SOCIJALISTIKA FEDERATIVNA REPUBLIKA JUGOSLAVIJA

SAVEZNI ZAVOD ZA STATISTIKU

POPIS STANOVNITVA, DOMAINSTAVA I STANOVA 1981.

OPTA I METODOLOKA OBJANJENJA

Beograd, 1983.

Autori rukopisa: Zagorka Anii, Zorka Petrovi Glavni i odgovorni urednik: Mihailo Milovanovi Lektor: Svetlana Dimitrijevi

Tehniki urednik: Nedeljko Dobe Grafika: onja Milju

Izdaje Savezni zavod za statistiku Beograd, Kneza Miloa 20 Za izdavaa: Franta Komel, direktor

tampa Republiki zavod za statistiku SR Srbije Beograd, Milana Rakia 5 Tira 500 primeraka

SADRAJ Taka PREDGOVOR UVOD I. ISTORIJAT DOSADANJIH POPISA POPISI STANOVNITVA I DOMAINSTAVA POPISI STANOVA POPISI INDIVIDUALNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA II. OPTA OBAVETENJA O POPISU 1981. GODINE S OSVRTOM NA RANIJE POPISE ZAKONI O POPISU I DRUGI PRAVNI PROPISI Savezni zakoni Republiki i pokrajinski zakoni Drugi pravni propisi CILJEVI I OSNOVNA NAELA Ciljevi Osnovna naela JEDINICE Stanovnici (lica) Domainstva Stanovi Izvedene jedinice OSNOVNI OBRASCI I SADRINA POPISA Osnovni obrasci Sadrina obrazaca 1981. godine u odnosu na ranije popise Obeleja stanovnitva Obeleja domainstava Obeleja stanova Obeleja kolektivnih stanova Osvrt na uporedivost podataka popisa 1981. godine s podacima ranijih popisa Osvrt na sadrinu i metodologiju popisa u odnosu na meunarodne preporuke Izvedena obeleja (4) - (5) (6) - (7) (8) - (10) (11) - (12) (13) - (19) (13) - (14) (15) - (18) (19) (20) - (22) (20)-(21) (22) (23) - (33) (24) - (27) (28) (29) - (32) (33) (34) - (53) (34) - (35) (36) - (39) (40) - (41) (42) - (43) (44) - (47) (48) (49) - (50) (51)-(52) (53) (1) - (3) Strana 9 11 11 11 12 12 12 13 13 13 14 14 14 14 15 15 15 15 15 16 16 16 16 17 19 20 20 20 20

POMONI OBRASCI Kontrolnik popisa Pomona popisnica Pomoni list Obrasci za statistiku kontrolu kvaliteta podataka prikupljenih popisom Ostali pomoni obrasci PRIPREME POPISA Organizacija priprema Utvrivanje ciljeva i sadrine popisa Probna istraivanja Predlog za donoenje zakona o popisu, nacrt i predlog zakona Izrada metodologije i instrumenata za popis Auriranje podataka u Jedinstvenom registru teritorijalnih jedinica Revizija dokumenata statistikih krugova Organizaciono-tehnike pripreme Obavetavanje stanovnitva o popisu IZVRENJE POPISA Organi popisa Izvori podataka u popisu Metodi prikupljanja podataka Popisivanje Sreivanje i koncentracija popisne grae Statistika kontrola kvaliteta podataka prikupljenih popisom PRIPREMA POPISNE GRAE ZA OBRADU Runa priprema Mainska priprema Kontrola kontingenta Logika kontrola OBRADA POPISNE GRAE Utvrivanje sadrine tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju Izrada jedinstvenog projekta obrade Izrada tabela rezultata Mogunost daljeg korienja popisne grae

(54) - (61) (55)-(57) (58) (59) (60) (61) (62)-(90) (62) - (66) (67) (68) - (73) (74) (75) - (77) (78)-(81) (82)-(86) (87) (88)-(90) (91)-(114) (91)- (95) (96)-(98) (99)-(102) (103) - (106) (107)-(108) (109)-(114) (ll 5)-(124) (117)-(118) (119) (120)-(121) (122) -(124) (125)-(129) (125)-(127) (127) (128) (129)

20 21 21 21 21 21 21 21 22 22 22 22 23 23 23 23 24 24 24 24 25 25 25 26 26 26 26 26 27 27 27 27 27

III. METODOLOKE OSNOVE POPISA 1981. GODINE S OSVRTOM NA RANIJE POPISE TERITORIJE OBUHVAENE POPISIMA Popisi stanovnitva i domainstava Popisi stanova Popisi individualnih poljoprivrednih gazdinstava TERITORIJE ZA KOJE SE IZRAUJU REZULTATI Naselja Mesne zajednice Optine i SR- SAP Tipovi naselja (gradska, ostala) DEFINICIJE JEDINICA Stanovnik Domainstvo Stan Kolektivni stan SKUPOVI JEDINICA POPISA ZA KOJE SE IZRAUJU TABELE REZULTATA STANOVNITVO Stanovnitvo (stalno) Stanovnitvo u zemlji Stanovnitvo u inostranstvu Jugoslovenski graani na privremenom radu u inostranstvu lanovi porodice jugoslovenskih graana na privremenom radu u inostranstvu Aktivno stanovnitvo (u zemlji) Penzioneri i druga lica s linim prihodom Izdravano stanovnitvo (u zemlji) Radnici DOMAINSTVA Domainstva (osim kolektivnih) Domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo STANOVI Stanovi (za stalno stanovanje) Nastanjeni stanovi Stanovi u drutvenoj svojini Stanovi koji se koriste iskljuivo za obavljanje delatnosti

(130) -(568) (130)-(135) (130)-(131) (132) -(133) (134) - (135) (136) - (148) (138) - (142) (143) (144) - (146) (147)-(148) (149) - (169) (150) - (153) (154) - (160) (161) - (167) (168)-(169) (170)-(217) (170) - (200) (174) - (179) (180) (181) (182)-(185) (186)-(187) (188) - (193) (194) - (195) (196)-(198) (199) - (200) (201) -(202) (201) (202) (203) - (217) (204)-(206) (207) - (209) (210) - (211) (212) -(214)

28 28 28 28 28 29 29 29 29 29 30 30 31 31 31 32 32 32 33 33 33 33 33 34 34 34 35 35 35 35 35 35 35

Stanovi za odmor i rekreaciju Kolektivni stanovi DEFINICIJE I OBJANJENJA OBELEJA I PITANJA IZ POPISNIH OBRAZACA Identifikacioni i adresni podaci 1. 2. 3. 4. 5. 6. Prezime i ime Pol Datum roenja Mesto roenja Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje Ako se lice doselilo u mesto stalnog stanovanja a) Odakle se doselilo b) Godina doseljenja Brano stanje Broj ivoroene dece. Pripadnost narodu, narodnosti ili etnikoj grupi Maternji jezik kolska sprema a) Najvia zavrena kola b) Broj zavrenih razreda c) Da li je lice pismeno kola koju sada pohaa (stepen i razred - godina) Zanimanje a) Da li lice obavlja zanimanje b) Naziv zanimanja Da li lice ima penziju ili druge prihode Zanimanje izdravaoca U kom svojstvu lice, odn. njegov izdravalac obavlja svoje zanimanje Delatnost Naziv (firma), adresa i matini broj (organizacije, zajednice i jedinice u sastavu) Stepen strunog obrazovanja Poslovi koje je lice obavljalo u toku prole godine Gde radi ili pohaa kolu Vraa se u mesto stalnog stanovanja Trajanje rada van mesta stalnog stanovanja Vreme povratnika provedeno na privremenom radu posle 1965. godine

(215)-(216) (217) (218)-(568) (218)-(220) (221) (222) (223) - (227) (228) - (232) (233) - (238) (239) - (250) (242)-(247) (248) - (250) (251)-(256) (257) - (258) (259) - (264) (265) - (269) (270) - (280) (271)-(277) (278) (279) - (280) (281)-(282) (283) - (303) (286) - (293) (294) - (303) (304) - (307) (308)-(318) (319)-(331) (332) - (338) (339)-(341) (342)-(345) (346) - (349) (350) - (359) (360) (361) - (364) (365)-(367)

35 35 36 36 36 36 36 36 37 38 38 38 38 39 39 40 40 40 41 41 41 41 42 42 43 43 44 46 46 47 47 48 48 48 49

7. 8. 9. 10 11

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

25 26 27

Naziv strane drave (u kojoj privremeno radi - boravi) Zanimanje pre odlaska (na privremeni rad - boravak) Vreme provedeno na privremenom radu u inostranstvu Razlog odsutnosti - prisutnosti Redni broj porodice Poloaj lana u porodici

(368) - (370) (371)-(373) (374)-(376) (377) (378) (379) (380) - (534) (381)-(400) (381) - (383) (384) - (386) (387) (388) - (397) (388) - (389) (390) - (397) (398) (399) - (402) (399) - (402) (403) - (429) (404) - (405) (406) - (407) (408) - (409) (410)-(412) (413)-(415) (416) -(418) (419)-(423) (424) - (427) (428) (429) (430)-(448) (433) (434) (435) - (446) (447) (448)

49 49 49 49 49 49 50 50 50 50 50 50 50 50 51 51 51 51 51 51 52 52 52 52 52 52 53 53 53 53 53 53 54 54

UPITNIK ZA STAN I DOMAINSTVO Podaci o domainstva 1 2 3 4 Domainstvo koristi stan kao vlasnik, nosilac stanarskog prava itd. Podaci o stanovima za odmor i rekreaciju u svojini lanova domainstva Poslovna saradnja lanova domainstva u 1980/81. sa zemljoradnikom zadrugom ili OUR-om Povrina zemljita u svojim lanova domainstva a) Ukupna b) Obradiva Povrina zemljita koje domainstvo sada koristi a) Ukupna b) Obradiva Domainstvo ima Konje Goveda Ovce Svinje Odraslu ivinu svih vrsta Konice pela Traktore Kombajne Broj popisanih stanova Broj popisanih lica u domainstvu SPISAK LANOVA DOMAINSTVA Prezime i ime lana Odnos prema licu na koje se vodi domainstvo Razlog odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja Redni broj porodice kojoj pripada lan Poloaj lana u porodici

6 7 8 9 10 11 12 13 1

SPISAK LICA KOJA STANUJU U OVOM DOMAINSTVU, ALI SU STALNI STANOVNICI DRUGOG MESTA SPISAK LICA KOJA SU U MOMENTU POPISA ZATEENA U DOMAINSTVU Podaci ostanu Upitnik se popunjava za: stan, nastanjene poslovne prostorije ili prostorije nastanjene iz nude Korienje stana Stan se delimino ili iskljuivo koristi za: obavljanje zanatske delatnosti, izdavanje soba i dr. Ukupna povrina celog stana u m2 Povrina svih soba u stanu sa 6 m2 i vie Povrina kuhinje Broj soba u stanu Kupatilo u stanu Klozet (nunik) u stanu Instalacije u stanu Svojina stana Sprat na kome se stan nalazi Godina izgradnje Vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi Materijal spoljnih zidova zgrade Broj popisanih domainstava u stanu Broj popisanih lica u stanu

(449) - (453) (454) - (457) (458)-(534) (458) -(461) (462)-(473) (474) - (477) (478) - (495) (482) - (486) (487) - (495) (496)-(497) (498) - (499) (500) - (504) (505)-(516) (517) (518)-(521) (522) - (524) (525)-(530) (531)-(532) (533) (534) (535) - (568) (535) (536) (537)-(546) (547) - (549) (550) - (555) (556) - (560) (561) (562) - (563) (564) (565) - (568)

54 55 55 55 55 56 57 57 57 58 58 58 58 59 59 60 60 60 60 60 60 60 60 61 61 61 62 62 62 62 62

1. 2. 3. 4. a) b) 5. 6. 7. 8. 9. 10 11 12 13

UPITNIK ZA KOLEKTIVNI STAN Adresni podaci Identifikacioni podaci 1. Upitnik se popunjava za: baraku za smetaj radnika, dom ili hotel za samce itd. 2. Ukupna povrina u m2 3. Podaci o osnovnim prostorijama 4. Podaci o pomonim prostorijama 5. Instalacije 6. Broj zgrada u kojima je smeten kolektivni stan 7. Svojina zgrada u kojima je smeten kolektivni stan 8. Korisnici usluga

KLASIFIKACIJA OBELEJA IZ POPISNIH OBRAZACA Starost Zemlja - optina roenja Podruje sa koga je doseljeno Vreme doseljenja Broj ivoroenje dece Narodnost Maternji jezik kolska sprema Zemlja - optina u kojoj radi - pohaa kolu Trajanje rada van mesta stalnog stanovanja Vreme povratnika provedeno na privremenom radu u inostranstvu posle 1965. godine Zemlja rada - boravka Zanimanje pre odlaska u inostranstvo Vreme provedeno na privremenom radu u inostranstvu Pravni osnov korienja stana Broj stanova za odmor i rekreaciju u svojini lanova domainstva Ukupna povrina stanova za odmor i rekreaciju u svojini lanova domainstva Ukupna povrina zemljita u svojini lanova domainstva Ukupna koriena povrina zemljita Obradiva koriena povrina zemljita Konji u domainstvu Broj goveda Broj ovaca Broj svinja Broj odrasle ivine Broj konica pela Jaina jednoosovinskih traktora Jaina dvoosovinskih traktora Jaina kombajna Ukupna povrina stana Ukupna povrina drugih stambenih prostorija Povrina kuhinje Broj soba u stanu Sprat na kome se stan nalazi Godina izgradnje zgrade Broj popisanih domainstava u stanu Ukupna povrina kolektivnog stana Broj lica (korisnika usluga) u kolektivnom stanu

(569) - (636) (569) - (575) (576) (577) - (579) (580)-(581) (582) (583) - (584) (585) (586) - (593) (594) (595) - (596) (597) (598) (599) (600) - (601) (602) (603) (604) (605) - (606) (607) - (608) (609) - (611) (611) (612)-(613) (614)-(615) (616)-(617) (618) (619) (620) (621) (622) (623) - (625) (626) (627) - (628) (629) (630) (631)-(633) (634) (635) (636)

63 63 64 64 65 65 66 66 67 71 71 71 71 71 72 72 72 72 72 73 73 74 74 74 74 74 74 75 75 75 75 75 75 75 75 76 76 76 76

IZVEDENE JEDINICE I SKUPOVI ZA KOJE SE IZRAUJU TABELE REZULTATA STANOVNITVO Aktivno stanovnitvo koje obavlja zanimanje (u zemlji) lica izdravana od aktivnih koji obavljaju zanimanje (u zemlji) Radnici u udruenom radu Poljoprivredno stanovnitvo ( u zemlji) Povratnici s privremenog rada u inostranstvu Stanovnitvo koje pohaa kolu (u zemlji) Uenici osnovne kole (u zemlii) Uenici srednjih kola (u zemlji) Studenti viih i visokih kola (u zemlji) Uenici srednjih kola (u zemlji) koji pohaaju kolu van mesta stalnog stanovanja Studenti viih i visokih kola (u zemlji) koji pohaaju kolu van mesta stalnog stanovanja Doseljeno stanovnitvo (migranti) Nepismeno stanovnitvo Stanovnitvo roeno u inostranstvu Izdravani uenici osnovne kole (u zemlji) Izdravani uenici srednjih kola (u zemlji) Izdravani studenti viih i visokih kola (u zemlji) DOMAINSTVA Porodina - neporodina domainstva Domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo Domainstva koja nemaju poljoprivredno gazdinstvo Domainstva koja imaju stan (stanove) za odmor i rekreaciju Domainstva koja poslovno sarauju sa zemljoradnikom zadrugom ili OUR-om LANOVI DOMAINSTVA
lanovi domainstva (ukupno) lanovi domainstva (u zemlji) lanovi domainstva na privremenom radu u inostranstvu lanovi domainstva - povratnici s privremenog rada u inostranstvu lanovi domainstva koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove

(637) - (701) (637) - (669) (637) - (639) (640) - (641) (642) - (643) (644) - (648) (649)-(651) (652) - (653) (654) (655) (656) (657)-(658) (659)-(660) (661) - (663) (664) - (665) (666) (667) (668) (669) (670) - (684) (670) - (674) (675) - (678) (679) - (680) (681)-(682) (683) - (684)
(685) - (690) (685) (686) (687) (688) (689)-(690)

77

77 77 77 77 77 77 77 78 78 78 78 78 78 78 78 78 78 78 78 78 79 79 79
79 79 79 79 79 79

POLJOPRIVREDNI FONDOVI DOMAINSTVA Poljoprivredni fondovi (uopte) Zemljite Stoka ivina Konice pela Traktori i kombajni PORODICE STANOVI OBJANJENJA I KLASIFIKACIJE IZVEDENIH OBELEJA STANOVNITVO Uporedni pregled (po popisima) Aktivnost (u zemlji) Vrste prihoda Starost doseljenog stanovnitva migranata prilikom poslednjeg preseljenja Mesto (podruje) u kome rade pohaaju kolu (u odnosu na mesto stalnog stanovanja) Mesto (podruje) u kome stalno stanuju (u odnosu na mesto rada) Socio-profesionalni poloaj aktivnih Socio-profesionalni poloaj izdravaoca DOMAINSTVA Uporedni pregled izvedenih obeleja (po popisima) Porodini sastav domainstva Izvori prihoda domainstva Osnov po kome se smatra da domainstvo ima poljoprivredno gazdinstvo Odnos povrine sopstvenog i korienog zemljita Posedovanje traktora i kombajna Ukupan broj lanova domainstva Broj lanova porodinog domainstva Broj lanova na privremenom radu u inostranstvu Broj lanova porodice koji borave u inostranstvu s lanovima na privremenom radu Broj povratnika s privremenog rada u inostranstvu

(691) - (701) (691) - (692) (693) (694) (695) (696) (697) (698) - (700) (701) (702) - (858) (702) - (735) (702) (703) - (709) (710)-(712) (713)-(716) (717) - (724) (725) - (729) (730) - (732) (733) - (735) (736) - (804) (736) (737) - (738) (739)-(746) (747) - (748) (749)-(751) (752) - (753) (754) - (757) (758) - (759) (760) - (763) (764)-(767) (768)-(771)

80 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80 81 80 81 81 82 83 83 83 83 84 84 85 85 85 86 86 86 86 86

Broj lanova na privremenom radu u inostranstvu i povratnika Broj lanova domainstva koje ima poljoprivredno gazdinstvo Starost najstarijeg lana domainstva Broj lanova - poljoprivrednika na gazdinstvu starih ispod - iznad 60 godina Broj aktivnih lanova (u zemlji) Broj aktivnih lanova koji obavljaju zanimanje (u zemlji) Broj izdravanih lanova (u zemlji) Broj lanova nesposobnih za rad Broj lanova-poljoprivrednika na gazdinstvu Broj lanova koji ine poljoprivrednu radnu snagu Broj lanova aktivnih van gazdinstva Broj lanova domainstva koji rade van gazdinstva, a koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove PORODICE Sastav porodice STANOVI Uporedni pregled izvedenih obeleja (po popisima) Vrsta stana Broj prostorija u stanu Opremljenost stana instalacijama Opremljenost stana pomonim prostorijama Pravni osnov korienja stana Broj lica nastanjenih u stanu Prosena povrina stana na 1 lice Deljivost stana (zajedniki stan) Socio-profesionnlni poloaj lica na koje se vodi domainstvo

(772) - (773) (774) - (775) (776) - (778) (779)-(781) (782) - (784) (785) (786) - (788) (789)-(791) (792) - (795) (796) - (798) (799) - (801) (802) - (804) (805) - (809) (805) - (809) (810) - (858) (810) (811)-(819) (820) - (823) (824) - (829) (830) - (834) (835) - (836) (837) - (847) (848)-(853) (854) - (856) (857) - (858)

87 87 87 87 87 88 88 88 88 88 88 89 89 89 89 89 90 90 90 91 91 91 92 93 93

IV.

PRILOZI Zakon o popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini Zakon o obezbeenju sredstava za finansiranje programa poslova i zadataka saveznih organa i organizacija u popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini Popisnica (obrazac P-1) Upitnik za stan i domainstvo (obrazac P2) Upitnik za kolektivni stan (obrazac P-3) Jedinstveni program obrade i objavljivanja rezultata popisa stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini sa podacima od interesa za celu zemlju Spisak tabela rezultata popisa stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini sa podacima od interesa za celu zemlju Pregled sadrine tabela rezultata Abecedni spisak naselja u SFRJ, stanje na dan 31.03.1981. Promene u sastavu i nazivima naselja za period 1948-1981. Abecedni spisak gradskih naselja u SFRJ, stanje na dan 31.03.1981. Spisak mesnih zajednica po SR-SAP i optinama i naselja koja ulaze u sastav mesne zajednice, stanje na dan 31.03.1981. Abecedni spisak optina po SR i SAP, stanje na dan 31.03.1981. Abecedni spisak optina u SFRJ, stanje na dan 31.03.1981. Jedinstvena klasifikacija zanimanja Jedinstvena klasifikacija delatnosti Klasifikacija obeleja delatnosti u individualnom sektoru

(859) - (875) (859)

(860) (861) (862) (863)

(864)

(865) (866) (867) (868) (869)

(870) (871) (872) (873) (874) (875)

PREDGOVOR (9) Popis stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini je po svojoj sadrini prvi popis jugoslovenske statistike kojim se, pored podataka o licima i stanovima, obezbeuju i osnovne informacije o poljoprivrednim gazdinstvima, koje su se ranije prikupljale putem specijalizovanih popisa poljoprivrede. Savezni zavod za statistiku objavljuje Opta i metodoloka objanjenja popisa stanovnitva, domainstava i stanova 1981. godine, s ciljem da korisnicima omogui pravilno korienje popisnih rezultata. Opta i metodoloka objanjenja sadre istorijat dosadanjih popisa, opta obavetenja popisa 1981. godine i metodoloke osnove s osvrtom na ranije popise. U metodolokim osnovama su pored objanjenja teritorijalnih jedinica, definicija jedinica popisa i njihovih skupova za koje se izrauju rezultati, date klasifikacije primenjene u tabelama rezultata iz Jedinstvenog programa obrade od interesa za celu zemlju i objanjenja svih pitanja iz popisnih obrazaca. Pored toga data su i objanjenja izvedenih jedinca i njihovih skupova za koje se rade rezultati po Jedinstvenom programu obrade a zatim objanjenja izvedenih obeleja, kao i odgovarajue klasifikacije. Spiskovi teritorijalnih jedinica, klasifikacije zanimanja i delatnosti, kao i ostali prilozi iz odeljka IV dati su posebno. Pored ovde datih objanjenja, za sadrinu pojedinih tabela rezultata objanjenja su data i uz odgovarajue tabele. Pri izradi teksta korieno je Struno metodoloko uputstvo za organizovanje i sprovoenje popisa" i drugi radni materijali izraeni za potrebe ovog popisa, kao i metodoloka objanjenja iz knjiga rezultata ranijih popisa. Predvieno je da se po zavretku izrade tabela rezultata po jedinstvenom programu nastavi izrada i drugih rezultata iz popisne grae za koje e se dati i odgovarajua objanjenja kao dodatni deo Optih i metodolokih objanjenja. Beograd, 9. novembar 1982. Direktor Saveznog zavoda za statistiku Franta Komel

