Professional Documents
Culture Documents
%t<
90^ aj\
dreier
437155
Verlag
1916
eipjig
19 16
"^T^i^
S
J^*'*
fpfer
^d^te6 1915)
aBgielen,
gefd^rieBen morben.
barauf
erbeutlid^en,
(Befamt-
fnfd^auung geBrad^f
l^af,
nid^t
untviUIom'
mene rgngung
bie(e
bar.
Sie
!Sni^e6 burdE)
^arfei=
fd^affierung
tionen
unb
bit ielfad^e
Seilnef^mung,
bie (eine
Inten-
(eitern
unferer
an ber ^'tont
glorreid^
fmpfenben
^tig^nb erfaJ^ren
l^aBen,
2Sa0 i^m
ah
S)of'
eilten fi^en
^ifiotiff^m
Ort
Be(t|f
mib
barnitt
ttt
ber ^weiten
qe bcm
^er=
inm
redeten
in
folgenbem
ifi
xvk
id)
i^offe
feine
2Iu0=
gleid^nng.
leid^^eitig
unb bort
in ber beutfd)en
^nBIi^itt
^Ia|
greifen
(i),
nnb Satfad^en
'Da J8ud^
fonbern ein
jle
entgegengett>irft.
foll nid^t
an
erfJer
(Sammlung
unb
ber
rieg" n?erben
biefee
35ud^
i?ielleic^t
mit bem
feine
Begleitenben
ebanfen
lefen, oB
Sann mgen
etften
jie jidE)
^tetif
rfaffer
in
bem
auf
tragen.
IDie efe|e
unb (formen,
bie
einen
ampf
auf=
^um Kriege
Vermge ber
tiefgel^enben jittlid^en
unb
religifen 25ers
be ^apitaliemti
unb
Kampfe brausen an
^^^
ber
gront
unb
unb no(^
mel)r
im 3"^^"
&taaten
fo l^ufig
IV
fo tveitQ,e^mb
man
25ebenfen tragen
fann,
\)apt
jfl
an
t)ielmef)r eine,
3ebe gro^e
3^^^txlter
unb (5*^^^
^^^'
3a0
BrgerIid^=Fapita=
rieg.
fr ben 25erfaffer
i.
l^riomatifd) Blieben
im
er(ien
wie in
biefem
^nd^e
bie
@|e:
ba^
fixt
@inn
Beji|t,
inn
Bej:|en muffe;
ba^
bie
Umgefialtungen,
f ann,
rieg fr
bie
im
25erl)ltni0 gu feinen
Opfern
jeber 2trt,
minimal,
(tnb.
ja
me^t
al
3ie
m^ig
|en,
bie
mit
gleid^=
ba^ bet
n?af)re
inn
biefer "Jltaffen-
liegen muffe,
ah auf bem
bet ^olitif
unb Fonomie
fo Berechtigt
unb
il^re
relative
"ifXtaf^t
3ie
tt)enn
(Folgerung aBer
einen
am
benfelBen
|en
i(!,
ba^
bie6
biefer
ampf
fein
inn
Berl^aupt Beji|t
nur ber
inn
ben
europifd^en
3er
offenjtd^tlid^e
^ana^el
eine politifd^en
nnb fono=
angemeffenen inne
Bei grter, \a
nnb 3fKotiiernng
inne nhet^aupt
gellet erjlral^Ien.
feinen
nfernng6jinn nnr
um
bie
(o reiner
nnb
angemejfene nnb
ein
@r
gleirf)fam
Ultimatum
Qe^t entfd^eiben
j^eit
ober
rolle aBtreten, fo
mn^te
nnb
(ein tvitb.
^ebet
politi(d)e
})tte
nnferem
geijiigen
Borgen.
2BeId^e mglid^e nnb notn?enbige Olid^tnng nad^ be 25er=
faffer 3QlTeinnng biefer
ijiin
Snternngpro^e^ gn nei^men
l^aBe,
ba&
in
bem
^errn
^rofejjor
^n), bem
2InfgaBe ge=
bie
feinerjeit anfgeforbert
bie
freilid^
gegeBenen 25efd^rnfnng,
einen
gearteten 23eitrag
VI
bet(d)en
Befferen
einer
neuen
unb
eBenorbnung
geBen t>evmd^tett.
O^^om @inn
ijt,
bee Seibe"
unb
Stiebe
bie
unb r!ennfni0")
beI^alB
auf
egenn?arf
jte
ba
e t?ermieben
wrbe,
2Sorfen gn
25erlin,
erbeuflid^en.
im "^nni 191 6.
3[Ilaf @dbeler.
<i>
5)er ^rieg
''ngl^Iiger
I
ah
if^
(3efaxntetlebnx
ifi
!3ettad)tnnQ6Xvei(ett
in
er
biefer
rieg
fllig.
2Iu5
i^mn xv^e
l^eraus,
folgenben 3^^^^"
""^
^^^
'^^'
erlebni
jtcf)
(5t:age
tt>a
al unmitfelbarc
efamf-
inn
in
fd)Iiee.
^i(^t wie
et
ah
^iftovi(d)e
^aftnm
entfianb,
nid)t xvol)in et fgten tnaa^, nid)t tva (eine '^iele finb ober
fein follen, tt>irb i^ier errtert.
^id)t&
erteilt,
tvitb etlltt
unb
feine
herausgenommen
am
3"=
nnb
bem trom
(d)id)te^'
ber 'Reiten
nnb
eben fo tvie et or
21ntli| offenbaren.
bem
efamterleben
iff
bajJel^t, fein
3"
biefem (Sinne
(5n>ige0
jeglid^e
unb
IXuerlierSare.
aU
fold^e
(0 borgt
2ert
nicJ)f t)on
irgenbmeld^en Erfolgen; e
ber
or
@d)ulb
ber ^erfonen,
auf^ nid^t
fl^rten,
^um riege
mlmel^t gu jenem
ewigen
t>on
bem ^o^anne
fo
gro^ nnb
2SieIe
nnb etpalftge
3R'iegeaI)nfe0
in
in 25ili>
bie
unb @inn,
einer 'JXen^eitf
fein 25er)!anb
am
Sag
alle
J^eimniDolIere
unb rgere ah
in
eine
bie
man
im
ben!f" (,
dlande),
&p^te
I)ineinIeBen,
fid^
leben felbjl
I^afpeln t)on
langfam
erfdE)Iiegt;
ba e(d)i(^te
gleid^ SOfConb-
nid^t 2IB-
unb (Sonnenfei
(Befd^id^te
jtd) erff
t>ielmef)r
ein
im tf fe
:
be 9Q[rar=
felb|! bie
bae
ifl
bie alle
befonberen eil=
i(i
unb 3^^!^^
^^^
rieg umfplt.
i|I
bie
neue ei-
atmen ;
Infi,
efd^id^tluft
ffnbe".
2Iber
tva
alle
ober
einige
einzelne
be
&tnbe
benu
n>a g^ront
unb
(S:tappe
gebliebenen al ,,ben
ij!
^rieg"
Sa
reben.
benFbare
2Iber all
'SRa^.
QSermeffen n>re
and)
(ei: e iji
e,
barber gu
iff
bie&, tt>a e
uml)egf,
umfd)Ioffen
unb
2Iumaen
feiner 31lglid^-
feiten
t)on
ba6 Weber
ij!
nur
ijl,
dbet gu=
ein
mel)V
ah
all
bie6,
(So
giBf
ein (Befamtetlehen,
^iteinanbetlebenl
be rIeBen, bie
leBf.
Senn xvk
weit mel)r
gform
er=
2tnd^ bie
ah
ifi
^nunb
l)alt
unfere0 SeBen;
and) bicB
nnn alle
2eg
fel^r
f(f)aff,
ba fagf,
e&
(ei
ein
efamterleBen nur
t?on
fompligierfe
'^nfammenfei^nnq^
(SrIeBniffen
einzelner
"Jltenff^en, Dermef^rt
nm
ifi
^ti^nlid^e erleBen.
onnenar
ee
nm
gen>orben,
ba^
bie(e&
3Ilifs
eia,en=
^oxm
allee (SrIeBen
iff,
ba^ in
biefer
gorm
mglid^en@umme
ba
jie
liegen fnnen,
angef)i)ren,
einer
ah bie ^elt, bie bem einzelnen aU (Singelnem gugnglid^ ift Unb fonuenflar ifi e gen?orben, ba^ e toal^rl^aft biefe IBe &ad)e ifi, bie mir alle in ber ^otm be SQ^liteinanber {eben Sag erleben, berfelBe ^rieg, biefelBen Hoffnungen, e=
fal)ten,
S^eiben,
(Seligkeiten.
SQfCiteinanber"
n?erben
bie
bie-
gef)offet,
miteinanber tt?erben
tt>irb
bafelBe S^eib
glauBen
n>ir felfenfeji
an nnferen @ieg.
inbem
er
Itnb fonuenflar
ifi
es
geworben, ba^
jeglid^er,
ba^
fielet
unb
xvei^,
fei,
cd (ei baB,
entl^alten
gar getpaldg
ah
ba6
ba gerabe
i^m
feine
anfllige
im anb,
[a berall
tt>o
3eut=
3apan, 3"^^^"^ mifguerleBen gerabe unb jiel^f, e ^ahe bie(e ane einen
l^inan ber
bie
@inn nnb
eine
Sebeufnng weit
umme
SKenfd^en, ja
inber nnb
^^^^r
f^^^^ ^
f^9^ ^^ nnmiftelbar,
reid^er
ijl,
nnb
t)er=
nnb
tt>ei
bamme),
mn
and^
ber
fein
(Behalt
efamterlebniffe
aller (Sriebniffe ber
Sentfd^Ianb grer
einzelnen
aU
bie
nmme
nid^f
(Jriebenfonfirufdon
ur logifd^
eine
notn>enbigen oIge
l)tte,
3nbem
gleid^
n?ir biefe
^^orm
n>al^renemeinfd^aff6gei|ie0
il^r
2)enffd^Ianb"
mit 2lngen
Don
gefeiten
l^aben,
I^aben xvit
etwae
gefunben,
ma
bem
zuflligen
(SntbedEnng-
1914x,
ijl,
n>a6 Don
Ort nnb
3f
ber (SntbedEnng,
ieg nnb
ie|f nid^t
3R^ieberIage fo nnabf^ngig
ber
fern Dom
2ir
feigen
nur nn
felbff al
dXation nnb
(e^en bie
egcn=
n?arf anber an: and^ bie tXmtt?eIf, bie (Srb!ugel, bie l^ijlorifd^e
bie
(Srbfugel
t>or
un mit melcn
Bett>eglid^en, unenblid^
^e
DerfenFten ober
fte
fc^ien
un
bie (Srbe
gn Breiten.
t>erbe(f te biefe
|ie ifi.
tveife,
Hnb
3f|t
um ott
a^eifa^e
biefe
rb!ngel fr baB
Kunbe
Be=
bemDHeerc
gan
fejie,
d^arafteriffifd^e,
nnern?ed)feIBare
l^eien
3^9^
^^'
genommen
(^ranFreid^,
J^aBen.
(Snglanb,
"^fte nid)t
i)nlid)
aU
bie
^tabt"^
bie
aud) in allen
iE^ren
brinnen
unb
allen biefen
Singen i^te
ifi
einzigartigen
3ge aufprgt?
windig unb
faj!
9IliFroffopifc^
bie
25lidEform be grie=
arm
bie
bem 2Iuge
t>or
unfere eis
auf.
Unb
analog fallen
bie
bie
2S5nbe
3"fnft unb
QSergangenI)eif,
burd)ftd)tigen
egenwartwnbe
be ^tiebeuB
um
fo I)rter
nnb
unburd))td^tiger, je weniger
wir
|te
gewal^ren.
2tu0 ber
bi
gelben,
bie ^K^ciffer,
(So
al0 oB
(le
fi
Dom
gtrunFtt l^ffn;
fd^xvehen
an unfete l
unb
fo
bi
fi
lang
i)tfdE)Ioffn
,
l^r.
IXnb
glid;jitig
fd^ipift
in
in
Bn=
355ld^ furd^fbarr
S)mon
br rig,
bie
ba^
r fo
3"Srb
nnb
unb (Be^entvatt n
rid^
tpi
frffn fd^inf,
in
tool^lgbift
iff
2ld)
lid^fr
nin
bet rig,
bi 355l( mitt
nnb
bi f(f)id^f
nnb '^uiunft
fo gro^, I)II
nnb
rici)
mad^f
al tvtf tvit
imen
^netfi
an ba6
labt
tveit (td)
(td)
nnb
bod) auf
TOd^f nn
t>etpfii(^tet
Unb oft?
in benif iva
^m
"^tieben, ba
ij!
i^m
(ein
gifiig
ifi^
gttiinfam
finbnngn nnb
fann.
mit
i\)ven
(Smp=
am
nnb
(d^eibenf (o
Drmag
br 3ICnfd^
im
gribu
fl^u.
Qemein(ame
i|!0md^t fo fc^ror gu
finr
(Sr Ibt al
&tabt, im
l^d^jln
bem grogn
nnjid^tbarn Q:twaf
(Sr Ibt
&taat
nnnn.
al ^Politifr ml^r
gragn
bie
br inur^
(iaatlid^en XSoI^Ifal^rt, al in
"^taq^en,
bae XSrl^ltni
t)on
&taat
in (Staat betreffen.
Unb
er lebt mel^r
im SSanne
be6 3rbifd^en
ah
in
ber 2S5eIf.
tnng
Sag e
and^ fo etroa
ange geben
f nne,
ba^
nnb
erff,
nif^t t>ielmel)r
)te
lieber emid^tef,
bae
(ie\)t
ber 3[Uenfcf)
gett?al)rt,
nnb menn
nnb
er nid^t ^n^nnftbered^nenb,
fein
fonbern gn=
ben
fnnffgejlalfenb,
&d)i(al auf
ber d)nlfer,
@inn
rnf)t
ber
2Gorte
,,feinge)ialfenbe
geronnene,
"Ratten,
fefi-
geworbene
Zat
tvav,
an
bie xvit
nn gerof^nt
am
Seifpiel
o h^vt
im kleinen
ber
rieg
gleid^=
(am
biefe
Kid^fnng
be5 el;en0
tt>ie
im roen
nm:
nnb
2Iqnarinm ba6
|tef)t
beffen
onbergefe| fr
ttjol^nte
@ein
feji
aber et(d)eint
nid^t
mel^r fo
nnb felbfberffnblid^
@o
girangmgig ba^
c^ne (Sigenmille,
^nbimbnnm
j[e|t
jn leben
al rieger
nnr im angen, al
ber
im
^nbiibnnm bemd^tigt
jtdE)
gerabe
iff
al ob
alle
felbff, tpieber in
bie geI)eimnioIIe
au ber
fte
irb
toieber flar,
ba^
fafi alle
groen
t?oIHid[;en,
nationalen nnb
ba^
ftt
am
bem
um
ie|t
ummogen.
2lIfD tvat
[ep ^eftgetvotbeme,
anf Zat ober
2IBer
ift
um
tvie eine
biefe
eiu
in
Xat
gang
Kad^e, Kol^eif,
3S5iIbf)eit
in
ben (Seelen?
2Bo
Humanitt,
n?o
bm
efe|
be
bem
Stehen
unb
ber 2BoI)I=
Singen?
(^rage, oB
2Iud^
wir nic^f
am
!3eifpiel
bie(e&
formen gemannen,
bie
ftd^ nid^t
ju
tun f)dben unb nur an ii)m gefunben tpurben. tioa gan 25erfd^iebene
i|i
ber
@inn
^anblungeorgang unb
fd^en,
]^in,
el^e
auf ben
@inn
be riege
jener
fo
erfd^eint er
mir
Ie|fen
fammelnben,
meinfd^aft
l^eigt
einl^eitjiiftenben
e^-tenfier
rfte,
bie
menfd^Iirf^e
e=
immer
unb
intenfier gejlalten.
,,ieBe"
bie l^d^jie
gorm
biefer
rfte.
So
giBt Ber^
,, erzeugt''
^aupt
nid^t
SieBe
benn
jie
fte i(i e,
nid^f.
immer
Bereifen,
immer
tt>arfenben,
i)er=
fd^iebene 2Iggregatformen.
25erfd^iebene Salinen:
xveit er ieBe entl)lt
im ^tiebemin^anb tmt
gro^e
fo=
biefe
ammlungefraff
Breif
unenblid^
nnb STfeBenft^d^en.
S" 3"^^-
I)errfd)t
t)on
ibunm
Dor,
nnb man
(te^t
t>or
235lber,
bie
3nt rieggujianb
jlant jid^
bie
frmnng
geroalfig;
jid^
men lufammettf
(StrombrndE
oneinanber trennen,
benen
nni>ergleid)lid^
mit
bet
^ntetiptt
meinfdjaft ju emeinfrfjaft
erfd)eint
>or
&or,
nnb ba ^n^^^J^iiwiiJ
'JXtan ^e^t
ijl
nur
ah lieb"
feine
biefer
emeinfd^aft.
meB^r
lauter
XSlbern
bie
e
25ume
2IBer n?eld^e0
i^ier
gleid^fam
unb bort?
253a jinb
,M^'^ ""^
entjnbet?
^m
ber
^rieben
ber
STeigungroinM beqenige,
bie
ber gleidt)fam
ifl:
bnrd^ bae
Serrain nnb
t>on
trom
auf ben
25erg ju Xal.
mel^r
^JRen(d)en ah auf ott unb auf ott meijl nur burd^ ben
3[llenfcf)en
f)inburd^,
nid^t
StUcnfd^en
evftet
etft
fie
tid)fet fid^
an
2oI)lbef)agen,
innenglcf
nnb auf
l^eif,
was
beten Scfrberuug
bieuf (3led)t(td;er=
3tt)iIifadou ufn?.).
iuuerl^alb ber
tndE)fige
jid^
^m
Kriege bagegen
fteig^t
bet
trom
fogfraft gezwungen
Bergauf.
Sie
Siebe rid?fef
unb
alle
in il;rer
erjlen
iSewegung auf oft, ber f^d^ffen anffion aller emein= fd^affen unb auf ben 3Kenfd)en erji bntd) off l^iuburd^,
^ebe 25oI0
^iSSeife,
appelliert
an
bie offl^eif
in feiner Befonberen
IXnb
|te
tpenbef
aB
unb innengldE.
ie nimmt
3lid)fung an t?on
bem
SeBenemerfe, an erjler
})inbnt(^
auf
bie
in il)tcn feinjlen
geijlEigen
ulfurroerfe,
!pI)iIofopI)ie,
&taat6ibee, ben
ie|t,
nationalen 3ted)fgeiji.
alle
tpunberfam: gerabe
biefer
ba
ufer
ift
j^odEt,
ba
jte
burd^
ang
am
bie
mei jien
biefer l^el^ren
fie
am
tiefften
gcIieBt.
93SI)renb
burd^ d^ulb,
>iele
teils
burd^
Zahif
t^erfe|t
l^errlid^e
merben,
fid;
bie
eele
unb
einfgen SlufBaus al
im
(^ci^^'^n.
3"
biefem neuen
Htu
TO
rffe
erffel)en
in
ben d;|ngrben
unb bal^eim
erffel^en
lionen 2?orenfiPrfen
unb ^j^antajien.
if^nen
eiPig!
S^tur ein
@onne
erblidF en.
2)ie
^nbe nac^
ba\)itt;
biefen neuen
fernen am^
gebrenben
Srger
ber
beB
neu
|td^
ulturgeijieo in
d^aren
2lrm,
bie
anb,
bie,
nad;foIgenbe enerationen
jtuFen bai^in.
ttJoIIfen
fenntlid^ tnaf^en
jie
mar
unb
bod^ erlebt!
e beu^al^rf,
ift ee
aufgel^oben
tt>o
borf,
tvo feine
raff
jeglid^e
tpirFen
mu.
on
2)ie
ebanFeuFeime
berer aber, bie gurdE f ommen, tx?erben burd^ bie taui)e 2S5irF=
lid^feif fd?arf augelefen n?erben;
je
get)nfaufenben n?irb
i(?
ein einziger
eim
DieIIeid[;f erblf^en.
ba6
2efen
aller
f)ier
nur
^rojeEfe,
^pi^anfajien
ewig f)erDorbrid^f;
ol^ne ben
ba^
o^m
biefen
Sob
fd^on bot
ber
eburt
999
unfer il^nen,
and)
bie
faufenbffe nie
233ie
bem ute
ber Ked)tfid^erf)eit ju
bem
f^l^eren
ute
ber
ered^tig=
II
eine
mapmak
duo
dle(^t6ft(^eti)eit
gu Be-
Ieid)!t>erfigen
lomme nur
est
unb
si
faciunt
idem non
fernen
idem
ruft
am ben
fernen
Xtnb bie(em
gef(f)rie5
feinem
l^eilig
geredeten
Stimme
be 25ol!e0 u
if^ nid^f fein;
,,2S5enn
3u
nid)t Bijl,
an bae
id)
glauBe, will
roenn
Sn
1)ie(e& (ein
S)a mir
fr
SCfCenfd^en
^JSXetetma^
Be|t|en
fd^on
ben 255erf be
DITag fr ^lfermerf,
bie
gleid^tt>erfig
feien,
unb oB
il^re
geredete" feien,
muffen
alle
unfere
menfd^=
lid^en 3tec^finffifufe
jlel^enben
aBfelEjen;
vermge
muffen
bie
fo Bel^anbeln,
(eit
,,al&
oB"
nid^t
im frome
bie
ben
lepen QSerfrgen
geworben mre.
^'6U
est
fer pod^en
redE)dgfeif.
anf
Kedf)f0Jid^erf)eif,
iwnge
unb
si
duo
idem
idem,
nad^ 3led;f-
fid^erf^eif.
@o
ruff e
im egenfa|e inm
ein
eifle ber
e*
e
red)dgFeif, ber
(ei,
Qeted)te6 died^t
gett)l)re.
Sin gemalfige uf
XSermirrung f!rt
ijl
rieg
in
uf
iji
bie
12
um
bie
bereu
3^"^^"^
^^^^
red^tlid^eu
bet
3Ilonb
l^eJ^reu
um
bie
bie (Srbe,
Srbe
um
@ouue. 25ou
S.id)t
ber
au0 in
unb
mad)t
'Dinare
auf beten
auf^
IXnb
um
^^et
um
bie ein
Solf
tvitht,
ober bie e
md^tiger
bejio
((^tvillt bet
^ofaunenruf nad^
ber ered^tigfeit
bie
unb
me^t
Dted^tjid^erl^eit rufen,
olange
um
ter
gel^t, bie
bet
bel)errfd)t,
mu^
alfo
and)
aber
mu^
ber ered^tigFett
ge::
redeten" (Sad)e,
bae
ebanfe unb
efl)l,
^(^
iji tiefjie
r-
^^ ^^^ teuflifd^e,
,/JKad^t or died)t'\
3ie
bie
etpige ered^tigfeit
2Sir
riefen
bet ere4)tig=
follte.
gegen un entfd^eiben
bet
&timmtn
gegen
bic fjeilige
^bee
gebadeten.
t)or
Sann
^ahen
tvit e freilid^
mit
tieffietti
Sangen
ijl,
XDie
unb
il^re
felbjinbige,
auf
ftd)
allein geffellte
ber
nn
fnf)Ien n)ir al
bienfam nnferem
3Q[laj[ori=
@o
255efenarf ah
ber S^iehe
e& bet
^tiebe
ifi
3lid)fungnmfef)r
(elhfi
aber
Singen, an
(treiben
benen
fie
begibf; ja
jie
ijl
fogar
m
jte
3)ie(e befonberen
Singe"
rnppen,
xveitet\)iti
grnnbDerfd)ieben.
n?elten fllt \a
(o leidet
tungumM;r
jte
felbff,
bie
fd^afft
unb
nun
nid;t mef^r
guerti er=
an
befonberen
Singe
gebunben
ijl,
an
bet
(le
tDad)fe,
i4
^ujlanb.
gr
(tfi)
felbjl
on innen
fielet,
XDkb
xva&
im barauffolgenben
255ac^0tum ber
Qprieben ale
3Torm
unb
gleid)geitig
n?irb.
i^eilige
iji
(Erinnerung an bae
Samals" empfunben
(5
ein
ed^ten, jtttlic^en
nnen6= nnb@oIIen=
(itU
unb
redt)tlid;er
rbnung,
n?a
jicb
ba gang
jenfeit be
iff
nnen unb
KdE
gang auf
fein
erlorene,
fiefere
jie
iff
23Sefen ur
(^olge f^af.
ne
geredete OTfieberlage,
immer
ein ^ij^erea
uf ah
ben ber
ein ungererf)ter
ieg,
ein
3"f^ll(teg etn?a
gut
n?ie auefd^Iiegt.
2Iber bie
fad^
jle^en
SemegungumFeJ^r
in
ben
genauen
renken
riegeparteien
l^inau
am
ber
2lnfang
be riege.
bie '^eitfielie
jie
unb
bie
egenjinbe, in beren
3QfCitte jte
entffanb,
felbjl
l)inam
@ie
iE)rer
erhlt
unb
feffigt
jie
bamit
fd)afft
2ir
f)aben
foldbe
an
15
ifalienifd^en STtational^
be
beutfd^en Dlcid^e
n?af)rgenommen.
3^1^ ^^^^
faafenbunbe ermarfen.
bit in
3ie
biefer
emeinfd^affBilbnngen,
erzeugt n?erben,
g^orm
in ben
Kriegen
lfen
nberbanern
ebnrt
@ie
@ie
ef^e
be
^affe nnb
bie
be Kad^ebnrjle
enf=
fieB)en,
gum
geworben, nnr
pm
offenen SlnsbrndF
nnb nr
affeFfabIeifen=
menl^ang
lfung,
il^ren
t>on
urfprnglid^en
pielranm
t>on
Kanm
ber
unb
3^^^^
^^=
rieg
jtd^ al
ber
fitffte
emeinfd^aftbilbner
l^at.
ber e(d}id^te
ber
I^eiligeren
ber S^iehe.
nun aber
in einer nnerl^rten
pannung
gu
ber inbit?ibuellen
ifi
(Singelperfon,
(Ji^riffentnm
bie
rnnbelement
feiner
alle
wefilid^en
nnb innerf)alb
pl^re
ein
ganj befonbere
n j e I p e r f n
i6
verringern,
bie
bet
Oflen
ttid)t
Eennf.
3^
ueren @iegc
bie(e
^tei-
gbe einer
jttflidE^en
mn^te.
Senn
nid^t
nnb
rieg
rufen,
Mnben, fmmen,
^Parteien allein,
and^ nid^f
bie
nnb ^ergefe|s
allein tnad^t
gro^:
onbern erf!
bie
Ziefe
nnb
bie innigjle
biefer
Singe mit
ber inbi^ibnell
empfnnbenen eIBjl=
ber einzelnen !perfn=
nnb elBffnbigfeit
2lnber traf
barnm and^
ber
Sob
in bett tanfenb
ab
er Dor bie
bUet gu
inbiibnellen
Srnen nnb
j[ebem
nnb genaner
ijl
nnfer 25en>n^tfein,
wa
tvit in
immer,
(eie
nnr
(eie
^if^t nnr
ba& nad^
bod) meffen
l^er^gerrei^enbe,
rieg fr
j[ebe0
X?oIf
ifi
allein ben
&inn
and^ ein
tragifd^e &d)i(a{
groifd^en
liegt
fr nnfer rieben
in biefer
liehe,
pannung
fam
17
j^errlidbe
25erfpred^ungen
bie xvit
tt>ir
ehm
er)!
tva^tium^men
he<
gannen; auf
l^'6d)fiett
Hoffnungen
il^r
gebaut Ratten,
1)a^
all biefe
Stehen bal)inQahen fr
nid^t, foweit bet
an^en,
frjlef
un
ingelne
unferer eele
jlel^f,
ba&
^n-
bmbuum
gabung, mit
Singe^
uns nic^f
au ben
barber,
Rauben offe
S'iehe
I^erDorgegangenen
leidet
aafen
unferblieb.
(Bah
unb
unfere
n)d)(I
j^effiger
tvitb
allein
ba
ij!
Saf^rl^eif,
fl;rf,
tpieber
or ben eijl
nad)bem
il^vev
und
bie
^bee be^
Sobe berl^aupf
grenzenlofen
n?ieber
auB
blinben
Srieb in
be
bie
erff
Sage
t>olI
i)inein,
al
ben
bunflen,
ba
uf
alles
Seben
j1d)tbarmad;enbeu
onzentrationel^af.
^infergrunb
Seben unb al
bie (lrfffe
Sie(e
eifie^-^
unb
ba^
(le
aber mit
@inn nur
jle
brfen,
nirf)f
ba^
unb
i^r
em
fouc
bal^ingibt,
ibenti(d)
i(l,
Slufgabe unb
i8
3Bir
leben
miffen,
ah
ba^
fie
eben
bie(e6
barnm ba eben
angen
2Iber
ijl,
lieb
fr
il^r
forbern follen.
tt>ir
tpiffen
QSIFer
ttoi
biefer
lngeren nnb
jinb,
unbegrenzten Srbenbauer
aber
(o furzen Stehern
(ein
unjlerblid^
ber t>on
^ovtbanet
if^re
mn^,
foll
un
igenmert
ein
ugeln
(ein.
3"
jie
llebem
tt)of)I
aber eine
neue eifie=
(Blanhen an
innen,
gum
minbejien aber
im
ah
(le
bie
f)er!mmlid^en ^Beisl^eiten be
f^atten.
nm
nnb fr
felbff,
(amt
unb ift-
bem
(ei,
J8etpu^t=
in ber eine
ba^
e6 ielleid^t bie
Ie|te
&tnnbe
bie leitenben
greife aller
bei>^r-
rieg einen
t>or
bem Kriege
2
Don
immer
tpieber
19
ip^atififf^
JXttb
mafierfen
moralifd^en
KdEfd^riff
(Suropa.
ba^
fei
bem
5tricge banE.
eine 3^1^ getpaltiger Dleue
biefer
(5 tt>irb
im Fommenben ^tieben
nnb
ernff ere
am @freBen
emfslage
]^er=
hau, (ollen
feinformen,
bie
angebenfef
mnrben,
^ut
Zat
eine
3a
ba&
gnm
,,(5^^"^^
bie(e6
(Snropa"
erHrfen
benffd^en
Nation im efolge
lnellpnnft
riege einmal
biefer euro^
lanben
lebt
nnb
S)entfd^Ianb.
Ber
fflic^es
rufjtf(i)e
ifi
nnb
tvefilx)C5 (SJ^nfientnm
y'^^^^a
^
2er
1
bie
"Die
alle,
i^^ ^
3ted^fglnbigfeit
alle,
md)t
iyetfie^t^
bet tvitb
ttJirb
@o Sofioiemsfr?.
geifliger
Saf
al
enntni nenejler
rf)ifd)er
,,25en?egungen"
flare
gnr 25e=
rnfjtfrf^en
jte
nrfeilnng
3inge
ein
25ilb
ber
f^rijllid^feit
unb
il^rer fird^Iid^en
^otm,
(Sie nnb
allein
bie tiefjle
nnb
gentralfle (Sin=
beffen an,
tvm
xvit
3tnglanb" nennen*.
ba^
@ie
jte
ijl
lfer
al ber '^axiQxnm
nnb
mit bem
jieg=
ba^
jte
mu
i^te
rnf)t
anf
if)r
nnb
nid^f nmgefeH^rt
(Sine XSefflerin"
rnfjtfd^er
langjl^riger tbmefenl^eif in
^eimat nnb
iJ)tf
mit
einet
Sanernfran.
3^^^^"
bie
&ie
9^^'
et^^t
ba^
off?"
fragt
in
^ran.
oft"
if!
bie
2lnfn?ort
tie
* 23gl.
inl^eit D?u^Ian&
eipgig 1915.
21
freilid^
au(^ ba;
ahet
oft
fo bie
ba&
i|i
bod^
i)!
OKac^f." ,,2a0"
grau
,,off
er."
n?ie
xvmbe
ftd^
gu Befei^Ien
nnb me^t in
fein
ah
^ie(e tDdi)xe e=
nnr ben
tiefen
efnI)Ibemofrafimn
n?ie
S^etxfd^aft in
felbfi emp--
Knlanb
nenbe
t>om JBel^errfdbfen
tt>ie
Dom
^errfd^er
d^am
Berminben fann,
,,me^t gn fein^\
^ad)
l^at in
alten, bamit
(te
I^errfd^e.
S^tid^t
nnr ber3nmn0
nnb Seibenfnd^t,
in
bem
triebartig
redete
fo
bie
d^Iag
et^lt
feine
bi^pofttionelle
iff
rnnblage: and^
nur eine
ber nationale
geitgefd^id^tlid^e
^form fr
iwat eine
bie
naturali)iifd)e
gorm, im runbe
3^^^" ""^
2(npaffung an
prad^e
n?e(!europifd)er
Sl^eorien.
iff
Sa
be=
al poIi=
Sen
rnfjtfd^e ^ntelleftnelle
tpeilid^ eingefd)Ieppt
am
bem
nnb
il^n
if^n
feine innere
^oraufe^ung
in ftd^
nid^t an
bem
rufjtfd^en
[menfd[;entum fpontan
entfprnngen.
bie
gormel,
I;ier
in ber ber
Kuffe
^an
mu^
bem
22
3leIigion
nur
^^^
anbere, fr fono^
(ei,
XJerBreifnng ber
25. eine
am
d^roargen 3ICeere
ufn?. ufn?.,
um
in
t>er)leB)en,
Sa
^uflein
!poIiti!er
Bilbe
^an
Bnnfe
mit
XDeit
mel)t
Sanbmaffe
ber ,,,afen
am
tiefer
^Hifftonebrang.
3er
an(^
^been Ber
rnfjlfc^e ]^rijlen=
tnm
3tomanen
So(!oj[en?6fr?, in benen
fahi(d)
Breitet liegt.
genommen
tierten
leieren
fann
(o
mand^e
Bereit einen
ompromi^
2S3enn
altruf(ifd[;er Keligiojitt
STfationalgebanBen
Sojiojerofi?
ah
b.
bie
Blofe
,f(i^ntl)eti(d^e
!Perf6nIid^Feit
be0
rnfjifd^en
QSoe" auffat,
h. er
fo
fe|t
er guerj! natntali(ii(d)
ein^^oIH";
nnb
fe|t
etwaB,
er
ba^
ee
in
Kngtanb
giBt
aBer
fein X5oIf.
Bei
Simitri
3Q[lerefd^=
rid^tig,
Sojiojero!^ fnne
rnl^t
man
bie
gormel Sas
Bigfeit" andb
rnf|tfd)e
^olf
in:
nmfeJ^ren
Sie gange
rtil^t
im
rufjtfd^en X5oIf".
Ilnb
er fe|f J)inju,
ba& SSoIf
ah
erbung
relafiD.
ber XJoIfsfeele"
ba
^ol!
alfo abfoluf,
off
Sa
iff
in ber
eine
Sat
bemerFf
nur
2tnn)enbung on ^euevhac^B
S^l^eorie,
fc^affe,
um
jtd^ in
biefem
^bol
felbji
angubefen*.
ab ^ICaus
fo
barf
man
bod^ aud^
(ei,
nid^f
juer ji fragen,
Soffojen^Bp 2Ibtpeid^ungen
laffen
jid^
alle
auf eine
ormeI
laubigen unberougfer
er
2Solf6antH)ropomorp]^i6mu
unb xvae
foforf
ablef^nen
ifi
hei
n>irb
gleid^mol^I nod)
l^rijllid)
3teligifen
bie
nmiieibet,
Xtnb ba
religi
gefprod?en
(Snbe
3o)loien?6!9.
t>on il^m
unferen
ber
S^atna
gibt in
6
bem @i|ung9berid^f
inneren egenf|e
^reu^ifdjen 2IFabemie
netee
Dom
^ehtnat 19 13
ber
ein amq,eieid)''
gufammenfajfenbe 25ilb
il^re
ber
Sie
in
25ilb erfrgt
t>ielleid^f
nod)
eine
ber
S^atnad
aufgeff)rten Xlnterfd^iebe
auf
ein Ie|fe0
jetPdf9.
34
im
inneren ^tmmig^feit6Qeiiie
fd^rfer ern?ogen ipirb.
tpeffeuropifd^e X5er=
feine ber pvotefian-
beibergormen
3Q[tit
be d^rijllid^en
tt)l?lt
lanben
al
9teif)f
^arnaif
gleid^glieb
nur
bie
rmifd^e ird^e
nnb
tifd^en 3?eligion6formen.
s
B^ier
ber
r^enorbnung
ber
orliegenben ^erfd)iebenl)eifen,
2Ibgefef)en t)on gewiffen
mm
b.
l).
an
bie rf]^obo|rie,
jtnb bie
^erbinbnngen
itvi{d)en i^t
tt>efentlid^ gleid^gijltige".
Sie
prote)lanfifd)en
lauBeneformen
biefer
um fo merf n?rbiger,
unb
ortI)obojrer
bogma,
betreffenb ben
Dom of)n
emid)t
bie
ber
unb
mag
,,rufjifd^e
unb barin
25
^uanb,
jlen.
ah
2S5s
2IBer allju
iei^t
bogmatifd)e 2)iffcren
nid^t.
man
nnb
bie
brigen bDg=
rnnbf|e,
fel^r
nnb borf
eiji
t)on
fl nnb
eine blo^e
ba&
in
benfelben rnnbein(lellnngen
(Snropertppns
3Q[lit
mittleren
nnb
tveftlid^en
grn bet,
vollem
anf
alle nrteilt
^lU mit
^arnaif:
iJ^m
f)armonierf.
died)t
ee,
S)enn nnb
e bleibt bod^
babei,
ba^
eiji
ah
r^e
gibt, in ipeldfeem
gnfammenjlel^en."
^in
erffer tiefer
be (SrIfnng6gebanFen5.
hei
3"
n?iegt in
tDeitem
bie
bot
bie
rlfnng
on
ber
@nbe;
ber
fflid^en
berl^anpt.
bie
3terf)tg[ubigfeit
ah
ber
eine
,,3teIigion
Sobes"
j!el)t
he^eid^net
d^redEIid^
t>or
3"
^^^ fd^n?er=
lajienben rnfjifrf)en
tief t>erfnotet,
fo
&d)id(ahibee
il)m
nnr
bie
biedern
gangen e=
(kin einfad^e
eroinn bnft.
26
prgung
bie
be& (Bttlid^m
in
nid^t
irejleur opifd^e
Slbmed^flung
unb
unb
3tf)i?tf)mi(icrung
be 3R'ac]^obenfcf)en
(Seele*,
fonbern einfad^e
STfad^oBen feigen
i|l
ber
religife
runbimpul.
3eii" auf
@in
feliges
unb
,,eit>ige
runb
cor
@nbe
gurdF,
ttitt
ben
franenbenten 2Bunbern
iperben.
bie
ern?arfef
ber
^aufalorffellung
Ber
@nbe unb
tjl
nblid^feif eng u=
ber,,Sob ber@nbe
minbefien
(eit
ben rted^en
i(i
um
ber
I)eIIeni)1ifd^en 3^^^/
eime
ber
biefer
^bee
^laton
ber
ijl.
bie
@nbe
bie
oIb
(Snblid^Feif
Sarum mu^
aud^
bie
nbe
fr ben 3S5ej!en
tt>ogegen fr
bie
jtd^ SiJ^^n;
ben Orf^obof en e
immer
erfi
lauBe an
ifi,
rlfung
(SrbenBanben
^vaft
et-
Bemd)dgen.
Slnalog i and)
bie
erlfenbe
raff
EE)ri(ii
anber empfunben.
3ie
3ffu,
jlei^en,
bie
bem
eele
(amt ber
ftd)
neigen
mad)tf
^bee
ber ^fXtenfd)-
barBer,
ba^
^lac^obenfe^en,
um
um
biefe
27
(Bott
am
SieBe jid^
nhetl)aupt
ba^
in
bie
bieJBanben be
^t^^Jfc^^tt
I)crablte^.
Sa
befagf nid;t,
QSerticfung in ba
eibm
mre
tvie
im
Ofji-
benf.
bie
gum
(3tied)i(d)en
freiBt gu |lrfj!er
rtiefung
dJtenff^^
freier
renjefob
ij!
i^iet
fd^on
tvie
in
ber
tt>erbnng
felBji
angelegt
tvie
TOd^t
eine
3leif)e
Safen, fonbern
3irenfd^tt?erbung
ein
in
felBji
fd^on
orgemu^te
unb
mitaufrollt
ba6
Splifafion
jnm
!pnnFfe
feine
Sobe
ah,
^ad)
biefen
oBjeffien
ttnferfdE)ieben in
bem
jtd^
3^'^! ^^^
rlfnngsgnaben.
feile
frei >on
ber
Blo^c
nabe
ober bnrd^
nabe nnb
(ei
me^t
(ein
im lauBen an
(S^rijli jlelberfrefenbe
trafleiben nnb
fl)nenbe 25lnf,
bnrd&
ein
'^n(ammenxvithn
bie(ed
nbe mag
er
erwarten, ba^
Werfen! ung
nnb al^nbungDoller
Bontemplierenber
irbifdE)er
^orgenn^
rnnb
Beim
flellung Bei
2Ineignung im jlen.
(Sinfiellung
^altung
jn
bem
DQlTegs
28
tiefen Vinfetfd)ieb.
'Die (eelifd)
^Differenzierung
ber
goftebienfilidjen^organg
erl^ebnng be
emfe
in eine
anbere Safeinfpl)rc,
I)i>I^ere2eIt, in ber
amtn^t nnb
flle tx?irb.
e=
jtd^
ber
^immel felbff
ber
ijl
gu ffnen fd^eint
3a
ber
&ebet
ttitt t?or
^alfung
enfrncfter 2tnbefung
il)r
gum
minbeffen on
ah
^altung umfpannt.
3^
egenfa|e
I)ierzu iff
bie
tro|
tpefentlid^ ibentifd^er
aframenfe im 21benblanb
fnnben=
tilgenbe Spferl^anblung
religiijfen
aframenfen
l^ebf |id^
am, ba^
bet
3QfCeffe jtd^
ber @rt)ebung
jentriert
in eine ]^immlifcf)e
2SeIt
iff I)ier
ivx
auf
bie
Darbietung on ^eilgtern,
mad^en.
^SRit
jittlid^e
d^ulb
tilgen
unb
geredE)t
biefer
KndEbeieI)ung
alle
otte0=
ifl
bienffe
auf ba&
aframente unb
3bee
il;re (Sinf^eit
ftfd^en ird^e
bie
be inbi^i-
laubigen
al fold^er in ben
^immel
Ungemein
fd^arf
iji
an^
29
bk
Silbert>erel)rung
im
tve(il{d)en
nnb
ftlid^en l^rijlenfum
aufipeiff.
3"
fierreid) finbef
jtd) I)ufrg
gu Gi^rijlnBilbern
ie
off
felBernif;
tPcE^rf
(5'>rniel
un=
9^^^ ^^^
prinzipielle
2Iuf=:
SarjlellungfymBoI
ge^
nan
roieber.
^Dagegen Fennf
bie Qvied)i((he
p)ifd)en JBilb
unb ^Profofpp.
Sa
l^eilige
25ilb
ifi
feinet
(5orm nad)
tpaf^rl^aff
ijl
^n
ihm
nur wie
^immel^ ane
beffen
Sofum
es
Sa am
erwarten.
3a
ijl
an
er ff er teile
baed^rijllid^e^beal be t)oII=
be SQltnd^fum
fommenen" SeBens
in bet
^otm
unb ber
3""^^^^^^
Zr)penwelt
eine reid^e
be mnd^ifd^en
3^^^^
3"9^
gleid)frmigere
be
I)eiligen
aufroeijl.
bem SeBeneibeal
25enebi!fu,
in
bie
bem
@eIBffl;eiIigung
JtirdE)e
bem
weit
ttigen SieBeroirfen
Dorl^ergel^f,
an
ftd)
unb bae
inm 2BerFe
be i^eiligen ^gn^^Ju^f
i"
^^^
30
be 3Q[liffton6-
ba organifd^e
t)er=
finben fid)
Xlnb
borf)
i|!
ipie
aud^
bie
dbpfung
bee 25enebiFtu
bem Orienfalifd^en
inl^eit
biefe
d)araFteriffifii)e
9fllnd)6ibeal
I)ier
gegenber
ba
bem
gried^ifd)en!
Z?or
ba bie ba6 be
allem
fef)If
faf! llig
]^d^|!e 3^^tilbilb,
jtd^
ane
J^erDortrieb
oft fonfemplierf.
firebfe
j^eufe
Sie SnfroidEIung
2)a0
be SQltnd^fum aber
im
bem
unb
hi6
alfe I)eIIenijlifrf)e
3lein=
j^eifeibeal
gufammen mit
fd[;on
einer
negatien
(SntleiblidE^ungs
bie ^Pforten
fed^nif,
bie
im
Stehen
foll,
bie (Seele
tiefet
an
be
!Parabiefe
l)infnl)ten
im
gried)ifd)=ort]^bo|ren
tt>ie
^JXtnd)6ibeal ebenfo
(el}x
ben befonber
firdblidEjen
im "^efuitiemne mit
nur ber
^errf4)aft0gebanfen.
ftd^ nidE)t
(S:pi{fopatf e
an 2urbe
d^rifllid^e
QSoIfsbetPu^tfein berf^aupt in
Sijlan^
Dom
grer
ijl
XXnb umgeFel^rt
tritt
ber !Pope
bem
jlrfer
im
^olfleben, unb
er
fgt
fid^ tveit
ab
ba^
er jte einer
orreftur unterwrfe.
QSon bie(em
l^d^flcn ^Punffe,
bem X^olommcnl^eifibeal,
aien abf)ngig.
JXnb
})iet
am
er)!en tt>irb e
un mglid^
fein,
un jenem (5in=
]^eit0punff in
t?on
nhern,
(So gibt
f)ier
bem alle
feinen rnnbbegriff
nnb
grbnng
ernennen
liege.
an
(iel)en
nnDerl^ltniemig
Sngenben
be
3emnt
(Elementen
ber aftiDen
3^ci^ffenliebe Doran;
nid)t
die
ein
gu
25eFmpfenbe0,
aU
ein
jn
(5r=
leibenbe
@eele
fiel^en.
'Die
Zolfioi(d)e
t>om
^^TOd^fliberflanb
gegen
ba6 Ilbel
ampf
gegen
'JXittel
nnb babntd)
^n
bie
biefer
25i>fen aber
fr
innere
^fXlittel
nnb
@r)jleme,
^at,
bie ber
Sdfenfd^
dled^t,
entroidFelf
&taat nnb
S)ie
nal)me augefd^Ioffen.
leiben !pla|
ie
madE)f
bem
I)erjern?eid)enben 9Q[Tif=
ift l)iet
an
erffer
teile
ber IXngldEIid^e".
2BeitI;ergigfeit,
d^idE fale,
bie in
32
unb SSfee
bcr
fo tief
ifi
eine
pofitmn (folgen
^altung.
3a
l^ier
efl)l fr bie
Sragif
ber
d^nlb nnb
ij!
md^tiQ
auB'-
3bee
be
Sragifd^en
bie efl)ifd^e
unb
bie ffl)efifd^e
leidet gu=
jttflid^en
t>iel
fammenflicj^en.
3beal
f^inburd^ jinb
^alfung
im 2e(!en, mie
bas
bie )l]^etifd;en
aufgenommen
bienff).
n>ejllid)e
l^rijlentum (23ilber=
(Sin SeontjetP
iff
(QSgl. \)iexiu
OHafarpf*
ei^en
roir
Kategorien,
mit bem
d^rijllidjen ber
Sie eligifen
lyemnt
ifi
beiber ird^en
'S)emut
2Xber bie(e
im
^XS^efien t>or
jid^ felbjl
allem auf
angejid^t
iperfon an
ofte vornimmt;
fxe
or bem 3rtebenmenfd)en,
t>or
nid)t
am,
3agegeniff bieSemut
^ration
t>or
be ortJ^obo^^eul^riffneinel^eftige^ros
eine in ben teinften (Srfd^einunge-
allen
Singen,
formen
(id)
faff mollfiige
lut
dpismu
SClTenfd)
ber
am
liebjlen
nie,
um
(eine
emeinfd^aft
in
nbe
ju bezeugen;
um
gn erweifen,
ba^
er gel^eimer
St.
II.,
e. Siebcrit^ aSerlag.
33
iff.
'Die Xeid^e
'Demut
fittlid^et
immer
tviebet Belogen
auf
bie
OTteugetoinnung
in
il)r
pofit'wet
raffe
,,m off".
il^r
Sie
liegenbe @elb|l=
erniebrigung toirb
niemals
f)eiliger
elbfi^roedE.
^ier
aber
if! jte
@eIBj!jtt?e(f,
nnb
nid^f
ober fo efeB)ene,
tt>irb
il^r
fiefffer
llnb ber
S^ieheB-ijl
ern
bie
d;rifflid^er 3Q[loraI?
^ier
am
jlrFjlen
unb
jtc^tbarffen.
egenber
beffen
off
bie
berroiegf
im jien
hei
gurd^f unb im
jene
^alle
(Sl)rfurd)f]^alfung
tpeifem
ja
ber
t>erfraulid)en
b.
25af erliebe.
in
jidE)
Die(e
im runbe
gried^ifd^^
^.
aU
eine
felbfl
eine IXnnal^barfeif,
l^af
gerne unb
jebe
2Innl)erung an
(le
bebarf fo
,,urd^f
ifl
bie
runb^
fo l^af es eontjett>
ifi
auf bem
t?er=
Serge
2Ifl^o6
gelernf.
IXnb
fo,
n?ie
bie
STtd^ftenliebe
flanben?
fefe,
25or allem
ba^
fte ftd)
bem eban!en
ber 2I=
ber nffelb|lung
orbnef.
ber
l^ier
IXnb bae
orliegf.
ijl
ber
jenfral(!e
Unferfc^ieb^
^m
XSejlen
fiel)t bie
irgenbroie
bie (Seele
im Sienffe
freimad^en,
ber offe=
unb STd^jienliebe;
biefe
n?ill
bamif
fie
groen
po|7fit>en
2IBf(^
ollgiei^e, bie
i^ten (Sinn
unb
^ier aber
ifi
Iosju!ommen;
(le ifi
tpefenflic^ elbft=
"^m ^ollfommenl^eifsibeal
bes mnd)i'
34
f4)en (Sinjtebler
fd^rfere
"ifXtittel
Unb
au
t)cr=
and),
ba^
biefe SieBe
an
teile
ftd^ al
2Iuf=
lfung
ba^
Brberlid)en eiben0=
fie
nnb@nnbengenoffenfd^aff
3[llitleiben,
barflellf
primr al
be
unb
erlebt
ijl.
'SRit-
genoffen
im lenb",
fo
Stnalog
]^ier=
in
i(l
it>ie
id)
anberiprf ^ei^te
bit eine
biz
renjegemein =
im fien
erji
fd^aft mitl^rijlu,
Begrnbet*.
Siebegemeinfd^aft
ti>irb
Siefe^al^ung
jlar!e
(Sr=
eiben6=
nnb dEjmerjIiebe
|ie
ij!
nodE)
gen?altig nnter|i|t
fd^einnngen, n?ie
fH)rt.
ber rnf}ifrf)e
3toman jebem
t>or
2lugen
biefer
Itnb ba^
nun ba^
3[rter!n>nrbig|!e,
ba^ tro|
religifen
\\)t,
"^n^ammm^d^mdim^
jid^ gelten ff)It,
ber
eelen im
ba, grnppeni^aft
religifen ^Partifnlarimn
j!el)t.
nnb
@eFtentt)efen |ebe
fid)
%nx
offen
,,3^ber ^\)t
im 3unf el fr
Qolge
jene
nur
bit jirenge
3fKitteId)ara!ter ber
S.itht.
Sie Eingabe
po|itit>er 955erfe,
lde,
be eben, bed
bm
jllid^en religifen
339!.
ben 2Iuffa^
Dom inn
be eibe".
3*
35
bet
ba ^infei^en
auf baB
erbrigt, tdb
bafm an
eijlefreif^eif ober
an
l^l^eren
bet
olbaf, ber
in ben
nnb
er
ba tt>e)!europifd^e
eroiffen,
opfern."*
@o
S^eib in biefer
l^rifflid^feit
einen
@inn ah im
Gl^rijlentnm
bes XSeffens.
ift
fr bie ererbte
ein
,,ntern" lt
Qei)alt,
i.
nur
3a0
Seiben
iff
I?ier
xveit
me^t.
(So
gewinnt fr
bie ortI)obo|re
fd^ ffen
ben f^arafter;
es fl^rt
irgenbwie >on
ben
^immel.
bie(e eifle
(td) bie
ift
bie
ortf^obo^e
3ojioj[ewsf9 mad^te
&ad)e
ettvae leidet.
2In
1877
Derijffentlid^ten 2Iuffa|e6
,,3eutfd)Ianb, ba6 protejlierenbe 3teid)" jinbet er ben Stuptnntetfd^ieb bet wejllid^en on ber jllid^en ird)enibee barin,
ba^
bie
lebete ,,suer|l
bie geijlige
nnb bann
fraft
biefer geifligen
XJereinigung aller in
"
f)rijlo,
a6
ifyt et-
bettigte 25er&rennen
fid)
ni(i}t
ber
nur au
fcfton
unferiperfen.
i3.
DHofau
ba
juerfl
gang
Flar ernannte,
&a0
bier ein
dement" entgegen
trat,
alle feine
rcefllic^en Segriffe
unb
OJlaiftbe burcf)frcugtc.
(. Die @r=
36
geBcnbe redbfe
lirf^en"
ftaatlid)e
xvie
fo^iale
Bereinigung
aiuffaffung
jid)
t>ern?irf=
ifi
tDoIIe.
'iflad)
bet rmifd)en
guerjl
ba6
eine
bamt^afte
^Bereinigung in ber
^otm
nard)ie jidjern
errn
biefer 23SeIt."
3"
I^"^^ ge^eimni0=
SofloieiDfi?
bie
tvefilid}e
be roginquiftfor (25rber
aramafou)
tPoI)I
ird^e niebergelegt.
l^unberfen mieber
Ser ^err
ber (rbe
erfd)eint
auf
unb Begegnet
bem
praii)tt>oIIen '^na, be
in beffen SItifte
ber roginquijifor
fd^reitet.
ernennen ,,3^""*
jlillen
t^
ieB)f
aBer manbelf
flumm
unfer
Sd^eln
unerme^Ii(f)en ^itkib.''
ber ro^inquijttor ben
3"
ba^
ba6 fogiale
unb poIi=
Spnamit
brei
Stllenfd^enl^erbe tt?ieber=
werben
Sa ijl
mad^t: ba^
fie
bie
im
roefleuropifd)en
eingefjenb
(. Slb^anblungen unb
2tuff|e,
3an&
I.
eipgig 19 15.)
37
angenommen nnb
dtomf fontuiett
bie
ird^e
ah &taat, ah
n?oIIfe
fid)
^ottfe^nnq,
})ahe.
^e(uB
felSfi
nnb ben
om
35vot aein";
aber ber
^enft^
S^khe.
bem eiji
follte id^"
nnb or ber
ba
fo f^tt er fort,
l^re
ifi
,,nnfer (Se^timnh
mit
bir,
t)or bir
erbergen?
@o
fonbern mit
,3^^%
tt>ejl=
nnfer el^eimni."
lid^e 3ICenfd^enIiebe
gerabe^u (l)nlid^
ah
ba6
i^m rve^
3emo=
nnb 25ern?erflid^en
ern?artet.
!l)entfd)Ianb,
tpirb
ah
groar
biefen bereinigten
fojialer
S)emofrafie
nid^t ]^inan0
tt>iberjtel)en.
p
ijl
einer
fommen;
es
tt)oI;I
^at
fffein
nie
fagen.
@o
nnr
bem
erben.
3enn
baB
morgenlnbifd^en
bem 2lbenblanb
e=
ird^e.
d^on
38
2SirfIid)feif
ift
bem
f)i)!orif(f)en
(Sd^ema 3ojio=
^^^ unierfalen
j^tPFi^
ollfommen entgegengefe^t:
bie
3^^^
^en(d)^eit
in Gi)n|io I;at
nur
in
be
Gi^rijlentuni,
im atI)oIigi6mn5
on
biefer
3bee
nid)f
einmal
I)at
trumen laffen."
3^ fl^rte
xvie
^offoietPf^s aiuffaffung
gried)ifd)^ruf(ifd[;e Gl)ri)t
nur an,
um
gu leim,
ber
runbanfd)auungen auB
auffaffen unb n?erten
lid^en
religife @ntn?i(flung
iff.
mu^f
fo
er
fonfequent
ebanFen,
e folle
ba
ute unb
,eilige
fd)aft
unb^ad)t
in ber253elt felbff
gewinnen, fann
nur
al falfd^en, teuflifdjen
ompromi^ mit
S^iehe-
unb emeinfd^aftsibeal
^rijlentum Faun
lid^e
er
nur al '^ua^eftnbniB an
menfd^=
ift
flat :
bes
Soflojemsf 9
unb eijiigBeit
an ber er
d)rifi=
rrourjetung
aber
begriffen l^at.
rfdjiebener
religifer
ei(i
mu^
and) i^etfd^iebene
fird^lid^e ^nftitutionen
unb
ber ^ird)e
jum
im QSor=
^nnft
39
am
Harj!en
tvivb,
tvmn man
bem
einen
2Bie ^arnadF
freffenb
^ei'gf,
iji
p]^iIofopf)ifd^er
nnb
3al)tf)nnberf."
3. ^a^t^uttbett^f
bie
@ie
nnb
rnnbibeen
jtnb in
^ellenisrnne eingp=
be
ItDna^t.
Sie lnnaljme
onjlanfin bnrd)
be
groen 255erfe0
^lofin^
Si^riffn,
pDat
SrHrnng in 235efen nnb inffellungen biefer 3taffe, ^at ahet an bem religifen eijle im Saufe ber '^al)t^nnbette nid)t6 Xefenflid^e genbert. IXnb mas iff bie
einet Befonberen
@eele
biefee
bie&,
ba6 ^f^fte
uf gem
bet ju
ah
ber
Urquell
3^^!
aller ieBe
ah
Bloe
reine
in afetifd^er
jll^etifc^
in Befrf)auenbe0
ffeB^t.*"
nnb
gu genieenbe reine
ein or
ber
@eele
^n
bet tpeiteren
3^ee
eine
tnfenreid^e
bie
biefer SBe=
gefamte 2elt
rbnung ber emeinfd^aft aBfpiegelt, i bie Xnr^el fr allen JB^santinimuunbfeine ^otm bet Slutorittsibee
bie
ah
gegeBen.**
"
Siefer ebanfe
iji
nun and)
bet '^enttalg^ebante
unb
tftrifllidje
23gl. ^ierju
grietfiifcfie
iebc*
ibee in Dlef|entiment
I.
35bO'
eipgig,
191 5.
"
23gl. in
. 269 unbba^plgcnbe.
eipgig 1915.
40
be
in
Glemen
ttnb rtgine.
lid^ ct)angclifcl^c
Sic
unb
'^bee be abfolufen
bie
@ein
ijl
Bei 2Ingu)lin
felBff
X5or|!eIInngen
Ber
^Bereinigung
felBj!
iji
mit i^m
i?oIIj!nbig
umgeBilbef.
X>ie(e6
&ein
ern (d^pS)rang
ferifd^e
ieBe
unb
allBarmf^er^iger
ber
@eIB|!erfc^Iieung.*
31^ ^^^^
e
baB 2S5efen
be aBfoIufen
@ein
jtnb
alfo
jlimmungen
feiner
fo
fann
bem
SQtZ^enfd^en
gar nid^t
anber ur egeBenl^eit
luell
fommen ah fo, bag er feiner eele unmiffelBarin bie(en Urquell alle Blo j!afifd^en
gefpeiji erleBf;
ijl,
ba^
er alfo
nad^DoIIieI)f, mit^
oIIjief)t.
31^
n?eifer
Fann
e
e offeIieBe,
bie nid^t
ngle id^
^xvei
STtdbjlenlieBe wre,
^i(^t
getrennte 2Iffe
|tnb
ott unb
nur,
ijl
umfaffen ettva
um
ein
eBot ofte"
gu erfllen,
bie OTd^fienlieBe
nur
ein
uu
entleiBIid^en, entjtnnlid^en
unb
I)ierburd^ erfennenb
"
unb
tfa6 Dltittelalter",
1915,
. 86 unb
41
mit oft
eine 6
^n
bet Kontinuitt
nnb be&(elhen
iHtm
i>ielmel)t,
@eele
in bet otte&liehe gn
oft et^eht,
neiget
fte ftd)
a(^
pim
3Q[Zenfd^en
J^ellenifd^er
ein0g|e, ben
|te
Samit aber ifi jene oorl^er gef ennjeid)nete eigentmSoppelbetpegnng tpefflid^er 3leIigioj1tt bes gleici^=
inanf= nnb ^erabfeJ^ene,
ber (Srl^ebnng ju
zeitigen
ott nnb
im Umgreife
Ott
felbff ern?nrjelt.
^n
faffnng be IDoppelgebote
(SCrtattl^.
ber otte0=
nnb
ijj
3rtd;ffenliebe
bie
@eele ber
tveftiid)en l^rijllid^feit in
ben
\a bie
bie
groen 2I)eoIogen
i^te 3^1 ad^=
folger
im egenfa|e
tpegnngerid^tnng
jener
Don
Kid^tnng,
bie
nnr
eine einbentige
ba6
nte bem
0
aucf)
foll
"
a. a.
D.
Xvoeltfd),
^a man fann
inn
fagen,
ta%
Deutung
i)l,
bie
ben innerfien
42
(Sr
hnnt
feine
d^eibung
>on
ut nnb
35fe innerl^alB be
unb
nnb (Singejialfung
be
nten
Unb
analog
mu
er
ergleid^e
Srfenntni"
ber
um
be
egenfa|e laffen
|td^ alle
mag
am
am
i^m aud^ bk
f)ert>orge]^t.
erfcl^ei=
nnb bort
md^te
innd^fi
ah
ba6
(ei,
2Bunber
ba^
eine
ber 253unber
@inn
ti(d}e,
nat^
ane
I)eIIenijiifcl^er
3efaben geborene
fid)
feine
unb fuhtihf
I)erb|ilid^e Keligiojitt
erfd^meljen
fonnte.
Unb
tt>enn
irgenbmo,
liegt
f)ier
ba6
,,el)eimni" 3lulanb0
oielleid^t
ein
niemals einem
tt>ejilid^en
(Sinen d^leier
nod^
bie(e6 el^eimniffe,
am
gan erbedEte
lge
QSerl^ltni, bae
auf
biefer religifen
runb=
in
^errfcf?aft
^nm
fel^r
religiijfen
inn
be
3afein
ber
nur
nur
an ben d^Ieier
biefe
e-
43
]^eimntfl'e5 f^etan.
nd^e
itf)
QBorfc,
fo
md^te
idE)
fagen:
wenn
breimal, n?enn er
jtd^ B)unberf=
mal ah
gefreuer
^unb"
Derbengt, tpenn
tDeifrnmigen eele
fl^len ber
bae
id)
nur
ah
bie
mn^t am
grnnbf|Iid^
Sfen
biefer
bie6
i|t
2KeIt
ah id^V Senn
ijl
an
(id) h'6(e
im egenfa| ^nm
IXnb ba6, ba6
Ie|te
tt?e)IIid)en
bie innere
^altnng,
bie
fo tief
jie
alle
nnng
ba
lid^
Ie|ten diefhfm^iQhit
bod)
\ebe 2Iutoritt,
ja jebe 2Irt
jte
nm=
t>on
ornI)erein in
ah
ba6
,,,25i^fe" able]^nt,
nnb
ein
Sen
(Betvaltd^tii^iQmu be&
&taate6
ehen
be-
mn^
Ziefe erfef^nen,
mu^
^atob
3^^"^^ irgenbn?ie
"
(San
in
tuugcn"
eigeue Sefenntni
25en?u^efein.
aufpric^t,
2Iud[)
mit
if^nt
allem
curopifrfjen
Qt^oi unb
bei
il^m
ifl
iibrigen
ber
a|
2Dre
^olge einer
bieJIIad)C an
bfe, fo
roie
in adjecto.
Unb
fnnte
wate aud) bieDItaiftt be uten eine contradictio man (Sott felbjl bann %Umad}t gufcftreibcn?
44
\a\:)ettf
um
jid^ felBjl
gu ct^alten.
Unb
nur oB
biefer
^altting
fann
e gefd)eE)en,
bag
biefet rufj1fd)c
gebunben unb
feiner
nnt?erpjlid)tcf t?on
@eele
bie
bleibt,
2S5er
gegen
fieren
i]1
2elt berl^anpf
reDoIfierf
3Iber n?ic
bie gleichzeitige
religifen
rnnblage
feinem
er
bie
Verbeugung
fielet?
3"
tiefffen
3^"^^^
tt>i^^
en?iffen
I;err fd^en
unb irgenbtPo
(id;
er I)errfd^en foIL
iff
'Diefe^ ,,fd^Ied^tc
@en>iffen" be ^errfd^er
l^cit
3^onie be Siener.
S^ah
tung aber
fo
bie
jebe malere
^d}tnnQ
t>or ber
^ntotitt amfd^lie^t,
etfiexe
jebe
jirenge
efe|e5finn
fd^er
in ber
n
feiner
,^err=
mu^ pr
ber
ber
255iIIfnr
unb e=
err=
ange
pi^re
im
ttIidE)en, fonbern in
&iinbe Deranfert
Dielleid^t
3Q[lit
gutem etriffen
l/ahen in
3tu^Ianb
nur
SQltenfc^en germanifd^er
2lbffammung
u berrfd^en gemut.
erabe burd^
runberl^ltni,
fid^
bie
geI)eimni5t>DlIe 2GScife.
biefer feelifd^en
3n
bem "JUXebium
Verfaffnng
J^ier
tvitb
nun
unb bort
leidet be=
45
ifi
Sie
tt)ej!lid)e
ir(f)e
ifi
gem ber 5)oppeIBett?egung be religiijfen ^mpnlfe^ nad^ gugIei(f)3^nfeitigBeit6an|iaIf unb oBen unb nad) unten 3teid^ (BotteB auf rben. 3arum mu fte nid)t nur
paffiDe, fonbern
au(^
aftii?e
Sugenben im laubigen
fte\)t
ju ent=
})od)
falten fud^en.
Ser
'JKnd)
ber
bem
unb
jtc^
bem
i(!
"iCoIffum unb
3er
3Q[^nd)
im 2Seflen
unb
ifi,
toenn nid^f
bem
235elf=
3er
fum
25SeIfprieffer
ijJ
unt>erl)eirafef
berlegen.
3er
fflid^e 2BeIfprief!er
erfler
^at,
3ie
fte
rid?terlirf)e
eelenleitung
i^m
ba
gurdE, n?o=
gegen
im
be !Prie)1er0 l^at
lid)
3ie
i>|!Ii(f)e
irc^e
foll,
jie
au6fd;Iie=
iljrer
mit ber organifd^en 3ur4)bringung ber 255 elt mit bem eijl
be6
Sangelium gu tun
fein.
i^at,
3n)litution
3ie
tpejilid^e irdE)e
ba
fte
Gt)rifti
^errfd;aft auf
l^at al I;i>d;(!e
rben gu
25e]^i>rbe
verbreiten })at.
3ie
fllidje
^ird^e
bie
nur
eine l^eilige
rfammlung,
3agegen mu
mit unfel^Ibarer
@idE)er]^eit aufd^lie^iit^
ittenfragen entfd^eibet
ird^e
Kegierunggemalt
l^aben, weld^e
46
Sagen
xveit
anpaffungf^iger
iji.
