ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

คํานํา
ของเล นจากปู เป นหนั งสื ออ านประกอบวิ ทยาศาสตร สําหรั บนั กเรี ยนชั้ น
ประถมศึกษา ชวงชั้นที่ 1 (ประถมศึกษาปที่1-3) มีเนื้อหาที่สนุกแตไดความรูทาง
วิทยาศาสตร จัดทําขึน้ โดย สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี (สสวท.)
ในการจัดทําหนังสืออานประกอบเลมนี้ ไดรับความรวมมือเปนอยางดียิ่งจาก
คณาจารยผทู รงคุณวุฒิ นักวิชาการอิสระ นักวิชาการ และครูผสู อน จากสถาบันการศึกษา
ตาง ๆ ทัง้ ภาครัฐและเอกชน สสวท. จึงขอบขอบคุณไว ณ ทีน่ ี้ และหวังเปนอยางยิง่ วา
หนั งสื ออ านประกอบเล มนี้ จะเป นประโยชน แก นั กเรี ยน หากมี ข อเสนอแนะใด
ทีจ่ ะใหหนังสืออานประกอบเลมนีส้ มบูรณยงิ่ ขึน้ โปรดแจง สสวท. ทราบดวย จักขอบคุณยิง่

(นายพิศาล สรอยธุหร่าํ )
ผูอ าํ นวยการ
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

1
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

2
 บายวันเสาร เบิม้ ลงไปหาปูท ลี่ านหนาบาน

เบิ้มพูด “ปูค รับ...วันจันทรทจี่ ะถึงนีท้ โี่ รงเรียนมีการแขงวาว

ผมอยากเขาแขงดวย ปูส อนใหผมทําวาวไดไหมครับ”

ปูต อบ “ไดซิ วาวเปนของเลนทีป่ ชู อบมาตัง้ แตเด็กแลวละ”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

3
 ปูล กุ ขึน้ แลวบอกเบิม้ “งัน้ เราชวยกันทําวาวอยางงาย ๆ กันดูกอ น
ดีไหม แลวจึงคอยทําวาวทีจ่ ะนําไปแขง”

เบิ้มยิ้มดีใจ และรีบพูดวา “ดีครับ...ปูจ ะใชวสั ดุอะไรบางละครับ

ผมจะไดไปหามาให”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

4
ปูนึกอยูสักครู และบอกวา “เบิม้ ไปเอาของบนบานลงมาทําทีน่ ี่
ดีกวานะ มีดายหลอด เบอร 8 กระดาษบาง ๆ แผนใหญ กาว
สวนไมไผทาํ โครงวาวมีอยูท นี่ แี่ ลวละ”

เบิ้มรีบไปหาวัสดุตาง ๆ มาจนครบ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

5
 ปูอ ธิบายวัสดุอุปกรณและวิธที ําอยางงาย ๆ ใหเบิม้ ฟง

กอนอื่น...เราตองเหลาไมไผมา 2 ชิ้น ยาวชิ้นละ

ประมาณ 40 เซนติเมตร ใหกลม เล็กและเรียวลง
ทีป่ ลายทัง้ สองขาง

ใชดา ยผูกทําเปนโครงยึดโดยรอบ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

วางโครงวาวบนแผนกระดาษ ตัดกระดาษ
หางจากโครงวาว 1-2 เซนติเมตร

6
 ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

ทากาวบนขอบกระดาษ
สวนทีอ่ ยูด า นนอกโครงวาว
พับกระดาษปดเขาดานในทุกดาน

เมื่อกาวแหง พลิกวาวคว่ําลง ใชดาย ซุง

ผูกทํา ซุง ใชดายเสนใหญผูกกลางซุง
ใชเปนเชือกสําหรับชัก

เอาไปเลนไดเลย
ใชไหมครับ

7
 ยังหรอกเบิม้ เราตองปรับแตงใหวา ว
สมดุลกอน ไมอยางงัน้ วาวจะ ควง
เปนวงกลม และไมขนึ้

ปรับอยางไรครับ แลวสมดุล
เปนยังไงครับ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