UVOD (11) (1) Na osnovu Zakona o popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini (Sl. list SFRJ, br. 41/81) i odgovarajuih zakona socijalistikih republika i socijalistikih autonomnih pokrajina, u vremenu od 1. do 15. aprila 1981. godine izvren je popis koji je u dosadanjoj statistikoj praksi bio najvee statistiko istraivanje po broju popisanih jedinica, a po broju pitanja u popisnim obrascima iri u odnosu na sve ranije popise. (2) Sadrina ovog, kao i ranijih jugoslovenskih popisa, odraz je drutvenih potreba za podacima koji se mogu dobiti popisom. Kao jedinstveno statistiko istraivanje od interesa za celu zemlju, popis se zasniva na jedinstvenoj metodologiji, tj. na jedinstvenim definicijama i klasifikacijama jedinica i njihovih obeleja, kao i na jedinstvenom programu obrade i objavljivanja rezultata. (3) Rezultati popisa predstavljaju najbogatiji izvor raznovrsnih informacija o ukupnom stanovnitvu i pojedinim skupovima stanovnitva (aktivnom, poljoprivrednom, zaposlenom i dr.), o svim domainstvima i domainstvima koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, o porodicama i o stanovima. Najvei deo podataka koji se dobijaju popisom nije sadran ni u jednom drugom statistikom istraivanju. Osnovna prednost popisa kao izvora statistikih podataka u odnosu na druga statistika istraivanja je u tome to obuhvata celu teritoriju zemlje, a time i celokupno stanovnitvo, sva domainstva i sve stanove u zemlji. Upravo zbog toga, rezultati popisa mogu se obraditi za svako naselje, za svaku drutveno-politiku zajednicu, mesnu zajednicu, ili za bilo koju drugu teritorijalnu jedinicu. I. ISTORIJAT DOSADANJIH POPISA (11) POPISI STANOVNITVA I DOMAINSTAVA (11) (4) Popis od 31. marta 1981. godine sedmi je po redu jugoslovenski popis stanovnitva. Prvi popis izvren je 31. januara 1921. godine i pruio je podatke o stanovnitvu neposredno posle prvog svetskog rata. Drugi je izvren deset godina kasnije, tj. 31. marta 1931. godine, to je bilo u skladu s meunarodnim preporukama da se popisi stanovnitva vre svakih deset godina. Drugi svetski rat onemoguio je sprovoenje popisa 1941. godine, pa je naredni popis izvren tek 15. marta 1948. godine, s ciljem da prui podatke o broju i osnovnim strukturama stanovnitva po zavretku narodnooslobodilakog rata. etvrti po redu popis usledio je ve 31. marta 1953. godine. U tom popisu posebna panja bila je posveena ekonomskim karakteristikama stanovnitva i njegovim bioloko-fertilnim obelejima, ime je stvorena osnova za prouavanje oekivanog razvoja stanovnitva u budunosti. Popis od 31. marta 1961. godine izvrenje posle osam godina i njime se, pored ostalog, prelo ne samo na redovnu desetogodinju periodiku popisa stanovnitva, ve i na sprovoenje popisa u godini koja se zavrava jedinicom, to odgovara preporukama Ujedinjenih nacija. U popisu 1961. godine stavljen je naglasak na ekonomske karakteristike stanovnitva, pa je u tom pravcu proiren i program u odnosu na popis 1953. godine. Popis 1971. godine imao je sadrinu slinu popisu 1961. godine, ali je prvi put obezbedio podatke o broju i

strukturama naih graana na privremenom rada u inostranstvu, o pojavi koja je uzela ire razmere posle 1965. godine. Zbog znaaja ove pojave, u popisu 1981. godine prikupljeni su ne samo podaci o jugoslovenskim graanima na privremenom radu, nego i o lanovima porodice koji s njima borave u inostranstvu, kao i o povratnicima s privremenog rada u inostranstvu. (11-12) (5) U svim dosadanjim popisima, podaci o stanovnitvu prikupljani su preko domainstava. Spisak lanova domainstva sluio je pre svega za obezbeenje potpunosti obuhvata njegovih lanova, a zatim i drugih lica koja stanuju u tome domainstvu kao podstanari ili su se u njemu zatekla iz drugih razloga. Pored toga, u svim popisima izvestan broj pitanja odnosio se neposredno na domainstvo (povrina zemljita u vlasnitvu domainstva i izvori prihoda), a u popisu 1971. prikupljeni su i podaci o broju osnovnih vrsta stoke. Od popisa 1953. godine poela je detaljna statistika obrada domainstava ne samo prema obelejima prikupljenim neposredno u popisu, ve i prema nizu drugih obeleja izvedenih preko obeleja njihovih lanova. Broj poljoprivrednih obeleja znatno je povean u poslednjem popisu. POPISI STANOVA (6) U popisu stanovnitva, domainstava i stanova od 31. marta 1981. godine popisani su svi stanovi u Jugoslaviji, kao i 1971. godine. Pre toga stanovi su popisani 1961. i 1949/50. godine, ali samo u naseljima preteno gradskog karaktera, dok su za stanove na selu, u okviru dva poljoprivredna popisa, prikupljeni samo podaci o stambenoj povrini. (7) Prvi posleratni popis stanova u gradskim naseljima sproveden je, kao samostalna statistika akcija, u periodu od novembra 1949. do oktobra 1950. godine, dok su za stanove na selu prvi put prikupljeni samo podaci o stambenoj povrini i to u okviru popisa stoke, januara 1950. godine. Drugi popis stanova, takoe samo u naseljima preteno gradskog karaktera, sproveden je na osnovu Zakona o popisu stanovnitva u 1961. godini, a to je bilo prvi put da su u okviru popisa stanovnitva popisani i stanovi. Kao dopuna ovim podacima sluili su podaci prikupljeni popisom poljoprivrednih gazdinstava, maja 1960. godine, o broju zgrada koje seoska gazdinstva koriste za stanovanje i povrini koja se koristi za stanovanje. POPISI INDIVIDUALNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA (12) (8) U okviru popisa stanovnitva 1981. godine, preko pitanja postavljenih domainstvu, prikupljeni su podaci o povrini zemljita koju lanovi domainstva poseduju i koriste, podaci o stoci po vrstama i kategorijama, o broju ivine i konica pela, broju i snazi traktora i kombajna, kao i podatak o tome da li su lanovi domainstva u 1980/81. godini imali poslovnu saradnju sa zemljoradnikom zadrugom ili organizacijom udruenog rada. To je do sada najiri obim podataka o poljoprivredi prikupljen u okviru jednog popisa stanovnitva. (9) I u popisu 1971. godine prikupljeni su podaci o ukupnoj povrini zemljita u svojini domainstva i o broju stoke po vrstama. (10) Popisi individualnih poljoprivrednih gazdinstava, kao posebna statistika istraivanja, izvreni su 1931, 1951, 1960. i 1969. godine. Ovi popisi su obezbeivali detaljne i kompleksne informacije o poljoprivrednim gazdinstvima i promenama na

selu. Meutim, s obzirom da su popisi veoma skupa statistika istraivanja, oko 1980. nije mogao biti sproveden poseban popis poljoprivrede, pa su osnovni podaci prikupljeni u okviru popisa stanovnitva, domainstava i stanova 1981. O mogunostima poreenja podataka ovih popisa s odgovarajuim podacima iz popisa stanovnitva videti objanjenja u takama (134) i (135). II. OPTA OBAVETENJA O POPISU 1981. GODINE S OSVRTOM NA RANIJE POPISE (13) (11) Popis stanovnitva, domainstava i stanova sproveden je u vremenu od 1. do 15. aprila 1981. godine, prema stanju na dan 31. marta 1981. godine u 24 asa. Ovo stanje u popisu se naziva kritini moment. (12) Neposredno po izvrenom popisu, sprovedena je statistika kontrola obuhvata i kvaliteta podataka prikupljenih popisom. ZAKONI O POPISU I DRUGI PRAVNI PROPISI Savezni zakoni (13) Popis je sproveden na osnovu Zakona o popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini" (u daljem tekstu: Zakon o popisu). Zakon je objavljen u Slubenom listu SFRJ, broj 41/80, a dat je u taki (859). Ovim Zakonom je za celu Socijalistiku Federativnu Republiku Jugoslaviju utvrena jedinstvena sadrina popisa, zatim prava i obaveze davalaca podataka, kao i prava i obaveze uesnika u izvravanju odreenih poslova u prikupljanju podataka. U pogledu izvravanja poslova u pripremi i sprovoenju popisa, kao i u izradi i objavljivanju popisnih rezultata, utvrene su samo obaveze saveznih organa uprave i saveznih organizacija, a poslovi i zadaci organa i organizacija u republikama i pokrajinama regulisani su zakonima tih drutveno-politikih zajednica. (14) U cilju obezbeenja sredstava za pripremne poslove oko popisa Skuptina, SFRJ je donela Zakon o obezbeenju sredstava za finansiranje Programa poslova i zadataka saveznih organa i organizacija u popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini, (Slubeni list SFRJ, br. 52/79), a koji je dat u taki (860). U tom pogledu, ovaj popis razlikovao se od svih ostalih koji su u celini finansirani iz budeta Federacije. Ovim zakonom obezbeena su sredstva za izradu metodologije, deo obrade (izrada tabela rezultata od interesa za celu zemlju za teritoriju SFRJ) i publikovanje rezultata koje vri SZS, za propagandu popisa, nabavku elektronske opreme, zatim sredstva za popis u Jugoslovenskoj narodnoj armiji i za popis naih graana u inostranstvu. Republiki i pokrajinski zakoni (13) (15) Zakonima koje su donele skuptine republika i autonomnih pokrajina 1 ,
1

Zakoni SR-SAP: ...... Bosna i Hercegovina - Slubeni list SRBiH, br. 4/81; Crna Gora - Slubeni list SRCG, br. 30/80; Hrvatska Narodne novine SRH, br. 48/80; Makedonija -Slubeni vesnik na SRM, br. 43/80; Slovenija - Uradni list SRS, br. 25/80; Srbija - Slubeni glasnik SRS, br. 50/80; Kosovo - Slubeni list SAPK, br. 43/80 i Vojvodina Slubeni list SAPV, br. 24/80.

regulisane su obaveze republikih, odnosno pokrajinskih organa i organizacija angaovanih u popisu, propisano je formiranje organa popisa u optinama i obezbeena su sredstva za izvravanje svih poslova i zadataka popisa iz nadlenosti republika i pokrajina. (16) U odnosu na sadrinu popisnih obrazaca propisanu Zakonom o popisu, sadrina je proirena u SR Sloveniji 2 i SAP Vojvodini. 3 (17) Zakonima o popisu SR Hrvatske i SAP Vojvodine data je mogunost da se podaci prikupljeni popisom koriste za uvoenje registra stanovnitva i banke podataka optina koje o tome donesu odluku do 31.12.1980. godine. (18) U budetima republika, odnosno autonomnih pokrajina, obezbeena su sredstva za poslove koje su obavljah organi i organizacije u republikama, odnosno autonomnim pokrajinama, i to: uestvovanje na izradi metodologije popisa, pripremni radovi za sprovoenje popisa (revizija skica i opisa granica statistikih i popisnih krugova, obeleavanje ulica i numeracija kua), priprema popisivaa za vrenje popisa, rad popisivaa u samom popisu, koncentracija i kontrola statistike grae, mainska priprema i obrada, publikovane i drugi poslovi vezani za popis. Drugi pravni propisi (14) (19) Pored obaveza republikih i pokrajinskih organa koje su neposredno regulisane zakonima o popisu, neke njihove obaveze (kao auriranje evidencije u oblasti rada i auriranje dokumentacije o teritorijalnoj podeli) ustanovljene su zakljucima SIV-a 4 , dok su one iz nadlenosti republika i autonomnih pokrajina regulisane posebnim propisima ili odlukama nadlenih organa. CILJEVI I OSNOVNA NAELA (14) Ciljevi (20) Ciljevi popisa utvreni su kroz diskusiju o Nacrtu programa i metodologije popisa stanovnitva, domainstava i stanova i kroz diskusiju o Predlogu i Nacrtu zakona o popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini. Oni se, ukratko, svode na sledee: a) Popisom je trebalo da se utvrdi broj stanovnika, kao i da se statistiki utvrde i izraze
U SR Sloveniji su uneta dodatna pitanja za sve tri jedinice popisa i to: a) Za lica: jedinstveni matini broj graana, nain dolaska na posao i udaljenost od stana, kao i uee u narodnooslobodilakom pokretu; b) za domainstva: broj stanova kojima raspolae domainstvo ili njegovi pojedini lanovi; da li ima zemljoradnika koji e ostati na gazdinstvu i povrina naputenog poljoprivrednog zemljita; c) za stanove: ime prezime, kao i adresa stalnog stanovanja vlasnika stana ili nosioca stanarskog prava. 3 U SAP Vojvodini se proirenje odnosilo na lica i domainstva i to: a) Za lica: uee u narodnooslobodilakom ratu po godinama od 06. aprila 1941. do 09-septembra 1943. godine i od 09. septembra 1943. do 15. maja 1945. godine; b) Za domainstva: ukupne povrine u svojini graana (oranice, bate, vonjaci, vinogradi, livade, panjaci, trstike, bare i ribnjaci, ume i neplodno zemljite), obradive povrine uzetog i datog zemljita u zakup, broj stabala voa i okota vinove loze ukupno i od toga rodnih, broj stoke po vrstama i kategorijama, ivine i konica pela, pogonske i prikljune maine, orua, transportna sredstva i aparati koji se koriste u poljoprivredi, poljoprivredne zgrade za uzgoj stoke i smetaj i uvanje poljoprivrednih proizvoda i izvori prihoda domainstava. 4 Zakljuci 64. Sednice Saveznog izvrnog vea odrane 22. marta 1979. godine po 34. taki dnevnog reda Prva informacija o pripremama i nekim zadacima oko popisa stanovnitva i stanova u 1981. godini".
2

promene nastale posle 1971. godine u starosnoj, polnoj, nacionalnoj, obrazovnoj, kvalifikacionoj, profesionalnoj i socio-ekonomskoj strukturi stanovnitva. Popis je trebalo da prui informacije i o promenama u teritorijalnom rasporedu i strukturama stanovnitva, koje su uslovljene ekonomskim i optim razvojem posle 1971. godine, zatim da ustanovi broj i strukturu lica na privremenom radu u inostranstvu koja u vreme popisa rade kod stranih poslodavaca ili samostalno, kao i broj lanova porodice koji s njima borave. Popis je, takoe, trebalo da obezbedi podatke o aktivnom i poljoprivrednom stanovnitvu, o licima koja su izdravana od aktivnih, kao i detaljne podatke o svim radnicima po mestu rada, tj. po mestu u kome su stvarno radili u vreme popisa. To bi bili prvi potpuni podaci o radnicima pet godina posle Snimanja zaposlenog osoblja" sa stanjem 31. XII 1976. godine sprovedenog preko organizacija udruenog rada. b) Popis je trebalo da obezbedi podatke za izradu tablica smrtnosti stanovnitva, proraune o prosenom trajanju ivota i verovatnoi doivljenja, tablice fertiliteta, kao i procene broja nekih kategorija stanovnitva (stanovnitvo obuhvaeno kolovanjem, radno sposobno, aktivno i zaposleno stanovnitvo, poljoprivredno i nepoljoprivredno. stanovnitvo i dr.) u meupopisnom periodu. c) Jedan od ciljeva ovog popisa bio je i prikupljanje podataka koji se odnose na poljoprivredna obeleja domainstava. Zato je, pored uobiajenih pitanja, trebalo da se od domainstava trae i osnovni podaci o veliini i korienju zemljinog poseda, o stonom fondu i poljoprivrednim mainama. 5 d) Popis je trebalo da prui informacije o strukturi stambenog fonda prema veliini stanova po broju soba i po stambenoj povrini, zatim strukture stanova prema godim izgradnje i kvalitetu stanova (opremljenost kuhinjom, sanitarnim prostorijama ili instalacijama elektrine struje, vodovoda i centralnog grejanja). Povezivanjem podataka o stanovima s odgovarajuim podacima o stanovnitvu i domainstvima dobijaju se podaci o nastanjenosti stanova. Iz popisa su dobijeni podaci o nenastanjenim stanovima, kao i o stanovima koji se koriste za odmor i rekreaciju (vikendice i porodine kue). (21) Za stanove koji se koriste za kolektivno stanovanje popis je pruio podatke o vrsti i veliini kolektivnog stana, strukturi prostorija, opremljenosti odgovarajuim instalacijama, i podatke o broju korisnika kolektivnog stana. Osnovna naela (14) (22) Zakonom o popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini, obezbeeno je da se u popisu primeni nekoliko osnovnih naela, i to: a) Sveobuhvatnost teritorije i jedinica popisa, to znai da se popisom obuhvataju svi stanovnici stalno nastanjeni u Socijalistikoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, sva domainstva i svi stanovi. Time je obezbeeno dobijanje rezultata o broju i strukturama stanovnitva, domainstava i stanova po svim naseljima, mesnim zajednicama,
5

Iako je u toku svih metodolokih rasprava o ciljevima i sadrini popisa bilo ozbiljnih prigovora nameri da se i podaci o poljoprivrednim gazdinstvima domainstava prikupe uz ovaj popis, ipak su dva osnovna razloga ila u prilog te namere i to: mogunost da se povezivanjem podataka o poljoprivrednim obelejima domainstava s podacima o lanovima tih domainstava (starost, aktivnost, zaposlenost i drugim) dobiju veoma korisni analitiki podaci za sagledavanje stanja u ovoj oblasti i drugi - smanjenje ukupnih trokova prikupljanja podataka u jednom, umesto u dva nezavisna popisa.

optinama i irim drutveno-politikim zajednicama. b) Jedinstvenost sadraja i metodologije, to znai da se popis zasniva na jedinstvenoj koncepciji, drutveno utvrenoj sadrini podataka, jedinstvenoj metodologiji i jedinstvenim standardima. To je postignuto primenom jedinstvenih obrazaca i uputstava koje je utvrdio Savezni zavod za statistiku u saradnji s republikim i pokrajinskim zavodima za statistiku. Primenom jedinstvene metodologije u ovom popisu obezbeeno je prikupljanje podataka uporedivih za celu zemlju i maksimalno mogua uporedivost s prethodnim popisom. (15) c) Istovremenost kritinog momenta sa prethodnim popisima stanovnitva, osim za popis 1948. godine, koji je sproveden sa stanjem 15. marta. Ovo je jedan od uslova za uporedivost rezultata. d) Zakonska obaveza graana da daju potpune i tane podatke, kao i obaveza organizacija i zajednica udruenog rada da iz evidencija koje redovno vode daju odreene podatke o svojim radnicima. e) Zatita graana kao davalaca podataka, odnosno zakonska obaveza svih uesnika u popisu da uvaju slubenu tajnu sve prikupljene podatke koji se odnose na line, porodine i imovinske prilike. f) Racionalnost u svim fazama rada na popisu, od priprema do objavljivanja rezultata, tako da se uz najmanji mogui utroak sredstava obezbede kvalitetni podaci kojim e se zadovoljiti ciljevi popisa. JEDINICE (15) (23) Zakonom o popisu propisano je da se popisom obuhvate stanovnici (lica), domainstva, stanovi i druge nastanjene prostorije. Stanovnici (lica) (24) Popisom su obuhvaeni dravljani Socijalistike Federativne Republike Jugoslavije, strani dravljani i lica bez dravljanstva, tj. sva lica koja imaju prebivalite u Socijalistikoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, bez obzira da li su se u momentu popisa nalazila u Socijalistikoj Federativnoj Republici Jugoslaviji ili u inostranstvu. (25) Popisom su obuhvaeni i dravljani Socijalistike Federativne Republike Jugoslavije, strani dravljani i lica bez dravljanstva, koji imaju prebivalite u inostranstvu, a u momentu popisa su se zatekli na teritoriji Socijalistike Federativne Republike Jugoslavije, osim onih na kratkotrajnom boravku u hotelima. (26) Izuzetno, popisom nije obuhvaeno diplomatsko osoblje stranih diplomatskih i konzularnih predstavnitava u SFRJ i lanovi njihovih porodica. (27) Stanovnici su obuhvatani popisom, u principu, u mestu i na adresi stalnog stanovanja. Stanovnici koji su bili odsutni iz mesta stalnog stanovanja, a koji su se u kritinom momentu nalazili u drugom mestu u Jugoslaviji, popisani su i u tome mestu

uz navoenje razloga zbog koga tamo borave. Graani SFRJ na radu u inostranstvu u naim predstavnitvima ili na izvoenju radova, kao i lanovi njihovih porodica u inostranstvu, obuhvaeni su i popisom u zemlji i preko naih diplomatsko-konzularnih predstavnitava. Popisivanje naih graana na privremenom radu u inostranstvu i lanova porodice koji s njima borave, vreno je i u zemlji i u inostranstvu, stoje objanjeno u taki (102). Domainstva (15) (28) Popisom su obuhvaena sva porodina i neporodina domainstva stalno nastanjena na teritoriji SFR Jugoslavije, ukljuujui i ona koja su u vreme popisa privremeno boravila u inostranstvu. Popisom su obuhvaena i tzv. kolektivna domainstva, tj. domainstva sastavljena od lica koja ive u ustanovama za trajno zbrinjavanje dece i odraslih, u manastirima ili samostanima i u bolnicama za smetaj neizleivih bolesnika. Stanovi (15) (29) Popisom su obuhvaeni svi stanovi namenjeni za stalno stanovanje, bez obzira da li su u vreme popisa bih nastanjeni ili nenastanjeni, stanovi koji se ne koriste za stanovanje ve za obavljanje neke delatnosti, zatim stanovi koji se koriste povremeno za odmor i rekreaciju ili u vreme sezonskih radova u poljoprivredi, kao i druge prostorije koje nisu sagraene za stanovanje, ah su u vreme popisa koriene u te svrhe. (30) Popisom su jo obuhvaeni i tzv. kolektivni stanovi koji se koriste za zajedniko stanovanje veeg broja lica (aka, studenata, radnika, penzionera, nezbrinute dece, kaluera i sl.). (31) Stanovi su popisani u mestu - naselju u kome se nalaze, bez obzira da li slue za stalno stanovanje ih za odmor i rekreaciju. (32) Popisom nisu obuhvaeni stanovi u vlasnitvu stranih drava, koji se nalaze na teritoriji SFR Jugoslavije. Izvedene jedinice (15) (33) Pored podataka za jedinice popisa, u tabelama rezultata daju se podaci i za izvedene jedinice, kao to su domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, porodice, zgrade, i druge. OSNOVNI OBRASCI I SADRINA POPISA (16) Osnovni obrasci (34) Na osnovu lana 16. Zakona o popisu stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini, direktor Saveznog zavoda propisao je popisne obrasce svojim reenjem objavljenim u Slubenom listu SFRJ, br. 65/80. (35) Pomenutim reenjem propisani su sledei osnovni obrasci:

(a) Popisnica - Obrazac P-1, taka (861) (b) Upitnik za stan i domainstvo - Obrazac P-2, taka (862) (c) Upitnik za kolektivni stan - Obrazac P-3, taka (863) Sadrina obrazaca 1981. godine u odnosu na ranije popise (16) (36) Sadrina popisnih obrazaca menjala se od popisa do popisa, zavisno od drutvenih potreba za podacima koje popisi mogu da prue, ali i od tehnike opreme za izradu rezultata kojom se raspolagalo u datom periodu. (37) Za razliku od popisnice koja je u svim popisima sluila samo za prikupljanje podataka o pojedinom licu, obrazac o domainstvu imao je tri funkcije i to: (a) da se u njemu postave pitanja koja se odnose na domainstvo kao celinu i koja se statistiki obrauju; (b) da obezbedi podatke o porodinom sastavu domainstva (broj i vrsta porodica) na osnovu odnosa pojedinih lanova prema licu na koje se vodi domainstvo; i (c) da se koristi kao omot u koga se ulau popisnice njegovih lanova i drugih lica koja ive u domainstvu. (38) U ovom popisu prvi put je primenjen zajedniki upitnik za stan i domainstvo koji pored dva osnovna dela: PODACI O STANU 6 i PODACI O DOMAINSTVU, sadri jo i 1. Spisak lanova domainstva, 2. Spisak lica koja stanuju u ovom domainstvu, ali su stalni stanovnici drugog mesta i 3. Spisak lica koja su u momentu popisa zateena u domainstvu, kao i prostor rezervisan za prve rezultate o domainstvu. (39) U daljem tekstu daju se uporedni pregledi obeleja iz popisnih obrazaca ovog i ranijih popisa, posebno za svaku jedinicu popisa. Kao osnov za poreenje uzeta je sadrina obrazaca iz 1981. godine koja u potpunosti pokriva sadrinu popisa utvrenu Zakonom o popisu. Obeleja stanovnitva (16) (40) U svih sedam popisa, koji su do danas sprovedeni u Jugoslaviji, bilo je sedam pitanja koja su se u osnovnim obrascima postavljala na isti ili slian nain i za koja se moe rei da su standardna pitanja, a to su: prezime i ime, pol, datum (dan, mesec i godina roenja) ili godine starosti, mesto i optina roenja, brano stanje, pismenost i zanimanje. Ostala pitanja bila su postavljena u vie popisa ili samo u jednom, to se vidi iz uporednih pregleda obeleja iz popisnih obrazaca koji se daju u nastavku ovog teksta.
(41) Uporedni pregled obeleja stanovnitva: (16) 1981 Optina u kojoj se vri popis (ifra) Popisni krug (ifra) Redni broj stana Redni broj domainstva Redni broj lica 1. Prezime i ime 2. Pol 3. Datum roenja
6 7

1971 + + + + + + + +

1961 + + + + + + + +

1953 + + + + + + +

1948 + + + + + + +

1931 + + + + + + +

1921 + + + + + + +

KES + + + + + + + +

+ + + + + + + +

U ranijim popisima podaci o stanovima i domainstvima prikupljani su na posebnim obrascima. Preporuke Konferencije evropskih statistiara Organizacije ujedinjenih nacija za popise stanovnitva i stanova oko 1980. godine.