3ie
ortl^o-
nid)t au.
3a
alle
auf
bem
reli=
il^r
in ben
&taat
erlegt
iff,
ird)e bem
fie
I^aupf
aber
fo tpeit
jie
biefer
Seitung gemig
S)ie
n?effliii)e
ij^
j5(^
^itd)e
ah
unb
bie
ofteereic^
auf rben,
ah
offereid^ ,,anf''
I)ingegen eine
biefer,
fein,
aber
2elt
mu
ingige
ba
auf
bie 25SeIt
and) fd)on in
i(i,
fann
olle
|te
)ie jid>
mu
il)re
elb=
3*^,
fann nur
ber ird^e
(Staaten anerfennen,
bie ftd)
bem primr on
Ser
rmi=
nid)t
bem ^olftum
organifd^ eingeorbnet,
gr
bie '6(ilid)e
Ritd)e
ift
alle religife
^al)t\)eit, ba
ftd) fold^e
Seigre,
ultu, Siturgie im
ifE
,,d^rifflid;en
2IItertum"
befcf)Ioffen.
ijl
llle neue
neu
ifi,
3^t
dtitnal
t>on
f!arr)!em onfert>atit)i0mu.
2Iud^ bie
il^rer
ipefflid^e
47
feiner ^Formulierung.
ficf
3arum
ultu,
fnnen burd^
i\)t
Oberl^aupf
neu
iftenlel^re
beftniert n?erben.
iji
^n
X>i(iiplitt
ein
t)iel
aU
im
flffen.
Unter
biefen
S^auptpunftm
ber 2)ifferenj
ift
Fein einziger,
be l^elleni^
>oIl t>er=
unb
ffeJ^en liee
t)erttiittelnben
lieber
aufgebedEf n?urben.
Sa0
D^afiottale
im Sen!en ^ranfreid^
unb rabc,
in benen
an,
finb
teilnimmt unb
aBf^ngig n?irb.
Dom fogenannten
Statur
baft,
,feifte bet
Station"
3"
^^^
gum Seil
it)o
|te
fd^on bie
rnbe
2I6f)ngigFeit ffattfinbet.
Ber bk 9rtatnr=
jpiffenfd^aften
Jpiffenfd^aften,
gun?eifen.
beSoten
nm
TXa^
auf-
@ie
jie
tvd^fi
ferner
BJefte,
iDd^j!
(um
ireld^e
OBjeft
bem dlta^e, ah
255erts
unterfd^iebe fr ba6
2Sefen
be egenj!anbe0 felBff
hebent(am
trerben;
tvie
(id)
biee
um
in bet
efc^id^te
nod)
aBer, einfd^Iieglid^
ffigen
bem
einmal
bie gei-
(Sinffellungen
ber ibealen
unb
^inbem
rfennts
unb
bie
2Irten
be5
rfenntnifortfd^ritt,
bie
fogenannten
bie
f,^eti)oben''
ml
)!r!er national
Bejiimmt
ah
49
ni bev diefultafe,
@o
ankette
fxd)
bet aufgcfd^Ioffenc
inn
Dlaumform
egenfa| ^um
3er
einfeifig
ant5 Serl^aupf
forf^ufrf)reifen,
^etl)obe
ah ^enee
f^It er
jtd^
gn finben".
in
ber
2SeIf
j^eimifd^er
ah
bie
3arum
nnb ber
SITefl^oben
ber
eiffett^iffenfd^aff
,,]^ifIorifd)e
inn"
fein eigenfmlid^fle
Srgeugni. ^ier
wat
et erfinberifd^.
Sie ^rin^ipien
im
fed^gel^nfen, jteBgeJ^nfen
freilid^,
unb
ad)fiel)nfen "^di^tl^unbett
il)ve
Bernommen
ju jleigern,
um
nad^^et
(5:rud)tBar!eif l^j^er
ah
jenen fo erfinberifd^en
bie
ein
l^^eveB
'3Xta^
on OBjeHfiitf
ah
ba& bentfd^t
ben i8an=
^oIF;
ber
Senf fdE)e
am
am
urteilung
menfd^Iid^
gefdE)ic^tIid)er
3inge,
Berragfe
ber
ah
(ein fittlid[;er
eniu
an^
gur
50
^ed)ltnk, ba^
fittlid)e
(Sigenfd^affen
unmkfelhat fr
ifi fpcjijifcl^
bie
beutfd),
TOd^f fr
litt
bie
t)erf(f)iebenen
(SrfenntnigeBieten
B)ier gilt
tt>oI)I
aber fr
fr
bk rfennfni
fo
fo eftpa
tt?ie
in Befleien:
nid;f t>on
})eit
ba^
ein
efamf=
geliefert n>erben
fann.
(So meint
and^ oetl^e,
tt)enn er
einmal uert,
ba^
einem
anjen
mit
ber
in
X?lfer
geglieberten
gefunben
tt>erben fnne.
bettif
rvae
man
eg enteil
unb
bie(e6
ebanfen.
fr ba6 anbete in
ad^en
bet (SrFenntni
Befagt, ba^
gerabe
|ebe6
bie
'i)'6(^fte
^olfe, fr
gnenbeefamtf)eit
biefer
^bce
einer
ganj anbern
ah
jener be ^ntetnationa-
limu
Singe,
t?er-
mu
i>ers
ba6
4*
AI
^otmetutiQ
lge,
fd^reiSt,
ebanFen am(ptid)tf
einen
@a|
an bem
f^d^ffen
runbfa|
nnb
il^r
allein
bienen gn n?oIIen.
naien eijle,
bie (fr
bann nod^
Bleibt,
inne nnr
nnb
offen
he-
frei
bem
nnb
jte
f4)ftigenben
t)oIIe
^roBIem
jene tiefe
tt?ert=
2(Bf)ngigFeit
om
nationalen eijle,
in
bie oetI)e
im
2Inge hat.
{Sei(i tvie
Sa
Nationale
feiner eijleart
;
mn^
feinen
Don rdEmrt
jiel^en;
Bett>egen
barf
il^n
nid^t al 3^^^
ober
3"^^^
3^
nale eiji felBji, fon bem ger abe etn?a gang ^ntetnationales^
bie
ift
bie grte
am
|td^
tiefjien ^^im
Nation
gu tt>irfen,
menn
fie
anjJatt
om 3r^nge
fie ftd;
ber &ad^e
butd) fold^e
Ke-
fie^ion
B er ba^
OTfationale Beflimmen
laffen.
an im
aB=
etJ
egenteil Befinben
genart
unb
felBfi
ipie
in ber
Zat
3Tationen
im Dltnnbe
fl;ren,
unb
fo bie
^elt
ttalen
erl^eBIid^
an
leic^frmigFeit t>ermel)ren.
2Inbererfeitt?
t)erBrgt
nnr
bie jirengjie
gernl;altung jener
refle^rien natio=
62
in feiner
2Ind^ fr
bie artation
ba^
bie
md)t
feiner,
fonbern ber
&ad)e
allein gebenft
llnbing.
tt>re
ein
XInbing.
l^at
tvie
jnngff
"JXla^ Sejfoir
f)erDorJ)oB
xvebet ber
'^iele
mit
ber
poli-
Na(te
tionen
jledEt
,,reprfentatit>e"
erebe
tnef^r t>ers
ah
erlend^tet;
Hren"
jie
um
(o tpeniger vertrgt,
ah
geBunben
n)iffen.
3"
bie
f^^ner
ebanFe
leiten
fonbern eBen
nnr
&ad)e,
geringerer
2IBer e trre
3^^^^^
I jcnfer
(Sr=
man
an ber
@d^In
ba^
bie !pf)iIofopf)ie
nidE)t
nationalen Gfjarafter
falfd^ fein muffe,
ba^
jie
fo n?eit
ah
jie i[;n
@d^on
ah
n?er
ber S.aie
angnnel^men pflegt.
unb bentfd)et
!pi)r?ji! l)at^
j.
abi arnot,
^ouh
t>on
Derful)ren,
eiffer fd^arf
(Srnff SQtlad^
t?er=
^icrre
Snl^em* nnb
I^aBen
nn
bie in if^ren
Dom
Sie
efe|e
Bebentenb verringert,
iji
Bnnbener,
ah
(le jtd^
e=
fd^id^tetJon^au an and^
})at
ah
3""^^^I^
^^^
im ^erl)ltni
r=
Bi
^nm
n^erjlen ge(ieigert.
Sarnm
fiellt jie
bae eIBfiBetPn^t=
fein ber
ah
bie
Brigen
355iffenfd^aften. '3Rit
(d^titt fel)lt il^ren
bie
bem
lnalogie gn
bem immer
S" ~~"r
n>ieber-
,,3"^"^
S"^
25ei=
jn 2Iri(ioteIe, gu 5tant.
2Sl;renb
in ben
je^t pierrc
barum me^x
fte^t,
(le^t, xveil et
be
X?orgnger0
einen
in
im
Ie|fn
2III,
runbe
in
ott unb
(elhft.
(So
Qiht
nun
freilid^
ad^glfigfeif,
fenntni eben
an
ber
p\)ilo(op^i(d)e
(Sr*
barnm
nrer
et(d)eint
ah
nnb internationaleren
2S5iffens
(elhft
eine
p]^ifd;e
3^^^
^^" SQffa^fiBen
ber
(Srfenntni.
XJertreter
pf>iIofopf)ie
3^^^
ein
um
fo
me^t
ftd)
2S5efenfIIe ju
ernennen; ba^
bie(eB
XSiffen
gleid^jeitig
n>itb,
im
felBen
3Q[lage fonentionell
nnb f^mBoIifd^
nur ber
je
@ie
ber
2SeIt
f nne,
ba^ 235elt
(id)
Derfd^iebenen 2Injtd^ten
nad^
fad^gltigfie
ber Xal^rl^eit
am
Singe;
foId)e 233a]^r^eit
ergben
im egenteil
erjl
bie jid^
gnjenben
unb
Nationen, beten
55
fie
auf runb
(um
lu erfeuueu t>ermag.
feif ifl
ba ob^
\efthfie
jebe
jeipeilig
ebeu bie, on
jid^
bem
befoubere
e ifl
ober ^olfBinbmbnalitt
fogen
muffe:
Cufgabe,
mein @te6 unb ifi feinem anbeten; ift meine mein goffgetpollfer 25eruf. 2Iber in ber pl^re
im runbe
nid[;f
auber.
31^
unb 3"^^^^^"^^^^^^ ^^
bloer @cf)ein auf
lll eine
KoIIe im
ber
ber berfld^e
il^re
t?oI[|ie
unb
lebenbigjie
^n
tt?ir
fageu: ^id^t
ejraften
!pbiIofopf)ie,
fonbern
gerabe
ber
bie
fogenannten
233iffenfcl^aften
geben tro|
if)rer
f)od^geffeigerten
(Bewi^^eit
fad;gltige,
unb enauigFeit
die(ultate bae
weniger
alfo i^ergleid^meife
jte
3enn
beal)len
biefe
on Dornl^erein
barauf
an
totalift u bemd^tigen
fie,
inbem
jid^
jie (id)
ber355elt
auf ba attungmige
begafjlen
|te
be
gn>eiten bamit,
bie
ba^
jie
an teile ber
bie in
@ad;en
in font?entioneIIen
pmbolen
einbeutig ju
bem
3^^^^^ nut ju
56
orbnen, ba^
mglid; xvkb,
feit
Ser
"etiid^t al(o
xveitete
^erjid^t auf
bie
|tc)
felBjI
3Q[lenfd^en
barfiellf,
erfeilen
erjl
runbeigenfd^affen, bnrdE)
fd^reifenb
nnb nnperfnlid^ gn
fein ermijgen.
Sa Ortafionafe
be eijle n?re in
bie(em ^alle
feine ,,J8efd;rnfnng",
xvie bie
Stnfflrnng hattet
ee tvte
im egenfeil
eine je
(5r=
hefie
ein
>or
off
ber
nie in einem
3nJ 2crben
nafionalen eiffer
^lan
al innerbeffen
fojial
burd; ben
fanb
3ogma,
mefl^obifd^
bnrd^
bie
apologefijierenbe
fogenannfe
ni(d)en Bejlimmf
ijl.
Sie
jeiflid^e
rbnung,
i\)tet
57
im (Banien and)
gef)f in
3^^^^^^
in
feinen groen
Sen!ern
ber Dlenaiffance
unb
bet
runblegnng
bk gnl^rung; (Snglanb
txitt
^lan;
erji
im
ume5
23efud^ in
^ari
!pf)iIofopf)ie
tritt in bet
auf
Xfent(d)lanb0 eniu
nm am (ptefien in
^pf^ilo-
ebanfenroelt fd)affenb
(ei
ein,
eiSni ilag^tf in
anberen Subern
fopf)ie
immer
^n
bet
Zat
^itte
be ad^tjef)nten
3^^^^^""=
pI)iIofop^ifd?en
nnb
fo
bie
feine
SeJ^re
ah
he-
X?erfptung
einer
'rDentfd)-
lanb in
bet
reid^eren
2tuge)laltung
groei
eigentmlid^en
^j^ilofopl^ie burd^n?alten
^been
bie
Don bem
@amo
alte
guerj!
entroidFelte
I^elio^
unb ba
bie
bent(d)e
^Hpflif ^Iteijler
(Sffei^arf
im angcn
be IXni&erfum
im ro^en (DHaHroFomu)
nnb
reid))!en eflalt
im kleinen
in ber
Ser inn fr ttnenblid^f eif fielet in fd;arfem egenfa| jnm gried;ifcl^en unb Iafeinifd;en inn fr dlta^, ^otm, effalt,
renge, efd^Ioffenl^eif be XBelfbilbe. IXnb
tif en 233eltanjic]^t
barnm
iji
ber an=
ba IXnenbIid;e
25ern>orrene,
tjerberblid^e
(Sf^aotifd^e, \a
immer nur
eines
bem
(pepi
ah dXot unb
ifi
biefeSinffellung
bie
jte
germanifd^.
S)ie
grten
gurdF-
^e^et
fl^ren.
be6 germanifd^en
eniu
liefen jtd^
auf
3erfelbe
3wg
einmal fr
3^^
t>on
ber
ermanen) ^anbeln
3n>edEfe|ung beftimmt
unb begrenzt;
berfd^ug
in
l^eiteren
lnfd^auung
ber 235elf
bie
fonbern in ber
ol^ne
25egrenjung, in ber fo
llten
fte
ben f)d;)ien
^a(eim'\
(So
(5. audf
2B. 2Bun&t
Delationen unt>
il^re
p^ilofopF^ic".
59
iji
germanifd^en
3"S
f^fJ^alfen.
^^((^^9>^, SeiBnigeu, octB)e=
3n
ben DielfarBfgen
3^^^^
25emegung
beffer (ei^
wie ba6
^at
(td)
tt>eld^er
emufgel;alt
e
e Begleitet, biefelBe
3mmer
ber
n?ieber n?urbe
unb
uBjlanj, ba Ked^f
ber
3^^^
^^^ 25en?egung
rbnung
(eiBnig),
bae
3ted^t be
2tm ^Hifrofomogebanfen
bie
aBer
iff
germanifd;
ein=
mal
Senben^, aud)
^nbiibunm
e-
ah
bie&
aBer (ma
25. nid^f
eele nid^f einen Seil ber 2S5eIf, fonbern bae anje ober
bod^ ben
ern"
einer
2KeIf u
fudE^en.
Sag,
(ei,
xvaB
im
311'en-
fd^en ba ^errfd^enbe
all fein muffe,
unb 25orneI)m|le
and) im 2elf=
ba^ im
im rogen,
lanjem
f^jJeme
(ei
ba& i einebanfe,
Berfa| fr
bie meiften
gefprod^en ein
iji.
bent(d)en
ebauFens
'Die(c
ebauFenrid^tung
ij!
6o
teil
ah
2Ittg)l
ijl
or
bem ^ni^topomotpl)kmn6
Bejeid)nen md^te.
fo
2)enn
ber 3IZenfd^
melffrmig gebaut,
Fann 2tntt)ropomorpI)i=
mu
TOd^t
ift
fo fef)r
bet ^eIio=
genfrimn.
d^on
i^n gefnnben.
3^nr
bie
pl)iiofop])i(d)e
Deutung
n?ie ee
innd)fi
nal^elag -^ al
Kelatiiernng
gur
be
3^^^f^^" ^^^
eine
menfd;Iid^
efd;id;tlid^en
21ngelegenl)eit
Heinen
rung
ttnm
red^t in ba '^enfid^ bi
3inge
gerdFt erlebt, ja in
emportt>irft,
iff
ant
jum
,,e=
fe|geber ber
JTatur"
i(^
on beutff^et (Sigenart.
3rtad^bem
Iifd)en
3enFn?eife an ber
((iel)e
anb
unb
bie
Eigenart be
franjjifd^en
SenFen an
umfd^reiben.
iel^t
man
be
anjen
bie(et
^^ilofop^ie, fo finbet
man
jle einl)eitli4)er
al bie bentfi^e
unb
d^arf augeprgte
d^el
G^araFterFpfe
^^"9f
hei
um
^9^1/
treten gu*
6i
Sie Srabifion
ivittt ffrFer,
aud) in bet
Terminologie;
bie
c^ulbilbungen
S.
ber 2Ibffurg
fnng
it>irb
fel^Ien
l^ier.
Sie
Olfa^IojigFeif be
ifi
ebanFen im 3w^nbegel)en
ber
onfe=
qnengen
minber gro^.
iff
^a6
^n ben 25Siffenf4)affen
im ganzen ba^
frnd^tbaren
fid) bie
ebens unb
STtel^men.
franj|ifd[;e ^I^ilofopl^ie
nnb '^ix^tcu
amte angemat
nod; ba^
(le
I;abe,
wie
je
^ad)xvi(fenfd)aften Derfunfen
tvie
jugeifen
bie
bentfd^c.
^ie renken
frberf
ah
I^at
hei
um;
ba6
wo^
ielfad; ben
Sileffandsmue,
getpiffc
pl;iIofopI;ifd[;e
23en>u^ffein ben
t)on irgenb^
vetl^t
Ser
Senbenj,
einem
255inM
jn
eines
^ad^ee
fogenannte 255elt=
firFer
geffenerf.
anfd^annng
fabrizieren,
l^ierburd;
^iguren
tnd^t
^tanheid^
i(I
ganj
fo
mglid; wie
hei un.
,,
bie J8e-
groen 2BeIt",
ipeit infen
aud^
bie
fr
!]3l)iIofopI)ie
unb taat
unb
gleid; gefl;rlid^e
runblage
ber efellfdEjaff
fel)Ien
bes
faafe gu
ipie
mad)en.
2Iuger egel
un Seuffd;en 23erfud;e,
6^
jic
in
biefet
3lid;tung
(eit
t>on
omte,
&t
S" >I
bet
ein
immer
tpiber
groen 25SeIf
anbcrer fogialer
!pf)iIofopI)ie
fanb
unb Sl^eologe,
ber
ah
SSelfmann unb
3er
benffd)e !pro=
3^^^"^
nnb lodt
fo bie
SB)eoIogen ffrFer in
ein
^l)ilo(op^ie f?inein.
3er
3erfaII in
,,!IeriFaIe"
nnb
,,moberne0" Q^ranFreid^
i|l
2Inbrerfeif0
etilen ritte!
3afnr
ift
Bes
jcid^nenb,
ba^
um
jene (Spielart
on
pI)iIofop]^ifd)er
S^ite-
man
3lod;es
foncanit,
Saine
unb
nfn?.,
fel^It.
Ser
innere
'^n(ammenl)anQ
bet jlrengen
reinen !p]^iIofopt)ie
nnb
ber
nnf!
if!
bnrd; biefen
Sppn
I)erge(!eirt.
Sie
Gf)araFtere Don
a Srnpere
2IriffoteIe.
DerBinben
J8. SQtToIiere
|id)
Salgac nimmt
25nffon0^
Com^dic humaine".
bie
TOoIierc
ift
t>oII
on Stnfpielungen anf
cartejianifd^e
!P^iIofopI)ie.
3ebe
2tufgaBe,
bie i^t
63
bie
jtcf)
nut
(d)tvet
(td^ il^r
iff
^Probleme orbnen.
bie
d^ema
fr bie frangjtfi^e
^i^ilofopl^ie
XSelt
ein
nnit>erfale0,
berall
n?o]^I=
Begrengfe, rnf^enbe
anje on Harer
formt)oI(er
rbnnng,
an
erfler
^ad^ einem
im
XXnfer=
ifi
anjen
fd^iebe
ffrebf
beutfd^er
unb
franj)ifdE)er eiff
biefee
inm
englifd^en
Qemeinfam. 2lber
bie
anie
fr
me^t
unb
^bee
al ein X5orf)anbene;
biefe
ange
fr ben beuffc^en
beuffd^en eiffer
Sie grten
^ant, ^ed^net,
^egel),
bie
Sa
anje
tt>eber ber
nad^
in
ba6 3rte|
@!)rfurd^f unb
iff
barum barum
bie
runbl^alfung.
eine 233erFe
eben
ehen baB, a
hei
unB ,,formIo",
,,t)ertt>or-
im
J8ud^
tpie be garten,
frommen g^e'nelou
Demonunb
fo cl^rfurd^tlo >or
bem
Xtn(1d;tbaren l^tte
hin Seutfc^er
fd^reiben fnnen.
bie !Setni)atb,
elbff
bie
@t.
25iftor, genelon,
64
25offuef,
^tani
t>on
im Berfd^mang
Belogen auf ben
ber OITenfd)
bet religifen
j!anbc0f)ell.
(Smpfinbung etwa6
)!et
rone
ber
d^pfung
fei,
ja
H)t fouDerner
err unb
3Q[tei)!er,
ifl
ba^
jebe
bas
ah
ber
feine
eine
fllfd^roeigenbe
X?oranfe|nng
aller
franj|ifd^en
!pf)iIofopf)ie.
rjlanb
nnb
efellfd^afflet^re
fd^n^ingt
2)ie
jinmme, fnorrige,
Stiebe
bem larJ^eitBebrfni
ber
nnterBett>u^t geleiteter
d^idEfalform
ber n^id^tigjien^Sen-
bnngen be DQXenfd^ens,
foId)e
inorbnung
be SQftenfd^en in ba gef^eimniolle
ange
eele nnb
ah
,,ffIaDifd)e SrieBBefangen^eit".*
l^at
3en25egriff
be IXnter=
p]^iIo=
Beengten
fopl^ifd^e
Sie
al SiFuffiongegenjlanb
einer
efellfd^aft Fon^ipiert
3n
ber
ber
nnff
SebnFtionen
am
comme un
"
syllogisme" Fonnte
man
nur in (JranFreid^
a
djicJfal
ft^^n),
Ser grangofe
ifl
nnr
bie
an erl^art Hauptmann.
65
tn bet
unji
&ad)e um experimentum
crucis gu
eine (^rage
l^ebt biefe
3en!arf
in 3R'atnr
nnb
SKenfd^enfnm
jianb ale ben
t>or
allem ein
feinffufi'ge dieid)
on
tt>o]^I=
georbneten, bnrd^jid)tigen
formen
(Be(d)ma befriebigt
ifi
3"^^^=
J8ud^,
bem
flare
fel^It,
erroedE t in
barnm
leidet
'^xveifel
an bet 233a^r]^eit
DKa^
Xa
jf^f
ba lt
gierte
^la^
ber
in biefer 2elt.
Seibnig ^atte
nnt
bie
Kategorie
^nbit>ibnalitt
il^r
wie jene
ber
n?ieber in
3ie
relative
UnabDor
2elt Doneinanber
t>erfd^n?inbet
ber
^bee
einet 2IIIabI)ngigfeit
nnb
^elt
in
66
tiemm
bie ^tei^eit
unb UnaBl^ngigFeit
bet 333elfelemenfe
nnb
lt>ic
in ber OdTed^ani!
ber
2elf
t)or
bem
Orbnung,
einer ,,.^iers
arc^ie" ber
Singe
bie
mug
^nfig
bie
rrung
Sie
911'ec^anif be
Se^
ben
carfee,
am
runbbegriffen
bavon
eine ^olQe),
mad^t and^
(Srji
bi
Spnami!
lt>ei(i
faf.
Seibnij
Grfte ur(ffl)ren.
25ei Secarfe,
in
bem
bet gallifd^e
eniu
ber genannten
255af)r]^eif
3"9^
fd^arf
f)eri>or.
verum, quod
ef^erne 2I|riom
(i(d)en !p^iIofopI)ie
I)eif"
ob
Iar=
(ei,
ba&
bie
&ad)e
felbjl
unb
bie 253al;r{)eit
ber
jte
minber
bie
unb fr
bie
'^ufnn\t folgereid^
iji
bie
^alfung,
im
cogito, ergo
sum
be artejiu liegt.
'Die(e
^altung
enfs
l)lt xvie in
regime;
jte
eins
fr ba
^osFinb
3ItoIiere
bet XSoItaire,
unb
tx)piftevenb fd)ilbcrn.
3"
^i^f^i
(Sa|e
rne X5ernunftfuBieff be
hexvu^t(eittB,
fd^Iie^Iid^ be
bie in
^Kenfd^en
in eine ,]^e be
bie
@ein*
ein-
unme^havev
^exm
(td?
ganje2SeIt,
leBenbigen 3Q[lenfd)ennafnr
fielet,
unter
unb gegen
fid^ liegen
1)ie(eB
3^^"
il^r
^^^ Secarfe
)iel)t
355elt; e I)af in
keinerlei
trom
be 23Ser=
(Sntfrembet fllt
(d^eibenb,
bie ei|ige
^elle
rid^tenb
9^nr on
au^
alle SeBenbige,
Ziet unb
nur fompligierte,
feelen=
unb
trieBIofe
Slfed^animen;
ein franj)ifd;er
ebanfe,
exochen!
ah
unb
eometrie
Bereid^erf)
i(!
g[eid;=
^at^
biefer
2Iuffaffung (inb
oBj[eFfit>e
55orm lauter
,,t)ern?orrene,
bavum au6
werben al 2In=
er
t^topomotp^imen Dermorfen;
bie
fo
erjl
meint fnnen
ben freien
SenFen geBeugt
in bctn bet eijl
Kaum,
68;
nnb
Spimmif
geo-
metrie du coeur".
ffd)
^od)
aufflliger aber
gentralifiereuben
bie
bebujierenben unb
Senbenjen be
ielgeflalfige OTfafur
bem
Se0=
bie
oermitteinben
dieid^e
ba6
causa prima
{^reil^eiten
genau
n?ie
be abfolufen
tJKonard^en in ber
franj|ifd)en faafsentwiiflung;
c'est
moi" (bem
ffaaf6p]^iIofopI)ifc^en
ergo sum")
fd^Iieglid^ alle
eienbe
bie
mige
D^Ilaffe wirb, fo
werben
@ott
bie
,,gleid)"
an
2tud^
eele
ift
\ebem
Organ
alle,
be SeiSe" (2Iris
jlotele),
fie
iji
fonbern an
einem
aufd^Iie^Iicf)
,,SenFen" unb
wo Dorbem
al
mittein
follte,
25i
^ot-
bie p(x)f^i^(^en
Sriebe,
alle
eibenfd)aften, alle
lid^en
ber mrnfd^s
t>or
SR'atur fo gleicf^wertig,
xvie bie SQlTaffe
benfenben ^d)
Ott,
bie
Dor
bem
abfoluten 3IConarc^en.
2tbcr
69
nod^
mertorbiger
Bejlfigt.
^iSSie
nur
eine
einjfgctt
um
gleicf)" gercors
(^em
be
um
ben
,JSomme-machine"ametfrie0, nur
ben
be 2Seg)!reid)en6 be fr
ang unb
bie
Semegung
geworbenen otfeg,
u>innen.
um
3^
^^^ gemalffamen
Sualiemen
bes
Seecarte
triff
ermge ber
mad^t;
er
n?ie
^Pascal fagt
bie
fo
gerne
,,BIinbe ^enet'^
biefelhe
lnfitl^efiF,
and^ bem
lurf) Bei
Secarte entleidet
fabare
bie
!prinipien
aufjulfen,
tvie
nid^f
im minbeffen
raff, gu geigen,
eine
n)irffamFeif,
@on>ie
BleiBt ^ier
Unb
jlfd^en
Kultur
an
i8. 3l)r]^unbert
^in,
wat
er
Bio
bie
^Beltauffaffung
be Surd)frf)nitt0
uropa.
ba^
^ie(e
!pf^iIofopI;ie
allein Derjlanb
|ie
e,
fo gu getpinnen,
man
fei
70
!p]^iIofopf)ie,
ba^
man
jie
t)xelmei)t
I^ielf,
funben SITenfd^entjerjianbe
3ie
Bif^er
genannten runbgge
be fcangjifd^en eifle
bie auerpf)iIofopB)ifd^en
nl*
ins
Ob
tt>ir bie
fran^jtfdbe
arfenfnnjl ober
bie
ob ipir ben "^entxalitnm ber unteren 25ertt?altnng, ber ftd^ fro| aller ^erfaffungenberungen
gl) erl)ielt,
feit
fo
prad^e unb
ber artejianient*
mm" be Safeins
gegen.
bie(Bef(^id)fe
unb
Sebensfiil txitt
um immer lieber
bie
SasSapIacefd^e^^^I
ber
and)
Gomte
d^arafteriffifd^e
'^utix^weifnna^ ber a=
im
Traite
du Pape,
alle
(5>i^it:r
3^^^"f
j"
^^^^" 25ilbung
ebenbiefelben gen-
boFumentiert.
egen
bie inbiDibueIIeett)iffens
tt?ie jie je
omte
fd)rfere 2Sorte,
(ein
ein
fana=
unb
^beal
ber efellfd[;aft,
mit
71
er
fnfflid^er 3[Ilenfci^en=
Set
gallifd^e ^teH^eit-
^n^i^i^wwme
I)ifforifd^ gc=
nod^ jene
(5reil)eit
mad^fenen emeinfd^aff, ber gern^ ber &taat tvebet ein Vertrag in grfmglid^er aranfie jeber &elhfi(nd)t nod^ ein
t)on
oBen
I)er
iff,
l^d^jle
3nbiDibuum,
ja
tt?ie
fd^on
3- ^- ^Ttl Hagt
feiner
@r|iidEung fl^ren, fo
I^ier
ijl
bie
Befonbere 2trf
Sragif
biefe XSoIFe,
ba
fein
ungeffmer greil^eifbrang
f)d^jle, einl^eits
immer
xvittt
n?ieber tvie
an
lid^e (Setvalt
an
bie
@f i|e
ij!
fl)tt,
bie
9ITif
3led^t
gu
allen
3^^^^"
SKpfl,
tpifd)en 2Iu6fd;n>eifung
ielleid^f
nur
bie pf^d^ologifd^e
3"^=
be franjofifdjen (Staates.
&d)on
ift
Fepji bae
Bejie
^ituntere
@eele ber
'intovitt
3n
bem 25egrnber
be
rap=
72
um m&f^wei-
xviebetl)olt
be ^JXtaifite
unb25onalb, jaBil^eufe
feiert berfelBe
K^ptl^'
mu bet cmtbett^egung gtpifd^en ffeptifd^cm 2rabitionaIt= muB unb xiQehnttbenftet QSSillfr iPieber. 'bet ee mng aud^
auf
bie
bie
'^tanheid^
l)ing^exviefen tvetben,
ba6 innet-
Siran,
(ei.
be
Senfen
unb
burd^geiffigtjler ^araFter=
unb ejid^ter
Doli f)erber
2Srbe unb
Semnt,
>oII
lebenbigflem
lauben unb
innerer ^XSeite
unb
gpreil^eit.
Sei anberen
faum
aber
3Kifc^ung
'3)ie(e fllete
3"9^"^
jie
^^"^ erl^eblid^e
trfung
erful^r
unb burd^
ben rieg
be franjjtfd[;en
ebanfen immer
rien=
fo troffen n>ir
and^ in 3=
hi
in 25ergfon bie
ffiefmtterlid^
73
he^anbelt 235eber
konomie,
bie
X?erBinbung on
(Sfl^if
unb ^ationah
onfliffe
bie reiche,
genaue 25eoBad^tung
jtftlid^er
unb
bie
bie
bet englifd^en
(StJ^if eigen
eine
^etap^x)ftf in fonjiruieren,
les
(inb
if^nen
eigen.
2Ba man
,,(Scf)riff)ieIIer"
2)a
barauf
l^in,
ba
jte l^ier
Srabifion, bem
bon
stns"^
unb ben
(P^^
in i^nen
enfl)alfenen
^^^
fe(!getPorbenen 3^^^^^^!^^^^^
n^^^^W^^\
entil=
l^omme",
be
komme
einrumen
ah
anbete XSIEer,
ber
gefrBfen,
auf
ber
fird^Iid^en
Srabifion
ruf^enben
Dtaum
ebanFe
ein,
ba^ ba6
XSa a
an
4)rij!Iid;en
3^^^^ tni^t,
Sl^eorie
ba6 XDitb
'
^^
ancien regime
in tet flarfeii
immer
2Birfung be
74
nur
^nbiibnen
um
ijl.
hefmmtCf
[z-
SeBengter
t>iellei(^f
ber jlrfffe
^Henfd^en
Concours",
fei
nun
auf ber
Srfe reidjer n?ie txn anberer u U)erben ober t)or bem nig unb ma^geBenben^'rauen Beffer al anbere baguflel^en, ijl J^ier
eine ber
J^ierBei nid^t
an gemeinen
inbit>ibuellen
Sgoimu benFen,
crabe
ben
f^nl^eit
unb 2S5agemuf
erl^alfen ielmel^r
an) oon
pljilofopl^ifcf^en d^riftjlellern
bk
I)d)(Ie
2lujeid)nung.*
Senn
bk
bk6 fommf
nun gleid^fam
al uBerleitung, burd^
am
I)in^u,
nm bk jeber in wo^h
n?es
tm
n?ir!Iid^e
&nn
be
unb
25erf)alfen jinb al ba
25 b
eine
ein unb
QSerf^alfeu in ber
e feil frf^aft,
^volle",
n?eniger
jld^ jeber
ber n>ir!Iid;e
3uf^nb
3^" ^^'^
^^^
bk
jief)t.
^x^t
in ber
pl)re
runbprogeg
gigurcn
uv)au:
(5a
fd^on
hti
QSauoenargue.
Q3gl.
neuerbing
Bcfon&er
75
XDte bie
ber
bie
255irfIid^Feif gu
Unb
bicfc
,,25SeIt"
ij!
Koman.
e
3e nad^bem
jtnb,
um
f^anbelf,
je
nad^bem
ba
it>irb biefe
lum
Sugenb beii ebleren l^rgeige unb jene tpnnberbaren @innc0 fr bendinl)m gloire" amfd^lQen, bem nad^ einem BeFann=
ten
2orte Don
(llanfen)i| ber
Senf fd^e
^Sorten
ah
berjengnnglofe 2ortgeprnge
wertet. Xlnb
je
nnb
al5 25e)led^ung
nnbSge
nad^bem
ber
3=
an
bie
an
bie
efolgfd^aft
nnb
forenjlfd^e
^Begabung
beorgugtefEen
bie(e
allgemeinen Xetteifer
wed^feln
ol^ne bie
on*
unb
(Jr bai3
^reflige.
an^e
ber
Station
I;ei^t
aber jenes
2Infe^en
ber
Ser !prej!igegebanfe
unb
iji
in gran!reid^
^bee
realer 3Q[lad^t
ber faftifd^en
2Iunu|ung
aller
76
georbnef.
S)ie
burd^
feine
jrpanjionnoftpenbigfeif
l)et^
ah
diehnetnnQ&anfialten
benn
ah 25oben
B)ier
frud)tBarer
2lrbeif
auffate,
jid^
ijl
gleid)fall0
&on
am
pi erjlel^en.
efet
nun gar
e-
mu
2Ingriff n?irFen
nnb
rein
ah
fold^er
^a
er*
njedEen.
befonnenjie, rui^igjle,
fejl
^taniofen
feit
^ofct^^^nten
jtdb
bemnd^fl auf
angugliebern,
ber dieii^tnm
ift
^tanfxeid^ j^rgen,
um
|tdE)
neue ^rot>injen
unb
ja eben
iprejligegetpina
anberen.
an^att ^u einem
al
gum
^ad)t
untergeorbneten, nur
ah
een
tuelle 3Q[tad)tqueIIe gemerteten ^aftor fo mu auf^ ba& Sil b bloen 2Bad)5tum6 frember STCad^t ber SSosfeele fd^ott
,
2Ingriff auf
unb
gleid^jeitig
ba6
ah
S)efen(tD)!eIIung
gefrd^teten^
Siefer nationalen
t>or
elbjltufd^ung
erfiel
bem
ier
liegt
im roen
genau
ber
^all
t>or,
77
genannt ^dben,
Sie
SIngjl
jnm
em
brmfuernngen
unb beuten*
dXtotii) be
inm
vermeinten
X^erteibignngeafte.
effeigerte
unb natio*
2)ie
in(ammen
fallen
alle
unb
ffeigen.
franjjifc^e ^Politif
Fann
xvie ic^
fd^on
anberrort geigte
biefer feelifc^en
nad^ bem
,, tiefen
(Jigaro"
rid^tig
t>on einer
3R'ur
wenn
@r!ran!ung
2Seg=
bie
mglid^e ^err*
in ber
2elt berl^aupt
jte
getrieben
unb
jtd^
ben verlorenen
lanhen an
nur burd^
domo.
3R'id^t
rgweiflung an
Dted[;t
unb
r*
Ungewiheit an
xvie
ber
bem
bie
politifd^en
^anbeln granfreid^
e
von
felbjl (e^t,
nur
fein
alte
25ilb al
5,grande nation"
unb ben
Kuf
feiner
ruI^mgeFrnten 2Irmee
" (5.
eniu &e
"riege,
. 107
iii.
78
jiij^rfen
Itnb
bie(e
UtiQeXDi^^eit
mu^ nun
tviebet
hefeitia^t tperben,
wenn
efunbnng
einfrefen foIL
3n
biefen allgemeinen
(5f]^o0,
fid^
ba&
XSoI-
nnb
feine
eiffeeDerfajJnng bot
bem Stiee
2Sa0
fofort
ba
erjie befrifff,
fo
geiPal^ren n?ir
im eBrand^e
bie xvit
ah
in einem befonberen
Huf-
^ier mchte
i^ bie
2tufmer!fam!eit be Sefer
tvie '^tei^eit'\ ,,Ieid^s
poIitifd[;e
&d)titte be fran=
&taate6
lenfen,
ah auf
^Da
gtt)ifd[;en
fr bie europs
(Sine (t^emai
ifd^en
gleid^e.
tvenn
. Sie
79
txitf,
bieget
Zat(ad^e.
(So
n?re
irrig,
bie Ie|ten
politif
tPie
SIngff
t>or t>Dr
XXl(ier,
guleifen
253ir!nngen aufgnfaffen,
fit>e
bie
Kflnngnofipenbigfeifen refpe?=
(le
ausbten.
an
2Irt, in ber
aurortige
mirFung gelangen
ift
nid^te (o d;araFteri*
unb
(Sie
ift
Sualiemu
t>on
in
nglanb,
bee
^oIFe
anje gegenber-
QSerfaffungelebens
(eit
bet
Keformbill
ben
|!aatfojiaIiffifd)en
Reformen
t>on
Sloi^b eorge,
im
runbbogmen
Snglanb (leides
d;on
bie "^bee,
es
fnne eine
80
auerpoIififd[;c ^tag^e
be 3"fel-
nglnber al
peinlid;e
nationalen @elbffben?ngtfein6.
bie
kmpfe um
bie
allgemeine 3ienffpflicf>t
bie
25ebentung
eine
gemaltigen XSenbepunFte fr
^ortBilbung be eng=
n>irfung innerpoIitifd)er
gej^f
2SanbIungen auf
bie
ndere !PoIitif
bem
bie
im einen
bem &fanbal
erfd^eint
nnb
bie
alle treitigfeiten
nnb egenf|e
auf
mgli(f)(l innerf^alB
be
es
and),
bie
kmpfe auf
Bef)aftet.
einem 3Ila!eI
Ser
berall
im ^intergrunb
einer
t>on
ftef^enbe
2Irt uni*
felBjl
bie
X5orfeI)ung, Bebingt
n>ie
fd)rffte
@o
i|l
ein fcf^roffer
ang Snalismu
nglanb im
ber
ba entf(i)eibenbe 3^^^^-
anj
anber ^ent((^lanb,
^lif^t
tt>oI)I
xvie
in
aBer
im ange
e=
nnb
unb burd^
ba^
bie
bie
uere ^olitif
eine
bie
primre ejlaltungsFraft
25ilbung unb (5">^^^^I^""9
fejler
3^ngslufigfeiten fr
unb 25e=
3ie
Dleaftion
jeber
politifi^en
ruppe auf
8i
bie
)ier
dJta^e bae
polififd^e
e(amt\d^i(al
iB^rer
biefer
ruppe
in
fonftigen
gorberungen
nirgenb fonfl.
(einen
,,ebanFen
,,5
ift
freffenbe
25e=
merFung:
namentlid^
in
ber
franjftfdjen
Kriege gu Bertpinben."
e,
S)a
ift
ipa
(5^^"f^^^^
i^"^^
]^erDorge]E)oBenen
f^araffer
ber
UnBered^enBarfeif
in
au^erpolififd^en
Singen
ift.
in
tpie er fonfl
nirgenb u finben
(5in
unb
alles
ift
pl|lid^ anbers:
dXteinnnQf
(Beift.
en?i
bie
3^^^
n?orben.
255irfen0 n?ar
gefnpff, eld^e
an
bie
^Knner
ten.
ah
er })tte ein
biefe6
rie=
XXnb and^
bie6 ft^eint
mir
ba^
bie ftaatlid^en
unb natio=
25. ,,2Iutoritf
unb
"^tei^eit^^
,,rbnung unb
SemoFratie" mit
g[eid^ge(tnnfen polirifd^en
@tuppen anberer
82
XJIfer.
(5 ]^ngt
ber
@f aaf=
25ett)u^ffein u
n
un
S5orf
roi
tt)ie
ba 235orf ou" in
paix"
ifi
emBaf
an6
2(u6ruf: Faites
t?erffnblid^.
ou
faites la
je
nur
t>on E)ier
'SXtan fann,
genauer
man
bie fran^jifd^en
ern|!Iirf)en '^rveifel
trieb: ber
bie
junge
ba unb bort
mit ropalijiifd^en
Iegitimijlif(f)en
(formen an
bie
^a man
un
f ann in '^xveifel
Faites
roi
ou
faites la
)in=
guerre"
infe^en
- mit
mu^.
man bann
allerbing
Sa
iungcn
franjjjfdben
ruppen inm
STtationalimu,
lafjtjimu (2lntiforbonneben>egung),
militari jlifd^en (Stt)06,
'JRa^e
e
gem^
man
nid^t
jid^
ber bentfd^e
6*
83
bcgleitfjen
23i6marcf
betn
aU
polififd^e (5^gut),
e
fonbetn ba^
man
fd^on
am
Un*
glauben ^etam,
if)rem
fnne
bie gcgenit)rfige
Regierung famt
Seutfd)Ianb
S)entf(i)Ianb
bie fd^rfffe
&vffiem einen
el)er
ftcgtei(f)en
rieg
gegen
gegen
fllten,
frieblicf)
al
friegslujiig
geflnnt tpar.
timme
bie(en
(5ranfreid[;0
Don
bejlen
SeoBad^tern
i(i.
^ari nod)
I^enfe
fel^r
gering
3ie
^rifif, bie
Sergfon
in einer 3lebe
an 1)ent(d}lanb
feelen=
bte, in
geifflofen
ber er nnfere
rganifation" ah einen
unb
SHed^animn
ffifd^er
jungen
Seroegnng ben
niemal gugeffanben, ba
feit
^a^ten
in
bem nad&= e=
ret>cIutionren 3tt^i>ibuali0mu6
nnb
bet Dvouffeaufd^en
fi)htomantif
ipiefen gu I^aBen
bie
aufge=
meinten unb ba
Don ber
Siferatur Bi
Dermurgelf
feien.
bnvd^am
2)eutfd)Ianb,
roorben
ijl,
ah
in
unferer
liBeralen ^reffe
Ser S^a^
ber frangjifd[;en
ah
84
in Ie|ter 3Itinute
jirFer
^um riege
angetrieben
ah
jene neunationalijiifd^e
Semofrafie
(.
jngft gefallene ^arle !Pegur> gehrte nod) bain) j^ineinveid^tef l)atte bie
^roBIem
be
Slfa^
erjie^erifd^en
3^^^ ^^
franjijjtfd^en
3ugenb
gi>jifd^en
umgejlaltet
aU
jn
einer
friegforbernben
Itrfat^e. ber
25ejinnng
auf
bie
groen
geiffigen
SSurjeln
fran=
ultur ab
geifie
neben anberen,
nid^t agitatorifd^e
SIuBreitungIuft
jie (eit
ber
3^^^"
(S^ltem (pie
ben DteDoIutionefriegen
an
erfter
teile.
5)er
3"9^"^
eine
^^^^ '^^^
aggrefjtDe
feelifd^e
inie
ber
feiner
^atut
ba6
nad^ n?enig
ejinnungmilitarimu",
ritterIidE)ere
^ei^t
neue
eine ptaftift^e
uBerlegung, was
reid^ung
t>on
man mit bem Dorl^anbenen ^eer 3^^^^" ^iner il^rem 25Sefen nad^
Regierung Beginnen
!i>nne.
ur r=
nnmili=
233eit
tti(d)en plutofratifdben
entfernt alfo,
in biefen iung=
franjjifd)en Greifen
geroirft I^tte,
ah (Erfllung on
gel^eimen
Hoffnungen
ah
t)or=
85
ab ^etnid)i>or=
ben
fah
bie
rieg
jie
faft an0fd)lie^t.
'Diefe Zat(ad)e
f ann in ebelfter
(5orm,
in fomifd;er
(Jorm in
(Srfdbeinnng treten,
nnb2Se=
^lfte
ja
ba^
er
feinSeben ,,fr"
bie eine
233agfd^ale,
253aren
nnb
Fonomifd)e
bie
25orteiIe,
felbjl territoriale
(Srmeiternngen auf
anbete 23Sagfd)aIe
lege.
intereffen
fte
nnb
bie
(elbft
leer
militrif(f)en
ei=
2Iber
ben
olbaten nur fr
an
(id)
|id^
Sugenben nnbeben6=
am
ba6 aggrefjtDe
in
unferem
'^eitalfcv
um
biefer
^pflegen.
Sie
gnr
omif
efe|
ber
ijerDor
im
ber fd)on
nm
grenbe an
^ifjiplin
if^rer
bem 2Sege
ff ramm
ging.
Ser
prenifd^e gelb=
ber nad)
Seenbignng
be Krieges gu
ben olbaten
fagt:
@o
erls, je^t
geftanben,
j|e|t
mirb mieber
"
86
ernff" tyettvitt
Fomifcf)e
nur
bie niebrige^
ted^nifd^e
gorm
be0 ejinnungmilifarimu.
Sic
ielgefd^ols
off ben
fJ^rfe
tene Siebe
faFfifcfjen
gum fogenannfen
rieg; ber
,,rieg an jid^"
l^emmt
^a^
gerabe
ti(d)en
um
im
]o leidster
lum fah
ah man
beutfd^en DlCilifaris
^intet unferen
mu
iiet,
feifen ber
erabe
Subern,
bie
ben ^TCilifariemu
ah
Drganifd)en 25e=
nifd)e6
ganj
jenfeif
aller miIitrifdE)en
9Iuan
fal^
ungeJ^eure
^ad)t,
fr bie
man
'^iele fud^te,
gem^
ber
onberarf
e(innnng=
in \ebem
ftru!tur
wgBarer"
3Ilan (a^
bie
unb frug
nur
fid^
Sa
er i^ufig
Seerffelle
unb 3^^^^^
gerabe
bie
^l^anfajte bc6
(Jranfreid^
^^^
f^l^^
pofi^^
tit)ijiifd^en
bie
eBilbc Don
87
geplanten Berflten bet ,,faiferlidbcn Ulanen'', unb bie unq^ef)ete 2IngftipirFung biefer (^anfajtegebilbe erzeugte
gerabe in
pft^dbo^
25ejtnnnng unb
be0egner0
3^trige
llig aufd^Io.
t>erlegfe aiid^ in
3ie
ben
eigene
egner
jene
man
faM(d}e
bem anbers
ge=
t>on
jenem (5ranfreidb
am, bem
unb
3"9^"^ ermanbter
fl^Ite,
ah
man
tvei^^
ani^ unfere:-
auf bem
Beflen 255ege,
jitf>
gu bilben
perfnlid^er, n?iffenfd^aft-
unb
enner
bereits
bie
n?a]^rnel)men.
^lid^t
junge
Sewegung,
fonbern
bermd^tige
bet
trfe
bes
l^ei^t
ipeber
bie
fe^v
t>erfd^iebenartigen
bem
als
25erjungungsn?iIIen gufammenfaffen
auffajjen, nodb barf
francaise
.
laffen, ju gleid^artig
man
i^te !8ebeu-
tung berfd^|en.
Sie Action
unb tro|
il^rer
l^erDorragenben
3KitgIieber
im groen
mel^r al
ganzen
Sie irdbe
(utoritt0=
88
quelle
wat
ibre
Dmfe.
Balb an
bie ori^er
gefd^ilberfe
(j.
Senfen
35.
SaSrupere), balb an
ba6
l)ei^t ber ebelflen
anfnpften,
fung
Beji|t.
(td) t>on
3oIa,
tpeif
abgen>anbf
l^atfe, in
^erfonen
5.
Unb
baB-
neoflafjtfd^e
3lid^tnng,
and)
bie
fr
bie
Don enri
JSe=
JBergfon
berl^rfen greife.
2(nd^
(i^nbilalifiiffi^e
bie
Sergfonfd^e ^tei-
anfnpffe,
mar
burd^flofj'en
it>ie
jene anberen
mit bem
Don unten
3been"
ah
jene anberen
jid^ in
(5ranf=
^bcen"
in fo grunb-
Derfd)iebenen
(0
grunberfd^iebenen 3^^^=
un&
.
" 25gl.
Don . DHcinefe
in ermaniftfter
Deutfrfjen
cfc^icfttauffajjung" (25pr.
Pr.
21!.,
89
in^alten ollgog,
nnb ba^
tvit
tro|bem
in
analoge 2Iffion55
f)ier
nur
bie
^ad)t
uns u fe^en.
fr aft oller
lag bod^
all=
2S5a immer
nocf)
ein
^eringnngtt>ille
ah angen
'3Itit
nid^ffagenben Dteben6arfen
xvie ber
ah
tvit jinb.
@d)Iie^Iiff) tni^te
ber nid^t
l)at
e5
o^m
Ser
rieg^^uftanb
ungel^enren
feinblid^en
mit
jid)
gebrad^f,
ber
ba^ innerB^alb
ber
@d^tpa|]^aftigfeit
Surd^fd^niffpreffen
ber
ber
Snber
bie
t>or
bem riege an
@pi|e
biefer
Snber
ah
(Stimmen
Snber unb
(So
I)ren
bie
timmen
be
gefiern
ah
jene
Don
})eute
unb Don
morgen.
finb gegen^
n?rfig
aud^
bie
fimmen
jungen g^ranfreid^ in
ber
ah
bie (Seele be
bie
'^enttah
md)te
barge(!ellt.
faji umfef)rt,
neuen,
jungen eijte0=
90
Beipcgtmgcn
ad)ten.
Bei
um
feinblid^en
in
Snbcr
3a
finben
tt>ir,
um
Scuffd^Ianb^
5Q3er! einer
i(i
rrc|bcm
ober tueil?
ber 3Itilifari6mu0
ah
unb ben
jngeren
eiffeBen^egnn^
an
(td)
felBft in
nglanb
Kipling unb
3'2Innun^io
l}ic
Oerl^arf
enannfen, borf
grunbf|Iid^
bod^ eine
unb rieg
l)'fi^(iem
ane 3i^^<^^^igifeif6grnben
(SeonarbolErei
latine,
redE)tferfigt.
IXnb fr 3^^^^^^"
in
^loreng,
gilt
italienifd)er S^cil
ber Renaissance
Qufurimus)
n>ieberum bafelBe.
fd)einungen.
pl^ifd^en
ang
r?mpfome
ivad}tet.
^olfeBemegungen werben
I)ier
Be=
mag
bamit gufammen^
!>ngen,
ba^
hei
um im
ntenfelnbern aBer
el^er ii^r
egenfeil oppofifionell
unb
BeHagenn?ertejlen efe|e be
i(l,
ba^
oppojtticnell
unb hiti(d>,
nid)t t>on
91
S^an(e an6
(d^lid^t
ent=
falten fann.
X5ergleid^f
man
franjjifd^en
nnb ametifa'Jltei-
nntiQ
grunbfalfd^en)
pI)iIofop]^ifrf)en
X5orau6fe|ungen
fo
ber
teilen,
ba^
tro|
berfelben
25oranfe|ungen
ftnb.
et^ifd^en
nnb
ber
politifd^en
3^^^^ gninbuerfd^ieben
fnl^rte
^nnerl^alb
(SntenteFreife
jener
!Pragmati0mu0,
3[rteliori0mn0, jener
tpie jid^
@tanbpnn!t
ber
Action directe"
ba6 jiemlid^
^age
fonfl
nennen
mag
ober jn extrem
ftd)'\
irvi-
nationaliffifd^en
^ier
^ielten roir
biefe
ganje
O^forb, Gbicago
fpielenbe 25ett?egung
am
(ad^lif^en (\)iet
rnben
fr pI)iIofopI)ifd^ f^Ifd^
bem 3Ilitrauen
beftrfen,
in]^aItIidE)e 3il^^,
geboren ^at,
ijt
^fi
e
biee
j.
25. 3KiIi=
2lntimilitarimu5;
Slntimilitari^mu
fo 3ICiIitari0mu.
aufd^IielidE)
im
vermag
un
bie
fonberbare ^arabojrie
""^ ""^
geworbene
jinb, jtc^
rganifation
im 21blauf
H
r"
reformen ju erfenfen,
luhauen; ba^
ftcn,
fiel)t
um
il)n
bann im
et aber, in ben
ah efinnung
unb batnm
gleid^fam
im &tabinm
nnb
bet ^Puberft^eit
bet
geiffigen^^^i^^ getragen
ftd^ biefe
aU
Bei un.
(Snblid^ aber
orbnef
Ie|ten
^^vie^nte
bk
momentanen
tns
n?enn
man
foh
X5er|lel)t
nnter
,,benffd^
n?ie
benfen
im
(Beifie nnferer
groen
nnb
frangftfd) benf en
t>iele
man
ah
nnb
fran^ftfd^, in
lifd)
nnb
franjjjfd^
ah
bentfd^.
@o tt?nrbe in
ber !pf)iIofopf)ie
nme,
pencer
n>eitergebilbet,
bie
^been
mn6.
unb 25otanif^
Sarn>inij!en
ber 2tnatomie
unb
melitf
auf benen
feinen 2lffo^iation=
pfpd^ologen mef^r
wogegen
e hei
b=
unb
antintilitatifiifd)
bem Kriege
einen weit
jlrferen
bie
unb
utiir=
tarifd^en
Gbarafter
biefer
ah
2S5iffen fd;aft
in
ben ^eimat=
lnbern
'Senfweifen.
Ser
fogenannte Sergfonime
93
unb xva&
ftd} in
^tanfteid)
um
t>ijllig
unfran^jtfd^e (Srfd^einung
fd^on oh
(Sinfd^Ige.
feiner irrationaIij!ifd;en
unb m9Jlifd^=romanfifcf)en
gejiellt (ein,xvie
unb @d)opent)auer
bie(en
auf
alle (^lle
fel^r Diel
mar
fein eijl
n^er
ah
irgenb=
gilt fr
Soutrour.
j.
mitogen
unb ScnFer,
S.
^u-
3'^^'^
"^^^ Seutfd)Ianb
ah
bie
genb be gegenn?rtigen
(5^^^^^^^*^
l)ahen
bod) xveit
(So
mutet
Dom @tanb=
ein @d^rift=
gerabe
(So gibt
ah
im jungen
(5ran!=
i(i
xvxe
gerabe "^ola.
2tnaIoge n?rbe
narf)
unb
bie
bem XXrfprung
unb ^tanlteid))
in ben t>erfd^iebenen
Subern
geigen.
ber organi=
ein groger
fd^en @inf)eit
Donird^e nnb&taat,
Unn
e6 (ein,
ba^
bem
tjllig
nnbent(d)en
biefer
^Honiemud
DHonimu Fonnte
3n
einer
i)en!n)eifc
abgejlan&enflen 5rei^e^fertum
un& Iofit'wiimui
romanifc^er ^erfunft.
^94
V.
3n
in
Trennung
t>on
antircligifer
Regierungen, fa^en
xvit
eij!
ah
bei uns.
^Xn^
man
(eelt,
anf^
,,
B)ier
einem
wegen" reben?
jtcf)
tt>irb,
2Sie
nid^f.
f)ier
man
erfud^en
paar ejid^fspunffe
b'iefe
injiellung auf
^Politif
i|!
jlrf er aBf)ngig
on ber
inneren ^politif
iji
ah
bie jebe
anberen &taateQ,
'Diefe '^olitii
bie ^olitif
bet Berrafd^ungen.
3(^
1^^
Bonffifuti ,,un=
r^e red^nen.
ujeniger fr
255ir brfen
unb
ber Sprefd^ml^ung
]^ier n?eif
ah
fonfixo,
J8. in Snglanb.
2. S)ie englifd^e ^reffe
in
erminbertem ^JXta^e
felBfl bie
ruffifd^e
Bringt
bie faftifd^en
ruppenmeinungen
beutlid&er
ah
unb
E>errfd^enben 5tegierung
g e n? a I =
tigeSufd^ungquelle, baB
faftifd^e frangfifd^e
teufen
95
ber
um
genau ebenfo
am
ah
Sentoeife auB
3)^ al(o
bie5
^a^
in
(ei
fatti(d)
unerfl)nlid^er
bie
ah Snglanb^. 3^^^
3legierung fann
nglanb
3.
nid^f.
Sie
franjjtfd^e geiffige
in
3"9^"^f
geijtigen
t)ife
JSemegungen
^ranfreid; ftnb
um
ber billigen
Se=
int '^eit fafi vllig unferbrdF f, unb nur in ber 5nf)rung ber
3ugenb
4.
fdE)Igf, fritf
jungen ^tanixei) in
Siro|bem ber un
'J)ent(d^en
ixhexta(d)enb traft-
im riege
ben
jirfer
3TeomiIifari6=
,,I)errfd^enben
mn6
ejxnnung
befeelf
bie
ijl
ah Don
biefer
Srger
jungen
Semegungen
ber natio=
|ie
Sie
^bee
naien Sr^iel^ung,
3bee
bleiben
follte.
mn^fe
n>enn
i^re
ar
bie
einen realen
fef)Ife
biefer
3ugenb
fd^on
bie
r^e
be6 (Sinflulfe
auf
2Bf)Ierfd^aft.
an{
(9^
feiten
bet
il^rer
\ai)t'
iefyitelana,en
Sie
i^ven
geijlige frang(tfd)c
3"^"^
^"^ bet
I)elbcnmtig alie,
um
&taat unb
,
ifyxe
Station
am
in bie
fje
in (^ranfreid^ ge=
jie
gleid)=
QSerantroortnng aBIcl^ncn.
5. 2Ingefid)t6 bc Satbejianbee,
ba^
poIitifcf)e
unb
fonff ige
j!r=
ejlnnungf^mptl^ien
fere
in ber 2IuenpoIiti!
"^vanheit^
^af toren
barffellen
ah
9Ta=
Semo!ratie unb
d^ule unb
t>erfi?]^nlid)ere
^nbe
ah
ber
mu6 unb
lid)
enb=
3^"^^^^
hei
3tti
egcnfa|e ju ber
bie fxd)
jurgeit
in 3eutfcf)Ianb
f)errfd[;enben
)on
DQfteinung,
orientiert,
ganj
einfeitig
an
ba^
bet
^iQut
xvit t?on
bem
um
bie
et-
ielgefd^oltenen
jungen
bem
geiffigen
^tantteid^ auf
unb ben
ah
t>on
alten ^tanfteid)
bie !Preffe
Sa
ber
runb^ug
tt?ie tt?ir
iff,
(^^tenet\)oe,
3lu]^me6etf)O0,
!pre|!igeetf)O0
allen
mu ^unh am
97
enn
bauernb
'Da^
fort u
tt>ir
aud^
i^eute
glauben.
(So
Bleibt
eine
Zatfad^e, ba^
um
fein
mefenflid^e nnb
effe
bireffe jlaaflid^e
on
(5^^^^^^^^]^ ((Reibet
bie
fo n?ie bireft
tpie inbireff
(Sine
3^
allem
ff reif
j^^I)^
^bee
bet 9tet>and^e
fanfenbflfige 3[Ili^t)er|lnbni6.
bain
fro|
^a^
prinzipiell
berminbbarer
ah
bireFfer
2Siber=
realer Sebenintcreffen.
Ber
bieJfafionalibeen bet groen Jtafionem
r^
J'm 29. 3Q[cai bes Ie|fen ^al^re ^ielt f J ^t^jtbenf bet Academie fran^aise^
Saufanne einen X^ortrag ber
bet
betieiQe
bet
aud^
in
3Tado=
(@. Bibliotheque
Universelle et
Revue
tt>eit
ift,
Suisse, STfr.
238.)
Sefd^ffignng
mit
bem ^roBIem
ber
3rtationen
immer
tt>ieberf el^rf,
ruppe
ober
25en>egung,
bie jtd^
an
bie
Nation
mitengagierte
nur barum
,,
national"
geBrben lgt,
um
bie
gan^e
Nation
ii)rer
Beji|t ju
Kriterium.
3ff
bie
ruppe
jte jid^
niemals
7*
99
alle
Ovationen
bcvfdhe
ij!,
fonbern
ftet&
auf
bie
fonheU
Sphen xvk
mit
freibenben
raff nur
in
laffen-'^nfereffen
l^at, fo ifi
bafm
ba&
erffe
merben unb
ein ,,(5aII"
2Irgumenfation
nur
ah
(freilid)
aud^
gange
3Ilenge. 3-
^-
^^^
^beologie be
bie
je
meglid^en ^apitale^,
^b^ologie ber an
Kapital
en=
S.
SlCilitrparteien, rieglieferanten),
unb 2imter=
bem rieg,
ruppen
tl^olen,
(fo
g.
a=
einer
aber
and)
bie
nglanb
genl^rte ef)re
Don
nationalen
lanb
unb nglanb).
d^on barum
ift
Don
l)'6d)fiev
2[Sid;tigfeit,
ffet
internationalen
bie
auf
bemJBoben
genau gu
{(Reiben,
d^on
ber
l)ente
jie
barin jeigt
im rieg
felbff
Beftnblid;en
ro^md;te,
ob unb
tpie
weit
fid)
Staaten he^w, ah
offenfunbig
reid)
ifi,
unb
begreifen,
ah ang
ba^
unb 3^oIien
felbff
ba
l^ei^t
bie
beiben ge-
100
fd^Ioffen|!en
Beibe
Ber
mit
bie
einer
ganj fonberBaren
^i)!orifrf)en X?erge^Ii(i)!eit
JBetPu^tfein.
and)
(td) felBji
primr meber
ah &taat
bern
})aupt ind)t an
fjeran geBoren;
nur
ein f leine
^nflein
feiner ,f'^nfelUQex\i"
^at
bie(e "^bee
om 2Bej!en
importiert
^n erffedpten
inl^eijt
BeFnnbet
fte
ijl
in
@prad^e
Sa
xi(d)
OTfationalBemn^tfein Berl^aupt
ijl
ba&
^ifto-
nod^
am
tt)enigj!en
tt>ie
in
gan (nropa
ee
ah
natio=
2tBer e
ijl
bod^ and^
Berongtfein
nnb
25i6-
mard! unb
@c^on
(id^,
aBgefprengten
in
@tmme
primr
greift.
im Dlmifd^en
e
25elgien,
^utjtd^
mit
ba^ Dent(d^lanb
ah
@
(Staat unb
iff
er)!
fefunbr ant^
paraboj-,
ah
91:ation Be=
alfo
f)d^|l
ba^
tpie
JBoutroujr
bie
ba6
gefamte
franjjtfd[;e
SenFen
lOI
'Station
xveit
hetotbnet.
ifi
'Denn
ba^
Qetabe
burd)
^XSSetben be ahfolnten
ah
^iemah
^at
e bie
^Prfung auf
eine !]3rfung,
feine
bie
bem
"fyat
ipurbe.
Soutrouj:
leiQt,
ganj
fte
ted)t, tpenn er
an ber bentfdjen
"J^ilofop^ie
ba^
feit
^ant
eine
j^d^ffe jiftli(f)e
ogialgr^e angu=
in ber
Nation
aber (gleid^
Zat
ber
meift
t>iel
ruppe
Ser
&taat,
bie
er
ifi
Nation.
nid)t
bie
^egel
unb
bie
,,objeffit>e ftttlid^e
nid^f
Nation. 2Iud)
B^nlid^en
25ejlimmungen
ah Berfpannungen unb
bae beit
eine
enerali(ierungen be eigenartigen
fo
^oIF
(fo
mic
ba9rifdE)et5
QSoIf ufn?.)
aber ^ann
bie
&taat6ibee nhet\)anpt
t)or jener ber
hei
un and) ba
Dotation geniet,
mo
t>on
Sage
102
fanm \emanb etwa bie ^od) aud} biefer bent(d)e @d^tPei mitumfpanmn tvill. 3er &taat ifi t?er|Ianben werben. ,,QSorjug" mu rid^fig
(nid)t ipiffenfd^aftlid)) teben
xvohei
un6 3euffd^en
itbi(d)e
nid)t, trie e
Soutrou|r
barjlellf,
f)d^(ie
ba ^d^f
ut
(d)led))in,
fonbern nnr ba
ber efd^id^fe.
2KiIIen=
unb ^anblungobjeff
bie OTfafion
unb
bie
ben
&taat nur ah
ben
greifen
gu t>inbijieren,
&taat nad^
J^iee
umzuformen, benn ba
einer politifd^
bie
Nation
al fold^e aud^ gu
Sa
be
d^idEfal
be granFfurter
^atlament
ifi
bafr d^araFferiffifd^.
3ar=
felBjI
um
bleibt
B)d)|?e
@inn
faate
nur batin
ba^
er bie jtfflid^
autonomen unb
freien
unb
in
ber
Nation ((^lnm=
t)et((^ieben=
mernben, nad)
tmmen
^SSirFfam*
gu Bringen l^aBe.
i^ufige
anj
ber
feit
25erfaffungen
bem turg
nur burd^
unb nieberen
25ern)aItungformen
tro|
biefer
25erfaffungnberungen
ba^ bod)
bie (Sini^eit
&taat
ge=
zufamenn?ir!enb mit
fid)
geBrad^t,
ba^
bie
g^rangofen bie
103
&taafmni)eit
aU
bie
nationale
aud^
nnb
Singen
(.