จับดายยกขึ้นใหวาวสูงจากพืน้ ถาวาวอยู
ในแนวระดับ แสดงวา สมดุล

8
 แตถาวาวเอียง ตองใชเศษกระดาษเล็ก ๆ
ทากาวแปะเพิม่ ทางดานทีเ่ อียงสูงจนกวา
วาว อยูใ นแนวระดับ

เทานัน้ ยังไมพอนะ นาจะติดหาง ใหวา ว

ของเราดวย โดยใชแถบกระดาษกวาง
2 เซนติเมตร ยาวประมาณ 60 เซนติเมตร
ติดเปนหางวาว

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

หางวาว

9
เบิม้ ชักงง “หางของวาวใชทําอะไรครับ”

ปูย ม้ิ แลวตอบวา “หางวาวชวยใหวา วทรงตัวไดดี

เมือ่ ขึน้ แลววาวจะไมสา ยไปมา”
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

ชาวบาน เรียกวา หยอนทองชาง

เพราะเชือกมีน้ําหนักอยูด ว ย
โลกจึงดูดใหเชือกโคงลงมา

ทําไมเชือกตองหยอน
ดวยครับ

10
 เบิม้ หันมาถามปูด ว ยหนาตาสงสัย “ปูค รับ...วาวก็มนี ้ําหนัก
นะครับ แลววาว ขึน้ ไปไดอยางไรละครับ”

ปูล บู หัวเบิม้ แลวตอบวา “เมื่อดึงเชือกหรือออกวิง่ แรงทีล่ มปะทะ

วาว จะแบงไดเปน 2 สวน สวนหนึง่ จะมีทิศขึน้ แรงนีถ้ า มากกวา
น้าํ หนักวาว จะทําใหวา วขึน้ ได”
แรงที่ ลม
แรงยอยทิศขึ้น
ปะทะวาว
แรงยอยใน
แนวระดับ
น้ําหนักวาว

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

แรงทีล่ มปะทะวาวอีกสวนหนึง่
ทําให วาวเปลีย่ นรูปรางลูไ ป
ดานหลัง

11
ปูพ ดู ตอ “แรงทีเ่ กิดจากลมปะทะวาวอีกสวนหนึง่
จะทําใหวา วลูไ ปดานหลัง ถาวาวไมแข็งแรงพอ”

เบิ้มออกความเห็นวา “ถาอยางนั้นวาวตองมี
น้ําหนักนอย ๆ แตแข็งแรงนะสิครับ”

จะใชแผนพลาสติกเปนวัสดุ
ทําวาวไดไหมนะ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

12
ปูบ อกวา “ตอนนีเ้ บิม้ ก็รหู ลักการของการทําวาวแลว
ลองออกแบบวาวทีจ่ ะใช แขงขันดูนะ วาจะทําแบบไหน
และเลือกใชวสั ดุอะไรมาทํา”

เบิ้ม “ตกลงครับ”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

13
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

14
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

15
 เย็นวันหนึง่ เบิม้ กับปูกําลังเดินกลับบาน ทางเดินใน
หมูบ านมีตน ไมมาก เบิม้ ไดยนิ เสียงกรีด...กรีด ทําใหเกิด
ความสงสัย

เบิ้มพูด “ปูค รับ...เสียงอะไรครับ”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.
16
 ปูห ยุดมองทีต่ น ไมขา งทาง เหมือนหาอะไรซักอยาง
แลวจับแมลงขนาดใหญ ตัวหนึง่ ออกมา
ปูพูด “นี่ไง....จักจัน่ เจาของเสียงที่เบิม้ ถาม”

เบิม้ สงสัย “ทําไมจักจัน่ ทําใหเกิดเสียงดังมากขนาดนีล้ ะ ครับ”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

17
ปูสง จักจัน่ ใหเบิ้มดูใกล ๆ แลวพูดวา “เสียงจักจัน่ ไมไดเกิดจาก
การเอาปกถูกนั เหมือนกับจิง้ หรีด แตจกั จัน่ มีอวัยวะผลิตเสียงตรง
ทอขางลําตัว ทําใหเกิดเสียงดังมาก และทําไดเฉพาะจักจัน่ เพศผู
เทานัน้ นะ มันทําเสียงเรียกตัวเมียเมื่อจะผสมพันธุ”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