(dan, mesec, godina) 1981 4. Mesto roenja (mesto naselje) Optina ili strana drava 5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u 8 kome se popisuje 6. Ako se lice doselilo u mesto stalnog stanovanja a) Odakle se doselilo (mesto- naselje, optina ili strana drava) b) Godina doseljenja 7. Brano stanje 8. Broj ivoroene dece 9. Pripadnost narodu, narodnosti ili etnikoj grupi 10. Maternji jezik 11. kolska sprema a) Najvia zavrena kola b) Broj zavrenih razreda c) Da li je lice pismeno 12. kola koju lice sada pohaa a) Stepen kole b) Razred - godina 13. Zanimanje a) Da li lice obavlja zanimanje b) Naziv zanimanja 14. Da li lice ima prihode i koje 15. Zanimanje izdravaoca 16. U kom svojstvu lice, odnosno njegov izdravalac, obavlja 10 svoje zanimanje 17. Delatnost + + + 1971 + + + 1961 + + + 1953 + + + 1948 + + + 1931 + + 1921 + + KES 0 + +

+ + + + + + + +

+ + + + + + + +

+ + + + + + + +

+ + + + + + +

+ + + + +

0 + 0 0 0 +

+ + -

+ -

+ + + + + + + +

+ + + + x + + +

+ + x + + +

+ + + +

+
9

0 + + 0

+ + +
11

0 +

8 9

Sadrinski identino s obelejem Mesto stalnog stanovanja. U kombinaciji s pitanjem 16. 10 Ranije Poloaj u zanimanju" 11 U kombinaciji s pitanjem 13.

1981 18. Naziv (firma), adresa i matini broj (organizacije - zajednice i jedinice u sastavu) a) Naziv OOUR-a, odnosno radne zajednice; naziv jedinice u sastavu b) Mesto, ulica i kuni broj c) Matini broj; redni broj jedinice u sastavu 19. Stepen strunog obrazovanja (kvalifikacija) 20. Poslovi koje je lice obavljalo u toku prole godine 12 (dopunski ili povremeni) 13 21. Gde lice radi ili pohaa kolu a) Mesto - naselje b) Optina ili strana drava 22. Uestalost vraanja u mesto stalnog stanovanja iz mesta rada - kolovanja 23. Trajanje rada van mesta stalnog stanovanja 24. Vreme provedeno na privremenom radu u inostranstvu posle 1965. godine (za povratnike s rada) 25. Naziv strane drave (u kojoj se nalazi na privremenom radu - boravku) 26. Zanimanje pre odlaska na privremeni rad - boravak 27. Vreme provedeno na privremenom radu (za lica koja su u vreme popisa radila kod stranog poslodavca) - Razlog odsutnosti (iz mesta stalnog stanovanja), odnosno prisutnosti (u mestu popisa) Redni broj porodice (kojoj pripada lan, 14 unutar domainstva) - Poloaj lana u porodici (suprug-otac, 15 supruga-majka, dete) - Sektor - Dravljanstvo - Broj ive dece u vreme popisa - Odnos prema veri (veroispovest) - Ima li telesne ili duevne mane - Koji je brak po redu - Starost u vreme stupanja u prvi brak - Nain sticanja kvalifikacije

1971

1961

1953

1948

1931

1921

KES

+ + + + + + + + + + + + + x x x x -

+ + + + + x + x x x x + + -

+ + + + x x x + + +

+ x x + + + + + + + -

+ + -

+ + + + -

+ + + + -

+ + + 0 + 0 0 -

Znaci: + obeleje u obrascu; u preporukama KES-a osnovno" obeleje; 0 u preporukama KES-a dodatno" obeleje; x obeleje preneto sa lista za domainstvo ili izvedeno u toku obrade; nije bilo u obrascu. Isti znaci primenjeni su i u takama (43), (47) i (48)

12

Pod nazivom Sporedno zanimanje" 1971. i 1961. godine - samo Mesto rada" 14 Pre 1981. godine - samo na uzorku popisne grae. 15 Pre 1981. godine - samo na uzorku popisne grae.
13

Dovde Obeleja domainstava (17) (42) U delu obrasca PODACI O DOMAINSTVU, u ovom popisu bilo je vie pitanja nego u bilo kojem prethodnom popisu, jer je vei deo tih pitanja bio usmeren na utvrivanje domainstava koja imaju poljoprivredno gazdinstvo i nekih njihovih obeleja, dok se manji deo odnosio na stambene prilike domainstava (pravni osnov korienja stana i posedovanje stana za odmor i rekreaciju). (18) (43) Uporedni pregled obeleja domainstva 16/:
1.Pravni osnov korienja stana 2. Podaci o stanovima za odmor i rekreaciju u svojini lanova domainstava a) Broj stanova b) Broj soba 2 c) Ukupna povrina um 3. Poslovna saradnja lanova domainstva u 1980/81. sa zemljoradnikom zadrugom ili OOUR-om 4. Povrina zemljita u svojini lanova domainstva a) Ukupna b) Obradiva 5. Povrina zemljita koje domainstvo sada koristi a) Ukupna b) Obradiva 6. Broj konja 7. Broj goveda - ukupno - po kategorijama 8. Broj ovaca - ukupno - po kategorijama 9. Broj svinja ukupno - po kategorijama 10. Broj odrasle ivine 11. Konice pela 12. Traktori: a) Jednoosovinski Broj Snaga (u KS*) b) Dvoosovinski Broj Snaga (u KS*) 13. Kombajni samohodni Broj Snaga (u KS*) - Broj popisanih stanova - Broj popisanih lica u domainstvu
16

1981 +

1971
+2/

1961
+2/

1953
+3/

1948 -

1931 -

1921 -

KES +

+ + + +

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + x x

+ + + + + -

+ -

+ -

+4/ +4/ +4/ +4/ +4/ +4/ -

/ Identifikacioni podaci (mesto, ulica i kuni broj, ifra optine i popisnog kruga, redni broj stana, domainstva i zgrade, kao zajedniki za ceo upitnik, nalaze se u Uporednom pregledu obeleja stanova. 2/ Pitanje je bilo postavljeno u upitniku za stan. 3/ Samo Da li je vlasnik (da ne)". 4/ Pitanje postavljeno na popisnici za svako lice. Znaci: kao u taki (41)

(18)
1981 1971 + + + + x x 1961 + + +
+5/

1953 + + + -

1948 + + + -

1931 + + + -

1921 + + + -

KES + + +

1. Spisak lanova domainstva Prezime i ime Ime oca, a za udate i udovice ime mua Odnos prema licu na koje se vodi domainstvo Razlog odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja Redni broj porodice Poloaj lana u porodici 2. Spisak lica koja stanuju u ovom domainstvu, ali su stalni stanovnici drugog mesta Prezime i ime Razlog boravka u ovom mestu Stalno stanuje u naselju - optini 3. Spisak lica koja su se u momentu popisa zatekla u domainstvu Prezime i ime Razlog prisutnosti u ovom mestu Stalno stanuje u naselju - optini - Da li domainstvo ima kunu pomonicu - Izvori prihoda - Vrsta domainstva (poljoprivredno nepolj.) - Prvi rezultati o domainstvu Za lica' Broj lanova domainstva Broj lica koja stanuju u domainstvu Broj lica zateenih u domainstvu Za stoku i ivinu: Broj konja Broj goveda Broj ovaca Broj svinja Broj odrasle ivine

+ + + + x x

x x

+ + +

+ + +

+ -

+ +

+ -

+ + + x x

+ + + x x x

+ x + x

+ + +

+ -

+ + + + + + + +

+ + + + + + + -

+ + + -

+ + + -

+ + + -

+ -

+ -

Obeleja stanova (19)

5

Samo ,,Da li je bio prisutan (da - ne)". */ U tabelama rezultata iskazano u kW.

(44) U etiri do sada sprovedena popisa stanova u Jugoslaviji, traene su informacije za petnaestak istih obeleja, kojim se ustvari obezbeuju najosnovnije informacije o stambenom fondu i standardu stanovanja. Pored obaveznih identifikacionih obeleja tu spadaju: vrsta stambene jedinice, povrina celog stana, broj i povrina soba, kupatilo u stanu, instalacije elektrine struje i vodovoda, svojina stana, godina izgradnje stana, vrsta stana (1 sobni, 2 sobni itd.), broj nastanjenih domainstava i broj nastanjenih lica. Za sva ova obeleja, formulacija pitanja i moguih odgovora bila je priblino ista a eventualna odstupanja obrazloena su u metodolokim objanjenjima za svako obeleje. (45) Kod tri popisa zajednikih je bilo jo est sledeih obeleja: korienje stana (nastanjeni, prazni), povrina kuhinje, klozet, sprat na kome se stan nalazi, vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi, materijal spoljnih zidova zgrade. Kod formulacije pitanja i moguih odgovora za obeleja korienje stana" i klozet" postoje izvesne razlike koje su za svako obeleje date u metodolokim objanjenjima. (46) Pored pomenutih ima i obeleja koja su se nalazila u obrascima dva ili samo jednog popisa, to se vidi iz tabelarnog pregleda. (47) Uporedni pregled obeleja stanova: 1981 Mesto-naselje i kuni broj Optina (ifra) Popisni krug (ifra) Redni broj stana Redni broj domainstva Redni broj zgrade 1. Vrsta stambene jedinice (stan, prostorija nastanjena iz nude i sl.) 2. Korienje stana (za stanovanje, nenastanjen, za odmor i rekrea ciju i sl.) 3. Delimino ili iskljuivo korienje stana za obavljanje neke delatnosti 4. Ukupna povrina celog stana a) Povrina svih soba u stanu, veliine 6 m2 i vie b) Povrina kuhinje 5. Broj soba u stanu (veliine 6 m2 i vie) 6. Kupatilo u stanu + + + + + + + + + + + + + + 1971 + + + + + + + + + + + + + 1961 + + + + + + + + + + + 1949/50 1 / + + + + + + + + + + KES + + + + + + + + 0 + + +

(19)

Navedena su samo obeleja iz ueg programa popisivanja, po kome su popisana. 302 mesta od ukupno 346 obuhvaenih popisom.

1981 1971 7. Klozet u stanu 8. Instalacije u stanu a) Elektrine struje b) Vodovoda c) Kanalizacije d) Centralnogetanog grejanja e) Gasa (plina) 9. Svojina stana 10. Sprat na kome se stan nalazi 11. Godina izgradnje zgrade 12. Vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi (iskljuivo stambena, preteno stambena i sl.) 13. Materijal spoljnih zidova zgrade - Broj domainstava u stanu - Broj lica u stanu - Broj lanova domainstva - Broj lica koja borave zbog rada i kolovanja - Prezime i ime nosioca stanarskog prava - Zanimanje nosioca stanarskog prava - Povrina pomonih prostorija - Veliina zgrade u spratovima - Nain zagrevanja sobe - Snabdevanje vodom za pie - Vrsta poda u sobama stana - Kategorija stana - Mesena stanarina - Stanje ispravnosti stana - Broj i povrina soba sa povrinom od 4 do 6 m2 - Graevinske karakteristike kuhinje (zidani tednjak, vodovodna esma, zid delimino u ploicama, pod drugaiji od poda u sobama) + + + + + + + + + + + X X X X +2/ + X3/ x3/ + + + + + + + +4/ + + + + + + + -

1961 1949/501/ KES +2/ + + + + + + + + + + + + +4/ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + 0 + 0 0 0 + 0 + + + + + 0 + 0 0 -

(20)

Preuzeto iz odgovora na pitanja o nainu snabdevanja vodom za pie, odnosno o nainu zagrevanja soba. Ukljuena samo lica koja borave zbog kolovanja. Znaci: kao u taki (41)
4/

3/

/ U prethodna dva popisa pitanje se odnosilo na postojanje klozeta ma gde on bio (u stanu, istoj zgradi, dvoritu).

Obeleja kolektivnih stanova (48) Podaci o broju i obelejima kolektivnih stanova prikupljeni su samo u dva poslednja popisa i to: 1981 1971 KES Naziv organizacije Mesto-naselje, ulica i kuni broj Optina (ifra) Popisni krug (ifra) Redni broj stana Redni broj zgrade 1. Vrsta kolektivnog stana 2. Ukupna povrina u m2 3. Podaci o osnovnim prostorijama (broj i m2) a) garsonijere i 1-sobni stanovi b) sobe za spavanje c) prostorije za razne aktivnosti d) trpezarije-restorani 4. Podaci o pomonim prostorijama (broj) a) kuhinje b) kupatila u garsonijerama i1-sobnim stanovima c) tuevi u zajednikim kupatilima d) klozeti u garsonijerama i 1-sobnim stanovima e) klozeti u zajednikim prostorijama 5. Instalacije a) Elektrine struje b) Vodovoda c) Kanalizacije d) Centralnog grejanja e) Gasa 6. Broj zgrada u kojima je smeten kolektivni stan 7. Svojina zgrada u kojima je smeten kolektivni stan 8. Korisnici usluga - ukupno a) Lica ija domainstva ive u drugom mestu b) Broj lanova domainstva; broj domainstava (samakih i porodinih) + + + + + + + +. + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +3/ + + + + + + + + + + + + +1/ +2/ +3/ + + + + + + + + + + + + 0 + 0 + 0 + + -

Samo glavna kuhinja. Samo informacija da li u kolektivnom stanu ima Ui nema kupatilo, odnosno klozet. Znaci: kao u taki (41)
3/

2/

/ Prikupljeni su samo podaci o broju i povrini soba.

(20) Osvrt na uporedivost podataka popisa 1981. godine s podacima ranijih popisa (49) Pri poreenju podataka ovog s podacima ranijih popisa mora se voditi rauna da postoje razlike u obuhvatu teritorije popisom, u definicijama jedinica popisa, teritorijalnim jedinicama za koje se iskazuju razultati, sadrini popisnih obrazaca, definicijama i klasifikacijama obeleja. (50) U cilju upoznavanja korisnika s tim razlikama, u odgovarajuim odeljcima poglavlja III. METODOLOKE OSNOVE POPISA, uz definicije jedinica i njihovih obeleja u ovom popisu, kao i teritorijalnih jedinica za koje se izrauju rezultati popisa, dat je i osvrt na uporedivost s ranijim popisima. Osvrt na sadrinu i metodologiju popisa u odnosu na meunarodne preporuke (51) U pogledu sadrine popisnih obrazaca, na popis obezbeuje sva osnovna obeleja iz preporuka Konferencije evropskih statistiara, kao i vei broj dodatih obeleja to se vidi iz Uporednih pregleda obeleja" stanovnitva, domainstava i stanova. (52) I pored toga su mogunosti meunarodne uporedivosti ograniene zbog razlika u definicijama i klasifikacijama nekih obeleja, kao to su za stanovnitvo kolska sprema, zanimanje, delatnost i druga, a za stanove minimalna povrina soba 4 m2 i ubrajanje kuhinje u broj soba, pod uslovom da povrina kihinje iznosi najmanje 4 m2. Izvedena obeleja (53) Rezultati popisa znatno su obogaeni korienjem tzv. izvedenih obeleja. To su obeleja koja se dobiju kombinovanjem odgovora na dva ili vie pitanja o istoj jedinici ili o dve razliite iedinice. Izvedena obeleja objanjena su u takama (702)(858). POMONI OBRASCI (54) Pored osnovnih obrazaca, u koje su neposredno upisivani podaci o popisnim jedinicama, u popisu su upotrebljavana i tri pomona obrasca sa jedinstvenom sadrinom kako bi se obezbedila potpunost obuhvata i poboljao kvalitet popisa. To su: kontrolnik popisa, pomona popisnica i pomoni list. Zbog njihove vanosti u popisu, u daljem tekstu se daju kratka objanjenja za svaki pojedinano. Pored ovih, jedinstveni su bili i obrasci za statistiku kontrolu podataka prikupljenih popisom. (21) Kontrolnik popisa (Obrazac P-4) (55) Kontrolnik popisa sluio je da se obezbedi potpunost obuhvata, da se izbegne dvostruko popisivanje i da se relativno brzo, jo u fazi koncentracije popisne grae, izrade prvi rezultati popisa. U toku rune pripreme popisne grae za obradu, preko kontrolnika se utvrivala sreenost i potpunost grae u popisnim krugovima. U kontrolnik; su upisani osnovni podaci o svakom popisanom stanu i drugim nastanjenim prostorijama, o svakom domainstvu, broju njegovih lanova i broju drugih popisanih lica. (56) Numerika veza izmeu svih popisnih jedinica uspostavljena je sistemom rednih brojeva koji su u kontrolniku dodeljeni svakom stanu i svakom domainstvu a

preneti su i na odgovarajui obrazac. Redni brojevi popisanih lica vezani su za redni broj stana i domainstva i za redni broj koji su dobili u spisku 1, 2 ili 3 na obrascu P2, a odatle preneti na popisnice. Time je omogueno da se, po potrebi, obeleja prenose sa jedne na ostale jedinice i tako znatno proiri mogunost izrade tabela rezultata, bez proirenja sadrine osnovnih obrazaca. (57) Iako zgrada nije bila jedinica popisa, svakoj zgradi u kojoj je popisan najmanje jedan stan, dodeljen je redni broj u okviru popisnog kruga. Preko tog rednog broja koji je prenet i na obrazac P2, kombinovanjem podataka o stanovima, izraene su tabele rezultata za zgrade. Pomona Dopisnica (Obrazac P-1A) (58) Za prikupljanje podataka o licima na privremenom radu u inostranstvu i lanovima porodice koji s njima borave, u ovom popisuje prvi put primenjena pomona popisnica. To je bila skraena verzija popisnice (obrasca P 1) primenjene u popisu, a oekivalo se da na data pitanja moe pravilno odgovoriti veina graana bez pomoi popisivaa. 0 primeni ovog obrasca detaljnije u taki (102). Pomoni list (Obrazac P-1B) (59) Pomoni list propisan je na osnovu odredaba lana 8. Zakona o popisu s ciljem da se za radnike u drutvenom sektoru, iz evidencija koje vode organizacije udruenog rada, obezbede to kvalitetniji podaci o kolskoj spremi, zanimanju i stepenu strune spreme (kvalifikaciji) radnika i podaci o nazivu, odnosno firmi, adresi i matinom broju organizacije udruenog rada i druge organizacije, odnosno zajednice i jedinice u sastavu, kao i o delatnosti u koju je organizacija, odnosno zajednica razvrstana. Organizacije i zajednice bile su dune da do 25. marta 1981. godine svojim radnicima daju popunjen pomoni list, kako bi ga oni predali popisivau koji je odgovarajue podatke prepisivao u popisnicu i uz nju prilagao pomoni list. Obrasci za statistiku kontrolu kvaliteta podataka prikupljenih popisom (60) Za statistiku kontrolu podataka korieni su: kontrolna popisnica, kontrolni upitnik za stan i domainstvo, spisak lica izabranih za kontrolu tanosti, uporedni pregled rezultata popisa i kontrole o broju domainstava i stanovnika za popisni krug i spisak popisnih krugova izabranih za kontrolu. Obrasci su bili jedinstveni za celu teritoriju SFRJ, a izraeni su u saradnji zavoda za statistiku SR-SAP i Saveznog zavoda za statistiku. 0 primeni ovih obrazaca videti take (109)-(114). Ostali pomoni obrasci (61) Sve ostale pomone obrasce (ovlaenja uesnika za obavljanje poslova popisa, upitnik za uesnike u popisu i dr.), prilagoene organizaciji priprema i sprovoenja popisa, propisali su republiki i pokrajinski zavodi za statistiku.

PRIPREME POPISA

Organizacija priprema (62) U ovom, kao i u ranijim popisima, Savezni zavod za statistiku i republiki, odnosno pokrajinski zavodi za statistiku bili su nosioci svih poslova kojim se obezbeivalo da popis u pogledu sadrine, metodologije i rokova, bude jedinstveno statistiko istraivanje od interesa za celu zemlju. U tom cilju su statistiki organi ostvarivali veoma intenzivnu meusobnu saradnju. Isto tako neophodnu saradnju je Savezni zavod ostvarivao sa odreenim organima i organizacijama u federaciji, dok su republiki i pokrajinski zavodi neposredno saraivali s nadlenim organima u republikama i autonomnim pokrajinama. (63) Obaveze statistikih organa utvrene su Zakonom o popisu, a detaljnije razraene u Struno-metodolokom uputstvu za organizovanje i sprovoenje popisa 7 /. (64) Savezni zavod za statistiku imao je obavezu da propie popisne obrasce i Struno-metodoloko uputstvo za organizovanje i sprovoenje popisa", zatim Uputstvo za popunjavanje pomonog lista" (obrazac PIB) u organizacijama i zajednicama, uputstvo i obrasce za statistiku kontrolu podataka prikupljenih popisom. Pored navedenih obaveza, Savezni zavod bio je zaduen i za popisivanje graana SFR Jugoslavije u inostranstvu, zbog ega je propisao posebno uputstvo i pomonu popisnicu (obrazac P-1A), izvrio tampu i raspodelu tih materijala i organizovao prikupljanje podataka. (22) (65) Zajednike obaveze Saveznog zavoda i repubiikih i pokrajinskih zavoda za statistiku bile su: izrada metodlogije (definicije jedinica i obeleja, klasifikacije, sadraj tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju), izrada metodologije za statistiku kontrolu kvaliteta podataka prikupljenih popisom, izrada i sprovoenje programa obavetavanja stanovnitva popisu. (66) Svi ostali poslovi i zadaci u vezi popisa bili su propisani republikim, odnosno pokrajinskim zakonima, pomenutim u taki (15). Utvrivanje ciljeva i sadrine popisa (67) Desetogodinji popisi stanovnitva, domainstava i stanova su statistika istraivanja od interesa za celu zemlju u najirem smislu tih rei, jer su za rezultate popisa zainteresovani kako organi i organizacije svih drutveno-politikih zajednica, naune institucije, samoupravne interesne zajednice i organizacije udruenog rada, tako i veliki broj graana. Statistiki organi bili su u ovom, kao i u ranijim popisima, inicijatori i organizatori iroke diskusije o ciljevima i sadrini popisa. Rasprave su voene na osnovu dva dokumenta: Nacrta programa i metodologije popisa stanovnitva, domainstava i stanova u 1981. godini8/ i Predloga za donoenje zakona o popisu s Nacrtom zakona, a kasnije i Predloga zakona. Ovim diskusijama prethodile su rasprave u strunim statistikim krugovima9/ o nekim metodolokim problemima, naroito kada su bili u pitanju predloi za promene u odnosu na ranije popise. Probna istraivanja
7 8/ 9/

/ Preieni tekst, izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, januar 1981. godine.