25. prad^e, 5tnnf! nfn?.) ganj nnb gar iwba, n?a J8ontron|r bie franj()jtfd?e S^fation
erabe
faiti((^
nennt,
ifl
be f)inter
bem
rapiben
9legiernng=
nnb 25erfaffnng6tpeci^fe[
erBorgenen
einer
^^a(e
3"^^^
25ontron|r biefe nn
S)afein
JJ?ir
aU
felBflerjlnblid; oranfefen
nnb fr beren
l^d^lle 2Intx?ir=
fnng
inbem
ipir
alle
er in nnferer
,,Organifation"
ermecf
in
ba6
beffen ^at^Qne^en
t>on
^n-
(Sr
nid^t,
ba^
er
nn baBei
bie
fran^jifd^e
^bee
einet jentralifierten
inetfi
ah ^beal
nnter=
nnb
er
fielet
nid[;t,
^anfe ans
leitenbe
ah bem
&taate
eine bie
emijfen
unb
eine Fnlturfd^pferifd^e
io4
Sie ntmidEIimg
Soutrour
t?oII
i(!
bev
ftanjjtfd[;en
^ationalibee butd)
jte i)1
aber
leibet
and)
graufamer 25$iberfprd^e.
aU
imb
eine ,,movali((^e
511
efamfperfon"
im 25erf)tai5
Q-reil^eit
Don 1789 fr
bie
^nbmbuen
La theorie
im
felben 2Item, in
bem
bie
Nation aU
eine felSjlnbige
3^^^^^ (marque)
freie
gemeinfame hewu^fe
nnb
ein
(com-
munite politique).
^et(on auf bem
S^at
man
je gef)rf,
ba^
!nne?
ijl
flar:
jte
(Snreber
i|l
bie
Nation feine
,,^erfon", bann
berul;en
mag
ober
iE)re
(Sinl^eif
an biefem consentiment"
ober
(xe
i(i
gemeffen
3lealitt,
jte
unb
beurteilt
loerben;
eine
perfonale
(ein^
e t>llig
anbere Grfte
,,
bie
freier 253iIIen=
ein poIitifd^e5
franjttfd;)
e
emeinwefen
fc^on
freilid^
@taat
(ed)t
fo
in
bie
STfation
i^ineingel^eimni^t
i)l,
ba^
bann
ben
&taat
ber STfation
@d^on
in biefen
^unFfen
Zat
Station
bae
iji
fr
nm
eine geiffige
efamtperfon,
10-
I^ei^f
^amilkn, fmmen,
ba^ nid^f
il)t
!CI!ern,
f^"^ niemal
fold^e 255eife,
unb
bie6
auf
inbit>ibuelle @eIBff=
erantworfnng
bee ngeltt>illeng!,
an^ugel^ren,
fonbern
@inn nnb
255ert
bee
!S)iefe
angen ba6
ftttlxd)e
^e(en
ber^^^Ttadon" an6mad)t
tvea,t jid^
pf)re unb
n>efen
emein=
unb ^ofttmm
2(Ber
ii?a
^errn JBoufrou^
einer 3^ationaI^
i^m im ^orfgang
bem
er
(idE)
gumenbet, flug
lum
fo
ba^
fd^Iielid; in
einen
mo=
menfanen rfammlnngbefd^Iu
t?or)laatIid^er
citoyens"
gem bem puren 3QfCaioriff0prinip auflji. 3ti>ar jlellf ^err JBoufrouj: ein ^Prin^ip auf, ba6 xvk im
ea^en(a^e ju feiner 25el)anptnnQ unb efn?aiger rmartung
bnxd)am
unterfd^reiben.
t>on
laufet,
ba^ rein
objeftiDe
unb
Sluellen" burd^
S., n?em
3taffenjufam=
menfe|ung
terien
unb Don
ii)v tvie
Don ben
um
jie
fouFurrierenben ^ta^
2Iber ba^
fold;
i^i
nun
ed;t franjjifdE),
gtt>ifc^en
rein
objeFtiDen
quellen^
io6
migen
Bio in
f^iflorifd^en !affad^en=(5e)lfiellungcn
(bk
f(f)lielid^
%bam
gelten
eleQen\)eit einer
jie
@o
aBgegrengfe Serriforium,
fpteren
2Infprud^
2IBer
bie(e6
jlel)t
Be=
grnbef.
nn
Sierri=
an jmeifer
DijIFerung an
erfler
gang
e
anber fd^on
ijl
t?erl)lt e jirf)
@d^anpla|
formen
eine
ba
&ttap
Burger 3Knn(ler, JBauarfen, leBenbige oBjeftie jid^tBare Zxabifionen in itten, 25rud^en, Ztad^ten,
ber Sett>ir tfd^ ff ung
prad^e, (5*^^^^^
2111 ba finb
unb
bnxd^an erleBBare
nnb
jtd^t=
nid)t alfo
nnb nur
tpiffen=
e6
Stuellen
fagBaren
ahet
finb
Singe,
batnm
mit ber
umme
ber 3"^i^^^^n,
gu einem '^eiipnnft
finb
mollen.
@0
gegentx?rtige
rIeBni^geI)aIte;
ber
in
aBer
e jinb ^ugleid^
efamterleBniegefjalte
25et)lferung6=
jinb
e
eBengemeinfd[;aften
geglieberten
einleiten
(emeinben, (Bane
ufn?.)
nid^t
(lin^el=
107
erleBniffe bet
^nbmbmn,
and) xvibet
Xlnb
e6 finb Srlebniffe
im inne
t>on lehenbig^etif
bie DQfCenfd^en
prinzipiell
bie hexvu^te
23et>IFeruttg5inbii>ibnen
unb
treiben
fnnen.
25oufroti^ Befd^ftigt
jtd^
mit
biefen leBenbigen,
aBer un=
ge--
iPIFrlid^en enn^eid^en
ber
nationalen '^iiQe^viQhit
naner nur
in
3ie
wenig
franjftfcf^e
fie
STfationalibee
Bemerft er
fnne,
Senn
(o
in
ber
Kaffe ober
in
3ngef)rigfeit finbe,
fold^e
ennjeid^en anerFennen.
i^ov^an-
3nfammenj1immung
in
bie
rfd^einung
trete,
e,
ber
bie
prad^e ju
fptad)e
immer neu
fortBilbe.
nationalen''
biefer
XJerBinbung
ber
Oeijler.
^t^
^'^d)te6
Soutrouf
Bei
3- -
^orjug
einer urfprng-
unb barum
einer leBenbigeren
iE;ren
prad^e
t^or-
3Ilifd^fprad^en
anf gel)rt
^um
interetJantejlen
unb
Ie]^rreid[;)len 2ieil
I;ier
feinem
25ortrag0.
n?erben.
1)ie(e S)igrefjton
ijl
^ann aBer
nic^t getPrbigt
ier
2ir
unb
fd^eiben
barum
STCation
f^^iTtationalitt"
io8
Qel)'tiQ,hit
einer ^erfon),
^Jtaomn
@prad;ein=
unb STtafionaliffen",
I;eifcn,
ba6
I^ei^t
natrlichen
leBenbigen ^otthiU
Sr=
2tber nnb
iff
ba^
i(i erft
ber ttnterfd)ieb
ein nnb
obje!tit>e
truftnr nnb
mnrgelt
in
ber
fniturellen
bcm
in
bie 'Reiten
einer
bem
fnbjeFtiDen,
gro^
fcf)on
bie
bif^er er=
iff
jie
il)te
tieffie 2?erfd^iebenl)eit
bamit nod)
nici^t
getrojfen.
ic
liegt in
ber@eIbfEauffaffnng
liegt in ber
tellung,
xveld^e
Don
f)ier
it)rer
,,
nationalen 253eItmifjton''
^^as
(nib
bie
biefer 2)ifferengen?
3a5
red?t
moberne (5^an!reid)
barin
l^at
JBoutronf gan^
^ert
e
and; fr
bie
STfationen bie
runbf|e
ber Iei(^f)eit
unb
^teil)cit,
nnb
ber
fonbern
im ^alie
Staaten
109
nur bk iProBe
beB Krieges
felBjI
nnb
allem anbeten
bie leBenbige
efd^i(i)fBen)egnng
entfd^eiben.
Sie
ba^
(Bleid)l)eit
i(!
bet
Stationen unb
nationaler
lieber
fopJ)ie
il)ve
ltid)Xvettio^fe\t,
^mnlmd)6
!p]^iIo=
Semofratiemn nnb
taBilitfgebanFe
gefamte
nnb
233iffenf(f)aff bnrd)tt)altef.
2Iber gerabe
ba6 nun
l)ait e (eit
lid^e
I?d)j!=nafionaIe
franko jtfd^en
l^iflorifd^en
3beengel)alfe
ber
nid^f
,,911'enfd^enred^te"
nnb
be
@fabili0mn5
fonbern
jte
nnr
in
feinen renken in
erroirflid^en,
nnb alle
aber
1)ie(e SQfCifjion
Ser 3vn]^m
(gloirc)
nnb ,,Srgie]^er"ber
SQ^lenfd^^
ba^
ift
Sa
^nm
^IFer,
bie
eine
ii^rer
auffaffung
unterwerfen,
baB
^tanfteiti^
on
Jel^cr
in
ber
benfbar
nait>)ten
23Seife.
&ein
t?on
SQftiffiongebanFe
ift
j^eimlid^
ganj
^^^
3^^^
@ie
jld^ F^iftorifd;
ah
ein 3[Ilifd[;=
nabenroaWgcbanf en
t>on ber
HO
23S^renb
bet 3Q[tenfdb=
f^It
fid)
Snglanb
ba^
al
bet geborene
^err
ber
3Icenfd)I>eif,
nnb
fo
wenig
ff)If
es jtd^
ab
i^r ,,g=f)rer",
,,e]^rer"
unb
(Srgiel^er,
auf
jebe
birefte uterpro=
paganba
ossre
DIIig ergid^fef
Dielleid^t eben
i|!
barum
inbire!f aubt.
bie
tiefer X?ergid^t
2elt
^taniofe
jie
fran=
(Snglanb wre
ja in biefem 2IugenbIidE
Sag
ni{f)f
bie 3Q[fenfd^]^eit
(Snglanb '^nteteffen
barauf
auf f ommt
fo etn^a
wie
in
Snglanb
elbjlauffaffung an.
gang
bie
unb gar
jene 2Id^fung
unb d^onung
be 25orne]^men,
(^ranfreid^
am
biefe^alt=
tung
iff
gotfgen?oIIfen
unb
barum ganj
bej!ef)t
felbffnbig
empfunbenen berlegenf)eif.
3arum
reid),
Sualismu
au5it?rfiger
beffen
im egenfa| in 3^ranf=
jid&
beferminiert
unb mit
jeber
neuen 3tegierung
rabifal
nbern fann.
ten
Stbgefel^en t)on
felbj!, jtnb bie
bem
Snglanb
STfafionen fr
Snglanb
e i|!
fo gleid^
unb
gleid^roerfig
n?ie
fr granfreid),
unb
jur '^eit
bem Kampfruf
be
(^u|e
gegnen.
felben
Unb
au6 bem-
runbe
III
md)t auf
fafi
3ogmati!, fonbern
^e^xvett
feinem
an6fcf)lieflid;
anf betn
gen^nnbenen
^anbel gegrnbef.
QSon heiben (formen bet nationalen elBffauffaffung
eigenen 3^ationaImif)ton tveid)t t>llig
bet
ah jene Kn^Ianb.
X>le(e
ift
@ie
bie
jlel)f
nid}t
bie
unb ^tei^eit
bet STfationen
tt>ie
i(i fie
bie ariffofrafiffifrfje
@6
if!
bie
gormel geft)l9m^iger
religio
Srnberlid)feif
in
bet
Sinl^eit
eine
unb
fird)Iid)
Kulanb
Safein
eo
felBjl als
&iaat
t>erfd?n>eBen
nnb erfdbminben
3Itenfd;I)eit
feine
3"^^^
^^ f^^"
nationalem
bet
gleid^geifig
ifi
ba^
eine
im SSer^ltni
fd^roff
fiert
SCtlifjtonibee
fie ift
an bet rationalen
Ieicf)I)eit6ibee,
Iid^=ortf)oboj-en
ibee.
flatt>ifd[;en 25rberlid)!eit6=
ifi
nnb pfer^
n?ie
nnb nglanb;
t>ielleid)t
bie
Berl^anpt
ejrijliert.
3f)t (Sinn
ifi
tt>ijrtlid;:
mein JBrnber
ba^ tn\ftfd)e
2IBer
beri@d;bel
ert>i^
ifi
^olf am
eBen
biefen
ef^Ipagifiemu^ fnt^t
ber 2S5affen
e,
n?ie
fein
anbere,
n?il(
burd^ bie
emalt
in
DerBreiten.
en?i
3tuglanb
nid;t ]^errfd;en"
wie (Snglanb,
12
ja
(xd)
i^t aufopfern.
2t6er
ifi
ein
aufbringlid^er,
ein
xvilbet
@o
(!el)en
jid^
nnb ber,,3iener,
^eif".
[a bae freiwillige
Opferlamm
ber 3fltenfd^=
S^at
and) Sentfd^Ianb
efl;I
be
eine
analoge 3ICif)ion3ibee,
gur
ein
eigenardge
X^erl^lfniffe
3Ifenfc|)E)eit?
tvie
@id;er
(Jorm
bie(e
Stationen.
biefe
xvie
Vllig fremb
eine
iff
ii^m
bie
2Iuern?^nng6ibee,
unb barum
(te
233 ie ferne
bae Don
ii^m
i(i,
tt>ie
Soufrou^ Hug
ef)rlid^e
X^Ilig fremb
tt>eil
ifi
uns
Senf fd^s
je
lanb nid)t an
3R'od^ ferner
ifi
um
Srang,
in
3^ rl^ltnie gu
ifi
'Deutfi^lanb
in n?al;rl)afdg
unb gu
e
fd^Iid^f.
(S0
fo
nennt JXad^t
^a<^t^
^at feine
ausgeprgte STfational-
(id^
al ber geborene
^err
8
Don Dorni^erein
anefd^lie^t, nod^
im
II
unb fevmt^in in
lef^ren
nnb
bamit
2S5ir Seut-
fd^en glanBen
gang
ernfff)aft,
ba and)
and^ t)erfd^iebenn)erfig
jtnb.
^xeii}eit
nnb ^errfc^aft
in
nid^t
im
S)a
ifl
nnfer ered^=
ber
tigfeitoBe^rijf
bem SemoFratismu
gallifd^en leid^mad^erei,
IifdE)en
immer
erjl bei
Sa
bie(e
2Serf
nnferer eigenen
(d)id)te felbji,
ber lebenbigen
il)t
eOtt
Zat unb
ber 2Irbeit in
ober
in
biefer
biefer 2Irbeit.
(eineB 2Iuffa|e0
fnd^,
finbet,
@r
unb
ber
!pf)iIofopI)en
^ijlorifer fd^on
[e^ev bie
3Teignng
geigten, bie
^been
Ute, be0 died)teQ nnb ber '^eie^eit ben 235erten ber 3Kad^t,
ber raft, ber
Zat
unterguorbnen.
otteibee"
jielle
batnm
feien tpir
ii4
im Saufe
^ant^
,,
geredetem
fel^If,
fo fei)lt
nn
fd^ on
nm
3nfammenfe|ung
and^
alle,
tvillettf faji
md^fe
id)
fagen
banf
berfelBen,
tva6 an eine
'3Itaf^t
feile im 2Serf=
23i0mardE
antt?eijj,
fonbern
jlef
angeipiefen J)at
eiBni l)at bie
2Xnd^ ein
nm fo
ferner benffd^er
SenFer
tvie
Zai- nnb
uBffan^ibee,
trieber
bem
(Statiff^en
in
dtef^t
muffen;
mi^Derjlanbene
{c
ein
bentfd^et
genrteilf,
erji i[;re
25Serfe
nnb
if)re
3ted;f6Bercid^e
n)ir:
gejialfefen?
3Q[Zif nid^fen!
3R'nr
folgenbe glauBen
Ser
OTadon
gnFommf, grnbet
(td^ fd[;lieglid^
3"
es
giBf
etJ
Xat
felBjl
nnb
fann
bie oBjeFti
Dor
bem 2Iuge
(Botte Bejlel^enbe
^er*
aBn?gen nnb
fd^Iie^Iid^
8*
an ba6
S^id^t bet
onne
fl)ren.
finbet
in bie(em
@inne,
aber
2Ba
bk
fo
meinen
tt?ir,
ba
jte
flle tpad^fen
muffe, nnb
erleBt, frei
l^eit
tt>a
bie
te
fo
benfen
tt?ir,
ba^
fte frei
gegeBen nnb
fie fie)en
frei
genommen
tt>erben muffe.
2ei=
nnb
SieBe,
nm
n?ir
fte fie
ah
fo anfeilen,
nnb wie
t>on
tiimtt mitregieren,
Sa
aBer follen
fte
2$emer!uttgett
^um
eiffe
nnb
bm
Jlatiomn^
gange
3leiJ)e or^
Unfete
lid^e
(jtel^e
^einbe ^dben
e erfud^f eine
ah
ba ftnb
religi=fird^=
Fniturelle (2Ingriffe
auf
25on
ah
ein
rieg
ber
b.
S)emofrade"
E).
mnnbung
t?or
nnb gegen
beti
a|
,,^3Xtad)t gel^f
ijl
fei.
2)iefe Si^efe
t>on f)ifforifd^
nnb polidfd;
ber
red^f0ffel)enben d^riffjlellern
an
ber
riegparfei
3^"^^^^^^^^^^ ^"^
J^^^^
neutralen
immer
Bejiritfen n?orben.
3^ egen=
tvotben; nnb
(le
ielfad^ tt?iIIfommen
aufgenommen
25alb
fo,
ba^
man
Don
1914"
fprad^
man
gegen
Keolufionen
,,preu^ifd^e"
autorifafiDe
ba^
egen=
117
gegen
bie
&taat6fotmen
(ptat^,
bet diepuhlit
ftd)
nnb
bc
^arlamen=
Sage be S^eg^itimi^mm ur(fi?erfe|t glauben, ipenn man fold;e0 gr nnb 2S5iber vernahm, (S:in anfrid^dger bentfd;er 3emofraf aber, ber biefe (yragefiellung ah foId;e gn erroerfen nid^f genug ^titif beji|t, f onnfe in mel^t ah einen (3eivif\en6(hupel
dJtan fonnte
intveiUn in bie
gn?ifd;en
feiner politi(d^en
tatkmm
berzeugung nnb
bie
feiner
^afer-
lanbliebe geraten.
3^
mchte fold^en,
burd^ berartige
frupel
geben.
lid^e
gefl;rbet ftnb, in
@iht
^inan
einen
mit
255orf(tnn, ben
et(i
ah
gu einer poIitifc^=
(Sani
jinb gund;ff
SemoFratimu,
refpeEtit>e
ah
fogiologifd^e
2SeItanfd^auung6formen
"i^ifio-
unb3emo!ratierefpeftii>e2triffoBrade alsJcgeid^nungen
rifd; faBtifd;er (ja mglid^er) politifd^er ^Parfeiungen.
S)e=
moBradmu" nenne
bie yitaffen, bie
berzeugung, ba^
(Tnb,
bie in
DHajoriffen,
bie
25ielen" es
ruppenformcn
(alfo
ant^
he-
fo^ialen
u(w, ^arfeien")
bie
foiDoI)!
bie
tt>egenben
nnb geflalfenben ah
ba^
biefe
ibee-
nnb normfe^enben
2S3erte
5lrffe jinb,
?eld;e bie
fielen alfo
bie
bejmmcn,
{hingegen bie
g^rcr"
II 8
unb
25orBiTbec''
aBgcIeifefe ^^ponettfen
nnb
2SortfI)rer bar|lericn.
^n
3^^^^=
^otm
jum
be ffrengen
(Dtonffcan
23eifpiel
im
Contrat social"),
fd^eint
jie
^n
al foIIeFfiijiifd^e
Derjlef^c id)
efd^id^fanffaffnng.
bie
Itnfer
StrijloFradmn
bie
bagegen
rnnbanjld^f, ba^
feien",
if!
unb
de
tvie
jure
je eine
'JXtinotitf (eine
,,
|!alli)ierenbenrnppenu>erf, (oxvie
einer
DorBilblid^en nnb
fnl^renben ^ICinoriff
nengejlalfenben,
geojefen jinb
nnb ba^
alle
pojtfie tifer
nfer nen=
gefialfenben
,,rncEfc^riffIid^en"
efamffenbengen nnb e=
nnb
=tt>illen
l)ettl)ten
'3Xtinotttt6'
aBer
nid;f
betlep n?erben
l)ei^t
brfen,
foIE
ba6
foll
Se^
fein
(im egenfa|
nmpfe).
"Da^u fge
bte nid)t
ij!,
id)
bie vielmel)t
nut ben
angel^f,
ber (innerI;aIB
einer
biefer
iiQ
SSSelfanfd^auungen)
einer faffifd^en
anfif^t)
jtd^
ah
lieb
iarfeis
in umge!eB)r(er Micfjfnng
(Sinftd^t enf=
enffd^Ioffen
fd^eibef
ja
,,SemoFrafie"
al allgemeinjler
^arfeiname
forberf irgenbein
^inmirfen auf
nnb
biee
im
Ilnferfd^iebe
on ,,iberalimu6", bem
f(f)on
bem
tarnen nad^
S^a&ha(^:
(d^iebe
lid^Feif,
oranfle^t (fi^^^
Ber and^
im Untere
teile
fte'fyt
eine
rnnbanjid^f,
2Iri)Iorafi=
bie
3emo!ratimn
ommnnimn
fn)rt.
eFnnbr Fann
SemoFratie
nnb mef^r
dum
nnb
freijinnige
SemoFratie nnb
2)emoFrafie).
Um
biefer
aber
bie
SemoHratiearfen
ol^ne
bie
ijl
'^n\)il\enal)me
ber it)id?tig|le
mglid^en SOITifd^nngen pt
(i^eibexi,
formale ejid^tpnnff
geffellfe S^rage,
nod^ nid^f
bie
meij! pi t?orfd^neII
morin
befielen
foll
(leid^l^eit
Don
35efit,
Silbung,
poIififd;en
3led^fen
nnb
^Pflid^fen nfn>.).
2IIfo ^^fo^iale
SemoFrafie",
runb=
ob
bie
t>ielmef)r
I20
betlvpetf,
bie
me^t
in bet Dlid^=
foll,
ba^
gem^ bem
{wed)(elnben)
j[c
um
35ei(piel
bet STfation,
al
fergel^alf
ber
fiimmen
follen.
3^^
f^^^)^
bnng
ba^
bie
3Q[tenfd^en
nm
fo
gleid^er n>erben
e jid^
nm
je
f)anbelf
unb
um
fo nngleid^er,
bie
ftnb, in
25ergleid^nng attfinbef,
@o
foIIen
mir unb
einjid[;figen
Kangorbnnng
g^leid^et
ber 2S5erfe
bie
^nbit>ibuen
in allen
(ein
Singen
be& OTlIid^en
(5reil)eits,
Dted^fs
gleid^er al
in il)tem moralifdjen
(fo
SBerf unb
id))
eijle=
Bilbung.
glaube
unb ungleid^wertig.
@id)
jleigernbe
jleigernbe
fd^eint
(ei
3emoHratie
bet
Kid^fung auf
(ein,
bie
rbe!
Sa
and)
Sod;
tt>ie
bem
al
jebenfalla befleien,
ob
man
je
Singen
forbere.
233 a aber
biea
bann
(ixt
Singe
jtnb,
bie
al I?f)ern?ertig
ober niebrigerroerfig
gelten,
bae he(iimmt
(beffripfit)) jebenfall
eijl ber emeinfdjaft, Doran bae Stl^o unb ber eijl ber
121
STtadon gldd^fam ex
sese,
SB man
tvenn
eine faftifd^e
S)emo!rafic bcm erffen religi etf)ifd[;en Sppu (3Inffo!ratie im ^immel) ober bem ^weifen 2)t?pu anael)rf (SemoFradc im immel) etwa Dor allem geijlig (ittUd)e Uniformici
rung
Bei
gum
Seifpiel
nnb
be '^mU(ation6a^etmf(e6 (,,S)emos
fradfternng be eiffe")
freffenben
ah
ba&
eigentIidE)e
Semofratie
orfi'nbef, ober
me^t
Ieid;]^eit6fenbeng
ffeigenber Iln*
Begleitenber
in
legenl^eifen,
alfo
jnnd^fl nad;
bem
tl^o ber
Station (nnb
nad^ ber 2Irf
beffenl^iflorifd^iem
fcon
Snfmidlungffanb), bae'^ei^t
bie geijlige
2Serffd;|un3,
nnb materielle
grpeiter
if)r
finben; an
teile
l^ei^t
nad^
Nation,
ber
fie
nnb barnm
,,Brand;en"); tDoBei
in bem^ tva&
(le
tt?ir
mit ilfe
biefes JBegriffgerffe
man
anf ben
t>ort
tpenig
biefe
3emoBratien 2IBI)ngige
nnb
Blog international
ffarf
jie
loie
bnrd^
t)llig
anbere gaftoren,
foId;e
ber
^elt
heftimmt
jtnb
tifd^en
ah
an^erpoIitifd;en fragen.
122
ifi
bie
eng=
&taateB unb^avlamente,)
unb
Qcmift^t
aber mit
erl^eblid^em heta^ewid)t be
Slrifiofrafimu.
3^^^"
SemoBrafic ah ^axtei
ber (5ril;dt be
ute
be ^^^"biis
bnume*^
ah
eines
eigentmlid^en SScfens,
ifi,
bae nirgenb fo
unfrei wie in
Gnglanb
immer an
erjter
feile
iberali5mn3 einer
,,
,,
klaffen".
tnngen.
3) in
nomifd^en
25erpf0gen?erffd?aften
einerfeif,
ber
pure
Sejl|s
nnb
5vIa|Jen"einI;eiten
biefer
ber
fonomifd)en ^ntetef\en
JSel^errfd^ung
faafe
if^re
anbrerfeif.
4) in
ber
groen
Xlnbe!mmertf)eit, bag
Snalismn
il^rer
Silbnnggefc^id^te fpielen,
iff
3ie
frang(tfd;e
3emoErafie
fratijlifd^en
eiftee
in
ber Z^eoxie
hei
foIIeftiDiffifd^e
il^ren
efd;id;f6erHrnng naf^m
Gonborcef in Qranfreid^
2Iugang)
n?ie
in
bet poIitifd;en
3ie
feine
&taat
123
l^d^jlc
@pi|e,
regime
2X nnb
unb
untere, feit
bem
ba6
Anden
tvat
25ermaltnng0gliebernng
jlet
(Ser junge
pnbiFalimu n?ar
tj^eoretifd^
unb
gjtfdjen
Semofratie u
ifi
2Iud^
ber
fran^jifd^en
S)emoFratie
leid^l^eit.
(im ganzen)
S)er 2Infpru(^,
bie
im &faat6Qebanfett
om &taate
unmittelBar forbern
^anb
gu l^aBen,
jlei^t
biefer Der-
Ber.
ah fuBjeFtier greil^eitanfprud^ ^^"= Sie leid)^eit unb Uniform be eifies unb ber
ifi
Kultur aBer
bem
(Beifte biefer
SemoFratie unenblid^
tpid^*
Sie
greif^eit ber
Kegierunggentrum
fo
2In
bie
n?eiligen Dtealitt
anjufd^miegen
tt?eit
tviffen,
ititt
batnm
in ber
franjjtfdjen
Fratie
Semofratie
mefjr
ah
in irgenbeiner
Semo^
anberer STfationen
bie
Begrifflid;
fd^arf formulierte
Sof trin
freter
unb bae
iB)r
auf
iff
eine
t?erpjlid^tet.
Sie
nur
Ornubflrmung.
tro|
t>or=
Ser
bemofratiffifd^e
^lafj'engebanFe
Bef)errfd^t
tt>iegenb politifd^er
unb
franjfifd^en
fojialen
unb
124
XDeit
fitht
ah
in
Seuffd^lanb.
3rum
3^cale
Dom &taafe
(onbetn
m'6Qiid)(i unah^na,\a,en
gum ^ahtih
bie ii)t
parlamenfarimu,
eigenen
(nd)t Dormiegenb
aud^
&taat
^intveQ
rji
bie
)nmat^f
biefer
X5erfu(^e
pnbalimn mit
feiner
rganifa-
2tm
aller=
ber frangjifdben
lirau jipifd)en
Semofratie
bem
englifd^en 2)na=
'^"^
entgegen^
gefegten
tpeltmiffionierenben
gormein.
S)a
gemaltigjte gefd^iiJ)tIid;e
i^n
^eit
felb(!) befeelenbe
ebanfe,
bie
gaf^ne ber
greil)eit, Ieicl^=
2Iber and)
hi })ente
biefer
5)emoDiel
gang gewaltig
nn^
ijl
mittelbarer
ah
in anberen
taaten.
din
ba^
fold^e
@9|!em
barnm
ah Semofraten
ebanFe,
fd^on
(eine
an=
bie
ba if)m
ber
Station
3fKenfd^I)eit reprfentiere
nnb fr
il)r
hetnfymte
fei
DIIig
nnbegreiflid^
iff.
Senn
ah
^ii\)tet'^ bet
,,3Itenfd;]^eit", fonbern
ah
25
ah
ettva&, ba6
md)t ,,fr"
bie 3ICenfcl^]^eif,
i]1^
fcnbern
ah
ettva^^
fr bae
bie DClTenfd^I^eif
ba
ff)If (id) in
feinem religi
Im
en3lifc)cn
3emofrafen.
Sarnm
leht in ber
Zat ^vanh
rei(f)
SemoFratie
xvie
Scntron^ nod^
jngff cingel^enb
aneinanberfe^fe
and^
f^enfe
ah
,,moraIifd^er !Perfonen", 2) e6
bem
^Itajoriffeprin^ip entfpred^enbe
2IB)1immnng
i\)te
ber
ein
natid
nah
bie(e
tt?re
irrig,
irenn
man
^ITeinungeu^erung nur fr
polififd^e
gloFel ^ielte
(nm bem
ejinnung
bie
eitle
Semofrafie.
(Srjl
bamif Beginnt
unb bnrd>
jid) fjinburdE)
a) ran!reid^
bie einzigartige
3loIIe
nnb 2IufgaBe
in ber
3been
jieren.
ganzen 235elt
ifi
mit 255affengen?alt ju
reali=
Xlnb ba
bie
in
er
bem
bie
ba^
igentmlic^Feit
ah
Befonbere
Nation
entFIeibet
in allgemeinen
gegriffen, im
&d)ema
Befonberen ojiaberfaffung
ah geijger angl^eiten im geE?eimen leugnet. 25t gur ^cmiF fajl finbet jid) biefer 2S5iberfprud^ in bem ^uffa^e t?on Sou* trouj*. 3"^^1^ befiniert er bie d'Xation (e^t gut ah eine
gerabe babuxd^ aBer bae diet^t eigentmlid^er Stationen
126
bann aber
xvill et
bemoha^
xiad)
bie
'^uQeYotiQfeit einer
t>on
ruppe
ju einer fold^en
moralifd^en !Perfon
einer @timment)iell;eif
bem
@inn
il^rer
lieber,
gnguget;ren, Bernl^fe
alfo
feine felbjlnbigc
sese entfd^eiben
aU
folcfje
nur ex
fann,
wa
al ,,lieb'' gu
il)r
gel^rt
triflo^
fef)r
^(^
beutete fc^on
an,
SemoFratien berall
religi funbiert
(k6
ifl
ijl.
3ie
gilt
and) fr
biefe
beiben (formen.
nod)
f)errfif)en ben
lic^e 23etPu^tfein
jle I;aben.
il^re
ei^
^e me^v
je
^all
i(i
unb
unb
mit ber
(iummen
unb
feIbj!Derj!nbIirf)en
lfyet
ijl
3rtaturorbnung
bie
innere 2Ib!)ngigfeit
(einem )iegreid;en
bie
Kampfe
gormen
ber burdE?
ariff ofratiffifdjen
nabenreligiojitt) n?eit
jirfer wie
t>or
Ott" unb
aufgenommen.
3mal
127
ft4>
jieigerfer ed^t
mobemet ^umanimu, floifd^e 3R'aturred^t0le^re, gc^ frangftfd^er laube an bie xabifale Sal^I^
(au(^ gegenber oft) in felfen fiathm 'ifRa^e mit
freii^df
beti
d^nffltd)en
rbnung ah man
bilbet
benit.
Ser
Ie|fen
nige
bie
gefprod^ener d^rijllid^er
fogialen 3emoFrafie,
tie iE)n
gum
JSeifpiel
jid)
Samenai nnb
t>iel
ber
lel^rfen,
fonnfen
r)ier
Ieid)ter
an
eg ebene
3"ner=
f ird^Iidje SemofratijierungDerfud^e,
2IbfoIntiernngt)erfnd^e
f)on
nnb
gleid^jeitige fttfe
t>or
iff
be
^apfitnm6 nahmen
allem
eng=
^tanfteid) an&
ii)te
XXrfprnge.
3agegen
bie
lifd^e
Semofrafie
fd^roff
(eit
Don ber
arijiofrafiffifd)en
einet 2Iuffaffung,
nnr
Aliens
bie(e
religi
begrenzte
rnppen
tt>irb
Don SHenfd^en
Derteilt.
2In
erjier
teile anf
3ie
fo
altiiibi(d)e
^bee
ber ^olf0an0ern?l)lung
Don bem
flarf alt-
englifd[;e
25oI! bertragen.
Kajfenl^od^mnt nnb
128
^nnex^alh
be englifd^en
fopalen
ruppen berfragen,
in lrbeit
,,
burd^ ^errfd^afffunjl
unb ,,25err^rung"
2IIIe (Srgebniffe ber
freien
on!urrenj"
0^
3leid)e)
mgen ben
fpter
englifdben
religifen
21nfflrung
ben
in
nafrlid^en, nid;t
ij^nen
])eit
me^t
@inn
gewinnen, ba^
bie beffere
jid)
2tngepagf=
englifd^e
gnr
bie
onfurrenj nnb
(Srgebniffe fr bie
bie
Um fd^id^f nng
einer
nur
(SntI)IInngformen
fd)on t>on
Uranfang an
be|iel)enben, in
aufgenommenen
bleiben
jte
2(rij!ofratie (^twl^ltet
barlegt.
Sro|
unb
bie(e6
ariffDfratiffifd)en
^nfipixationen
ber
heiben
Semo!ratien
unb
fratie in anberen
fnften
fel^r l)nlid),
nglanb
hi& pi
ben,
(i^ftemati(d)en
jlaatfojialiffifd^en
unb
ber
bie ^xei\)eit
bie
frangjtfd^e
129
Beibc
S)emofraden
ba
in
bem^^ml
nglanb
f ulfureller
Sirbunguniform^
fteilid) (o,
bie
unb bet
onention einen
gormtppn
be
am
eine
erallgemeinerfen
Zv^pm
granfreid^
Der
taat,
unb
il)tet
nm
gleid^en
@rgeb=
maximalen 25iIbnng6nniformiernng
unb ont>ention,
I^ier ein
ft)ren foIL
3ort
alfo en>of)nf)eit
regulierenber fnl=
3"^
ber tiefgeE)enben
arijloFratijlifd^en
e
^er^
unb
fd)iebenf)eit
fnnbierten
@ie werben
(on eng=
@eite
I^er)
babutd^, ba^
bie
im Saufe
^o(f0=
enttt>i(flung
i)
politifd^e
3ted^t5t)erteilung
immer aBtpirb; 2)
fd^Iielid^er eine
e
ba^
@tan=
kultureller
bie
ah
gelten,
im fonomifd^en ampf um
teid)
^tanh
nid^t
primr
ah
formelle
fonbern
ah
luellen
(5reil;eit ber
Nation
30
tvie bott
ah
^Prejlige bet
ah
lnellc
faftiff^et
geijligen 25ilbung6n?erten
lifdjen
be engs
^oUeet^oB
^vanimdp
gem^
25il=
bemofrati)!ifcf)e
bnngglei(f){)eif
Semofratie
Bei
and) nod^ fo
fo I^od^
groger 25e)i|ungleid)]^eif,
gerabe
tueil jte
Silbnng
f^|f nnb
jte
(prinzipiell)
(lellt,
am ben
ah
boppelfen
rnben, ba
jie
an
jtd^,
aBer bod^
'^eid^en^v^^em
nnb rnppen
en?ig
or off
?reifenbe
tperfef.
granfreid^
nm
bie
faaffrippe
nnb
eipig forbernbe,
gleid^e poIi=
^beal bewegen
politifd^e
or, bail^r
f)od^
nnb
elfnng
3Kad^f
jlellf,
(Snglanb
forberf gerabe
intern
mag
il^re
relative IeidE)f)eif.
gel^nfen cor
bem Kriege
nnb pvat
3emoFratien
fiatf
bie
angenf^erf,
trefenflid^ in ber
Kid^fnng, ba^
jtdE)
eorge anbgefe|=:
9*
i^i
benien,
bie
bet hott
unb
"fyiet
revolutionren
f reifformen).
(eit
Bejlel^enbe
prinzipielle
d^eibnng
(ein
ber
3""^"'
^^"^
ln^enpoIitiF
jum Kriege
fnf)rfe
B)od^ari|!oFrafi|!ifd^e
on ber inneren
@in!ommengefe|
einen
unb
ber
bnrd^
rieg
(Sinen
naien
S)emofrafien
gegenBer
fdE)roff
bie
rnfjtfd^e
5)eraofrafie.
953elfanfd^anlid^
if! jie
bemoFratiffifd^
nnb
f^ierin
ba6
fl^If
Unb
bod>
jiammt
bie
Bermiegenbe 2tnaI)I
2lbel
il^rer
25ertreter
am
bem
infelleFtualijiertem
nnb
bem ^ubentum,
Sie Dom
2GSe)ien
Bernommenen Soffrinen
dum
25eifpiel
^axpe^
bie
mm
fte
nnb Grften,
if!
Unb
bod^
ber
3emoFra=
bem
Be-
in
im
runbe nur
fame
ein
d^mndFn>ort
nur
ein
paar nnn?irf=
bie
d^rifiIid^=fogiaIe
ifi
iSrumer
Befeelenb
Sr ber
Semoim
Iirf)!eif0ibee
Jratie
ifl
l^ier
bm
21 nnb
bm .
Knfjifd^e
fd^rfffen llnterfd^ieb
Don allen
n?e)!lidEjen
Vernunft bemo*
'Siefe J8rberlid^!eit
132
allen tDefllid^m
ditifot,
^been
ah
form*
uub ^ergen5fetlnaf)nie
am
o ber unteren
aufjulfen tenbieren
unb im
2lIIgefnE)I ber
'JRettq,e'\ be
lafj'en,
SSoIfe",
ber
,,
klaffe"
nftt>.
erfdjminben
in
3^
nur im ettJanbe
be ^afri=
ard^alimu.*
emi
lanb; aber
reoinfionre
iiebe-
nnb J8rber=
@laxvi((^
ijl
(man merft
ixvifd)en
am
hei
fdjrfjlen in
ben nationalen
kmpfen
renglnbern,
benen
bie
immer
immer
an(^
bie
efl^lbetonung be (Srlebniffe
om
2Iufgel)en be
3nbiibuum
iji
ba6 prinzipielle
bemofratifd^e 3Kitrauen
in ben
2Bert
(Staat
@a|,
ba^ Sienen
in
ott
beffer al
(elhft
(nid^f in freien
2tffen be SSSillen)
Bernl^e.
angelegten alU
gemeinen nnbl^afdgfeif
ber rnfjif4)=flamif(f)en
Jratien aber
iji
fnnbamenfaler
fi(f^en
Demokratien
|te
t>oneinanber.
Senn
biefe
flnb
(roa
immer
ampf
ber Stielen
nm
irgenbeinc 5)ie
(5orm ber
rnfjifd^e
^ err fd)aft
iff
Semofratie
ber 25ielen
ber efE^Iintention
tiefe
ein
ampf
nm
'^ienfi(d)aft ^eneB
(x(^ l^t aud) ben
"JRip
trnen"
in bie 3Q[T'ad^t
an
nngluBigen
Demokraten immer
nnb
ba^ and^
fommen;
S)emo=
bingt,
fratie (ba,
mo
i^te
Untergruppen
ivie
255efen entBeI;ren),
@em(ln>o,
Snma
nnb 2Igrargefe|s
STftigungen,
RapitaliBrnm nnb
fd^aft l^erDorrief,
erjl
mglid^ mad)te,
Sie Qe(amte
rufftfc^e
SemoFratie
jireBt
alfo
atd^iBttiB
3ie
\)eit
oft
ijl f)ier
aber bod) mit gan enfgcgengcfe|fem 3^^Ibiefe [eid)\)eit foiel tPie gleid^en
STfid^t Bebeufet
^errfd^affanfprud^ ber
ben
fte
&taaf
xvie in
(^" f^^ ""^ burd) bie <3nbe notn^enbigen) '^mte, regieren ^u muffen, gerabe nid^t
inbiDibuellen
opf
gu leben.
3" ^^^
feitif
beutet nid^t
nur
bie
ah
befonbere
nabe an;
and) hiB
tief
Semofratie
})inein i biefer
ebanfe
lebenbig.
bunm
taate;
in feiner
nid)t be (Singeltpefen
nid^t be (5ingeln>efen0
brndEfnopf
roie
in
^ranfreid^, nid^t
xvie in
nnb
3nbit?ibuum
im
(Staate
3entfd^Ianb.
IXnb bennod^
xn)d)fi gerabe
an5
SemoFratie
S.iehe
ber allgemeinen
ber
ah
politifd^en
nnb
ber 233iIIfr
ah
inbit>ibnell=etl)ifd^en
bie
er
an6 ber
3bee
l)eit,
ber ibeellen
hei
ber
^olfauerro^Iung ur ^errfd^aft.
tx?ie
25ei
Ku^Ianb
folgt
fd;on bemerkt
ber
Unb
wtU
fein^
bem a|e
35
fo
fd^Iag i(^
bk
bett
d^bel
ein."
Sa
^ei^t, t&
ijl
bcr
ah
in bie dllenff^^eit
aufgellen,
jid^
fr bie
opfern"
bie '3XtQlid)hitl)iexi
ah
Ovation
^uerj!
t?on ber
unb
jeber 2Irt
reid^e
J)at
efl^Iepajifimu" be ruf*
STfur
mn^ man
l^ingufgen,
felbjl
ba^
efl^Iepajiftmu
ifi
aU
beeilen
@9)!em
l)d)
aggrefjtt?
unb Dor
feiner QSerbreitung
^urd!n>eid^t.
3Kit bem
nod^
l^at er nid)t
bem
^agifimu, ber
jid^
or allem auf
Sa ijl inm
fratie
Semo=
wie immer
gejieigerter
faFtifd;en
ijl
r=
bie(e
mgen,
^^nerpolitifd) aber
et\)ehlid) jirf er
im runbe
fiellung
unpolitifd^e
SemoFratie
auf
bie
jper]^od;=
Sejt|gIeidE)I)eit
gefpannt al
fie
politifd^en mejllid^en
SemoFratien;
t>iel
l^nlid^er al
l^ier in
bie poIi=
feine
25ermirF=
^nben
136
entgegenjuncE^mcn
t>iel
(lrfcr gcmillt
ijl
I hie liBeraleren
Semo!ratien
be 2ej!en.
3"
an
S^omoQmitt
SemoFratie
jid^ felBjI,
al 25ilbungnnferfd^iebe and^
jlarf mitSebingen,
unb laffenunferfd^iebe
bem
trr
ijl,
ij!
bie rufjifd^e
gIfigFeit.
ie mu^
e fd^on
barum
fein,
ba
eine national*
national-'rufjlfd^en
unb
gleid^geitig
,,
ah
eigenfmlid^e
entweber eine
inm Zeil
feB)r I)of)e
unb 25oIF6reIigion
im QSoIF
al Bei
^um
25eifpiel an(^
Soljloi unb SojiojemeFi), fon?ie on ber X^oIF- unb ird^en= Funjl unb ber religifen peFuIation, ober mir jinben bie auf
bie
ultur
bie
batum
Sie
gerabe
u^erjl Fomopolitifd^
empfunben
tt?irb,
tPunberBarjle Zat(ad^e
bie
bie Berroiegenbe
nun aBer
bie (Slajlijitt
unb
d^miegfamFeit,
n?eld&er
Dtuglanb
jifd?e
Bett^i^rt J^at.
antottatiff^ autoti-
Faun
137'
Blei&f,
Siefer (Bebanh
i|i
auf
bie
^otmei
gii
Bringen:
3"^^^
bie(em ^Pro^effe
Kulanb ah
nad^
uBfiang
fiefffen
bem
f^nenbe
Unter STtifoIans
bem
S^ott
^bee
reDoIntionre ett>nber.
gerriffene,
antorittelofe, piettlofe
Snropa
bort ba6
fejl^
gefgte, glanBenjlarfe
ibee
nnb gem^
jener mefjianifd^en
Opfern
ffaatlid^en Soblfal^rt
legitimen ^err=
fd^aften
3a5
tparen bie
in
nnb
p]^iIofopf)ifd^en
bie ^irejeiDfi),
IXnierfnm gen>a]^rten.
ber 3rti!oIan
rifd^e
I.,
bie Seifibee,
nad^
feinen
lanBen
in
Zat
nmfe|enb,
bie
unga=
|jd^
nun im Saufe
jlrfer
ber ruf^
ent^
ntn>idEIung Bio
immer
mit immer
gegengefe|teren Grften
23Sa
nennen
fl^rte
tt>ir
um
1905 mrbe
nnb
d^einFonffitntionaliymu ber
X)uma
l^at Dier
Derfd^iebene255ur5eln: i) ben
138
junger unb
nalijiifd^en
oft
Faum
ertrglichen feuerbrudE .
2) bie nafio^
unb
Ieif4>e, ibifd;e
25en?egung
ufxv.).
Setoegung
ber
immer nod^
3^^^^^ ^^^=
m^ig ausgebauten
3"^"r^i^i^-
4)
tt>efflicf)e
treten meift
dum
JBeifpiel J8a!unin,
rapotn
uftt>.).
mu, b efamtgefl)!
bann unb
mit
ben
faatnottt>enbigFeiten
in
^ibet(ptuf^ trat
Sie
mejllid^en
^been
(SQJlarjr, 21,
'^^te 255irf=
(amfeit trat
anbere
um
gurndE
ah
25et)i>IEerung6teiIe,
inBefonbere
anbBet)Iferung,
immer
jtrfer
unb autoritren
entbedEte
3ICan
immer me^t
gro^e XSal^rs
ber e(d)i(^te,
im
!Daiu f am
tpenn ben
\)tte
man
burd^
SrudE
3^
Sauer
in
bie
mu^te and^
Devolution feinem
tiefffen
39
Unter 2In!npfung an
gcfl^Ie
hie tiefen
rufjifd^en 35mbetlid)feit6'
nb
gleid^^eifig
bem
jlet
religi mift)ern?r^elten
ber orfI)obojen
Golfer t>om
Umgefel^rf n^nrbe
immer
nnb
nren SemoFratie.*
il^ren lteren
@o
rbnung
in
erf^ielt,
unb
bie franjfifd^e
})at bie ]^ei=
ti?eit=
Kuflanb
feine 2Irt
bie 3S5eIt
3^^l5 ber
pt tragen.
S)o)loj[ett>6fi (jtel^e
tt>ar
in
(5ormen.
DTfan head}te
jum
^a%
in
unb
2IIej:ej"
t>ad
i4o
2Infifcmif ntib
ah
betn
aramafon? (bem
rtifjifd^er
rufjtfd^en SHifjton,
im
(:r=
im
(Srobern
jjd&
fr
jie
px
opfern.
al^mlid^
^ie(e SoppelfeitigFeif
plajfd;
unnad^s
n?ieber:
bae
^orf
Wiener
on
feine
S^TTerefd^fotFi
rieg")f ^^^^
ber ^ird^e
^"^
leig^te
unb
an einem groen
25eifpiel,
ah
be
jlaafFird^Iid^e reaEfionre
religi
nationalen eijle
bem elBfil^errfd^ertum
2tSer 2IIejranber
III.
n?ieber
enger
DerFnpft.
feine nationalen
ItnterbrndFungmaregeln gegen
DIFer
fereffe
t)or
ber efellfd^aft
3"= Semo^
bie
^^pan-
^errfd^aft fiarf
gurdE
t>or bem Kriege vereint mit bem bemoFratifd^ gen?orbenen 3Ilefjiani0mu0 nm fo ffrFer
nm
Ijeroorgubred^en.
2ie
fratien
t>etl)lt fid)
nun gum
ber
3emoalle
ber
eiff
bentff^en
3emo!ratie?
2S5ie
nid^t
Zi^pm
bat mie
bie
i4i
d^on
Bejglid^ be
egenfa|e5
eigf
fte
^iPifd^en arij!ofratifd^em
unb nnb
bemofrafifd^em eifle
auerbem
^nm Seil
fird)Iid^en
gelten.
am
fir!j!en
aber
n?oI)I
mit bem
religis
in
egenfa| &on
3nnd))i
bie
fatI)oIifd^=prDfe|Ianfifd)
felB)!.
anb
anb
3Kifd^nng
Sie
Beamfen
nfn?,
tt)o
fpielen
(tdber
eine
tt)eif
grere 3toIIe
fejigelegte
ah
in
(^ranfreid^,
bie IXrn^l^Ierfd^aff
nnb ba6
^^ro-
gr amm
n?eif
and^ eine
wie
3^
egenfa| gnr
Semofrafie
immer
irgenbeine fejte
ber
Sof
bie
Semofrafie
SanernFriege
Semofrafie
ber fran^jifd^=
englifd^en, Bei
am
(te
bie
moberne
ba&
benffd^e o^ialbemofratie
J)ei^t
mit i^tet
,,tt>iffenfd;aftlid)en",
gefd^id^f0p]^ilofopf)ifd^en
rnnblage
be
3[rfar|*i6mn
biefe
nnb
iji
frE)er
SoFtrin
nid^t
tt>ie
ollend
i|l
nnb ber
ber
edE)f
(^thif
refpeHfiDe
@ie
nnb
]^ij!orifc^en
SenFart gem^
eine eE)re
Dom
255erben ber
(3e(d)i(^te, eine
^an
fann
feifig
tei
fef)r ein=
intelle!fuellen 2Irij!o!rafimn
felBjlreben,
ah
bie
142
gelehrte
eine
Semo!ratien
ber
3S5eIt
ge^
unb gar
tpalfigen
lauben finbet
bet
3eutfd)Ianb
eine gleid)=
gre^e.
bleiben,
n?irb
immer
ein eigenartig
bent(f^eQ ^P^nomen
ba^
ba^ arl
3"
SemoFratie, befonber
ogialbemofrafie, ffarf
gegen abipeid^enbe
3Q[leitt>eif
bemofratiffifd^en Gt)araffer.
ie
nungen
einzelner lieber
tvie
bie
unbulbfamer
englif(f)e
ftatfe
bemohati(ii(d^e ejtnnung nnb Z^eotie bet beut(d)ett 2)emofratie j!ef)en aber nid)t
Senn
jie
ii)xe
innere
fahi((^ obenan
bie
fie
praftifc^=poIififd) befmpff^
bem
preu^ifc^en
es
bfen 31tilitari6-
mn6, ie bemerff
nur
ba^
fte
ben (Staat
bann aber
felbji in
ben
nad)a^men
brfte
ober ba^
jte
bie(en @eifi
ah
pojitit) n?ertt)oI{
aud^ ba
anerkennen mfe,
n?o
jte il)n
bisl^er
bef mpffe.
3entrum9flgel mit
taufenberlei flrganifationen.
3^1^
^^1^
^^ Kriege mrbe
bie
i43
nationale
&tilibentitt
bet beutfd^en
funbiQ,
ti((^ett
Sie
milifrifd^en,
|iaaflid)en
unb fojiaIbemofra=
tPie
bie
^lften eim
2lpfel,
bie
an
irvei
inber
of)ne
beren 2Biffen
bie
um
bie
nl^eit be 2Ipfel6
^^ ja
erteilf
tparcn unb
i(i
pl|lici^
(^^^^,
^^^
ein 2tpfel
iff.
(So
eine ber
bie(e& riege,
ba^
tilibentiff
ber
gum Beiberfeifigen
Senn
3emofratie"
Sie
bent(d)e
Semofratie
ifi
il^rer
im egen fa|e
(le
jn ben
Befaten
Don
il^r
Bettigte ,,233eltanfd^au=
nng"
jiigen
folgt in bet
3tangorbnnng,
bie jie
burd^ane bem
t>on
ba&l)ei^t fo u forbern,
ba^bie^uUnt'-
i44
in (5rage !tnen,
bleibt
fte
elme^t tvefmtUd) !onomi fd^ bejiimmt, unb benmit bem gefamten beutf(i)m
E)od^
(Stf^o bie geijligen
nod^
(lellt ftc
Kulturgter an 2ert
ber
bie
fonomifd)en ter.
eine felbjltPertige
Sin-
gleid^m^igen
3"9^"9
^^" (Streben,
ba
bie
liegt i^v
aU
bie
2Iuffaffung ber
englifd^en Semofratie,
geiffige
3a
if!
fte
il^re politi(d)e
gum
bie fleis
n>ieber nid^t
auf
bie
nur nad^
arbeiten)
Sebingungen,
aber
fid)
ftd)
Se(t| ju
i(l,
er^
ben?ut
ba^
biefe
@{id)\)eit nid)t
an
nur
ben
@inn
beji|e,
bie f)d)j!en
unb
frud)tbar gu mad^en.
Sie
beut(d)e
Semofratie
i(}
gar feine
il^ren 'fielen
gIcid^n?o]^I aber
I)od^
on
einem GtE)06
J8eji|
ffellt.
befeelt,
ba6
bie
Kultur an 2S3ert
ber ben
erabe
oom
^ort
t?on
ngel,
ba^
er ein
ber bentfd)''ibeali(ii(f^en
!P^iIofop]bie
10
145
ah
oB
fte
in
bem,
tt>a0 jte
nnb
\)ait
bie
nnb
^ev^lu
niffe",
and) ben
aber (gleid^^
fei) eine
grunb=
be
^nfexpxetation
ii^re
inne.
Sie 2Sertfe|ung
ein 233ert
an
on 3[llarf
foll
burd^au
Jtur
bie
BiJ^erige efd^id)fe"
nad>
bem fommunij!if4)en
Sie neue
aBer
foll
gerabe ben
prung
meint man
Bloen ^latfen^
fmpfe ah
eigentlid^e
geiffigen, Biet^er
nur
I)eteronomen ultur
eine freie"
fi^fiematifd:) abffellen
geijlige
Kultur ermg^
kmpfe
foll
fein merbe.
bie
^n
and)
renken
3nbiibuen
ah
anberer ultur=
biefem UBer=
gruppeneinl^eiten entfpred^en.
etpi^
foll e Bei
gang
am
wo
fie
nirf;t
me^t
gelten n?erbe
i46
unb
nur Qtbad^t^
SClTifjtoii
Befonbere
bie bie(en
an
bie
^if-
fid&
lt?ie
25erBinbung mit
Befagt aBer gar
f^ierburd^
e
bamif
nur
bie
^m egenteil:
e (oll
gerabe
(te
ba^
(te,
inbem
Bio
^nm 2InBrud^
het^aupt
I)erau6fl?re,
ant^
(td) (elhft
ah
Bloge
AI ffe
Berroinbe.
2IrBeiterBett?egung
^nBrunjl
il)tet
i(i
2(n=
^wg^nb
ber J8en)egung
il)re
nur on
biefer gefd^id^t0p]^ilofop]^ifd^en
3eutung
fl^e
inne burd^
3irar|r au u erffej^en.
2Ser
ba6
auf bent(d)e
2lrBeiter,
l)ei^t
auf 2IrBeiter
(^teil^eit
unb 2Iuto=
tjon
nomie
ultur
^an(e
fo
am
l)od)
fe|t,
bie(e
SeJ^re
10*
i47
935enn
bie beut((^e
Itd^en
iel
geringeres
poIififd)'aFtii>e0 ^"fereffe
pm 25eifpiel bie
Betreffen,
frangjifd^e
Semofratie,
d^nlfragen ober
fragen,
ein
bie
ba rf)Itni0 Don
gang anbere
l^ierau nid^t
ber grnnbirrige
@t^In^
gn
giel^en,
ba^
jte
bie geijligen
i(!
ter
richtig.
@ie
il^r
@treBen
anf erE)aIB
be nationalbentfd^en
liegt,
(5tI)O0,
fonbern
iji
innerI)aIB
feines
pielranme
3entfd^ gerabe
bie
nm
ber
fo meEjr angujIreBen
\e
{e
2Soranfe|ung
bie Betreffen^
2) ba^ bie
ter
nnr inbiref t,
barnm mit
ff
em=
Xtnb beut(d)
i(i
ejtnnnng,
bie biefen
@|en
mng
jle jid^
pxaftifd^ im
n?efentlid[;en
auf
bie
nnb auf
il^re ipolitifd^e
148
3ielen &cfd^rn!en.
Sie praftifd^
polidfd^en ^ielin'i)alte
bic
mb
bie
^atexie
bev 255rffcf)|ungen,
f)ier
bcn
@inn unb
fonbern
|ie
TOd^f eringf(f)|ung,
g^orberung,
fonbern (Sf)rfurd^t
tif(f)e
3^"^^^^^^""9
^^^^^
unmitfelBaren
3GSeiI)eit
nnb 3Q[l^igung
in ber 2IBfd[;|nng be
nnr
feE^r
ge=
ringen 3QfCa^e, in
bem
fle
burd^ polififd^e
folMtwe
2Iffionen
hevJ^aupt u
f)aupf, (o and)
bk bmt(d)e ojialbemofrafie
an feile
^n entfalten.
tiefen
fuurelle lftionprogramm
organifatorifd^en
eine
!onomifd^=
tt>eife
^Programme
'Diefe
21B=
bie
fd)|ung aBer
Bernl^t
njidE)t
in
xvd^xe
gorm
ter unb
perfnlid^en 25ilbungn?erte,
S)enn
ibuellffen
bijrfniffe"
jte
Be(tef)en
Grften,
bie jtd^
genau
in
um
fo
l^l^erem
Sflla^e
einer tt?illentlid)en,
nod^
oller
fie
jtnb.
'Die xvdi)te
^otm
i^tet (Entfaltung
ein
garte,
unb
unb
Sa
poIitifdE)
Ber^aupt
bie
geijgen
ter gn
t>erel)ren
ba^
bie
im
bent(d)en
emporjlreBen,
gro0 unb
reid^
g^uug an
^iille jinb,
um
Bei
ber SeBenumflnbe in
i49
ij!
aud^ bk inrntfie
bt
@a|, ba
,,3leIigion ^riDatfad^"
einer fel^t
alle (5^IIe
mannigfachen 25ebentung
fllig
iff
ein
a|,
ber
fd;Iiegf
anf
guSogmen be5@faafe0gn
Befonberen '^iele
ifytet
xnad^en,
2S5iII
\)ei^t in
ber
a|
ba^ relativ, ba
Bejug auf
bie
fr ober gegen
am
biefer ^arfeigliebfd^aff
@a|
(3i|
follen,
im
inbit>ibnellen
er eine
gen, fo
wrbe
gang
XSerfennung ber
e]^r=
XaU
nnb
fat^e
einfd^Iieen,
nlfBilbnng nm 255efen
bie
ber fird^Iid^en
Sinbung
be &ei'
an
unb ^erquidEung
ber ird^e
mu. 255enn
auf
Semofrafie
fd^arfem IXnfer=
rufjifd^en,
Se-
moFrafie erfd^mt^f,
il^re
150
hat im 3leligifm
nid)t
pojitit?
gu eertpurjeln, fo
ijl
biefe
Saffad^e
25cDlfcrung
alfo
in
einem
^eg^atmim
fonbern gerabc
grbung
be religifen
Semuffein
innerlid^
gegrnbet.
latte d^aml^aftigBeit
im egenfa|e jnm
25eifpiel
d^on
bie
Snf^er 3"riidEI)aItung,
poIitif(4en
bie reIigi0=fird^Iid^en
(fragen in
laffen,
nur
bie
gang inbiDibneII=intim
biefen beut-
3" gorm
^^^ 3teIigion.
2?on
jel^er
fd^on
fel^Ife
ber benf=
TXitteh
glieber, bie in
bie
nnmitfelBare ber=
erjl
erflnblid^ mai^en,
tpenigjlen
eine
il;rer
Sreife nad^
e&enfoipobi
((ei
im
@inne
lung,
^bee
bet ^oUBanBettvi)tt>ie
fei ee
im (Sinne
&tanbe6
bie
nnb fr
bie
rbnung
t>or
irbifd^er 25er=
oft.
(Biht
rnnbgng
benffd^er KeIigio|itf,
fo
motzte
et
am
e^eften
bamit
bfgeid^net fein,
ba^
bie bentfd^e
grbnng
cnblid^e
bes religiijfen
nnb
nn=
glle
t)on
inbiibuellen SSerfd^iebenl^eiten
151
be& fieBenablauf
ernberlid^er) (Botfenfyen
unb Ooffefernen
bet
^nbu
nidE)f
f>ibmn
aninm^men
nnb
geneigt
ifi
QSerfd^iebenf)eifen,
bie jid^
in fogiale
politifdbe oIIeffit>Begriffe
prinzipiell
einfallen laffen.
5)arnm mu^fe
ferner
ber benffd^en
Semofratie
nnb on .anfe an
ah
angelien, irgenbmeld^e
^Programme
politifd^^fogialer
and) bnrd^an
Umgejlaltnng
ber
gn entlotfen.
@o
fel)lt ii^r
im
rnfjtfd^en
^Xteffianiemn^
reointionrer
^rbnng
liegenbe 25erfnd^,
ibee gn
bk
d)tifilid)e ieBe=
nnb
25rberlid)feit6-
gebnng
jebe
Qnnbiernng
ber nenen
(ei e
Qorbernngen anf
ein, fei
reolutionr bemofratifd^
ndbternen
I^alte
n?eltlid^en
3^^^^
^^^ befien
mit SlrbeitFrften,
ba6
(pe^ififd)
heit6met^oben fr
ipnrben, nnb bie
bie
^bee
nnb
gengen
hie l^ente
t?DlIfommen,
foziarpoIitifd[;en
gorbe-
rnngen jn begrnben.
Sie
alle he(aa,t
bnrd^an
nid^t,
ba^
nnb bae
bett)]^renben
^raft
ber religi
hefaa^t nur,
ejinnnng loeniger
ernji nl^men.
152
ba^
in
bie
politi(d)'pattei^afU^otm
biefet
ZatenthinbutiQ
ah
geftnnungs
bee
(ammelnbe
@pj!em
9Q[fad^f be Kcligifen
tveit
ieBeprinjipe
frftiger
erl^alfen
2Ser
unfer
in-
pjlem
ber 2IIternafit>e
(refpeffioe at]^ei=
unb
im mobetmn
fabelt ober
(^ranFrcid^)
nnb
fd^roffer
ber
mad^e
bie
jtd^
lferpft^d^ologifd^en
rnnbe Har,
l^f
Bei
nn
pjlem
geforberf erfd^einen
unb
bie e Bei
^ie(e
fo Diel
rnbe
Bei
un
inbireFfer
unb
erji
ejtnnung
\ehit^eB
nif^t
(ei e
primr
ah
oB-
ebanFenf9(!em unb ah
batum
abet on
be
^au(e
am
ju einer
&ad)e
taafe unb
Sa biee
jte
anbet
unfer
Bei
fo
fnnten
am^
menn
@9|!em
jtpifdEjen
Sie
^annid^t
t)on
Option
erfolgte.
QranFreid^
pm
25eifpiel n>irb
3rtational!atf)oligi0mu0
153
mit
aU
Qei^eime IXnfcrIage
((^xvanfett muffen.
3jI
^i
beut((^e
SemoEratie
ufern
ber
im
tPefenflid^cn
om
ifi fie
ba^
jte
im
g^alle be 3^^^f^^
nnb
ber
burd^
ber poIi=
bentfd^e
nnb rffe
bie(e
au(^ erfolge
ber fpontanen
Sie
e(amtQe((^if^te
ifi
tjor^ngiel^en
pflegt
SemoFrafie
lej^rf
fie
tvie
anffllig
nnpoliti(i^,
tvebet
Sie
einzige Zatfat^e,
ba^
in i^tet efi^id^te
jemal gleid^
ben
tvefllid)en
Don
jid^
an
bie
nnb bnrd;
il^re
eigene fpon=
I)at,
n>rbe
t>oII
a|
gu belegen,
3"
einem
ama^e^eii^'^
1916)
J)at
jngff
^ugo
i^in
ireu
bie beutfd^e
burd^geprft,
unb
es
fein 2S5unber,
an
bie tvefilid^en
3^^^!^ nb Sltaffbe
biefe
einer
primr
politifd^
gejinnten
fd)i(^te
lieb
SemoFratie
@inn
be
^,beutfd)en XJole"
ifi
3"
t>eripunbern
mit
gug
aller
beutfd^en
bemoitati(d)ett
Semegungen
feit
bem
188
im egenfa|e
feit
unb
immer
jte
Ze
bet
polififd^er
elBjlorganifafion"
gel;n
felbjl
folgenben
lid^en
eifen
^offnung auf
Umfd^n?ung
in
inm
^o^em
^JXta^e augeglid^en
n?ie
n>erben mrbe.
foIdE)er
^reu rid^tig
fagt
red^tenberungen ufn?. gu
innere XXmgeffaltung
tenbe
be eijle
ber
^Henft^en ju
ern>ar=
XXmfd^mung
nid^f
gem
bie
benh
xvie
tt?ir
rieg
eine
fold^e
Hmtpanblung
ja,
fagen
er-
toarfen?
3^
finbe,
ba^
bie ltntDaf)rfd)einIid^Feif
ber 25ern?irflid^ung
fo
feiner eigenen
felbff
fd^Iielid^en
gorberungen
bnnbig unb
fo
Har
auf=
55
QeXDie(ett
^at
tvie
^ugo ^reu^
@pi|e
ba^
feiner
jtd^
in feinem 25ud^e.
33Seber bie
t>on !Preu^
an
bie
offnnngen
gejiellfe fel^r Be
fireifBare
Sl^efe,
ba6 3ieid)0einf)eit6Beti)ntfein
in
@tn|en
nnb inBefonbere on
eime
eine elBjis
im
QSoIFsl^eer ber
allgemeinen ^el^r^
nnb
t>ertt)anbfen
i^ettvaltutiQ, f nnen
bie
aU
2tnjeid^en fold&er
Hmgejlaltnng gegen
bie
^ren^ an
einer
gegen ba6
n)aI)rfdE)eins
@inf reffen
gufammengef ragen
J)at
oII
Ber
fo
iji
bie politifd^e
'^utunft S)entfd)Ianb
lepe 2S5orf
fein,
oB e Beri^anpf mnfd^en6n?erf
ba^
bie benffd^e
Semo=
SSefenjng anfgeBe
jte
nnb
nidE>f
ielmel^r n?nfd[;en0n?erfer,
ii^re
ba^
in ber tieferen
rfennfni
bernng
il^r
and^
fid^
freilid^
nnr
in ^injld^t
liegt
im pielranm
i>erE)oIfen
il^re
Knnens
nod^
spreng bnrd;
aBer
3^^^^^
^at,
nnpolitifd^ere,
batnm
nid^t
treniger po(itii>e
ii)te
nnb frnd^tBare
f^|^
t?erfd^tt)enbe,
auf
bem
253a6
(id>
mir immer
an6 ben
in (einen
beutlid^er ein
rnnbgebanfe,
leitenbe ^ringip
ba^,
X$crjlnbigung
raff bef^e.
iji
bafelbe !prinip,
Dergleid^baren
t)on
I)ifforif(f)en
leifef I)af
nnb
Dor allem
im
Qreil^errn
om fein
gefnnben
^at 0
lautet fr bie in
ba^
jte
nid^f
an
erjler
died)tef
im
ffentlid^en
eben irgenbn?ie
Bebentfamen ebieten fr
ein breitere
bie leitenben
^unbament
^er fnen
anflrebe
et>entnell
SCTtittel t)on
SDSal^Ired^tnbernngen
3ted^te^ aber aui^
nnb
(Srn?erbnng
neuer
politifd^er
bie&au6(d^lie^lif^inm
'^xveiSe ber(Snergic=
biefe
entfaltung ber
3iel
(td)
fe|e.
felbe ^rinjip,
ba^
fte
oI)ne irgenbn?eld^e
^reigabe
beffen, tva6
^reu^ ,,bngfeitj!aat"
nnb
Sefe|ung
aller ffentlid^en
il)rerfeit0
fi^^ematifd^ anjireben,
unb auf
bie(en
ted)nifd^=pbagogifd^en '^xve
^ugefd^nit=
gurdEfd^euen,
tt>o
eine (Entfaltung
ber
beut(d)ett X^oIfsBrfte
unb
n?edF=
bung unb
ffentlid^e
&i(^t'
57
Barmad^ung
eviiel}Utt
biefer
Salcnfe
erzielen l^f.
!poIififd^e 25oIFs
be XJoIFe in freiem
biefe
enoffenfdjaffipefm
einen
ernpunff
^to-
gramnt.
nal^men an i^m
tvefilif^ctt
flieen,
bie
man
e
3emofraden
al orBef^alfen
nnb
DielmeJ^r
nnr
bie(e Beiben
anf
l^d^jle
frnd^fBar
mad^t
iji
gnm
anf
25eifpiel (rn>eifernng
bie ^^^orbernng
ber 25efngniffe
be
^arlamenf
^erfaffnngen ange^
anf
bie 3rtofn)enbigs
25egaBnngen gn
einfxel}f,
^e
ba^
jie
unb
bie
iji,
frfe nnb
nid^t i^tet
&d)xvd)e
mu
jie
(5orbernngen,
il)rer
n^ol;!
STad^af^mnng
je
ber
n?efflid)en
Semofrafien
barflellf.
Ilnb
reiner
unb flarer
bie B)errfd^enben
ber beutfd^en
muffen
onfequen^
biefer
&aat6^
ibee
ber
unb
XJielfeitigFeit
angepaten
Sarjiellung
biefer
&taat6ibee
oB
ee
Bej!cl;f.
3GSeifer]^in dbet
iji
bie
^taq^e ^u
jlellen^
bie
ebelften
X5orgge be^
bent(d)en eiffe
unb
(u)ie
^reu^ mit
2)a
finbe id)
nnn, n>a
bie Ie|fere
^tag^e
Befrifff,
ba^
bie
relative '^utiifiellnnQ
be6 233erfe
ber @ingelperfnlid)feit
unb
be
bem
J^oJ^en
ufe ber
ah
3urndEffenung gugleid^
t>or
bem
unb
(Stl^o
je
bntd)an6 entfprid^t.
teigenbe @leid)^eit
eBengter
in
fud)en,
relatit?
jinb,
aBer
um
fo meE)r i^t
B^f^erer
fr
bie
(Srn^erBung
jleigenbe g^reiJ^eit
Itngleid)]^eit)
aBer
bie
eBen5gnter jtnb
Beibe nad^
iji
bem
ba&
ift
Seutfd^e, aud^
bie bent(d)e
SemoFratie-
innerlid)ff Befeelt
antn?ortIid[;!eit
Sa
unb elBfler
ber Fonomifd^e
aBer ein
nt
ah
bie
unb
nic^t bie
nad)a^mt,
ah SemoFratie,
ah Ieid)]^eit0Bett)egung
5^
het^aupt fonotnifd^e
'^iele politifd^en
3^^!^" prafdfd^
um
ah
il^re
lieber in
ifytet (Sigen^
fd&afe al Seuffd^e
nnb md)t
in iB)rer (Sigenfd^aff
ah
2In=
unb
((^^en
grei=
ah
j^eit
ben 25eft|.
2S5a0 aber
bie
Slnfprd^e auf
a^eifo^e
nun einmal
fraff eine,
tpenn
iB)rer
man
tvill, tvag,i(d^en
n?efenf)aften
Enge
auf
politi(d)e
im umgefeB)rten r^ltni
unb immetbat
Sie
ii)t
fo ofe roiebers
entbe)rfen be tpal^ren
iji,
barum
unftnnig
ba
jebee
QSoIf eine
greil^eit Be(i|t
eine
Ben>uf t
nnb
be
(ein XSerl^alten
mi^t 3er
ffarfe politifd^e
fein trabitio= feine
nglnber al ngelperfon,
(Singriffe
nelle
feltene
SHi^trauen gegen
^l^igfeit
ber @taatgeu?alt,
fponfane QSerein^
in
um
Seutfd^Ianb
(le
menn
nid)f ber
taat in
eine 'i)o^e
bie
S^anb nimmt,
(ber
ijl,
f r
ift
fi
rf)
Sugenb.
eine
Sugeub,
bie
nid^t
if)r
gufllige, fonbern
"^eitf
il^r
eijieenge,
mangeinbem @inn
fr ^tei\)eit be eigen-
artigen
'i)eit0'^
3nbiibuum, fr
um 1)ent(i^e
unfaparer emo]^u=
nnb ont>ention0gebunbenl;eit
be(T|t.
Unb
umgefel^rt
i6o
Bann
ba^ ber
gu
nb
I)errlid[;er
inn fr eijlefreil^eit,
eijles
um
jte,
ja
tx?enn
man
fc^arfe nega^
tm
2IubrdFe liebt
u politifd^er
jid^
SienerB)aftigfeit erzeugt
^at
'ifXtan
ma(^e
aber anf^
3afein0
tvill
f)ier
fein foIL
SfK'an
barf nid^t
man
geredet fein
bie
Sugenben
Sugenben
mit ben
g^el^Iern ber
man mn^
jene eigenartigen
ablgen,
Sugenben
jte
am
jtd^ ]^ert>orgeI)en
lajfen
n?enn
px erfdE)iebenen
2Iufgaben
3Ka^
on
Qi^eil^^itjinn berl^aupt
Don ebunbenfjeit
batin gelegen
iji,
iihetl^anpt beji|en
unb
tva
fie
unb tt>orin
unb n)0>on
jte frei
(inm
25eifpiel (Staat
ober ont?en=
ber ^tei^
35Siberjinnig
mre
^beal
i6i
l^eif
aufgujlellm tinb
jti
prebigen,
baenut
bie pofitwtvetttQen
in
fold^e
gufammengcrorfelfe ^beal
})at
feine
ed^fe
eine 3^if
fommm folange
Singe
giBt,
nod^
ba
tt>ir
ba^
beutf4)e X?oIf
nennen, ba
e
bie
tpeifen ,,25ejien"
fein trerben,
ben
d^aupla|
il^rer
if)ren
nnb finben
nn
ein
Dielleid^f nid^f
immer
immer
an
nad^
ben
Ie|fen
nnfergeorbnefe
ftd^
S.ieb Bleiben.
Sie
,,poIififd^e" Sinffellung
forbert
tt>eifer
fd^on
ah X)enh ah
form
d^enflappen^
Ann)! etwae
t)on
nnb 2Inf=aIIen=@ffeIn=3ieifen=fnnen,
XJergid^t
aud^ einen
anf
2Serjid^t
bie{e6
bie
fie
jie
benen,
tt>ir
bem beuffd^em
mag
ber
(Jad^politifer
fr nn
&vfiem
bet
Surean=
tnffaffnng
il)te
nid^f in nnferfd^|enben
rnnblagen
n?ie
162
dted)t t>on
fein
feinem fanbpunFf
unb
am
tief he^
22Sa dbet
bem
am
lage
fl^rf,
felber n?erf
Bebeufe, bae
fann
er nid^t mef^r
on feinem ,,@fanbpunFf"
am
Beurteilen: er
mn^
bem
ber
3er
STfation
mu
fein
er e Berlaffen,
unb niebrig
in
il^r
er felBjl
unb
ganzer ,,@tanb=
punff" eingefd)|t
jinb.
aBer eBen
barum bem
e ba, fo
235re
red^f,
tpenn
ift
jte
Siefer Brig!eit)laaf
bem S)euffd^Ianb
,,ti?ill",
im
ba6 O^flem, in
tieferen
regiert
mit jenem
23SiIIen
ifi,
&nmme
ffenflid^e
felBjl
ba
er
nur ba in
bie
gur
^ra^ i unb ben &taat umgemanbfe bent((^e (Sfl^o unb barum am^ innerf^alB ber Parteien Bio ogialbemofratie ah 25ureaufratijierung,' Sifgiplingei)!^
barjlellt;
bie
un-
immer
n>ieber erfd^eint.
3^"^
beut(d}e
cunbauffaffung
geBilbet
pim
alten fird^Iid^en,
ein feIB=
ijl,
bem
angen
oBjeFti
ah
erfdE)iebenn?ertige
rs
unb
gane"
ber
gleid^geitig cingeorbnet
fejl
unb untergeorbnet
fl)len
gleid^geitig
II*
163
pl^re
geijliger
^tei\)eit bet
ftd^
^nbi^
erg ndern
menfd)Iicf)en S)a^
fein.
@ie
ff eilen
l^eigen fie^Parfei,
herein
eine
2Inf
biee^
dICen(d)
ah S^pn
be
^erfon al
feiner
^erfon
ah faafBrger
er
nnb lieb
^em
BleiBt
nnb rnnbjinn
feine
Safein
ftei)t,
Siefer
ift
nnb
nnb
barflellt
Itnfere
S)emof raffe
Sppns
bie
>iel
nid^f ^eran0.
'^nehefonbete fllt
bie in
baran l)etan6
ogialbemofrafie,
tiefer
im nationalen
ah
ber
^Dogmen weit
Semofratien nnb
il^rer tl^eoretifd^en
nnb
^an
hnnt
Int, in
bie bet
nnb
tvie
tief et
jid^ in
IXnb and^
foiel tiefer er
an(^ burd^
^been
iuj
i64
ij!
als Saffalle
gebanfen
ein @ci)ler
nicf)t
jie
egel.
Semofrafie
f^erau,
am
ba
am
ipenigffen
gefogen
I)af,
ber
(eit
bec
unb
nngarifd^en 3iet)oIntion
immer
Hei-
^at
S)ie bent=
3emofratie
fe|t
au(^
ein-
anbInngfnBj[eft ber
e((^id^te an unb
iji
burd^
bie
ah
rnfjtfd^e,
^nm Zeil
fr
ant^
bie italieni(d)e
SemoBratie, Sie
gilt nid^t
nur
bie ,,f.i,
bie bent(d)e,
ibee
rabe
ogialbemoBratie
am
gldEIid^jlen entgegen^
gearBeitet.
3^^
^^^ bent(d)e
ah Bloe ,, natio-
energifd^
bie
bie
3emo!ratien
ber genannten
Naftd^
grunbf|Iid^
am
ber @pannn?eite
unb ba^
ttjeiter
(Stl^o
jTe
angeB)i?ren?
geijiig
3l^
u er=
arten, ba^
jte
jid^
gar ju einer
einf)eitlid^en euro=
on
tt?el=
165
ber
3e=
mannigfad^
einer
gett>al)ren.
2tm
Grfd^einnng
langfamen Stngleid^nng
ber englifc^en
an
bie frangjifd^e
5)emo!rafie
eine
ber Srabitionen,
am
et-
mit biefen
Dom
augef^enb
immer
n?eifere
SeBengeBiefe ergriff.
3iefer Sen>egung
lid^en
gegen
bie
bie
^rone gerid^fefen
lanb
unten
^erfunft
am
bem
3^^
jlaaffogialijiifd^e
3ICa^na]^men 2?orbiIb.
^n weit geringerem
3Kae
unb
im inne
(ein
einer
Stngleid^ung gen?irFt.
fllt
2Iber wie
biefen 25e=
bie
bem au(^
merFungen
mag
ber (Bea^enfianb
:
am
B^erau
genann=
Xlnb
bie
eint)eiflid^e
2eIf
toirb ein
^irngefpinjl
Ber
ejinnuttg^ nnb "^tvemxlitamxnm.
(Sine (Stnbie ur ^(x)d)oloQie be
^ilitavimn.
me^t ah
einet
@eite
W
<^*^
eine
f)in ielbeufig.
3Ifan fann, ja
t)er|iel)en
man
follfe
barunter
an
erjler
teile
ein
gettJiffe
^{^OB nnb
im emnte
anberen
^anbeln
Dorgngiel^en
nnb
bie6
jnm
nnb
3rtn|Ii(^en, l^re
nnb ^n):)nx
a^e
be
old^e
(Stl^o,
nad^
in
bem
bar;
ein gange
ff eilt jtd^
ber (Srfdjeinung
e
brdEt
jtd;
in il)m an
ber
ber 3"^^!^
J^ Knnjeln
^an^, Sie
^^
(^rieben
mit
mm
mm
Senn
biefer
^Hilitarimn"
iji
nid^t ber
^ame
xitnuB
itJoHen: ba QSorl^anbenfcin
fd^Iagfrftigen ^eere
unb
eifrige
orge
25ebeutef
ba 23Sorf
Bereid^en,
fo
fann
fold^er
'SRilitammm
(formen
(ein ober ein
nod^ 3"^^*^-
bie
grunberfd^iebenen
eine
mglid^en
2S5erF^eug fr
(Srreid^nng fein.
S)ie
gorm
be
milifariffifd^en @tB)od
nur
Sa ^eer
fann bann
inm
25eifpiel and)
bem
im
bienen
bie enejias
anbrerfeif
3niffd^aren,
bie
romtPellfd^en
,,@:rn?f)Ifen")'
tt
etilen
^olf fann
nnb n^erji
alfo gleid^geidg
militarijiifd^
gan nnmilitari(!ifd^ im
n?eifen
im
@inne
fein,
^n
einem
^olfe Brand^f
organifafion
^eernnb ^eerc*
frf^nf,
fid^
ah
jtt)edFfreten
2InbrudE
and)
bie
efge
polififd^er
3ie
]^i)iorif4>e
jlifd^en (Beifie
be pren^ifd^en ^eern?efen0
t?on
S.
SelBrdE
n. a. in einge^en=
^68^
iporben.
Zto^
nnb niemals,
reid^,
gnm Seginn
red^f,
bie(ee
riege ba
entfd^iebene
UBergelpid^t im angen
nnb einen
nid^t
be S^eete.
2)a6 "Ulm-
lanb
I)at
n?enn e nn in einem
in
@inne
ein Sltilifrolf
3CrCiIitr)laaf nennf,
3a prenifd^=benffd^e
nnb
forf
mili-
2Infnrer"
e (ei bet
baranf
l)inxDei(en^
n>eil
fd^Iagfrffige
ba6 2Setfs
ofjne e gn tvif(enf
Verrates
am
n?oBei
nif^t
unb
f)i)!orifc^e
25ered^fignng
if)re0
a|e
nnterfud^e.
'Die(e S^eete
jie
unb
Snber bafr
Brad^fen,
mad^en
tarimu in Bej1|en
nnfer 31lilifarimu
im
erjlen
@inne
ein moralifd^e
ItBeL
fd^einBar
jugunjien unfere DQtlilifarimu jtnb fafdfd^e !preigaBe gerabe be fjarafferijiifd^en unb nad^ unferem bent((^en (5tf)o
169
an
iweitet
am
bem 3^?^^ e
an
nnb
255irffc^aff,
erjier
feile aber
am
ber (Sigennatur
am
milifariffifd^e
&i^n^
um
Beffimmter
n?oIIen,
mad^fpolififd^er
3^^"^^
2lnfHrnng
Beflijfenen
e6 jid^
nm
nnferen SQfCilifarimn gu
tpeld^e fr
SITeer, fr QranFreid^,
3falien
gnm groen Seil bie 3flteerege)!abe Bilben. (5in= ^ifte Snropa, nad^ p)ei ^tonten ol^ne natrliche SedEnng, im ben ol^ne 25erBinbnng mit bem
gen?ngf in bie
SQlteere,
(Stamme^avt lngff
umringt
t>on
^ollanb,
jidb
bie
flamifd^en !Prot?injen,
bentfdE)en dleid^e aB=
.
bie Baltifd^en
^roinjen
ein
einj!
om
(palteien
ntigt,
nnb
genleBen Begannen,
ein
freien 25en?egung
Bereit gn
l^alten,
al n>ir bnrd^
bie
an ben
ern
finb,
bnrd^ 233iebereroBernng be
einff
nn entgangenen Seiled
\^Oj
bet((^et
anbe unfeten
^d)
nm-
nnb
re
unfere tuf-
tpanbe fr
fte
nid^t
im minbeffen. 2Iber
iff
unb unfere
(5r
iji
I)ngig.
lid^e
SeBeneform be fpontanen
unfere QSoIfe,
nnb rnnb*
nn Sage nnb
255ir jxnb
tt?illen
nid^f alfo,
anf (Snglanb
3nfeln, fo
ttJrbe
jid^
an
biefer
Ie|ten pren^ifd)=bentfd^en
tvie grnnbt)er=
aud)
glottenorg anifation
n?re, bie
biefer
IXmff anb
bienlid^en
t>erl)ltni5
port
>on
al ein fold^e
fr '^n>eef
tt>ir
etI)O0
bem eere
nidE)t
bann
nur
l)tten
frembe QSIFer
mglid^
i(i,
fo
ampf
a^e^d^idt^
al e
gnm Kriegsopfer
%nd) bann
nferem ^^e{en
171
unb
tvxe nn S^eet
ba^-
jtnb,
leitenbe
Moment getpefen.
nm
geng
i)l
eine SSoIfe
ambtdf, nur
iff.
ba
3S5erFeug
mel^r einem
Ser benffd^e Sltilifarimu aber gleid^f nnjiiPerf ah einem 3S5erfjeug. Sr i^af jld^
be
bem efamfleBen
bern
ift,
QSoe
nid^f t>on
dualen Don
3Ber!
n?efenflid^
friff
innerer organpl^pjtologifd^er
2trbeit.
(Srfl
fefnnbr
Sienj!
jlellf
|)oIififd^er
nnb
fonjiiger '^xvee,
ba S^eet nur
^orm
eine
Bejiimmten
an
bet
2BeIt
jid^fBar,
greifbar
t>oran=
bem 3rfn|en
be6
an^en
nnb
25orfeiIen Don
2IrBeit ber
bie
@pan=
nnng
bie
bem
man
opferf, Ditale
aller
lle guter,
be
toter
pannung
unb
bet
et--
reifsten "^iele.
3n
ah
Ie|te0
maggeBenbe 2ertmotiD fr
ein
fein
unb
feine
unb ba^felBe:
172
ah nig,
faafe nnb
feiner trmee;
niemals efma
tvie
eminnfnd^f, S^db((^t,
robernnggier.
3n:
eer
^^^ ^^^
nid^t gund^ff
2Irmee
i(l
n?ie
man
rid^tig fagfe
fon*
ejinnnngmilifarimn fogar
ij!
fel^r
en?ig
bie
Silbnng
be
Senf fd)en
I)er
dleid^ee
an
etfiet
feile
^renen
nm
greifenben SCTtilifarimns.
i|i
Sa
Senf fd^s
lanb
nnb
anfred^ferl^alfen.
@0
t?on
iji
alfo nid^f fo
fel)r
^renen ansging ah
rbnnng,
ber ^flid^f-
nnb
ber @ad)Iid)!eif.
Sen
fein XSorrang
bnrd^
ber pren^ifd^en
SH'ae
fid^
anwirfenben ei)!e be
ff)O eine
raff
ber
3iefer friegerifd^e
@inn
fr
genommen
iji
in allen 'Reiten
73
tiefjle
runb
fr bie
XtneinxQfeit 'Deut(d)lanbe, fr
bie enblofen
getrefcn;
runb
IlnDerfrglid^feif,
S^^^f^^^^r
!parfeiger!Iftung,
@o
ern
ber
ah
immerbar mit-
jie
a\X(^ mef)r
3"
allererfl bie
ZaU
(Sf)rs
in
an bem pd)
tt>ie
bie (SljrBegriffe
anberer
lajfen, Serufe,
ruppen
fellung
be Offigier eine
Don
feiner
ifl,
&teh
alle
ba^
3tangi?erfdE)ieben]^eifen ber
tnm unb
ba^
KefereoffT^iereinrid^tung &itte
unb
Son
ber ge-
Normung
bae
,,
be fnftigen
Zi^pm
bie
3Qlcenfd^
fo tt>id^tigen ieBeU)a]^I
mit il^m
bie 255eiBIid^Feit
bie jirFjIe
bie
l)'6d}ften
Joe*
174
amten
Reiten
in
ifytet
fej!Iid^en
elegen^
anbete,
Sa
feinblid^e
3-
jlimmnng
Seutfd^en
Befonberc trt
be 31lilifarimn gnfprid;f,
bem Slnslanb
25ringen
n?ir
ben
eine Q^ormel, fo
fann
man
fagen^
l^ijio-
ba^
Bei
uu
ein
ejinnungmilifarimu
be
bie innere,
aud^
rifd^e
runblage
3l^^"^^^^^^^Ii^^^imu0
fei, ttjogegett
Bei unferen
be ^nf^tumenfalmilitari-
mu
jeug6t>erB)Itni6
lum
polififd^en 2SSiIIen
on Regierungen nnb
an^
fd^Iie^Iid^
iji.
^at
mu
unred^f, n^enn e
eine
annimmt, ba^
fold^er e|tnnungmilifarii
umliegenben ^l^
eine 25efeitigung
!er, ja ber
ganzen 233elf"
(ei,
ba^ mitl)in
biefe SQftilitarimu
anf^ fr
bie id^erl^eit
unb
^XSSol)lfa^tt
biefer
(Suropa,
(S^araFfcr
ja ber gangen
einer
XSelt notn?enbig
bie
fei,
erabe
forfn?I)renb
^ad^hatn
t)on
BebroBjenben
fel^Ien,
3Itad^t
mn^
t)ielme]^r
erjler
einem eere
^an(e an
ba nid^t an
I7S
gcug fr
ftert ift,
hie
^leom^ie
(onbetn an
etfiet (Stelle
ine
Ser
ejtnnungmilifarimu gerabe
iff
e al(o,
3iefer pfpd^os
ba^ 'Denifd)-
nnb
ift,
bie
friebferfigjle
^Polifif
aller
ro=
ba^ nn aud^
Bei biefem
bem "SRa^e
feB)If,
ba
f)ente
nod^
Ser
ejinnungemilitaris
mn
ijl
egenfeil
biefer
eine
SKilifarimn be
ifi
roBernngbrange. erabe
3rang
mit bem
infttn-
Sie raff
nnb
3nbn|lriearijlofratie
lijlifd^en '^eitaltet
ifi il)tet
im
fapita=
nnBegrengt.
31^
2Serf jeug
'^tvee
hin
inneres^ fein
im
^a^
tt)enn
nur
bie
(3ani anber,
tvie e
lanfetpi| in feiner
(Srrternng
Dom
25erl)ltni
be
BerfelbB^errn
nnb
be
faatmanne
al ^^^beaV^ barjlellf
poIitifd;en
176
nnb ^eereerfaffung
jinb.
(elhft
S^iet
ifi
tviebet
reifm
beffen
et-
&taat
im
S^eete
unb
3^
^^^^7
wanbelt
jtd^
gleid^fam
im Kriege
in ba^
^eet
voie in einen
feine
immer
gleichen SSefeu.
3er &taat felhfi ij! l)iet t>om militrifd^en Senn biefei (Sff)05 ijl l^ier feine gefonberfe
fonbern
ein infegrierenbe
Sfl^o erfllt.
25erufmoraI,
(Siemenf
be faatgeijle
unb
^i^t^
(ebent>erlu)l,
25ers
munbungen
3nr(f BIeiBeu=
2lbfa|mr!te, rieg5Fontribu=
SCTfufler: mieiel ^ere=
fionen; jebe
leib
unb 25lut
gleid^roertig n?iet>iel
ber:
lange
foll ber
@tE)O
jlel^enber
fonomifd^er ^ntetef\en^ethnbt
(td^
erreid^t n^erben?
233rbe
ein
SKenfd^ on
inx
ed^fer mili-
trifd^er
m^fe
am
be 23SerFgeugI)eere
unb u
@oIbat
Don
d^on bie
177
be
Don
255erfrei]^e
jtd^
be ,,(SbIen"
i(l^
,,9rfn|en0" an
bergeorbnet
bie (Sl)re
jum
Seifpiel
jlerben)
gu
brfen allem
Sob bem
feiner 3R'afion
mglichen
tt>irtfd)aftlid)en
^nteteffen
aller in
il^r
orl^anbenen klaffen,
^id^t nnr
t>Dr ber
3^^^
nnb
fo gearfefer
e|innnng6niebrigfeit
jtd)
of)negIeid)en
fein
nnb
eben
er=^
nnb
pDfjterlid^, er ober
feine
follten
fr bk
nabe nnb
@d^i(f falgnnj!,
Kmpfer
fr feine ^reunbe
toiberfal^reniff,
ah
ba
er
nnb
jie
ltf im
eri^ielten!
(^ti^if, infei"^
Opfern
felbjl
nnb
in beffen erl^ebenber
2Infd;auung
bem
er bie
Spalte
man
Sejal^nng
e glte
bod^
fr
fein
n>ertt>oIIer,
ba
Opfernbe
ber ^rvat
bem Q^rennbe ba
I^ol^e
nt
178
efinnungmilifarifi
Kriege,
jte
bie
nunmel^r
ben.
ertreiferte died)te
e bod^
im
235ar
3led^fe,
f)ier
mifs
gel;en gu brfen.
Unb
nnr
md)t, taten
|ie
jie
einem
n>i bereinigen
SKug,
fo (inb
ba^
jie
e fafen,
ba
jie
on
if)nen fr
tenen 222erf
il)re
nad; 3[llgIid^Feif
lid)e
Unb
efinnnng
2Inbere
Singe
fommenfurabel unb
fann and^
jtnn=
ntfd)bigungen fr
@o
muten
in
Kriegen
t>iele
31lifglieber be
t>iel
^olfe
jlerben,
bamif fnfzig
XJoIFe leben
bie
um
ba
founbfo
(Sine
mel^r
3ICenfd^en befelben
fnnen.
fold^e
biofo^tale
'^wehetvad)tunQ6fotm,
^ol!
foId)er
umred^nenb) al
,,
beffimmte
tum
STfur
preigibt,
and^ nad)
u?enn
|te
bem eftnnnngmilifarimu
auf^ gund)|! ferne
liegf.
:
nid^f fabeluwerf,
il^m
ixvei
mu
fid)
biefe
25efrad^tung
25ebingungen erfllen
i^alfen
jie
mn^
gang
in ber
@pi)re be bj[e!dt>en
unb
nid^t
179
eine
forbern Beanfprnd;en.
Senn
nid)f
tt?ie
SflTenfd^en in '^nlnnft
ben^ bet (ein Stehen
me^t
f)ingeBen foll,
fommen.
3fi o bem eijie be ejtnnungmilifarimn
jebe
J^erau
2(Bn)gnng
t>on
gegen,
(ei e
STfur
ba
ij!
fonjiige ben
2ert
ah
jene
fold^er
2Ibn?gnng
if^re
fein
mjfen.
2Sie immer
n?irb
(te
im
2{nn?enbnng
immer
n ernierenben DCTTifftonsibee
bie
r^e nnb
3lid)tung ber
jiegenben
nnb
ber 3Ilad)ffIIe be
&taate&
bie
nnb beren grte id^ernng fr bie 3"^"nft. S)ie @rgeb= niffe ber berlegung ber 2tnne|:ion nnb Jlid)tanne^ion nadb
bie(en ejid^tpnnften f nnen and^ hei ben grten fd^on ge=
brad^ten
pfern ortfI)rnng
be riege
nnb
2Iuf
alle ^^lle
aber
l^at bie(e
aller f,dief^''
(5
ift
DoIIgogen gu werben.
180
mm,
einen Segriff
fo,
it>ie
jumenben
ah
ob
man bem
ff'^iele'^
bann
gibt
bie
and^
hei beliebigen
Opfern
unb
eine
ntfd^eibnng ber
im
ber griebenmille
^etauB, bie
'JXid^t
gti>ijT^
Sebingungen
je
be (yriebenfd^Iufj'e gu
formulieren.
fielen,
aber fann
ba^
fogenannfe riegjiele
'^iefe
fmpfenben
Parteien erreid^f
jinb.
tvetben
o^ne X?orau0fe|ung
am-
einanbergel^en.
(Be(d)id)te,
0
bem
gibt
Faum einen
in
am
ge,
gebrod^en trren.
^a, ba6
auf
bet
&inn
unb
ber bloen
'^we^anblnn
raft
allein
hted^en,
jid^
i)r
@d^tt>ert
i^te
raft
jte
jte
in fid) tragen
unb in
^raft
trgt
ba
'^iel,
nnb Dtid^tung
3Kad?tflIe,
n?eiji audi;
bie ein
^olf
felbff erjl
im Kriege
erfE^rt,
feinem 23SoIIen
pf9d^oIogifd;er n?ie
3^rtum
I^eraugejlellt,
ben
Urfprung
menfd[;Iid^er
Stigfeitformen,
nrid^tungen,
i8i
@ten
lid^
llle
Dorgefpannf n?orben, ba
l/ei^t
nati^bem bie(e
formen im
bie bie
erne ba tvaxen,
Sie 3^^^^^^
^^ beren
um
6r=
^teligion,
Sogma,
gnm
25eifpiel
fnnen
nnb gu
'ifXtittel
n?erben, ^ITenfcl^en gu
iff
Be]^errfd^en, ^u lenfen
fie
leiten.
2tber e
nur IXnfinn,
im tile
3^^^^^"
unb ah
ff'iillittel"
ableiten gu n)oIIen.
3ie trfe
233efen
Faun
bie
SSergeltung
bleibt
Don
biefen '^iveen
gang unberl^rt.
egf)mte Siere
fnnen
loenn
jie
gegf^mt j:nb
S^am- unb
aU ah
ah
SKittel be friegerifd;en
(Siefanten), ja
ah
bloe
greunbe
gegi^mt.
Singe
gilt alfo,
ba^ ber
!unbre0
fonbern ein
iff
unb ba^
Zxiehimpuh
ein
ber=
fd^mang
tief,
ins '3^a(ein
t>on
0 mag
Situation,
Iid)e0
Umwelt
bie
ldFe un
2Irme auffreden
laffen,
um
irgenbeinem
182
San!
ju (aa^en,
Unb
Sanffagung, an
if)r
^etam mgen
l^njig
3^^^" ^^^
mifgefeilt
unb
bie
n>ic
fr
il)n
geiponnen,
mgen nun
unb
jte
aufleimen,
um
ju l^elfen.
^k--
^iemah gilt
@a|: Timor
fte
STfot
mag
Beten Ie!)ren
anBeten le^tt
nid;t.
fid) bie
@eele
er|I
eBet exl)eht
(So
iff
ah
eine Dorf^anbene,
@ie fnnen
unb
6inridE)tung mitBefiimmen,
im
tungen mirFen,
an
(id) gleid^
be riege
&tanbe6
ober Serufe.
Dornl^erein
eine
eine
frei=
'Jiif^tnna, bet
lid^ in ber
efinnung nnb
183
l^tfe,
feine 2Irf
t>on
,,JSebarf" bet
^nm riege unb n einem rieger= f!anb gefljrt Sie fragen, tpie biefer @fanb je bott nnb ba an0jtel)f, n^eld^e 3Ka^ Don @d)|nng er tinb fein befonberes
t)lfexuna,BXvad}etum6) ^tte
(5tI)o geniest,
fpielf,
\e he-
fonber angegeid^nefen
ben, finb
mit
biefer
nid^f
^j^ellt; |ie
geroinnen aber
inn
erj!
nnfer
^oran=
fe|nng
Beji|t
biefer Sipojttion
bie
jie
nnb
SITenfd^enmenge,
in Befonber
angeprgtem SHae
fo
er=
3(^
^^"^ fold^e
mag
^eere ronfd^enroerf
eere geben,
o ^at
feine
aller
Ie|te
3it>e(fmilifarimn
^ifiotiff^e
im ejinnnngmilifarimn
2SnreL
unb
pft?d)oIogifd^e
Ob
nid^t,
nnn
ein
ganje
ba tit^tet
|td)
ein S^eet
nnb
bejt|t,
etfiet
teile, tpietpeit
bie geograpl^ifd^e
nnb
polififd^e
ytai^havn
nad^,
tt>ie
gro^
bie
SSefentppn
rid&tet
es (td)
iji,
bie e in etfiet
enit^lt.
^ielmcl^r
an
ihm
t>or=
i^anbene
friegerifd^e
Slcenfd^enfppu eine
t?orbiIbIid^e
nnb
184
oB
et
unb feine
t>or=
2In
bie(ev
ob bet jemeilige
nnb
feinet
Xettfifj^ung^fotm enge
Bentteilf
leijtet
obet
nad^
(d^eint
biefet
ein
(5otm
feJ^t
,,minbetwettiQ^* ift
mit
enge
frgf,
tut.
3^nt
ba,
n?o
unb
bie
n>id^fig(ien
pffegf
feinem
eigenen
Sfl^o
ptaFfifd^^motalifd^
einigetmaen gu gengen.
eigenen
et
(St etlofferf
langfam
an feinen
SKa^jlBen gemeffen
gebnlbeif
iff .
xvo et bienen
nut
am aufmann6eff)O0 ba
fiteng
unb nut ba
feinet
unb
gen?iffenf)aff in
efd^ffgeBatung
bie
n>o et e5 i,
bet bie
^otBilb tolle ft
ejlalfung be
if!
gangen X?oIfet]^o
bet d^inejifd^e
fd^e:
fpielf.
^n
bie(em (Sinne
gum
Seifpiel
Kaufmann
weit oIIFommenet
ah
bet \apani'
benn
et
X5lfetn
bie
etrentugenb,
nad^ feinem
(Sfl^oy
Zx)pm
t^olh
immet
in
fommen
t>oIIfom=
fein
mm
xvte,
Unb
bod) l)at
Zx^pm
nnr
in feiner (5ormeigenf(f;aff al
nnb
tpie
gnf nnb
fd)led)t
immer
(ei
aud^ jn leben.
;
STtad^f fc^fpt
^eranfmorfungegeff)! aBer
praffifd^e etpiffenl^aftigFeif.
^n
ge(innnnge=
paiifi(f^en Snbern,
bilblid^e,
gejtnnt
ijl
homo
religiosus in
ah Kaufmann
in
(Sfi&o
immer
gnm 25? i=
^c-
fpiel nnrifterlid^,
Bejled^Iic^ fein.
f)i(!orifd^e
^e
empfnnben
nnb
bie
pagiji^ierf jinb, je
Seilnabme
ber
gejinnungemig
bejio
pa^ifigierfen 25oIf6frf)id)fen
am
rieg mirb,
tiefer
mn^
im
Kriege
nnb tv^tenb
^e me^v
ber
rieg al
ungc=
bem I^errfd^enben
(5tf)0
tpiberjlreitet,
be|!o
orbneter, irrationaIi|lifd)er
nnb om tanbort
eine friegc=
mu^ jtd;
bie
riegf[;rnng
^e
bem dJlaM
belegt min^,
be ^erbred^en, ber
nbe,
be
3Kaffenmorbe
i86
bejlo n?enigcr
xvitb
man
(Sin
fd^iebe in bev
effalfnng
ber 5trieg=
fl^rung jn machen.
^rieg
5ti>ifd;en ipagiftffen
er n?re
ber^^ee
benFen lt.
3^
^^J^er
bie
bie S^aaq,et
mu^te
bie
3er
gegentprtige ^rieg
barum
ber furd)tbarjie
unb
unfittlid^fle
rieg,
ben
ein
bie efd;icl^te
fennt,
ba
er
im
un=
pagiftgierten,
ijl
jid^
rungen
2S3o
ah
(Singeiner ober
ah
Heine
ruppe
be
(Stanbe
XXnb and^
Kaufen wirb
je
nm
fo )interliffigeren 25einffeIIungen
^Ia|
mad^en,
iPeniger e
Kegel
fein n?irb.
^m
giemlid) regele
migen Kaufen
3er
tt>irb.
^agifimu errt
er
benriegalatHaffenmorb.
pagififlifd^e
berSat
u>irbe,
iroo bie
ijl
(Sejinnung
t>ortx?iegenb
^ein
@a|
ja
baf^ bie
einen 2iIIen
jlrFer ber
inm
"Jllotb
nm
fo mel^r annel)men
mu,
je
^en(d)
unb
in feine
@pf)re
ah
je
jid)tBare0
fogiale
3"^^^^^""^
verlegt empfinbet,
al ]^d)ffer 233ert
unb
unb al
187
fd^en gilf.
^n
bie
bet
Zat tvkb
unb
materialijlifd^en eben=
e baBei trenijg
(anf
IXr feile be
n^elnen fommt
an)
bie
Begrifflid^
llig
ununferfd^eib&ar.
faafen
al fold^e
ber
^rieg \a and)
ttid^t
i)l
ein gegenfeitigc5
Don 3"^^^^^^^^^^
er
ah
,,
es
im ^nbiibnum,
beren
im
2Iffe
be
egenfd^Iag nod^
I3ejaf)f
unb
geadEjfef tt>erben
Rtung nnb
aber
t>orf|lid^e
SafeinberauBnng
Begrifflid^
nnb
in
JSeibe
aue.
gnfammen
STfatrlidb
be ,,3Ilorbe"
^^ranftireurfrieg
ber
Stung
bie
e-
bingnng, ba^
Derbreifef B)at,
pagijifd^
inbi^ibnalifiifd^e
ejTnnnng
ftd;
luerben.
2IBer nod)
ffrFer tpie
anf
bie
anhexe riegefl^rnng
mirb nnb
mn^
eine
fmpfenben Seile
Sie
(Jrage,
n?arnm gerabe
ijl,
rieg ber
erl^lt
and)
2(uf!Irnng.
i88
3^
fic^
ruppen,
beffo
meniger bebrfen
fann
ruppen
be
affe
al 2IntrieB,
um
im Kriege gut
ju fd^Iagen.
Sen
lppifd;m 25ourgeoi
ber l^affen
man
mu^,
um
5lrieg ^n
fl^ren.
Sa3
ift^
nngef^eure
^aquantum,
on
gn?eierlei
mit bem
tpic
biefer
bie
rieg gelaben
if!
ein '^eif^m
eng
tpie
unb
unFriegerifd^
^apitali^mm nnb
@o tt>ilb
unb
ipie
I)af f
man
jid^
nnr
ber gamilie.
253ie gering
enig nad^bauernb
3^^^^ "^^ jieBen
tt>ar
bagegen ber
in
bem
ein ganje
Monate
bie
^ier tparen
333ie
kulturellen JSernE)ung6fId^en
inm S^a^
obigen
^u Hein.
!
BerblidEf
man
|td^ bie
ebanfen au(^
bie
^errfd^aft be fapita-
fabaren ruppeneinl)eiten
tpd^j!
ber
a^
anbrerfeit
unb abnimmt.
3QIan nef?me
Sa 23oIf mit bem cinfeitigffen riegeretl^o, 3^P^"r ^^^^ am n?enigjlen; es lie nid^t nur in biefem Kriege, fonbern
aud^ xv\)venb be in feinen Sejlanb fomel
tiefer eingreifen^
(Staates in
if^ren
bcbanbelt.
Ser
ruf|tfd)e
galten ber elei^rten 3tulanb, roeld^e bie treid^nng ber ^etenten be 2Iufrufe
an
bie
ulturtpelt
am
beni(ten berrufjts
189
tDeit
geringer
tveit
ah
bet
nn.
3er
felBji
2Xffeft ^at
me^t ben
^nf
lujJ,
al ben be
age. (3Ilif 2GiIb]^eit gar, 3^^f^'^r""9= ranfamfeit I)af ja ber ,,ag" nid;f fnn.)
p
in
@omeif
bnrd^
er orl^anben,
ijl
er
bie
^bee, ba^
bie
'^entvalmd^te
o6xnani(d)tn ^einbe
beneban!en, ba^
3ln^=
lanb
3^"^^^
nnb
nn0.
f)errfd^aff6gierige
ah
bnrd^ nnmitfelSaren
^a
g^g^n
Sie ^nre
brffe
n)eiferffeigen in ber
gu felBjIbel^errfd^f
ijl,
feinen
S^a^
(o nnBet)errfd^t
nnb
it>fenb ^n
iff
uern
tvie
granfreid;),
jener
Belgien.
'Diefe
urDe aBer
^e
nnb
pajijtfd^er bie
Bei bie(en
mid> rieg
nnb
SQfCorb
iff,
nnterfd)ieben.
Sa
n?enn
rieg
3QfCaffenmorb"
SQfTorb
be
^tanhixeut mit
erfd^einen
pfiif^t gleid;n?erfig
mn^,
mit
ginn
be
riege
ffeigf
genngfam
ber
gegeigt.
fajl
3""^^^^^^
K^^^
^ol!e0 aBer
mnnberBarer efe|s
Entfernung Don
nnb 3^abBampf
Ser gum
2lngriff
feinen
190
I^ier tt?ieber
^a^ um
fo
n?eniger
bie
3Q[tenfd^en
jte fid)
bejmmte
lrbeiten
nnb
in bie groe
iff
efamf J)anb =
ertpunberlid;.
lung
bes riege
einfgen.
Sa
bie
nid;t
tpie
ZaU
@eele
on
felbff
^^affe rein;
\)at bie
om p^an =
Stnd^
bie
^anblnng
bnrd^
bie
erjid^tenbe 3rte=
5'^Ig^-
^a
gegen nglanb
XXnangreifbarFeif
erff
feine
d^rfe.
iff
ber
a im
im
aftit>en
Ofjiier6=
forp berl^aupf
ben 3Ilannf(f)aften,
(So
i(i
an
ber
al in ber (S:tappe,
ein tiefet
^tvtnm, xvenn
bie
im
,,'^ntellia^eni^' ber
^i>Ifer ben
^a
^l!er gegeneinanber
ifi jte
3^
egenfeil
S^affe,
ber Stupt-
unb
jte
n?ar
e,
tt?eld^e
bie
fittlid)
t?ertt?erflid^en,
anjtedEte.
Sie
elbjltufd^ung aber
ifi e,
n?enn biefe
jte
^^'^ntellia,eni'^
il^rc
in ber
SKeinung befangen
ba
bod^
ifi,
ba^
burd^
unb @ieg
bie
gum 3urd)]^alten
S.iehe
butd)am in
ber
@eele gufammengef)t),
in ben eelen,
unb
eble
ebulb
Qflamme
191
bic
inm &ieQe
fnl)vt
^einbeBl^a^ l^t
ott
(le
praffelnb erjifd^en.
2)enn nnabttennhat
bie
allem ^affc
ift
pf^d^ologifd; einmal
^iet bic
Suf4)ung,
bie
^^an=
auf
bie
pvaftiff^en
'^iele biefe^
233oIIen
(^'^^S^
Qetit^teien SSillenenergie
nnb
SSSillenefeffigfeit
ift,
pr
ijl
^t ^ie
ber
a^ fto
ol^nmad^fgeBoren
fo
er aud^
o]^nma4)t(Ieigernb
nnb fatl^emmenb
nid^t
aBer Befeuernb,
g^g^n ben
e i^r
anefpred^en,
^nbem
bie
,,3^f elligen j" alfo XSoIf nnb ^eer mit i^vem ^affe
anffedEf,
il^rer
wrbe
jie
gelnge
and^
X5?oIf
l^nmad^f nnb
len anfteen.
@ie mrbe
^emmen
nnb (d}wd)en.
@0
ift
^a^
energifd^ gn Bekmpfen.
2IBer e
ift
fiff^en
ba^
e
biefe 2IrBeif
gerabe ben
^Pajiji'jien
Berlaffen ipirb
IXnb
iji
e enffprid^t
andb Feinesroeg
bem
ejinnung nnb
gur
^afrage
bie
Bej1|en.
Senn
fo
parabojr e Hingen
mag:
gerabe
Bermiegenb paiififd^e
ber
3beoIogie
biefer (Sinflellung
iji
ii?ie
bie^ fd)on
an ber oBen
bie
^anptnrfad^e
192
bafr,
in
t>iel
grer
1)ie fd^arfe
@d?eibung
taa^
'^ie(e
tm unb S^a^
taljle
jroifdjen
DITenfd^enfummen
jeber
jid) in
iff
bie
funbamen-
^oraufe|ung
friegerifd^en
3IloraL
@(f)eibung aBer
mu
bem 3Kae
tt>irb,
mbmbnali(d)e eiff
I)errf(^enb
im (Staat nur
233o
biefe
Senfarf jur
t9pif(f)=allge=
meinen
fittlid)er
n?irb,
TOeberringung, ja
pferung
ber nafr^
litten
menfd)Iicl^en
unb Sapfer=
in
ber
Sat
fd[;ieben iperben.
^a^en-
morb"
nal;m.
fommenbe
3ie
ber
englifd^en
portauffaffung unb
punfte im Kriege
(man
fid^
bie
erff
llig
au^u(d)alteu.
(Srnff
eroi
moberne X^oIBfrieg
(eeli(d)
mu^
einen
unb
eine
mitreienbe 2S3ud^t
entrcidFeln,
bie
bie jene
^otxn
Dom
,,frifc^=fr]^Iic^en
rieg"
DIIig an6fd[;Iieen.
jie
^^f^^f^^" ^^^^"
unfere
olbaten
red^t, al
in ^Belgien ben
^anbfd^Iag ber
13
193
Xnd^t
(d)lie^t
ba6
titfetlif^e
um
fo weniger
am, ah
in jebem
ffetf f, beffen
i(!
bem
nnb
nid)t nmge!ef)rf in
oBad^tnngen ber
bei
bie
@eele
olbafen,
eine fnF^efjIe
(Srmeiternng Don
le^nt nnb
25ernf6l)eeren
nnb
a^
ber SaJ^eimgebliebenen
ah
nnb
gnmal
bie I^ageborene
iB)rer
25erHeinernng be (Jeinbe
iJ^rer 2Irbeif
ifi
nnr al
eine
@nfn>erfnng
pfer nnb
ba0
Zat
bnrd^ J^unberte
f fpd^ologifd^er ^^rtnm meler ^ajifijlen i(I bajn nod^ in ber 2Innaf)me n fel)en, ba^ bie entfe|lid^en S^a^tiefer
erfl
d^nlb
trage,
ba^
bie
ein
gang
nnb
liebeerfnllte
(Snropa bnrd^
bfen
^lle
(ei
ermanbelt tporben.
ijl
^on einzelnen
^a^mengen
S^a^ neuerregem
^alL ^ie(e
anfgejiapelt
je|t ejplobierenben
nnb
worben
tt>f>renb
?ar
nnb
beffen
(Seele
grengenlofe
fonomifd^e
]^errfd^en=
&taafen
194
iff,
DerBtinben mit
ber
ba
egner
Der eingetrefene
rieg
ben
feIB(!
aber
iff
e,
ber
bie(e
Bis
^unbenl^flid^feif^ internationale
ber
6ourfoi|te, alonffil
nnb 23ered^nnng on
d^welle
be
3Iubrn(f
Befencrnb
il^n
gnm
ben
25erfd)tt>inben Bringt.
rva6 nad^
nnb
ertiefenb
anf
Bernl^mte
,f&(^meiQen
^at
biefer
offenBart
aner
gnm
Sarnnt
and^
ba^ nropa
bem Kriege
bem
aBfnrbeffen
^abof umente
ba^
e
gleid^
einem trjte
fiet)en
nnb
t)er=
fagen:
Ott Sanf
^etan iji!"
Ser
innere
Borgene
in
^a
entmurbigt
bie
eele mel^r
tvie berjenige,
ber
t>or
&d)impf nnb
ij!
t>erle|enber
l^at !ein
tnernng anefd^Igt.
IXnb
allem: gerabe er
bie ^pi^anfajie
3Ka
unb
finbet Feine
orre!tnr;
frei,
immer
n?eiter
gebrndFter
^a
aBer
ipie&iele 25eifpiele
man
nennen!
finbet
eigenen
^oIf=
unb^orreter
fad^en.
13
195
(So^ioIogifcf)e
ytmotkntmnuQ mxb bk
bem ^rieg/
I.
3a0
9Kag,
liegt
@d^eibung5=
&ttfe
fammenl^ang
il^rer
Seile il^rem
orgegeBenen
fel)lt
^m ^rieben
Senn
in
n meffen.
bem, xva6
3er rieg
n?ien?eif
immer
er
bel ober u(
iff
jebenfall
einSorn
ber
j^aft
maeEierten
ag,
ruppcn
lt er emporlobern.
^id)t nur
ruppe
ber
(id)
fie
burd^
ev(i
Hat
felbj!
unb ber
il^re
ed)te moralifc^e
Segie^ung gu anberen
4., 6., 8.
"
un^
9. ^eft,
196
ruppen.
Sa^
c=
unb Kid^fer^
Don
einer
je
rieg ju einer e*
biefe
ganj
fo flar n)ie
jnm alh
runbe
barjlellf
rcer
bk 25orfeI)ung nod^
ein*
mal un
inn
2Ba0
2te
iff
fielen
gu
oft unb
'ifXid^t
tt>ie
^u (Sinn, 255ert,
3icl be 3Q[lenfd^enIeBen0?
3rtieberlage ber ^Parteien
fd^ciben.
fei er,
^rieg, nid^t
@ieg
ober
ent=
2IBer
jte
fr
Jper er (ei
feigen,
innerlid^
ba6
neu anflodFern,
gejid^t u
mn^
biefer
reaIpoIitifd;en
ben 'JXten(d)en
meld^er
Sag
foId)er
@inn
iXrten fd;
gn^eifeln.
am
ilf
bie& aBer,
fo (d^eint e
mir
nid^t gengenb,
- etxva6 d)ri(llid^er
Don
197
0 mng aud^
^ffiif
n?erben:
XDoft (Strafe,
worin
2irt on Itmfel^r?
gilt
Saffett
(Strafe
l^ier Beifeife,
bann
jebenfall:
gnerj!
unferer
@inn
ber emeinfd^aftarten
i^mn unb
it^ren
il^nen
fd^ulben.
Sann
aber
\e
biefer fr jebe
n?enbigen
(Sinf el)r
ifi
nnb elbffprfung
auf
alter 25al)n
ipeitergugel^en
nnb
UJorin ntig
iff,
jtd^
ur
IXmf el)r
Ott
auf ba^
@e]^e
u entfd^Iie^en.
fnne".
jtnn biefe
^v})oe,
angejtd^t biefe ebote ber
if^
tunbe
ebot
fr gang
i(!
mir,
nn bentft^en atl^olifen
biefe
nid^t au--
2Il5
ah
SHenfd^en,
bie
ber @eIb)lt)eranttt>ortung
am^
nod^
jene
Slliterantwortung in
(Bnte betreffenben
j^aben wir and)
bienen,
allen,
^ta^en
al erbinblid^ fllen
unb
anfeB)en,
ba ebot ber
tunbe
gu erfllen.
2II 'Deutfd^e
allen Seutfd^en.
3Q[lgen
anbere,
bie
hin
(3olibaritt0=
eine
jeben
3Ilenfd^en
Um giemt e
fo!
2Iber
wenn wir
bie6
198
follcn,
fnnen
aud)
ah
bie
^d) meine:
fat^oli(d)e
bie
tvie fie
fd)Ud)te^en (Blieb
bet
ird^e an
S^anb
StUae
^unel^men.
Senn
on ornf^erein
fr gro^e
Sfnngen,
bie t>or
bem Kriege
^or=
ober
angenommen
l^atten,
@ie
ber
oerbiefef,
\eben ^f'^ntet-
nadonalismn" Dorangufiellen,
anf 25e)t|Haffen
@ie
fogenannten ,,nn-
nnr
ein ]^ot)e
l)'d)(ie
nt"
bntd)
off
fB)re.
Se=
bem Stiege
fer
gur
Sragnng
aller
bie ^ol)en
an ben
Sag
l^at,
ter,
bie er
nid^t
fo tief
anfgubringen ermag
ah
muffen
fd^einen,
nm
199
^euU
fd)m
eintv^ttQ
mit bem
aller anberen
XJogenoffen fr bas
jpeerflE^rer e laut
mit
olbafen
feiten
einer
bitteren
alfo ani^
tt>ir
gef)rt gu
ewige
efge
n?ie
menfd;Iitf)er
e
emeinfd)aft6formen
firmen
ff)Ien.
f)inein)!ellen,
unb
wir
in
iE)nen
einer
^erffnbigung aufd)Io,
S'ifdE) be
nm
S^an(e6
gufammenfn^rt; wenn
ringl^erum
Silber gemeinfam
eref^rter
3ingc
jtd) bie
ba^
befleien
unb gu bekmpfen,
nidE)t
ba^ ani^
bemtigen
Son
ber S^iehe
unb
ben
23Sei0E)eit finben.
,,
2S5ie
immer
nm
mod)ten, eine
ber
menfd^Iid;e STugangepunft
all
&eim
f)inein,
erfd[;ttert
ber bie(cB
fid)
in
S^a^^
(SdE)impf, DWi^Derffnbni,
ge moralifd;
felbjl^erfleifdbenbc
200
d^rifllid^e
(Suropa.
be ^tie^ee,
ic^
I)ter.
@ie
jinb be
jic
nid^t
nur unenblid^
tprbe
in
^d)
moralifdjen 2lnard^ie
nur
bem
fajl DoIIjlnbigen
^u(ammenbtnd)
nid^t
aller Ber^
fonbern
Dom
'^ufammexi'
famer
fd^on
geijliger
SWaflBe,
ja
Dom 3wfon:menBrud^
fold^er
Dielfad^
be gufen 255iIIen,
jidE>
Dor jebem
lirfeil
unb
^aftnm
jie
in Bemd^figen.
ifi
355er bie(e
bae 3R'ad^foIgenbe
ber
255er
aBer erleBf
B)af,
mge
bie(e
rfd[;fferung
I^affe
ah
aufgeBauf
benen et fte^t
finnreid^en
953iebereinIenFen in
er fef)e
OKeinungen ;
mad^e
and) nid^t
feig i)on
i^m meg;
!
burd^ narfofijterenbe e=
nid^t gu rafd^
fd^ftigf eif
frl^
er
nnb in
Befiimmfe einzelne
f)ij!orifd^e
lid^ inbiDibuelle
leibef.
^anbeln fr ba6
ba6
S.eib
nur
kannte u (m^en,
3^^
201
BlidF
bamif,
bie
'JXtad)t(u(^t din^lanbs,
gnglanb
'Sleib,
^tanfteidp dtad)(d}t fr bie ag= unb (BiftwoQen t^evant'tvoti^ in mad^en, bie iep bie 2BeIf erfllen. 3^^ V^l^''
fijien
unb
^ntetnationaliften ,
nnferlaffef
auf
eine
!urje
tnnbe, ben riegDorgang fr biefe ftttlid)e^etivilbetnna, nropa felBfi anjnagen nnb ben ^rieg felBff lieber a6
bet
^leonepe
if)r
Q3ieIIeid^f
t)er=
tvet^felt
r^mpfom mif
tt>ir
ben 2tr^f.
ebfen
bod^ jn
biefe
Sann
^eimat, 25aferlanb,
biefee
nn
3been ber men((^li(^e 25erfnpfung0formen xvie fie jtnb nnb (ein follen in ba 2Inge gn (e^en. Unb im freben,
biefe
^Problemafif aufgnl^ellen,
bem
fei,
mge and^ ba
2.
lieen.
Sa
erf!e
in
ber 2)enEgett?I)nung,
I;i(!orifdf>
235irflid^e
unb al
an
2Sefen6arfen*
t)on fogialen
ber
^erEnpfungsformen,
Q3erBnbe
f^rC
in
* ^iefe 2Befenarten
(Si)ftematii
fogialen
einer
fhengen
vot Der
Der
202
an
(id) gltigen
3langorbnung
i|l
immer
burd^fled^fen.
(So
ba 25or=
heftest in
e6
urfeil be ^^^ifforimu".
3a
ixveite XJorurteil
bie
Zatfai^e^ ba^
um
2efen
be6
TXenfd^en
fprnglid^er QSerbanbformen
fein
eben ^u
fi^ren, bie
bie
nur
um Seil
fo geartet jinb,
ba^
bie eine
^erbanbsart
fo,
anbete
raitumfd^Iie^t,
jum Seil
aber auf^
ba^ Don
einer Dor=
getpl)lten X5erbanbart
an6 gefeiten
dum
Seifpiel
&taat
muffen.
3^
egenfa| u
biefer
geredeten
unb objeftien
nid^f
etipa
e jid^
am
erffen
im
(^rieben
unb
in je tped^=
fd)on
(eit
bem 2Inbrud^
(Srieben
be
brgerlid^en '^eitaltete
bavan
getpl^nt,
eine
rbanbform ah
anberen
xvie in ber
iff (eit
bie
urfprnglid^
an^ufeJ^en,
allein
uft pi fd^tpeben
Siefe
eine
XJerbanbform
bem 3nfcin:men=
me^t
refpeftioe bereu
brud^ be S.eq,itimi6mn6
bie STfation, fr bie
im
tDefentlid^en
fr bie einen
&taat
25erFnpfung
es fo
bie
in
bem
etwaB nid^t
be
,,9rtationaIff aate".
fo ergafft
bie
ift,
auf
biefe Ie|tere
&er
^bee
ba^ i^t
anberen
D^iemeper
gormdiniu
1916.
in
&^it un
materialc 2Bertet^iE",
Spalle,
20'
ba
ixveite S^anpti^oxntteil,
ben ,,3rtationaIimn".
XSieI=
ba^
biefe
X^erBanbform im
iff,
p Derfd^Iingen ffreBf,
im Saufe
iff
bie
Xatfat^e,
ba^
bie ber
^fationaljlaatibee
nnfer 3"f'J^^ttffr"n9
Begeid^nef
tt>ar
ah ^^internaf ional"
nationale" aBer
eine (Bistevatf,
ujeld^e '3Xation
an
erjler
(ei
feile nid^t
e&
d^arung
uin
bie
man,
ah
f,^^et"
ah
bie
fer,
unb &taat
t>ertt?alfen,
empfunben
I^fte (ober
erfdE)einenbe
f onomifd^e 3"^^^"
Bejmmfen 3eji|!Iaffe
in allen (Staaten
unb
NagaB
tionen,
nmlid^
nationalen 2IrBeit".
(5in Fonomifd^e
^ntereffe
alfo
BerftaatIid[;e
uter
gerid^teter 255iIIe.
IXnb
bie(ee
internationale" galt
,
ah
ein
^nfete(\e
nid)t
ah
233il[e,
im S)ien)te an einem Berftaatlid^en unb Bernatio= naien @nte and) bem &taat nnb bet Nation (unb il^rcn
geijligen
unb
'^iefe
feelifd^en
runblagen) nod^
betJ
inbireFt
mitgi!=
bleuen,
internationalen
(5^I=
nocf;
Xfenh unb
form
njeit
be
,,
me^v:
tt>urbe fdbon
!Protot9P, gur
geiffigen
204
unb J8cffigung=
,,
formen.
Unter
biefe
international
alle
lismn" n^nrbe
jum
(^olgenbe eingefperrt:
1.
Sie
'^bee ber
efamtperfon ,,ircf)e",
i\)tem
auf ba6
9rtdE)ffenIieBe he-
alle
rte
ber 255elt,
wo
^ationf
in feinem (Staat, in
feinem ^ulturfrei
,,tDal)vl)aft'^
barum allein
gu S^au,
ba in allen
barum immanent
jpefeuDerfd^n'ebene
2.
Sa
ojialgebilbe ber
immer nur
je
bae
nur
in
^otm
t>on
fnfflid^en
burd^
bie
ejriffiert,
alfo
natrlid^e
ebeugemeinfd^aft
QSoIf, nod^ geiffige
iff
wie ^amilie,
wie
(Stamm, en,
ird)e, STfation,
l)at,
efamtperfon
bae feine
,,
taat;
ein ebilbe,
lieber"
fonbern nur
,, (Elemente'',
nnb
in
eranttt?ortung freinanber
bie
l^l^ere
205
(te
innet^alb bet
geijligen efamfperfonen
einanber unb
bm
um anjen
eigen ift
nidbt,
ba^
,,efellfd^aff" in
in ben ipefenflid^fien
3gen baB
3bee
Sinl^eit
bkefte
egenfeil
^ier
bie
realen
Senn
Guminbi--
men
bie
nur al
^Ben
unb erfragmd^fig
^nnetl^alb
\)ei^t
mnbig, geijlegefunb
ufn?.) gu fein,
elBftDerantroorflid^Feif
(in
aueretl^ifd^em
nblid^
ifi
ruppeneinl^eif
in
\ebem 2(ugenBIidEe
Dergel^eni
tt>ieber
geBorei
t?oi
,,ird^e" i^ingegen:
ben
^in^elfuBieffen
unaBJ^ngige,
fonfinuierlid^e
efamt-
realift,
umfaffenb SOTTnbige
unb XInmnnbige,
(SinjelfuBjefte'
unb
alle 2Irfen
gejiellt
im
25ilbe einer
^nttet",
tt>irb,
am
beten
d^o
jebe
lieb
erj! geijid;
geBoren
206
unb
feiner fonfiigen
mglid^en tlnterein=
Bei ber 3led^f=
gufammenfa^f unb
t)ern?alfet.
^ier alfo
erji
Qe(ell(d)aft ein
unferffaatlid^e nnb
red^t
nnternafio=
ijl,
naie luergebilbe,
al fold^e
ba6
barnm
,,nid^f
iji;
national"
n?eil e
nirgenb
,,in
S^aufe"
ijI,
batum
,,ni(^t
national"
tt?eil
bernational
iji
nnb
(er(! red^t
^au(e^\
baB ^ei^t lebet 3rf ation nnb lebem &taate de jure immanent,
tnalog
fielet e
,,
^en-
fd^en al
Elemente"
nnb
al
lieber" ber
ird^e.
^n
ber ,,efellfc^aft"
QSerfd^iebeni^eit
effen
angelfd)t;
fgen
ifi
(id^ l^ier
aneinanber
I)ier
gran an gran.
^n
bet
ird^e
ber Sebengemeinfd^aften
nnb
and)
il)te
i>erfdE)iebenartigen (Sinffelinngen
unb
feine
(5rbenfIIe tpill
forbert
jie
fr
ba& efamtl^eil
fie
be
unb
tt>ill
Dern^erten bafr
bie
unb nur
I)d^j!e
ba,
wo
in
einet
^eilfrage
alberbinblid^e
^bee
bem
'^iele, bie
2SeIt nid^t
3^ internationalen" efellfd^aft
in
bie(em
207
@inne
gef)ren
alle
@(aafen (unb
alfo be
ird^en)
al &tiblelte
be rein formalen
nid^f
engeren ,,europifd^en"
XSIferred^t,
bie,
fei
nationalen ,,2Ibfommen",
fragen
(fragen
tvid^tmf
einl)eitlid^
orbnen.
Sind;
bie
fnn(iUd}en Sermino=
eines fo=
genannten Xelt^eid^enfpffem
(trid^tertpeife ,,2SeItfprad)e"
nnb
ber
efelligFeit
gel^ren
f^ierl^er.
nblid^
aud)
bie
@o
t>erfd)ieben biefe
irgenbeiner
(le
formal
^^internationalen
Orbnnng"
meinfam:
nnterliegen fnnen,
fie
betreffen
terarten ober
t>om
2IngeneI)men) ober
be
im ebrand^
nnb 3^^^^^"
bas
eil
fa^vt Don
ffen ,,^iDiIifatorifd)en"
nnb Snjrnsmerte,
bie in
biefem
inne
eine
,,allgemeinmenfd)lid^e"
erfai^ren
STfatnr nad^
internationale" X?IFerred;t
mai^t babon
feine 2InsnaI;me.
Niemals fnnen
itale
e=
208
fonjlige
,f^tttetef(ettfiteitiQ,''
Orbnnng
unterliegen,
einen,
wenn
nid^f gleidjjeifig
DteFur auf
Srene*
unfer^
X5ertrge
gibt
e
@oId;er
emeinfcf)affen"
e=
jum
JBeifpiel ba ,,europifd^
unb
ift
red)t[id)e
tu^tfein"
fr
bie
europifd^en
(Staaten,
in
(e^t erminberfem
unb
unb
be0gleid;en mebr.
faaferfrge,
bie
mel)t
jtnb
ah
rebus
3QfComentgefd^ffe un=
einer tieferen
^reunb^
aus ber
fd)aff;
(le
bie
gur
natrlidjen
SWenfd^engaffung
]^ert>orge]^f.
berung einer
lieberung
bie
be
in
ge{)rt
nnb mad^t
^bee
frud^tbar.
i4
209
2tud^
bie
folPol^I
bk
be ,,mfernationaIen Betreglid^en
apifal" al
jene bet
3nfernafionalimu0.
Senn
bejio
\e
reiner eine
rnppe
eine blo^e
klaffe
inl^eif)
(ba
E)eigt eine
3R'icf)tbe)t|
georbnefe
barjlellf,
jie
eben
@nmme
aU
3aner
ber
bie (SingelfubjeFfe
wie
ii)n
gemeinbe,
erff red^f
bie ed)ten
efamtp er fnen
n?eifello0 beji|en.
taafen, ^nltnrBreife)
^ier
hitte
id)
nnn
eine px beachten:
bie
alDmenfd^Iid^e
efellfd^aff
(al
gefellfd^aff, faafengefellfd&aff
hit)
iji
in gemiffem (Sinn
'iflad)
egenteil
bie (te
gnr
3^^^
^^^ ,,^ird^e".
ben ferarfen,
nel^mlid^feit"), iie^t
fief
unter
erjle
STfation
banbformen,
t>on
benen bie
Silbnngfprad^e)
@int)eif
aber tpefenf^
eine
fadon
barffellt jroedF
Orbnung
&ttnme,
3R'afionaIitten).
2IIIe
biefcnfer
n?ie
pofttive^
2IO
^Tu^en,
legcn.*
IXmgeFcFjrt
nadE),
ba
jtc
tjertoalfet,
ebenfo f)od^
ge
unter
QSerlaffen" follen
mt
gegebenenfall "Qamilief
um bem
(Sinen ju folgen,
'Jtut
ganj
merftpurbig genug
heibe nid)t einen Seil,
gerabe
meinfam
ju l^aben: nmlid^,
ba^
jie
ganje
itbi(d)ef je
lebenbe
3Ilenfd^]^eif
ober biee
bod) beanfprud^en.
3^
^^^ 2^^^-
infofern
bie
jett>eil
lebenbe OHenfd^l^eit
gefrrt,
ba^
J)ei^t
inm
dieid^e aller
mal
^bee
unb Sofen
befielet
heftest biefer
2Infpruc^ ber
@r
fd^on
ah
ben
lauben
malere
feilmeife
fein.
2Iber biefe
2ad ^a
in ber (tF)i!