18
ปูเ ห็นเบิม้ ทําหนางง ๆ จึงบอกวา
“เราทําของเลนที่เลียนเสียงจักจั่นไดนะ มาทําเลนกัน ดีไหม”
เบิ้มยิ้มดีใจ “ดีครับ”

เบิม้ ปลอยจักจัน่ ใหบนิ ขึน้ ตนไมไป

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

19
 ปูช วนเบิ้มกลับบาน และบอกใหเตรียมวัสดุตา ง ๆ เพือ่ ทําของเลน
ทีเ่ ลียนเสียงจักจัน่ กัน

ทอพีวีซที ที่ ําทอน้ําประปา

1.5-2 เซนติเมตร
ไมเสียบลูกชิน้

เอ็นตกปลายาว 30 เซนติเมตร กาว

ยางสนแบบแทง
หรือแบบกอน3 เซนติเมตร ไมขีด

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

กระดาษโปสเตอรหรือกระดาษแข็ง
20
 ปูใ หเบิม้ ทําตามขัน้ ตอนดังนี้

วางทอพีวซี บี นกระดาษ
1
โปสเตอรวาดเสนโดยรอบให
หางจากผิวทอ ประมาณ
1 เซนติเมตร

ใชกรรไกรตัดกระดาษตาม 2
แนวทีว่ าด และบากขอบ
เปนชอง ๆ
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

3 พับขอบกระดาษขึน้ ทากาว
ดานในแลวปดปลายหนึง่ ของ
ทอพีวซี ที งิ้ ใหกาวแหง

4
เจาะรูกระดาษ รอยดวย
เสนเอ็น ปลายลางผูกกับกาน
ไมขดี กันหลุด

21
ขัน้ ตอไป จุดไฟทีไ่ สแทงยางสน หยดยางสน 5
ทีล่ ะลายแลวบนปลาย ไมเสียบลูกชิน้ ใหรอบ
และหนา พอสมควร ถาเปนยางสนแบบกอน
ใหใส กระปองตัง้ ไฟใหละลาย

6
ขณะยางสนยังไมแข็งตัว
บีบแตง ใหยางสนเปนรอยคอด
ทิง้ ใหเย็น

7
ผูกปลายเอ็นทีเ่ หลือรอบ
รอยคอด เปนหวงหลวม ๆ
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

8
เสร็จแลว ลองแกวงดู

22
เบิ้มรองถามขณะเลนอยางสนุกสนาน “ปูครับ...เกิดเสียงดังได
อยางไรครับ เสียงเหมือนจักจัน่ ดวยสิครับ”

ปูย ้มิ แลวตอบวา “เพราะเสียงเหมือนจักจัน่ เราจึงเรียกของเลนนี้วา

จักจัน่ ”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

ขณะหมุน เอ็นจะเสียดสีกบั ยางสน ทําใหเอ็นสัน่

การสัน่ ของเอ็นสงมาถึงกระดาษ ทําใหกระดาษสัน่
จนเกิดเสียงดังได
23
เบิ้มสงสัยตอ “เราจะทําใหเกิดเสียงแปลกไปกวา
ทีเ่ ปนอยูน ไี้ ดไหมครับ”
ปูตอบ “ลองเปลี่ยนขนาดทอพีวีซีดูสิ ใชทอใหญ
กับทอเล็ก เสียงจะตางกันไหม บางอยางทีเ่ บิม้ สงสัย
ควรทดลองดูเองนะ ถาไมอนั ตราย เบิม้ ลองเอากระดาษกาว
พันตอทอพีวีซีดูสิ เสียงจะเปลี่ยนไปไหม”

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

24
 เบิม้ ถือของเลนแกวงไปตามถนนในหมูบ า นอยาง มีความสุข
เสียงจักจัน่ กรีดรองตอบรับจักจัน่ ของเบิม้ ตลอดทาง

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.

