ΥΠΟΠΟΛΥΒΟΛΟ Samopal 23

Aν το γερμανικό ΜΡ 18/Ι της Bergmann θεωρείται σαν το πρώτο

υποπολυβόλο όπλο (Υ.Π.Β.) παραγωγής, τότε το τσεχοσλοβάκικο Samopal 23
μπορεί να θεωρηθεί το όπλο, που άνοιξε τη δεύτερη γενιά των Υ.Π.Β. και
αυτό, γιατί παρουσιάζει κάποια χαρακτηριστικά τεχνικά και σχεδιαστικά, τα
οποία αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για σχεδιαστές και κατασκευαστές Υ.Π.Β.
στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Αμέσως μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η τσεχοσλοβάκικη
εταιρία Ceskoslovenka Zbrojovka, η οποία κατά τη διάρκεια της γερμανικής
κατοχής είχε περάσει στα χέρια των ΝaZi και κατασκεύαζε όπλα για
λογαριασμό τους, στο εργοστάσιό της, στο Strakonice, άρχισε να αναπτύσσει
ένα νέο υποπολυβόλο. Η προηγούμενη εμπειρία της εταιρίας σ' αυτή την
κατηγορία των όπλων ήταν το Υ.Π.Β. ΖΚ 383, που είχε σχεδιαστεί από τους

αδελφούς Koucky και βγήκε στην παραγωγή στα μέσα της δεκαετίας του
1930. Αυτό το όπλο πουλήθηκε στη Βουλγαρία, τη Βολιβία, τη Βενεζουέλα και
άλλα Νοτιοαμερικανικά κράτη. Κάποιες μονάδες του γερμανικού στρατού τα
χρησιμοποίησαν κατά τις επιχειρήσεις του Β' Π.Π., όμως η παραγωγή του
σταμάτησε τελικά το 1948. Ήδη η CZ, όπως προαναφέρθηκε, είχε μετά τον
Β' Π.Π. στα συρτάρια της τα σχέδια ενός νέου Υ.Π.Β., σχεδιασμένου από τον
J.Holecek με τη βοήθεια των J.Cermak,F. Myska,J. Kratochvil και
V.Zimbara.
Μετά από τρία πρωτότυπα (Η/p, CZ 447 και CZ 148), το 1948
παρουσιάστηκε το τελικό όπλο, το οποίο προερχόταν από το δεύτερο
πρωτότυπο και κατασκευάστηκε στο εργοστάσιο της CZ στο Uhersky Brod.
Την 10-8-1948 ο τσεχοσλοβάκικος στρατός εντάσσει αυτό το όπλο στο υλικό
του με την ονομασία ''9 mm samopal vz. 48a'' ( το vz. τίθεται σαν συντομία
της τσέχικης λέξης vzor, που σημαίνει μοντέλο). Αυτό τα όπλο πυροδοτεί
φυσίγγια διαμετρήματος 9mm Para (9Χ19 Νato), λειτουργεί με τη μέθοδο της
οπισθοκινούσας πίεσης (blowback operation) και βάλλει από ανοικτό
κλείστρο (open bolt). Η πιστολοειδής λαβή του όπλου χρησιμοποιείται, για
πρώτη φορά, ως υποδοχέας του γεμιστήρα και έτσι έχουμε κοντό όπλο με
σχετικά μακριά κάννη, η οποία φθάνει τα 286 mm και φέρει εσωτερικά έξι
δεξιόστροφες ραβδώσεις. To κλείστρο (bolt) στην μπροστινή του πλευρά
φέρει ένα βαθύ κοίλωμα, ώστε να επιτρέπει στο μηχανισμό πυροδότησης
(breech) να γλιστράει μέσα του. Το κλείστρο είναι αρκετά μακρύ (203 mm)
και το μεγαλύτερο μέρος του (152 mm) είναι τηλεσκοπικό γύρω από την
κάννη. Το αποτέλεσμα αυτού του σχεδιασμού είναι ένα σχετικά κοντό όπλο.
Η τοποθέτηση του γεμιστήρα στη λαβή δεν απαιτεί μεγάλη διαδρομή του
κλείστρου και έτσι γίνεται εύκολος ο έλεγχος του όπλου, όταν αυτό βάλλει
κατά ριπές. Το όπλο εκτελεί ημιαυτόματη και αυτόματη βολή. Για να
εκτελεστεί αυτόματη βολή ο χειριστής πρέπει να πιέσει τη σκανδάλη του
όπλου, ώστε να διανύσει ολόκληρη τη διαδρομή της και να την κρατήσει
πατημένη. Το συνολικό μήκος του όπλου φθάνει τα 686 mm και ζυγίζει άδειο
3.500 Kg. Η θεωρητική ταχυβολία αγγίζει τα 600 φ.α.λ. (φυσίγγια ανά λεπτό)
και το όπλο τροφοδοτείται από γεμιστήρες των 24 η 40 φυσιγγίων, το δε
δραστικό βεληνεκές κυμαίνεται από 100 έως 200 μέτρα. Ένα ίδιο όπλο με
πτυσσόμενο μεταλλικό κοντάκι μετράει 445 mm μήκος και ζυγίζει 3.270 Κg.
Και αυτή η έκδοση υιοθετήθηκε από τον Τσεχοσλοβάκικο στρατό με το όνομα
Samopal CZ vz.48b.
Την άνοιξη του 1950 τα υποπολυβόλα Sa vz. 48a και Sa vz. 48b μετονο-
μάσθηκαν σε Samopal 23 και Samopal 25 αντίστοιχα. Κατασκευάσθηκαν
συνολικά περίπου 135.000 όπλα και εκτός της τοπικής χρήσης εξήχθησαν
στο Τσαντ, στη Γρενάδα, στην Γουινέα, στη Σομαλία, στο Περού, στη Χιλή,
στη Νότια Αφρική, στη Λιβύη, στην Καμπότζη, στην Κούβα, στο Λίβανο, στη
Μοζαμβίκη, στη Νικαράγουα και σε άλλες χώρες του λεγόμενου τρίτου
κόσμου. Κάποια στιγμή το 1950, η παραγωγή των όπλων αυτών σταμάτησε και
στη θέση τους, με κάποιες μικρές αλλαγές στο κλείστρο και την κάννη,
άρχισαν να κατασκευάζονται τα Samopal 24 και 26 αντίστοιχα, σε
διαμέτρημα 7,62mm X 25mm,το οποίο έγινε το τυποποιημένο διαμέτρημα του
Συμφώνου της Βαρσοβίας για πιστόλια και υποπολυβόλα. Αυτά τα όπλα
σταμάτησαν, περίεργο πως, οι Τσέχοι να τα παράγουν στο τέλος της
δεκαετίας του 1950. Προφανώς πιεζόμενοι από τους Σοβιετικούς, οι οποίοι
ήθελαν προωθήσουν όπλα δικής τους παραγωγής, σταμάτησαν την παραγωγή.
Αυτό το σχέδιο, αν και δεν είχε μεγάλο χρόνο ζωής στη παραγωγή, εν
τούτοις θεωρείται επαναστατικό. Και αυτό το γνώριζε πολύ καλά ο
Αξιωματικός του Ισραηλινού στρατού Uziel Gal, όταν στις αρχές της
δεκαετίας του 1950 σχεδίασε το Y.Π.B. Uzi,το οποίο, ακόμη και σήμερα με
κάποιες αλλαγές και βελτιώσεις, αποτελεί κύριο όπλο για κάποιες
στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο.