultan mis aptas para afrontar procesos de aprendizaxe informal (G. Small) Certo coecemento non explcito ou moi dinmico, e certas habilidades son s axeitadamente captados mediante tcnicas informais. Incluso algn coecemento explcito acadado mis rapidamente de xeito informal know who mis eficiente que know how Horizon Report 2010 y 2011: As implicacins da aprendizaxe informal son profundas Tendencia destacada como clave, resaltando a necesidade de replantear o papel do profesor que, ademis de proveedor de coecemento, debe xogar un papel crucial como mentor e gua no proceso de aprendizaxe.

A necesidade da aprendizaxe informal (II)

LOE e EEES requiren alumnos
mis reflexivos, con maior iniciativa e, sobre todo, mis implicados coa sa aprendizaxe, que debe ser progresivamente mis autnoma.

En resumo, requrese un alumno altamente capacitado para a aprendizaxe informal ou social

A necesidade da aprendizaxe informal (III)

A formacin continua ao longo da vida profesional est soportada nun 80% por actividades de tipo informal (Cofer, 2000 e Cross, 2006) Profesins que sern importantes dentro de 20 anos, anda non existen hoxe A aprendizaxe informal resulta esencial no mercado laboral do S. XXI

Aprendizaxe informal un concepto moi antiguo

Toda a vida se usou a aprendizaxe informal
No traballo, cos nosos compaeiros e xefes Na casa, cos nosos pais, irmns e demis familiares Na calle, cos nosos amigos, con nosos vecios No colexio e universidade, con compaeiros, profesores, etc.

Qu cambiou?
O mbito: Antes era Local, e agora Global A forma: Antes era Presencial ou fsica, e agora Non presencial ou virtual

Pasamos dunha PLN presencial e limitada a un mbito local, a unha PLN non presencial sen lmites

As posibilidades de aprendizaxe multiplcanse e crecen espectacularmente

As redes sociais, elementos claves na aprendizaxe informal

Hasta hai pouco resultaba difcil
incorporar aula a aprendizaxe informal Imposible acercar mundo, sociedade e relacins
sociais aula

As redes sociais e a Web 2.0 cambiaron o panorama,

convertndose en ferramenta fundamental para a aprendizaxe informal
Permiten establecer as relacins sociais necesarias para crear a PLN do alumno (e do profesor) e levala aula!!!

O papel do profesor?
EDUCAUSE Horizon Report 2010 e 2011: As implicaciones da aprendizaxe informal son profundas Tendencia destacada como clave en ambos informes, resaltando a necesidade de reformularse o papel do profesor que, ademais de proveedor de coecemento, debe xogar un papel crucial como mentor e gua no proceso de aprendizaxe. Este papel resulta fundamental, mis se cabe que na docencia tradicional, mis centrada na obtencin individual de coecemento explcito (hai fantsticos libros) como?
axudando aos alumnos a entender os conceptos bsicos e mis complexos; axudando aos alumnos a buscar contidos adecuados; axudando aos alumnos a relacionarse con persoas de interese para crear a sa PLN motivando aos alumnos a aprender

Qu entornos de aprendizaxe temos? Serven para a aprendizaxe informal?

A plataforma educativa o gran inconvinte

A diferenza do que ocorre coa aprendizaxe formal, unha metodoloxa docente que desexe incorporar a aprendizaxe informal debe apoiarse necesariamente nunha plataforma software educativa. A inmensa maiora de plataformas educativas existentes son do tipo LMS (Learning Management System), coma Moodle ( dicir, Platega)
Deseadas esencialmente para docencia non presencial e unha aprendizaxe mis formal No caso presencial, o curso una simple extensin virtual da aula fsica: grupos illados onde un profesor sube recursos, propn actividades (off-line ou on-line) e evalaas, usa a mensaxera e plantxanse discusins en foros (s dentro da clase) Un LMS non unha rede social! Non hai relacins sociais e, polo tanto, non hai posibilidade de crear PLN nin plantexar actividades de tipo social/informal Non se ofrecen espacios virtuais para traballo en grupo

Requisitos das novas plataformas para aprendizaxe informal e en rede

esencial que a plataforma estea construda sobre unha rede social que permita o establecemento de relacins e a creacin de grupos de traballo (un de eles ser a aula virtual) Ademais de actividades tpicas de LMS como cuestionarios, tarefas, etc. debera haber outro tipo de actividades mis sociais como preguntas e respostas, concursos, chuvia de ideas, etc. esencial tamn poder comunicarse de xeito mis social: comentar, votar, gstame, mencionar, etc.

Un novo concepto de plataforma Social Learning Environment (SLE)

Jane Hart, 2010
Lugar donde persoas e grupos poden compartir e crear colaborativamente contido e experiencias educativas, aprendendo uns doutros para mellorar a sa capacidade de aprendizaxe.

Utilizado para estender o contido formal e favorecer a interaccin entre alumnos e docentes.

Persoal Learning Environment (PLE)

Ante a ausencia de contornas sociais educativas institucionais de tipo SLE para dar soporte aprendizaxe informal, o profesorado mis innovador est optando por levar aula solucins mis ou menos enxeosas, resultado de integrar distintos servizos e ferramentas da Web Social Contorna Persoal de Aprendizaxe Definicin PLE: Conxunto de ferramentas, servizos e conexins que empregamos para alcanzar diversas metas vinculadas adquisicin de forma autnoma de novas competencias Cada aprendiz ten o seu propio PLE modelo de aprendizaxe centrada no alumno

Un exemplo de SLE: SocialWire

SocialWire un SLE deseado e desenvolto no Laboratorio de Redes da Univ. de Vigo e a spin-off asociada SocialWire Labs
http://www.socialwire.es

Trtase dunha plataforma de rede social pensada nicamente para a docencia e formacin, con especial fincap na aprendizaxe informal, no traballo en grupo e no emprego de mecanismos de incentivo de uso totalmente gratuito para profesores e profesionais sen nimo de lucro. Atpase en versin beta (de probas), pero totalmente funcional. As solicitudes de rexistro desde direccins de correo do dominio @edu.xunta.es son aceptadas directamente Para mis informacin sobre SocialWire, pode visitarse o seu blog en http://blog.socialwire.es

 Os alumnos e profesores usuarios de redes sociais prefiren plataformas con apariencia similar s plataformas populares de rede social. Das ventaxas: Familiaridade co entorno Usabilidade moi estudiada A formacin debe ser en metodoloxa, non en uso de plataformas e ferramentas Mxima sinxeleza e usabilidade Tamn case unnime a preferencia por separar e non mesturar as redes persoais e as docentes