25
 คณะผูจ ดั ทําหนังสืออานประกอบวิทยาศาสตร
นายพิศาล สรอยธุหร่ํา
นางสุนยี  คลายนิล
นายประมวล ศิรผิ นั แกว
นายพงษชยั ศรีพนั ธุ
คณะผูเ ขารวมประชุมพิจารณา
นางผกายดาว สวัสดิส์ วาง
นายนัทธี สามารถ
นายสุพจน วุฒโิ สภณ
นางชุตมิ า เตมียสถิต
นางสาวทิพยวรรณ สุดปฐม
นายประสงค เมธีพนิ ติ กุล
นางสาวสุวนิ ยั มงคลธารณ
นางสาวสุภาภรณ ธรรมวิชยั พันธุ
นางสาวประภาพร เครือสีดา
นางสาวไทนี อนรรฆสันต
นางณัฐสรวง ทิพานุกะ
นางกิง่ แกว คูอมรพัฒนะ
นายนิพนธ ทรายเพชร
นางสําเร็จ วรรณพิรณ ุ โรงเรียนทาเกวียน จังหวัดฉะเชิงเทรา
นางบุญปลูก ชูวงศวาลย
ผูช ว ยศาสตราจารยรชั ดา สุตรา
นางจินตนา ตันตสุทธิกลุ
นางวัลภา สิงหธรรมสาร
ระดับประถมศึกษา
ผูอ าํ นวยการสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร
และเทคโนโลยี
ผูเ ชีย่ วชาญพิเศษ
ผูช ว ยผูอ าํ นวยการสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร
และเทคโนโลยี
ผูช ว ยผูอ าํ นวยการสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร
และเทคโนโลยี
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี
โรงเรียนวัดไทร (สินศึกษาลัย) จังหวัดนครปฐม
โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ฝายประถม
โรงเรียนสายน้าํ ทิพย กรุงเทพฯ
โรงเรียนดาราคาม กรุงเทพฯ 26
นางบุญเมฆ ภมรสิงห
นางสาวพรทิพย ศิรภิ ทั ราชัย
นางเพชรรัตน ศรีมี
นางสุมาลี เตียงทิพย
นางนิตยา คงพันธุ
นางสาวอัญชลี ศรีอรชุน
นางปญญัชลี สุวรรณภูมิ
นายวัน บัวเทพ
นางปยะวรรณ ใจหาญ
นางสุทธินยี  ภัทรวงศโยธิน
นางอุมา ไตรธรรม
นางผองพรรณ นพบุรี
นางดวงใจ ไกรยะวุธ
บรรณาธิการกิจ
นางผกายดาว สวัสดิส์ วาง
ผศ. รัชดา สุตรา
นางสาวไทนี อนรรฆสันต
นางณัฐสรวง ทิพานุกะ
ออกแบบพิมพและภาพประกอบ
นายนัทธี สามารถ
นางสาวสุวนิ ยั มงคลธารณ
นายนาวี นภาวัฒนโยธิน
โรงเรียนพระตําหนักสวนกุหลาบ กรุงเทพฯ
โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมิตร
กรุงเทพฯ
โรงเรียนวัดทศทิศ จังหวัดปทุมธานี
โรงเรียนโสมาภานุสสรณ กรุงเทพฯ
โรงเรียนวัดประยุรวงศาวาส กรุงเทพฯ
โรงเรียนวัดพระประโทนเจดีย อ.เมือง จ.นครปฐม
โรงเรียนวัดทับกระดาน อ.สองพีน่ อ ง จ.สุพรรณบุรี
โรงเรียนชุมชนบานน้าํ นอย อ.หาดใหญ จ.สงขลา
โรงเรียนโคกแสมสาร อ.โคกเจริญ จ.ลพบุรี
โรงเรียนบานหนองเงิน อ.บานบึง จ.ชลบุรี
โรงเรียนบานผาแกว อ.เมือง จ.อุบลราชธานี
โรงเรียนบานศรีสพุ รรณ อ.เมือง จ.ลําพูน
โรงเรียนหนองสําโรงวิทยา อ.เมือง จ.อุดรธานี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี
โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ฝายประถม
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ÊÊÇ·.
27