Q3erF)Itni ber
an
fid)
betrifft,
Ser Jormolimu
Singet
unb
14*
211
p^re
i^on infernafionaler
tmb
auernadonaler efellfd^aff
einerfeif,
Don bernafionaler,
bet pl^rcn
regiert
5)a0
n?efenl)affe
2IngenbIidE0gefd)pf
ber inter-
nationalen
ixbifd^Cf
bie
efellfd^aft
nmfat
bie
9Q[I'enfd)]^eit
ah
eine
STCatnrgattnng,
auf
bie
Sa tt>efen!)afte
,,@;tt)igf eit6-alt
gefcf)pf',
bie
^it^e,
umfat
fnen, bae
iji
gleid^geitig
n^eltimmanent
nnb
tpelttranfjenben:
nnb
bie nid^t
nnr
leiti^feit,
nnb 3wfnft ben @inne nad) mitBefat. ^Stid^t tro|, fonbern wegen biefe nnt>ergleid)li(f) n?eiteren nnb greren &p^ve bet ^ivd)
ba ner,
bie
alfo 25ergangenf)eit
mit
be
faftifd;en rfllnng
bie(e6
2(nfprnd)e5 Beiber
25erBanb6
formen (al^^^^")
fditifd) Beffellt
iff.
f^
immer mel^
anbere
gewonnen
^atte, insBefonbere
j!e[;t e
banf
ber
mobernen ommnnifa
tllig
tionsted^nif ,
^id^t nur
ba&
l^eit
^irdben
un
ee heftel)en
au^e
t^nagoge,
bie fogiologifd^en
(formen ber
d^rijllic^e
212
cffen",
jiifd^en
bie
hieben eff)IBeieI)ungen
=
bet
inbmbuali'
3Ili?jiif.
fomopoIififd^ 3e|!immfen
pantl)ti(fd)m
groen aftafifd^en
il)vem
eigenen eijle
mifSejmmfen emeinfd^affformen,*
BeFanntlicf) xveit,
bercn faffifd^er
Umfang
\a gemalfig Diel
grer
ijl
al ber ber
gefamfen
^aupt
feine
nnn aber
efnnbe bagu
^bee
bet 23Sefenein]^eif
ber irc^e
im egenfa|
jur
^bee
5)enn
STCationen, 5tulturfreife,
&taaten
preigugeBen, ober on
e BleiBt baBei,
ii^r
etwae aBI^anbeln ju
bie
laffen.
ba^ and)
Don
aller pojitien
^am
ijl
au6 mit
e
gutem
hben, Umgefef)rt
n?enig(len6
anbermrt**"
geigte,
rufjifd^en (Staate
im nad^brcf lid^en egenfa^ gur Ort]^obo|rie unb um bie ^bee be einen SBeltffaates", bie
alle 2Sefenyein|1cl)t
in
bie
formen unb
efamtgen?iffen
e
gegen
bie
jid^
^at.
Unb barum
Nation
gilt: xvie
immer
de facto
fein
(ei,
unb
eine
bet
&taat
*
xvie bie
,,foIIen" if^rem
2Sefen nad)
bicfec 2BeItanfd^au=
fjanbclc neuer=
in
ben 2(uffd^en:
Sic
^eft 2
unt> 3.
fllic^e
" .
e^rijlentum".
213
25iel^eif hben.
j^eif
IXnb bae
liegt
im 2S5efen
t>on (l:infad^=
bet
(Btetatten
nnb bettteten*
(Betabe
nm
bie(e& Unferfd^iebe
(SrfIIung
follten jtd^
and^
^ird^e auf
ngfilid^jie laufen,
ben auf
bem lauBen an
bie
objeftic
fu^enben
ge=
gefamf e
3ieid) enb^
gelten,
in X?ergangenl)eit
unb '^nfnnft gu
in
eine
groe STfl^e
^u
gearteten
3"ternationaIimu" ber
gen.
'^ii>ili(atiom'Me(ell(fi}aft u Brin=
jte
2Xm
fd^rfjien aber
muffen
unb
ein=
Iau=
Beu an
bie
e l^iee t>er=
bie
ba^
bie iriJ)e
pr
Dlealifterung
il^re
lnfprud^
l^at,
ben p]^iIofopI)ifd^en
@a|
BejtPeifeln,
ba^
bem verum
nid^t aBer
ber
OffeuBarung unb
il)rer Seigre),
biefe
verum
in re in mglid^er 2IIIgemeingeItBar*
bicfe (5ae findet fid^
II,
gormdimu ufm."
2l4
feit
fr
bie
^en((^^eW
unb
grnbct* 25rd^ten
geij!egefd)id^tlid^c
um alfo
etwa
t)I!erpf9(f)oIogifd^e
Unferfud^ungcn
e(amU
t)Otamethnnbateu '^ufnnft
je
au0gefd)loffen
bie6 nid)t
iff
ober
ba^ wenn
burd^
,,]^ij!orifd)e"
Ilrfad^en
im engeren @inne,
aud^
bie (erblid^en)
bie
gegeniurtige ird^e
nannte,**
eine geroiffe
olibaritt mit
,,enrof ifd^en
bem
ei(i"
ba^
jie
orienfaIifd^=morgenInbifd^en
ah
bie innerroejilid^en
aU mit
allem, fo nngleid^
nnb
puritanifd^en Xlrfprnng
fo
mrben
biefe
@injtd;ten in
keinerlei egenfa|
ffel^en
gn
'
25gl.
ber
bie
Q5erflfd)ung
ber
ber
BaFjr^eifibee
,,uten"
in bie ^i^ee
i. Q3b.
bloen 21genieingltigfeit"
u. f.;
meine 21b^anblungen
uti 2Iuff$e",
. 223
begl. jlrenger
i,
Der gormalimud
2. Seil
(^t^if
unb
'"
bie materiale
2Bertet^i!"
Seil.
Spae, Dliemeijer.
1916.
253.
25gl.
Der eniu
treffliche
*
irc^e in
ine
erlutert, gibt
neuerbing
^ermann
Ollulert in
^uant unb
215
tiid^f
im minbejlen
^u irgenbtt)eI4)er (Sin=
fd^rnfung
nnb
bie (Srbe
umfaffen.
3"^^^^
jie
^^^
fragen fd[;arf
frennf, begegnet
aud)
am
d^arafferifiifd^
biefaftifd^e^nternationalitt nnb
Unter
2BeItfird^e
einfi ^n
n^ed^feln
f)aBe
2Serte, ja
aU
ba
jie
feciale ,,
f^d^fle
nt"
Berl^aupt
anf=
gen?iefen, tt)enn
fafti(d)
nnr
gegeigt i^at,
gefellfd^aftlid^en
bie STftion tvie ber
internationalen
&taat an
jie
fid^ I;]^ere
ter
erroalten,
ah
je
biefe ,,efellfd^aft"
ifi
in (td) Befaffen
n?eil jie bie
nnb Dertoalten
xva^te ird^e
ter, eBen
Fann. S)ie5tird^e
Bernational,
otte
bie
jie
ijl
nnb Berfnltnrelle
tvie Berjlaatlid^e
jie
BlieBe
nod)
i>iel
geringeren Seil
ber 3Ilenfc9l;eit
faiti(d} I)ente
ah
ah
jie
nmfar.
@ie ipar
er l)ahe
il^r
lanBe
,,allgemein=
gltig", ba
ein
,,@enfforn" n?ar
nnb
3"
Fnnft
ber e(d)id)te
jie
n?arten?
Sie
efellfd;aft
ijl
inter=
national, tpeil
2l6
uer^id^tcf,
n?eil
fie
in
il^rer
@pl)rc
feinerlei
lieSccmeinfd^aftlid^e,
Eeinerici
Icben6gemeinfd)aftlid^c
unb
am
alleripenigffen aber
allein
eine foId)e be
flifd^en
auf
egoi^
^ntereffen berul^t,
a6Qea^lid)en trerben.
mm'\
natur
lufte
urfprnglic^
in ber 3Icenfc]^en=
unb barum
nie
aber
jurjf treten,
Derfd^tinben fnnen.
4.
*^d) nenne
i^ier
gund)ff ben
om negativen 3"tert)erfd[;iebenen
o0mo-
3nternationali5mu0 Don
@r
nur ber
Trennung
r
bie
ifE
logifd^e
Kultur ibee. r
ber ird^e,
ijt
feiner
3bee
unb iwat
in
217
battn,
ba
et
nur
bie
ruppen
B)d dufter
tvevha^et 25il =
u>ie
bie
ird^e (im
j^d^ffen =alle
eine pant]^eij!ifd^=mt?ffifd^c
Silbungereligion
]^ert)orgeJ)en l^t)
nnb
ftd^ gleid)=
an^e nnb
ben
ern
n?eil er bie
nid^t
aU
forfleBenbe
nnb
erifiierenbe
ah
(Srfd^einnngen nnb
3CllitBiIbner ber
mn" fann
gngleid^
negierenb erl^alfen.
feines
nod^ tPE^renb
^umanimu
2Inf!Irung; er Brandet
feJ^Ife
^nhefonbete
am
reinjlen
Der^
bnrd^) bie
Sllomenf bnrd^an.
Don off
(td)
@o
nrfeilf
ift
,,ein
einzig an5enx?f)Ife
barf
mir allein,
Bei
9rtafnrgefd)ic|)fe leBf in
tt?re
anbere
aBen an
l)eit
unb allml^Iid^
5.
bie SlCenfd^^
b.
Sef.
^um.,
25rf. 28).
218
lnalog
lt?ar
oetl^e ^bee
bcm inne
ba ganjc
tionen
feine 2Gorfe, ba
ganje
(in STfa^
9Q[lenf(^I)eif",
ehen auf
rnnb
cigentmlid^en ei|!eanlagen
and^
biefer
lieber
om
im mobernen @inne,
25ebeutung
t>on
bie
unb buxd}am
be 255orte
in bie gefeIIfd^aftIic^=jiDiIifatorifd^e
hineinfllt.
'Diefe
leitete
^bee
gel)t
ber
ollen
25ertretbarFeit ber
(5orfdE)er
il^re
au
fomeit
unierfale
25er-
fd^iebenl^eit il^re
^olftum unb
tpenn
^Nationalitt in
^rage
fommen.
S)ie erffere
3^^^ bagegen
bie
Itnertretbarfeit,
leijlung
foll.
\)'6^(ie
unff=
erabe
nad^
biefer
^bee
255elt=
unb
Bilber
unb njie,
bie jid^
efamtfunjimerf ergnzen
follen.
^m
ettDa
egenfa| jum oemopolitimn jlel^t bal^er nid^t bie ^bee ber ulturnation bie ber (Bebanh be
er xvuf^
unb auf
"
enauere bet
bie
rage,
rocld^c
2Irt
roelt^e
ber
%uffa^ Sad
219
bie er jid^
gerabe jln|f
nationalitnuB,
nnbOinn
ifj
SenEfd^ema. !Da
ijl
Bier ba6
ber
omopolifimn im oBigen
@inn
eine
bnrd^au
ijl
Sagegen
ber
nb Senffd^ema, beffen Ie|te 255nrgcl in ben analogen 3nfereffen ber gro^brgerlid^en 25efi|flaffen ju fnd^en i(!, beren ^inanj- nnb fonjiige Kapital jlrFer innerl^alb ah
an^erl;alb ber renken ber 3rfadonaIn>irtfd^aff engagiert i(t
2)er
OTtationalimn aber
ifi
nnr
bie
^beoloQie in biefem
la ff eninfereffe,
im ampfe
ba6
jtdE>
brigens
(in ber
,,Keaffion"
infer =
l^at.
bem Kriege
fo (larf nberfd[;|fen
Srnm
ifi
benn and^
bie feelifd^e
fogenannten ulturnationalimne
fo tPefensDer*
(d^ieben tvie
nnr mglid^.
Ser
alte bentfd)=nationaIe
j^ifforifd^e
omos
bie
nnb pfpd^olos
(ei,
3tefIe^ion anf
bas, n?aum25eifpiel,,bentfc^"
geijlige 2Irbeit
bie
an
fid^
(Bnten unb
je
d^nen;
\e
er
fid)
gerabe,
mel)t nnb
reiner
bie6 jlattfinbe,
um
fo
reiner nnbnait)cr
im
220
prgen muffe.
"uf^
gem^
ba^
if)m
ent-
fpredjen.
Sagegen
tvill bet
fnlfnrelle STtationalimu"
j^ei^t bic
'^beolo^ie be groen
^apitah
allen 9rta=
fionen
6
nnb
,,
gnfen
Sienern"
liemf,
il^re
bae (SrgeBni
and^
jnm
pm
be
n?ill eine je
eigenfmIidE)e STTafionalibee
gnlaffen.*
^ier
fei
eine
J8emer!nng
bie
geffattet,
933ir
@d)ein=
fd)einl)aften intern
(jTef^e
ben genaueren
bem
englifd^en d^ri)I=
,,n?iffenfc^afflid^"
hat rein
religii)fen
englifd)en
SQfCifjionttigfeit)
nnr ba6
gr. DUeinedEe in
mge Derfumen, bie augejeitftneten 2InnierPungen gu bem Slbfd^nitt JRationalimu unb nationale 3^ec"
lefen
feine
Sutfic Sie beutf(^e rF^ebung Don 19 14" ber &en Dflafionalimu gemad^t
f}at.
2tn
einer (Stelle
Delationen gur
l^ei^t e: fiepten Snbe bro^en bie kmpfe, bie bie Se^auptung unb 2Iubreitung ifjrer Olationalitt gegeneinanber
ber tubentenforporationen
gu
gleid^en,
bie fid}
nur
burd^
bie
frben
i^rer
(-
93)-
221
lift^cn
^nfelt>oUe6.
2Inbrerfcif
erBarg
|id^
^intet
bem
in
t^ren
S)a
iji
gierfe,
an
anationale g^inanjfapital.
2IBer e
iji
fold^e
bnvd^am
nid)t auBff^lie^lid),
2S5enn nm
35ei(piel bie
2IrBeiferfc^aften
ber
jit^
erfd^iebenen
Friegfl^ren ben
(Staaten
nnb STfationen
25ett>iIIigung
ifalienifd^en
aBIeI)nten,
bie
gan^
t>evfd)ieben
gnr parlamentarifd^en
,
be
riegBebarf
t)erl)ielten
bie
rufjifd^en,
nnb
bie
bentfc^en
nnb
englifd^en
aBer
jnm
j^alten
in
bem
fie
an ber (SrB^altung
be
SCirtfd^aftorganimn
ier I)aBen
tt>ir
al fold^en
intereffiert n?aren.
Secf ung
biefer
t>on
egenffanb
bedFungen
^bee,
fi'nben
mir
l^ente
an(^
vertreten.
mar
S.ente
faj!
gum
an
mo!ing=, ^oteI=
unb
nationalimu, ber
am
gemifd^ter
222
nationaler
2IBffammung
feiner QSerfrefer
burd^ ben
t>er)teglicf)e
Son
ftd) in
2Infpru(f)
nahmen,
einige fogar
|)It?|Ii(f)
i^v fatf)oIifdbe
l^iergn
3^
egenfa|
2Ingrifffd^rift
fr
ftd)
eijl unb ^ntevef(e ber ird^e mit ei|i unb ^n^^^effe bede.
5.
bem
nationalfran^jtfd^en
nomifd^en laffenjirufturen
entl)irte)
aber
tt>ar
ber fogenannte
"^mpetialiemu^
3rtid&t
ber
bem Kriege.
ber
ber
'JSXad^U unb
bem (Staate
natrlid^
unb gu
allen 3^^^^^^
fel^r
groer
OQftad^tbiffereng eine
gleid)^eitigen ber
(n?ie
im
md)t
eine
^^eengruppe
jene
JBrberlid^Feit),
leon jlanb
unb
unb ben
Hug
erjledFte, nid^t
and)
gegen
bie
bie ,,3let?oIution",
intereffe
ber ro^bourgeoijien
famt
il^rer
SeiIE)aberfd^aften,
223
fogenannfen2InffdIung
ber
in ftaatlid)e crrfcf)aft=
^tttete((en(p^xen; nad^
ah
bie
(td^
(t)
j^cran and^
territoriale
^errfd;aftanfprd;e gebaren.
feine
Sarum
umunb mit
&taat unb
@pi|en immer
ffrEer
fei
Wad^t
nad)E)Ife.
Ser
fogenannfe ,,3^P^^^^^^^^"^"
internationale Grfdjeinung
nur
befelBen, auf
|!ifd)en eifie
grenjenlofen
(auf bem
oben
im Heinen ^Ka^e
bie
r*
onfumenten
gemeint ^at
(Srfd^einungen, in benen
ixvat
butd^am
nid^t
n?ie
man
wo^
aber bai
beripinben begann.
Unb
biefer
,,^ntpeviali6muB''
tvat
ee,
gur (5oIge
t>or ber
^rap6 unb
nmlid; au^ercuro-
ber
224
me^t
ge^
nnb
(5^inb-
allgemeinen (Sr=
anbermrt
,,anard;oenropifd)e ^l)a(e
ofern
bie(e
^et^obe (famt
feinblid)en
rbinbung
ber
rogmd)te
tpirb,
ber (Snfente)
jte
nid;t aufgct)oben
mug
aud^
bei ben
benFbar grten
il^rer
maj-i^
faff
matl^emafifd^er
2Irt unb
gorm
fhren.
S)ag
bie(e S'^'^^
^ber in
il^ren Ie|ten
onfeqnengen ben
pionierfdjaft
tPrbe, baB
biefer
elbffmorb
ber
eurDpifd)en
ultur=
gugunffen 2Imerifa
lblfung
bie
neue X5erbanb5einB)eit
l)in
orientierten
in
fid)
,,3Crtitteleuropa",
ba&
bann menigjlen
al relati
flaaten bef^e,
ab
Dorl^er
fann auf
bie
3auer
Sie
uermeiben laffen.
mu ah ^ntevef{enpatteiunQ fc^Iiet inbee nic^t auB, ba^ bie ^bee bee 3^P^^J^^^^" ah ^^ee, felbfi wieber einen
nationalen IXrfprung
l^at
2II
^bee ^at
bev
"^mpexiali^muQ
(eit
3a^tl)unberfen
bie prinzipielle
2Iuf en=
})at
unb
mundi
unb Stllfeegeltunganfprudp
(Staaten mit ber
Iegenl)eifen
(o lange,
aU
bie
fontinenfalen
Orbnnng
il^rer
if^rer
inneren XSerfaffngsanges
brei
BefdEjffigt
n?aren,
bie
^d^^
erfoIgreid[;en
rnnbbogmen all
^at
il^ren
@ie
primr
tt?eber
ah
ah
ah
,f(^mpixe'\
ah
3S5eIfreid^,
il^re
unb
Dermijge be
3ufammentt)irfen
25ebingungen
am
frl^effen
unb
einfeitigjien
nglanb.
^ie
fr bie
gragen
ber
taatDerfaffung unb
^been
ber
franjfifd^en
KeDoIution im
erjicn
Srittel be&
jte
ben
in
gegen
jidE)
Ratten, (0
wnxbe
gormtppu
be eng-
ibealbilbenbe raft fr
rof ffaaten.
!5)a ^ei^t
l^at
mie mit
beliebigen anberen
(Smpire, fo
mu^te
allgemeineuropifd^e ^tad^al^mung
226
unb
2In)!c(f ung
fo erfolgreid^en Slulanbpolitif gu
nomen
teid)
ff^ren,
ba^ aud^
bie
^ontimntal^aaten, botan
^tanh
bamit
eigenen
jlet
ta^ten
'^nttve^enfunbai^
2Iu^enpoIitifs
menfe6
tpurben.
Sie
antieuropifdbe
bie
form nglanb
form
tpnrbe auf
ontinentaljlaaten 6er=
aud) fr ontinentaleuropa.
^n
'Deut((^lanb fpegiell
tpar bie befonbere 2Irt unb (Jorm ber ^lottenpolitif ber Ie|ten
nur um roar
3of)tge]^ntc
fo fe)r
fo
jie,
ja gerabe n?eil
jie
fo anti"englifd^
3^^^
^^
^otmtx^pube
^rieg gegen
eine
2Senbung
be
2[ntli|e6 1)eut(f^'
efamfjtrmung
Dom
25lidE
unb
t>on ber
Kid^s
dtid}--
tval)vett Itrfad^en
gemiffe 3Q[Z^a
mitteIeuro=
D[rtenfdbene|rpan(ion6Beburfni|fe
toirtfd^aftlid^e
fann
biefe
Be^
fd^Ieunigen.
um
15
237
nenne
id)
ff'^mpexialk'
mm^'
rungen nberf^aupf,
einer
ovQani(d)en 2Ibrunbung
ober
milifrifdjen
be& (StaatQtextitotimB
^nr 25e(tebelung
bienen.
fein
id^ernng
fr
bie
3"'f""f^
Xfie(e
^orberungen
mit
einer
fnnen
faafsnotnjenbigfeiten
unb
l^aBen
^o-
^uv
9ICa^e
(id)er bered)tigten
(^orberungen
bem l^heten
2Ber!,
unb
il^r biel^erige
rialiemue" bae
nnb
^Probnftionefraft, erweiterte
nnb bem
fferreic^ifd)=beut-
fd)en Serritorinm
in ber
^n^^^^ff^'n^'^nen
brr t>oIlen
biefee 25ejireben
genannten ejtd^tpnnften
nntergeorbnet n?erben.
and;
biee
nod)
^m-
berl^anpt, fo
Fann and)
(eine t^ifforifd;
Upe,
bie
impeber^
i>on
rialijlifd^e
Sag
ttjunben tt>erben.
i>er
^^P^r^^'^^iu
"
ober
politifdj
^ugleic^
fei
e nur poli(d)
fein.
22 8
ben
ba
ti
nnb
tx>oI)I
^aufc au0
ju
antifapifalijlifd^e,
auf
rganifa^
bcutfd^e
jielenbe
men
finbe,
Dnfnr
^beal
eine Itberfeereid^e
t)on
^^t^
ba& ^ei^t
in (^^t^^"
Grften
Befreit
bie il)n
Berall
unb aud)
iDal^ren 23Sefen
@inngufammen=
Silbungen
^id)t
'3Ra^
if!
t>on
B)in=
tpirtfd^aftlid^er
unb 25eDI!erungej*panjton6tenben*
gegen ba,
tt>a
man bk
Kulturpolitik be
,,^mpetiaU^'
l^at.
mu
S)er
2Siberjinn
SBort&erBinbung
ba^
man ,,ei)l", ,,un)!", ,,333ijTenfc^aft"ufit>, mit bem OHittel be ^olleu", Sefel^Iene", ,,errfd^en" unb Zum'\ ja
ber ,,^olitif" (gumSeifpiel burd^ 2Iutaufd^profefforen ufn?.)
in ber 255elt
gufel^en,
biref t propagieren
n?oIIte
unb
tvill,
anfiatt
ein--
einer
3rtation
t>on felBj!
(td^
unb
nie
feiner STCadjfoIge
"
i)alb
ifl
einlaben mn^,
^erBreitung aBer
2(rminiu 6i
gum
19. 3a^rF>unberf)
brigen nid)t bie Urfatfie ber auf bie moberne ^n^uf^naHfierung gegrn=
man
je^t
immer
2Dir =
ng Dor
229
SBad^fnm
(ein batf,
im
u^er|Ien
alle im
efolge
amfaQff oB
,,ie
unb
Sffe
l^eif"
,,tt?ill",
bem
g^rennbe,
nnb S^aue
ge=
nnb Sffe"
allein
fidler
gar
fel^r iel
me^t Stnelnber fr
ben benffd^en
eijl gewonnen
ah
alle 2Iufanfd^profefforen be
mobernen
Dcnffd^Ianb
jnfammengenommen.
3ie "^ntenfibietnnQ
2Ser!en, fobann
unbenffd^e
,,gett?oIIte
unb
3iffd^i^iffnliferafur
nlfurpolifif"
gefpannfen
n?elffremben
iji
25ureauFrafimu
bie
ba
bie
QSorBebingung fr
etwa einmal
bie
^IFer
n)iebergett)innenbe
biefer
raff
,,t?on
eines
benffd^en eijief^pu.
2IBgefe]^en t>on
felBjt"
formen unb
2IuBreifung
bie
hin 3S3iIIe" an
il^rer
t>or=
unb
,,
Collen"
unb
and)
bie
l)ente
nod; jene
ber
(Sigenarf
'ifla-
230
tnu
be ci(!e".
Senn
biefer
iji
nid^f
n?eifer
al
eine
er
6. "OSon
iji
uropa"
in biefem
unb
Bei lteren
bem omopolitifc^en
beffen
neu
Kriege
Bilbenben
ern ff^XtitteU
be eij!e ,,u=
europa" genannt
l^aBe ic^
I)aBe.
3ie runbformen
unb inBefonbere
tiefgel^enbe
unb
nierter STtationalimu
mag
bie
Bio ur ^otel^iilifation
gang unterfd^ieblo
in
,,@d^eineuropa", ba6
on=
greffen
unb
ommi=
alou
Betregte, nid^t
im minbejlen
irgenbein (Sd^abe
ein
ijl,
3ufammenBrud^
fd^affenben riege
ja
bie(e&
25ebingung mar,
leides
um
erjl
u entbedFen.
23
geifig
ixveheftimmenb fr
bie
eines
&taafe
bie
mglidje 3l(fn>ir!ung
@inl)eif
biefe
be
gangen
Beim
Derbienf,
3QfC^igung
farfen,
forberf, je
gerabe
je
um
fo
mel^r
toeniger
^a-
fionen
unb (Staaten
aufguBringen t?ermijgen.
fo tief aber
f(f)on ein
Sagegen
^t, STCaumann
in einfeitig entmidEelfe
jlrFere 2Inred^f and)
ebanfe
^^DClTiffeleuropa"
auf
bie pojttiDe
'^weda^e^altnna^
einet
o^ne
3^^"^
pi irgenbeinem praffifd^en
ja
(etwa
in
in biefem weiteren
ifi
Senn
ijl
ba6
Har: t?om
gefeiten
gefeiten trotten
Srfei
heibe @taatBQeUlbe,
nur
t>erj!nblidb
oon
einer
eo ipso preisgeben
Kriege alfo
ijJ
unb
Ser e^
n>oI)I er)!
banfe ,,3KitteIeuropa"
fejiere
mag
in biefem
formen angenommen
i^aben; entjlanben
er in
i^m
t>er=
geboren
i^at.
2i^n
232
leugnen
'i)ei^t
alfo
gum
inn
iff
bk(e6
nifd^en,
t?or
allem aber
bie
(Suropa auf
nbert n?erbe
3auer
aucf)
ba6
jal^ung erf^eifd^t.*
2Im weite jlen gurdEgefrefen ijl al Sluerfd^id^fung ber Segitimimu, Befonber n?enn man barunter ein gemein7. f(^aftli(^ee efl^I
ber ^errfd^erbpnajlien
unb ^ermaubt*
XSoIf"
Derjlei)t.
fd^aften
3rtirf)t fo
gegenber
bem
,,
revolutionren
ganj
ifi
er e,
n?enn
man
(Staaten
2lufBau in
il^nen ertt>eitert.
Senn
nung
flar,
ba^
bie
gorm
ber
ber fejlgefgten
OWonard^ie
ber '^entxalmd^te
rb
ber
bie ^tei\)eit,
^flid^ten
ber
bie diet^te^
mu unb
&ne
gibt
^been
ber fran^jifc^en
3let>oIution
on
Dlaumann-
un Do[I|lnbig
anfdf}lfe0en fnnen,
Dr.
oe$
25rief
in
feinem 2Iuffa^:
10. Speft,
1915/16.
233
lySg
eine
ganj
Bei
eminente
feiner
ielleid^f
unb fd^on
ntfiel^nng
focir
miffpielfen;
bie
Bei
I
unferen
^einbe0ma((en
IXnb ba6
fifd^"
gilf nid^t
a n f d^
fidE)
a g geBenbe
(o
gerne ,,bemoFra--
nennenben,
t)
bie
polififd^e
nnb
inbiibuelle
,,(5^rei]^eit"
S)emo=
fratie
an|!reBf),
bie d^rifflid^e
,,Srber=
lid^feit" aBer
t?ielleid^f
2 e
(i
m(^ten, fonbern
o d^ flrFer
rabe^u
nid^f
ah ^ortfel^nng, bet rnfjifd^en eDoIntion alfo gar ah Bloge 2erH unb eil ber ,,2tufo!rade", im ruf|i=
empfunben
tx?irb.
3"9^"^^
bem Kriege
ba6
2Bort
ah
ah
efinnnngmilitarimu, bae
^ei^t
ah^otm
einee ebleren,
ber
^errfd^aft
be0
centralen eijle
toorfen tt?erben
neu unb
(le
einen SITenfd^entppu
ah
^nbit>ibnnin gu Bilben,
Sfrf^ in ber eigenen
ber baB
@9)!em
tobet
,,
freier
onFurreng"
@eele ah
an^einjl in
ejloenmerben
freBung
ielleid^t, i>ielleid)t,
um
bafelBe
pffem
ben
234
fd^Iie^Iid^
im
ah ^mpena-'
^ebe
biefer
Stationen nnb
Nationalitten et^eifd^en
nnb 2Id^tung,
n?enn
S^if^te
gnm
gelangen n?oIIen.
3.
Sa ^erfagen
ber
bie
oben",
21nfflammen
fo
iii
bet etfte
im ganzen
ftc)er
nur
t?iel
feJ^r
@ie mar
fel)r
Heiner,
ah man
bie
>or
bem
n>ar.
3"fofern
jid^ in
man
^^^ riegbeginn
ber
SIrbeit,
t?ereinenben
raft
be apital,
ber meltwirt^
f(^aftlid)en ^erfled^tung
jleigerten
teil
ber ^anbelintereffen
})atte,
nnb
ber ge^
ommunifation Qemad^t
fann
nr
l^ierbnrc^ gr^ten^
eine
gergingen,
man
in
biefer
Zat(ad^e
^wat
fci^merjlid)e,
aber
efnnbung
nnfere eijle
berans
tpol^lttige
3enn
iji
bie(eQ
Vertrauen anf
ba^
Don unten
ii)t
be& ^ieh,
man
unterlegte
nmlid^
eine
einige,
=35
organifterfc 'ifXtenfd^^eit
entgegengefe|f
moralifd^e
on
unaBs
SieBe,
l^ngige
keinerlei
nnb
^raff,
keinerlei
pfer,
keinerlei
Ber=
Sa gemaltige ^afutil^re
it^re
ba
biefe
35Sir?ungen gleid^fam
ifolierte,
l^at gugleid^
@d^n?d^e
2Iuc^
aufgebedEt,
Grften
3Itenfd^f)eit ermarteten,
|inb
ifi
25SiberIegt
Si^eorie,
bie
in
fonomifd^en laffenfmpfen
ben
^aupfmotor
einer inter=
(Jreit^eit" er=
ber 2IBergIauBe
ber (5reif)nbler
unb
eine
jleigenbe
erBIidFte; miberlegt
ber
lauBe,
dianm unb
burd^ gejieigerte
ommuniFation
unter
fa^te,
gefieigerte XSerjInbni.
in
biefem Kriege
ah
bie
fd^md^jle unb
minbertt>ertig(!e
^orm
aller
SJerBanbformen erliefen.
ut"
gorm
'JXlet^obe
236
^en(d)^eit empfel;Ien?
(Sin
mu-
nid^f ,f^on
unten"
3^^
unten"
t>on
SrieB,
(Sgoimu, ^nteteffen
f)er?
f)ev,
fonbern
,,t)on
Sa
jlel^t
S^at e
hie Dolfeinenbe,
tjerbreitete
ah
an
biel
Vermgen
Qranfreid^
blieb fo national
gebunben unb
2So
(id^
gemeinfam an groen e=
beteiligten,
fd^ften ((Sifenbal)ncn,
analbauten u(w,)
ent=
ampf um
bie 2Iftien=
(iergl. J^ierju
@. 15564.)
ber apital=
jiontenben^en.
2Im
|!r!(!en tt>ar
237
man
Sie
frang=
rnnben
international
inferefjterter
nnb
polififd^
finanziell
I)ier
n>eniger
beferminierfer Snber.
ba ^a--
3^
S^E^re
1910
ba^
it>nrbe
Ungarn
t>er=
^ari gn
jn
reali=
3enn
mnrbe
gefrd^fef,
fie
Dlnfinngen
mnrbe
Srfei
@far!e
liaatfo^ialiflifd^e
Sen-
ben
taat
an ba6&taat'
CTtnn
I)af freilid^
gierte
ij!,
Kampfmittel
if! (te
3ntereffe.
feiner (Sjrpanfiontenbenz,
ba^
ol^ne
hei lebet
ftathn
^emmung
biefer
Senbenj burd^
n)ilUiitlid)e
bie nid)t
im
gleid^en
Sltae
nnb
reife
am
leid^tejlen
jum Kriege
fl^rt.
Sa
felbjl
Kapital gewi
Krieg.
255ei e
and^ ba&
|id?
national engagierte
I;at ben
anf
238
2tufrcgung ben
(5^"^J^ ^'^^
an
bie
gelabene !pijioIe
unb
bann
freilid^ d^^f
unb
jll^nf
ba Kapital,
fpieltc
ba^
bie
^ijlole
losgegangen ifL
^ie(e DtoIIe
fl^rfe
('5alun?aIbungenspeFuIation)
25uren!riege0 (3^^^r"^")f
nci^men,
^^^
in
ber
X5orge fd^i(i)fe
be6
frangjifd^en 3[llaroffounfers
3ad
apifal
i(I
aber and^
nid[;f
ganj
e(amU
ah
nnfere gn ah-
nnb gu
rein
un gu lehren
fd^ien.
Derfled^fung (Snglanb
(^in-
nnb
^em
bentung
ibee
biefer ^ntereffenerfled^tung.
(eegeltung) unb
trnftur-
fpmpatl^ien
unb
2InfipatI)ien
($um
25eifpiel
Seraofratie
biefee
unb
gerner,
mo
bie 23e(i|er
be groen
^apitaU
gel^ren
il^rer
unb
(Staaten bejT|en,
tt?irb bie
SogiF
^nteveffen
fiarf
bie
dXtotii^e
burd)Freugt,
btiert.
ii)nen
politifd^e 25erants
mortung
'39
fte
auf
jie
poU-
inn mit
fxe
unb Kenntnis
mangelt, xvo
bie regierenben
^o
(ie I)errfd)en,
3enn
f)ier
pflegen bie
eigentlid^ regierenben
fel^r tt?enig
Don ben 3"^^^^jT^" ^^^ ^apitahf beffen XJertreter aber nur tt>enig Don ber politifd^en Situation pi t>erffel^en,
e0 fel)len
unb
barum pfe,
gufammen
Derant^
n>orten,
jpier
ift
gufammenbenFen unb
aud^ bet fogiale
politif
unb fr bae
2Serantmortung fr
gnffigffe
bie
jleigenbe
2Ins
Kulanb
955a
0 f ann
lijiifd^
lel^rt
biefe
25etrad)tung?
Sa
es
ift
Kapital
ijl
an
(id^
national inbifferent.
u>enn
e ftd)
auf
eine pojttit>e
autonome ber-
ober
internationale
n?ie
raft
ff|t
IXnb
e0
n>ar, ba fold^e
im
I)d^ffen
^alle impetialifiifd).
(Sine menfd^eneinenbe
^raft Don
,,
unten" Sie
unb
feine
r-
einzelnen 25e=
bie
unb
23efd^Iffe
feit
riegeanfang,
nur ba6
i^rem
Organifation bargetan
l^aben,
240
@inne unb
il^ren
ben,,@oj. ^IConatel^eften"
it>orben.
cinget)enb befd^rieben
unb gen?rbigf
2Bi(f)tiger
aber
ah
alle
einzelne
bag
biefe
rganifafion
(So lautet,
t)on
ber
ber
mapmalen
genau
STfiebrigFeit
be ebene(ianbe
ber ^nbu^tieatheitetff^aften
ber t>erf(i)iebenen
ba6
l)ei^t in
bemfelben
^a^c
l^ebt.
an Sebeutung
verlieren
mn^, ah
jtd^ biefer
fiebeneflanb
3enn
bie(e
(lel^e
im
il^rer
felben ^ICage,
ah
^ebung
erfolgte
^tanheid), @ugs
an
ber 23es
3a0
tnag fr
um
in
Fonomifd^e
(el)t
ebung
ber Slrbeiter*
gr bie ^"^^^"^^^'^"^ ^1^ babutd) offenbar geworben, ba^ (le ah fonomifd^e laffenorganifation gefaxt einen inneren
Epjlenjroiberfprud) in
fid) fd^lie^t.
@ieer)!rebtein3J^I^
alfo
^ebung
fie
ifi
ber
2Irbeiter!Iaffe
reid^ung
immer
mel^r Derfd)it>inben
mug.
jie
233a5
fr
il^re
t?IferDerbinbenbe
feffe
raft
in '^ulnnft gu er*
toarten ?
berzeugung, ba^
bem alU
gemeinen efe|
^ord^en n?irb,
bemgem
unb
ijl
ah
16
241
^^^^
fapifalijlifd^en
d^id^f, bie
j^eimatlid^
im egenfa|
gu
gebunbenen anbBet>lferung, lum anbtt>erf, bem fonferaDen runbBeji| unb anfnglid^ aud^ im
cgenfal gu ben b^naffifd^m ^^^^^^ff^" ""^ oI)eiten bie mobernen STfaticnalf rper redE)t eigenflid^ unb d o r allen anbeten
ruppen
ber
bie
erjirebte
unb trug,
i^te 2IngeI)rigen
nunmef^r
Bereif
frieben
bernationalen ros
mad^tfpnbiEate
werben
e bie 2lrbeifer!Iaffen in
3ufunff
fein,
nationalen
(^unftionen
immer
jte ielleid^t
einmal ba
Xlnb pvei
fidEjer
gu erroartenbe
Singe erben
bem Kriege
ju ertpartenbe ffeigenbe
&taatQ(oiialimm
in allen europifd^en
&taaten
{teile
aU
ber
ah ^ola^e
bie
om-
ber 5llaffenjufammen=
Naunb
mag
biefer
entgegenjiemmen,
ab
242
c bod^ fein.
Sa
ahet
ba^
xviv
ani^ on
biefet irveiten
unfen"
eine tiefere
t>IFerSefreunbenbe 235irfung in 3*
nid^f,
trenn bie
internationale nad^
auferjiel^t
unb
bie
gurgeit Beffel^enbe
einmal anfgel^oBen
mre.
OfefaQf,
ba^
ba^
jie
auf)rte, eine
Blof e rganifation
unb
jtd^
ber Fonomifc^en
eine religi=
laffenintereffen gn (ein
ber
'^ad^t
@oIibarittgefn^I
jenfeit
ber
Bloen
lie^e.
I^errfd^enben
laffenintereffen
am jid^ I)ert)orge]^en
(Sine erI)eBIid^e
en?erf fd^aften
Ber
bie
raajfen
unb
eine
Organifation
iel jlrFer
auf
ptalti(d) erreid;Bare,
fonomifd^en '^ntete(\en
mte aufhren, Blo meinungagitatorifd^e (rflrungen u erlaffen, bie nid)t im entferntejlen ber trfe ber realen ^ad)t
unb
bie
ber
raft
il^r
auf
fiel^en.
ifJ,
@o
ba^
bie
Beflageuwert e
t)oII=
finbig
(S:in^eit
ah
ah hie (eeli(d)e
xv^tenb
attgeft(f)t biefer
bk 2Iugen
aufgellen
2Bert
materiali =
bllet-
auf bk
raff
fe
gefe|t l^atfe.
l^er
1^
an
bm
Sr leben,
nnr on oben
am
bem
am
^ah
hilbet
il^r
t)ernei)mlic]^ gu.
Silbet
reid^,
fo Derfd^rnft, als
nnr
n?oIIt
nnb ah
nid)t
neue,
an bkfen 25ertt?ebungen
felbji
niemal
Bert)orgeI)enbe ei)!e=
nnb SiebesFrfte
einufe|en,
(te
um
jie
in
infpirieren
nnb
ine
innoolle
gu lenfen
allein werben
nid^t
nnr
l^eute,
2Iubilbung
teilenb
intern
3S5efen6gefe|
ge^ord^en:
t)on
met)r
i^er
nnb trennenb ah
wdi)ti)aft einenb
nnb
innen
fammelnb auf bk
9[llenfd^I)eit gu
wirfen.*
"
en pf}Uo(opl)ifd)en ^rrtum
in &er menfd}'
(
al6 beren
(D^ie-
(SpipFjnomen),
bie
9mpatF)iegef^Ie
roiberlegt.
244
Unb
bafcIBe gilf fr
alle
(Steigerung
ber
^ommunu
Eafionfec^nif.
Sa
jiif)
ebenfo l^ufig
25ebingung
gejieigerten
fief^en,
il^rer gejieigerfen
^tembl)tit,
25ebingung
[a et>enfuell il^re
gejieigerten
S^a((e&,
ah
25er=
^t
(Sr
bie(e6
(Sa|e
biefer
rieg ba&
getoaltigjie
unb
ijl
Hennt
gerabegu ba
Seilnal^me ber
gefamten
(Srbenbett>oI)ner=
@r
ijl
ulmina-
man
ol^ne
@infd^rn!ung unb
25ilblid^!eif
efamterlebni ber
25organg
jtd^
!ann
bajenige (Sreigni, in
3Q[I:enfd;en]^aj]'e
bem
bie
am
bie
ffrf jlen
2IIIe
Sed^n, and)
Sed^nif
bie
ommunifation ^at
nur
trid^fe, blajterfe
bejireitet il^n!
Komanfif
bie
mobernen d^ule
be '3Xlen(d)en Qreil^eit
unb ^errfd^aft
ber
bie STt af ur
unb ber
dianm unb
ma
ber
3Kenfd^
t)on
S^anfe
am
ijl:
ber
gottebenbilblid^e
hilblif^
tat
2Sefengte unb
follten
jte
245
au(^ im 3Q[lenfcl^en
fein,
unb
fie
fnncn
finb
fic
ni^t
Singe, Kapital,
Sed^ni!
ah
tvit
and)
he-
gange
r^e nnb
fonber
gejiel)en
nnb
innenbernng ftud^U
hat in machen.
(Snttnfd^nng
]^er
ifi
i|i
25ebentnng
e
Sag
^Henfci^eni
2IFt be
fo
eingericf;fef,
ba^
felBji
ol^ne ben
353iIIen0,
lum
minbeffen aBer
t)or
t>er=
2Serfranen gn erfllen.
2Kie
gel^f,
bie
diene mit
bie
bem ^eim
be&
@ten
ftd^ in
fd^on fd^manger
2IIIe
fo
|en nnb
@d^eintt>erfe enffd^Ieiern
bem
nnb
mal^rl^eitfrbern:
ben
bicfe
S^iti^te
bet
nftnfd^nng
l^eilfame (Snftufd^nng
ber
bie
genannten 3Itd^te
jie
boppelt,
fl^rte,
^ethei-
baB
'^iel
mertDoIIer geworben
bie
ifi^
beffen
j!eigenbe6
(Snttufc^nng
I^erbeifl^rfe:
baB
^ajifismn
erjlrebte
SenFrid^tung,
bie
gerabe auf
bie
genannten dXld)te
am
f!rF(len
il^re
nnb
am
unjtnnigen
^Dogmen
246
inneren e|innungeinigung,
ber 25lfer
einer
255efent>erf]^nnng
unb STfafionen
in
aber
werben Kriege
bk
e tt?erben
Kriege
burd^trnFt geigen
n?ie
biefer rieg.
bie
3
tt>ie
biefer
Sntfufd^ung ber
menfd^eneinenben rffe
nannte
faum weniger
tiefs
^d) nenne
poIitifd)e
3emofratie unb
in 255i ffenfd^aft
ber
weltlid^c ulturgemeinfd)aft
unb
unfl.
@o
ti(i^en
fei^r
bie
SoFtrinen ber
ipoliti((^en
Semofratie bem
riege an
ftd)
(ein
mQen
tt>eld^e
bie
fah
9Q[raffen=
unb X5ol!0ben?egungen,
in
burd^ bie
jleigenbe
Semofratijierung
waren
bie
t>ielleid^t
bie allerffrfften
unb
entfd^eibenbjien Grfte,
bie
gum riege
brngten,
an^etbem
Grfte,
bie
(einen
am
Semofratie
l^ren,
entfernt, bie
bie
ftd)
^a^e
bie
aufs
als
republiFanifd^e
aubreite
bod^
parlamentarifd^e
(Staatform
unb
al in biefer
'^otm
^lfet
oweit
247
ftnb xvit
tuenn
tvit
Zat(ad)en
ah ^mf^eim
fold^er
3of=
ttimn bet^aupt
Don bem
amttmmn
mollen
t>on bie(ev
tnfd^auung
tvit Dielmel^r
fagen muffen,
am
eine
banembe Qriebcnorbnung
bet euro=
einiger-
am
e^eften mglid^
unb
maen benihat
ba
e
Seibenfd^affen grenjenlo
fii^l berlegenbe, t>om
ufpeiffd^enbe, ^Preffe
ga6 nnb
in
bem
Sie
eiben=
bed
um
hei
taat
Sie
relafit)
j1r!)!en
(Jtiebengaranfien in ben
tparen
immer nod^
ber
3^^^^^ ^^^ ^^^ ^^^ biefem Kriege 2S5iIIe tt>eier ^ITonard^en ber fe)!ber 333iIIe be beutfd)en aifer
SSSille be 3'^^^^bie
gefgfejlen SKonard^ien:
nnb
ber leiber
3"
Knlanb
bemo=
25enn|nng
baltifd^e
immer
neue
in
erweiterten.
Sentl^ner
l^at
mn"
immer
(Sntjlel^nng
nnb gortgang
biefer
Suma
in
t)iclleid^t
248
oom
IXnb
Bloen
i^eutc
rofr jlenFrieg"
ipiffen
it?ir,
eparatfrieben
mens nnb
[a
unfere
@iege
bk
eigentlid[;en
FriegeBejlimmenben !proBIeme im
runbc
Bereif
enffd[;ieben
nod;
bem
am
ef^ejlen
ber
feit
Bekommen ben
^n
bie
giBf
ianm
geringer
i(l
ah
allem ber
^a
nn
cinrid^tung;
nnb auf
iJ&r
onto
nid^f,
tvie
man
Bei
Sie
fo rjlungbereiten
liBeralen
umaerfreter ber
ruf|Tf(f)en
@ro0s
banfen, be ro0F)anbeI unb ber 3"^"f^"^'^ ^aben tto^ i^rer riegtreiberci mit ben von ihnen Dertretenen djitftten ro^renb be riege bann aQer*
bing fafl Doflnbig Derfagt.
Sie riegslieferungen, fr bie fie fd)on gu Seginn be riege ^unberte Don D[RiIIionen empfangen Ratten, mrben nur fcF)r unDoIIjlnbig augef^rt. iefe Don ber iKeaftion unb ben fojialreDogegenrortig gleid^m^ig oetahfcheute QSerrjalten be ruf*
fifdjen Ciberalimu bot
bie (Einberufung ber
ueionren (Elementen
C'uma ju
unb nac^
einer eifernen
^au^
gu Der=
langen.
jum
Delegierung
ju
fein
(infonberf)eit
^a Seflreben be
be ^nnern),
um
burdj biefe
einen
@runb
bie
refpeftioe
roljen.
23erantmortung
id)
fr
bie
D^Iieberlage
auf
bie D^eDoIufion
ab^w
be
T)od} ^6re
bie (So^ialreDoEutionre
biefe
piel
burd)fd)auen
unb
fid)
barum
bie
anreigenbcn Ra^regeln
249
iji
bie Ilnt?erft)n=
lionenfrebife
an Dluglanb ^n
nb Ber
an Ku^Ianb banben.
XXmgeFe^rf ^atte
bejglid) ber
ahg^e(e^en
on
fel;r
om
esprit
nouveau
aud^ ^nm
bie
jte
benffd^en aifer
Dielfai^
aU 25orbiIber
rieg6=
nnr
il)te6
ber
rge
nid^t fein, ba
jte bie
gegenmrdge 3tepublif fr nid^t gengenb orbereifef ^nm riege anfal^, unb gerabe jte bie &ttte X>ent(d)lanb6
eben burd^ bie tiefere 255rbigung feiner ^nfiitntionen, feinem
^ntotitt6'',
flrbnung6=
unb
feine ^Pflid^fgeijle,
al
ber
raffqttellen biefer
@f rFe, am
unb
unb Snbniffe
nid^f fo
ein--
gefal^ren getrefen,
in ber
nouveau
Sage
geit>efe:t,
ans
uere !poIifif
(^ranfreid^ gu geffalfen:
niemanb
tt>re in
^tanheid^
ge^
aU
eben
neuen ei)!e".
man
bie
groifd^en
(3exvi^ irollfen"
in
ben
bxd)
i\)te
!CerpfIid^tungen gegen
in
iE)n
Ku^Ianb
tinb
burd^ bie
trollten
rufjifd^e 3[rCoBiIi|terung
I;ineingegogen.
@ie
i^n genau in
al
er
notn>enbig
nouveau,
SogiF
il^rer ^Polifif
Zat
ielleid^t bie
Sente be esprit
iji
i^n
,, trollten".
in ge=
unb
bie
rge
ber
Slfad^ffaftoren,
ber
QSeranfmorfung auf
fe|f
fie
getx>altigeeibenfd)aften
e=
uere ^olitiF
I)iuein.
rfte, bie
aber,
um Kriege
fl^ren
tn ffen.
^m
i(!,
2tugenbli(f
ba
if)t
jum
2lufs
im 2Iu0bred)cn
erflrt bie-
SemoFratie,
jie
tx?ie
ein unfd^ulbige
inb
in tpeinerlid^er
fie
2Beife, ba^
unb
eine
mad^t
guerf!
t>erantit>ortIid^,
unb forbert fr
bie
3ufunft
ben rieg
,,ffrfere
2Iud^
3talien
fielen
bie
ruppen,
bie
am
!)eftigjlen
forberten,
ben
ruppen
ber republifa^
felbji
nifd^en
in
nglanb
mit
timmen
aus bem
251
3nr(fbrngung
t>on ber
fr
ah
iel^t
man
ben
Singen anf
runb,
(o
witb
man
i]i
fiatt bemoFrafifd^,
tvibet
nnb
XSiffen unb
nnb faatsmoral'',
bie
1916).
2Ind^ ber benffd^e '^mpexialiQmn& ^atte ttrfprung nnb Srger tpal^rlid^ nid)t in
Sie
n bem
t?or
Diplomat mit
bem
bem^fenbon9m
tt>art":
,,Sa 23Sad^6tnm
wenn man
man mal^rfd^einlid^ f^g^o, er \e\ il)m orangeeilt" (@. 1 10). ttnb er bemerff, ba^ biefer Srang jtd^ immer weiter bemos
fratijierf \)a^e^
lnla
bie benffdpe
Kegiernng
fo f)effige
nnb
Ieibenfd)aftlid^e
nnb befonber
,,Sie Sei*
einem
fol*
alle
25^
renken
lofigfeif"
bet gcfunben
Vernunft
Berfd^rift."
Tfiefe STCafs
in
fl^rt er weitet
,,c^arafferifterf ben
@eclen=
guflanb,
meld^em
fid^
bie nafionaltffifd^e
J8cix?egung be
raobcrnen
'Dent^dslanb
trir
(Staaten gen?af)ren
(@. iii). 3" allen benn and) Dor bem Kriege tPie tt>l)s
Beftnbet"
ampf
ber Dtegiernngen
nnb
npmer
^oIFeflrmungen nnb
Xlnb and)
bie fd^on
genannte (5rfd)einung
bie
immer
n>ieber,
bag
biefelBen Greife,
Srger
nn=
gefeffelfen
Senbenjen maren,
};>aiifiiii^d)
fxd)
faffifd^er rieg=
gefai^r
i^d^jl
anffpielen
nnb
eine
fd)einBar
tt>irf liebem
Krieges
tt)al)r*
gett?oIIf l^ffen.
orool^I
^er
bnng
ba^ im Saufe be
riege
fein
mgen
bie
feine Xtrfad)en
gormjlrnffnr
nnb egenf|e
^errfc^afft>erB)Itniffe
eine
fafl eBenfo
emeinfam^
im f ommen
feiten
nnb XSirtfc^afts
bafi
interejfen, laffen
gnfammenroirfenb erwarten,
nnb 2IB(io^ung
eine Be=
253
ah
fic
r^ptogroen
ein
jie
\a er
ijl
gum
(iel)t^
Seil, fo
man
anje
immer
eine 3teDoIutien,
mgen
gleit^
analoge Seil=
Befeelen,
^Pfeiler
bie
primr
bie
ragenben
Bilben,
gegen
lum
er einer
ption
n?ifd^en ?)ler=
nnb Ku^Ianb
Grften an6
bem 25Sege ging) ben QaFtoren ber moraIifd^=poIitifc^en gormt>ern)anbtfd^aften ber (Staaten einen Breiteren
dtanm gegeBen
jlperungen
if^rer
t^b er
^at in6Befon=
bie (Sin^
XSertreter
unb reife
25ilbung feiner
(Sntfd^Iffe eti)eblid)
^l^eren (5Btoren
untergeorbnet,
ah
e fpter in allen
&taaten
BIid)
geworben
25erfagen5
Beffimmten (Sinne
jief)e
i.
Seil
bie(e6 2Iuffa|e6)
B er nationalen 3"fnimen]^nge,
rieg"
l^aBe id)
mif^ in meinem
eingel)enb geuert,
ba^
i(^
254
,,t>on
oBen" an.
jte tt>oI)I
IXnb gerabe
fie
I)aBcn
am
um
allen
t>ers
fprod[;en f^affen.
2ie
tr>enig !pf)iIofopI)ie
ba
am
fiefjlen enttnfd^t,
nitf)eoretifd)e6
25en>u^tfein on ,,QSoraufe|nngen",
in bie Ie|ten
einigt
rnbe
ber
tpeItf)ifiorifd;en
!pi)iIofopE)ie=
unb SBiffen*
anjus
ernfff^aff
l)atte.
S)er
ftet
uorl^anbene, jirFer
auf
unb
if)r,
gerabe in ben
alle
legten '^al)Viel)nten
immer
eroalt
an ben Zaa,
gelegt.
Ser '^n(ammenbxnd)
ant
unb
ber inneren
runblagen
ber nod^ gu
um Seil
KepuBIif",
ift
auf^
Ijierin
mu
Sine
meint)
er
^at
(id^ in
il)m
bie
unb burd)
nur mit
einet
S)entlif^feit entf^llt,
leife
faum
Erinnerung
be Sefer
an
SatBejIanb ge=
Xal)te if^
3"^
255
bie
um
bet frglid^
un
tt)iber=
oerfforbene
t)or
feinem
Sobe
gefpenbef I)at
^etfiaubesafte nad)
nnb fogenannten3enferfl
formen"
bie
aufbauen
follen,
^atut
(eine
e=
2Im d^Iuffe
ber
nad^ 23efreiung
t>on
gang
t^etfie^en
(bae
nid;t auf
runb
hei-
gebrad^fen 2Irgumenfe;
3cilen).
2Inmerfung
be d^reiber
bie(et
jte
ge=
uu
unb
2)auer.
?tur
bie
bunHen es
fahren unb lt
um
unerfd^tterIidE?e
potcntia fd)pfen."
Sie
lum
S^f^fien
jinb,
bie
I^iffo^
alle hexvu^te
3ge unb
Sufd^ungsquellen
feilten, fo
grunboerfd^ieben
fnnen,
iff
nur ber
rol^e
fogioIogifd[;e
einet trabifionell
256
teKung
gegenber bem
2III,
telinng ber
255iffenf(f)aff in
bem pffem
^"fofern
ber
ijl
religifen 2S5eIfanfd;anung.
(lolgcn
"^nfammenhtuf^ bet
einer nnert)rfen
Ie|te
OSernunffanfo*
nafionaliffifd^enOSers
nnb offenFnnbigjle
'^eug^-
man im
(5^J^ben
biefer
3"f'^^^^"^^"*^
l^^^^9>^
Srjlnng
ein
ftc^ I^ierbnrd^
felbji
@a|:
(Sinfen!nng in
eine burd^
e(amU
fo t>er=
fieIInngnaE)me be SCtCenfdjen
gnm IXrfprung
ber
Singe, nnb
bnrc^
il^n
i)inbnrd)
erft
gn
^elf nnb
emeinfd^aft,
mag
jie
rbnnng nnb
=
big gu
355at)I
fein
leiten.
@ie
l^at
nid^f
bie
im(d)en
ab fo Inf er
bie
@elbffnbig!eif
nnb
XXnfelbs
jlnbigFeit
il^rcr
nnb
bem
Stehen
nnb batnit
aud)
i\)t
felbff
gibt,
nnb
einer
(angfam
fortfc^reifenben,
groangmigen 25erfflaonng an
'7
257
immer
jlrfer t>erbunfelt
mu
gtPifd^en
eine
unb
einee
ffla=
'^xvi(i^en
naien ,,25orau0fe|ungen"! ji
bloge
auf,
bereu
^Hifglieber
ja
jtd^
nur
^olfe unb
feiner
prad^e,
meiji nur
in
el^eimfprad^e
uuferl)alten;
tpirb
bain
bie
pojifie
233iffenfd^aft
ah
3rraturtt?iffenf(^aff
immer
ffrFer pra!fifd^
ber Sed^ni!
unb Orga=
jlrfer
ah
eijlewiffenfd^aft aber
immer
25ann
be nationalen i^ijiorifd^en
^iRifpom-
Qlanhem
fopl^ie
unb
verlieren.
@ie muffen
jeben aufgefd^Ioffenen
235efen0n?af)r]^eiten* einben,
am
bereu
nung ba ebof
nid)t folQtf
bie
erfc^iebener
tt?eItformenber
bie
aber eben
barum
ibeale Jebeutung
jt|en, 3Q[I^enfd^en
mit
um
ein
gemein^
fame JBanner
unb
be eif!e5 u fd^aren.
Sie
Ie|te
d^ein
gegeben n?ar,
2S5iffenfd)aff mal?rl?affig
religife
au& pd)
bie befie
efamtinfpiration
pf)iIofop]^ifd^
'
Sa
gange dleid}
er
ru^^
Irrtum
aller pofitiDiflift^cn
258
(5ranfreid^ mit
in
nglanb
pencer
ba6 ^et^t
am
Bataflropf^enartigen
SlSfd^Iug
einer
nationalijierfe, fllt es
nn
n?ie
(Sd^uppen
feit
nM)venben Srabition,
religifen nitnrjeifalter,
bie
am
bem
Sllittelalter,
(le
Sae Kapital
einer
biefer geifferuerfnnpfenben,
d^ein
ab fo Inten elbfinbigfeit
ifi
l^eimlid)
treibenben Srabition
im Saufe
be
19. 3of)rI)unbert
pifd^e
langfam
er^el^rt n?orben.
Sie
alle euro=
eijlegemeinfd^aft
begrnbenben
d^rijllid^en
es
langfam,
fe|ten jidb
neben
bie eigentlid^e
Kulturarbeit al eine
befonbere
al
rpir t)on
^^f^^
paar
^" @e\fi
ein
feierlid^e
ebanf en
onntag. 1)enhn
xvit
raft, fo mgfe
Srabitioner^
ebbung
gemefen
eine
immer
tiefergei^enbe
fein, ja eine
immer
innigere
d^arung
2Iber
um
gemein^
ba6 egentcil
fonbergleid^en, enbenb
Surmbau
359
gu
SaBel
in
ijl
eiffer.
lid)e
@o
einer
IieBegemeinf(f)aftlid):foIibarifd)en
feine ^ovtfd)titt6 I^eraugog
g^orm
JBemegnng nnb
unb
unb nur
gefellfc^aftlid^en,*
langfam
Berff^rfe,
berfelbe
'^ufianb
ber
lnard^ie
feiner
ge^
bot
neueren
bem
fid) bie
2elf=
ben
Seil
j[e|t
bie(eB 2Iuffa|e6).
Xlnb
tpie
ftd^
fd^on
man
,,5einbe ber
ijl
^er
aller SunfelE^eiten,
bie
l}ete bie
2Iufgabe zugefallen,
X^ernunftfreil^eit
nnb
i[)ve
relatiDe
mn
man
S^ieh^
})abet aller
onfurreng nannte,
ijl
,,mittelalterlid)" aud)
zufallen
bie
lufgabe,
ein
notiPenbigee SQJlag
Don
in (Sigentumerecbt
ber
t>er
gleiche
er gormaliniu
in ber @tf)if
e.
411.
" n
gelten ber
ft^one
ifi
260
allge=
faaffojialimu
beit>al)ren
ju
B^elfen,
bei
bem
bie
^erbert pencer
propl^egeife
fein
SHann
wa
er tpill,
2Iud^
Ie|f genannten
gegenber bem
bemofratifc^
OTfafionalimn
berfelBen
nnb
3niperialimu
gn?ei (Sntn^iiflnngjiufen
&ad)e
(te
im
ber
n?efentli(4en
f^lE^ere,
Derfagf.
ie
I^aBen e
barnm, meil
Feine nod^
jie
infpirierenbe
gefamfreligife raff
burd^ bie
butd)
^er^
mitflung
t?on
faaf nnb
bie
menfd^Iid^e
^atnt
getpefen n?re,
fo
tveit
um
l)atten
^tttetef\ena,eQett(^e
fie
tt>enigf!en0
aui-
gleid^en,
ba^
egner muten
rollen
feit
Fonomifc^en laffenintereffen
um
ein 25anner be
eijle
unb lauben
fd)atettbe
lugleid^
@tnbe
d{ei(^B=
gu umfatfen t)ermag
eine
einl^eitlid^e
unb
Tf ationalpoIifiF t>erfaffungm^iger
gorm
nid^t mglid^
u>re.
bem burd^
Kammern
^axtei in
i^ier
faFtifd^en Sebrfniffe
ber
ol^ne
klaffen
fold^e
pr
25egutad^tung
^oliti((^e
Seutfc^Ianb mglic^.
ma mir
al
e j^inburd^
fr
261
hie 233elt
tvkbet
aU
b'ie
ber
Snropa
ergiffert
nnb
3[K'ffen mir
alle nid^t
gem bem
fommen,
ba^ nid^f
bie
nnferen
ebanfen ber
tva^xen Grfte,
ejtnnung Dereinen
nb trennen, nid^f
fei
Befonbere X^erfrauen
bie
anf
internationale,
fei e
falfd^ nb
,,Don unten"
ba^ Dielmel^r
bie
bie
ganje '3Ret^obe
SenFen nnb
^\)len&,
gleid[;fam
anfing,
nm
jtd^
Derroanbtfd^aften jnr geiffigen nitnr gn erl^eben, bae dteligife aber f)d)jlen0 refpeEtiDe
nur
Fennen
fd)ien,
ah
bloe
all
bie trbeit
an
falfd^
falfd^,
tt>a
@o
auf bae,
anber, ja
fo
in
orbnen
I)i>d[;|ien
anftion
emeinfrf)afe
geijliger STfatnren,
d{eid)e'^
irbifd^en
Xlnb
fo
grunblegenb
falfd;
fl;rten
jund^j!
gu
Vertrgen,
momentanen nnb
bauerl^afteren
nnb
fi^Iielid^
ju
tvdi)tet (tttlid^er
olibaritt
nnb e-
262
fintiung^mn^eit
ftbeti)in nid^t
fo grunblegenb falfd^,
ba^
tvit
elme^v
auf
bie
Grfte
tiv
^enFen
j[e|t
um dbet
fo metl^obifd)
um,
fo fpringf
un
erjl
in biefem
ZaU
bisher
bie
^ap
unb
eine
gemeinfame
religife
ungroeife
ber
rid^fen f nnte.
au(^
fdE)on t>or id^
bem riege
meine
ober
er irrt
233a
n>ir
and)
gmar
inneren
2nrbe
of)ne
3"^^"S
geijlig leiten
mir
in
ulturjufammenl^ngen
einem europifd^en
(Sid^tern,
efinnungefolibaritten n{w.
3a
3einung
jid)
263
tinb
(ud^enben
dgenflid^
ba&
^id)tB
xval)tli(^
irgenbeiner
ein
xvn^ten
a^iht,
tvk nid^f.
beffen
Sa^
e feinen
einzigen
SKann
in
Europa
ber
S^o^eit
3Q[laffen,
fraglofe
brffe,
unb alh
biefe
SKenge
nun
fold^e ^n
enro=
bie
pl|lid^
(ein
bie(e
il^re
Sanbe
unb
25Sufen
t>erborgen)!e 235af)rf)eif be
eine
^anboll on
SQ^lenfci^en >or
bem Kriege,
ja an
and^
biefe
unb erlebf.
fr
tdE mag
eine
bem
9Q[lenfd^en=
einfl
langfam
jtd^ fein
er an
an
jener
mn^
foll ber
nnb
nit^t vegetieren.
ba bet
^roge^
biefer
25ertrauenDerebbnng allm^lid)
nnb nur
langfam
Derfld;tigen.
Ser
mer^
merft
e nid^t, tpeil
ant^ ja
immer nod^
leerer
ein Ie|te
&tnd
benben
be 25ertrauen gurdEbleibf,
im
unb
leerer
Kaume
be
^ergcn
jtd^
auebel^nt
unb
fo bae Seerer
ngf! rebet
einer
er nid)t
me^t Don
(einet
biefem Vertrauen,
2ll)nen; lngjJ
bem efd)enf
langen e(d)id)te
264
>or,
auf
bie
einjl
(o
er
l^^^^^,
an benen
iE)n,
ed
jiarF,
ba^
and)
ben
STod) tpeniger
n?irflic^,
urfeilf
feien biefe
egenjlnbe and)
unb
er
glaube an
er,
jie.
Unb
eines
bod^
fogar t>erfpffeln
Blein
ijl.
(Sr n>ill e
neu nl^ren an
bm
groen egenjinben,
er l^at
(le
e gelingt nid^t;
jie
nB)ren
and)
l^iebei,
tragen
n?o
e nid^t.
XXnb nun
ber '^eitpnn^t
gcfommen,
biefer 3QfCenfd[;
unb unl)eimlid^e
jtd^ fo
lange
Sa
ijl
and) furd^tbarer
Sas
iff
ein
2Benbepunft, ber
Zob
ober bie
@o
un gu
unb
nid^t anber
^ahen
n?ir bie
fpiritueII=moraIifd)en 2Iutoritt in
Europa
fdjlieglid^
ollem ejid^t
lijfenbe
gebrad^t,
unb
biefer
(o
Ott
ipill
nod^
rettenben SlidE
unb
eijlesleere.
gegraben; er
bedFen lieg,
Ser rieg n?ar nid)t bie raft, bie bie(e eere war bie geijlige ^eimfud^ung, bie fie un ent*
anf ba^
ivit
2Iber
biefe^j
nunmel)r fd^on
fd^on
5triege
ent*
265
fianbem JSemu^ffein
ben rieg,
biefer cerc
Dom
einfgen ^rieben
inbern
gleid^, bie
im
an 3iititnergerf unb
nnb
bie
moralifd^en
@d)ben
Betrad^fenb fagen:
tt?a0
l^aBen
n?ir
gefan?
3ie
ber
efamtf rfte
Unb
ee XDivb
ben.
(e^e
groen
Sn^e fommen
rieg an
nnb 255erben
ber menfd)Iid^en
ah
Ie|fe
i^mptom
i^re
^iehetB
am
fid)
eigenfmlid^en
moralifd^en efamtd^arafter
unb 25ugu?iIIen
bie
l)nlid^
bem nbe
nnb
be
i2.^a^t^nnbett&, in bem
verlangten nnb
ben, bie
ijl
dona lacrimarum
offen tDur^
im
Glairauf gu
frren.
en?i
e n?al)r,
in if)rer e^e-
maligen
n?nrbe,
inneren JSefd^affenbeit
bie
(o n?enig
eingebmmt
ba^ Dielmel)r
3uf"nft
SB
tpir
auf
bie beutfd^=englifd^e
fo madEjtPoIIe
266
JBceinfluffung,
ja
langfame
Xlmgeflaltung
bes
religifen
toar
(i(i
feit
bem
lid)
unb
frang(tfdE)en !profeffanfen,
ob enbeigene
xvie
tPir
leiber
gejlel^en
muffen
auf nnfer
in
:
^tanheid^ unb
felbj! innere
ff arfe,
(Snglanb
(einfcf)lieglid^ ber
^Kifjtonen)
beraU,
tt)ir
ein
oft
flQlid)e6
"^uvxveid^en
ber religifen
SQfCd^fe or ben
nationaIiffif4)en eibenfd[;aften.
granf=
in
&ihetali6mn6 frd^tet.
'Da^
tritt eine fo
felbff
empor jujleigen
fdEjeinen Fnnte,
Se-
trad^ter!
Senn
^a-
tionalgottF^eiten
einerfeit
jid^ eine
eine
tieferen
jie
iff
unb
mit
(Seite
fd)on fr bie
jeen
in
(So
offenbarer
ntroitflung
feiner
c^rift:
267
fo uuerfrglid^,
ba
fte
tpeit jlrfer
al tt?cit]^m jid^tbare
religifen
pmptom
fr eine
bem 253efen
be
f(d)e
ttmfpinuuug
t>or
laubeu burd^
ein
bie
GntiPidEIuug
uropa
3Q[la]^n$eid)en gur
tt?ir!en
llmfel)r unb
gum
bie
2Ibbrucl^
fold^er ,,(Suttt)ic!Iuug"
mu. 255re
Nation,
tvie t>or
tief teli-
gife STOenfd^en
je
ein
biefe erfdbiebenen
,,233ege" hei
bem
nid^t aud)
bie(e fr
(So fd^Iagen
bie \a
ah ^ethe
2Iuci^
t?iel=
religifen runbn?al)r=
nad)
(Srfenntniquellen
floffe
unb
biefen
entfpred^enber 2Inf(f)auung6=
gngungen"
weltlid^er
(ei
(ei
burd^
^^^
nur fr
bie
Sat!raft
unb
if)re
ruppen
25egrnbung
268
Ie|feren in ^vantteid)
im d^tpang)
a(^
biefe
Segrn*
genau
in
bem 3Ka^e
Blo^gellellt
ftd?
unb auf
if)re
aufe au0
fo jlarf
gegrnbefe, fon=
bern
ben
lauben an
il^n
national Bebingf,
gebadete
religis
infpirierf
^olfeet^o
fe|ung"
t>on
otfeibee ntig
ah
Sie
eere,
jie
Don ber
tt?ir
unb
tpirb
forbern,
(Erfllung
forbern!
^eine
ba^ jiarFe
benen er
irbeiter
fxd)
^n
bemfelben SCTtage,
ab
ber
gum
auf
feine
^ntetnationale flfd^Iid^
vertraute, in
bem
fd;on
j[e|t
unb gegeben in
,
biefer
rieg
j^at i^r
bem
DOllae, al
bie ^Politif
ein nc^terne
es
^aii wivb,
ber
ganzen klaffe
aud) bem
S.id)te ed^ter
unb bar=
3ug^nb,
"
bereu
{old}e6
ber
2Beg gur
eckten fKegion.
269
ah
bie
unmittelhat Bcr!om=
mene Silbung
il^rer
^tet
jie
iele ergl^Ien.
34> knnte
ba burd^ ben
tt>irb,
3arBer nnn, ba
rieg neu erregte
bie
@trutorform,
toeld^e
religife
Seipu^tfein fudjen
in
ber
ben
immer
Surm
ic|>
ein
formales
ba^
fte
al
2IngeI)rigen
tt>irb,
unb empfunben
bar=
Ber I)ege
bie
^rage, oB unb
wieweit and)
reid^en
jener
ba^n
bie
S^anb
bieten
unb
fid^
mit il^rem
tt>irb,
Sorn
t?on
ffnen
nm
KaB^men,
bem
bie
europa
bie
Qrage, wa6
ptaftifd^
id) in
unb
ibeell
bem
Sie
fid) ber
mfslage, ben
270
^eltanfd^auutig gemj)
foroeit
(le
jicf)
geijlig
gu Bemd^tigen,
muffen
lifetatifd) nieberfc^Iugen
bebauerlid^ertpeife
jlarF unter
bem '^wana^e
2tulanbe0 ju erteibigen.
bie
am-
(Sammlung
biefe
t?on
!Pfeilf(f)iffer*
in
orfrefflid^er
^SSeife geljl.
mir BeFIageumerf,
bie etilen
jtdE)
ba^ burd^
ebanFen
Ber
il)ve
felBjl,
Qorm
einer
rul)igen,
alle0
23SefenfIid^e
gegeneinanber aB=
jid^
S.id)t
wie
e5 jener
notn>enbig ge*
Set
unb emtslage,
in ber bie je
ber ruppe
l^eute nofs
unb elBjlerneuerung
emtslage,
n?eIdE)e
ifl
nun
biejenige
^erteibigung gegen
mglid^.
if!,
2er
fel^It
fid;
ju Beroeifen
unb
ju erteibigen gentigt
bem
gange
(Sein.
fjlt
(Sr
mn^
bem
an
jtdE)
fr gut
unb
SemeisFraft gerabe fr
bie
Befonbere (Seelen^
2IIIe
Bcfd^affenl^eit
"
fi^ifter,
feine
egner
guBilligt.
eTt)iffen=
. Seuffc^e
^er&er 1915.
271
ruppe
unaBgelenfte 25ei(id^feISfffein.
n>enn
oIIfe
fr
nnred^t l^aBen,
f)alte,
gekommen
am
bxefe
neue ^altnng
^erfnd^nng,
be 25ei(jd^feIB)lfein ju getrinnen?
Sergrogen
um
3d^ f ann
ni)t fxnben,
ba^ ba
reine
emiffen nnb ba
Ked^teberongtfein, mit
bem mir
biefen
3inge fr un
Bilben, bnrd^
gar
ge^
ah ^atl)olihtt
un unb
il^n
mit
bntd^am
nit^t
an
bie
^xaa^e ge^
Bnnben, einen
fatl^olifd^e
groen
in
Kaum
unb
2efen
Seuffd^Ianb
bem Kriege
Befagen.
ifi
ruppe
fie
ruppe
anb unfer"
fe\)lt
anb
nur
iff.
3^ber S^aud;^
eine Dteligionsfriege
ift
biefem
batum
Don
religifen
unb
gragen
Berl^rf,
ah
ba allgemeine
reIigii?0=Fird^Iid^e (Sft)06
^ierin
unfer eipiffen
^^^tiet 255eife
272
>on
unb
feine ^ola^eti
fr
feile
JSeIFernngs
bie
hebente,
2eber unfer
rcligife5
S^eil irgenbeiner
anberen
ruppe
am
bem
tpe(f)felnben e(d)if
fein.
Ser
35e(ianb
unb
ber
nid^f gegrnbef
3Ilad;t
mit
biefer lehl)aft
empfunbenen,
t?erfrauen6t?oIIen
(S)id)etl)eit
bee
lauBen im DtdFen
Zat
fi'nben,
ber
un
bie ci^ri)l=
unb BjeFtiDitt,
anbe
n>ir
t>on
bie
um
bie X$erl)ltniffe in
unferem eigenen
;
fo Betrad;ten l^f,
wie
jte tt>irflic^
jinb
momentan
uns unb
t>on unferer
Sage
mirb
in
Seutfd)Ianb l^aBen.
tt?ie
in einem neuen,
verengten,
folgen.
gum Seil
Kal^men
er=
Kal^men oon
geroalfiger 25es
felBjl
beutung.
Sa5
2S5erben unb
bie
rt>mis
unb
feine
^ernberungen gefnpft.
^^^ aufalrei^en,
^n
bie
bem
ben
tPunberBaren 3"^^"^"^^^9^^^f^"
273
unb
geijligen
raftfaFforen Bebingen,
bet
inn
et^alten,
mit ben
JXt-
Um nur
ein 25ei=
d^Iad^t
(yernjid^f fr
2tBer fold^en
inn
nur
bie
25orfe]^ung bie
munberfame rfnofung
fonbern ani^ batnm,
Berjief^t,
,,@inn" fr ba& egenmarfroefen notmenbig nie eins beufig fein fann. 3^ber fold^e @inn eine0 I^ijlorifd^en reigniffes f ann (td)
rabiM
unferen
nbern,
in
bem
fptet^in
in
einen
e
gufammenl^ang
bie
einfriff.
elnge
je|t
unb
i?i?IIig
l^ielfe
ah
bet
&inn wat,
@rj! nad^
jlreng ge=
4o 3aB)re lang
jebe
and)
(einen tjoll
einbeufigen
(Beft^it^te
i(!
be
angen.
etwa, tpa
nidE)f
nur barum
nie
DoIIenbet
i|l,
n?eil ee eine
i|l
Der gangen
benn jebe
biefer
t^er-
274
(oiveit
jtc
auf^ gurtfltegen
einer
neuen leBen-
jie
erji
fraff be ferneren
@o
jeber enbgltige
@inn
anf^
vergangenen
TOie
on bem, toae
xvit tun.
bie
freinanber
f)i)ios
mit
i>eranfn?ortIid^
jinb,
fo jinb
eine
am^
bie
@pod)en unb
rifd^en
Sreigniffe
burd^
erhabene
olibaritt be
naturf^affe 2S5irF=
ijl
inne
miteinanber erEnpft.
Sie blo^
ernberlid^
f^ijlorifd^e
l^inter
un liegt
Sie
il^re
el^alte ba-
&ie
jtnb noc^
ba^^ n?att>irtun
e lein
unb tpa
nod) fo
n?ir
t)erl)rtete0 h'6(e6
^anblungen,
bereu bfen
roirEenben
@inn
ber
dieneaU
raft
eine neuen,
ol^ne
3[Ilitn?irfung
Dielleid^t unmglidE^en
fo gibt e and)
hin reigni
an&(el)ef
im inngufammenl^ang
3inge
nid)t
um
erjlen
eime
eine
raitgejialtet
tt>erben fnnte.
Sarum brfen
n?ir e
nid^tblo
an^
al ipefenenotmenbige S^^^^
i8^
275
ba^ unferer
@inn
einee
vergangenen
efd^ic^teretgniffe
ij^n
gegeben
fein fann.
il^n
finben fnnfen
mir follf en
nic^t fud)en.
freie
nnb
ah
25erfud) aus,
(o
bag
tt>ir
in
jebem
bie
{e-
S.id)te
unferer 2SeItanfd^au=
i^erau
beurteilen,
nm
bie ges
bie fxd)
t?er-
nnb anberen
t)nlid}en Seigren
2Sege
om
fe|!en
runbe
unferes iaiihen6
unb
foId)en
bann
ben?eglid)en
Element
freten S^eithilb
25et)or ic^
^an^eIn6
Derarbeiten.
an
3^it^nung
eines foId)en,
IDeltpoIitifc^en
fid) in iijm
3enn
unb
ol^ne il)ve
innere
me^r
er
neuer n>eItpoIitifd;er
jiiger
dla^men gar
unb
je
nid;t6; ja er faun,
Die
er
jtdE)
gejlaltet
QSerantmorrung
^erantmortung
(lei^^erf^
276
fogar
leidet
ber
bie
fel^Icnben
geijgen Energien
B)intt)eg=
3ie
C6
fd^on ermhnte
(id)
^altung
xvit
mit
Qehvad)t,
ba^
unfer
^ringipien
unb
^bealen ber
233eltanfd^auung
felSff
fon?eit jte
=it?irfen0
ju mejfen,
ah auf
am ah hei anbercn
X?(>IFem.
1)ie(e telatib
^l)me
jte
m^fe
(Innung
ii^r
aleBalb tt?iberfpred^en.
^otm
biefer
gur
3emut, bae
^altung,
lu einet
Sugenb,
bie
t>on ber
bireft unb
feinem !)eiligen
einen "^nxvad^
if)r
2SiIIen l meffen.
ruppe
in
bem
gegeBenen
3fIlenfd?enumFreife, ff^It
jte
gugleid^ leBenbig
genug ba nad)
um
jte
l^er,
ba^n
ber
bie
Suropa
um
bie 233irflidE)!eit
mit
^bealen gu
BlidFen
ah
im
ber bie
d^rijtlid^e
277
2eI^anf4)aunng
aU
(ixffien eijiesfitf
uropas
in fteigen=
bem Silage
tretet
gerf|fe
unb
il^re
irgenbtpic
pofitiDeren
%5er-
in
ffeigenbe
Oppoftfion
um
^ettfd^enben '^eitQei^e
Senffd^Ianb auf
,,befonbere
einer
teilgenommen.
Sie
2Seife" beffanb
erjlen barin,
geiffig
nnb Fonomifd^
benBenben
gefd^a]^,
fpegiftfd^
fprnngarfigen Q^orm
ah
in
benffd;en @adE)li(^feif6e!ffafe,
ein
^ringtp
bis
in
bie
ang
in
rid^fig
ber
eneralqnartiermeifler
t)on
fein
feinem
fd^nelle
3^enial)r0n)nn fd^
nnb
leidste
(Siege nid^t
be
gnm IndF
gebienf f)aben.
j^eror-
S)ie
nad^
ben
rfolgen
Qfelbguge
ftd^
1870/71
gefrefenen
%mwnd)(e mrben
eif
mad)t
E)aben.
materiellen 3tid)tnng
t?er=
nr fad^t.
Ser
nnb materiellen
!pi|Iid^!eit einer
ber
nid^t wie in
breit
ejtnnnngen
d^ri|llid[;en
erzeugt,
bie
bet SReligion,
feBjr
unb befonber
ber
3teIigion berl^aupt
bal^er
ungnjlig gemefen
ftnb.
ein 'ISunber
and^,
ba^
bem
Kriege,
278
fi^rfe,
bem
bem geburfbeutfd^en
efamtiPirflid^Heif,
23eobac^ter
tDol^I
gtpar
Seuffdblanb
unb
bie
analogen ulturtnffifnfe
anberen Snber
felbji
men, menn
3n
(19 12)
Don einem
(aQte, in
i^m
3enffd)Ianb md^fe
d)ri)tlid^e
(ei
berE^aupf
hin
anb,*
Unb
S. Zvoelt(d),
fclbj! i^injn:
tvet
nur
ba^
er
unfere
anbe6
nidE)t
bemerfe.
in
[ebem 3a]^r=
bie
^el)nt in
l^ebt
grage auf: knnen mir nod^ (S.l)ti(ien fein?" ang rid;fig Ztoelt\d^ aud) im felben 2Iuffa| ben gemalfigen on =
tvaft I)erDor, ber
]^injid;tlid^ ber
ligion
unb
unb Seutfd)Ianb
tt?agen,
beffanb.
me
bie& unfer
^Pangermanimu
ber nenbentfi^en
unb
^orausfe^ung
d^neibigfeif
fo n?enig
i(i.^'
3"
deinem Sanbe
am
II.
jid)
felbj!
I;erau0
279
ettviefen,
ah
unb
in feinem
anbe n>nrbe
aU
bod)
nn burd^ angerreligife
^tttetef{ett
htfmmt Unb
einff
bmS
Srabition mit
t)erf(^moIgen.
nrfprnglid;
eiffesJ^alfnngen
on?eit jlrfere
t>ors
unb
Don
d^arafferiffifd^e
ifi,
firdE)Iid^e6
religife 35ervu^t(ein
j^anben
hhte
ee
in n?eif
n?elt=
lid^en territorialen,
fojialen jiamml^aften
^ex-
iDeBnngen, in
bie religife
Srabifionen eingingen,
^m SiBera^
I?od^=
limne
Don einer ^anbDoII ernfler Sf)eoIogen nnb ^Prebiger aBgefefjen !Dar jnr eIBjlDerjlnbIid)Feif gen?orbene,
ber
fanm
Derfd)Ieierfer
S^a^ g^gen
eine Sleligion,
fie
Don ber
bem X5oIfe
nur
o
einen
l^altnng
im
tt)efentlid^en
anf
'bel,
25anernfum unb
3Q[TitfeIf!anb,
gen?erBIid^en
j^eif t
unb
j^anbroerflid^en
fleinen
ba^
anf
foId)e
laffen Befd^rnft,
bie in il^rer
Sebeutung
bie
inbujlrialiflifd^en
Seuffd^Ianb
al
qnalitatie ejtnnungemd^fe
immer
jlrfer gurdFgebrngt
er)!
faHtor barffellen.
280
Gine iXDtite
unb im
dtl^r^)-
mm einer
beifpiellofen d^nelligfeif
jum
t>orn>iegenben
3^=
@taatt)erfaffnng
unb
gur
(^'^^S^
f)affe.
Srtominell
ird^e unb
in (JranBreidf)
Brad^te).
^a
einmal
ein energifd^er
bocf)
ampf
fd^en
ber ^ixd^en
ju fal-
ti(d) Dorroiegenber
^errfd^aff gelangenben
fraf ein.
"Diefe
nenfapitalifii''
roprgerfum
ttmBilbung erfolgfe
ol^ne
fogialen @pl)re,
^^"^
auf
bie ffenf=
lid^en
^"P^^"^^'^"^"
mitumBilbenbe 2S5ir!|amFeit n
ugern.
ba^ bae
pojis
tiDere Gbrijlenf
um
in bie(em
feine
Berfprungen
erffer
n^urbe,
ba
233anbel ja an
^d)ten
oeranfert
fi^It,
unb
geijiiger
crblidEf.
3ufinien{)nge
barumam pofifien
t>iel
all
gemeinere
rvat
SeBeueinflellung
Betraf,
ij!.
bie
allerbing
auf^
1)et
f^ti(ilid)e
Sl^eimu
bem erne
^egel
281
gipfelte,
ba&
I)ei^f
jenem
fei e
bpnamifd^ gefrbten
ibealtftifd;en
^att)ei&mn6 im runbe
anbred^enben,
feit
ber
neuen
3ug
lum
on drben
gang
innernjeltlid^
gerid[;tefen,
Fonomifd^en 3ntereffen=
fragen
&ad}' unb
!perf6nIid^Feif0tt?erfe
IXnb
255anblnng
menigjlen
e
ber fr 2In5lanb
Sentfd^Ianb am l^rifientnm f o
nid^t
Dorberging, ba^
ampf
fam, fonnten
bie
d^rijilid^cn
bie Derfd^iebenen @ie mn^ten fogar ird^en an erfdjiebenen rnben einen im ^erl;ltni n
ah
in anberen Snbern.
tpefentlid; ibeal
jie
unb
als
&d^i-
t)on
rnnb
\^atte,
ben tiefen
bem
neuen, aud)
il)n innerlid^
unb un=
immer
auf
unb
feiner
Dormiegenb agrarifd^e
Sa^
55orm
gu Der
bergen.
3Ilan
mu^
begreifen,
^f)nomene
be
mobernen
S)eutfc^Ianb
gemeinfame
282
gorm
nad^ oripiegenb
unb
bie
im
felBen 3Q[lage, al
geiflig, fogial
auf bk
verloren baffen,
politifd^
ro^inbu^
i^re
unb
be fl)renben
unBegren^ten,
auf
bie
t>eranfmorfIid^en Sinftu gu
bem
^orm
Bernal^me ber
n?id^tig)!en
gan ge=
tpip tpren
in
rabe
Haffe
ben.
bie
ipren and)
ird^en in eine
bet 2IrBeifer-
gemeinfame Oppofifionf^alfung
1)ie(e
gefrieBen n^or^
bem
ed^fen
d)ri|![id^en
bem
riege bntf^anB, \a allein im runbe angcmeffene ppojif ionseinjieirung ber d^rifflid^en ^ird^en l)tte mal^rlid^ nid^f anfd^Iie^lid) OTfad^teile
geE^aBf.
@ie
jie
i^ffe
il)tet
anB
$ur
religifen
unb
geiffigen
283
})tfe t>or
allem eine
tiefere
ei)leaueinanberfe|ung
fott?obI
2Irbeifer=
unjl angeregt,
heibe
if^nen unter
jte
bem
tatfd?Iid^en ent=
gegengefe|ten, politifd^ fr
fo iel
gnjiigeren '^nftanbe
jJarF
gemeinfam
intereffierte
lt>ie
gemeinfam
gejlnntc
eine
fo
geartete
bie
Regierung
in
d^ranfen
gel)alten, bot
allem aber
gei fgen
begrenjenben
auf
bie
bloe ^n^^^effen^
ein
xveit
fE)renben
reife
amiiht,
Dielleid^t
weniger
beginn
iapitalijii((^e6
unb
materialiflifd^e
Dentfd^lanb
gefd;affen f)aben,
gett>efen
ift,
als e bae
3^ meinerfeit
wirb, \a id)
be
ba^
nad;
bem Kriege
QSerJ^ltniffe
ju einer l^nlid^en
Umformung
fel^e
ber innerbeutfc^en
fommen
eine ber
rva^v^eitie|t
fd^affenben 955irFungen
Krieges barin,
ba^ fd^on
ba^
bie
Singe
auf
nefjmen werben.*
ewi wirb
Surd^gangepf^afe
unb bilben brfen.
in
unferem
ffents
hilben
2lud; barf
man
in
^rage
fiellen,
ob e gur
Jttigung,
\e^t wal^r-
ba^ S)eutfd^Ianb
*
^^a(e
Siefe
%n^eid)en l)aben
fid}
&er
erflmaligcn iJiie&erfd^rift
tic|'c^
Derme^rt.
284
fd^einlid^
burd^queren
mu^, Fommen
bie(e
mute.
3^ meimt(eif6
Sod^
i(i
Sf^age gu Derneinen.
@o
ber 2trf
unb ^ur re
unterlag feine
@nfn?idEIung
in
fef^r
(eit
fampfee bod^
gemeinen,
audE)
n?eitgef^enbem 'JXta^e
bem alb
oben
begeid;neten
(SntmidEIungefdjema be
beutfd^en
^ie{eQ
reIigi0 = Firrf)rid^en
t>or
(td^
Sebens
hevl)anpt,
tt>enig=
d^ema
man
beti faff
unermes
politifd^en @etv\d)t
unb
ber
KoIIe
befielet, bie er
im
beut(d)en
2IIIe0, xva6 in
255eltanfd^an=
n>ie
im 2Iu6[anbe
unb
eine
ffrfere
25ead^tung ber
bie
iji
Kolle faum
hevi)tt xvotben.
255ir brfen
tt>iffen,
Zatfad)e
um
fo ru)iger etxtetn,
al mir
ba^
bQ interne
firdjlid^e
unb
religife
i(i
al irgenbn?o.
gegen
bie alle
bem Soben
ber
2enn
aber bie(eQ fo
Stehen
unb
nic^f
innerlid^^
lebenbige
religis- !ird)Iid^e
jenen
285
fd^Iag
jternng
im ulfurfd^affcn unb
nnb
rejllofen
in jener ^^fpi^'^^i'^"^
tili=
Surd^bringung
ee
auf
allen
^E)epunffen
gefunben ^at,
fo
muffen gerabe,
bie
Xat(a(^e
Ut(a(i}en
ber^emmnng
ober
21blenfnng toittfam
bem
StuebrndE nnb
bie(e
(Jormungefraft erfagen.
inneren
ber
fann fomif bie rid^tige nnb bem Kange, ben bae G]^ri)len fnm ben Derfd^iebenarfigen ufern anf allen feinen
ur Errfernng, fo f ommen
f^ier
nnn
freilid^
auer jener
all=
gemeinen fr
fion
gegeBenen ifua=
^itd)e^
bie
fafB)oIifd)e
^rage,
leidet ]^inn?egtufd^en
fnnen.
S)a
bie beuffd^en
(Sinf)eifBert>n0t=
fein nid^f
an
i^nen aufgentigten,
motit)ierfen
im runbe
ber
anerreligifen
fie
politi(d)
nid^t
Kulturkampf,
felBff
ttjieber
ah
atf)oIiFen, fonbern
ah
t)ermeintlid^ zentrifugale"
lementc
be neuen diei(^e traf, ^at bie agc unb ben G^ara!ter bee
286
"
jlimmt, ba nid^t
(^olgc
leidet
in
erj!e
bcgabfejlen
nnb
fd^figjlen (Sle^
bie (5r-
fUung
ti(d)e
il)teT
SeiPu^f*
bie
fein
unb
il)xet
an
etftet
'3Rip
erfolge
bie(e^
unb meldte
fd)Iie^Iid)
immer
jlrFeren
(Srfolge
ampfe
aBn^ed^felnb aufliefen.*
^att)oIi^imu
gu Derteibigens
&tabt
nm
233ac^fum,
tmlid^en
natrlid^
um
eijle
wenig,
man
jid)
n?t)renb
biefer
X?erfeibigung
aBer fd^Iie^id^
fmmern
fonnfe.
2Il6
(^riebe eintraf
unb
bie
255erben6 einer
mitgeftah
(Beift
nal^m
bie
2IufgaBe ber fr
2Inpaffung an
unb
fo oiel
raft
in JBefdblag,
ung BrigBIieB
mitgeBrenben Kampfzeiten,
im
"
2B^ren&
fltft
S&ung unb
&em
eirtfc^en politifcfjcn
bei
eben Dor &em Kriege immer jlrfer gurucEgogen, fan> ben at^olcn e^er &a egenteil jlatf.
287
l freubig
beut}d)'
fonbern burd^
Sebarf
einer
Bejlimmfen !onomifd)en
JBrgertum nad^
nnb
nid)t fo
ah
ber
nationaI:n>irtfd^aftIid^en @inl)eit.
255enn fd^on
bie Q^IIe
in
jtd^
mit bem
t>or=
j^anben n>ar,
lid^en
ah
fo
jte
je|t ba
2Iu6lanb
d^eibung
be 1)ent(d}lanb6 (Boet^eB
nnb rupp
ba^
jiel;f,
fo f onnte
lifd^e
um
weniger
bie
dlebe bat>on
fein,
bie fat^o-
2BeItanfd^auung
bem neuen
vermge
dieid^e
be quanti^
nnb
^nbifferenten augefd^Iojfen
iff
nein,
ba^
bie fatl)oli(d)e
3^ur
be Sn'aturred;t
nnb
ber ftaat^^
'^eit^
fo gldflid^
gufammen, ba^
eine fpr^
288
3a
ein
(Staatepfon
bklleid)t bie
monnmenfaljie
unb
eigenarfigjie
geifiige eij!ung
i(!
ber bent(d)en
bie
^a)olihn
im
^d)
fr
ba^
bie
erjireBenbe
geijle
j^er
ffrfere
Snrd^bringung
bentfd^en
(eifert
efamt=
be tl^o
mit atf^oligimu
n^enigfien on
iff.
iji
t>ielmel)r
nur
ein
SeilproBIem be
tveit
ber
unb
Grften
eine fo
gegen
bie aller
@tn|en
groen 25oIMrper
bie
aufarbeiten !nne,
QSerbinbung
be
gan^
militrfrmigen
(Stl^o be
alten
pr:en^i((^en
neuen IXnternef)mer=
o^ialbemofratie.
3a0
gum
3Q[Ta^Dert)Itni
ber
Grfte
be gefamtbeutfd^en 233efen
fpegififd^ preu^ifd^en
ein-
unb auerfatl^o^
lber
233eltanfrf?auung
im
bentfd^en @e(amfg^ei]ie,
ijl
gefamtbeutfd^enXSefeu
ijl,
ber
Dermag.
Siefem
19
einfeitigen
ingel^en
ber Energie
ber
bent((^en
289
^di)twaf(et finb
in benen
bk rfd^einnng
Sr=
fd^cinnngen
i(I
I^ierBei
Dom
fat]^o=
lifd^en tl^o
an
gefel)en, Dielleid^f
gegen
biefe
ah mit
fop]^ie,
biefer
2(npaffnng
jid^
entfaltenben,
Dom
brigen beut-
2Giffenfd^aff,
fd^ne
Siteratnr
nnb Siteratur
relatiDe
ber
ber
Sie
2Irmuf
nnb
bie S^at(a<i)e,
ba^
eine relatiD gu
Dermgen
j!igen
^oxm
ber tec^nifd^en
nnb
fon*
bie
Xatfad^e
unb nod^
^ffer^
tpeniger bie
reid^ biefer
im
XJerl^dltni u anberen
toeit
Subern
and)
groeifello
geringere JBebeutung
Der(!nblirf)
ber 3"^^^^^^
abgefonberten nifur
tnad)en,
^n
S)euffd)Ianb (tnb
3falin
bie
allerl)d[;ffen
ulturleiftungen
am
bem
bem Unfermittel^
Singf,
jum
25eifpiel), f^erDorgegangen.
nnb 3Q[la
fnnen
erji
in
bie(em Ie|ten
290
bet X?ers
,,ft)renbcn"
j^alb
llig
unbentfd^e,
ft\)etenfyaft
etboxlemn
(3e{d)ma
be
rnbe
ber 9rtid)tbeadE)tnng
3a0
aber jtnb
rnbe,
bie
befleien,
bk
in
biefer 3^^^
flungen
gelten
mrbe.
jTe
SBeber
fr
jene
leitlid)
ot^et
bxe(e
tieferge!)enbe
obigen
D[n'obeFranfE)eiten
erfaten
25ilbungs
iji.
Ser runb
liegt
alfo bod^
tt)of)I
tiefer:
im DTtangel
unb an
bet
eine
^eltanfd)auung im
t?or
3teid&e be eijle
Qurd^t
ben glaubenefd^bigenben
mel^r
ah
mobernen
bent(d)en ^ulturn?elt
in ber
fei e in ber
orm
ma^ollen, aber
@ad)e
rabifalen ampfe,
fei es
@9ntf)efen.
3er
Sinbung
ber
fatl^olifd^en eif!e0=
biefeB
^mpulfes
^auptgrunb
bafr,
ba^
bie
fid)
im
3^i^lter bee
S^od)iaipitali5mn6
nnb
fird;Iid)en
runb=
nur
19
291
255enn inebefonberc
@fre=
SHoberniemu jufammengefa^t
nnb
feine
3Kit=
^'^
egenfa| jn
lferen 3^^^^^^
ipi)iIo=
nnb efd^id^fsmefl^obif
fo barf
off
nur allju
bereif enfgegen=
famen),
man
an
ancfc bie(e,
an
jid^ erfreulid^e
2affad)e
bie6 meijl
ah
mnf
25oben
felbj! ge-
K)ad)fenen XCeisJ^eifborne
fireben, biefe SSSeil^eif fr
nnb
ein
bk lbwenbnng
d^ben
ber
ein
,
Sebenbigf eif
mif jener
bie
fiefen
25eranfn?orfung
bie fte Derbienen.
nnb
feelenanfn>i)lenben
|>I)iIofopf)ifd^en
dbrfe
efl^ifd^en
ergreiff,
3ie
nnb
2Irbeifen
bem
IXnferban
be
englifd^en,
frangjifd^en
nnb
ifr.
ifalienifd^en
SQtlobernismn fo fern
al irgenb
mglid^
3ie
obige
uerung fann
fommen,
f^ffc (Sr=
domo
gel^alfen gn n?erben.
So
al
@c
292
eijlebrre nnb
=Ieere,
bet(d)e anffd)oIajiif
jlrcngflen
gefhrt
]^at
eine gielfid^ere,
auf
JBeiregung,
bie nid^t
,,2Inpaffung"
an
bie
SQlToberne,
fonbern
eine
n?al;re
geiflige
58en?ltigung
ber
mobernen !ProbIemIagen
in
au(^
bie
2Iber f)ierDon
al6
mar
ebenforoenig irgenb=
etxvae ju Derfpren
einer nid^t
reid^en
Dom
^ITobernimu.
^et((^e in
lel^rs
Dom
unb
ber
frangjifd^en
g^orfdE)ern
Dor=
bej^alten.
jie
Sie
maf^te^ n?o
fie
(v}(iemati(d) tvat
, an
inbiffe=
unb @9|ieme
ber
bem
ah
am
bem eij!
be
,,3"g^r^^"^"^lT^"
f,3^Q^(^^^^^^i\^'\
finb
^^^
^"
^^^
Pl^ilofopl^ie
immer ungrnblid;
3^^ ^"^
il^rer
unb
unb 3afein6|iil,
293
bet alten
d^ule
g^etv^tt,
ij!
fr mid)
@d^ule mi(^
gtigel^rig fl^Ic
immer
ba&
Bei
(5eI)Ien jener
Bejiimmfen 2Irf
xvie
jte
t>Dn ,,fal(d)et
2Inpaffung"
bie 3Q!Toberne
nn Senffd;en,
ber 9[Robernimn
an
ollgog, feineipeg,
25eifpiel bie
ba^
Bei
nn
jebe falfd^e
2Inpaffnng,
jnm
^apital\((d)er:
tPerbenben @faafgei|i
Bei freilid^
fonjianfem, fenbaI=oBrig=
Sie
feJ^r
fiath Slnpaffnng^
bie fid)
bnrd^ bie
tpie
gejJeigerfe pojttie
felBjl
Don
(Be\)alt bet
aBer
fie
n?ar eine
eine meijl
^a^fiabe gemefen
tt>ie
^ie(eB ^f)no5
men
i|i
nnr
nm
ah
fo
merforbiger, menn
mit an^brifi
lid^erem
nnb jlarrerem
ift,
Derbnnben
anfmeifen.
ee
(So
ijl
bie meijien
^Beteiligten felBji
(ein t)oII(ie
ic^t er|i ba
ttitt,
nnb
294
eigener efd^id^fbeurfeilung
bem
^beetiiveife
unb
bet
^nfiu
il^re
(Srfa!)rungen
Befragt iperben.
t>on
'SXtit
Serl^rung ^u 25erE)rung
bie jtd^
bann u BemerFen,
wie gemaldg
DerJ^IIte
f)od^
bie
@d)|ung
^erfonen,
ijl,
ruppen,
Einrichtungen,
Sf^eorien,
iteratnr=
toerfen nfn>.
im mobernen
gegenBringen,
^in(o
am
tiefjlen
aBgejIoen nnb
Bgejloen
f^aBen,
ba^
biefe
StBjIonng
fogar
eine
mit=
3^
Hernie eine
bie bie(e
(rfal^rung in i?erfd)ieben|ier
^otm
e
fei
anebrtften.
Einige ge^
fte
i^nen,
ah
oB
,,t)om
bie
Sranfe" gefommen
beutff^e
feien.
mober ne
ii)te
ultnr ober
bae, tvae
man
(o nennt, hei
l^l^cr
gefd^|t ?erbe,
ja
ah
^anpter treter
|te
felBjl
fd^|en
felBer fd)^t.
^alh
toenig
be
fatl^olifd^en
bafelBe,
unolommener,
fojufagen gmeiter
ar^
e jtd^
man
gleid^fam
er(ier
arnitur,
25efriebtgung Befa,
anjnnF^ern.
teil
bann menig
emi!
2)ie(e
an ba^ notb9^nrlei)lnng=
3rturp|Iid^t=,
295
eti)0&f
teile
an ba
eng
an
eine feE^r
I;ifforifd^
lid^feit"
in
efd)it^f0forfd^nng
unb
!pf)iIofopI)ie,
ifi
feil
cm
eine 2Irt
;
jle
on jener
2Irf, tvie
tpollfe,
jie
ber au0lnbifcE)e
fel^r
ber
^ringipien
gar
erfd^ieben.
25ei nn werben
bie
folgern ngen
bie
follfe,
aus
^olQetUQen,
ba6 Stehen
jinb
in lebem
(einet
d^riffe
t>oIIjieI)en
bod)
{)njig in tveitefiem
3Ife preigegeBen.
255nrbe
man
gar
fognfagen
inbnffiD n
^ngeBrigen ^ringipien
erf!
gewinnen
fonbern
jid^
gn iljnen
langfam E)inanfgeIeBf
^at, (o m'6d)te
gleid^em ober fogar in nod^ f)B)erem '3Xia^e Don ben ttabitionell fird^Iid^en
aBmeid^en trrben,
ah
e0
jene
be ane-
Sro|
biefer
bnrd^
bie
(Sigenarf
ber
Senffd^tum
@4>n?d^en,
t>on
planen
bie(e6
t)on
3"f"nf^geffaltnng Dor-
^at
fat^oIifd[;e 1)eut(d^tutn^
feiner lauBenreinE^eif
ganj
296
afiutvei(en,
b'ie
un ba6
fernere
fieffte
innere
tu;
l^f.
21&er bie
biefer Seiffungen,
feine grunbfa|feffe
unb
lieh
j^^^ff
poIitifd;e
rganifafion unb
fein
bll^enbe,
fajiuDerein,
finb
233erte,
bie
es
in
Segleifumjlnben
ber233irF=
famFeif be
Fatf)oIifcl^en eijie
im mobernen 3euffd^lanb ah
beffen centralem
lum
unb
unb
jie
leid^fen
(So t^etbanft
ah
in
ber ffeigenben
'^exfe^nna^
253ad^5fnm ber
Qraftoren, bie
n?a5
immer
ber
3"^^^^
Programms
fein miJd^fe
an
)!el;en,
Sebeutung
ber
ffeigern
taat unb
feine Qrl^rer
in]^alflid;en ^arteigielen
ferne
ja
gegebenenfall
B)eit,
i^m
innerlid;
feinblid)
gegenberffel^en.
biefe
(i(>eii''
!Da0
fifd^en
XSorjge nid^t
297
muB
nnb
Befonber
e
f)0(^entix>i (feiten
mad^fenber Vertiefung
ben
jieigenben ^e^letn
fonbern
nnb 3Q[tngeIn
t>on
23et)lFernng6=
regieren m)te^
jid^ lieber
barf aber
be fatf)Dlifd[;en Sentfd);
tnm&
teit^
S)ie
Sauer
fef)r
ber 255irffam=
Befonber be Ie|teren
iff
negatimertigen
(ie
3Q[loment0
burd^ ben
witb
unfer ^atteitvefen
neufrijiallifierenben
rieg nod^
3erfan
aBer
ifi
3er
ba^
Beginnenbe
XSor allem
ein fo groer
on ben
(5ef>
lern
be
an bereu X5oIf6teiIe
e
jtdE)
wenn
nm
(Jel^Ier
olibarittgebauFe unferer
nur
BeMmpfen
geBietet.
erjie po(itiDtt>ertige
(Sntfaltung
^entfd^lanb
nicfct
fat^olifd
aBf)ngig
29B
gu
ben
fpegififd^en
atid^
beuffdjen Scijlungen
bee
?atB)oIifd^en
Seuffd^fum
fpegifi'fc^
f af J^o*
aud^
bie
an
fid) erfreulid^e
feffionen in
3af)rge]^nfe t?or
bem ^rieg, on
bem
an
^rofeffor iefl in
ipfeilfd^ifferfd^en
erffer
tum
negative
3Komente
ber
fie
fr ba&
(Smporfommen
red^ne
poIitif4)en
3^
negativen 3IComenten
allem
bie
d^rijilid^en
fotDol^I jleigert
3^f ^nttJelt
berl^
aupt
feinblid^en
@tel{ungnal)me
ge=
Bei
ben SQftaffen
tvie
in
nung,
me infamen
ber gluBigen
tvie bie fEarf e
ibeellen 2ltiongefge
ah
ruppen
erl^eifd^te.
lird^enautritteBemegung, bie
ben
leisten
nimu
aller
fopl^ie, t>or
allem aBer
einmal
gered^s
intellektuell
299
fiE)renben liBeralen,
lid^en d;id)fen.
Ser
^roteffantimus nal^m
Setoegungm
Begreift
^ierau
jtd; fein
Sefmp=
in
fung
biefe
(d^ulpoliti! ufm.)
auf
bie
fatI)oIifd^e
SItitmirfung
^^etem Oltage
ah
Dorl^er u ff|en
nnb ba6
Eonfefjionellc
^^^^
jurd ^uffellen.
id) bie
negatio*
StUomenten" red^ne
aber and^
menigfien unter
bie gu einer erl^eB^
rnbe,
ffrferen
tf^eologifd^en
unb
]^ifforifd)en
23erjlnbigung
ber 25iBeI!ritif,
feiner
bie (Be(d)if^fe be
en?i^
lagen
ahet nid^t
um
OrganifatiouaufgaBen (an
angepat
ifi
bie
fo iel Beffer
al ba inbimbualifiifd^e be beutf)iff
ftute
ber FatI)oIifd^en
alle
h'6l)et
Bewerten
lef^rte,
tpa
einji
biee ffr^
3"r'^^^^n!ommen
ber SI)eoIogen
255anblung
im
^b}te
1908 grnff
ein f)aIBe
300
ak
bae "Jtiniip
xvo
Singen";
,,ba^
man
waQf, ba
f)inau".
ein neue
ftonlo,
gef)t
man and) bet ben ^Protefiantiemn felSji Samit aber })at bie tE)eologifd)e Xiffenfd^aft
@ie
ifl
eprge Befommen.
profeflantifd^
in 2Gai;rf)eit Fonfeffie
nur infofern,
ah
233iffenfcl^aff
ah
eine
unb
@ie ^at
bie
alU
ber nod^
einfad^er
unb
fdjrfer:
,/JIfan fann
QSernbernng and)
(o aubrtfen:
meht
jic^t
,,b
e in jeber S^in-
ein
^ovt(f^titt
ijl,
ift
eine
anbete grage."
Sroelf fd^
(Snt^meiung on 2S3iffenfd^aff
eine
unb
^Prajri"
im
linfen
^^^
^'^ *"
fllen,
ba
biefe
rein BiflorifdEje
Qorfd^ungprinjip auf
!po|itionen
mu
fd^en
am
bet
Snbinger
&d)uh unb
ber fpter
am bet 9litfd^I=
@d)ule
eine
Fann ah
Vorgnge
bie
(Sinjlellungen
ber
ber SI)eoIogen
301
in ber 2tb=
tvit beffer,
an jebem
religi normatiDen 3"^^^^ff^ nhet^aupt bei ber einen ber in 25etrad^t f ommenben rnppen, nnb fann in einer bar in
fnnbierfen n?ad^fenben Ubereinflimmnng mit ben ^oftdonen
ber fafI)oIifd^en Si^eologen fein
2jad^0tnm
Fonfefjtoneller
I)ei^e)!en
Ianben3=
liegt
nodE)
nm minbeflen
(Sinen
jtonelle
bie
ernj^aff gn fireifen
i(i:
255a]^rf)eiffern.
(^im fonfef-
25er)lnbignng,
anf mel)r
beruE)f al
anf
biefen
angefl)rfen negativen
SCTtomenten,
anberen
2Gege
erhielt tt>erben.
Siefer
2Beg
ifi
bie heibevfei'
nnb
intenjie
ba
fd)'6ne
Dringen barnm,
Dom
beiberfeitigen feflen
Ianben6=
nnb moralifd^en
angepat
barin
ijl, tt>er
ber mirb
and^
neuen S^atheweie
unb raft
feine
lauben nnb
feiner Gl^rifflid^feit.
5- SR'eue
I
.
IXnfere
25egegnung
ben 3tJ^f^^tenben.
polififd^er
2Irt
jiei^f
bie
religi=etl)ifd;e:
follen
mir benen
!et)ren
Be=
gegnen, bie
gurtf
ftd)
mit
aufgen?E)Ifen eelen,
auf
alle
lle gejteigerfen
religi=
metap^x)ft((^en
inne
unb
burd^
burd) JJorberung
finblid^er
mnnlid^
oon un verlangen
l^eilen.
S)a0
iji
feine
^rage lanbs
lufiger 2IpoIogetiF,
|ion
be
fatf)oIifd)en
lauBeu unb
unb @eitenn?ege
pm
n^al^ren
Iau=
Ben
fo iele,
ah
ba& ttlid^e
felBft 2ffiege
unb
(Seiten2lucl^
wege
Befl|t, l
fr Beffimmte
255eItjituationen
jinb
bie(e
2ege
Befinben,
if!
ber
gr biejenige (Sitnatiottf in ber wir un 2Beg Ber baB d^rijilid^e tl^o ber nd^jie
meint
e wol^I
unb gegeBene.
tutoritt,
bie
@o
in
bie
aud^
einer ber
d)ri(!lid;e
l^at.
unbgeBungen
in
2SeIt
bie
unb
n?er ju
il^r bie
redete 3tid^fung
fertigt
red^f=
^raft ^at,
jie
alfo
3<>3
gu geBert,
(Sd^ort
bie(e
(o
eiofad^e Satfacfje
giBf
nnferem
lauSen
legt
trie
unb
rtrt eirte
pmBoIi!
augefl^rf ^at
3ertrt
iff rtid^t
nnb
ber prote=
grnbef,
ttjeld^e bie
SieBe
iff
im efge
e nid^t
f)ier
nnb
borf Beft|t?
XXnb
fr
bk 253ieberBefrennbung
25ilbe0 be Senffd^en
gleid&en fr bie
im Semu^tfein
ber
be 21nlanbe6,
be=
Teilung
J^af,
d^ben,
bie ber
rieg in
jebeni
bie
anbe gefd^Iagen
Don ber
f)d^ffen
Sebenfnng, ba
^nmani=
liegf,
ber fxttlid)en
aller
mit allen
in
d^nlb nnb
flar unb
'Die
fejl
^erbienj! Dereinigt
fonjol^I in
|id^
auf
eine neue
^ei(e
Gegriffen
n?ie in ber
^rajri barlege?
^Koral
inbi:=
runblage,
bie unferer
3^0^^^^
ba^
f^^
^^ ^^ ^^"
Qormeln ^ant0
n?nrbe,
reid^t,
iji
nid^t
ift
nur
tl^eoretifd^* unl^alfBar;
(le
nid^t
gii=
ba
SeFennern
fE)lBar ge-
wotben.
Und)
f^anbelt ee jid^
l)iet
nid}t
nm
unfrud)tBare @r=
mai^nungen gu
um bie
23gl. e 'Iserfaffer
I
er ^ormalimu
in ^er (5t^if
unb
bie
matevialr
f^
2Bertet^if",
orfc6ung",
Spalle,
bie
Utttaft
ifJ,
bie
ben 2SeIfgufammcn=
I)ert>orgeB)f,
unb
um
ben xvai)t'
t>on
^aeubfien 25cifpiele
bie
nad^
biefer tthettpal^rl^aft
3"9^"^
lauBen
in
bie
^nbe unb
beginne
alle ipeifere
inneslenfung burd^
ergeben.
berl^aupt
aller
ift
ja
on groer
23Sirf)figfeit,
ba^
man
in
mtern
3ogmen,
Seigren,
ebrud^e
X5orbergrunb
ibeen
felbjl
ffelle,
fonbern ielmel^r
!)erau6arbeite
bie(e einfad^en
runb=
immer neu
jemanb ju unferer
2SeItanfd^auung fd^on
be|t|f,
ma
ii^m
teilt
3arbietung
^emmung
ein
bebingt burd)
I)erIid^
bie
taufenbflfigen 25or=
bie
unb
man
nid^t
|1d^
ber
fd^on
erreid^ten
ei(le5s
gemeinfd^aft.
n?ie partiell
immer
erFenne
ber
man an unb
bie
Ejte jtd^,
burd^
ba
alte
Si^eologenlafler
onfequengmad^erei fogleid^
ncd) bejlel^enbe
geigen
gu
wollen^
roof^in
,^eigentlid^"
20
305
S)iffercn filieren
unb
fteihen mrbe.
lt>enn er in
ber
^pdngip in
ftd)
anfnl^me, ba^ er
al ^Profeffantimu
innere, in ben
iff
gegen
felBji
bie
Sie
eelen unb
erijaben
tief
genng
nnr einer
um
immer neue
fnbjeftiDe ,,J8en?ei6"=
ah man
jeber
I^njig
meint
IXnb
ein
bie
^fpd^ologie
frei
belel^rt
felbff
um, ba$
ebanfe, n bem
3Kenfd^
jid^
am
einer
i^m gemalfig
gn
i>iel
fiefere
XSurgeln
(d)lg^t,
ah
ber eban!e,
ftdb
bem
er,
blo berfiil)rt
rlernen wir
in
Unfngenb,
nnfere
ebanfen
gu
9Jlem=
unb ^iiUe
ber eben=
nur
feilweifer ei|!egemeinfd^aft
bewegen augufi)Iagen,
iff.
Ser rfaffer
Ijier
iji
^reunb (Snglanb
nglnbern
aber
Fnnen wir
^unfi
teil-
weifen
t?on
3wf"i^tnenge]^en0 einer
ruppe mit
einet 3IteI;r]^eit
anberen (Btnppen
2Id?tung
SHomenfe
ba,
in
2)ie jwiefad^e
e=
ebauFenanpaffung
^anbelns gwingen,
bie
wo
(Sinl^eit be
306
25ead^tung
bie(e
old^e
ber 25Jaci^0=
fumsform
(SE^arafter
grunbBejIal^enben
in ben
ii)re
Q^unbamenfe
3ingen.
@ie barf
e=
ber
ruppen
Breiter
unb
fiefer in fid)
aufgenom-
S^'6d)ftpnnlt ber
l^in^enfrierf,
OffenBarung
bann aBer ab
geijligen
rganimu
ba^
jte
hinein-
burd^ bie
unb
fird^Iid^en
Gruppen
felB jl
unf erBrid^f .
STCur
barum ermag
gum
religiougefd^id^tlid^en
^orfd^ung,
^umanimu unb
fo Diel tieferer
felBjl in
mit
fte
din^e gu BlidFen
al anbere irc^en,
nid^t Deranfert
fie
iff,
tveil
biefer @e(d)i(^te
pvat
fo offen
unb
@ie
fnnte bie6 in
3uFunff
nid^f mel^r,
n?enn
jte,
unb Ute l
i>evl)alten,
nur
reaFtit? gu
unb 3d^ngenieffenl)eit
immer
3^^ nenne
I)ier
nur
&ad^e
307
erfd^pfcn ju tt)oIIen.
233ir Ratten
tvie
fd^on Qf^-
2S.
unb
bie
d^rifflit^en 25orBiIber^
6f)ri(!i felbjl, ^eif weife
tt>ir
im Silbe
fel^r
nnterbrntft.
ober
nod^ Beffer:
bett
unb
jittlid^en 3S5erfe,
SHenfdjen nur
in
and) alle
Sugenben
I;eiligen
unb ben
unb efe|geBerSeruf
unb
jie
be
hetanht
jinb,
ba^
unb ba^
nnb Sugenben
^riffi gleid)=
(am auf
f)eben.
ben
ijl
^foffen
nun
(So
aber, n?ie
mir
bie
fdE)einf,
be fiMid^en (rfennen,
ba^
STtid^fad^fung ber
auf benen
jtd;
I)d^f!e
abfd^Iie^enbe @itten=
(5r=
fonbern au(^ gu
menfd^Iid)ung
lid^ung
(^in
in
Ijeufiger
3^^^
^^^^
(^^
2?erbrger=
unb
be l^d^jlen ^^^^le.
geiflige 2luge,
ffarfen
unb
fapferfrol^en
feJjr iel
gelben
nidEjt
getpal;rf,
mirb
ob^
ein
iwat r gar
S^elb
E)ere0
iff
unb ett>altigere ah
tjoll
geroal^ren.
308
geiflige
2Iuge nid^f
ben 2(rjt
ober ben
ba
nid[;t
aud; ben
^'6d)fiett ^prieffer,
bet @eelc
ben
ijl
gejlrengen
^errn unb
unb Sid^fer
gar
feJ^r Diel
mei)v
ah
bies
jufammen.
fo
Sa
jid;
nur 25enpanbfe
jid^
Doli gu t>er)iel)en
(5^^^^^
pflegf,
ann
einer
ba^
fIttIidE)en
25orbiIbIicl^Feit
nur babutt^
leife
annf)ern,
man
bann gu
im
ei(!e
beft|t,
ber
elb
bie
t>on
^^m
einer Dornei^mlid^
be5
homo
religiosus gu ergnzen
aud^
fter
^^m, 'Damm
gett>efen
ij!.
ud^ unfere
im rieg ^efuB
mag
ee
gum
25eifpiel eine
i^m
Dom mut
feji
De-
@o
unb bauernb
bie
ejlalt
Gf)ri|!i
ift
fr ba begriffsmig
jene
nur an(d;iali(^ u
faffenbc
unb gu
f\)lenbe
glle
etB^ifd^er
Sppu,
Hein Serufibeal,
309
Kaffe
Segabungen,
'^ntetef(en,
bie STffe,
bie 2?er=
3%^^
immer
eine 2Befen,
'Reiten
feifen ber
ber
Sernfe, ber
nnb fipett
ba^
im
lieferen
Einbringen
in
&ein
355efen nid^t
me^t mad^fen
fnnfe.
fofort ,,235iberfprnd)"
fnm
nnfere Itnfd^annngmaferial
nad^ bem
jtd^ ja allein
n>iberfpred^en
^e
^^^ F
grer
mu^
nm
^errn
(ein
n?enn
anber
Sarum
be
fann nnr
angen einer
nfjer
iff
ba 25ilb be ^errn gn
ift
getpi,
ba^
bie
bem &d)ema
bie
ibee
mit aufjunel^men ;
3^n
in
po,
S^ieb
Bel^aftet barguffellen.
3ie
310
Don
biefcn 23ef(f)rnfungen
unb Verengungen
be gfflid^en
3[rCeijicr
burd^
if^re
eigenen
X^orbilbefafegorien
jte
tpenig
gu
merFen
fe^en.
unb
erjl bie
gemeinl^in ju
tt?re
Zvihut
mren
al anbere 3^^^^^^
fo
^^^
ijl.
barum,
@nge
toenig
Beiput
2a
\ie
bem ^errn
(td^er ju einfeifig
unb ju
t>iel
taten,
2Eir
unb
je
I)i)!orifd^en
bie
Xtm-
on
3^m
,,^iriigenlei",
bla^:najarenifd)en 2Iuffaffungen be
berJ^aupt
errn
in bet
,
3Itas
lerei
and)
jlifd^en
onfiruffionen ber
bae ttrd^rijlentum,
(Stnfi
unb
bie gule|t
nur
bie
gung
gen^efen.
laubigen
biefer '^eit
me^t
araturen
25eifpiel Don
leiber
(Jr.
gang bejlimmt.
^nm
hitf
bet l^eroifd^en"
nun aber
Elemente,
bie I)erbe
311
S.eibett6ftaff, bie
,,
2SeIff)errfd^aff
um
(im
IXnterfdEjicb
Dom
nid^f minber,
ben 3wt^(fFe]^renben ju
geigen,
ba
biee alle
nur
ein
mu0 unb
mglid^e
Itfilifarimu
ber
Sebeuauffaffung
^rvat
i(t
I)od^=
erl^aBene ^et^alten,
d^rifllid^e
fr ein
ber
@f|punff
im G^araBfer"
fte^en in
be 3Q[lcn=
fd^en
feinemeg
biefe Stehen
unb
^elbengoftf^eifen
unb ^oUQoti^eiten
einem inneren
3S5efen0^ufammen]^ang,
genau
tvie
3Kenfd^f)eit5reIigion
unb
ber
(Srlfergoffl^eit
elb
ermd^ji,
;
unb
elbfiregierung
ber 255erf,
an ben
er bie J^ierburdE)
gefammel^
feines
feigerung
be
efamtbafein
XJoIfe.
bered^figf iJ^n
^nm
unb jur
^ett--
grorberung
il^re
el^orfam.
Sa
an
ufen
in fid^ anf=
nel^me,
ja,
ba^
Sriebe unferbrdFe,
Don
^atut
d^Ied^fe l^aben als fold^e mit Kid^fung anf baB (3te, baB
liegt in
gar
nid^t.
2S5o
ber
tpo
fidf)
f)ingeben, n>a
nabe
Der-
mn^^ ba&
tt>ei
ber 3C[tenfd^,
ber nid^ts
12
!ann ah
9KifIeib,
fic^
felSff Bef)errfd^en,
nodE)
nid)t
(Sr
Fann
tt>ie
SieBe,
feregungen
ebenfoipol;! unferbrdFen
2tn=
tpanblimgen ber 2Ingff, ber ^nvd^t, ber @d)n?d;, ber gaul-heit XXnb ebenfotpenig toeig ber aTfurl^elb, tpas benn nun mit
bem
geffeigerfcn
iff.
eben
feines
^olttum anzufangen
fei
toenn e ba
(Sr bebarf in
ift
bem
Sfe
im 2illen,
nun
ber
Seufel
Sarau
ba^
e0
gilt,
jene
im riege
fo gen>altig gebte
ah
bloer
iE^re
begiel^en,
unb
be6 eij!e6
gu leiten,
bred^en, ber
(rft ber
am
im
im ^er^en betnQe
berrfd^aft fid)
Sie neu
ff ill
tpeig,
t)oll
unb
im tanken JSefel?!
unb
jarter
^^e aufjunel^men
unb
es int
laffen
2ie
unb
bie
elbffbef^errfd^ung, fo
mu^
and)
Untergebenem,
mu^
als 2Iu0gang3punf
bie
genommen werben
fr bie (S:inhiU
Kampf,
313
djnlb unb
ein
25erbien)l in bie
emfer.
erabe
(S:ff)o
l^ier
liegt
S^an^U
3a
nnferer anbergluBigen
nrfprnglid^en
funbierten
bie
ba
auf X?erfpred^ungen
^itt>etantwottunQ
fittli)en 3S5eIt in '^eit^
^bee
einet organifd^en
Seile ber
3lanm nnb
barBer
^inam
im
3^^
^1^
^^^
yUXiWetattU
n^ortnng
immer
er)l eine
Bernal^me
einer
jie
ein
nrfprnglic^e^
gleitenbe
^anblnng nnb
nnb
alle
^anblnngen
eigene
nnb frembe
nBer=
je
fpannenbe
jittlid^e
Be=
immer empfnnbenc
jie gilt,
3Q[tifoerant=
mofr
mng.
aller
I)nfig e]^rfnrdE)t6t>oII
Sie orpn0=f)riffi=3^^^
d^rij!lid^en
^^^
bas XSorBilb et^ten (Bemein(d^a\t enfn?eber bnrd^ moberne (SnfroidEInng gur Berl^anpf
ird^e
i(i
bie
tvotben ober
Surd^
bie(e grunbfalfd^e
teilen,
nur gu gerne
nid^t
nur
bie
^oh
Fe
ah
wrbe
^od^fpannung
^od^fpannung,
bie ge=
ba^ wir nn
gleid^^eif ig
ah
mit
auf Fumulierfem
^f ererbe
frei f)er>or=
,,
am
unb
gIeid[;tt)o]^I
aud) aU
njal^rl^aftige
lieber"
einer
jiftlicf)
unb
tvie e
gu
leugnen,
fonbern u t>ergei)ligen
unb mit
unb unter
balb meEjr
me^t
l^eibnifd^en,
(Q^idfete,
mobern=pantf)eijIifd^en@taatbegriffe0
bie
^egel, yXlat^)
im Kriege
fo
atl
erlebte
^ofolibarift
nur
bered^tigt,
ijl)
tt>enn
jie
tplbt
bualimu
be jtriege
oerl^ltni
(^hen ^iexpi
ijl
jene
amerabfd^aft
n)op
geeignet.
@ie mn^
gund^jl in baB
runb=
be
ber (Stube^
ah
eine eff)l0fdE)tt>iugung,
biefe
tvie
im Kriege
ruppen=, @tanbe0=
unb Organ)leIIungunterfrf)iebe
auf)eben, gIeid[;n>of)I aber bie
ber SCTteufd^en
im
(S)taate
im Kriege
fo ffarf erlebte
@tell=
Vertretung
raben" lum
frei bie
X5eranttt?ortung fr bae
ne^menben unb
in
315
gum
,,25ruber in otf''
f ufen,
man
nod; in ber
Bcrfprnngen
@tnfe
milingt
bie
n?erben brfen, al
tonnte
nif^tl
erf limmen.
fo (e^t,
Sa
f ann
man
S)iefcr
prung
nnter
ba^
erjie
er ben
ganzen
gur(f=
3Il'enftf)en
jtd^er
pveite
nnb
fufe
fallen l^t.
tber
religifen
bie fpe^iftfd^e
raff,
bie
unfer
lanben
ber jTIid;=
ba--
^^^
efix^Mtaft,
gem
an
Umfang
fd^Iief en, in
inm ^rin^ip
be0
3wfmmenHange5 nnb
ber 2It^tnng
nnb eIBftnbig=
hit. ^ebe^
^olf
iff
J^eitanfgaBe nnerfe|Ii(f)
nnb
o lantef
nid;t eine
Ergnzung
aller
3a0
ifi
bem intet^rin=
ijl
^n-
bem
tperben irir ben fd^nfien 25eruf Bettigen, ber gerabe unfer nad;
einer
2eIt
um
bie(e6
^oIH
gebogen
316
nid^t unfet(ud)tf oB e ein S^f*^^^ ^^^^ ^^"^ tiefere OTfofipen big Feif
iji,
ba^
bie beutfd;=Fatf)oIifif)e
Sei?lferng ju einem
erf)eB-
lid^en Seile
mit benjenigen
etf^nifd^en
unb
ferriforialen beutbie
fd^en
Set)IFerungfeiIen jufanimenfllf,
ber
S^a^ be
^at 2tuf
bie5
biefe
(5^If^
erleid^tert
un
bie6
unb
gebietet
un
fd[;n|!e
2IufgaBe.
mglid;,
be
wenn
rvit
3^^^ ^^"f^^ ^naiiQvi^ndi^me ift aber nur immer auf ber unbebingten runblage
ern
nur
&taat6eimid}fnna^
operieren.
25lo^e
Kebe
frud)tet nad^
au^en
ben 3lidE)tungen ,
in
im
21ulanb
felbff
wie an ben
aU
bem
lriege
bie
norbbeut-
(d)e f)odE)FapitaIijIifd^e
fdEjrfer ur (Sr=
fd;einung
bringen
ah
^id)t
bie
^n^alte unfere
,
lanben
Iifd)e
burfen aber
bie Fati^os
lifd^er SIlenfd^Iid^Feit,
23Seid^f)eit, (JriebfertigFeit
,f^nfetiotift'' beFIagte
tiefere,
unb
if^re l^eitere
Harmonie,
ten
^awitt unb
unbeFmmertere
2Irt,
an&
317
Ibenbigen Srabifionen
toad^fene
^etam
unb
refoluf gu leben,
unb ba e=
fo
immer
fing, (Bemadfte
bie(e
neben bem
reprfentatien
(te
Seutfd^fnm nnb
muffen
jtd^
i^m tDa^v^aft
^nftu
in feinem e(amthilbe, in
tnfionen,
2S5erFen, 255aren,
ba^
fie
befonber
im Umgang
mglid^
fein, fo
mten
xvix
um
nnb
feine
befon beten
bie(e6
feff Italien
mand^en
Singen,
bie in
am
f)d^flen
im
^a,
QSor=
muffen einmal
bie '^beale
nnb 9Ka^ffbe,
erff
hei beten
einen
(Sinn gewinnt,
il^ren
(Jrage
giel^en,
bie nid^t
immer fr
2SSert
^erfnnft
biefer ^^^'^I^
rnl)ig aber
ruppe fann
^beale
(te
nid)t nadb
bem @tile
il^rer
lebt, nid^t
aber ba^
fie
nid^t nad;
fremben ober
DicIIeidE)t
|ie jid;
nnwilrlid^ angnpaffen
biefer
oll
nur
318
ba^u
nur
3^^^
ag
einer
an
fei
olibaritfpringip angunel^men, e
bie
gange
2Seh
t)on
Sagn
legen
tt>ir,
d;|ung
biefer
Sd^figFeit" unfer,
jie
aber
unb heftp, ah
(So
iff
tvit
nn in unferem
rid^tig
gang
an
ber
ba^
ein groer
^afte,
f)ert>orjled^enben
Zr^pm
nen=norb=
bentfd^er Zd^tiQfeit
gejieigert gebadeten
unb im ^alle
ber gnnel^menben
unb nod^
2[rBeif,
fl^igfeit
feiner
3Kae
ifi
anfallen
3Teib aber
ba6 nod^
nid^t
^d)
an
im minbe=
^ICand^e Don
il^nen
bebaute
id)
fogar fro|^
jie l)in=
\a ein
berf,
wenig
wegen
il^rer ,,S!ud^tigfeit",
bereu (5|*ge^
tvei(e
gu fein.
"SXtan brandet
nid^t
hei
immer fouFurrieren gu Fnnen unb gu neiben, wenn man ergwungener onFurreng fd)led)t abfd^neibef. 6 ijl
man
um
319
muffen,
beten
t>cr)!e]^en
Befeitigen
ipellen
mu^.
eBen
baffer
and) tvk,
heffev gu
(Stf)06
al biejenigen
Sogenoffen,
immer nur
mir
VLnb bann
fef)en
foipeif
bie fift=
erl^eB^
anf nnfere
lid^en
efcf)id^fe,
nm
jie
unb
geijligen
ah ba^
^mpevath
bie
plm
biefer
on un5 heftp,
nid)t
ba^
bie (SnfroidEIung be
mobernen 3euffd^Ianb^
biefer
et[)i(d)en
unferbrdEf,
@fmme,
Hangen
ber
bir
unb Berufe
ufn>.
Zone
mit
t>on
fonomifd^en
2IrBeif0ernfrc^
nnb
Begleitet
bem
fd^rillen
eflimper
unb ^unjl
fo auffllig unb^
3R'ad^foIge aufforbern.
bie fo
unb
ma
fid) in
biefct
2IufgeregtI)eit einiger
in
ber
efaf)r,
contra
e
i"
e pro, (ei e
320
fefjen.
3"
Heine unb
immer
om
nfe, ba6
bie
Blo^e gnabenlofe
Zf^Q-
eifi unb 25ilbung (jnm 25eifpiel ant^ unfere Unibetfitt-geleierten) jogen (td)
bie
^^ete
'rDi(^'
faipitalii((^
Siefem
xvit
il^rer
fd^roffen
tpieberum
baB olibariffprinjip
beiberfeidgen
eele
entgegenjul^alfen,
Sd^tungen
^olflid)
()et(d)e6 Dteid^
flerreid^),
jiammB^aff (&bxvefi
i>et'
STforbtDej!), Fonfefjionell
unb
Beruflid^.
fafl
Sie
eiferfd^fig
ngjiigfe
SIBfd^Iie^ung aBer
aller
feineren eijier
in
^oIFfum unb du
einer
ffentlid^feif,
eine
S^ah
ben
mn^
'^ae Semugtfein,
tpeld^e
mglid^t n?erbe, ju
fein,
gu leBen, n?ie
jte
leBen,
mu^
al er
beren
rtreter burd^bringen.
etilen
@o
benn
lum
unb
ge=
died^t
er
fjaBe, in einer
2SeIt,
breiDiertel
aller
menfd)Iid[;en
erl^altung
Srger
Kultur einmal
lernen,
iEjre
21
Q2I
fe|en.
3^ncr felbflgengfamen
QtieiQt tvetbcxif
@inn
nnff,
jid^
anf
eble
mu^ ah
ba^
ein
^unjl gu
arbeiten
enblid^,
gorberung
be
Stmte ober
unb
^Pflid^teifer
n?enig ben>unbern5n>ert
ijl,
ba^
er ielmel^c
ein
Eanbalon
/
t>or
minbejiens fo
al ber
jtd;
um
bie
batam^ ba^
Stiebe
menig
bie
g^orm
an
(ic^
unbebingten Orbnunggeiffe
2Sanb=
bie poIitifd;en
unb
et^ifd)en
^erte
be
&taateB
(e^te),
jtnb,
nid^t
25e=
frberung feinem
felben inneren
})eit,
ldFe
3ICit bem-
^a)o& unb
Ieibenfd)aftlid;en Unbebingt*
^omburg
in ben
Stampf
liel)t,
fann
tpollen,
man unmglid^ 2r|!e nnb emmcin matten tpenn man nid^t felBer a^vofeshfomi(d) unb ob ber
Fonfiirrieren
2SurjImad;er
mu^
bet eijl
Unb
bagn
iji
ab
(Srjle ntig,
l)'6d)(ien
ba0
bie
^alle
in il)tem
pflegbaren
lernen,
'Dinare erl^cblid^
fd^rfer oneinanber
i:>erfd^iebene
nnterfd[;eiben
bie
xvit
auf
fo
bie
burd^
bie
man
unb
ber
inbu(!rie=poIitifd^en 2Ibjtt?edEung be
ben
25lidE
ob auf mand^e
3"9^
^^^
tvie
auf
bie
gormen,
man
auf unfere
Dielen
menfd;en, ob auf
ungen ber
nur
toieber burd?
emalt
fa^=
baren en>aItFrfte,
immer
trollen,
XXnmad^bare mad^en ^n
n?oIs
323
ah
miti-jugenblid^c 2SoIIen=Snn:eti>aIf=Berfc]^|ung,
bk
Sud^e
alle
Berall ba 25erfennen be
uIfurerBreitung leitenben
3"
^^^ eele
Beffimmfer OTfad^foIge,
Berall
ber
bie
SCllangel an
jid^
@inn
bie
fapU
talfien 235iIIen0anfirengung
,,nid^f 9^6^".
2td^,
nur tDegen
nur burd^
^ie(e
einfeitige norbbeutfd^e
(Snergieanfpannung be ratio^
(Staat-^^ TOirtfd^aft0=
fie
unb
fed^nifd^en
aBer
ein
3S5efen geroiffer fr
jirenge renje.
^immt
jie
bie
gange
(Seele in 25efd^Iag,
frBf
jie
aB auf immer
tt>eifere
rung, fo
mn^
e|tnnung
il^rer
nie=
ber
be6 2)afein0
i(!
unb
Senn
^'^et
bae
ein
efe|
unferee
i^tee
je
fte
in ber
rbnung
nell
he(mmten
252iIIen
um
fo
tpcniger
fl)ig (inb.
laube,
^eiOgfeif,
bie
(id)
S^avmonie,
bie
^eiferfeit
bet
pjlenj,
ein
@ehet, baB
lum
ber
ft)Ibar erreid^t,
eniu6 unb
alle,
fein
am
il^m
brngenbe
233erf, ^inberfegen
tt?orin tpir
unb
abfdE?Iieenben
@inn gewinnen
fl^Ien
fogar
bie frol^s
gefprfe
raff
beSerbeu
biefer
Singe
felbjl
aber
Fommen
unb
ungerufen, ,,inbern
otfe gleid^",
tt>ie
oett^e fagt,
bie6 J^erbeijitieren
biefer 2Irt
fllig
(^ortfd^ritt
gem
einer
'ifRe)obe
in
ben '^iffeufd^aften,
unb
nid)t
il)r
eiji;
rfaffung6gefe|gebung im &taate,
jie
aber bie
freie
ngjilid^ meibenbe
FritiHfferne ejtnnung,
hebient
3Ilag nun
if^rer
ber
immer
fo ,,f niglid[;e
(ein^
unji"
be&
XSoI
fo
ifi
fnfte
lifd^er
be0 ueren
tum, fr efc^enf unb nabe, fr XSunber unb 3"f*^^ burd^Ifjig erfd^einen, Don S^a(e am grer unb mannigv
325
2BeIf
Derjlreuf
ah
if^-
ber
(^^^I^
bie
ijl
in bie
rfd^einung treten
ft)
ba^
nnb Kontemplation,
rationaIiffifdL)en Seffreben,
Be=
J^errfd^Baren
@o
in
bet ^I;iIofop]^ie
nnb ben
93iffenfd^aften,
beren ge=
j^eimer jnngffer
39 ^^^ (^^H^ i ^^^f^ 3lid^tnng ^iel;lt, fo in Q)taatf X?erfafjnng nnb &itte. lirgegebene ober orga =
gemad^fene 2SeIteIemente n bemal^ren or rationaler Unifizier nngsmnt (jie bebrol&e nun 3R'ationen
nifd^
bie
iji
tmme
eine
nnb ZnnbeQfiaaten
in
ba6
gormel, unter
tun l^aben.
ipie
unferer
guter.
pten^i(d)en
nnb elbt>erbienen
ber ^^bioibuen,
nnferem norb=
fomol^l ben
3ng
einer
eblen !PfIid[;tgeiffe
tt?ie
SonquiebauFe
2ertc
d^otterie
^ietatd)ifd)en 2lb)!nfung
if)r
(nnb
(nhiehii)ee ejinnungetf^o
nnb burd^
jtttlid;
hebent(amen
Xnn
auf baQ 2Sie nnb gar nid^t anf bae 233 a an,
326
2tud;
bie
&fanbeBibee
t>erIor
batnif
ber
tiefere
^ertpurjelung.
l^f
fid)
\ebem
e ein
beliebigen
3nl^alt,
inm
t>on
23eifpiel and;
jengung
banernbe
be matea^iht
DQftag and) fr
xialen Sebens^
nnb ultnrgel^alfe
einfeitia^en
^oIFe
nnb
(Snfir>idlnngen be OSoIF
i|I.
an
biefe
^Uta^ erlanbt
nnb
2)er nr^
ebane
fold^er 2tbf!nfnng
nid^f
bel^err^
3fnff
Grfte nnb
hel^etv-
Seiffnngen
bem
bie
^enieit
organifatorifd^en 25emeijlernng
3bee
il^rer
biefer
^oUe-
nnb efamtibeal,
lid^ff
an nnb
gel^ren inner=
gufaramen.
Sie
2Inprgnng, meldte
ein orn^iegenb agra=
tanbeorbnnng nnb
'^eit.
Um
(o mel)t
ebanFe
einer fold^en
nnb
einer
il)t
enU
rbnnng
men(f^li(^en &tnbe,
ebanFen tann
moberne
327
il)v
ein
banetnbeB S^an&
tt>efen,
fein,
an(^
ba6 gerrijjene
^n)ifd^en
onfmuittgefB)!
be
3Q[lenfd&en
lrbeif,
Sernf,
SeBengenu^
nnb
ber 2CeItorbnnng
famt
intern
d^pfer
n)ieber]^erge(!el[f
n?erben.
^n
einet nntet
fleinffe
trbeit
nnb
bie
@inn. @r
gel^rf
tvei^ |td^ in
if)r
uftv.
@fanb, JSernfegemeinfd^aff, ^olfetnm, Nation mit Derfd^iebener frFe I)inburd^ ber aber
erfnt,
l)at,
feinen Ie|ten
2tn6gang6pnnft im efamfjtnne
335eIforbnnng, gegeben l)at
ift
ben (Bott,
ber
^err
biefer
3iefer
@inn
SOften^
nnb
bem mobernen
fd^en verloren
beri^anpf.
@o
immer
anard^ifd^er n?iber|!reifen
nid^f ipal^rl^aff in
ber 355elt.
pflem
ber freien
]^i|!orifd)
fd^on
t)iel
frl^er
amg^ehilbet
langfam
l^ineingejogen
328
SeI^alB Derlor
Bei
un aud)
bieB
bie fo--
Seml)ung
l^eute nie
be (Sinjelnen unb
gerabe in ben
hiB
unb SienjId^araFter an ba
ba aud^ OTCationalFonomen
^ogan^e,
ein efl^I,
3tobbertn, 21.
SBagner,
ombart,
tiefe
3^fF^'
""^ anbete
fo fd^arf l)erDorI)oBen.
3a0
beutfd^e 23Sefen
unb
ber f atf)oIifd^e
ebanFe
einem
l^aben
f)ier eine
nrfprnglid^e gormt>ern?anbtfd)aft.
biefer fd)ne bent((^e
S^tur n?irb
au^
X^orgug
iJfad^teil,
nm=
lid^ lu
barum nod^
3irammoni6mu0, n>enn
er nid^t
3a
ter
unb
iff
ber
n?ieberft'nben follen,
(gnm
23eifpiel t>on
. lpe) unb
on proteffantifd^en Sl^eo-
Unter ben
Ie|teren
(jiel)e
ifi
beffen
e
ift,
,,runbproBIeme ber
(Stf^if"), tpie
fadE^Iidb
unmglid)
mit
^ermann unb
Dom
anberen auf
eine
jufl^ren,
unb
il^r
reid^e,
leBenbige,
3reige)!irn ber
auf jenen
rebujieren,
leeren,
aBer
fel^r
einfeitige
unb fr
tv}pi(d)e
3ge
bee
be5
ro^en)
Be=
apologetifierte,
unb lofal
329
,,
reinen 25er
ber
gleid^eii
nunff"
(elhfi
gegeben
I;at.
foI(f)e
Sroeltfd;
Ejaf
an
terabjlufnng geforberf
frei;
ber ben
gelangen.
Xtoeltfd) (elhfi
and)
ein,
ba^
^,einc
(old^c
Sfung
be
^roBIem
jid; in
667)^ nnb
einet
er
ba^
bie augn|linifdE)=nenpIafonifd^e
^bce
fnfen^
(Stf^i!
folge ber
nfer
einen
^anptor^ng
ber
fatl)oli(d)en
nnb OTtnanciernngefl^igfeir,
gorbernng nnb
lid^en
Bei il^rer
Brgcrlid^ geruorben."
Snrd^
eine innige
25er:
fnpfnng
nnb
fein,
be lBflnfungegebanfen ber
nnb
2IufgaBen ein
l^'d^jle
IXrteileprinjip
gn ftnben.
eine
gri3ere
efaf)r liegt
J^ente
or,
ah
bie
immer
ein
3Keinung,
e fi?nne
nnb
folle
nnb
e lge,
Mittel,
bie
255nnben gn
pl^9Jifd;
l^eilen,
ber
^apitalimn^ an(^
l)af,
nnferem 25oI!e
wir Don ber
@e^cri
ipe[fn>irtfc^afflid;en
nnb regierungsfed^nifc^cn
330
Hnmglicf;feit bet
Faler
@ad)e
^iet ah, fo
i\i
ba^
bie(e
hei^t tpenigcr
im eijl grengenlofen
3Q[TeI)rI;abeniDoI[en be-
nnb ba^
folc^er (Staate-
fojialimu
^iimal ipenn
er
am
rieg
nod)
klaffen
ber
einen
ffrFeren Stnsgleic^
25eji|unferfd[;iebe
I)erbeifiif)ren
muffe.
,,apifalimn" beeinet
naturnotn?enbige ^^a(e
fonomifc^en
be=
gorm
ber
ffentlid^en
9tetf)feinric]^fnngen
(freie
on=
Furrenj
im egenfa|
allein
ein
jn faafebetrieb).
Sa XGorf
bebenfef
bie
primr
fragt
3arum
Fann and;
ein
(Staat
iff
t)oripiegenb reprfendert
Sppn
fo
Fapifalijlifd^
gejinnf fein,
nid)t
it>ie
anbrerfeif
fapitaliiii(d)
t?erf^lt fid)
gefinnf mar.
3"^
olibariffeprinjip
aber
ba^
et
n?enig(Ien
beilnfiger
I>o]^e
in
nnb f^flematifd^er,
nid^f blo^
alle
Qform
eripirflidE^t
al
eine
fntd)tbate,
FraffoIIe
inbioibuelle ^reii^eit
unb DtegfamFeif,
alle
unb
&d)ben nur ba
not-
^ann,
Don allem
33
entUett
xvotben
xvo
bamm
be
faafgmange nnb
SKifBertf
bie in
bie rationale
efe|e6form imftanbe
finb, biejenige
jtd^dgnng be 2IIIgememtDoI)Ie
gu ergmingen,
einem
Ar ff
oI)ne
(id)
an6
faafegwang
bie
I^erBeifni^rf;
nnb iroat
ba^
e=
^Dn=
(^in
alfo gerabe
Dom
(SoIi=
i^m
feffgei^altenen inbii-
be Fo
nomifd^en 3"^^^^^""^^
@o
^"f^ allerfd^rfffe ^n Befmpfen. tprben n>ir ber ,,Sienenjlaaf" ja n?ir!lid^ tvexben, ben
j[e|t
fd)on
ba& lulanb
ah
eine furd&fBare
arifafnr
i?on
nn
malt.
S)ie
inbireften (folgen
bee eiffe=,
IanBens= nnb
be
emfn?ange6, ben
mobern
fierten
gentralifierfen
jentrali=
&taate im efolge
tt>ren
meffen
nnb
bie
bie6
nm fo weniger,
biefer
al bie klaffen
nnb rnppen,
an6 benen
gnnBfionre
nur al Fono^
fpejififd^en
QSorur teilen
Stigfeit
ane-^
Ber|!eigerten
@taatfojiaIimu
^eilung
vermgen,
33'
nur
um
fo me\)t notwenbia^,
am
n>of)I=
mu
biefer
geiDinne.
@0 mirb
ba
man
jid^
mit
tf)efen
unb
tvie
f)ijiorifd^en
rHrung
2S5.
feit
arl
^at^
(5ran
t>on elel^rten
3ICa|: 2SeBer,
omBarf,
ppenl^eimer,
finb.
255. 3lafl)enau,
biefer
(S. ^^^ff^
2tn
ijl
feile auf
biefe
n?eiffd^ici)fige
^taq^e eingugel^en,
nid^t mglid^.
3Tur
t>on
ber
eroinnung ber
geiffigen 5)i=
253enn
ten
lifen
i(^
meinen (SinbrudE be
Bi6l)erigen efamt>erB)aI=
(be praffifd^en
t)or
unb
tf)eoretifd;en)
unb
^PoIifiFer
gum ^apifalimu
in einige
@ie wat
gu
bem Sigentmlid^en
be
^apitali6mu6
in feinet
f?iff orifd[;en
erjlen
tx?eiten
auB
bem
rifd;
tiefen,
and) gebanflid^,
rcligi, pf)iIofopI)ifdE)
unb
I)i(!o=
ffentum,
iB)ren
unb
im erne
bie
333
ah
fold^e il;ren
lanhen nnb
i\)t
unb
hteit
fd}aft
be fapifalijiifd^en
Stl^o
nnb
be
in
anQ if^m
f)ert>orge=
jld^
Xeifer
ft'nbe
i(^ in
eine
mangcinbe (rfennfnis
be
(i)fiemati(d)en
ba
j^eigt ber
iJfo=
nomifd^en eife,
ber
an feinem fl^o
I)er vorgegangenen
^elfanfd^annngfenbenj,
feiner gefellfd;aftlid^en
(einet
^nnffibeale,
feiner
he(iei)en,
and^ ba
Befleien,
gelne
Senben^en
^ier
nur
um
ein
paat
,,2inBXviid}(e'^ einet
normalen nnb
ftnnt>oIIen efd^id^fentmicflung,
rein
praEdfd[;=!onomifd[;e ehiet
bie
unb
^erfeilung,
I^eilen feien
um
Singe
!pi^iIofop]^ie,
unff,
im rnnbe
fanb weitet
nid^t
ober
f^aben.
Xlnb
id)
nnb gn?ar
burd^
bie
ben
bentfd^en
atl^oIiFen
eine
ftixfyet gefd;ilberfe
im
3teid^
nnb
im
menbe 25efangen]^eif,
n?eniger
ja eine
balBBemn^fe efangenna^me
ielleid^f,
bie
burd^ bie
ptahi(d)en ^mpnlfe
ba&
334
aU
ieh
(Betabe
fjier
finbe
2Inpaffnng" an
ein
jufel^enbe
tieferen,
in
Dorfd^auenben
ftd) l^af,
eijler
teld^er
^erFunff and^
immer gegen
tv^t
am
ffrFffen, meil
am
n>enig(Ien Be=
t>ern>irflid^f.
Xl^renb gerabe
jene
bie tiefere
if^
trenne
nid)t
I^ier
mit
2IbjtdE)t nid)t
nnb
fonfefjlonell
nnb
nad) tanbpnnBt
Seontjeto,
gnm
35eifpiel in
3tnlanb,
SnemarF,
(SndFen, Dlafl^enan,
Sonn,
3lenan,
3.
nnb
"Sltixllet,
DTemman
feine
^aul unb
^a^^^in gran!reid^
if)rer
t>iele
rabe auf
tiefjle
leiben
alle in irgenb=
t?on
fann
fei^r
man
hei
unb
335
bie
pvat im
neu
tat beqenigen
fatI)oIifd^en
leben
bem
if)r
l^araFterijlifci^en
betbet
Um
l^ingufgen,
ma
3a
inneren
il)rer
ifi
ah
liebe.
ird)e
biefem SSerf^alten
entfpred^enben ffenflid)en
in (Staat, ^Parlament,
e=
meinbe,
(S:rgief)ung
be atJ^oIifen,
ah
an
ber nationalen
terprobuFtion
'Siefee leitete
nidE)t
@treben
mn^
bie
feiner bil^erigen
Snergie
nur
erl^alten,
fonbern
nad^ STJtgltd^Feit
in
erabe
je
me^t
bem t^flem
bes
^apitaliemm
liegenbe jittlid^e
2Inorma=
litt
bem
^etvn^U
feine
fommt, unb
entfd^iebener er einjief)t,
Einflu auf
gefnpft
iji
bie
ein
unierfale efe|!
(ein
befio
flarer
unb
gtt)edFben?u^ter
mu^
Sa
eben barauf,
be
ba^
l^enfe eine
Heine Glique,
bie
gnm Srger
geworben
iji,
I)od^gefpanntcffen
fapitalif(d^en
(bie
(Beifie^
enffrf)eibef,
fd^Ied^t
gilt,
ulfur nnb
bent(d^e6
255efen an^ufel^en
Sarf man
bod)
(eit
langem
in
nnferem
bie
l^eiligjlen
(SinridE)tungen
man
nid)t
ol^ne
ba^
man
freute
if)re
JUXad^t gn fpren
feine
befomme.
Sa
Kapital
be(t|t
!PnbIiji(len,
feine
Hofnarren
felbff
SQtl^jler fr
2Irbeit6ferien.
G'
abt)ngiger
nnr barin
bie
befielet
ftrFer
anf
3Wad;t
lajfen fi|en.
3)i \a bod)
einem jungen
in
einem groen
5!ieile
feiner
bcrfelbe
fapitali^ifd^e
geworben,
ber
bie
3^^^^
irgenbwie ge=
Srger gefnpft
alfo
lifd^en eijie. 3l^ aber nun bie(e& hin 2Biberfprud^, ba^ wir ben apitalimu mit ilfe berfelben SQ^littel bef mpfen
22
337
un
liefern feil?
id)
^nflein
fafl
md)te
billige DHnd^gelbbe
Bitteren ^nfxf^Qeh^ttfein
2Irmut), begleifef
ein
einem
nnb
Ber
^d)
i^re
fimme
fat^o=
boppelf falfd)
nnb
gefdl)rlidb.
3^
bem
bem
lifd^en (Sfl)03.
lid^
d^on barnm,
ifi,
ertrem inbiibnaliffifd)
preigiBt fr bie
fromme
empfinbe
and)
barnm
(o,
alle ed)te
(^rmmigfeif
|id^
im !Pro je ffe
ber
ber
gormnng nnb
efnl;Ie
eifnng ber
3lefIe|-ion
bie
wogegen
bie Siebe
nnb
@eIBffBeoBad[;fnng
ah\d:)xvd)t
frommen
ttet,
j^eigt
malere
grmmigfeif
fo,
nnb
^d) empjinbe
e enblic^
ba
e bie ed)te
2SeMieBe, bas
gur 2SeIf
erlfc^en
3rang
mad^tf
2IIIe in
felBff
bie 25SeIf
and^
am
I)eutigen
Sage
lieBensmerf fr
geffalfen;
ba
e bie
2BeIf
bie 2S5eIf
ofte
in verraten fd^einf,
nm
tpillen, in
bem pd)
bie
2SeIf
eine innere
gleidbfall
338
eine
geijlige
3i|lannal)me
feiner
bie(e
efamferfd^einung.
ba^
bem
eBannffein
jiedE t tpirb.
in bie Blo^e
feciale
egentparf
mir
bie
gleii^fam er*
jener, bie
X5erftnblic^er fd^einf
^alfnng
id) bie
mchte.
3"
ben
3"^^^!^"^" prebigen
gegen
bie
fie
gegen
"^eit,
gn gro^e
Ond^t
in
^n genieen nnb
um
jie
prcbigen fo,
n?ie
man
e6
and^
^^^^
^^^^" 3^^^^^
^""
f"^^^/
@ic
Singen
feJ^en
i.
Ser a-
pifalismu
n?ie
al6
SeBengejmnmig
I;at
mit
fo
allgemeinen
Ser
Oenug
f)l)ere
i(t
geJ^rt
ja gerabe
unb ipenn
nid;t
253eltl)ap, fo
iff
Ser ^apitaliemm
eine Q^'^^S^
t>cn
bie
jn?ar nid^t,
bie
t?on
,,^er]^ltniffen''
unb ,,@inrid^tungen",
il;ren
aller
3^^^^" entgegen
er
ijl
erjl Bilbeten;
t?iel=
eine
Bejlimmte
2IBn)anbIung
iff
be5
I)i)lorifd^en
ei)te5.
er bod)
oBjeftier unb
unb
fal,
bal)et fr bie
Ginelinbit>ibnen allerbing^
fid)
ein
(Sd^id-
bejjen
inneren onbergefe|en
fo fe^t jie
339
babei ba
anj
biefe
bit(e6 eijle
unb &d)i(aU on
mgen.
biefe
fid)
unb
^ie nun
fielet,
Zat(a(^e bet-
fo
Dergi^t
bie
^ttbmbuen
ber
biefee
fonbern genau
get(!igen
fo
Doli
mu^
rvie
bie
burd^
bie
oBjeFfiDen
^JRf^te ber
n>ill er nid^t
im
ba^
IXnb
jte
fon?of)I n?ie
aud)
Kampfmittel gegeBen
redete
^^ 2Inge
l)at
^^^
^^^ ^^S^^
d^nlung
Senn
er l)atte bie(en
@eele augerobet,
il)n
um
bie
formen
Sed^nif wibet
J^anbl^aBen gu fnnen.
^n
ber 3^^^
eifi ber
tt?ir
'^eit in
Berminben
geBraud^en
and) uu muffen
biefe
Sed^ni!
ba6
((^eint
mit and)
2tufgaBen. 255enn
bie einen
wenn
fali^olifd^e
rganifa^
34o
ni(i}t
nur
bleiben,
fonbern
(id)
3^"^
erfl eine
biefeSifianj
tt>ir
ah
ber lapitaliijl,
eiff
nnb
Srger
bk
l^'^^
biefe
fei,
3^^^^"
ird^e be
if)rer
tvn^t leibe
3nferefj'en
nnb
hei
aller tatfrftigen
355af)rung
gu
in
fd^en
frei,
Sppu
ba^ mit
bemhter Oppofition
jief^e.
3^^^^^""^
3<^ fann
i(t
bal^er
fo beflageneroerf bie
age
ber ird^e in
in
biefer
einen gewaltigen,
fo--
gialen
3^^^^^^^"^
erblidEen,
ber gemalfigen
pannung
fl^o
geleifefen
gn?ifd^en
bem
d^rif!lid;=fird^IidE)en
ah
(Sl^rlid^feif,
offene
ber
egenf|e
bae
xvat
immer
^orgug
fran^jifdben 2SSefen3.
Siefe
elenbe, leibenbe
Sage
ber ^ird^e
34i
unter einer
in
f)eit
fagf nur
einem
auB:
Qto^en :peifl)infd)auenben
fann
bie
ni(f)t
SKammon.
2Ind;
u6ert>orfid)t
prbigfeit^
^a)olihn
nid)f
immer
aber boc^
,,reDDlntionren'' !par=
tiefere
jie
burd^ eine
25ejinnung
Fatf)Dlifd)en
253eltanfd;auung
runb
unb 233efen
au6tnad)t,
aller ^leDoIution
unb
auf runb
ber
Gf^rifflid^
unb
fatholi(d)
feffe,
bie
runborflellung, ba^
tpol^lgeorbnete ^errfd;aft6=
unb
3ien|!t>erl;ltni|fe iwi]d}en
ben
J^ifforifd;
getpad)fenen
tuben
alle Dernjoben
im
d;riff
gcl)eimecl)n =
^]i
biefer grunbonferi>atit>e
laubc
Dltajime
in
fid),
jebe
j^ifforifd^
mre
^affetx
gu ((Riehen, bie
fid)
gegen eine an
Icl^nten,
roertDoIle
ffet
unb
fonbern primr
berall unb gu
2IIIe
bie(ei>
ben
guten ^errfd^er.
]d)weven @ud)cn0.
3er
matetiali((d)e DteDoIufionijl,
bet
@inn
rbnung and;
iff,
bic fojiale
nnb
poIififd;e
nnr
ein
25ef!anbfeil
e
maa^ ben
,,DoIIaFfit?i|Iifd^en"
lanben
f)aben,
gebe eine
urfprnglic^e
retjoinfionre
nergie in
ben
ein-
3er
l^rijl
Qlauht
es
nicBt
'ud^ bet
Senfel
i)l
nur
ein
abgefallener (Sngel.
2Ind^ ba&
Sfe
ift
nnr Qolge
boni''
sub specie
fid) t>olliicl)t
3a JSfe
iff
nid^f
an
jtd;
eU)olIfe nnb
feine bloge
bern?ldgnng
bie
i(l
be
SrieB. 2Iucl^
felbji t>erjef)rt,
nur
ba^
e he-
gnnen
I;af,
bie
^errfd^aft ber
feine 21ngelegen]^eiten
^n
t?erlieren,
nnb ba^
S^nbe, in bie
biefe
^errfd^aft
feil
nnb burd^
bie
Slbelel^errfd^aft
unb
be berB^aufe
fei
3anf
nnff)ig
eriiefen
"i^aben^ bie(e
2[ngelegenbeiten u erwalten.
3ie
ber
erjlaunlid^e
Kegiernngen
tedE)nifd^en ^eereorganifation
fo grotef
ah
nid^t bie
d)ulb
nur
taat6=
mnner.
@ie
ifi
^errfd^aft ber
fapitalijlifd^en
^ntereffen,
au am
3^^^^^
'^mlifation nhtt^aupt
barnm
t>on
unproportioniertem 3Ita
@ffe!ten
riegparteien enben
follte.
fein
um
fo
reiner
fid)
unb
um
fo bentlid^er
merfbar mad^en,
^ft nun
fo (ei
Um-
an
alle 25lfer
biJ^erigen
3ufunft
gekommen, ba
fid)
alle
ruppen
ober bod)
unb
an bet S^ett-
efinnung leiben,
gem
il^rer trabitionellen
23SeItanftf)auung E)tten
unb
2Injid^ten ffrfer
gufammenjufd^aren
energifd^ gu
l^tten,
um biefe
bie
gemeinfam ^einblid^e
25oben fnnten
ird^en unb
2trbeit.
bie
ftd)
befmpfen?
2Iuf biefem
DKafjen, 2IbeI
unb
"XSoli, bet
Xeltanfd^auung dieu
tung
fein.
@o
rettete
gum
344
ernffe
rfolgc
er=
fielen,
fme
nid)f ein
organifc^er ^Pro^eg
an
fd^enfppu famt
bie Fapitali|1ifd)e
feiner
Erbanlagen, be&Zi)pn6
felbjt
fei
alfo, ber
Subern
fragt.
i^ier
nid^t ein=
gegangen.*
2lBer jebenfalle
e biefer
SenBmeife,
fr
bie
and) fr
bie
@ad)e
2Iu6breitung
n?irHt
ifyve&
333efen3 unb
XSelfanfd^auung
ba^
ftd)
l^eimlid^
ber
unb
Derbreifen
^at^olihn u
merben
irb.
teil
teil
6
allen
ij!
unb
t>ern?erflid^en
DQ[lag=
felber Dorfd^Iagen,
fo
um
ben fd^on or
hei
uns
plD|Iid)
aufgetretenen
25eDIEerung6rdEgang
in
iE^rer
SQftiffe
einjubmmen
im groen gangen
if)t (Sfl)05,
freilid^ fo,
ba^
jxe
bahei
ii)ve
2BeItanfd;auung,
ii^re
Seben^gejinnung
wie
inj
^alie ber
"
23gl.
f;iergu as,
id}
in
?e
apitalimu",
@. 397 unD
&.
5. ausgefhrt
Fjabe.
345
ah
in
nnb
(einen ^nbuffrie^
unb
'JXtiiitvhebatf
nod;
(^in preugis
fd^er
el^eimer ommergienraf,
ber
eine
l)0^e
emeinbe-
ffellang feiner
|1d^ ernfilid^
&tabt
heUeibet, (aQte
mir
jngff,
man mgte
Beibe^^alfcn
berlegen, ob
mcfjfe
f)ier
man
bie
OTTonogamie
auf
biefe
fonne.
3^
ebenfo
nid)t nfyet
gro^e grage
ben Zief'-
eingel;cn.
id) l^erDor
(ianb
n?eld;e
bie
inblid;e
yiaimtt
einer
3enfn>eife,
be
flrbnnng nnb
'^iel be gel^eimniDoIIen
25organg6
3Q[cenfcl^n>erben0
l^eit
primr ah
nid)f
befrad^fef
nnb
an
allgemein:
menf(f)Iid)e religi=fittlid^e
grage
anfie^^t,
aU
eine
grage,
je befj"ere
jlimmten
nationalen
23Sof)IfaI)rt
ober
eines
momentanen
2Iber leiber
i]i
Senfmeife ber
begriffen,
bie
Sufd^ung
ba
ipie
es ben
ilinber
nnb
be rationellen XBillen
3rCarrf)eit
mge,
bejto ipid)tigcr
mirb
e,
es
346
fd?Ieif)f6nioraI
@pi|e,
bev
e (ei Beffer,
fei,
bag
ah ba^
biee nid)t
gall
mit
if)rer
prinzipiellen
2lblel;nnng
ber
fei
foge--
nannten
ncgatit?er
bnrrf) ^rieffer
nnb
nnb
3ItitteI,
bie
renken ber
3enn
auii)
raftpnnf t
be fatI)oIifd;en @tl;05,
nur nnferem QSoIFe qnantitatii^ S"9"^^ fommt, fonbern hei fraftDoIIer S)nrd^fl)rnng bie tiefffe nnb ffrtffe
ber nid^t
eml^r
bietet,
ba^ allmld)
ein
anberer qnalitatiioet
3Qftenfd^ent9pu0 an bie
l/eiten
@pi|e
an
gelange
ah
ber bisl^er
@pi|c
mel
bejinblid^e.
Unb
jener
tt)iif>tiger
ah
2.
Ser
neue Kaf)men.
fr
rieg
er=
beut(d)en at^oli^ismu
nnb
innerpoIitifcf)en
et t>or
ah
bem riege
3"
3^^?^^^^ i"
347
nur
einige
afI)oIifen I)ingufe|en,
bae
im
enffernfeffen
ben 2In=
2?or allem:
politifif)
23effe]^t 21u6jid^t,
gearteten
rnnben
fatI)Dlifd^en
3entfd^fum0,
mit ah
fnfte
3Itag
erfd^ien, jtd^ in
unb au^erfogialorgani:
er^ief)e=
auf religifem,
Befrifff,
ebief
al
fajl
Bisf^er?**
(o
ifi
e6
ba^
ftd^
biefe mertDoIIjie
unb
erfoIg=
rengieren roirb,
gilt, bie ber
ba
e \a bie
furd^fBaren @dE)ben gu
rieg
f>ert>orgeBrad^f l)at
^nbem
fid)
aBer gang
"
21.
a.
O. e. 321 unb
fi'c^
b.
g.
"*
(So f;anbclt
bei
tiefet
^rage burt^au
unb
eine
nic^t
&arum,
bie
grunb-
religifen atf)oIi^imu5
einju--
im (Sinne
nur
al
in
groeier
nur oorau^ufe^en.
Der
religiofe
at^oli^imu"
;
beruf)te
er roiberjlreitet
eine
orm
pietiflifdjer
iereinjamung
fogar
bem 2efcn
)
einer
2[BeIr-
(Sinprgung be Dieicfte (Jf^rijti in ben proben Stoff unb 2BirfIicf)feit gum ?Tu^en ber menfd)ndjen efamt^eit
religifen
ifl
blo^
einer
2Iriftofratie
ober
(SefCe
anjlrebt.
2Iucf)
tai
politifcfie
^anbeln
eine
J^orm
biefer
inpragung.
6 mu^
alfo mit
bem
ondnuict
fleFjen-
348
ber
taum
gu
fal^rungfll
inbireft
rieger
bireff
ober
unb eben
bie
mannigfaltigjlen 3^ipulfe
i(i
aud^
25efeiligung
tx>ie je
ber (Stubenten
i^ier
mel^r
n?n=
fd^cniPert
S^iev
id)
fonbern
unb ben
fationen.
il^r
Sie
unb
Sennod^
befleien
fte jid^
rnbe
ber
gur
^nnd^me, ba^
bic
uuDer^uglid^e 2IB=
bingung
voller
iff,
eine
25ebingung, bereu
(Sinfritf
um
fo au6Jtd^t6=
als bie
be Bi6=
f)erigen
2SSiberjianbe
2tBfd^affung nad^
brffen.
bem
Kriege
tanm an
^e
mel)r
mu
ant^ eBen
biefe
253irfung
ermigen.
bie
3a
Sauer
xoie
immer
ber
rieg an
mag
bafr Brgt
baB 1)ent((^e
nur
bie
gefamte (SntwidEIungrid^tung,
bie
349
^eid)
Bio t>Dr
^riegsBeginn genommen
l)at^
(amt
bet neuen^
pojitit>en, fid^
nm
Oppofitionjtellung
3^"^^"^^
Srfe
3teid^poIitif Be(Ief)en.
^roBIeme
fein, bie
fonbern an
erffer
benen
an ^weitet
(Stelle g^^agen
einer
bemofrati feieren
Bei
e bie fogialc
feiner
eite
ulfurfampfardge (5^gen
n?enn
e
(id)
f(i}lo\\en,
mufung,
n?crbe ber
freifonferafit) ge^
auBten,
and^
l)'6l)etem
'SXta^e
ah
Bil^er
auf
allgemeine
im Qalle SernBurg
Tperben
follte.
(Sttpa (feptifd^et
fein,
fann
man
Bei
oB unb
tDie
unb
n^ol^I
Sauer
miber^
ttid)t
jlreBenben ^olfteilen
an
bent(d^e
SCR'ad^tfpl^re
350
3t^
feile an
Sie
3nb(teffen fd^einf
mir ju
immer biei>fung
ba^ ber
jie
nid^f fo erfolge,
ju )lar!e
nnb
einfeitige, politifd^e
nnr
ba--
unb
erfaj^'ungered^flid;
om Sentfd;en dxeid^e
^all
(ein
fte
tonnte
inneri^alb
be
faafgefge, bem
einerleibt
n>erben, unter
bem enuffe
Vertretungen
beji|en.
91littelbinge brften
l^ier
on
beren
bel
(So
fein.
mag
iff,
>ielleid;t
foldben
eangelifd^en
Greifen,
^altung
bingt
ba^
9ItadE)tfpI)re
be
Ver=
erl)eb=
Seru^^igung
fein,
wenn mir
ti(d)en
bie
mir
eine gemiffe
(Sntfpannnng
ber poIi=
I)erbeifel)nen
nur nid)t
feilen
S)enn
je
iatii)
mirFfame @d^mer=
351
politifcf^en
bie
e(amu
bct
befio mel)t
fann
2Infpannung
(Sad)e
3e
bie
fereffen
fd^tpieriger
mu^
es
auf
3auer
tperben,
unb lu einfeiQ ober bod^ gu unmittelbar fird)Iid^ in; fpirierfe politift^e rganifation gu umfpannen. Unb gleidb^
leifefe
geitig
mu|g eben
Sntfpannung
fr 'ifiidp
ein
ff r!ere0
3Q[la^
fatI)oIift^er
eiffeenergie
unb
innerlii^ leidster
unb im 2ttem
gleitf)fam
unb
freier
nid)tpoIitif(f)em
25oben au5fd)mingt.
beji|t
3)iefe
berlegung
fr
feit
bie erE)ebIid;)ie
er=
tt>arten ^abeii:
^enet
unb kulturellen
3leid^e",
be
bie
2S$oI)lfaf)rt
ber
immer
enger erbnbeten
Keid;0FangIer
fd^aft'' folgen
b.
3.
,,ber
^rieggemein=
l^at
(@. 63-70).
ba^
n?ir in
Mitteleuropa
eine efd^id^tauffajfung
35'
unb ^totefiaiit
(Sf^ren fid)
ol^ne ein
2IufgeBen
2erfe unb
ah
25ejJanbfeiIe einer
er finbef,
ba^
jene neu
unb
biefe
bie
al grunblegenbe
9tei(f)s
nad^bem ber
mad^gerufen roerben
unb tpirb".
Sr
fl^rt
bann
unb
offen,
wie
25ebenFen
angejidE)t
unb mit
i^m
erfd^eint".
auf
bie
efal;r, ba^
bann fr
unb
n>eItpoIitifd)C
an^en
f)in
fatI)oIifdE)
unb
nid^t al
Srfd^einung bringt".
355a
feine eigene
id) gefiel^e,
3R'aumann
I)inu:
I)ier
2Iud^
eine
bie
ba^ fr mein
bleibt,
gefd)idE)tIid^e
Senden
groe
orge
unb gn?ar
um
fo mel)t
ah im
Kriege
^erbinbung
fefyt
gcIodEert
ifi
unb mir
23
353
halb tviebet
j^erjlellf".
2Ba
fel^r
eine
fllenbe ppjilid^e
^arfei"
Betrifff, fo erfennf
STfaumann,
in=
bem
ten
er
auf
bie
gar
faa=
unb
bie nid)t
if^rer fati^o--
pure 2Ing)lpf)anfafie.
faum on
,,bie
irgenbjemanben
in (^rage gu ^iel^enben
Q3oraufe|ung, ba^
(inb,
eine tPof)IBegrnbef e
XJermufung
erfd)ffern.
geifig
^em& qnantitatii>e UBergemid^f i(l nur Dorl^anben Bei gleid^^ mannig falfig|!en ^nteveffenbet national t?erfd^ie=
benen
fatl^olifd^en
25eDi)Iferung6teire
bie
beB
neuen f^dXtitteh
fd)en (fc^Iejtfd^en
unb
polnifd^en), norbn?e)lbeutfd[;en
jene Breiten
unb
Bel=
gifd^en ^atI;oIifen
j^aufe
im an^en
neuen Snbui^^
me
notmenbig
ein geroiffe
Senbenj
Sifferenjierung
ber politifd^en
eg enteil
einer
ein]^eit=
ppjllid^en ^Partei".
S)iefer
ber
354
dbg,e(el}en
f)ieron
Fann
eine
tvie
Senbung
bem gefamfen
geiffigen SeBett
fein.
3n
bie
t>om
^eithe febr
aBtt>eid[;enbe
fogiale lieberung
babtitd^^
ii^rer
25erfrefer
ba^
bie
^nbe
ber
t)on
@d^n?ielen
be6 polififd^en
ampfes
im ganzen
unb
er^
genfigf it>aren),
einen
einen
gleid^fam offeneren
naibeten^ and^
3u
egen=
f|e in
n?eit
fold^er
Organifation minber
and)
tveit
einge=
fllig
iji,
entfaltet ja eine
il^re
religife
XSeltanfd^auung Berf)aupt
ifl,
er|l
fte
ba^ to
ftih
ba^
am^
bie
egner
erl^alten,
3ogmen unb
ausgeprgt
tilformen gu
(ie
biat,
2er
I)ierfr
23*
355
foip^ie,
5tun)l jlerrcid^
3n
biefer
jlilbilbenben
in f)]^erem
3Qftagc bie
biefer
d)ler
ah
unfer @d^ler.
I)]^eren
bie JSer]^=
rnngen be
3"
jte
^^iIofopf)ie, STCafionalFono;
fafi
Kig;
felBj! in
ben gaif)=
nnb anberer
eifteroijfen^
fel^r
erfd^iebene,
nnb
bie
25ernf)rnng nur
um Bermgig,
^ranj 25renfano,
bem ^ie
fd^er
englifd^^frangijjtfd^en ^ofitii^imm
il^re
prad^e
brudEen.
Sie
Berf^aupt
Bilber
arBeifenb
fef)r
Derfef^rfen
^ari, aBer
n?enig unfereinanber.
d^on
ie|f
unb fdbon
l^af fid}
gum
unb Siferatur
l)ietin ein
XXmfd)tt>ung DoIIgogen.
unb
Die
unfer
:^ufferl0
logie
^J^tun^
il)tc
^at
eime
^tani Srenfa=
mit
geujiffen
Sine befonbew
t?on
!prag
am-
Kid^tung (nm
25eiff>iel
2SerfeI,
biefen
nid?t
,,tPoIIen" gefd^meige
ift
3"
alle
(^lEe
ah
ba^
})d)ftev
runbfa|
unb burd^
bie
ju n?al)ren.
2Iber
man
barf
E^offen,
fxd)
burd^
einen ftvhten
bie
@from
be beuffd^en
efamfugerungen
be
englifd^en
nid)t
unb amerifanifd^en
(el)t fiefgei^enbe
jinb,
bie fd^on
t)or=
Qreube
bereite.
Sie
rtI)obcjrie
be abenblnbifd^en
unb allgemeine
'JKif te,
unb
ftttlid)et
3Itd)te ani^
bann an\6
teile
tiefjle
in
233a6
id)
meiner-
357
]eitB
nur fr fraglid^
I^alte,
ift:
oB bie {eid^jtnnigfeif be
bem
beutfd)cn^
bem riege^
bie nid)f
fonbern
ah
in
biefer
&pl)te
in
allgemeinen 2Ins
fid)
im efolge
nnb unferer
2Iu^enpoIidf
^m
bae
eigenfliif)e ntl)er=
religife
am
menigften
bie
allen protejianfifd)en
ruppen
eiuxvo})Ut
uub ba6
am
meijien organifd^en,
Bobenjlnbigjien,
freilid^
l^ifforifc^
bnrd^s
fd^Iagfrffigjlen
religifer
barum
and^ fr
bie
dieinl^eit
3^^^^
geff)rlid&ften
territorial engBegrengten
SWenfd^ent^pen, fanbetrabitionen
ifi
nnb QSornrfeilen
einjngel^en lieBt,
bie
2SeItenn?eite ber
englifd^=ameri!a=
Dom
&eiu ern
i^eute
fie^t
nid;f bog=
Fafi)olifd)cn
aber
pfr)d)ologifd^
uod)
bem
naiver
ale
ber
englifd^-amerifanifd;en
runb=
gilt
form
be ^rofejiantismns.
natrlich fr beu
mobernen
au6 ber
fo
jtarE
l^icrgu
ie
ugejeicftnete
f)arafteri|1if,
Me rnjl
Ztoeltfd)
in
Cebengi--
rppen
entroirft.
358
au^
(d)e
fel^r inbirefte.
Soweit
bet
^tote^an^mm
beut(d)e
!pf?iIofopI)ie
nnb toman-
Hifetatnt
unb burd;
Me
bentf(i)=fpeMatit?e
ftd)
ber ^id)te,
^egel, @cl^Ieiermacf)er
betpegen
lie^
unb
fle
Bewegte,
foweif er bie
biefer
me^v
jlifc^e
il^r
^etap^v}(if
frmung
unb
bie
Don
engs
Dom
benfBar mgs
ber
in
bem
fo j!ar!
(amen 2Iuftreten
Bam.
2r?pu
fen=
naf^e
in
ber
Si^eologie, in feiner
eugnung
jeber 2Irt
natrlidjer Sf^eologie,
rayjtifdben
feinem
fd^arfen
ampf
gegen alle
unb
Bef(i)aulicf)en
gleid^jeitiger
Xlmbeutung
be
lauBeu
in feiner
gang anti-
lutl^erifd^en
Bei Sutl^er
wii^tigen,
,,
gottgewollten 2tBI?ngigFeit6Der=
^^^
unb
l)nlid)en
3"9^"
mel)r.
Don
3litfd;I
unb
ncinung
gef)enben ottebienjle
359
hei Sutl^er
ba6
man
bemtig auf
(td)
^u nci^men
unb
beffen ^Pflid^fcn
man
unb inbhu
unb ba
auf bk 253elf
Elemente
(in
faaf, ^Sirffd^aff
offee"
bie
anftion
Ie|feren
erl)lf.
3ie
aber nad^tPeiBar au
bem dal-
t)ini0mu0 unb
ntle!)nt.
feinen
englifd;=amerifanifd;en
gortbilbungen
^rote^
(Ss
n>aren
auc^
inmx^alh
be
benffd^en
biefer
Z^eoent=
logie in
enttrurgeln.
runblage
ba ^t)iIo=
auf
efit>a naturroiffenfd^afflid^e
rFenntni= unb
3Q[Tef]^obenIe]^rc Befd^rnFte,
um
dtan(d)e bet
t>ieriger,
fnfziger nnb
ah
Blo
I;ifforifd^
ba
bae
j^eit (te
al DlIig
Bermunben
gelten fann.
!S)amit erflrf
fid)
ben
biefe
Sf)eoIogie gur
255ie
il^re I^ifforifc^e
nnb
ber efd^id^fs=
fcl?r
(So
^^^
ift
and)
batnm
nid)t ju ermarten,
ba^
bie
3"9^f
^^"^
tifd^er
unb
englifd^^
360
n?id^figer
unb fr "^ufnnftBafpehe einer gang anberen rpenorbnung Bebentfam, erfd;einf mir fr bie 2I6n?ir2Seif
funo; unferer religifen rffe ein anberes:
3a (Son
feif
bem
rufjifd)-iapanifc^en Kriege
rifd^en 233eIfepod^e,
langfame ^eri?orfreten
einer I)iffo-
mit n?eld;em
2IBfd)Iug
treffen^
KanFe
lum
25offuef
nnb egel
frE)er
fe^v ungureidE)enb
gum
fommf
nnb
bie
aFfien ^ereintretens
in
bie (Befd^id)te
unb
iE)ren
ang
Dom
Befeelf
t
euvopifd^en
apifalismu aufgemedEf
aus ben lugen.
Sin
{jeffiger
Srang
jie,
einfi
nod^
B jef
europciifd^er oloni^
fafion
unb 2IuBeutung
3ICif
ein anberes
ah
SienjIBoten Gu-
ropa5.
DoIIgogen
tPoB)I
groen
enbglfigen 2IBn?enbung
politif
Begann
Sa
Huge,
energifd^e, anpaffungefl^ige
3pn
unb forbert
,,2Ijten fr
361
2l)ten".
al)nf,
tva
in il)rem Brennenben
@d)oge
3"^^^"
bie
ffebf t>or
Dutd)
2Sie immer
man
biefe
Saffad^en
jebe
grengenlofer
n?er
ff)Ite
Crtglid^feiten
nid)t,
fd)n)anger
einfd)|en mge:
ber ber
allein
tpefenflid^e
unb
au0fd;IaggeBenbe
jtd^
@d^aupla|
erjl in
253elf=
gefd^id^fe
bie
ber 25ilbung B=
Sa^
Suropa famf
bie(e
feiner amerifanifd^en
ulfurfolonien
burc^
pojitioen Begrenzten
enbgltg
t)ers
bem
2SeItgeiff felBer gu
unb
jtd;
235elfge fd)id)fe
orgufommen,
^Be
einet
id)
in
bem
2lBfd^nitt
geiffige (Sinf)eit
(Suropas" eingel)enb
iftaivitt
(ein
2SSa5
man
mit
erf!aunlid)en
nur an
fierung
geBiete
n?elt.
ber
bie '^iilifictunQ
unb 3Ited;ani=
362
jicrung tod^ff,
grunbc
erji
il)re
bi gef)eimni0DoIIffe
tunbe, meldte
bie
tunbe einer 2Iueinanberfe|ung ber metapl)i?fis fc^en unb religifen SeBengrunblagen (Suropa5 unb
bie
2Ifien6.
Unb
fo
wie jener
aftit>e
intritt Sljten in
bie
menfd)lid)e
artiges
i(i
efamfgef(f)iii)fe
etxva
grunbf|Iic)
2lnbcrs
xvie eine
unb
eine (Erweiterung
Sinmal ffrf er
unb rieg,
unb (rfinbungen, fr
trbeit
benen
@uropa
es ^eitweife
nur
als
unb nid^t
n>irb biefelhe
im
bjcft ber
Befonbere
d)ri|llid)en
SCTtiffion
ju empfinben
erjt
unb
inss
als
Objeft ber
t>orgIic^
englifd^en
3[rCif)ionss
me)oben,
immer
auf
bie
3i>iIifationsDerbreitung
bes englif(f)en
bers
n?ir fr
ben
ge=
reineren
2Iuseinanberfe|ung S^eii
n?iberfaf)ren,
fo
n>irb
ein
3"=
363
fammenfd^Iu^
ung^ewollt
unb
Don
felBjl eintreten
muffen; ja in !pt)afen,
beren geitlid)e
tieferer
r^e
freilid^
noc^ gan
nnme^ar
ijl,
and^
ein
lnbifd^en ird^en.
3rfic{)t
gelef)rte, pI)iIofopI)ifd;e
nnb
tB)eoIogifd^e
XSer^anb=
aber
innere reli^
gife
ba^u
raft
bie g^lle
in
ber 25erpltigung
biefer
2Iufgabe,
unb
unb
@eften
be
anjl^eit
efamterfal^rung ber
'ifXlen^d^^eit,
um
Inbifd;en reIigi6=!ird)Iid)en
omple^e
auf ben
1)ie6 natrlid)
nur
f)ier
iihevl^aupt
Eommt.
biefe
Unb
iDeld^e
fann unb
n?irb
ird^e fein?
wit natrlid^
QSernunftgrnbe,
Don biefem
lau ben
bie
tiefere
einmal
I)ier
ah,
nur
ol^ne
fei.
25egrnbung, beren
er fllig
iji,
ange=
beutet
&ud)t man
^beaU
man
afiati(d)e
unb europifd^e
3teIigio|Tff
fro| ber (o tiefen religifen S)iffercngen innerl^alB heibet dieligionefrcife einorbnen Bann, fo brannten jid^
fjeif
mir
Bei
elegen^
augebeB)nter
fubien
bic
folgenben auf.
|ic bie
2I(iatifd^e
Keligiofitf
Betreffe
t?ielfad;en relfgifen
formen ^^^P^n^^ (S,i)inae ober 3"^^^"^^ ^^^^ F"^ ^^^ 25ra!)= manimu ober Subbf^ismu, ja and) bie fpegififd^ ajiafifd^en
Slemenfe bee 3"^^"^"^^ ""^
^^^
SQJToJ^ammebanismu
ber
unb
bie infenfiffe
'iditit^itt gegenBer
bem
})at^
ott
alle
gilf,
ben aBfoIufen
@ein fr
bie Betreffenben
Golfer ammad^t.
erlfung
geijlige
ber
2Beg juott
ifl
,,Mic^e"
felBff
grunb
Bei
ben fmtlid^en,
ah
^^immel
Bei
rbnung", bas
ijl
bem
jid^
i^m
emte ah immer
Orbnung
gegeBen.
feid^jeifig aBer
@innentt>elt
ftd)
Ber
feinet
bie(e
il)ve
25ef(f)affen^eit ev^lt
felBf!
Dteligion
t;erauflie^enben
365
^ultm
felBjI
ulf unb
lfefe,
refpeFtit>e
Vorbereitung
ber innevlid)
ahiben @eI6ft=
erlfung t>om
25ann
be ^^bifd^en bar)!ellf.
DIcan mchte
'^ii^ilifation
gerabe^u
fagen:
^USeltatheit,
i(i l)iet
9S5eItformung,
eine 2Irf
'i)ei^t
irgenbmeld^er 2Irf
nur
(SrtPeiferung unb
VorBereifung
tvie
be
ulfu, ba6
be fpegiftf(f)en irgenb=
georbnefen X)ienfie
treifeffe
am
rul)enbcn ftlid^en.
^f^
S)er
^^n 3^^=
empfangen b, aufs
(in irgenbeinem
@inne
bes
Segnaben
Olfenfd^
bie
bd^ff gejieigerfe
2Iffit>iff
auf
bie
in 2IrBeif,
Normung, '^xbilifationsbilbnq, enffalfef. Sie ejrfremjlen gormen bie(e6 ^bealti)pm flellen obne 3n>eifel bie profe)tan=
ti(fi)en d^rifflid^en
onfefjionen bar
unfer
it)nen
mieber
bie
gefteigerfjle
aBgeleitete,
englifci^=amerifanif(f)e
^Itenfd^enfr^pu.
i)dE)|le
^a(^mtt
bem
2Ijtafifd^en
gang entgegengefe|feSen=
ju
ben^ulf
in bie 22SeIf=
bier
Se-
rufbienjl.
Homo
i(i>
barum
ben englifd^=amerifanifd^en,
immer
unb
il^n
bem
inbi=
St^pu al ben
366
QSon
auB gefe^en,
ftellf jtd^
um
in
einem
2IIIe
"i^^
@inne
fielen in bie
3tid^tnng
^armonie. ^a,
fte
erfd^eint gerabeju
ah
bie
23r(f e
ItDifdyen 2Ijien
nb (Suropa
al religifer
e
unb mefapI)9Jtfd^er
(SinBeifen.
anber fein?
'^eit,
SSarb
fte
nid^f
unb ber
(3e(d)id)te
nur
erff
3QlT(>gIid^feifen n?aren?
3bee
t>on
fpeiififd^em
fiatl
am
ttlid)en Don
bem
eijle 2Iften
nid^t
gemg
berlegungen
pxv
5l)rung
fein,
berufen
erroeiferfer
fufe
unb orbergel^enb
ber laube
mre
biefe6
21ufflammen fr
mglid^ff
tiefe
infenfung be
gerne fen?
eine 3te
ligioneform,
bie
feine,
lebenbige Kontinuitt u
bem
religii>=metapb9(is
3^7
fd^en
2Sefen
2Ijien
verloren \)at,
fann
bie
^^tnna,
ber
Q,l)xifiett^eit in biefet
|e|t
fci^on,
ja
fd^on
feiner
eburt
am
unit>erfal)len
religi00genl)rfi)l,
3n
ber
erhabenen &id)t
biefer
2IufgaBen
it>irb
unferem
X$oIFe unb
3toIIen gufallen.
S)ie0 fd^on
n>enn
2IjTen6
rnnbe,
fo
2SeIf
Don ornef)erein
in eine
mel)r
ah
Serfeeifd^e
folonifatorifd^e
unb baB
J^ei^t
})ol)e
immer
5Se(i|
jpefentlid)
(Be^t ber
be Bii^er fran^jtfd^en
^afronat Ser
bie l;rijlenf)eif be
rienf, ein
25ef];|,
an un Ber,
fo
exwd)^
un gerabe fr
gang Befonber
'^uhinft eine
jlarFe
3QfCiferantn>orfung fr unferer
ird^e (Be(d)i im boffen, ja, fr bie red;f e gorm ber 2IuBreifung be d^rifflid^en eiffe in ber heibnifd^en 2SSeIt iihetl)aupt
gu tragen unb
2Iud)
um
biefe
ifl
X^erantroorfung
um
il^r
gered&t gu werben,
bie
(Steigerung
S.id)te biefer
bem
3d^
fprad^ in
be riege^''
be ,, (Steigerung
^lfermelt im angen
ber ird^e".
3^
@inn
bie(eB 2Iu5
368
(So
ijl
gund)ff bie233efen^
i\)tet gei)1=
ruppcn, SGer, bk
in
(5rbBrei5 jicf)tBarer
bie reid^en
il^re
2Seife gefan
t>ibualiften
i^at.
3"^^-
bet QSoIfgeijler gu
in ba reid^e
eisten
il^rer
unb
Befonberen
25egabungcn
mglic^jier
efge
gegenfeitiger
2Inpaffung
Beiber
aneinanber
j^ineinjujlellen.
t)on
mglid^en
bie
injiitutionellen
gormen
(id)
eprge
be ros to-
mani(d}en
eifie'5
jurdE
trgen,
auf bae
alte
^mpevinm
manum an
runbfa|e
am
iff
eBenfomenig, al ber
3^ie|fd;e in gen>iffem
ein
ajiatifd^er
^^P"^^^ ^^^^
jid^ ber
^^ f^^ ^^"^
Blo^e
l)tte,
e einfad^
un=
crrdFBar xvai)t
iff,
ba^
iff
2I)ien
bedEerifd)er gewefen
guerjl bie
al
runblage
aller f)'6d)(ien
fnlid^e
xval)t,
Z^ei^mu, an bae
S^id^t trat,
and) einfad^
unb
nid^t
nur im irdf)Iid^en
flarer,
eine
tiefere
25egaBung
in bet 2[uf=
finbung
fefEgefgter,
bauerf^after
SeBeuformen
24
369
aber tt>eniger
Havc
eifi.
Sa
gilf fr
ba6 3led^f^ fr
bie
Dom
rebit=
in ben
n)!en
ber
aud^
in
255arnm
ultformen
nnr
eine
nid^t gelten?
2Ind^
jeiflid^
nnb
I)i|lorifd^ ift e \a
anf
e
bie
efamfl^eit
l^l^erer
fermelfen
ronrgelf, jn
meinen,
muffe jebe
"^eitaltet,
nnb Sltnftergltige
XGertgeBieten,
J^erorBringf,
nm
efma
e fei
angefd^Io ffen ,
ba^
^armonie
nnb
tDa
an
banernben
gefamfe
'^nfunft bet
(3e(d)id)fe i^af
lofe t?or
ba
^erorBringnng an einem
bie en?ige
nnb
geit-
0 |IeB)enbe
255ertrei]^e
Beff immfen
!pun!fe
am
bentlid^jlen aBfpiegelfe.
bie eine Dteligion
2ie
Dergeffen,
nnb DergrBelfe,
jebe deferen
370
foll,
(td)
fr fllig \)a\ten,
u geBren.
am
pracf)
fd;en
QSer
an ^nftiitiomlle, ^og^
enfferntefien Qebad)t.
bie
im
3^^
meine nur
n?eierlei:
5trffignng ber
religi6=!ird)lid)en
in ben
romanifdben
Snbern,
bie
pojifiijlifd^en,
nid^t
una6=
unb
t>on ber
ug ig
biefe
t?on
bem
erl^offfen
@iege
ba^
obann
ba^
jene f)E)ere
'JRa^
fo tvie
t)on
X?eranfn>ortung,
eine 9teini=
jte
einmal burd^
gung
anbermal ant^
eine firfere
gur
Biel^er u biefer
Befleien
bent(d)en af^olifen
unb
il^re
feine
an
bie oBerjle
25ebingung
@pi|e
ber ^eilige
^afer,
in
3"-
g^reil^eif,
@oui?ernift
unb
ber 2Iu-
24*
371
^taliem,
fcIBff.
eineB eingelnen
^taate^,
Sie
tt>ie
(Suropa
xvet
immer
fein
35exvo^mt
(ei
f)te
ben
j^eiligjlen 3teji
e(So
bar an fo nnfglid^
Bef)te if)n
arm
geworben
feinen lngapfel!
Senn im
25eftanbe biefct
in
nnb
2Iuge0
leud^tenben glammenjeid^en
eigenen
(Jreil^eit
and) einen
legten ort
ber
werben
y^j^ in ernjiif in ben el^ren unb 2egn?eifungen, tDeld^e I V^ bie groen 3teligifen unb !pf)iIofopI)en ben UXten^^-^^ fcf^cn gaBcn, tvat berall unb gn allen 3^^^^" ^^^^
i^ef)re
oom (Sinn
be
@d^mere unb
be
Seibe im
am
(Sin-
unb
mre ba eben
ber
e-
fHe
3"^
^^^-
klaffe
ef!)Ien
gibt
im rieben
,,@inn",
Sun
Dorjeid^nef;
baB in
ber
3ni (Srmbunggefl^I
@prad&e
,,ege bic^ fc^Iafen".
tt>ill
liegf
irgenb etxva,
Sa
d^minbelgefl^I
am
2Ibgrunb
(fallen,
inbem
un
tt>ir
faftifd^
373
in fallen Beginnen.
^utd)t^
el)e
fie
bie
um
eine
mglid)e SeBens
l)ietbntd)
bie
fd^bignng
anieia^tf
eintritt,
unb un
(5lucf)t erleid^terf;
jnr
pd)
um
ein
(Bnt Derfprid^t,
beren
efl^lolljng eiB
erfd^Ioffenen
^ingaBe an
il^n
heXDal)ten; 2Ippetit
nnb (SM,
in benen (id)
um
frei
nnb un
unb
gn
|ie
fd^merpoU
reinigt
@inn
jte
on
il)tet
3tt?e dBm^igfeit
im
eBen0l)au6B)aIt, wie
jnm
fel^r
iji,
25eifpiel ben
untetfd^eibet
ifi
fo
bm
rein
e=
auf ba^
3"=
hauen Bnnen:
berfelBe
d^merg unb
Seibenejujianb (nid)t
fel)t t>erfdbiebenen
il)n
raben unb
frperlid^er
onjianj ber
d^merjen, Faun
Seibenefcf^irelle
unb
bie
>er==
gar fe^r
f(Rieben aBgejIuft fein; unb bafelBe gilt fr bie greuen5= fl^igfeit gegenBer ben u|!ju|!nben ; jie ifi um fo grer,
je
geringer unb fld)tiger bie Suff fein fann, xveli^e bie emo^
tionale Q^unFtion be
id^freuene"
ine
piel
fett.
'Und) ber
374
2Irt nad^
fann
bie
emotionahfunMomlle 2Iufnaf)mc
ober un gegen e anjlemmen,
,
einee
unb
einem
fnnen
e5
es
,,
bleiben", ja
fnnen
genieen". ,,
3^^^^
Bebeufen
bie
bie(e
255orte
tt?ed^felnbe
2Irfen be (JI^Ien,
Ber
biefen ,,eff)IfnnFtionen"
bie
rge,
ber
be eBen6=
famFeit,
^nm
&d)met^
nur
ufn?.),
tung, burc^
au6
bie fie
Ber
il)xen
unmittelBaren GrleBniftnn
ah
werben,
batnm and^
ein
eine Befonbere
i^mBoIif
lenEenber,
unferer
^er^enerregungen,
^ineinbeuten
jinni^oller
mannig=
fad^e5 piel.
ftnblid^e
31^ ^^(^ ^^ ^^^" (Smpfinbungm^ige unb 3= an @4)merg unb &eib gleid^ Zat(ad)e unb (Sf^i-
bie
e giBt bod)
Ber
bie(e Blinbe
Zat-
pbre
be
inne unb
eine
pl^re
an ber
375
G
fo
fei
^aupft^pen
fold^er
eiben5=
Iel;ren in hettad^ten.
erB liefen
tx)ir
oiele
^ege
ber SeibBegegnung.
2Sir
unb
ge=
tDoi^tm ben
2eg
ber eiben0t>ergegen|!nbIid)ung
Die=
ftgnation; ben
^eg
2Beg
;
be l^ero^
ampfe nnb
ber eiben6nBerminbnng
ah
im eiben
felBf! t)oII=
2)er
er(ie biefer
Seppen
jlellt (xd)
nn
l^ijlorifd^ in
grerer
25 ubbl^a bar,
fef)rf
aBer Bio
gn
in
3ufammenl)ngen
immer nene
eiBer lel^rfen,
aU trafen
^^^
3"
(San^afelBj! t>er=
nnb ^ogapB)i[ofopt)ie
metap^9(ifd[;e ^ef(tmi0=
be
mne
im rnnbe
ein 6
alle
in
bie
2irHid^e
Sing unb
^erBft^
jur 25e^
3Kenfd^
reid[;t.
I)eiterer
rnnbffimmnng. Gr
taft-
2Eeg
enbigung
biefe&
376
@(f)ulb
5)iefer
iinb
@bne
ij!
fid^
t>oIIjiel^enben
25anbcrn
leiten.
2Seg
ba6
^vaft,
bie
auf
bic
mit
bemeibegleid^umfnglid^
gleid^ung : SegeiE)ren
@o ergibt
eit
(icf)
eifernen
3"=
(Sine
fammenl^ang
eib^
Segier nnb
255irFIidE)Feif.
d^merg nnb
eib au
bem 3^"^^"^
2tudb ie6e,
@eele bient
biefer
QSergegenjInblid^ung.
bei
ben
ah
^eI)iFeI biefer
i|t
(SrFenntni Sebeufung.
nidbt (rreftung ber ^erfon,
^ielpnnlt
biefeB
233ege
F)ier
Sa
3"^^^^^""^ ""^
unb
bie
^nbiibualitt
enttt>ir!Iid^en, in*
foll
bem
leib
fie
ba efn]^I
unb
in
flimmen.
2Iu biefem metap]^i?(ifd^ = pefjtmi)lif(f)en '^ufammen^an^
be 3nbifd^en f)eraugenommen, finbet fid^ eben jene Sed^nif^
'
Die
ifl
nad)
Pift^el
Uberfe6ung
&er
flnbig
roieberfe^ren&e
d)arapteri|lifd)e
Seiname
37
auf
opfimij!ifd)er
)eoteti(d)e
Sa
jt,
aud)
Bei
i(l
@pinoga unb
c6
oetI;e.
bet Slffeft
3^te
runblage
\)iet,
heftete
in eriporrenen,
unHaren QSorjlellunaen
unb ebanfen",
Vernnftigen
2Iffeft
in
Stigf eif
bee
in un.
mu^
jid^ ber
fernen^
3iefer
neBel
im
ijl
Oternmofai
auflff.
255eg
eelenleBen.
3ene5
(rgrijfenfein
unb 3urdE)brungenfein
be&
^d)
ipir
t>om
S^eib fd^einf
bem
eibe unb
ane un i^erau um
egen
^ud)
J^ier
l^t ge=
gergel)en.
2ihet biefer
ift
2Seg
fal(d^,
unb
feine
fl^eoredfd^e
runblage
(S0 giBt
eine eiben5tiefe
unb
=(lrFe,
an ber
inbem
fie
Seibgegenftnbc
ohjefu
QSerbid^tung be
fd^n?eBenben 3Itaffe.
Unb man
barf fragen,
gerabe butd}
biefe jal)rl;unber(elang
geBfe eiben5=
rooi^er
bie
Vor
allem aBer:
raft
iff
gelegenes
ldE
jene
^raft
erteilt?
llle
SeibBerminbung
faMfd) golge,
378
ttnb
leibet,
bittere
ober
milb=]^eitere
Kejignation,
ba
bod)
alles
unb
ein 2QSeg,
ben and)
&(^open^anet,
i(i
ben
3"bern
3iefer ,,Srojl"
bie
fragrorbig!
S.eibe
2?orneI)mer jebenfall
giel^t
ijl
&eele,
bie jid;
im
intM-
bie ee Befriebigt,
allein
leiben
um
fxd)
im Seiben
^at
(id) bie
@d)on
bie
frl^ejle
gried^ifd^e
Zob
treibt (^eijttl^anato),
unb gu pifur,
ftnnlid^en
bie bloe
ber
an teile
be pofitien gegenirrtigen
^'6d)fie6
Sujimapmum,
bafur.
ba 2Irijiipp al
(Bnt lehnen
(pvid)t
nid;t
bie(e6
Sebenss
nur
ein onfrete5
efe|
bee eijlee.
jie
(5 gibt
3inge,
be
!S)inge, bie
um
(o \id)etev
ifi
fommen,
me^v man
S)a
fie
t>ermeiben tvilL
fliel^t >or
oId)er 2Irt
in
Id
weitere
unb
S.eib.
lud
S.eib
bem 3^ger
immer
\e
(5^rnen.
Sa
nl^ert jid^
bem
(5(d)tling,
fd)neller er fiiel^t
nad>
feiner
u|i an
if^nen;
nur
ein
Sor
ftrebe
nad)
Singen
Sin=
2SeIt
2S5eife
nur nad)
feiner u|i
an
biefen
@o t?ern?anbelt
379
255erfge]&alf,
3"
r
bem
till nicf)f
fragen,
au(^
nid^f,
oB er
Soben
ba^
tt)eg,
auf bem
ttige
bie
JSlume
be5
bie
ldE e
2elf.
BII)f
unb
^ingaBe an
(5r Be=
merff
nid&t,
nur bann
eintritt,
n?enn
man
fonbern
ii^ren
egen
unb
intenbiert,
er
nid)t,
in
bem uBjeft
an unferer ieBe
ern>adE)enben egenlieBe
ip.
ift,
eBen ber
ern
(Sr
Bemerft
nid^t,
ba^
e ein ffrenges
efe|
be eBen
ba^ bk praftifd^e
(le
^erffellBarfeit
ber
ldEgeff^Ie
burd^ unmittelBar
ber Siefe
felBfi intenbierenbe
unb
genommen nur
toillentlid^
felBen ^fXta^e
ermeibBar
ah
er (xd)
nid[;t,
3one
ni^ert.
XXnb er ernennt
ba^ mit
^ermei=
groen
am
gleid^
pf)iIt>fopl^ie
:
un^ phno'
menologifcfte gorfd^ung",
igi6
in ber 2Ibf)an&[ung
Der gormalis-
mu
in &er (Et^if
unb
IL
Xeil.
380
d^mcrgc
(o ct^ehlid^ rod))!,
bem
d^merg nur
greres
@r |ief)t bie runbtatfadje nid^t, ba^ ba6 uelle unb J8egleiterfd)einung, nid^t aber
@o
mu^te
bie
2iedE)nif
ber
SobefeB^nfnd^t enben.
Sie
brei
gur 2Ipatf)ie,
ampf gegen
t>erbrngung hiB
um
im 2IIfertum
ober anberen,
alle
om pnimu unb
d^ule,
fpferem 2tB-
fmmling,
ber j!oifd)en
Befd^riften xvotben.
^ielf I^ierBei
Sie
bie
l^eroifdEjen
Seibensfampfe,
ro^arfigfeit
@age
on
2Intiftf)ene0 Be=
Singen
fl)rt, Bio
lum
gegen
!poIe
unb 23SegiIIuj1onierung
toifern.
Sie
bie
I)eroifdE)e
mpferffellung
aud) nod} ber
jie
bas
unb
bie
erl^aBene
3Kcira
fenben,
ijl
antite Seibenel^altung
fai'ejrod^en.
@ie
i)t
ah on
eiben6lieBe
unb 2IufnaI)me
ba^ eiben.
in ber
3^
unb
an
feit
tpirBf
barum
l^arter 2IrBeit.
(Sr fd)t e
Qeinb,
beffen
er
Jtieberringung burd)
^ampf, ebulb,
Sel^arrlid^fein
381
tmb
bet
Umwelt
35exvu^t(ein etmi^t.
3t u f)
m be Seibenbe^iPtnger.
d^
ba
i(I
bie
&eele
be3
aud^
bie
eele
ber
anfifen
Sa
unb
gejiigfeif,
fo gerne flirbt
Sob
felbjl
ofrate'
bi
n>urbe
auf
>on
biefem jloifd^en
immer
tt?ieber
nad^geal^mt.
enge renken
il^rer
@ie
erfagt Dor
be
bem
bas
)id^
ber
^ad:)t
inpa^mben 2iIIen
tieferen teibe bet
jie
@ie
il)rer
Seben nur
oft
mit bem
^erjeul^rtung
S.eib
unb
bie
ber falten
Erbitterung;
erbrngt ba6
nur in
Xiefe
ber @eele,
tpie
au6 (Stolj,
(td) felbff
ben
^unFt
JXnb
biefe f^eroifd^e
t>on
bem
25ilbe, ba6
jie
fle^ion gutt?irft.
Sief unb
1. 2Iuguflin
i>om f)eroifd^en
(Selbjlmorb
ber
gefdjnbeten ucretia
im
if)r,
jtd^
frember &d^anbtat, an
mit
il^r
begangen, unb
nad^ Dtul^m
am
eben
bliebe, in ber
9Keinung
al eine
fte
fxe
^van
gemaltfam ber
l^atte ergel^en
lajfen.
S)arum glaubte
inm 3^"gni
ibrer
ejtnnung
jene
382
t?or
klugen
Italien in
follen,
ba
jte
Sie 2Ib)iumpfung5a6Fefe fiellf jidE) nun bot allem ba ein, rro bex aftwe l)eToi(d)e ^ille Derfagf. 3" ^^^ refigniert
ber antue Seibensf^elb.
Siefe 2Ifefe
ift
bie
anfe @fIaDen=
anfe ^erren^
guf.
'Die]e6
^eroimu
bie
moral
nur
be cibenben
ifi.
SpiBfef
erfriff
|ie
l^at,
nid^t
2ur^e(n
@eele
aller ]^)eren
fjerau.
am
ber
2)iefe
3^^^^
^^^
fofort gu=
all
fammenbrd)e, ba ber
jener
SQlTenfd^,
gl^rnngfrfte
unb
233eifungen
bie
ba6
ifl
erteilt.
geiE)t".
Sie ^beal
efpeuji,
bas
ber
rbern
25or einigen
3^ten
Befd^rieben, bie
fall
einer
aU
greren
3^^^^
^^^ ^ProDin^en
ber
organifd^en
fie
unb
3eit^
@o
be
hefa^
feinerlei
unb SauergcfJ^I,
fein efE)I
Jngers unb
inber.
ber
unb
mn^te auf
um
fnf 3Ttinuten
of)ne
t>on jn?ei
ben ju unterfd^eiben;
mute
eitung t>on
ebenfo nad^
ge^en n(xv.
e
feien
egenber
il^ren
il^re
ju
pfiid)t(d}nlbiQem
tt>ar faj!
^anbeln
bett?egen;
i^r S^ijien^bemutfein
383
jie il^r
eigenc 233cfen
unb eBen
ein
(^^^embe geroal^ren.
3at>ers
mu^fe,
3^^^ baon
mittein, n>ie
n?enn
2(b(tump=
ah
jene ber
bie jloifcfje
bie
@d)ule auf.
( Befielet in ber
eibene leugnung,
halb mei)x in
^otm
einer
meta^
^m metas
Bei
S!)ptimi6mm
be 17.
@pinoa unb
I)ert)orgetreten
;
SeiBnijifl
bie erjle
@cience=Sen>egung
erjlen
em^
un5
ber
Kid^tung
foll
flBel,
bie
leiben^
@tanbpunft
255o
xvit ttBel
ba
ffef)en n>ir
nad)
2SeIt gleid)fam gu
naf^e,
bem
fo
ba^
nur garBenfledEe
ijl.
gen>al)rt,
wo
faftifd)
inn unb
Orbnung
ipie
Harmonie
21Ifo
fonffruiert jid^
biefe
Don Realitten,
aufhrt
ein
Bel gu
nnb
DerBreitet follen
benn
Bel
fein,
ba^
eB enblofer
on=
un*
jie
in einen fold^en
Die(e 3ICetap]^9Jlf
xvilL
heweifi nid)t6,
inbem
jie
alles
Beroeifen
^aiu
ift
fie
384
xvdi)vl)aft tnfi)lo6,
ba
)7e
\ebe
Zatfvaft
gu
bekmpfen.
Sie
ixveite 3lid[;fung fl^rf fid^ fd[;on in ber
@a|
burcf)
ein,
,,in
fie", nid)f
^itiQC
energifd^e0
fei,
SenFen
ju
unterbrdEen
3[Ilif
gu
t)er=
nbern
eine
ba^ ba eiben
auff)re.
jirf)
biefem
a|e
fe|t
im
fpferen 2tlfertum
fieigernbe
X5erbrngnng6= nnb
(Der*
be Seben ein
bunben mit
Unb
bie(e
Sed^nif greift
um
fo
um
fid^,
al
immer
laubigen
ber Gf)ri)lian=@cience
^Self einfad^
]^inau=
@dE)Iangen gn
ern?e]^ren.
Sie
dE)rifiIid^c Seigre
Dom
Seiben0=
|mn unb
^a
Seiben
einer
2IIte
Seffament
bem
jebe
nnb
trafleiben
bie be
fein,
^erroirHid^ung
gttlichen rgeltunggered^tigfeit
bie
fd;on
auf rben,
trfe fr
nbe, fr
in ben
^falmen,
timme be leibenben ered^ten f^ufig fd^on am ergreifen bjlen im ,,25nd^e ^iob", auf
^nm
trie
neue
im
2BeI) jebe
immer
^5
385
ixQcnbtvo
Begangene
(Sin
@nbe
ber
noc
I;in^ufgf,
fr
bie
trfe
(ei.
ebanf e^
mag,
Sage
bie,
nnb
er gd^fige
nid^f
um
jte
gu ffrafen, fon^
bern
um
i^t 2Sefen
an bem
emenge
bnrffe
be 3^bifd^en jur
religifen
Srene l^eranjulnfern,
tparme, milbe
bem nngldEIid^en
@eele
3ob
tvie eine
timme
Hingen.
Inf
feiner
t?or
il^m
Ijeroimn
3"^^^
25on
an
biefen
^enfnngen,
3QlTebiginen, Sed^nifen,
Slarf ofen
be S^eibe^
tt>ie
bie d^rijJIid^e
SeibenIeJ^re
eine getpaldge
nffpannung,
bie
au
fd^on
tt>ie
eine (Sr=
fd^IidE)fe
2In=
S.eib,
d^merj nnb
iteibeiS^
tijfymt,
re
bie
eigene
ber
XXmmelf
tveifet
bem &i^eiu
eri^alfene
Ieibenbennnbf!erbenben2Seifen"gu Verbergen.
3er
(o
lange
n?ieber frei
^aB
tiefte S.eib,
^e(u& frei
am
rcuge am,
253arum
3n
mi(^ erlaffen?"
ijt
Hub
Feinerlei
i)t
IXmbeufung mei^r.
nft, nnb
po|ifit?e
d^merg
d^merg,
ift
bel, u(i
386
@eligfeif,
ni(i)t
ijt
be6 ^ergen",
ba^
ut
bet (Bittet.
2Iud^
htm
2{Bjiump=
Surd^ leiben
be5 eiben5 in
unb
SItifleib!
nun
eine
in Siebe, (SrFennfni
unb Xat
f^l^ern
erjl
Orbnung ber 3inge. IXnb biefee @inn: nfernng burd^ b'te ba6 S.eib ah einen ^reunb ber
gufammen
fd^ien e6
eele
fenbet.
(Srjl
bem trijlenfum
d^araffer
ah
jum
mad^en.
uferung,
frafe; ant^
nid^f 25efferung.
3"^^"^"^^/
im
3Ileere
im
oft
felBj! ifl
unb
i^m
auf feinem
2eg
be Kreuge nad^jufolgen.
ualiff
be Seibenben einen
2S5ort?
Bebeufef
e oft
nid)t,
jid^
augelegf
ba^
man
in
bntd)
Blo^e Seiben
jiMid^
ober
religi xvad^fe;
3"f"9""9 ^^"
unb off
@d^merg unb
nf)erBringe.
Seiben
2Ifefe
bie
entleiBIid^e
@9
Bebeufef,
ba^
25*
387
bie
bie
fcr,
bie
um
angeBoten
jinb.
@6
Bebeutet alfo
bem
com XXned)ten,
im '^enttum
fid^
langfamen tBfall
unferer @eele.
nf)erBringe,
cE)ri)iIic^,
ijl
om
^l^eren
oft
al
unb nenplatonifd^
I;at
unb nur
t>om
Sag
biefe 2Iufs
Sie rufjifdje
Harer, toenn
man
bie innere
233efen5erFnpfung on Seiben
unb SieBe
Sie
2Iuf-
leiben,
gleid^
ijt
forberung,
'Jiit^t
(S^xifim
unb
in
(B)tifim
lieBen.
in
bie ieBe5=
bie
gemeinfd^aft,
fonbern
in
ber
ieBegemeinfd^)aft
reu^egemeinfdbaft.
nid^t
Sarum
jie
^ai aud)
ein
felBftnbiger
2Seg
^at nur
bie fed^nifd^e
JSebeutung,
lernen,
um
lfi
fie
gu Bringen, iDenn
biefe
bie
SieBe e forbert.
Siefe 2l5fefe
jie gielt
auf
2Seife nid^t
ijl
t>on
emeinfd)aft;
auf
fie
jurdE.
23gl.
ie
fie
S erreid^en^
en 2ruffa|;
un&
fllirfie
t!^ri(lentum".
388
ben
e!)iafifcf)en
^ontempiaticn offe
jic if!
biird^
baB einfamc
3'
bit>ibuum, fonbern
^ollgug
n)ei
jid^
ber
(fromme
bie
am
tiefffen in
unb
in Gi)rijIo
llnb fo bleiben
ahhcn Sugenb
@inn
bod^
erjl
aud)
egenroarf nur
t>oII
bejltigen f ann.
3a6
ijJ
bie Sinjid^f
in bell
nabend^arater
unb
ben
efe|mgig!eiten,
bigungserfllung
bejiel;en.
Sie
mel^r
beffer:
n?ie ein
fie
@ie
jie
forbert,
^ei^t
auf
ein felige
(Srieiben, ja
meint in
iii
ba^ nur
riii)tige
ein
feiiger 3Kcnfd^, ba
S.eib
ein
er=
ottgeborgener, auf
leiben,
^ei(e
unb @cf)mer
ba5
S.eib liehen
3n
&(^an
be fortfd^reitenben
unb
il^rer irbifd)en
ter.
@r
l^t
fie
fid) bie
@eele an
Siefe
it^rer
jentralflen eborgeni^eit
unb
(Bees
jie
3"
I)ier
ijl
al
dXid)t
fonbern
i)1
genauer entmidelt
a, a.
. im
389
erlebte eligfeit
im 25 e(i|e
eine
bet 'SItattet
entbanb im OITrtprer
rounberbaren Grfte,
gefforben tpar, (aa,tt
ll Snti^er Sijd^terd^en
utl)er:
SKagbalene
3^
fet)r
^^" I^ frblid^
(Sin
iB>r
im
bem
^leifd^
Bin id^
gett>i
traurig.
255unberbing
xdo^I
ijl,
iriffen,
bag
jie
im ^rieben nnb
fo traurig
xvci$ nid^t,
ba
toir in t>erfd^ie=
unb
fo plajiifd^ befif)reibt;
|innlid^en, aus
gebef)nten,
Infi ufu>,)
2BoI=
tiefjlen
elbjl
bie
gett>iffe
lum
bie
Slume
ba
bie innere
biefer
Jtii?eau5
eines
anberen ?Tit>eau6,
gn?ifd^en ben
nid^t,
u>ie
immer
unb
bahei bie
2Iufmerffamfeit
(Sr tpei
^ibeam
]^in=
]^erfrf)tt>ingen mi?ge.
ba^
bie
efl^Ie
ber 2tb(id^t
jinb
;
um
fo
me^v
mel^r
entzogen jinb,
je tiefer
oberanbery
je tiefer
fie|inb,
immer
nabend^arafter
gefe|mige
annef^men.
^or
er niri^t bie
2Irt,
nad^ ber
bie
efl)le al
u eilen
fr bie
be 253oIIen0
et
(le
unb Suu,
nid^t ai intenbierte
'^iele,
nel^men will,
groifd^en
Sr
390
fie^t
Jlheau
im
Ie|ten
runbe
bie
alfo bie
be innerfien SQfCenfd^enferne,
255iIIen5fenben jur
3"^!^^ (leigenb
bie innere
ber
^Kenfd^
unb
^heau um
fann,
(o leidster
um
auf
@d)merj unb
S.eib erleiben
je
Befriebigfer er
je
bem
feiigerer
SItenfd; er
fie^t
ba^
bie (Srfal)=
rung
ifi
bie
auf ben
ber
^it^eaue in
immer
tieferen ,,25urgen
@eele"
einjuFel^ren
unb
I;ier jic^
bem (Smpfang
einer I)l&eren
@inn
Silb=
biefe S^eiben u
lieBen;
jie
^u lieBen al bie
gfflid^e
Jammer fdE)Ige, burd^ bie ber ^orm eines ibealen @eIBfl am bem
^TTaferial einer
Sr
finbet
Srnen.
(ui^t
Befi|t
bie
@elig!eif.
(r
ben
um
biefer @elig!eif
unb
feiner maleren
fer immer
gu ttJerben.
ber
unb
SlBer
il)r
ern mar
unb bunFel.
ber 2SeIt,
^inter
bie
unb OBerfld^e
man
3"=
fall.
bie
39
unb
t)oII
Selb.
%het
i\)t
ern
ijl
ifi
Unb
unb
ba
feinem SJerl^alfen
eigener 25ernunff
pm Selbe:
3"^^^
^^ i>
^^tg^^^r
ft^^if^
id^=^entrierfen 233oI[en5
bem
S^eibe I;e=
^ero
nieber=
guBmpfen, ober
burd^
e in ffoifd^em
2ro|e
unb
ju tragen, feine
@eele
ftd^
h^tt
bie gen-
erale eligfeif
gnabenarfig
3"^^^
^^ ^^^^
^^^ ^^^^
im JSemu^tfein,
e fei ein
Suterungraittel
am
ben
Rauben
tragen l^t,
immer
feffer
unb
Harer
il;m fo
gelt)i^.
2IIIe
be S^eibes quillt
am
ben
bie
ber (5^ri|l
nacl^t)oII^ieI)t
i\)n
feit^
in S.eib unb
Opfer
fl^rt,
iji
and)
bie
ertragen l^t.
tiefer
Itnb
eligfeit bed
S^eib
ijl,
SieBens
immer nod^
f^tt:
bem
bie Stiebe
bit
bid) ftel)e.
3ann
]^a|t
bn ba6
olang
unb bn
ah
tejl,
unb
geltet bir
(2f)oma a ^empi^,)
ieBe
/'^Y^^V^^an
nnb (Bthnntnie.
ah was man
bie
lieht
nnb
je
^^ f%
^^^f^^
""^ olljlnbiger
ennfni werben
V'
mng
idbh
jnngen 3a!)ren.
lofen
2Inf
bie
mannigfad^j!e
et
^ei(e nnb
mge
in
"^ufammen^n^en ^at
roieberJ^oIt
im Saufe
bie3 Xttteil
ebanfen
3^eSen
ein befannfer
ift
(Sa| Seonarbo ba
bie
3er
Bei
eniu
nnb
nnb
innerlid^jie
Segief)ung t?on
j[ett>eilig
ba^
Seonarbo
!3eibe
2Hf
ahet
gnfammen
fel)e
miberfpred^en bamif
fomeit id)
SieBe
el^er
fpejijifd^
mobernen
JBourgeoiurfeil, ba^
mii'i)in alle edqte
,,BIinb"
ah
feB^enb
mad^e, ba^
t?on ben
biefen SlcterleBnifj'en in
einem
tiefen
3"fmmen]^ang
ber (Sr=
393
IeBni6einI)eit fie^en^
htvn^en fnne.
fd&en ieB)aber
tmb Kenner
begleitet biefer
egenfa|
bie
mo=
berne efd^id)te.
aU
^acal
in feinem
efprd^ ber
bie ,,eibenf(f)aften
@a|
ju fe|en
bie6
ift
nnb XSernnnft
^aQcal
jinb
ein
nnb basfelbe".
Itnb
f^ierbei
gejje
tiefere SQfteinnng,
anft andren,
bie (id)
ben
innen
nnb
bie
bie
be 2Sir!en5,
bie
be
jid^
an
am
fd^rfs
^tont mad^t,
l)at
in
(einet el)re
i>on
ber
@ott
felbft
erfat
im Amor Dei
bem
lebnieinl^eit al
erfdjmoljen angefel^en.
fo jeigt bie
@ief)t
man
in
tt)eIti)ijlorifd^e
Sppif,
nur
f^iftcrifd^
im
einzelnen verfolgt
Sro|
aller tiefen
egenf|e
be inbifd)en
nnb
gried^ifd&en
Don ber
ijjllid^en
^erfnnft
ber gried)is
pe!nIation
je
im xvelu
394
]^ifforifd)en
unb
nicE)tgenefifd^en
mbi{d^'q^xitd)i(d)en
nur
in tl^eoretifd^em
inne, fonbern
in rleBen
unb Zat
JSei
felBjl,
S^eorie
feigen
folgte.
bie
2erfe ^unftionen
bie
^unHion
ber (Srfenntni.
3ort
ijl
ber
2ert
ber I)d))le
bie
einsgrab,
bae
ovTwg ov
!pIaton.
erabe ba^
2Serte
l^ier
unb bort
funFtionen jtnb,
ef)ren
l^t
bie
angefnf)rfe
fa4)IidE)e
(Sinf)eit
ber
um
fo plaffifdjer I^erortrefen.
5)enn
bie
Kid^tung
auf onfologifd^er
eife
fo,
gentraljle 23Sert
am^id)t\ein,
unb ba
unb
255af)eiten
benn
in=
biefer ,,2irfIid^feit6foeffiienf"
i(i e,
bem
bie ^ixlle
unb 2Seite
je f^eiger
um
fo mel^r ertrinfen,
il^n erleben.
'Da^
gel^ren.
^m
als" 25e=
n?irf=
l^iernad) bie
2SeIt
ober untpirHid^",
ift,
in
bem 9Kage
n>irflic^ al
jie
(le I)eftig
begeB)rt
erft
in
jugleic^ als
n?irHid^
ijl jie
ijt;
im 3Ka^e
nic^t-n>irHid^ or un
\ie\)t,
reid)
395
unb
hteitet
fie ifyte
^nlle ane.
3a
^ti^t
im felhm
SQfta^e,
ah
be5
et-
,,2S3ir!Iid^feit"
unb ,,IInn?irHid^Feif"
unb
an
bm ad^en
STtid^t
fr nn6
ah pur
er=
!ennenbe
ne)men
fd^ieb
eijler alfo,
^anbelnbe
2InaIog
233efen
Don
unb
,,unn?irHtdE)" an.
ifi I)ier
an ben ^nH^alten
ber 2BeIt.
@ie
unb
erfolgt burd^
2S5iII!rIirf)-
ffeigenbe 25ergegenjinbIidE)ung
unb
afetifd^e
mad^nng
il)rer
fr ben
3"-
bem
bie
JSegierbe
fo
immer
u>eiter
unb
n?eifer
unter unb
irirb,
t>erfd^ipinbet
3m
SQtla^a^S^arata
n?irb
ber ben
an
Segef)ren unb
^anblung
Befd^rieBen.
unb
bet
&ein bes ^JXtenfd^en in iE)m oor ba^ man bie ^anblung Blo in
eigentlidje
bie
3^
f4)ieben
Betrad^te.
STfur
itbiff^
25erBIenbeten
bet hefd^eibene
j^ierju
fe|en ben
^XSei(e
runb
(td)
i^rer
nie
^anblungen
ben
in fid),
})lt
fr
Ster."
unter
(25ergleid^e
23S. oon
^umBoIbt, ,,Ber
bie
gaDat>=ita Befannte
lefen in
(^pifobe
bee
,,ieBc" aber
im @inne
be
bet
3"^^^
^(^f
^^^
^^^^^ m\)altlid}
Zenben^
unb 25eiPegung
ftanbe
,,tpirHicl^en"
ober bc Scgierbegegen^
lum immer
au^exrvitUid)et
tperbenben (Srfenntnis
llc
iji jte
bie(e6 (5r=
ber bloe
bergang on
OTtid^ftpiffen in 2Siffen.
tva
im
ba6
ftd^
,,X5orffeIIung" n?erben
(ianbe
ift,
im
egen*
fo
ift
biefe
Siebeemofion
elbjinbigee,
2Ito
jene
2S5adp6fum
an rf enntni
2SeIf unb
felbf!,
angenommenen 2Sefen5=
gufammenl^ang
ber
im
3ICenfd)en,
bem
'^en-
ffeigenben 2Ibs
unb ^erausfall
bem
ttum
gicrbc
ift
be
an biefem ,,2Ifiom"
eine
um
^oraufe|ung
be X$er)1n bniffe
alle be|fen
i^erfd^iebenen
gegeben,
n>a in
bem
inbifd[;en
&d)tifttum ju
berall
3eifcn ber
bie ,,S^iehe^'
^O^^ xvitb.
nie al
mu^
(le
^ieters
SludE) tva6
an
unb
religi gen>erfef
lebiglid^
grud^f
biefer (5renntni.
^iemah
fpielte
al d)tiftlid)e ,,ofte=
unb S^d^ffen-
397
gar
eine nrfprnglid^ere
KoIIe
n?ie
bie
@rFennfni5.
3a
inbifd^e
Slriom
jtel^f
in
ffrengffem
beffen grter
3enfer
25e=
pr
nrfprnglid^jlen
tDegnngefraff be gfflid^en
ber and^
n?ie
im
offenbaren
egenfa| gu
jte
oom
feiigen
,,me]^r
i(i
ah
alle
^ernunff
nnb
be SIrijlofeles.
2lud^ fr !piafon
geringeren
ift
ber
ro0
gleid^^eitig
UBergang on einem
Senbenj
ber
p
ov,
(oBjeffit))
bem
fit]
ov (ber
innenbinge
am
ovTwg
an ber 3^^^"^
(Sro
ijl
^^
,,25SefenE)affen", 2InfeiI
,,3rtid^ts
gn gewinnen.
feienben"=d^Ied^fen
bie inbifd^e
wie
^nr
l^aBen
einem,
@a|
tpie
im
JlCenfd^enttigfeif or]^er =
einer
nnb nabenaft
anermenfd^Iid^en
gefe|t
ift,
,,OffenBarung")
iji,
ba^
i?iel=
3"^^^^^""^^ burdb
ben (SrFennfniaf f
ifi.
S)arum
bie
S)enfen feinen
felBjt
lfer, fonbern nnr einen e]^rer ber SSeif^eif, beffen Seigre ben
2eg
be ,,^eile"
tt>ei)l.
2Bo immer
i(l,
SieBe al aBl^ngige
jid^ ja biefc
mu
Q^olge
398
ncfrocnbig erge&en.
^SJiffen
^ebe ^itteiluna,
eines B^eilnofroenbigen
mgte
ja
im egenfa|
gu felBffgefunbenem ^Siffen
bem, ber
b\e 9QftiffeiIung
alfo im
f(f)rfffen
egenfa| gum
@eele
be Kontemplation bort be ovrcog ov, au6^ mit 2Iu5lfcl^ung be ^nbiibnum, feinem 25er'
\)iet
bie t>oIIe
in ber
pnren
^^STfid^tfeins"
einer
fdbn>eben in
bk @pl)re
fo
ijl
eines
Berinbit)ibueIIen
eins
in-
fammenfallen,
ganj unb
allein
bod^ "S^at
nnb 2S5eg
bes
jn biefem (Snbe
an bk 2IFtion
Xi^tnxa^
3"bit>ibnums ge&unben.
tjerjlanbenen 2Iusfu]^rungen
,,(SinE)eit ber
bk
ird^e"
ift
im
ber
berzeugung
in
ber
einl)eitlid^en
Siebesgemeinfd^aft
gangen Kird^e
irren,
berzeugung entfprec^enben
3er
,,^eretiFer" ,fVn\i^**
^nbalt
lidjen
(Sr
mu
es fd^on
auf runb
S.k\>t
jenes d)xi\i-
253efenszufammen]^anges
t>on
unb SrFenntnis,
il)rer
an bcn 3urd^gang
25e=
n?brungsmgIid^Feit in ber
gangen
f)i)lorifd)en
unb
gleid&=
SR'id^ts
baDon
Zkht
i|i
(^olge, nid^t
25ebingung bes
Qr bk
fpegififd^ inb'x^djt
^a^nno^
(f)ier
n>ieber
im
mit obigem
2Ijriom
Siebesibee gefe|t.
399
btn 2Xu6brucf
Stiche bie
inm
JBeifpiel in
ijl
,,(SrIfung
be ^ergens".
"pifd^eh
ithet-
fe|ung ber
]^ier!)ergel)rigen
Sa
ah ,,^in^n"
er in ,,(3ott'\
im
in ber
^atnt), fonbern
on
jid?", alfo
al5 eins
fnfgefjiDen
ober 23SirfIid[;feif6Derneinnng,
bie
jidE)
mit ber
BegeB)ren=
Don
felBff
n?irHid^ung
3a
nur
biQc
nnb
tote
ijl
im egenfa|
inm
geBof eingefd^Ioffen
ti?ie
bie
l>iet
9rtd;ffenIieBe.
3^^^^
^^^^
^f^
nur ba (SrIeBen
eines ,,2Inber6=
nid^f
tpirb
irgenbn?eld;ed
ein
ba^
fonbern eBen
ber Seil
bes
nur
biee,
'iflid^t'^'^d^
iff.
bem
bie
25Sertffeigcrung be egen=
ift,
aud)
SieBeemotion tt?ir!fam.
^ie(e ieBeBemegung
f)eif
ift
gang unb
a
quo
Beffimmf unb
il^r
terminus ad
quem
i(i
gang
gleid)^
gltig,
bie
Qx-
lijfung be jpergeu".
4oo
llmhfyc
be SeBen fpielen
jum
25ei=
offen(id;tIic^ bie
bie
25eftler n(xv.^
feiner 25e=
Fe^rung fhren.
Saraif
(5rIeBni=
jlruFfur ber
2SeIt
ein britter
3"9^ Sie
^^^ f^^"^
onjlang burd^
ntmidEhingen ber
religii?fen
peFnlas
tion ber
^nbet
f^inburd; he^lt.
Sticht
aU
\a nur
Fein
255adbtum im
fiefjlen
runbe,
ijl
Srs
ie
i(!
im egenfeil ba emotio=
ber 3^^^^'
@pf)re
ein
auf onome,
Sr-
^n
er=
auf
infuitie
^ei(e
nid^t
@inn unb
2Bert
be anberen t)on
un gefd^iebenen eins
Fennen b ergreifen
unb
es in
tiefer
unb
feine5 25Jerfe6
feine
umfpannen, fonbern
unb
im es
mit
genfeil
@jrijlen
unb
ber
feiigen
(^"^^^ ^^^
enf=
,,3rrid^t5"
unb DerfdjipeBen
fl)len.
nfifd^
fprid)f
barum
and)
bie ieBe,
gu biefem 3^^^^
^intet
mu^,
bie
enbglfige 2Iuf:
26
401
ii^r
(Sin=
ifi
bet leiblid^e
Zob
ifi
be6
^nbmnur
eine
Sobe,
er \diti(d)
255anbernng
eine
3"^^^^^""^^
neuen ^ immer
ipieber in Stiebe
3R'id[;f
unb (SrFenntni
Seigrer
tt?inbenben
,,eben".
ah
ber
inbiibuellen
Um,
rlfung.
3n
fc^arfem egenfa| ju
ein
tpic
unb 2SSerf,
Sliehe
E)eif
jiel^t
ber
auf
ein pojttioe
ein unb
IXnb
eine pofttiDe
(eit
QSoIIfommen:
on aufe au belogen.
^e
ifi
reid^er
unb
iji
ge=
(bie
bae
ein
al
3bee
ber ,,teigerung0grabe" be
ein
unb
4)ifd[;er
ebanfe)
bejio abfoluter
ijl
reiner
and)
bie
@r=
fenntni.
2IbfoIute rfennfni
barum
(Srfenntni eben be
ovTwg
ov,
Sie
Singe
jinb B)ier-
bei bloe
gunftionen ber in
gegen bie negativen 2erte ,,25fe0", ,,beI", ,,^lid)e" auf ein5= ufn?. im ugerffen egenfa| jum ^nbb^^i^mm
4o2
man gel,
n?irb. Iid)e6
feine
25eimifd^ung jurcfgefl^tf
Sie
i^ier
2InaIog
I)ierju ijl
anc^
p f
i t)
n 255ert, ba I)ei^t ju
jte iff
ijt
einsflle,
fold^en.
@ie
ale
baQ
fd^on
tt>ei
^tit
be0
25ett>e-
t>on
ben foI=
ijl jie
t\n
^ringip
eingejlalten.
ein
3^"9""9 ""^ ^erDorBringung immer neuer nnb reid^erer @ie i(! n?ie ^laton im @i;mpojton fagt ein 25egriff, ber Don ber fieri= ,,^^nq^m im dE)nen"
fd^en
3^"9""9
onjeption be5
!pf)iIofop]^en,
bti njller,
be
faatemanne unb
umfpannen md^fe.
Bis
@o
Dom
lfe)!en 2IpI)robites
nnb rofult
ju
bm
geijiigjlen
^erDorBringungen be5
onfinuiff
ber
Ser
b'xt
ontifd^en fufenleifer
Don d^pfungarfen
immer
3bee
ge(!eigerfen ejlalfen
jid^
unb
(5^^!^^"
gebogen,
fd)Iieglid^
i^mn
ber
d^ngufen
felBj! al be
ovTiaq
Ber fd^nc
SeiBer ber
26*
403
felBji,
bem
auff)ord)enben
ofrafe
onjeption
eine tiefe
emein=
nur
ah
Srfenntnisforfs
einer
al
rmeren ^u
ah
al
Srang
be firj
ov
am ovrwg
6v, be Od^einl^affen
am
2Sefen
2tnteil u gett>innen.
n?rbigffen
^erbinbung Don
be
3n^i^^^^
(nid^f
Don 3teform
in ^taa^e
fort*
@ofrate
feine Seigre
Dom
unb Don
^ebammenf unjl
gettjonnen, burd^
ba&
fie
oIb
fo
in
unb
ju bringen
(Srolel^re,
(@elb)lerfenntni).
2tud^
bie
platonifd^e
anti)
bet
bie Seigre be
ofrafe ]^inaufd^n>inge.
ijl,
gang
allein
\a
bie XXnroilfenben
no4)
bie
f cjnnen, fonbern
ba^
fjei^t
eben bie
,,S.ieh'
404
i)abet
bet 253ei6B)eif".
ieBe,
(Sro
ij!
bet
@oI)n
beB dteid)-
tum unb
bet
ijl
2Irmuf ,
be 255iffcn
nnb
Itnb barum
felBjl liebenb
bic oftI)eif
jTe
933o immer
biefe
boppelfe
25e)Iimmung
bi)naxtti(d^
fie
es
fd^id^fe,
ba
nur 2Beg,
fei,
3Q[lef]^obo5
bie fl^eos
gum
nur
bie
3^^^^
^^
n?ad^fenben (SrFennfni
flet
ba tvat
Iogifd)e
in
onfequeng
fid)
felBff
glngenben ott^eitf
ber
nur egenjianb
nid^f
aU
bie fd^on
regor
t>on
3f pffa
ba6
d^rij!=
amor
ein
beantworte
bem mit
xva^
XInredE)t berounberfen
gel^t'6
,,2enn
Did) an'\
2Iud)
25ej!immung
ber S.iehe
aU
eine
gum ein)
entl^lt fd^on
S.iehe
im ^erne
biefe
gange SE^eorie.
aud)
geigte
bie
^attifd) gel^ren
unb a, Qe^ten
n?ie
2l!te be5
nid^t
^ntetef{enel)mem
t?on
id)
anbernort
unferes
ber
trebens
unb
253iIIenfp]^re
fe!)r fie
treben, 3rngen,
ben"
Erlangung
be r(irebten,
in
feinet JBefriebigung,
unb
gleid^geitig gielt es
auf Kealijterung
eine^
eine
gegenber bem
ah
roirflid;
egebenen ^Teuen,
405
2Inberen,
iF^re
jie
egenffanbe^
unb
rvd^fi,
inbem
jte
tiefer
in
bringt.
2II ,,@freBen''
ober gar al 25ebrfen" gefat unb gn?ar nad) (Sr^ennr^ ni mu^ alfo and; Siebe mit DoIIenbeter rfenntnis
fd^n?inben
tyex-
nnb fann
jte
t>oII-
iff
3"
f^^"^^ riti!
G]^ri|!entum
t>om
gried^ifd^-neuplatonifd^en
ef)re bei^lt) l)at Gelfu
bie d^rij!Iid)e
tanbort
barum
,,
in
onfequenj
3bee
eine
lieben-
XXm
fo tounberbarer
ifl e,
ba au(^
biefe platonifd^e
bie innerjten
Seffimmung
ber Sliebe
ah
Intentionen be j^rifientum in
berging unb ebenfo
a|
,,2IIIe5
ijl
gut,
gum
Seigre hbet.*
2Iber and)
Seftimmung
in ber
be
Sro
al einer
raft
be '^ena^em
unb d^affeu,
^bee
im '^ufamtnen^anQ
(einet
ebanfen unb
be
gried^ifd) = metapi^pjifd^en
fel^r
^been(v}iiem6
mobifigierten
fafti(d)
2Inber
uii
4.
me^r im (Sinne 2luguflin (n>ie in golgen&em grage 3^icoIau ufanu (f. bef. De visione 2Ibft^nitt), Q3inceng Don 2IggsBad> unb er anonyme
n>eit
biefer
De
intelligentiis", ed.
SumFer. ^ad)
Ott
406
bie
ba Dermeintlid^e ,,@d^affcn"
nid^t treffen,
ijl
nur 3lepro=
immer
ontifc^en orrelafe be
innenfd^cine) an bem
3bee
t>or
2InfeiI gu
gewinnen
b'iz
aber al
folcfje
^al^^ fd^on
Xtnb bk6
ijt
bem
!projeffe, ber
erfd[;einf,
f^um*' al
im @d;nen"
!piaton
gilf
Bei
@tufe jum
JBeifpiel al
tkzi^^^z 25run)l
bie
nur ber
in
Srang
be tierifd^en eBeuprin^ip,
in
21rtge)!alf
ber3f""ng
aufredet ^u erl)alfen
in
ommnen.
d^on
ber JSrunff
bz6
fielet
ber
rganimu;
2ffiafferfall6.
roie
be
ber
^a,
ber
^yormerl^alfung
iff
im ^Serben
be fein0=
Dltaterie aud^
tofen 2eIf
be (Sro.
@ieg
iff,
unb
bauerburftigen
Srange
@o
XXnb
Kaumform
^lafon
Ber
bk
leitli^tn,
jTe
ergeugenben
rfte,
Fet)rf Bei
trieber
an^
im
in ben f^d^fien
Qformen
3er
faafmann, ba^
407
nnb ^ad)fa\)ten,
fon=
ba6 ingeprgtfein
eine
ber
im 255er fc ah
oBjefden
felBff,
253erfgeBirbe0, be
ift
eniu
jltaE^Ienb ,,25irb"
l^ier
im 2Berfe
2trt,
3"^^^^^""^^-
^lud^ baB,
@eIB|!=
im 2Serf e
fd^einen m'6d)te,
in
tvkb
ber
fie
f)ier
Sauer
3^^^^ S"
^^^
^I^^ ^^f^^^
leiten
in i\)tet reinffen
be ^I)iIofopI)en
^otm
am
aller=
25er=
tt>eifeffen
enffernt
@ie
ij!
nur 2InfeiI
am ^efen,
Ben nur
fold^e Sri^alfungfunf-
unfere ei(Ie.
al
335a
fte
im
pflanglid^en
unb
fierifdben
eBen
eBen
ber 2Irfeigenfd^aften
leijlef,
ba&
Erinnerung unb
d^on
aufgenommene 3^ee
unb 25ererBung im
ben (Sro in
ift
@pm=
2Ga
ber
B^ier
burd^
unferem
gegenwrtigen 25ett?uffein
Beflgelte
erfd^einf,
rang
frl^eren
rleBniinl^alfe,
ber
burd^)
255iebererfd^einen
et\)alten
im rinnern Dermge
KeprobuFfion ^u
Xiet
in iE)ren
t>erfd)n?inbet ber
ebanfe
ber f4>pfe-
4o8
nun noc^
ber
2Bicbcrcnnnerung f^injunel^men.
unb eiffc im
fo fcf)Ifc
runbc
(eine
2S. 2inbeIBanb),
Don ber
i^m and)
^bee
'Sie leiQt
Uav
bie
gang romantiiffifd)e
Sie&efel^nfudE)^ ber
2G3icberennnerung be
einji
am,,^immli(d)entte^*
S.el)te
groe
j^ijiorifd^e
bem
primr
al feelifc^er 23e(i|,
unb
fo blitft er in feiner
t>on
beFannten mpff^ifd^en
al be
2Iuffa|Jung ber
S.iehe
3"=
f^inber.
Senn nur
3rrtum
ber
inf)eit be
eine
befonbere
gorm
^^^
be tiefen metapl)9(tfd)en
intuitive
3"^^^^
^^ f^^ ^^^^^
Srfenntni ber
&d)einl)aftia^hit ton
Trennung, 3"^^^^^"^^^^^^^
fei S.iehe
^iell^eit;
nur
bie
3ufinanberben>egung
liegt
urfprnglid^
t?or.
(Sinen
unb angen,
an(^
^laton
2IIIer !pantf)eimu
i^at
his
4o9
@a|
tvie
in fi(^
aufgenommen, ^fi
I)euf igen
es bod^ leidet gu
feigen,
&d)ema
aller faIfdE)en
gurdFgeleifef mirb!
anbere
ah
angen,
ber
nur
bie
d^einform
ber icBe
bualiff
unb
iff,
JHobu
deux?
unb Zeil
annimmt? 2S5a6
'Ui^
bie
anbere
ah Egoisme
iff
Sie
fd^einE)affe SieBe.
2Innabme
einen roman^
ij!
G^araffer.
Sie efd^Ied^ferfrennnng
bier nid^t
runbBebingung unb2S5urgeI
artummanbelnb unb
fonbern bie
ienben gu einem Bloen 3"^i^<^"/ S" ^^^ einen Qe(d}led)U lid) nod) nid)t bifferen^ierten 3[K'enfd^en, beffen Seile fid) nun
,,fudt)en".
jte,
2[rt(ieigerung
unb d^pfung.
3^^^
bie
jte
^f^
trennung
^u Binben; ober
gar
ah
XImgeFef)rf
i^m
bie
Srennung
ber efd^Ied^ter
fott>ie
unb i^t
3nfammentt>irFen
Bei ber
3engung
ift
genauer aufgeroiefcn
in
&er
4io
bic
(id)
bk on
bicfer
Trennung unaBI;ngigc
Siebesfraff
mt?j!ifd^e
unb
&tabinm
tiad)
(bem tabinm
bee
ungeteilten
3QlTenfd[;en)
nnb
ber
2Sieber]^er)!eI[ung eines
anjen
^bee
ber
@ie
retrofpeftit? Fongipiert.
3Itan fann
nid^t fagen,
ju einem
^dbe
jidE)
ah
bie
nnb
gried)ifd[;e riebnijirnftur.
Sro|bem
gerabe
fnfte rabifaler
2SeIt, inbefonbcre
inbifd)en
]^at
tveit
bergang vom
genbert
)at,
gum
gried^ifd^en
Si;pn
e einfd^Iie^t,
bie
gebanFIid^e
nnb
pI)i[ofop]^ifd^e
SInprgnng
biefer
erfagt.
1)ie(e
rfd^einnng
ifi
freilidE)
nnr
ein
lieb
ba^
originr
d^rijllid^en
2Inf|en gekommen
gibt in bie(em
inne nnb
c,ah
fofern
man
nnter biefen
^Sorten
nid^t,
tpie
mit
d^rijlli4)en
Ornamenten, fonbern
bem 2Sefen
rifd^e 25etradE)tnng
4ii
ebattfen(v}fiem
t>crffeB)f.
3er runb
I)ierfr
ijl
ein hoppeltet,
Die
ihrem
nadb, nod^
ejtnnung
2II
nad^ eine
pf)iIofopl^ifd^e (Sinfiellung
ampf
jid)
mit
mute
feflen
bae
bem
ehube
men;
ol^ne
auB
(Behnbe I^erDor^ubringen.
255aren aber
Dogmen
(man
felbji
benFe nur
an
bie
d)riffoIogifd^en
2)ogma),
fo
muffen
baB
5)ogma
es
p]^iIofop)ifd^
unb
fi)eoIogifd^
u interpretieren
unb
in bie
eine gleid^fam
griedE)ifd^e !pi)iIo:
@o
iff,
tief
unb
ird^e
blieb,
fo
gang unftnnig
bie
QSorffellung
gerriffen
als
(ei
Kontinuitt
gemefen
etwa
bis
lum
2tuftreten SutB^ers
tane pI)iIofop]^ifd;e
2Iu0prgung
besfelben
f^ierburd)
in
^ut
hei
@d)ule
lXmfe|ung
gewinnen
2tnf|e,
immer
lie-
Dom
[Tteu^
4i2
(inf^eit
ber fird^Iid^en
Sag
j^abe
id^
im
d^riff lid^en
rlebni
felSf! eine
t)on S^iehe
em
t)oIIjogen
iff,
^S^i^-
3^^ nannte
e bie
ba^ nun
eine
ovTwg
^ICenfd^en
be @c^Ied^ten
gum
^erab?
^um ^lieberen, otte gum 3Ilenfd^en, laffu ng be ^eiligen jum nber nfm. felb(i in ba^ 2Sefen be ^f^eren", alfo and^ be ,,^d^fien", ba iff otte auf=
be ^i^eren
genommen
liegt
tpirb.
Eben
biefer
rfenntni an
erffer
ift,
erjle
Seipegungjlog fr
fte
in
Ott
felbfl verlegt
unb
elbjloffenbarung in
be
GE)ri)lo,
ba^
Heiligung
Stig=
nabe
verluft.
2tIIe
menfd)Iid)e
Q^reif^eit
unb
25erbienff=
Sa
Dteffentiment
im 2IufBau &er
JIToralen", II.
413
lid)teit tvie
liegt
nur ^n?ifdE)en
25eginn
alfo Bei
Ott. 2tn
burd^
bie
erlfnng
bk ^bee
STfid^t
bes (Srljt^
SQlfitteilung
tperben burd^
einer
bk
bke jum
Ott
^,in^^
onbern
Ott
ij!
burd)
bk S^kheBtat
elbfferfd^einen in G^ri(!o
ah on
il^rem fd^pferi-
fd^en
runb
getragen.
iff
unb efe|geber
nur infolge
ballet (Sl)ri)lu0
feiner
2Gnrbe
ber
bie
unb
ed^td^rifflid^er
2Infd^auung
Feinerlei
,,^bee'\
an
ber
jte felbjl
nod^ ^u meffen
tt>re
fie,
um
als
,,!)eilig"
erkennbar ^u
fein, irgenbroie
nbereinju(!immen
er i(i"
jie,
l^tte.
f)riftus ,,^at^'
unb ixvav
in
(einet
ollen onFretl^eit.
reichen
2tu^erungen, Keben,
^anb=
Fontmt
3"
25ernF)arb
t>ie
feiner
TQotte
Xat
^\)tifii
auf ben 23orrpurf jurdE 21baelarb f)abe gu einer bloen Offenbarung baoon gemarfit,
erjier teile eine (^ingic^ung ber iebe
ba^ ott
an
unb
bie (^rlfungdtat
in (El^ri)lo
gu
feigen.
Q5gl.
aud}
21.
31eanber,
er
b.
F>eilige
3. 2IufI.,
@pt^a
414
lungen gelten ai
e
iff,
tva\)t,
fliegen.
i^eilig,
gut, xveil
i]i
r,
xveii
@^rijlu5
au0 bem
jie
Ben barum
[a
an ben 3"^^^^
felBf!
feiner 25otfd^aften,
ber
laube an i^n
3^ben ahba
t>olIe
al
an
hie
t>or]^ergeB)enbe
egenliebe
ju feiner auf
jielcnben Siebe,
in
beren 25erlauf
unb !Proje^
erjl
JSilb
ifi,
egenjtanb be IauBen3
2Iuge aufxvd)fL
gleid^fam
or
bem
geiffigen
^id)t
ak
er auferffef^enb
3Q[lagbaIena6
nic^t,
iliehe
(a^ i^n
luevft;
aber fallen
il)n
ba ,,@ott
il^nen bie
bie
Singen
erf^nllt i^atte".
STfur ben
Siebenben iparen
2Iugen aufgefd^Ioffen
n?ie bie
in bem 3Ilage
nid^t aber eine
|ic
liebten.
IXnb
!perfon
GE)ri)li,
ff'^bee'^
an ber
religife iebe6gegenj!anb
(o
iji
Sie
Siebe
n?ie hei
auf.
l)eht jtc^
^ier
n>irb feine
and) im dltenreiner
^erfon
in
ber ottesliebe
i\)te
immer
ans ben
^organgerei^e erfe|enben,
)innlid[;=triebl)aften 25ett>ugtfein
unb
ans
allen
2(bf?ngig!eiten
jte
ber
f(f)aft6gebunben]^eit, bie
in ben
ang
bloer
ad^en
unb
feftigt jtd^
|te ftd)
unb
f^eiligt" pd).
t)erliert.
Sie
in
Ott
beB d^rijtlid^en
25eipugtfein9 entfprid^t es
ijl,
nnb ba^
alle
tiefere
erFennfnismgigc (Sinbringen in bk
3Q[lenfd;enIiebe g leides
tn^ig fnnbiert
bie Siebe
@0
i(!
ja felbfberffnblid^,
jum
gMid^en Siebe
feinen
tnegangpunFf ^at,
bie
&iehe ,,iu
oft"
immer
(id)
gIeidE)geifig ein
ein
amare
mundum
et
in
ift
2Ingu|iin0
nid^t
aber
if)n
in
immer
tiefere
25er!npfung entuert.
X)a6
^tied^ifd}-
auB
biefe
5?lraft;
unb
n>o
immer
neue
d^rijllid^e
Srlebnisjiruftur
l^eute
ort]^obo|r=rufjtfd^e mef)r
unb me^v
bienj! entbnnben.
Sine otteliebe,
bie nid^t in
d^rijllid^en
'
Ott
ber
ja
fllic^e
4i6
felbjl
Kreaturen
25egogenc
ja
i|i,
fonbcrn
S.iehe bie
gu einem
|en.
rnng
mn^
benn and)
25emJ)=
jeber
iebe0gemeinfd[;aff,
bct
ird^e,
mn^
bie einenbe
nnb
nid^f trennenbe
raff
biefer
Sel^aupfnng gerabe^n ju
@ad^e
tperben. (So
iji
bnrd^an
etwa im 2Befen
2ffiefen
gar beren
Feif"
bie ja in
fonbern
e ift
bie
fcf)on
al
e|er,
Sl^efe,
(einet
muffe, ah ^e|er,
ah
ein 2SSefen,
ba& nid)t anf ber 25rdFe ber 3rtdE))lenliebe nnb ber in i^t
gegrnbefen jpeilegemeinfd^aff ber ird^p, fonbern anf irgenb^
of^ne
Surdjgang bnrc^
bie,
andb
nnb ben
redeten
STtd^jlenliebe gn
feiner
f ommen
i)1.
mag
nad^ meiner
Srfal^rung
eben
biefen
(3a|
jene
am
@r=
tpenigfien gn begreifen.
ba^
^ird^e
t?or
bem
(Singeinen, befelbfi
^Sefensfunbierung
ifl.
t?on S.iehe
nnbrFenntni
im ^eime
entl^alten
ie
fpter in
mannigfad^er
^iS^eife
@o
in ben
@|en, ba^
bie
Fumenifd^en ongilien
ah Dom
l^eiligen
27
417
(Beifie ,,(eihfi
enffprungen
gelten "^ahen,
im runbfa^
in
allen religifen
Singen
^netfi bie
ird^e
p frren
(ecclesiam
d^riff:
sequi").
@ie
fottimt pxattifd)
inm
SlubrudE in ber
liefen 25ereitlt>iIltgFeif
nm
llle biefe
3ogmen
jinb alfo
nnr
eine
ber
folgen
bk(e6 groen
@a|e0
fr (Sinn nnb
um fo mnnberBarer mn e nun aber gelfen, ba^ fro|= bem ber a| on ber ^Prioritt ber Siebe or ber (SrFennfni
2II
inm 2efen
be
d[;rifili(f)
ba
nnb
^t^if gngrnnbe
im egenfa| inm
l^l^erroertig galt,
ebler S^iehe
ni,
ah
ah
@rfennt=
bie d^aritatiDen
Sugenben
]^]^ertt)ertig
ah
bie ,,bianoes
nnb Sebenefpl^re
tjerfud^t
nnr
feiten pI)iIofopI)ifd[;
3Q[Tit
n?nrbe.
nnb
fpe^iftfd^
Srabitionen,
i(i,
in
\)at
benen
jicf>
biefer
rnnbfa| im
Si?pn6
allgemeinen fe)lgef)alten
^pi^ilofopl^ie"
bie foge^
nannte d^rijllid^
bnrd^an bem
grie(f)ifd^en
angef(f)Iojfen.
^ierbnrd^ entfprang
bie innere
5)i=
religifen JBetPntfein
nnb
ber mit
in
i^m Derfnpften
ergll^enben
335eltn?ei6]^eit.
bie in Stiebe
erapl^im
in ber ]^ierard^ifd;en
@d^ar
ber
Sngel
flei^en (alfo
@pi|c
ganj nnr
Stiebe ift
werben
Zl)oma& 2Iquina0
bie
gried^ifd^en
4i8
feien
(omne ens
bonum), ba^
nur
S^iehe fein
elementarer
runbaff
be (Beijiee, fonbern
eine
onbertfigFeit be )lre&enben
(ei,
fe)lget)alfen.
Semgem^
ber
erFennf
itvei
rnnbFrfie
eele,
@eele an:
vermgen
@(^bigung
2oI(en
be^ eiSe
ah
(velle)
ah
Iid)e diid)tunq^
be Ie|feren ba6
bonum
ifi
^ein
in jebem
unb
bem
bie
&ad)en
entfprerfjen.
^ebet ZtiQeine
mu
;
nad; I;oma
ZtiQ-
!erjianbe t?orI)erge^en
ber
Kegung
ber
Segierbc
bie
egenwarf
@inne6mal)r=
bem ba
begriffliche 253efen
bie
ber
&af^e
erfat
ift.
Stiebe
unb a, fomie
biefer
gefamte eff)l6n?elt
jlellen (id)
unter
2Iuffaffung nur
ah
9Kobijifationen be jlrebenben
in
@eelenermgen bar.
pfi^d^ologifd^en
nctc teile
Sag
biefem
inteI[eHtuaIijiifc|)en
pflem
ift
ber S^iehe
nur
eine
gang untergeorb=
1)ie& anhext
guFommt,
27*
4i9
bie SE^eoIogie
bie(eB&x)(icm^:
unb Dom
^erf)ltni
f,(3ott''
im urfprnglid^
inne
'SXid^t
})at
bk 2SeIt
bie fd^pfe=
Surd)
fann
raft
raff",
buFfionfenbeng"
biefe Seigre,
iff,
ah
burd^
in
einer
DorI)ergef)enben
ber
Sie
natrlid^en
Srangfale
jtnb alfo
nur
jte
S^iehe^
auB ber
^erDorgingen.
xvie
3"
Innern
^jfem
aber, in
bem
nienfd^=
lid^er
gftlid^er
3S5iIIenm ad^t
gerbrodE)en
(fogiologifd;
bargejiellf
im
^rieflerfum unb
fd)it)inben.
treltlid^er brigFeit),
Ijeif
mu^
off,
hei
Zl)oma, fd^uf
3iefer 3"^^^
bie ^rieffer,
bie 9SSeIf gu
feiner @elbfberl)errlid^ung".
jiral^If
nun and^
bie
ah
'piffopaf ufn?.
ah
bie
c^rijllid[;en
fonbern gang
ah
antih
S)ie f)ri)!um
STtad^foIgenben (im
inne
ber
tt)ie
grflen
2Imf,
iljre
22Srbe,
am ber jte mif GE^rijlu Derbinbenben Kec^f5= ^n bem anberen genfralen !PunFf aber
in ^riffo nid^f
ijl
Offenbarung offe
me^t olge
einer liehC'
420
im kleinen
ben
^Kenfd^en,
be6
3Q[Tenfd^en
berl;aupt
aber gegen
bie
brigen Kreaturen
er)1
wa^ve
ifi
Srlfung burd;
ber
(Ei)tifim
im
unb
Sogma
mit biefem
'^enttalin^alt
pflid^tgemg gu glauben
anj analog
mad^en
feilte,
inbem
fte
im efe|
^u
ebotgeI;orfam
frei
au6 pd)
begrabiert,
bie gel^n
^e(uB
erfd^eint
ipie
ein neuer
^ige
ebote 3^"^
in ein ein^
ebot
lu^ammenfa^te,
S)er innere
ba ,,iebe0gebof".
@o
n?irb
mit
jtt?i=
(SrFenntni, Sliehe
Se
felbflgenugfamen 2trijlo=
Srl fu nggotf,
be lef^ren ben
unb regimentalen
iriefler
ber ben
homo
reli-
bie
gefe|eberIegene S.iehe
unb
'Demut
man
jireifet,
gut
(ei,
ober ob e gut
421
(ei,
tveil
Sr
e0
an
nur
ein
lel^renben
(ptet ahetf
gum
on Secam,
ein
&tteit bet
iihet-
tveltlid^en SCfTd^fe
mit ben
rcligi^fird^lid^en
^Kd^ten
^anpt
@o
ernenernng bee
ana^e--
Bett?irFen.
^on
ber
m9jlifd^en (SrBauungIiterafur
aBgefei^eu,
tt>ir
ber
fpejififd^ pI;iIofopI)ifd)er
@inn
mangelt, finben
einzig Bei
2Xugu)!inu0 unb
runberleBni ber
bie 23egiel)ung
fennfni and)
im '^nfammenl^ang, mit
^rc=
Blemen
Begrifflid^ u faffen.
ij!
man
biefer S^inftd)t
gerabegu
255a6
man
Bei
tuguffin 23SiIIenprimaf
nennf,
iff
fa!fifd^ SieBeeprimat,
^rimaf
bee SieBeaaffe,
fon>oE)I
ij!
t)or
2S$oIIen,
gugleidE)
^Primat ber
infereffe=
allen jenen
2Iffen,
bie 25ilb
unb
iSe--
0,3^^^"")
t>ermiffeln.
deiner
Seigre
flebf
ba^ bie^been
bee
erft
@e|.ungen
il^re
unb eBoten
gftlid^en
@inn unb
Se-
422
bentuxiQ Dcrbanffen;
ba^
bie
2S5efenE)eifen
nid)t
S)ingc
bem ein
bet
3inge
vorangingen,
tt)ie
@!ofiften
jnm
25eifpiel 355.
Occam
nnr menfd;Iid^e
a| om
emd^fe
feien,
fprd^e (SR'ominalimns)
au6
(id^ B^erDorfreiSen
mn^.
tijten,
bie in bie
moberne
barf burd)
be
I^intDegfufd^en,
in Ie|ter
ldE feligfeit
al efnl^I
ber eigenen
})eit t)on
nnb
ber
bie elementarfte
rnnbtenbeng
ijl;
ber
gegenBer ^orjlellungen
tiefer
Qlmmd^en
ifi
eines
alle
^m
25erbltni
gur SieBe
t)on
2luguffin nur
ah
{e-
innere
n?eilige
&tabinm
i^tet
ber ieBe
alle
ien?eiligen
25oIIenbung
angefei^en tx>orben.
Bei
@o
2Iuguj!in
gleid^mig
fprnglid^jlen
nl)eit0queire
J8en?u^ffein.
3ie0
423
dbet Qefi^ie'^t
fo,
ba^
bie Siebe
unb
er)!
bnrd^ biefe
Dermfelf
bewegt
S)a
unb Collen
bie6
if!
alfo
gang bafelbe
f!en
hei
im uerba^
egenfa|
Sem
enffprid)t e,
bei
2tngnj!in and^
im 2Sefen
ben ,f^been",
bie
feine Seigre
anfnel)menb)
ab
,,ebanFen offe"
anfteB)f, gleid)geidg
aber
ah
3Ifn)ier =
unb
beterminierf.
@o
n?irb bie
d^ijpfung au
S^iehe^'
unb
f,nad) ^been*^
Si^eologie,
3"^
erffenmal
ift
im d^affen auf
t>on
3"
otte ttig
tat in (B)xi(iOf
beten
^olge
alfo
nur
ift
bie
intelleFtuale
in
i^riffo
enblid^ am^
Segnabung Siniger (tw^tex), tDoi)venb bie brigen bem prud^ be efe|e6 t>erfal[en hleihen, ba auf runb bes nbenfall unb ber (Srbfnbe alle ju
etpigen
trafen i^evbammt,
iji
2Iud^
ber
bie
nabenn?al;llel;rc
feiner e]^re^,'t)om
3Iugu)lin6
atfo
nur
t>or
eine
folgen
^Primat ber
hit,
S^iehe
aller rational
bie
fid)
abmeffenben ered^tig
biejenige
(Jolge,
424
bem cfe|e
Sobc
alle bntd)
fd^ulbig
gemad^f
2Bid^tiger
al biefe ff^eologifd^en
folgen
be 2luguftinifd^en
bie
a|e0 Dom
2Inf|e^ in benen
ganje ipfpd^ologic
f^er
a|e
neu aufzuhauen,
bie(e
ewi^
t>on
wenigen
n?nrben nie
am^ehaut
ba
jinb, ifi
batum
groer 2ragn?eife, ba
barjlellen,
2Sa
nmlid; 2Iuguj!in
l^ier
bie
allerle|ten
fajl
unb
tieffien
ipunberfam
aller infels
hel)auptet,
ifi,
2IFfe
unb
unb 25eunb es
beutungeinl^alte,
anfangenb
ncf^mung
unb
fionereije
lum
2Ifte be ^nfereffenef^men
bie(e
fte
geleiteten
2Infmerf famfeif, in
an 2Iffe
ber Ziehe
unb
alfo
be
(ei.
^id)t
>orI)er
fommen
bem
^^^
bie(e
egebenfjeifen
bieprimr|!en unb
alle
425
et-
fa^t @ie
finb guglctdb
ninblage fr
dreierlei alfo
ol^ne (millfr^
I)ter
in unferfd^eiben
einmal
bie&,
ba^
3nf^teffenel)men ,,an
fma"
(irgenb=
eine pojtfioen
rabe Ber
,,(Smpfinbung", X^orffellung"
biefe
tma
geBen
fann!
obann, ba^
oBjeFfit)
fd^on bie
^netval/l
an bet
iPal^rneJ^ttiBaren egenfianbfpl^re gu
tpeilig faffifd;er
(Sr=
innernng, gu
bem ,,n?oran"
bem
,affe) u biefen
egenffnben
geleifef ifi;
ba^
alfo,
fungen
bie,
ba^
lebe
teigernng
ber 2tn-
bem
35etvn^t(ein
fte\)t,
eine
aBI^ngige Q^olge be
ftd)
ffeigernben ^"fereffe
ift,
an il^m unb
biefe
Srtafrlid^ Befagen
@|e
nid^f BIo^
ba& @eIB)i=
Derjlnblid^e,
ba^
tvit gemeinf)in
ba gerne
t)orffeIIen,
an bae
benfen,
nnb
erabe n>enn
@inn
tt>re, fo
unfer
^ffielf
Derjerren,
einfeifig
mad^en, un
felBff
tpeniger Blinb".
an
aBgefel^en baon,
ba^
@|e
\a
ant^ (aubrdEIid;) fr
Sal^rnel^mung,
Urquelle, an
426
bet (Slementc
jebe
nnfercd
2SeItbiIbe0 (d)on
im ^Progeffc
be
255er ben
mglidE^en
e=
erabe uma,ele^vt
ift
alfo
alle
noeiferung unb
Siebefpl^re
geFnpff.
?lun
inn
i^m nur
bie
25ebeutung
erteilte,
bem
3"
biefem
(J'il^t^
erl^be fid^
nidE)t
@ie
^tte
iwav me^t
25ebeutung
xvie pf^d^ologifd^e,
nmlid^ erFenntnitf^eoretifd^e
metapl)T^{ifd)'
Sebeutung aber
et^lt
fie
hei
2Iugujlin burd)
Verfled^tung mit
feiner
Sa
(S:tfd^eitten
Sebeutung im
intelleFtuellen 2lFt
gum
bie
2Saf)rnef)mung, begleid^en
nel^menber
Feit be
S^iehe
unb ^n^^^effe,
ift
Stig=
erFennenben
ubjeFt, ba6
egen=
egenftanbe
felbji,
unb ,,(uffc^Iie^en"
be5 egenj!anbe9,
427
f)affige
id^offenBaren
,,
be egetiflanbe.
Sa
ift
ein
inbem
jie
(icf)
,,erf(f)Iie^t"
DoIIen
@o
getpinnf
fr
2Iugujiin bae
ber ,,nafrlitf)en"
6r=
i!)rer gegen)lnblid[;en
JSebingung
Betrad^fef,
einen ,,ffenbarungd^araFfer"
unb
e6 ttkt
Offenbarung" bem
Offenbarung
einer pojItiD
Offene
barung"
nad;
ifi
Ie|ten
Snbe
eine
be feinem
2Befen
ah
emige
S^iehe
bejtimmfen offe.
ba'B
@o
fd)Iie^f |id^ in
n>unberbarer onfequen^
2Iugujtinifd^e ebanFenf9|iem
ber
S^iehe
unb rfenntni.
bie 2luBXvafyl
faffcn
unb
orjlelliger, erinnernber
unb
^otm
ur @rEennf=
ni
fommen,
unb ^^^i^^ffnrid^fungen
erHannfen
Singe
felbfi
fommen
@o
inm
JBeifpiel eine
Senben^
ju, t>om
^Itenfd^en Qe(d)ant in
ah
ein
bie in GI;rij!o
ben DQ[len=
fpfere
Sem
entfprid^t
cv, tt>enn
xvie
eele" nennen,
f^ier f)af
fd^eiben.
3Iuc^
ba
428
2D3ort
,,
@inn
ba DTtiferleBen
ber 2Inttt>orf
mit in
ber
@id)erfd^Iie^en''
egenffnbe
liegf;
ftammenben Definition
ba^
(ei,
min ber
tief
tiefjinnigen
efprd; ber
,,bie
Seibenfd^affen ber
S^iehe'^ bie
nnb
fortgefi^rf.
unb
d^nle
tpidE lung
brad^en
bie
^erfnd^e, an bem
rnnb=
SrFennf
^nfammen. (Srji bie 3lenaif|'ance l^at in iorbano Srnno Seigre Don ber I^eroifd^en 233elfliebe in l^nlid^en Seigren hei Selefio, Qampanello, ^ii:>e6 nnb abfd)Iie^enb in pino^a Amor intelunb
S^iehe
px gewinnen, DoIIjinbig
lectualis
er bie
enfn?i(felt:
bemegt
innerl^alb ber
Siltl^et?
renken
ber 223elfanfd^anung,
Xill^elm
al
^^bpnamifdjen
!panf]^eimus"
dbaraFterijterte.
I^abenen
fad)Iid[;e
(Sin(id[;t6fpuren
bie i(^
anbertpo
lu geben gebende
eine getpiffe
^armonie
aufmeifen.
M-'
^0
S)er 5lricg
aU
efamferIcBni
ivefiUd^e GE)ri|!entum
.
i
. .
.
Ber
|!lid[;c0
unb
21
....
...
. .
.
49
99
1 1
ber
b'ie
Nationen
ScmoFrafien
.167
ber
ojiologifd^e STfeuorientierung
beutf(f)en
1.
unb
bie
2IufgaBc
196
Sa
tunbe
2. Srtation 3.
unb
if)re
luerfd^id^fungen
....
bic
. .
.
196 202
Sa ^erfagen
unten" unb
oBen"
235 270
303 303 347 373 393
5. Srteue
I.
Xtnfere
neue
Kal^men
be S.eibe6
SieBe
unb Erfennfni
^^i
Srndr
t)on
2B, Srugulin
in Steipiio,
^tv
6518
JUN
1 1
1992^