Savezni zavod za statistiku, Dok. P-Bl/l i P81/2, maj 1979. godine. Savetovanje o metodolokim problemima statistike stanovnitva u organizaciji Jugoslovenskog statistikog drutva na Bledu, aprila 1974, XIII godinji sastanak Jugoslovenskog statistikog drutva, Pritina, maj 1978. godine i savetovanje u Aranelovcu, jun 1979. godine.

(68) Prvo probno istraivanje sprovedeno je 1978. godine i imalo je za cilj ispitivanje mogunosti da se u popisu primeni metod samopopisivanja tj. da graani sami popunjavaju obrasce koje bi dobili od popisivaa. Rezultati su pokazali da jo uvek veina stanovnitva ne moe pravilno da popuni popisne obrasce, to je bilo od znaaja za postavljanje organizacije popisa i predraun trokova. (69) Drugo probno istraivanje koje je sprovedeno u junu 1979. godine, tj. u periodu diskusije oko Nacrta programa i metodologije popisa 1981. godine, imalo je vie ciljeva. Prvi cilj je bio provera predloenih promena nekih metodoloko-sadrajnih reenja, a naroito pojma mesto stalnog stanovanja" i dobijanje informacija o poljoprivrednim obelejima domainstva. Drugi cilj odnosio se na proveru sistema povezivanja prikupljenih podataka o stanovnicima, domainstvima i (22) stanovima u tabelama rezultata popise. Trei cilj ovog probnog istraivanja bio je provera mogunosti popisivaa da popisne obrasce popunjavaju na nain prihvatljiv za optiki ita. (70) Rezultati ovog istraivanja dali su pozitivne ocene u pogledu svih postavjenih ciljeva, to se imalo u vidu prilikom usvajanja konane metodologije i organizacije popisa 10 /. (71) Tree probno istraivanje sprovedeno je u aprilu 1980. godine, sa stanjm 31. marta u 24 asa, to odgovara i kritinom momentu popisa. (72) Ciljevi ovog istraivanja bili su provera sadrine popisa predloene u Zakonu o popisu i metodologije za tu sadrinu, provera pogodnosti popisnih obrazaca u sadrinskom i tehnikom smislu, provera kodeksa ifara i drugih instrumenata koji se koriste u popisu, kao i provera organizacije sprovoenja popisa i dobijanje elemenata za predraun trokova. (73) Na osnovu rezultata ovog i dva prethodna probna istraivanja, izraena je konana metodologija popisa. Predlog za donoenje zakona o popisu, nacrt i predlog zakona (74) Usvajanjem predloga za donoenje zakona o popisu sa nacrtom zakona u maju 1979. godine, potvrena je drutvena potreba za podacima koje treba obezbediti popisom i odreeni su ciljevi i osnovna naela popisa. Konana sadrina popisnih obrazaca utvrena je tek Zakonom o popisu poto su prethodno sumirani rezultati svih diskusija i analizirani rezultati tri probna istraivanja. Izrada metodologije i instrumenata za popis (75) Metodologija i obrasci usavravani su na osnovu rezultata probnih istraivanja tako da je Struno-metodoloko uputstvo za organizovanje i sprovoenje popisa, kao i osnovni obrasci, predstavljalo samo konani rezultat viegodinjeg rada. Odmah zatim je usledila izrada i drugih instrumenata za popis (uputstva za pripremu popisne grae za obradu s kodeksima ifara, klasifikacije za obeleja zanimanje" i kolska sprema", spiskovi naselja, mesnih zajednica i dr.) koji su, takoe pripremani u toku 1979. godine, a naroito u 1980. godini.
10

/ Optiki ita je, kao sredstvo za unoenje podataka u raunar korien samo u SR Hrvatskoj.

(76) Struno-metodoloka i druga uputstva i svi instrumenti izraeni su u Saveznom zavodu za statistiku u saradnji sa republikim i pokrajinskim zavodima za statistiku 11 /. (23) (77) Republiki i pokrajinski zavodi za statistiku propisali su detaljna uputstva za organizovanje popisa, na osnovu zajedniki usvojenih principa. Auriranje podataka u Jedinstvenom registru teritorijalnih jedinica (78) Jedinstveni registar teritorijalnih jedinica (u daljem tekstu - registar) je neophodan instrument za iskazivanje rezultata popisa i drugih statistikih istraivanja. (79) Osnovna teritorijalna jedinica u registru je statistiki krug - take (82)-(86), a preko statistikog kruga definiu se naselja, optine i druge drutveno-politike zajednice. Mesne zajednice se u principu definiu preko statistikog, a izuzetno i preko popisnog kruga. (80) Registar sadri nazive i ifre naselja, mesnih zajednica, optina i drugih drutveno-politikih zajednica, kao i ifre statistikih i popisnih krugova. Podaci iz registra tampani su za potrebe popisa pod nazivom: Abecedni spisak naselja u SFRJ, stanje 1.1.1981. godine 12/ (81) U godini pre popisa izvrena je revizija 13/ podataka u registru i uneti su prvi put podaci o mesnim zajednicama. Revizija dokumenata statistikih krugova (82) Statistiki krugovi su stalne statistike teritorijalne jedinice koje pokrivaju celokupnu teritoriju Jugoslavije. Stvaranje mree statistikih krugova 1959. godine imalo je dva osnovna cilja, i to: da se obezbedi obuhvat celokupne teritorije u velikim popisima i drugo, da se, po potrebi, omogui preraunavanje podataka sa jedne na drugu politiko-teritorijalnu podelu. (83) Za svaki statistiki krug, prilikom njegovog formiranja ustanovljena je dokumentacija, koja se sastoji od skica i opisa granica kruga. (84) U skladu s osnovnim ciljevima koje ima mrea statistikih krugova, revizija dokumenata vri se pre svakog velikog popisa, kako bi se utvrdile sve promene nastale na terenu u meupopisnom periodu. U sluaju promena, u okviru prvobitnih granica, formiraju se dva ili vie statistikih krugova, ime se uva stalnost granica ustanovljenih prilikom prvog formiranja. (85) Revizija je izvrena i pred popis 1981. godine 14/ u organizaciji republikih
11/

Republiki zavod za statistiku SR Slovenije i Pokrajinski zavod za statistiku SAP Vojvodine propisali su i deo metodolokog uputstva koji se odnosi na proirenu sadrinu popisnih obrazaca.
12/

Izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, april 1981.

13/

U registar se poetkom godine unesu sve promene teritorije i naziva naselja, mesnih zajednica i optina, a koje su zvanino proglaene u prethodnoj godini. Ove promene Savezni zavod izrauje i u obliku internog dokumenta pod nazivom Spisak promena kod naselja u 19. . . godini. U istom obliku izrauje se i Spisak optina u SFRJ, po SRSAP. Dokumenti su raspoloivi na zahtev korisnika.
14/

Na osnovu Uputstva za reviziju i aurno voenje dokumenata statistikih krugova, izdanje Saveznog

i pokrajinskih zavoda za statistiku, uz uee geodetskih i komunalnih slubi u pojedinim podrujima. (86) Za potrebe popisa, vei statistiki krugovi su podeljeni na popisne krugove kao radne jedinice (u principu: jedan popisiva - jedan popisni krug). Prilikom revizije statistikih krugova izvrena je i revizija dokumentacije (skica i opisa granica) popisnih krugova koja se daje svakom popisivau pre poetka rada na popisu. Organizaciono-tehnike pripreme (87) Organizaciono-tehnike pripreme odvijale su se uglavnom u republikama i autonomnim pokrajinama. Republiki, odnosno pokrajinski zavodi za statistiku obavljali su poslove iz svoje nadlenosti, a istovremeno su bili organizatori i inicijatori poslova koje je na osnovu zakonskih obaveza trebalo da obave drugi organi i organizacije. Od poslova RZS i PZS naroito se istiu: organizovanje prevoenja popisnih materijala na jezike naroda i narodnosti, organizovanje tampanja obrazaca, uputstava i drugih materijala i distribucija tih materijala do svih optina, zatim auriranje dokumentacije o teritoriji (skice i opisi statistikih krugova) i najzad, angaovanje u postavljanju popisnih organa na terenu, struna pomo u obuavanju svih uesnika u popisu za pravilno razumevanje i primenu uputstava za popisivanje. Obavetavanje stanovnitva o popisu (88) Organizovano obavetavanje stanovnitva o ciljevima popisa i znaaju saradnje graana s organima popisa u davanju potputnih i tanih odgovora poelo je u drugoj polovini 1980. godine i postepeno se pojaavalo, da bi se neposredno pred popis davala konkretna objanjenja kako se odgovara na pojedina pitanja iz popisnih obrazaca i kako postupiti u sluaju da neko ne bude popisan u zakonskom roku. (89) Obavetavanje se organizovalo preko saveznog, republikih i pokrajinskih sekretarijata za informacije u okvirima programa koji su bili unapred pripremljeni i uz uee svih sredstava javnog informisanja. (90) Obavetavanje naih graana na privremenom radu u inostranstvu i lanova porodice koji s njima borave vreno je prema (24) posebnom programu 15/ , koji je imao za cilj da ih podstakne da sami popune i poalju u Jugoslaviju tzv. pomone popisnice, kako bi i oni bili obuhvaeni popisom.

zavoda za statistiku, serija Metodoloki materijali, br. 244, septembar 1979. god.
15/

Ovaj program predviao je, pored napisa u tampi i obavetenja preko radija, i posebno pismeno obavetenje (u obliku letka) koje je Savezni zavod poslao u inostranstvo u novembru 1980. god, kao i davanje obavetenja zajedno s pomonim popisnicama na graninim prelazima prilikom dolaska u zemlju krajem 1980. godine i preko mesnih zajednica. Od februara 1980. godine akcija obavetavanja nastavljena je i u inostranstvu. O ovome vie u taki (102).
16/

Na teritoriji SAP Vojvodine formirane su popisne komisije i pri mesnim zajednicama.

IZVRENJE POPISA Organi popisa (91) Pripremama, organizacijom i sprovoenjem popisa stanovnitva, domainstava i stanova 1981. godine rukovodili su Savezni zavod za statistiku, republiki i pokrajinski zavodi za statistiku na osnovu odredaba Zakona o popisu. Republikim i pokrajinskim zavodima o popisu predvieno je imenovanje optinskih popisnih komisija za rukovoenje poslovima popisa u optinama. (92) Optinske popisne komisije bile su neposredni organizatori popisa, dok su neposredni izvrioci bili popisivai. (93) Pored toga, kao organi popisa s odreenim zadacima postojali su republiki i optinski instruktori, kao i kontrolori popisa, koje su imenovali organi odreeni republikim i pokrajinskim zakonima o popisu (zavodi za statistiku, odnosno predsednici optinskih skuptina). (94) Raunajui lanove popisnih komisija, instruktore i popisivae, na popisu je neposredno radilo oko sto dvadeset hiljada uesnika. (95) Svi lanovi popisnih komisija, instruktori i popisivai proli su kroz posebnu obuku (instruktau). Instruktae su organizovane na vie nivoa (za instruktore, lanove optinskih komisija i na kraju za popisivae) i to u vremenu od 1. do 30. marta 1981. godine. Na ovim instruktaama, koje su trajale 3 ili 4 dana, uesnici popisa su upoznati s metodologijom, zadacima, organizacijom i nainom vrenja popisa. Izvori podataka u popisu (96) Odgovori na pitanja koja se nalaze u popisnim obrascima zasnivali su se uglavnom na izjavama lica koja daju podatke popisivaima. Znai, nije se insistiralo da se popisivau daju na uvid dokumenti za proveru odgovora koji se mogu dokumentovati, ah su popisivai mogli da uzmu podatke i iz dokumenata, ako im ih graani ponude. (97) Za lica u radnom odnosu u udruenom radu, kao izvor podataka za pitanje o kolskoj spremi, stepenu strunog obrazovanja i zanimanju, kao i nazivu organizacije, odnosno zajednice i njenoj delatnosti, koriene su evidencije koje o svojim radnicima vode organizacije, odnosno zajednice. Naime, radne organizacijezajednice su bile dune da svakom radniku pre popisa daju pomenute podatke upisane u propisani pomoni list (Obrazac P-1B), da bi ih on predao popisivau. (98) Za upisivanje podataka o delatnosti i nazivu (firmi) organizacije-zajednice, republiki zavodi za statistiku SR Slovenije i SR Srbije koristili su postojei Jedinstveni registar organizacija i zajednica 17/ tako to su iz njega na raunaru u pomone listove unapred tampali raspoloive podatke pa ih dostavili organizacijama na dopunu. Time je znatno smanjen posao u radnim organizacijama i obezbeeni su bolji podaci o delatnosti.

Metodi prikupljanja podataka

17/

Ovaj registar vode statistiki organi na osnovu Zakona o Jedinstvenoj klasifikaciji delatnosti (Sl. list SFRJ, br. 6/76) i Pravilnika o razvrstavanju organizacija i zajednica po delatnostima (Sl. list SFRJ, br. 42/76).

(99) Osnovni metod prikupljanja podataka u ovom popisu bio je tzv. intervju metod, tj. metod u kome je popisiva postavljao pitanja i upisivao odgovore u popisne obrasce. Popisiva je prethodno proao obuku na kojoj je prouio metodoloka objanjenja za pojedina pitanja, kao i tehniku upisivanja odgovora. (100) Racionalnost je kao jedno od naela popisa, obavezala strunjake koji su projektovan" obrasce, da nau takva reenja koja e ne samo u prikupljanju podataka ve i svim fazama priprema za obradu i izrade rezultata u najveoj moguoj meri obezbeivati kvalitet podataka uz najmanji utroak vremena. Kao rezultat toga napora izraen je zajedniki upitnik za stan i domainstvo, umesto posebnih obrazaca kakvi su korieni u ranijim popisima. U skladu s istim naelom, sadrina popisnih obrazaca opredeljena je tako da se za svaku jedinicu popisa neposredno prikupe samo oni podaci koji se moraju obezbediti kao izvorni, a da se svi drugi podaci izvedu u toku pripreme i obrade popisne grae. Ovo je naroito postignuto kod domainstava gde je veliki broj obeleja izveden preko obeleja njihovih lanova, kod porodica koje su izvedene kao jedinice sa nizom svojih obeleja i kod stanova za obeleja o nastanjenosti. (101) Na sva pitnja iz popisnih obrazaca kod kojih je to bilo moguno, odgovaralo se zaokruivanjem tampane ifre pored tanog odgovora. Samo za odgovore koji se daju reima odgovor je upisivan na Uniji pored samog pitanja, dok su cifarski odgovori upisivani direktno u (25) ifarska polja 18/ Za sloenija pitanja su na obrascima odtampana kraa objanjenja za pravilno davanje odgovora. (102) Odgovore u pomonim popisnicama (Obrazac P-1A) za nae graane na privremenom radu u inostranstvu i lanove porodice koji s njima borave 19/ popunjavali su ti graani (tzv. metod samopopisivanje). Popisivanje (103) Popisivai i svi drugi uesnici popisa vrili su popisivanje u skladu sa Struno-metodolokim uputstvom za organizovanje i sprovoenje popisa" 20/ . Ovo uputstvo sadri dva osnovna dela. U prvom delu objanjeni su ciljevi i jedinice popisa, kritini moment i vreme popisivanja, osnovni i pomoni obrasci, sprovoenje kontrole
18/

Popisni obrasci u SR Hrvatskoj bili su prilagoeni planiranom unoenju podataka u raunar preko optikog itaa, pa su se razlikovali od ostalih u tehnici upisivanja odgovora.
19/

Uz ove obrasce tampana su i objanjenja za popunjavanje, kao i obavetenje o tome na koju ih adresu i kada treba poslati. Popunjavanje ovih obrazaca prethodilo je popisu kako bi se obezbedio to bolji obuhvat ovih naih graana. Obrasci su prvi put deljeni krajem 1980. i poetkom 1981. godine na graninim prelazima prilikom ulaska u zemlju, a nekoliko dana kasnije u mesnim zajednicama i drugim mestima gde su se radnici okupljali za vreme svoga boravka u Jugoslaviji. Bilo je predvieno da obrasci odmah budu popunjeni i ostavljeni na uvanje u domainstvu do popisa. Drugo brojnije popunjavanje ovih obrazaca bilo je organizovano u drugoj polovini februara i prvoj polovini marta 1981. godine i to u inostranstvu, odakle su obrasci potom upuivani u zemlju. Popunjavanje u inostranstvu i dostava u zemlju (na adresu Saveznog zavoda za statistiku) produeno je do kraja juna iste godine, tj. sve do vremena do koga je bilo mogue da se obrasci naknadno ukljue u popisnu grau. Ocenjuje se da je tim obrascima znatno poboljan obuhvat naih graana na privremenom radu, a naroito onih koji sa celom porodicom tamo borave, a u Jugoslaviji nemaju ni stan ni lanove domainstva koji bi o njima dali podatke popisivau.
20/

Izdanje: Savezni zavod za statistiku, Beograd, januar 1981.

obuhvata i kvaliteta podataka, organi popisa, osnovni principi organizacije i zadaci statistikih organa. Drugi deo objanjava postupak popisivaa, sve njegove zadatke u popisu i nain kako ih treba izvriti. U nastavku ovog dela za svaki od popisnih obrazaca data su detaljna objanjenja za popunjavanje. (104) Popisivai su bih duni da 31. marta obiu popisni krug radi njegovog identifikovanja prema skici i opisu granica popisnog kruga, koje su dobili zajedno s ostalim popisnim materijalom. Poev od 1. aprila popisivai su poseivati svaku zgradu, odnosno stan na svom popisnom krugu i odmah popisivali stanove, domainstva i lica. U sluajevima kada u stanu nije bilo nikoga, ili kad u domainstvu nisu zatekli odraslu osobu koja moe dati odgovore na pitanja iz popisnih obrazaca, popisivai su bfli duni da ponovo dou u ovo domainstvo i obave popis. Za popisivanje je bilo predviano najvie 15 dana, to je u odnosu na popis 1971. godine poveanje od pet dana. Broj dana za popisivanje je povean, pre svega, zbog poveanog broja pitanja koja se odnose na domainstva, a i zbog toga to se u popisu 1971. godine pokazalo da je 10 dana nedovoljno. Izuzetno, na teritoriji SAP Kosovo, zbog neprijateljskih demonstracija, popis je sproveden u oteanim uslovima, to je produilo popisivanje za deset dana. (105) Popisiva je bio duan da po zavrenom popisivanju, na kontrolniku popisa sastavi prve rezultate za popisni krug i da ih zajedno sa popisnom graom sreenom na propisani nain preda optinskom instruktoru. (106) Prilikom popisivanja, tj. prikupljanja podataka od stanovnitva, pokazalo se da je veina stanovnika unapred bila obavetena o popisu i da je bila spremna da daje potpune i tane odgovore na postavljena pitanja. Takoe se pokazalo da je veoma veliki broj popisivaa dobro prouio uputstva i da ih je pravilno primenjivao u popisu. Sreivanje i koncentracija popisne grae (107) Popisivai su bili duni da popisnu grau sreenu prema uputstvima predaju nadlenim optinskim instruktorima odmah po zavrenim poslovima popisivanja, a najkasnije do 23. aprila. Optinski instruktori su pojedinano sa svakim popisivaem u toku popisivanja, a i prilikom prijema popisnih obrazaca pregledali popisnu grau, obraajui naroito panju na potpunost obuhvata (prema opisu granica popisnog kruga), na potpunost odgovora na sva pitanja i na tanost prvih rezultata za popisni krug. Po potrebi, oni su vraali grau popisivaima na dopunu i ispravku. (108) Po prijemu grae od svih popisivaa optinski instruktori su je predavali optinskoj popisnoj komisiji, koja je po zavrenom prijemu grae od svih instruktora izradila prve rezultate popisa za optinu i odmah posle toga je republikom, odnosno pokrajinskom zavodu za statistiku dostavila celokupnu popisnu grau (osnovne i pomone obrasce) 21/ . Statistika kontrola kvaliteta podataka prikupljenih popisom (109) Obaveza organa popisa da neposredno po zavrenom popisivanju sprovedu statistiku kontrolu podataka prikupljenih popisom, ustanovljena je Zakonom o popisu. U skladu sa tom zakonskom obavezom, statistiki organi izradili su obrasce i
21/

Izuzetno, popisna graa sa teritorije SR Srbije van teritorija SAP koncentrisana je u 9 regionalnih centara u kojima postoje odelenja Republikog zavoda za statistiku, dok je graa na podruju SAP Vojvodine zadrana u optinama gde je kasnije organizovana njena priprema za obradu.

Uputstvo za sprovoenje kontrole kvaliteta podataka popisa stanovnitva domainstava i stanova u 1981. godini i kontrolne obrasce navedene u taki (60). (26)

(110) U Uputstvu je definisan cilj kontrole obuhvata i kontrole kvaliteta odgovora na pitanja iz popisnih obrazaca, zatim tip i veliina uzorka, metod izbora jedinica i metod prikupljanja podataka. (111) Uputstvom je propisan i postupak utvrivanja podudarnosti ili razlika izmeu podataka koje je prikupio kontrolor i onih koje je prikupio popisiva, kao i objanjenje utvrenih razlika. (112) Statistika kontrola sprovedena je od 18. do 21. aprila 1981. godine, tj. neposredno po zavrenom popisivanju. (113) Kontrolu su izvrili kontrolori imenovani od optinskih popisnih komisija u dogovoru s republikim - pokrajinskim instruktorima. (114) Posle poreenja podataka koje su prikupili kontrolori s podacima koje su za iste popisne jedinice prethodno prikupili popisivai i utvrivanja razlika, kontrolni materijal je radi obrade 22/ koncentrisan u Institutu za statistiku Saveznog zavoda. PRIPREMA POPISNE GRAE ZA OBRADU (115) U popisu 1981. godine sve faze pripreme popisne grae za obradu vrene su u republikim i pokrajinskim zavodima za statistiku. Ovo je u skladu s odredbama Zakona o statistikim istraivanjima 23/ koje su na odgovarajui nain unete u Zakon o popisu i u Struno-metodoloko uputstvo za organizvoanje i sprovoenje popisa. U cilju ouvanja jedinstvene metodologije, u svim fazama rada primenjivana su uputstva i odgovarajui instrumenti koje su zajedniki pripremili republiki, pokrajinski i Savezni zavod za statistiku. (116) Priprema popisne grae za obradu obuhvatala je runu pripremu, mainsku pripremu, kontrolu kontingenata i logiku kontrolu. Svi ti poslovi imali su dva osnovna cilja: (a) da se podaci prikupljeni u popisu pripreme za unoenje u raunar i (b) da se izvri kontrola unetih podataka kako bi se utvrdile i otklonile, koliko je mogue, greke nastale prilikom popisivanja. Runa priprema (117) Runa priprema izvrena je prema Uputstvu za rad na runoj pripremi popisne grae za obradu 24/ . (118) U runoj prinremi utvrivan je broj popisanih jedinica u popisnom krugu i proveravana sreenost popisne grae prema redosledu iz kontrolnika, zatim su u
22/
23/

Rezultati ove kontrole bie objavljeni u posebnim publikacijama SZS. Sl. list SFRJ, br. 39/77.

24/

Kao sastavni deo ovog uputstva, obraivai su koristili jo: Kodeks ifara za runu pripremu obrazaca P-2 i P-l, Spisak naselja i optina u SFRJ, Spisak kola, Spisak zanimanja, Jedinstvenu klasifikaciju delatnosti i Izvod iz jedinstvene klasifikacije delatnosti za ifriranje delatnosti u individualnom sektoru, sve u izdanju Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, 1981. godine.

popisnu grau ukljueni obrasci naknadno primljeni iz inostranstva od naih graana, ukoliko se ve nije raspolagalo podacima dobijenim od lanova domainstva u mestu stalnog stanovanja. Zatim je sledila provera loginosti odgovora na pojedina pitanja ili na vie pitanja koja su u meusobnoj vezi i najzad, ifriranje odgovora koji su upisani reima (kao na primer kolska sprema, zanimanje i dr.). Mainska priprema (119) Mainska priprema je faza rada u kojoj su ifrirani podaci unoeni u raunar, tj. upisivani na magnetne trake, diskete ili druga sredstva koja se koriste na raunarima. Iako su u ovoj fazi korieni razliiti ureaji podaci su uneti na jedinstven nain 25/ . Kontrola kontingenta (KK) (120) Cilj kontrole kontingenata bio je da se za svaki popisni krug kao radnu jedinicu utvrdi ne samo konani broj popisanih stanova, domainstava i stanovnika ve i broj domainstava ibroj popisanih lica u pojedinom stanu. Za svako domainstvo utvren je broj njegovih lanova, zatim broj lica koja stanuju kod domainstva jer u tome naselju rade ili pohaaju kolu i, najzad, broj lica zateenih u domainstvu (kao gosti ili iz drugih razloga). Za lanove domainstva, stalne stanovnike pojedinog naselja za koje se vrila kontrola, utvreno je da li su u kritinom momentu popisa bili prisutni, a za odsutne i razlog odsutnosti. Za stalne stanovnike drugih naselja koji su boravili u naselju za koje se vrila ova kontrola, utvren je razlog njihovog boravka u tome mestu. (121) Krajnji cilj kontrole kontingenata (KK) bio je da se za naselja kao teritorijalne jednice za koje se izrauju tabele rezultata, utvrdi broj stanova i domainstava, a za stanovnike i njihov status prisutnosti u konkretnom naselju. U ovoj fazi, na osnovu podataka o odnosnima izmeu lanova domainstva utvren je i broj porodica. Logika kontrola (LK) (122) Pod ovim pojmom podrazumeva se skup pravila kojima je cilj proveravanje meusobne logike (ne)usklaenosti odgovora na ta pitanja iz popisnih obrazaca i da se, po potrebi, izvre ispravke. U stvari, ovo je samo poslednja u nizu kontrola loginosti odgovora u popisnoj grai, pa obuhvata ne samo greke nastale u toku popisivanja koje nisu otklonjene u runoj pripremi ve i greke nastale prilikom ifriranja i unoenja podataka u raunar. (27) (123) U ovom popisu primenjen je metod automatskog otkrivanja i ispravljanja greaka. Izraz automatski ovde je upotrebljen u smislu neposrednog korienja programa koji je pripremljen u ovu svrhu. U prethodna dva popisa, ovi programi su bili zasnovani iskljuivo na unapred datim neloginim kombinacijama i konkretnim instrukcijama, kao i nain ispravljanja neloginih kombinacija, tzv. deterministikim pravilima za ispravljanje greaka. U ovom popisu program logike kontrole bi je samo
25/

Korien je Kodeks ifara za unoenje u raunar podataka iz obrasca P2 i P-l.

delimino zasnovan na istom principu, ali je pored ovoga prvi put primenjen program ispravljanja otkrivenih greaka na bazi verovatnoe. Pri tome su kao osnovica za korekciju sluili podaci koji su prethodno proli kroz program kao ispravni. (124) Meutim, i pored velikog broja pravila za kontrolu i korekciju, neka pitanja, odnosno odgovori na neka pitanja nisu mogli da budu obuhvaeni kontrolom. To, kao i injenica da su ispravke delimino vrene na bazi verovatnoe, znai da se i u tabelama rezultata mogu javiti neloginosti, naroito kad se podaci daju za mala podruja. OBRADA POPISNE GRAE Utvrivanje sadrine tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju (125) Nacrt sadrine tabela rezultata popisa dat je na iroku diskusiju uz Nacrt programa i metodologije 26/ . Posle razmatranja primljenih primedbi i predloga, statistiki organi sproveli su ponovo konsultacije sa grupama najeih korisnika i tek posle toga utvrdili Jedinstveni program obrade i objavljivanja tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju - taka" (864) imajui u vidu dva osnovna principa: da se iz popisa 1981. godine dobiju to realniji podaci prema stanju u vreme popisa i da se, koliko je najvie mogue, ostvari uporedivost tih rezultata s podacima ranijih popisa, a naroito popisa 1971. godine. Spisak ovih tabela dat je u taki (865) a pregled sadrine istih tabela po teritorijalnim jedinicama, izraen preko pitanja iz popisnih obrazaca, u taki (866). (126) Rezultati popisa s podacima od interesa za celu zemlju rade se po naseljima, mesnim zajednicama, optinama, po socijalistikim republikama i autonomnim pokrajinama i za SFR Jugoslaviju. Izrada jedinstvenog projekta obrade (127) U cilju obezbeivala identine sadrine tabela rezultata u uslovima decentralizovane obrade podataka, statistiki organi izradili su jedinstveni projekt obrade, u kome su pored svih pitanja vezanih za sadrinu tabela, precizno definisana i pravila za KK i LK. Izrada tabela rezultata (128) Tabele rezultata po naseljima, mesnim zajednicama, optinama i SRSAP izrauju se u republikim-pokrajinskim zavodima i u Saveznom zavodu za statistiku. Mogunost daljeg korienja popisne grae (129) Jedinstveni program obrade sadri 196 tabela, koje su usvojene u skladu s principima o kojima je bilo rei u taki (125). Meutim, mogunosti koje prua popisna graa daleko su vee i mogu da zadovolje i neke vrlo specifine potrebe zainteresovanih institucija ili pojedinaca. Te potrebe se definiu kako za teritorijalne jedinice po kojima se ve iskazuju podaci, tako i za druge teritorije, sve do nivoa popisnog kruga 27/ ,kao najmanje jedinice oznaene na popisnim obrascima. Isto tako,
26/
27/

Izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd 1979. 27/ U SR Sloveniji i do nivoa ulice. U SR Sloveniji i do nivoa ulice.

obrada se moe vriti kombinovanjem drugih obeleja pojedinih jedinica, povezivanjem obeleja dve ili sve tri popisne jedinice ili na drugi nain, zavisno od konkretnog cilja istraivaa. (28) III METODOLOKE OSNOVE POPISA 1981. GODINE S OSVRTOM NA RANIJE POPISE TERITORIJE OBUHVAENE POPISIMA Popisi stanovnitva i domainstava (130) Popis stanovnitva, domainstava i stanova 1981. godine sproveden je na celokupnoj teritoriji SFR Jugoslavije, kao i popisi 1971. i 1961. godine. (131) Pri korienju podataka svih popisa stanovnitva i domainstava pre 1961. treba voditi rauna o tome da su oni vreni na teritorijama koje su se od popisa do popisa razlikovale 28/ . Popisom stanovnitva 1921. nije bio obuhvaen deo Dalmacije koji se nalazio pod italijanskom okupacijom. U publikacijama rezultata toga popisa podaci za nepopisano podruje dati su u nekim tabelama prema austrougarskom popisu iz 1910. godine, pa se zbog toga neke tabele odnose na celu predratnu teritoriju Jugoslavije (sa 11 984 911 stanovnika), a neke samo na popisani deo (sa 11 692 730 stanovnika). Teritorija Jugoslavije obuhvaena popisom 1931. godine razlikuje se od teritorije obuhvaene popisom 1948. godine za podruje Istre i Slovenakog primorja, koja su Jugoslaviji pripojena Ugovorom o miru s Italijom, februara 1947. godine. Popis 1953. godine odnosi se na istu teritoriju kao i popis 1948. godine (ta teritorija iznosila je ukupno 255 270 km2). Ovim popisom jo nisu bili obuhvaeni delovi srezova Kopar i Buje, budui da su Jugoslaviji prikljueni Londonskim sporazumom, oktobra 1954. godine, ime je ukuprra teritorija Jugoslavije poveana na 255 804 km2. Da bi se zadovoljila potreba za osnovnim podacima o stanovnitvu koji se odnose na teritoriju u koju su ukljueni i pomenuti delovi srezova Kopar i Bunje izvrena je 31. marta 1956. godine registracija stanovnitva na tom novopripojenom podruju 29/ . Popisi stanova (132) Popisivanje stanova 1981. i 1971. godine izvreno je na celoj teritoriji SFRJ, pa su rezultati ova dva popisa u potpunosti uporedivi. Popisom stanova 1961. godine obuhvaena su 862 naselja preteno gradskog karaktera, dok su 1949/50. godine popisani stanovi u 346 mesta30/. Zbog razliitog obuhvata rezultati ovih popisa nisu meusobno uporedivi, kao to nisu uporedivi ni sa rezultatima posebnih obrada za gradska naselja iz popisa 1971. i 1981. godine.
28/

Iscrpna obavetenja o teritorijalnom obuhvatu pojedinih popisa data su u radu V. Simeunovia, objavljenom u seriji Studije, analize i prikazi" (sveska br. 22) pod naslovom Stanovnitvo Jugoslavije i socijalistikih republika 1921 1961. godine Ukupno stanovnitvo, polna i starosna struktura", izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, 1964. 29/ Dopunjeni podaci objavljeni su po naseljima u knjizi XV rezultata popisa stanovnitva 1953. godine Osnovni podaci o stanovnitvu" izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, 1960. godine. 30/ Upotrebljen je termin mesto" zbog toga to je popis izvren na uim gradskim podrujima pa je u nekim sluajevima obuhvaen deo naselja, a u nekim sluajevima po dva ili vie naselja koja sainjavaju ue gradsko podruje nekog mesta.

Meutim, uporedivost podataka za konkretna naselja je mogua, iako se teritorija skoro svakog naselja od popisa do popisa menjala, to je objanjeno u taki (578). (133) Izbor mesta, odnosno gradskih naselja, u kojima su sprovedeni popisi 1949/50. i 1961. godine, izvren je u zavodima za statistiku republika i autonomnih pokrajina uz konsultaciju nadlenih republikih, odnosno pokrajinskih organa. Izbor je vren prema datim okvirnim kriterijumima, koji su predviali da popisom treba obuhvatiti sva vea gradska naselja, industrijska i turistika naselja, kao i naselja koja se nalaze uz vee gradove kao predgraa. U popisu 1949/50. popisivano je tzv. ue gradsko podruje, a u 1961. godini obuhvatano je, u principu, celo naselje. Izuzetno kod nekih naselja, koja su imala izdvojene delove naselja preteno seoskog karaktera, stanovi nisu ni popisani u ovim delovima naselja. Popisi individualnih poljoprivrednih gazdinstava (134) Domainstva su u popisima 1948, 1953,1961,1971. i 1981. teritorijalno obuhvaena na isti nain kao i stanovnitvo, prema objanjenjima datim u takama (130) i (131). (135) Popisi individualnih gazdinstava obuhvatili su individualna poljoprivredna gazdinstva samo u tzv. poljoprivrednim podrujima zemlje, a nisu obuhvaene gradske optine velikih gradova, industrijski centri i naselja na ostrvima u kojima se, po pravilu, ne nalaze poljoprivredna gazdinstva (npr. Ljubljana-Center, Beograd-Savski venac, Beograd-Stari grad i Beograd-Vraar, ili Lastovo i Pag). Zbog toga podaci o poljoprivrednim obelejima domainstava, prikupljeni u (29) popisima iz prethodne take, ms>u uporedivi sa podacima prikupljenim u okviru popisa poljoprivrednih gazdinstava 1960. i 1969. godine. TERITORIJE ZA KOJE SE IZRAUJU REZULTATI (136) Popisna graa popisa stanovnitva, domainstava i stanova 1981. godine sreena je i obraena prema politiko-teritorijalnoj podeli koja je vaila na dan 31. marta 1981. godine, pa se i sve tabele rezultata iskazuju po toj podeli. (137) Rezultati popisa s podacima od interesa za celu zemlju i izraeni su po naseljima, mesnim zajednicama, optinama, republikama i autonomnim pokrajinama, kao i za SFR Jugoslaviju. Naselja (138) Zbog razlika u tipovima naselja koje su uslovljene geografskim, istorijskim i drugim okolnostima, ne postoji jedinstvena definicija naselja. U Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Makedoniji primenjuje se opta definicija naselja koja glasi: Naselje je antropogeografska teritorijalna jedinica posebnog imena (bez obzira na broj kua)". U Sloveniji je naselje definisano kao zbijena ili razbijena grupa kua koja obuhvata naseljenu geografsku jedinicu sa zajednikim imenom i sopstvenim sistemom numeracije zgrada, kao i odreeno podruje koje sainjava jedan ili vie statistikih krugova. U Hrvatskoj i Srbiji primenjuje se definicija po kojoj je naselje svako nastanjeno mesto s posebnim imenom, s tim to se samostalnim naseljima smatraju ona naselja koja imaju svoju posebnurtelifonju (atar), a nesanstalhim ona koja se nalaze na ataru nekog samostalnog naselja. Prema ovoj definiciji samostalna

naselja su: gradovi, varoi, trgovita, sela i samostalne naseobine (kolonije). (139) Podaci popisa izraeni su samo za samostalna naselja u smislu datih definicija, a ne za zaseoke, mahale, delove grada, pustare, salae, usamljene kue, majure i sl. koji se nalaze na ataru naselja, jer se oni smatraju delovima naselja (nesamostalna naselja). (140) Rezultati popisa 1981. godine objavljuju se po naseljima koja su utvrena odgovarajuim republikim propisima zakljuno do 31. XII1980. godine, a koja su ostala nepromenjena i do 31. III 1981. To znai da se u rezultatima po naseljima javljaju nazivi svih naselja koja su postojala u vreme popisa, bez obzira da li su nastanjena ili nisu. Dosledno tome, nisu uneta naselja koja su postojala prema ranijim zakonskim propisima, pa su ukinuta pre ovog popisa. (141) U tabelama rezultata po naseljima, naselja su data po abecednom redosledu unutar optina. Izuzetno, gradovi (kao naselja) koji su u vreme popisa bili podeljeni na optine dati su iza naselja koje je poslednje po abecednom redosledu, odnosne SR-SAP, dok se njihovi pojedini delovi nalaze po abecednom redosledu naselja u optini kojoj pripadaju. Abecedni spisak naselja u SFRJ, stanje na dan 31.3.1981, dat. je u taki (867). (142) Objanjenja o svim promenama naziva i teritorije naselja, koje su zvanino priznate posle popisa 1948. godine zakljuno sa 31. XII 1980. godine, a to znai i do popisa 1981. godine, data su u taki (868) pod nazivom Promene u sastavu i nazivima naselja u SFRJ za period 1948-1981". Naselja koja su menjala naziv data su po abecednom redosledu i sa starim i sa novim imenom. Mesne zajednice (143) Rezultati popisa po mesnim zajednicama daju se u okviru optina prema redosledu utvrenom u republikama i autonomnim pokrajinama. Spisak mesnih zajednica po SR-SAP i optinama i naselja koja ulaze u sastav mesne zajednice, stanje na dan 31.03.1981.". dat je u taki (870). Optine i SR-SAP (144) Rezultati popisa po optinama, socijalistikim republikama i socijalistikim autonomnim pokrajinama daju se, takoe, prema politiko-teritorijalnoj podeli koja je vaila na dan popisa. (145) Nazivi optina dati su po abecednom redosledu unutar republika i autonomnih pokrajina. Abecedni spisak optina u SFR Jugoslaviji, stanje na dan 31.03.1981" dat je u taki (872). (146) Abecedni spisak optina po SR-SAP stanje na dan 31.03.1981." datje u taki (871). Tipovi naselja (gradska, ostala) (147) Rezultati popisa 1981. godine daju se za svako naselje, ali i kao zbirovi za gradska i ostala naselja u svakoj optini. (30) (148) Zbirovi za gradska naselja izraeni su prema spisku naselja koja su proglaena gradskim na osnovu propisa ili odluka nadlenih organa u republikama i autonomnim pokrajinama. "Abecedni spisak gradskih naselja u SFRJ, stanje na dan

31.3.1981. dat je u taki (869). DEFINICIJE JEDINICA (149) Jedinice popisa bile su stanovnici, domainstva i stanovi, a pored njih su u toku obrade popisne grae izvedene kao jedinice jo porodice, domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo i zgrade. Stanovnik (150) Kao stanovnik (lice) u popisu se smatrao svaki graanin SFRJ, kao i strani dravljaninj koji je imao prebivalite (stalno stanovao) na teritoriji SFRJ, bez obzira da li se u kritinom momentu popisa, tj. 31. marta 1981. godine u 24. asa, nalazio u mestu u kome stalno stanuje ili u nekom drugom mestu u Jugoslaviji ili u inostranstvu. (151) Jedinice popisa bila su i lica koja imaju prebivalite u inostranstvu, bez obzira na dravljanstvo, a u kritinom momentu zatekla su se na teritoriji SFR Jugoslavije. Izuzetak je uinjen samo za lica sa statusom diplomatskog osoblja stranih diplomatskih i konzularnih predstavnitava i lanove njihovih porodica, koji nisu ' obuhvaeni popisom. (152) Stanovnici kao jedinice obuhvaeni su popisom 1981. godine na nain opisan u takama (431), (449) i (454), na osnovu izjave koju su dali o svome prebivalitu - detaljnije u taki (234). (153) U svim popisima posle ll svetskog rata postupljeno je, u principu, na isti nain, tj. u svakom naselju su pored stalnih stanovnika popisani i oni koji su u pojedinim naseljima bili privremeno prisutni, ali su ovi posebno obraeni. U tabelama rezultata je obraeno, u principu, stalno stanovnitvo. Kad se podaci ne odnose na stalno stanovnitvo, to je naglaeno u naslovu tabele. Pojam stalno stanovnitvo" primenjen u ovom popisu, kao i razlike u odnosu na ranije popise, objanjeni su u takama (174)-(179). Domainstvo (154) Domainstvom se u popisu 1981. godine smatrala svaka porodina ili druga zajednica lica za koju je popisivau data izjava da zajedno stanuju i zajedniki troi svoje prihode za podmirivanje osnovnih ivotnih potreba (stanovanja, ishrane i drugih), bez obzira da li se svi lanovi stalno nalaze u mestu gde je nastanjeno domainstvo ili neki od njih boravi due vreme u drugom naselju zbog rada ili kolovanja ili je odsutan iz drugih razloga (slubeno putovanje, leenje i dr.). (155) Domainstvom se smatralo i svako lice koje u mestu popisa ivi samo, a koje nije lan domainstva u nekom drugom mestu, bez obzira da li stanuje u posebnom ili deljivom stanu, kao samacpodstanar, u samakom hotelu i slinom objektu, ili u istoj sobi sa drugim samcem ili sa lanovima domainstva stanodavca, ali s njima ne troi zajedno svoje prihode. (156) Domainstvom se smatralo i tzv. kolektivno domainstvo, tj. domainstvo sastavljeno od lica koja ive u ustanovama za trajno zbrinjavanje dece i odraslih, u manastirima ili samostanima, u bolnicama za smetaj neizleivih bolesnika i sl. (157) Domainstva su, kao i stanovnitvo, u obradi rasporeena po naseljima prema mestu u kome su stalno nastanjena, bez obzira gde ih je popis zatekao. Pojam stalno stanovnitvo je objanjen u taki (174) i vai na odgovarajui nain i za domainstva.

(158) Definicija domainstva data u taki (154) primenjena u ovom popisu, razlikuje se od definicije primenjene u popisima 1948. godine i kasnije po tome, to su ranijoj definiciji koja je glasila: Domainstvom se smatra svaka porodina ili druga zajednica lica iji lanovi zajedno stanuju i zajedniki troe svoje prihode za podmirivanje osnovnih ivotnih potreba (stanovanja, ishrane i drugih)", dodate rei: bez obzira da li se svi lanovi stalno nalaze u mestu gde je nastanjeno domainstvo, ili neki od njih boravi due vreme u drugom naselju zbog rada, kolovanja ili iz drugih razloga". Naime, u svim tim popisima, lica koja su radila u jednom mestu, a ija je porodica bila stalno nastanjena u drugom mestu, smatrana su samakim domainstvima u mestu rada, bez obzira da li uestvuju u izdravanju ili su jedini izdravaoci porodice u drugom mestu. Dosledno tome, ova lica nisu ukljuivana u lanove domainstva u mestunaselju gde im ivi porodica. (31) (159) Promena u definiciji domainstva, primenjena u ovom popisu, tesno je povezana s promenom u opredeljenju mesta stalnog stanovanja o emu je re u taki (234). S druge strane, razlozi odsutnosti iz mesta stanovanja, odnosno prisutnosti u drugom mestu (mestu popisa) u zemlji, dozvoljavaju obradu podataka na takav nain, da se numeriki moe iskazati uticaj promene u definiciji u odnosu na ranije popise. (160) U popisima stanovnitva 1931. i 1921. godine definicija domainstva razlikuje se samo po tome to su samci koji ive (stanuju) u domainstvima smatrani lanovima tih domainstava, bez obzira da li zajedniki troe svoje prihode. Stan (161) Od prvog popisa stanova, koji je sproveden 1949/50. god. pa sve do danas Primenjivala se, u osnovi, ista definicija stana koja glasi: Stanom se smatra svaka graevinski povezana celina namenjena za stanovanje koja se sastoji od jedne ili vie soba s odgovarajuim pomonim prostorijama (kuhinja, ostava, predsoblje, kupatilo, klozet i sl.), ili bez pomonih prostorija, i ima jedan ili vie posebnih ulaza". (162) U smislu date definicije, stan koji je u vreme popisa bio podeljen, tj, koga su koristila dva ili vie domainstava, a nije graevinski prepravljen (adaptiran) u dva ili vie stanova, popisan je kao jedan stan. Nasuprot tome, u sluaju kada je jedno domainstvo imalo vie stanova na istoj adresi, odnosno parceli, a koristilo ih je za stanovanje svojih lanova, svaki od ovih stanova popisan je posebno. (163) Od definicije stana odstupalo se u sluaju kada je neko domainstvo, pored stana kao graevinske celine, koristilo tokom cele godine jo jednu prostoriju, npr. jednu sobu ih kuhinju, koja je graevinski odvojena od glavnih prostorija stana (nalazila se u drugoj zgradi u dvoritu, ili u istoj zgradi ali sa posebnim ulazom. Takva prostorija popisivana je kao da se nalazi u sastavu stana. Ovakav stav zauzet je zbog toga to se u nekim krajevima kuhinja gradi kao odvojena prostorija, kao i soba za kunu pomonicu, ali i zbog toga to ima mnogo sluajeva da su domainstva proirila svoj stambeni prostor na taj nain to su nastanila neku ve postojeu odvojenu sobu u dvoritu ili su je sama sagradila. Ista odstupanja od definicije stana, u sluajevima kada se radi samo o jednoj odvojenoj prostoriji, bilo da je to soba ili kuhinja, izvrena su i u popisima 1961. i 1971. godine. (164) U popisu 1981. godine uinjeno je jo jedno odstupanje u primeni definicije stana, jer su kao jedan stan popisane sve sobe, kuhinja i ostale pomone prostorije koje, zbog specifinosti gradnje u nekim krajevima zemlje, imaju posebne ulaze sa nekog trema ili verande, pa ak i neposredno iz dvorita (npr. u SAP Vojvodini

i SAP Kosovu). Prema tome u sastavu jednog stana popisane su sve ovakve prostorije koje je koristilo jedno domainstvo. U ranijim popisima ovakva odstupanja nisu bila predviena metodolokim uputstvima, ali su u samom popisivanju izvrena odstupanja, jer nije imalo smisla popisivati kao posebne stanove jednog domainstva svaku sobu pojedinano, kada je bilo oigledno da su to samo specifinosti gradnje jednog kraja. (165) Od definicije stana kao graevinske celine nije se odstupalo u sluaju kada je jedno domainstvo pored prostorija svog stana koristilo jo dve ili vie meusobno povezanih prostorija koje su se nalazile u istoj zgradi, ili u drugoj zgradi u dvoritu (na primer, dve meusobno povezane sobe, ili soba i kuhinja ili soba i kupatilo, i sl.), jer su, u tom sluaju, odvojene prostorije popisivane kao poseban stan, tzv. drugi stan domainstva. (166) Popisom su, po pravilu, obuhvaeni samo zavreni stanovi. Pod zavrenim stanom podrazumevao se stan na kome su zavreni svi predvieni graevinski, Instalaterski i zavrni (zanatski) radovi, tako daje u celini osposobljen za stanovanje. Nezavren stan popisivan je samo u sluaju kada je korien za stalno stanovanje od strane domainstva koje nema drugi stan, i to samo onaj deo koji je korien za stanovanje, bez obzira do kog stepena je zavren. (167) Pored stanova popisom su obuhvaene i stalno nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nude, a koje su u vreme popisa koriene za stanovanje domainstava i lica koja nemaju stan za stalno stanovanje. Kolektivni stan (168) Kolektivni stan je skup prostorija koje koristi vea grupa lica za zajedniko stanovanje. U kolektivne stanove spadaju: baraka za kolektivni smetaj radnika na gradilitima, dom ili hotel za samce, studentski dom, dom penzionera i sl. (169) Sve prostorije jednog doma, internata i sl. popisane su kao jedna jedinica (popunjen je jedan obrazac P3 za kolektivni stan), bez obzira to se one moda nalaze u dve ili vie zgrada. (32) SKUPOVI JEDINICA POPISA ZA KOJE SE IZRAUJU TABELE REZULTATA STANOVNITVO (170) Izbor obeleja po kojima se moe vriti formiranje skupova stanovnika (lica) koji su predmet posmatranja u jednoj ili vie tabela, veoma je veliki, ali su najee koriena tri obeleja, bilo samostalno ili u meusobnoj kombinaciji, i to: (a) Vezanost pojedinaca za naselje u kome je popisan, odnosno opredeljen da li je stalni stanovnik tog ili nekog drugog naselja. Za stalne stanovnike, dodatni kriterijumi su: prisutnost (dali je u vreme popisa bio prisutan ili odsutan) i razlog odsutnosti. Na osnovu ovih kriterijuma formirano je vie skupova kao: stalno stanovnitvo, stanovnitvo u zemlji, stanovnitvo u inostranstvu i drugi. (b) Obeleje aktivnosti kojim se opredeljuje svojstvo lica u odnosu na rad (obavljanje zanimanja) i drutveno-ekonomski poloaj onih koji obavljaju zanimanje (radnici, samostalni i dr.) su obeleja na kojima se zasniva grupisanje stanovnika u itavom nizu tabela rezultata. (171) Tree obeleje kojim je esto ogranien skup stanovnika za koje se iskazuju podaci u pojedinim tabelama je starost, jer se niz drugih obeleja odnosi, samo na stanovnike koji pripadaju odreenim starosnim grupama, kao: kolska

sprema (zavrena kola) na lica starija od 15 godina, zanimanje (posao koji lice obavlja u cilju sticanja sredstava za ivot) u principu takoe na lica starija od 15 godina i drugo. Za sve skupove stanovnika koji se baziraju na obeleju starosti vai princip navrenih godina ivota u kritinom momentu popisa, o emu je re u taki (224). (172) U ovakvom grupisanju, ista lica mogu da pripadaju kao jedinice raznim skupovima, zavisno od drugih obeleja tih jedinica koje se posmatranju u konkretnoj tabeli, na primer: ena koja je rodila troje dece, a nalazi se na privremenom radu u inostranstvu pripada skupu ena koje su raale u odgovarajuim tabelama i skupu jugoslovenskih graana na privremenom radu u inostranstvu u drugim tabelama. (173) U ovoj knjizi daju se objanjenja svih skupova po kojima se iskazuju podaci u tabelama rezultata po Jedinstvenom programu obrade. Stanovnitvo (stalno) (174) Izraz stanovnitvo" odnosi se na stalno stanovnitvo jednog naselja. Stalno stanovnitvo ine svi stanovnici koji u jednom mestu-naselju stalno stanuju (imaju prebivalite), tj. sva lica koja su upisana u spisak lanova domainstva i koja su na pitanje 5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje" u popisnici odgovorila sa DA". Objanjenja pojma mesta stalnog stanovania u ovom i u ranijim jugoslovenskim popisima, data su u takama (233)-(238). (175) U ovom, kao i u svim popisima posle II svetskog rata prilikom popisivanja (prikupljanja podataka) svaki stanovnik je trebalo da bude popisan u mestu stalnog stanovanja, bez obzira da li je u kritinom momentu popisa bio u tome mestu ili se nalazio u nekom drugom mestu u Jugoslaviji ih u inostranstvu. Time je zadovoljen jedan od osnovnih ciljeva popisa - da se utvrdi ukupan broj stalnih 32 / stanovnika Jugoslavije i njihov teritorijalni raspored po republikama i autonomnim pokrajinama, optinama, mesnim zajednicama i naseljima. (176) Od popisa do popisa su se menjala metodoloka reenja za odreivanje mesta stalnog stanovanja izvesnih kategorija stanovnitva, to je objanjeno u takama (237) i (238). 0 ovome se mora voditi rauna prilikom korienja rezultata pojedinih popisa. (177) U tabelama rezultata popisa 1971, 1961, 1953. i 1948. godine u skladu s primenjenim metodolokim reenjima za odreivanje mesta stalnog stanovanja, izvreno je prema prisutnosti osnovno grupisanje na stalno stanovnitvo i privremeno prisutna lica. Stalno stanovnitvo ine prisutna lica, tj. stalni stanovnici koji su se u kritinom momentu nalazili u mestu stalnog stanovanja i privremeno odsutna lica, bez obzira na razlog odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja. (178) Za razliku od popisa 1948. godine i kasnije, u popisima 1931. i 1921. godine, svaki stanovnik popisan je i iskazan u tabelama rezultata samo u mestu u kome se nalazio u kritinom momentu, bez obzira da li je stalni stanovnik toga mesta ili se u njemu nalazio iz odreenog razloga. To znai da je u tim popisima obuhvaeno prisutno ili ,,de facto" stanovnitvo, koje daje sliku brojnog stanja i strukturu stanovnitva na odreenoj teritoriji u momentu popisa, to je moglo zadovoljiti potrebe u vreme relativno male pokretljivosti stanovnitva. (179) Razlike u prikupljanju podataka i iskazivanju rezultata o kojima je bilo rei u prethodnim takama, kao i promene u teritoriji naselja, optina i drugih jedinica za koje se iskazuju rezultati popisa, oteavaju vremensko izuavanje porasta ili
32

/ Ovaj pojam ne odgovara u potpunosti klasinom pojmu de mre" stanovnitva, jer, prema vaeim propisima, u naoj zemlji ne postoji opta obaveza prijavljivanja prebivalita i boravita graana.

smanjenja broja stanovnika na odreenoj teritoriji, a naroito po naseljima. (33) Stanovnitvo u zemlji (180) Stanovnitvo u zemlji je stalno stanovnitvo, objanjeno u takama (174) i (175), umanjeno samo za broj jugoslovenskih graana na privremenom radu u inostranstvu - taka (182) i lanova porodice koji s njima borave - taka (186). To znai da su u ovaj skup ukljueni i sv: stalni stanovnici pojedinih naselja koji su u vreme popisa bih u inostranstvu, izuzev onih koji su tamo boravili iz dva pomenuta razloga. Stanovnitvo u inostranstvu (181) Ovaj skup ine jugoslovenski graani na privremenom radu u inostranstvu - taka (182) i lanovi porodice kojii s njima borave u inostranstvu taka (186). Jugoslovenski graani na privremenom radu u inostranstvu (182) Ovaj skup obuhvata popisane jugoslovenske graana koji su u vreme popisa bih na privremenom radu kod stranih poslodavaca ili su u inostranstvu radili samostalno, ukljuujui i one koji su se zatekli u mestu stalnog stanovanja u poseti, na leenju i dr. U ovaj skup su ukljueni i radnici iz nekih pograninih podruja koji, takoe, rade u inostranstvu, ali tamo ne borave, ve se svakodnevno vraaju u zemlju, u mesto u kome stalno stanuju. (183) Ocena o tome da li se rad pojedinaca u inostranstvu moe smatrati privremenim ostavljena je u ovom, kao i u popisu 1971. godine, licima od kojih su neposredno uzimani podaci (od radnika lino ili od lanova njihovog domainstva), bez obzira koliko je vremena prolo od njihovog odlaska. (184) Stranim poslodavcem smatran je strani vlasnik ili firma, kao i drava ili javna ustanova. Isto tako je stranim poslodavcem smatran i graanim Jugoslavije koji je registrovao svoju radnju u inostranstvu, pa u njoj zapoljavao i nae radnike. Kao samostalan rad u inostranstvu smatrao se rad u svojoj radnji, radionici, birou i sl. (185) U rezultatima popisa 1971. godine, ovaj skup bio je definisan na isti nain, samo to radnici iz nekih pograninih krajeva koji su radili kod stranih poslodavaca, ali su se svakodnevno vraali u Jugoslaviju, nisu bih ukljueni. lanovi porodice jugoslovenskih graana na privremenom radu u inostranstvu (186) U ovaj skup svrstana su popisana lica koja nisu radila, ali su u vreme popisa boravila u inostranstvu kao lanovi porodice jugoslovenskih graana na privremenom radu. (187) U popisu 1971. godine je ovaj skup bio definisan na isti nain. Aktivno stanovnitvo (u zemlji) (188) Aktivno stanovnitvo ine lica stara 15 i vie godina koja u vreme popisa: a) obavljaju zanimanje, tj. svojim radom (u radnom odnosu ili samostalno - na svom ih porodinom imanju, u zanatskoj ih drugoj radnji, u kui i dr.) zarauju sredstva za ivot

i b) ne obavljaju zanimanje, ah trae posao (prvo ili ponovno zaposlenje) preko zajednice za zapoljavanje, kao i ona koja su prekinula rad zbog odsluenja vojnog roka ili izdravanja kazne lienja slobode. (189) Izuzetno, u ovaj skup ukljuena su i deca stara 10 i vie godina koja ne pohaaju kolu, a redovno obavljaju poljoprivredne poslove (pastiri, obani i sl.). (190) Dosledno definiciji skupa stanovnitvo u zemlji" u tabelama rezultata popisa 1981. godine su podaci iskazani za aktivno stanovnitvo koje obavlja zanimanje u zemlji, tj. u SFR Jugoslaviji. To znai, da su pored lica koja svoj rad stvarno obavljaju na teritoriji SFR Jugoslavije, u ovaj skup ukljuena i lica koja su upuena na rad u inostranstvo - taka (442), dok su iskljueni jugoslovenski graani na privremenom radu u inostranstvu - taka (182). U rezultatima popisa 1971. godine su radnici na privremenom radu u inostranstvu, koji su pre odlaska iz zemlje bih aktivni, u konanim rezultatima popisa ukljueni u aktivno stanovnitvo, ah nisu rasporeivani prema drugim ekonomskim obelejima 33 /. (191) U popisu 1953. godine i kasnijim popisima bila je primenjena ista definicija aktivnog stanovnitva, ali promene uea aktivnog u ukupnom stanovnitvu prema podacima pojedinih popisa, nisu odraz samo stvarnih promena u aktivnosti stanovnitva ve i nedoslednosti u primeni metodologije, nepotpunosti ili nepreciznosti definicija za neke kategorije stanovnitva. Na to je naroito uticao stav u primeni definicije aktivnosti za enska lica u poljoprivrednim domainstvima, gde su popisivai, pod uticajem lokalnih i linih shvatanja, ta lica popisivah kao poljoprivrednice" ili kao domaice". (192) Rezultati popisa 1948. godine u ovom pogledu jo izrazitije odstupaju od rezultata ostalih popisa. Naime, u tom popisuje grupisanje poljoprivrednika vreno prilikom popisivanja, i to prema zemljinom posedu. Poto u uputstvu nije bila data nikakva definicija ko se smatra poljoprivrednikom po zanimanju, gotovo celokupno ensko stanovnitvo, starije od 14 godina iz poljoprivrednih domainstava ukljueno je u (34) aktivno stanovnitvo. Procenjeno je daje na ovaj nain broj aktivnih ena poljoprivrednika, a zbog toga i ukupno aktivno stanovnitvo, po popisu 1948. godine za oko 1 700 000 lica vii, nego da se postupilo kao u popisima 1953, 1961. i 1971. godine, ili bar kao u popisu 1931. godine, odnosno 1921. godine. Naime, u popisu 1931. godine usvojena je pretpostavka da u svakom domainstvu treba da postoji bar jedna domaica. Iz ovog razloga podaci o strukturi stanovnitva po aktivnosti dobijeni popisom 1948. godine ne mogu se, bez prethodne korekture broja aktivnih ena, porediti s odgovarajuim podacima ostalnih popisa. (193) Do popisa 1953. godine nije bila preciznije definisana kategorija lica s linim prihodom i verovatno daje izvestan broj tih lica u ranijim popisima ukljuen u aktivno stanovnitvo ili po svom ranijem zanimanju ili na osnovu deliminog bavljenja nekim zanimanjem u vreme popisa. Penzioneri i druga lica s linim prihodom (194) Grupu lica s linim prihodom ine graani koji nisu aktivni ali imaju sredstva za ivot od redovnih primanja kao to su penzije (starosna, invalidska ili porodina), druga primanja (invalidnina, socijalna pomo, stipendija ili studentski krediti
33

/ Podaci o ovom skupu naih graana objavljeni su u Statistikom biltenu br. 679, izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, juli 1971.

i dr.) ili prihode od davanja u zakup kue, stana, zemlje, radnje i dr. (195) Ista definicija bila je primenjena i u popisima 1953, 1961. i 1971. godine, dok je u ranijim popisima zbog nepreciznosti definicije izvestan broj ovih lica verovatno ukljuivan u aktivno stanovnitvo. U rezultatima popisa 1971. godine u ovaj skup su ukljuena i lica koja su u vreme popisa bila na privremenom radu u inostranstvu", kao i ona koja su boravila s njima kao lanovi porodice, ako su pre odlaska na rad imala penziju ili drugi lini prihod. Izdravano stanovnitvo (u zemlji) (196) Izdravano stanovnitvo u ovom, kao i u ranijim popisima, ine lica koja nemaju sopstvenih sredstava za ivot ni po kom osnovu, ili imaju neka neznatna sredstva pa ih izdravaju roditelji, roaci ili druga lica, ili im je izdravalac pravno lice objanjenje dato u taki (308). (197) Izdravano stanovnitvo rasporeuje se u rezultatima popisa prema svome zanimanju shvaenom kao iri pojam-objanjeno u taki (283), kao i prema zanimanju i socio-profesionalnom poloaju izdravaoca. (198) U izdravano stanovnitvo u tabelama rezultata popisa 1981. godine nisu ukljueni lanovi porodice jugoslovenskih graana na privremenom radu koji su u vreme popisa boravili u inostranstvu. Meutim, u tabelama rezultata popisa 1971. godine, u ovaj i skup ukljuena su kako lica na privremenom radu u inostranstvu, tako i lanovi porodice koji su s njima boravili, ako su neposredno pre odlaska iz zemlje bili izdravani. Radnici (199) U popisu 1981. godine su u ovaj skup svrstana sva lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje u svojstvu radnika u udruenom radu taka (321) ili radnika kod lica koje samostalno obavlja delatnost: profesiju ili kod drugog lica" taka (322). Ukljueni su svi radnici u udruenom radu, kako oni koji su u vreme popisa stvarno radili u Jugoslaviji, tako i oni koji su bili upueni na rad u inostranstvo, pa su bili odsutni iz zemlje iz razloga objanjenog u taki (442), ali nisu ukljueni jugoslovenski graani na privremenom radu u inostranstvu taka (182). (200) Za razliku od ovog popisa, kad su u skup radnika ukljuena samo lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje, u popisima 1971, 1961. i 1953. godine skup radnika su, pod nazivom zaposleno osoblje" inila sva lica koja su po poloaju u zanimanju bila radnici. Prema tome, u ovaj skup su, pored lica u radnom odnosu bila ukljuena i lica koja privremeno nisu obavljala svoje zanimanje (privremeno nezaposlena, lica na odsluenju vojnog roka i lica na izdravanju kazne lienja slobode), a koja su pre prestanka obavljanja zanimanja bila radnici po poloaju u zanimanju, kao i lica koja su traila prvo zaposlenje preko zavoda za zapoljavanje ili preko konkursa. Jugoslovenski graani na privremenom radu u inostranstvu kod stranih poslodavaca nisu bili ukljueni u ovaj skup ni 1971. godine.

(35) DOMAINSTVA Domainstva (osim kolektivnih)

(201) Sva domainstva, prema definiciji datoj u taki jedinica u tabelama rezultata. Domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo

(154) ine jedan skup

(202) Sva domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, ine jedan skup, a objanjenja su data u taki (675). STANOVI (203) U tabelama rezultata stanovi kao jedinice grupisani su u sledee skupove Stanovi (za stalno stanovanje) Nastanjeni stanovi Stanovi u drutvenoj svojini Stanovi koji se koriste iskljuivo za obavljanje delatnosti Stanovi za odmor i rekreaciju Stanovi (za stalno stanovanje) (204) Izraz stanovi" korien je kao skraeni naziv stanova za stalno stanovanje To su stanovi koji odgovaraju definiciji stana i namenjeni su za stalno stanovanje, bez obzira da li su u vreme popisa bili nastanjeni, privremeno nenastanjeni ili naputeni za due vreme, osim onih koji se koriste iskljuivo za obavljanje delatnosti. Stanovi za stalno stanovanje predstavljaju stambeni fond svake teritorijalne jedinice na koju se podaci odnose (205) Skup stanova (za stalno stanovanje) formiran je na bazi modaliteta obeleja: vrsta stambene jedinice" i korienje stana". (206) U popisu 1971 ovaj skup jedinica je formiran na isti nain, dok u 1961. godini nije sadrao nenastanjene (prazne) stanove, jer je ta pojava bila malobrojna. Nastanjeni stanovi (207) Kao nastanjeni stanovi iskazani su svi popisani stanovi koji odgovaraju definiciji stana i u kojima je u vreme popisa stanovalo jedno ili vie lica. (208) Ovaj skup je formiran na bazi modaliteta obeleja vrsta stambene jedinice" i korienje stana" (209) U popisu 1971 i 1961 godine nastanjeni stanovi su se u rezultatima obrade javljali, takoe, kao poseban skup. Stanovi u drutvenoj svojini (210) Ovo je u stvari podskup stanova za stalno stanovanje, nastanjenih i nenastanjenih stanova, poto se u veini tabela rezultata podaci za stanove drutvene svojine daju u istom obimu kao i za stanove ukupno (drutvene i privatne zajedno) Ovaj podskup formira se na bazi odgovora drutveni" za obeleje svojina stana" (211) Iz popisne grae 1971 godine naknadno su izraeni rezultati za stanove u drutvenoj svojini. Posebnih rezultata za drutvene stanove nije bilo za 1961 i 1949/50 godinu Stanovi koji se koriste iskljuivo za obavljanje delatnosti

(212) U ovu grupu svrstani su stanovi koji odgovaraju definiciji stana i koji su kod pitanja o korienju imali odgovor. Samo za obavljanje delatnosti". Blia objanjenja o ovim stanovima data su u taki (464). (213) Stanovi koji se koriste samo za obavljanje neke delatnosti nisu ukljueni u stambeni fond. Meutim, poto ovi stanovi predstavljaju i potencijalni stambeni fond, u tabelama rezultatima dati su kao poseban skup (214) U prethodnim popisima ovi stanovi nisu ni popisivani Stanovi za odmor i rekreaciju (215) U ovaj skup svrstani su stanovi koji odgovaraju definiciji stana (modalitet stan" kod obeleja vrsta stambene jedinice") i koji su kod obeleja korienje stana" imali odgovor: Za odmor i rekreaciju" Blia objanjenja o ovim stanovima data su u taki (467). (216) U popisu 1971 godine prvi put se javlja poseban skup jedinica stanovi za odmor i rekreaciju'', jer ranije ti stanovi nisu popisivani. Kolektivni stanovi (217) Svi popisani kolektivni stanovi ine jedan skup jedinica, kao i u popisu 1971 godine. (35) DEFINICIJE I OBJANJENJA OBELEJA I PITANJA IZ POPISNIH OBRAZACA Identifikacioni i adresni podaci (218) Teritorija na kojoj se vri popis je na svim popisnim obrascima jedinstveno oznaena upisivanjem ifre optine i ifre popisnog kruga iz Jedinstvenog registra teritorijalnih jedinica - taka (80), u kome se nalaze nazivi optina i naselja, koja se u ovom sluaju smatraju kao mesto popisa. (219) Redni brojevi zgrade, stana i domainstva dodeljivani su prilikom popunjavanja kontrolnika - take (56) i (57), a zatim prenoeni na osnovne obrasce. Redni brojevi popisanih lica vezani su prvo za domainstvo, a zatim za redni broj u spisku 1, 2 ili 3 na obrascu P2. Poto se u kontrolniku nalazila i adresa stana, popisiva je imao mogunost da se, u sluaju potrebe, vrati u domainstvo radi dopune ili ispravke podataka. (220) Pored pitanja oznaenih rednim brojevima, obrasci P1 i P2 imali su prostor rezervisan za upisivanje ifara kojima se upotpunjavala njihova sadrina, to je objanjeno na odgovarajuem mestu za svaki obrazac. POPISNICA 1. Prezime i ime (221) Ovaj podatak statistiki se ne obrauje, ve se koristi samo prilikom utvrivanja identiteta lica koja ulaze u sastav domainstva ili pripadnosti pojedinih lanova porodici (prvoj, drugoj itd.) unutar domainstva i njihovog poloaja u porodici (suprugotac, suprugamajka ih dete), ili uopte nisu lanovi porodice.

2. Pol (222) Odgovor na pitanje o polu upisivan je za sva popisana lica (muki ili enski). 3. Datum roenja (dan, mesec, godina) (223) Nastojalo se da se u popisu za svako lice dobiju podaci o danu, mesecu i godini roenja. Podatak je, po pravilu, upisivan na osnovu izjave, a kad je popisiva ocenio da lice nije sigurno u podatke koje daje ili kad se podatak odnosio na lica starija od 90 godina, traio je da se pokae neki dokument ili je postavljanjem dodatnih pitanja (o starosti njegove dece i dr.) pokuao da oceni tanost izjave. (224) Obeleje starost" izvedeno je na osnovu odgovora o datumu roenja. U rezultatima popisa 1981. godine, kao i svih ostalih popisa, osim popisa 1948. godine,, starost se iskazuje u navrenim godinama ivota, a za decu do 1 godine i u navrenim mesecima. (225) Poto je starost izvedena po principu navrenih godina u kritinom momentu popisa, pri korienju podataka treba voditi rauna da, na primer: 3 godine znai da je dete imalo navrene tri godine i nalazi se u etvrtoj, to znai da je moglo imati najvie 3 godine, 11 meseci, i 29 dana. Na odgovarajui nain, kod grupisanih podataka, na primer: petogodinja grupa starosti 2024 godine obuhvata lica koja su navrila 20, 21, 22, 23 i 24 godine ivota, ukljuujui i sve one koji imaju preko 24 godine, ali jo nisu napunila 25 godina ivota. Ako su napunili 25 godina ivota prelaze u narednu petogodinju grupu 2529 godina itd. Modalitet nepoznato" odnosi se na lica za koja u popisu nije dobijen podatak o datumu roenja. (226) U tabelama rezultata popisa primenjene su dve osnovne klasifikacije. Prva klasifikacija ima pojedinano sve godine starosti od 0100 i vie, a za decu u prvoj godini ivota navrene mesece od 011. U drugoj klasifikaciji su petogodinje grupe 0-4, 5-9 itd. Zakljuno sa 85 i vie godina. U tabelama se ove klasifikacije koriste ili u celini, ili u delovima, ili kombinovano. Pored osnovnih, koje su oznaene brojevima (569) i (570), posebnim brojevima (571)(575) oznaene su jo samo one koje sadre jedan ili vie intervala manjih ili veih od petogodita. (227) Podaci o stanovnitvu prema starosti uporedivi su iz svih naih popisa, osim iz popisa 1948. godine, kad su rezultati obraeni prema kalendarskoj godini roenja umesto prema navrenim godinama ivota. U rezultatima toga popisa, koji je sproveden sa stanjem 15. marta, izvreno je izvesno pomeranje i to: u grupi 0 godina starosti nalaze se sva deca roena u 1947. i do 15.111 1948. godine, tj. stara do 14 i po meseci, a isto tako i u svakoj drugoj grupi nalaze se i lica koja su za 2 i po meseca starija, nego to bi bio sluaj da je usvojen princip navrenih godina ivota. 4. Mesto roenja (naziv mesta naselja i optine ili strane drave) (228) Za lica roena u Jugoslaviji, cilj ovog pitanja u popisu 1981. godine bio je razUito definisan u pojedinim SR SAP, i to: a) Po prvoj varijanti podatak treba da slui za ispitivanje rodnog kraja, tj. mesta stalnog stanovanja majke u vreme roenja deteta (lica za koje se upisuje podatak). U skladu s tim ciljem, za decu roenu van mesta stanovanja majke (u zdravstvenoj ustanovi van toga mesta, kod majine rodbine i dr.), podatak se odnosi na mesto stalnog stanovanja majke, a ne na stvarno mesto roenja. Ova varijanta primenjena je na teritoriji SR Crne Gore, SR Slovenije i SR Srbije. b) Po drugoj varijanti podatak moe da se koristi za uvoenje ili auriranje registra

stanovnitva 34 / pa se odnosi na stvarno mesto (37) roenja lica, bez obzira na mesto stalnog stanovanja majke u vreme njegovog roenja. Ova varijanta primenjena je u SR Bosni i Hercegovini, SR Hrvatskoj i SR Makedoniji. (229) Za lica roena u inostranstvu, odgovor na ovo pitanje prikupljen je na jedinstven nain - upisivan je naziv mesta i drave u kojoj su roena, ime se obezbedilo da se u obradi dobiju podaci o broju i strukturama naih graana roenih u inostranstvu, a naroito dece naih radnika na privremenom radu. (230) U rezultatima popisa je primenjena klasifikacija, oznaena brojem (589). (231) Primena prve, odnosno druge varijante utie na razvrstavanje onih lica koja su roena van optine, odnosno van SR - SAP u kojoj je u vreme njihovog roenja bila stalno nastanjena njihova majka, pa se o tome mora voditi rauna prilikom korienja podataka. (232) U svim ranijim popisima traio se odgovor o stvarnom mestu roenja, pa su podaci tih popisa uporedivi samo za stanovnitvo onih SR-SAP u kojima je u 1981. godini primenjena druga varijanta, i to za optine koje u meuvremenu nisu menjale teritoriju. 5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje (DA-NE) (233) Ovo direktno pitanje o mestu stalnog stanovanja, sluilo je za proveru podataka prethodno unetih u spisak lanova domainstva - videti take (430) do (433), a i kao kontrolno pitanje za odgovor na pitanje 6, koje se odnosi na doseljenje u mesto stalnog stanovanja. (234) U popisu 1981. godine pri upisivanju odgovora na pitanje o mestu stalnog stanovanja (prebivalitu), u celini su potovane zakonske odredbe 35 / u kojima je prebivalite definisano kao mesto u kome se lice nastanilo s namerom da tu stalno stanuje. Kako popisivai nisu mogli da utvruju nameru graana, podatak o mestu stalnog stanovanja, kao i ostali podaci, upisivan je na osnovu izjave lica koje se popisuje ili lana njegovog domainstva koji je davao podatke popisivau. (235) Pojam mesta stalnog stanovanja veoma je tesno vezan za pojam domainstva koji je objanjen u taki (154), pa su problemi oko utvrivanja mesta stalnog stanovanja u popisu praktino ogranieni samo na ona lica koja rade i borave u jednom mestu, a njihova domainstva ive u drugom mestu. Broj ovih lica od popisa do popisa se poveava, pa time i relativni znaaj podataka koje popis o njima treba i moe da prui. Otuda su u odnosu na ranije popise 36/ proizila i razliita metodoloka reenja
34

/ Registar stanovnitva vodio se pre popisa za SR Sloveniju, za podruja Beograda, Zagreba i nekih veih gradova, a bilo je planirano da se iz popisne grae osnuje u jo nekim gradovima.
35

/ Republiki i pobnignski zakoni o prijavi prebivalita i boravita graana, doneti u vremenu od 1971. do 1975. godine.
36/

Pri usvajanju ovakvog metodolokog reenja za popis 1981. godine polo se od injenice da je veina graana koji rade van mesta u kome ivi njihovo domainstvo vrsto vezana za ostale lanove, a to su esto i jedini izdravaoci drugih lanova. Naime, preovladala je potreba da se ouva domainstvo i porodica, ali da se obezbede i podaci o razlozima boravka njihovih lanova u drugom mestu. Davanjem mogunosti svim graanima da izjave koje mesto (naselje) smatraju svojim prebivalitem, nastojalo se da se dobiju to realniji

primenjena u ovom popisu. (236) Sva naselja na teritoriji SFRJ, iz take (140), po pravilu jesu mesta stalnog stanovnaja. Izuzetak su samo ona koja u vreme popisa nisu bila nastanjena, to je popisom takoe trebalo utvrditi. Poto svako naselje pripada nekoj optini, ta optina je optina stalnog stanovanja svih stanovnika njenih naselja. (237) U metodologiji popisa 1971. i 1961. godine, mesto rada je smatrano i mestom stalnog stanovanja, osim u sluajevima kad se radnik ili drugi aktivni stanovnik svakodnevno vraao u mesto gde ivi njegovo domainstvo 37 /. (238) U popisima 1961. i 1953. godine uenici u privredi koji su se kolovali izvan mesta stanovanja roditelja, smatrani su stalnim stanovnicima u mestu kolovanja, dok su u popisu 1948. popisani kao privremeno prisutni u mestu kolovanja i kao privremeno odsutni iz mesta u kome ivi njihovo domainstvo. Poto su pre popisa 1971. godine oni u svemu izjednaeni s ostalim uenicima i u kasnijim popisima su tretirani na isti nain. U popisu 1948. godine sezonski radnici koji su radili van mesta u kome im ivi domainstvo, smatrani su u mestu rada kao privremeno prisutni, dok im se kao mesto stalnog stanovanja smatralo mesto u kome ivi domainstvo, bez obzira koliko su vremena odsutni iz toga mesta zbog sezonskog rada. U kasnijim popisima, ovakav tretman imali su samo radnici koji su na sezonskom radu pre popisa bili manje od godinu dana, dok se za ostale smatralo da stalno stanuju u mestu rada. (38) 6. Ako se lice doselilo u mesto stalnog stanovanja a) Odakle se doselilo (mesto i optina ili strana drava) b) Godina doseljenja (239) Ovo pitanje se odnosilo samo na lica koja su od roenja bar jednom menjala mesto stalnog stanovanja. Za lica koja su se vie puta selila podaci se odnose na poslednje preseljenje. (240) Preseljenjem se smatra promena mesta stalnog stanovanja. Prema tome, smatra se da je lice doseljeno u mesto stalnog stanovanja samo ako je pre toga bilo stalno nastanjeno u nekom drugom mestu u Jugoslaviji ili u inostranstvu. (241) Smatra se da nije doseljeno lice koje od roenja stalno stanuje u istom mestu. Dosledno tome, u podrujima u kojima je primenjena II varijanta odgovora na pitanje mesto roenja" - taka (228), ne smatra se doseljenim u mesto stalnog stanovanja majke dete roeno van tog mesta (u porodilitu, kod rodbine i sl.), ako je
podaci ne samo o teritorijalnom rasporedu stanovnika, ve i o broju i strukturama domainstava kao jedinica popisa, o porodicama unutar domainstava i o nastanjenosti stanova. Pri tome se imalo u vidu da graani koji rade van mesta u kojima su stalno nastanjeni i gde im ivi porodica a ne vraaju se kui svakodnevno, dvostruko optereuju stambeni fond, terete komunalne, ugostiteljske i druge objekte u mestima rada, ali odravaju vrste ekonomske i porodine veze sa svojim domainstvom, pa ih kao takve treba registrovati u popisu. Time je znatno proirena mogunost osvetljivanja ovog fenomena kako sa gledita pojedinaca, tako i okviru porodica i domainstava.
37

/ Ovako reenje je nastalo iz potrebe da se utvrdi mesto stalnog stanovanja za pojedinca, to je imalo za posledicu poveanje broja stanovnika (naroito samakih domainstava) u mestima rada s jedne strane, a s druge strane smanjenje broja stanovnika u mestima iz kojih graani odlaze na rad i ne vraaju se svakodnevno. Ovo je takoe menjalo i strukturu domainstva prema broju lanova, broj i sastav porodica u mestima iz kojih se odlazi na rad, kao i u mestima u kojima radi vei broj radnika ija domainstva ive u drugim mestima.

neposredno po roenju doneto u mesto stalnog stanovanja majke. Ne smatra se da se lice doselilo u mesto rada bez obzira da li tu boravi i radi due ili krae vreme, ukoliko njegovo domainstvo ivi u drugom mestu. Isto tako ne smatra se doseljenim lice koje je u momentu popisa ili ranije boravilo u nekom mestu radi kolovanja, specijalizacije i sl. Smatra se da se nisu preseljavala ni lica koja su u toku rata napustila mesto stalnog stanovanja, ako su se neposredno posle rata vratila u mesto stalnog stanovanja. Povratak s privremenog rada u inostranstvu ili boravka u inostranstvu iz nekog drugog razloga, izuzev trajne emigracije, tj. iseljenja, ne smatra se doseljenjem u mesto stalnog stanovanja. Ne smatra se da je doseljeno iz inostranstva lice roeno u inostranstvu, ako je majka u vreme njegovog roenja imala mesto stalnog stanovaja u Jugoslaviji. Isto tako se ni doseljenje iz jednog u drugo (susedno) naselje ne smatra preseljenjem, ukoliko su naknadno ova naselja zvanino proglaena jednim naseljem. a) Odakle se doselilo (242) Smatralo se da se lice koje je samo jednom menjalo mesto stalnog stanovanja doselilo iz mesta roenja, odnosno iz mesta stalnog stanovanja majke u vreme njegovog roenja. (243) Za lice koje se po zavretku kolovanja nije vratilo u dotadanje mesto svoga stalnog stanovanja ve se stalno nastanilo u mestu u kome se kolovalo, ili u nekom drugom mestu, smatralo se da se doselilo iz mesta u kojem je bilo stalno nastanjeno pre kolovanja. (244) Za lica koja su doseljena u mesto stalnog stanovanja, kao odgovor na ovo potpitanje upisan je naziv mesta - naselja iz koga su doseljena, kao i naziv optine kojoj to mesto pripada, a za lica doseljena iz inostranstva, naziv mesta i drave. (245) U rezultatima popisa primenjene su tri klasifikacije za ovo obeleje i oznaane su brojevima (577)(579). (246) U rezultatima popisa 1981. godine, kao i ranijih popisa, preseljavanja izmeu socijalistikih autonomnih pokrajina i iz socijalistikih autonomnih pokrajina na teritoriju SR Srbije van teritorija SAP i obratno, iskazivana su posebno kako bi se pored podataka o migracijama izmeu socijalistikih republika, dobili i podaci o migracijama unutar SR Srbije. (247) Uporedivost podataka ovog s podacima ranijih popisa ograniena je promenom u definiciji mesta stalnog stanovanja o emu je bilo rei u taki (235), kao i promenama u teritoriji nekih optina. b) Godina doseljenja (248) Podatak o godini doseljenja prikupljen je samo od lica za koje je upisan odgovor o naselju i optini - dravi iz koje su doselila, a godina doseljenja odnosila se na doseljenje u to mesto. (249) U tabelama rezultata koriene su dve klasifikacije pod nazivom Vreme doseljenja", oznaene brojevima (580) i (581). (250) Pri poreenju podataka o vremenu doseljenja iz ovog i ranijih popisa, treba imati u vidu da broj migranata u istom vremenskom razdoblju po podacima jednog i drugog popisa ne moe biti isti, jer su neka lica, u ranijim popisima iskazana kao migranti u jednom vremenskom razdoblju, u deceniji izmeu dva poslednja popisa ponovo menjala mesto stalnog stanovanja. Poto se u popisu uzimalo u obzir samo poslednje preseljenje, ta lica su u podacima popisa 1981. godine iskazana kao migranti u onom vremenskom razdoblju kada su se poslednji put preselila, tj. posle 1971. godine. Pored toga treba uzeti u obzir i smrtnost migranata u meupopisnom

periodu. 7. Brano stanje Neoenjenneudata ............ Oenjen-udata......................... Udovacudovica..................... Razveden-razvedena.............. 1 2 3 4

(251) U popisu 1981. godine, kao i u svim prethodnim popisima stanovnitva Jugoslavije, podaci o branom stanju prikupljali su se prema formalno-pravnom kriterijumu. U sluaju faktike brane zajednice mukarca i ene koja nije registrovana u zakonom predvienoj formi, kao odgovor o branom stanju upisivalo se stanje pre zasnivanja takve zajednice. (252) Odgovor neoenjen-neudata odnosio se na odrasla lica i koja nikad nisu bila u zakonskom braku i na decu. (39) (253) Kao oenjen-udata smatralo se lice koje je sklopilo brak u zakonom predvienoj formi, a taj brak nije prestao smru jednog branog druga ili razvodom po pravosnanoj presudi suda. (254) Udovcem-udovicom smatralo se lice iji je zakoniti brak prestao smru branog druga, ako posle toga nije sklopilo nov brak. (255) Odgovor razveden-razvedena upisivan je za lica iji je brak razveden pravosnanom presudom suda, a ne i branim drugovima koji ive odvojeno, pa ni u sluaju kad su poveli brakorazvodni spor po kome jo nije doneta presuda. Razvedenim su se smatrala i lica koja po ranijim propisima nisu mogla dobiti razvod braka ve samo rastavu od stola i postelje, bez obzira da li su ovu rastavu po stupanju na snagu novih zakonskih propisa registrovala ili nisu. (256) Kako je u svim jugoslovenskim popisima stanovnitva za odgovor na pitanje o branom stanju vaio formalno pravni kriterijum, a dobijeni odgovori grupisani su uvek na isti nain, to postoji apsolutna uporedivost raspoloivih podataka o sastavu stanovnitva prema branom stanju iz svih naih dosadanjih popisa. 8. Broj ivoroene dece (257) Odgovore na ovo pitanje davala su samo enska lica koja su raala, a pitanje se odnosi na ukupan broj ivoroene dece, ukljuujui i onu koja u vreme popisa nisu bila u ivotu. (258) Za ovo obeleje u rezultatima popisa primenjena je klasifikacija oznaena brojem (582). 9. Pripadnost narodu, narodnosti ili etnikoj grupi (259) U popisu 1981. godine, kao i u svim posleratnim popisima stanovnitva Jugoslavije, odgovor na pitanje o narodnosti upisivao se prema slobodno izreenoj nacionalnoj pripadnosti stanovnika. Ovakav nain davanja izjave o nacionalnoj pripadnosti potpuno odgovara Ustavom proklamovanoj i dosledno sprovoenoj politici ravnopravnosti naroda i narodnosti Jugoslavije i slobodnog nacionalnog opredeljenja svih njenih graana. Za decu ispod 10 godina starosti, a u poslednja dva popisa ispod

15 godina, podatak o narodnosti upisivan je prema izjavi jednog od roditelja ili prema izjavi staratelja. (260) U skladu s odredbama l. 170 Ustava SFRJ i odgovarajuih odredaba ustava republika i autonomnih pokrajina pitanje je u popisnici glasilo: Pripadnost narodu, narodnosti ili etnikoj grupi". Uz pitanje je bilo tampano i sledee objanjenje: Prema l. 170 Ustava SFRJ, graanin moe i da se ne izjasni po ovom pitanju". (261) Prilikom popisivanja, odgovor na ovo pitanje upisivan je u svemu tano onako kako je to izjavio graanin (lice) koji je davao podatke. U sluaju kad je graanin koristio svoje ustavno pravo, popisiva je upisivao nije se izjasnio" ih nije se opredelio". Ako je graanin izjavio da je Jugosloven, ili Sremac, Dalmatinac, Hercegovac ili naveo drugu regionalnu pripadnost popisiva je upisivao takav odgovor u popisnicu, iako takvi odgovori ne znae nacionalno opredeljenje 38 /. (262) U onim socijalistikim republikama i socijalistikim autonimnim pokrajinama iji ustav predvia i izjanjavanje o pripadnosti etnikoj grupi, republiki, odnosno pokrajinski zavod za statistiku trebalo je da, po potrebi, da detaljnije uputstvo o nainu davanja odgovora o pripadnosti etnikoj grupi. (263) U rezultatima popisa 1981. godine primenjene su dve klasifikacije38/ oznaene brojevima (583) i (584). (264) Klasifikacije primenjene u ranijim popisima stanovnitva malo se razlikuju jedna od druge u nazivima modaliteta, ali razlike postoje i u sadrini nekih modaliteta s istim nazivom, o emu se mora voditi rauna prilikom korienja rezultata, i to: a) U klasifikaciji primenjenoj za iskazivanje rezultata popisa 1971. godine kao naziv jednog od naroda Jugoslavije javlja se naziv Muslimani", dok su Jugosloveni" razvrstani kao jedan od modaliteta grupe Nisu se nacionalno izjasnili". Ovi modaliteti sadrajno su isti i u popisu 1981. godine, ali se razlikuju od odgovarajuih modaliteta u ranijim popisima. b) Modalitet Izjasnili se u smislu regionalne pripadnosti" nije sadrajno isti s odgovarajuim modalitetom iz ovog popisa, jer su republiki i pokrajinski zavodi za statistiku bili ovlaeni da za popis 1971. godine donesu dopunska uputstva 39 / koja su popisivai bili duni da primenjuju. Zbog razliitih reenja u rezultatima popisa 1971. godine, (40) ovaj modalitet se javlja u SR Crnoj Gori, SR Makedoniji, SR Sloveniji i SR Srbiji, dok su u SR Bosni i Hercegovini i u SR Hrvatskoj ovakvi sluajevi, ako ih je bilo, razvrstani
38

/ Metodoloka reenja o nainu davanja odgovora i klasifikacije primenjene u svim popisima, izraene su uz saglasnost drutveno-politikih organizacija.
39

/ Republiki zavodi Crne Gore, Slovenije i Srbije doneli su dopunsko uputstvo, prema kome su popisivai bili duni da prihvate bez ikakvog komentara odgovor o regionalnoj pripadnosti umesto odgovora o narodnosti ili etnikoj pripadnosti. Prema dopunskom uputstvu RZS Makedonije, popisiva je morao da upozori graanina da to ne znai odgovor na pitanje o narodnosti ili etnikoj pripadnosti, ali da mu ukae na njegovo pravo da moe i tako da se izjasni. Ako je graanin i posle takvog objanjenja ostao pri datoj izjavi, popisiva je tu izjavu unosio u popisnicu kao odgovor na pitanje o narodnosti. Dopunsko uputstvo Republikog zavoda za statistiku Bosne i Hercegovine obavezalo je popisivaa da graaninu koji navede lokalnu ili neku drugu pripadnost koja ne znai narodnost ili etniku pripadnost, ukae da se time nacionalno ne izjanjava. Ako graanin i pored toga trai da se i takav odgovor upie u popisnicu, taj odgovor se tretirao kao da se graanin nije nacionalno izjasnio i u tom sluaju popisiva je upisivao kao odgovor nije se izjasnio". Dopunsko uputstvo Republikog zavoda za statistiku Hrvatske takoje je predvialo obavezu popisivaa da graanina koji navede neku lokalnu pripadnost, upozori da to nije odgovor na pitanje o narodnosti ili etnikoj pripadnosti; ako je graanin i pored upozorenja ostao pri takvom odgovoru popisiva ga je upozorio da time nije dao odgovor na pitanje o narodnosti ili etnikoj pripadnosti, pa se smatralo da jei graanin na taj nain koristio svoje pravo iz elana 41. Ustava SFRJ i kao odgovor na to pitanje upisano je nije se izjasnio".

kao lica koja se nisu izjasnila prema l. 41. Ustava SFRJ". c) Prema uputstvu za popis stanovnitva 1961. godine metodoloko objanjenje odgovora na pitanje o narodnosti i nazivu grupe muslimana jugoslovenskog porekla bilo je neto drukije, a dosledno tome izvrena je promena i u klasifikaciji narodnosti. Naime, lica jugoslovenskog porekla koja su sebe smatrala Muslimanima u smislu etnike, a ne verske pripadnosti, ako se nisu opredelila za neku od jugoslovenskih narodnosti, deklarisala su se kao Muslimani" (u smislu etnike pripadnosti). Meutim, iptari, Turci, kao i Srbi, Hrvati, Crnogorci ili Makedonci koji sebe nisu smatrali muslimanima u smislu etnike nego verske pripadnosti trebalo je da upiu svoju nacionalnu pripadnost (iptar, Turin, Hrvat, Crnogorac ili Makedonac). Graani Jugoslavije koji se nisu blie nacionalno opredelili, odgovarali su Jugosloven nacionalno neopredeljen" a strani dravljani koji se nisu nacionalno opredelili, nacionalno neopredeljen". Ukoliko su graani Jugoslavije naveli neku pokrajinsku pripadnost (Hercegovac, Dalmatinac, Bunjevac i slino) svrstani su u grupu Jugosloveni nacionalno neopredeljeni", a strani dravljani koji su naveli pokrajinsku pripadnost, u grupu nacionalno neopredeljeni". U sluajevima kada su kao odgovor bile naznaene dve narodnosti, prva se uzimala kao odgovor. d) Uz pitanje o narodnosti u popisnici 1953. godine dato je sledee objanjenje: Svako lice upisuje koje je narodnosti: npr. Srbin, Hrvat, Slovenac, Makedonac, Crnogorac, Maar, iptar, Nemac, Italijan, eh, Slovak, Turin, Ciganin itd. lica jugoslovenskog porekla koja nisu blie nacionalno opredeljena upisuju Jugosloven neopredeljen", dok ostala nacionalno neopredeljena lica upisuju nacionalno neopredeljen". U irem uputstvu za izvrenje ovog popisa dato je neto ire objanjenje: Za lica koja nisu nacionalno opredeljena treba utvrditi da li su po svom etnikom poreklu Jugosloveni ili stranci, odnosno nacionalne manjine. Ako je nacionalno neopredeljeno lice jugoslovenskog porekla (npr. muslimani u Bosni i Hercegovini, a delom i u Sandaku, Crnoj Gori i Makedoniji), kao narodnost upisae Jugoslovenneopredeljen". Ako nacionalno neopredeljeno lice nije jugoslovenskog porekla, popisae se kao nacionalno neopredeljen". U istom uputstvu bilo je jo reeno: Ne bi trebalo da se kao odgovor o narodnosti upisuje ua teritorijalna pripadnost kao, na primer, Istranin, Bonjak, Dalmatinac i sl. Meutim, ako lice ostaje pri tome da je to njegova narodnost, neka se upie takav odgovor u popisnicu. e) U popisu 1948. godine bilo je predvieno da se muslimani po svom linom opredeljenju izjasne kao Srbin - musliman, Hrvat musliman itd. ili Musliman neopredeljen. Ni uputstvima, a ni u klasifikaciji nije bila predviena mogunost da se graanin izjasni, odnosno iskae u rezultatima kao Jugosloven neopredeljen" ili Jugosloven nacionalno neopredeljen". Nacionalno opredeljeni muslimani jugoslovenskog porekla bili su ukljueni u odnosnu narodnost (Srbi-muslimani u grupu Srbi, Hrvati-muslimani u grupu Hrvati, a Makedonci-muslimani u grupu Makedonci). Od muslimana jugoslovenskog porekla kao posebna grupa u rezultatima popisa iskazani su samo Muslimani-neopredeljeni". Meutim, u uvodnim objanjenjima knjige IX rezultata Stanovnitvo po narodnosti" iz popisa 1948. godine objavljeni su i podaci o broju nacionalno opredeljenih i neopredeljenih muslimana jugoslovenskog porekla.

10. Maternji jezik (265) Pod maternjim jezikom podrazumeva se jezik koji je neko lice nauilo da govori jo u ranom detinjstvu. Ako je neko u ranom detinjstvu govorio vie jezika, to je jezik koji on smatra svojim maternjim jezikom, a za nema lica jezik kojim se u

njihovoj kui preteno govori. (266) Za decu mlau od 15 godina odgovor o maternjem jeziku davao je jedan od roditelja ili staratelj. (267) Ni popisiva ni bilo ko drugi, nije smeo uticati na lice koje se popisuje kakav e dati odgovor o maternjem jeziku. (268) U rezultatima popisa primenjena je klasifikacija oznaena brojem (600). (269) Pitanje o maternjem jeziku bilo je postavljeno, i to na isti nain, u svim naim popisima, osim u popisu 1948. godine, kad ovo pitanje nije postavljeno. 11. kolska sprema a) Najvia zavrena kola (vrsta i naziv kole i odsek, grupa ili smer) b) Broj zavrenih razreda (0,1,2,3,4,5,6,7) c) Da li je lice pismeno (da - ne) (270) Odgovor na potpitanje (a) davala su sva lica, osim dece predkolskog uzrasta i redovnih uenika osnovnih kola; na potpitanje (b) sva lica starija od predkolskog uzrasta koja imaju manje od 8 razreda ukupno zavrene kole, nezavisno od vrste kole koju su pohaala, a na potpitanje (c) samo lica koja se uopte nisu kolovala ili imaju manje od 4 razreda osnovne kole. a) Najvia zavrena kola (271) Kao odgovor na ovo pitanje trebalo je navesti vrstu i naziv kole, odsek, grupu ili smer za koji popisano lice raspolae diplomom ili svedoanstvom, bez obzira da li je kolska sprema steena zavravanjem neke redovne kole (osnovne kole, gimnazije, srednje strune kole i sl.), zavravanjem kole koja zamenjuje redovnu kolu (na primer, kola za (41) opte obrazovanje odraslih ili druge kole za odrasle), polaganjem privatnih ispita u nekoj redovnoj koli ili zavravanjem kursa za skraeno zavravanje neke kole (na primer, kurs za skraeno zavravanje osnovne kole itd.), kojim se po postojeim propisima stekla odreena kolska sprema. (272) Odgovori na pitanje o kolskoj spremi, kao i na druga pitanja, upisivani su na osnovu izjave lica koje je davalo podatke popisivau. Izuzetno, za lica u radnom odnosu u drutvenom sektoru, podatak o najvioj zavrenoj koli nalazio se i u pomonom listu, koji je popunjen na osnovu evidencije koju vodi radna organizacija udruenog rada videti taku (59). (273) U rezultatima popisa pojedina lica razvrstana su po kolskoj spremi prema najvioj zavrenoj koli, a izuzetno, lica s nepotpunom osnovnom kolom prema broju zavrenih razreda. Za lice koje je zavrilo dve kole istog ranga, od kojih je jedna za opte obrazovanje, a druga struna, uzeta je u obzir struna kola, a ako su obe kole strune i istog ranga, onda ona koja vie odgovara zanimanju toga lica. (274) Dosledno primeni principa zavrene kole, u obradi su zanemarivani razredi (godine) zavreni u bilo kojoj koli, osim u osnovnoj koja nije zavrena (na primer: apsolvent ili student tree godine je rasporeen u grupu prethodno zavrene kole). (275) Odgovori na pitanja o najvioj zavrenoj koli razvrstani su prema klasifikaciji pod nazivom kolska sprema".

(276) U rezultatima popisa korieno je osam klasifikacija obeleja kolske spreme koje su oznaene brojevima (586)(593). Detaljna klasifikacija bazira se na kolskom sistemu koji je vaio u vreme popisa, pa sadri stepen i vrstu zavrene kole. kole koje su zavravali stanovnici u ranijim kolskim sistemima, ukljuene su u ovoj klasifiakciji, koliko je bilo mogue blie odgovarajuem stepenu i vrsti kole iz dananjeg sistema. Samo za lica bez kolske spreme i sa nepotpunom osnovnom kolom kolska sprema je iskazana brojem zavrenih razreda. Manje detaljne klasifikacije izraene su saimanjem najire klasifikacije do nivoa po kome je trebalo iskazati rezultate popisa u pojedinim tabelama ili grupama tabela. (277) Kad je re o uporedivosti podataka o kolskoj spremi iz jugoslovenskih popisa, mogunost poreenja postoji u stvari, izmeu podataka popisa 1953. godine i kasnije, jer se obrada popisa od tada vrila po principu zavrene kole. Poreenje s popisom 1948. godine mogue je neposredno za grupu lica sa zavrenim fakultetom i visokom kolom, jer je jedino za tu grupu u popisu 1948. godine bio primenjen kriterijum zavrene kole. Isto tako, mogue je uporeivati podatke za grupu bez kolske spreme, i to u sluaju kad ta grupa obuhvata samo lica koja nisu zavrila ni prvi razred osnovne kole. Pored toga postoje i neke manje razlike, uglavnom terminolokog karaktera (razliiti nazivi grupa). Popisi 1931. i 1921. godine nisu imali pitanje o kolskoj spremi. b) Broj zavrenih razreda (278) Ovo je bilo dopunsko pitanje za lica koja nemaju zavrenu osnovnu (osmogodinju) ili njoj ravnu kolu, kako bi se i ova, relativno brojna skupina stanovnika, mogla rasporediti prema kolskoj spremi izraenoj brojem zavrenih godina kolovanja. c) Da li je lice pismeno (DA NE) (279) Pismenim se u ovom popisu smatralo lice, koje ume da proita i napie sastav (tekst) u vezi sa svakidanjim ivotom, odnosno da proita i napie pismo. Smatralo se da su lica koja imaju najmanje 4 razreda osnovne kole pismena, pa je odgovor na ovo pitanje traen samo od lica koja su na potpitanje (b) dala odgovor da nemaju ni jedan, odnosno da imaju 1,2 ili 3 zavrena razreda osnovne kole. (280) Ovo pitanje bilo je postavljeno u svim naim popisima. 12. kola koju sada pohaa. a) Stepen kole Osnovna ................... Srednja....................... Via ......................... Visoka........................ Ne koluje se .......... 1 2 3 4 0

b) Razred - godina (1,2,3,4,5,6,7,8) (281) Na ovo pitanje odgovarala su sva lica koja pohaaju kolu u zemlji ili u inostranstvu, bez obzira da li su redovni ili vanredni uenici, odnosno studenti ukljuujui i lica koja se koluju uz rad, kao i ona koja su privremeno prekinula kolovanje zbog bolesti, izdravanja kazne ili iz drugih razloga.

(282) U popisu 1971. godine podaci su prikupljeni i o vrsti pohaane kole. 13. Zanimanje (283) Pojam zanimanje" u uem smislu rei odnosi se samo na vrstu poslova koje pojedina lica obavljaju u cilju sticanja (zaraivanja) sredstava za ivot. Meutim, iri pojam odnosi se na lica koja ne stiu sredstva za ivot neposredno radom, pa se esto kae da je neko po zanimanju, na primer: domaica, student, penzioner ili dr. Kako se popisom obuhvata celokupno stanovnitvo, pitanje o zanimanju u popisnici shvata se u irem smislu. (42) (284) Podaci o zanimanju, kao i svi ostali podaci, odnose se na stanje u vreme popisa. Izuzetno za lica koja obavljaju samo sezonske poslove podatak o zanimanju se odnosio na poslove koje je lice preteno obavljalo u toku 12 meseci pre popisa. (285) U popisu 1981- godine na ovo pitanje odgovaralo je samo stanovnitvo u zemlji" objanjeno u taki (180). Pitanje je bilo postavljeno tako da se jasno utvrdi koja su lica aktivna, a koja neaktivna, a za svako lice iz ovih grupa, ime se bavi. Za stanovnitvo u inostranstvu" iz take (181) podatak o zanimanju u vreme popisa uopte nije prikupljen, ve je preko obeleja razlog odsutnosti" utvreno samo da li u inostranstvu rade ili borave kao lanovi porodice. a) Da li lice obavlja zanimanje (286) Ovo potpitanje nije bilo direktno postavljeno, ve su na popisnici unapred bili tampam samo mogui odgovori i odgovarajue ifre, pa se za svako lice odgovaralo zaokruivanjem jedne od navedenih ifara. (287) Kad su se na isto lice mogla odnositi dva ili vie odgovora, redosled tampanih odgovora istovremeno je znaio i njihov rang u smislu prioriteta (na primer: za studenta u radnom odnosu, davao se odgovor 1, a ne 4). Bili su predvieni sledei mogui odgovori: Obavlja zanimanje u radnom odnosu ili samostalno (ifra 1) (288) Ovaj odgovor davao se za: lica u radnom odnosu (na neodreeno i odreeno vreme, u drutvenom i individualnom sektoru), lica koja rade na sopstvenom poljoprivrednom imanju, u samostalnoj zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji (svojoj ili nekog od lanova domainstva), lica koja redovno stiu sredstva za ivot radom u svojoj kui - stanu (ivenje, pletenje, izrada predmeta domae radinosti i sl.), radom po tuim kuama (pranje rublja, spremanje stana, uvanje dece it dr.) ili na drugim mestima (ulini prodavci suvenira, semenki i drugih proizvoda, ulini istai cipela i dr.). Trai posao preko zajednice za zapoljavanje ili prekinuo rad zbog odsluenja vojnog roka ili izdravanja kazne (ifra 2) (289) Ovaj odgovor davao se za: lica koja su u vreme popisa bila prijavljena samoupravnoj interesnoj zajednici za zapoljavanje radi prvog ili ponovnog zaposlenja i lica koja su prekinula rad zbog odlaska na odsluenje vojnog roka ili zbog izdravanja kazne lienja slobode.

Domaica (ifra 3) (290) Ovaj odgovor davao se za enska lica starija od 15 godina koja najvei deo vremena u toku dana provedu u obavljanju isto kunih poslova, kao to su: spremanje stana, pripremanje hrane, odgoj dece izrada, pranje, peglanje i krpljenje odee za lanove domainstva i sl. U jednom domainstvu ni jedno ensko lice nije moralo da se popie kao domaica, ako sve odrasle ene redovno obavljaju zanimanje, bez obzira da li su u radnom odnosu ili privreuju svojim radom na poljoprivrednom imanju ili prodajom poljoprivrednih proizvoda, obavljanjem poslova domae radinosti ili na sic", ili radom u zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji nekog od lanova svoga domainstva. Isto tako, u jednom domainstvu moglo je biti i vie domaica. Dete, uenik ili student (ifra 4) (291) Ovaj odgovor davao se za decu predkolskog uzrasta i ostalu decu mlau od 15 godina koja ne pohaaju kolu, uenike i studente koji redovno ili vanredno pohaaju neku kolu (osnovnu, srednju, viu, fakultet ih neku drugu visoku kolu u rangu fakulteta) pod uslovom da u vreme popisa nisu obavljali neko zanimanje i da nisu prijavljeni zajednici za zapoljavanje, kao i za studente koji zbog nepoloenih ispita nisu ispunili uslove za upis u naredni semestar, ali su nastavili studiranje. Nesposoban za rad zbog starosti, bolesti ili invalidnosti (ifra 5) (292) Ovaj odgovor se davao samo za lica starija od 15 godina koja ne mogu da obavljaju zanimanje zbog bolesti, invalidnosti ih starosti. Ostalo (ifra 6) (293) Ovaj odgovor se davao za penzionere i sva druga lica stanja od 15 godina na koja se nije odnosio nijedan od prethodnih odgovora. b) Naziv zanimanja (294) Naziv zanimanja se davao samo za lica koja su na potpitanje (a) dala odgovore ifrom 1 (obavljaju zanimanje) i 2 (trae posao preko zajednice za zapoljavanje ili su privremeno prekinula rad). (295) Pod zanimanjem se podrazumeva vrsta poslova koje lice obavlja u cilju sticanja sredstava za ivot, i to radom u radnom odnosu ili radom na svom ili porodinom poljoprivrednom imanju, u zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji, kod svoje kue (izrada predmeta domae radinosti, ivenje, pletenje, na sic" i dr.). (296) Dosledno napred datoj definiciji, za lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje - odgovor 1 na potpitanje, (a), upisivao se, u principu, naziv zanimanja koje su obavljala u vreme popisa, a za ona koja su traila posao ili privremeno prekinula rad (odgovor 2 na isto potpitanje) upisivao se naziv zanimanja koje su prethodno obavljala ili za koje su osposobljena kolovanjem. Izuzetno, za lica koja u toku godine obavljaju razne sezonske ili druge poslove, upisivao se naziv zanimanja na koje su u godini pre popisa utroili najvei deo radnog vremena. (43)

(297) Naziv zanimanja davao se samo za lica koja su u vreme popisa imala 15 i vie godina ivota. Jedini izuzetak u ovom, kao i u ranijim popisima, uinjen je za decu stariju od 10 godina koja ne pohaaju kolu, a redovno obavljaju poljoprivredne radove (pastiri, obani). (298) Za lica u radnom odnosu u drutvenom sektoru, podatak o nazivu zanimanja prenoen je u popisnicu iz pomonog lista koji je popunjen na osnovu evidencije radne organizacije videti taku (59). Za ostala lica je naziv zanimanja upisivan na osnovu izjave lica koje je davalo podatke popisivau. (299) U rezultatima popisa o aktivnom stanovnitvu za obeleje zanimanje" koriena je Jedinstvena klasifikacija zanimanja" 40 / koja ima etiri nivoa grupisanja, i to: I - 10 grupa, II - 59 vrsta, III - 227 podvrsta i IV - 1023 skupine. Ova klasifikacija oznaena je brojem (873). Spisak zanimanja (abecedni i sistematski)40/, u kome su navedena zanimanja unutar skupina korien je samo prilikom pripreme popisne grae za obradu. (300) Kao osnova ove klasifikacije posluila je klasifikacija iz prethodnog popisa, u kojoj je grupisanje izvreno takoe prema srodnosti poslova koji opredeljuju sadrinu pojedinih zanimanja. Na ovaj nain obezbeen je, u granicama mogunosti, kontinuitet i sa klasifikacijama primenjenim 1961. i 1953. godine. (301) U pogledu definicije i naina upisivanja odgovora o nazivu zanimanja nema metodolokih razlika izmeu popisa stanovnitva 1971, 1961, i 1953. godine. Meutim, u ta tri popisa postojale su izvesne razlike u klasifikacijama, prema kojima se u rezultatima popisa vrilo grupisanje po obeleju zanimanja, usled ega distribucije stanovnitva prema zanimanju nisu neposredno uporedive. (302) Podaci o zanimanju iz popisa 1948. godine nisu uporedivi s podacima iz popisa 1931. i 1921. godine, niti s podacima popisa 1953. godine i kasnije, kako usled razlike u definiciji obeleja zanimanja, tako i zbog grupisanja u 12 grupa, unapred tampanih na popisnici, koje nije dozvoljavalo eventualnu naknadnu preradu podataka o zanimanju iz popisa 1931. i 1921. godine. (303) Poreenje klasa zanimanja" iz popisa 1931. i 1921, s grupama zanimanja iz popisa 1953. godine i kasnije, uglavnom nije mogue, jer su klase formirane na principu delatnosti u kojoj se zanimanje obavljalo, a ne grupisanjem srodnih zanimanja. Meutim, ipak je mogue delimino poreenje ovih klasa zanimanja iz popisa 1931. i 1921. godine, koje obuhvataju zanimanja, uglavnom, u okviru iste delatnosti, na primer, poljoprivrednici, rudari i sl. 14. Da li lice ima: (zaokruuje se najvie dva odgovora) Penziju (starosnu, invalidsku ili porodinu) ............................... 1 Druga primanja (invalidninu, socijalnu pomo, materijalno obezbeenje, stipendiju ili studentski kredit, alimentaciju i sl.)...... 2 Prihode od davanja u zakup kude, stana, sobe, zemlje, radnje i slino.................................................................... 3 Nema nijedan od navedenih prihoda...................................... 0 (304) Pitanje je prvi put postavljeno u popisu 1981. godine u ovakvom obliku, tj. nezavisno od odgovora na pitanje o zanimanju. Naime, u ranijim popisima dobijale su se izvesne informacije o vrsti prihoda koje imaju pojedina lica, ali samo ako pri tom
40/

Izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd 1981.

nisu aktivna, jer je pitanje bilo postavljeno tako, da je pojedino lice moglo da se razvrsta samo u jednu od tri osnovne ekonomske kategorije kao: aktivno lice, lice s linim prihodom ih izdravano lice. U ovom popisu registrovana su dva ili tri prihoda koje ima pojedino lice (na primer: prihodi od penzije i od izdavanja stana), pa i relativno mali prihodi izdravanih lica koji nisu dovoljni za samostalan ivot, kao to su stipendija, alimentacija i dr. (305) Navedeni modaliteti odgovora ne odnose se na sve ve na najee vrste prihoda, odnosno samo na one koji se primaju po reenju ih koji podleu prijavi radi poreza. (306) Predvieno je da se daju najvie dva odgovora, a u sluaju kad jedno lice ima sva tri navedena prihoda, odgovori se odnose na dva vea. Porodina penzija upisana je kao primanje samo onog lica na ije ime glasi reenje. Isto tako, prihodi od davanja u zakup stana, kue, zemlje itd. odnose se samo na lice koje je nosilac stanarskog prava, vlasnik ili suvlasnik stana, odnosno kue koja se daje u zakup, prihod od zemlje odnosi se samo na vlasnika ili suvlasnika zemlje, ali ne i na druge lanove domainstva. (307) Delimina uporedivost sa podacima ranijih popisa mogua je kombinovanjem podataka izvedenih na osnovu ovog pitanja i pitanja o zanimanju. 15. Zanimanje izdravaoca (308) Na pitanje o zanimanju izdravaoca odgovor se traio samo od lica u zemlji - prema objanjenju datom u taki (180) za koja se smatralo da su u vreme popisa izdravana, tj. od onih koja nemaju sopstvenih sredstava za ivot ili imaju neka neznatna sredstva nedovoljna za njihovo izdravanje. (309) Za lica u ijem je izdravanju uestvovalo vie izdravalaca (na primer, oba roditelja), izdravaocem se smatralo lice koje je veim (44) sredstvima uestvovalo u izdravanju ili (ako to nije moglo da se utvrdi) lice koje je davalac podataka smatrao izdravaocem. (310) Izdravalac ne mora biti lan domainstva u kome se nalazi izdravano lice. Isto tako vie izdravanih lica u jednom domainstvu mogu imati istog izdravaoca, ali i razliite izdravaoce. (311) Na popisnici, pitanje je imalo sledee modalitete: Izdravalac obavlja zanimanje u Jugoslaviji (naziv zanimanja)............................... Izdravalac je na privremenom radu u inostranstvu.......... Izdravalac je penzioner ili lice s drugim linim prihodom................................................................ Izdravalac je pravno lice................................................. Nije izdravano lice........................................................... Izdravalac obavlja zanimanje u Jugoslaviji (312) Za lica iji izdravalac obavlja zanimanje u Jugoslaviji, upisivan je naziv zanimanja na isti nain kao za aktivne videti take (296) i (297). (313) Pored lica koja obavljaju zanimanje u Jugoslaviji, smatralo se da u Jugoslaviji obavljaju zanimanje i sva lica koja su u vreme popisa radila u inostranstvu u

61 62 63 00

naim diplomatskokonzularnim i drugim predstavnitvima, preko naih radnih organizacija koje izvode radove u inostranstvu ili rade u Ujedinjenim nacijama i drugim meunarodnim organizacijama videti taku (442). Izdravalac je na privremenom radu u inostranstvu (ifra 61) (314) Ovaj odgovor davao se za lica koja su boravila u Jugoslaviji, a iji je izdravalac bio na privremenom radu u inostranstvu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu (kao zanatlija u svojoj radionici, kao stomatolog u vlastitoj ordinaciji i slino). (315) Za izdravane lanove koji su boravili u inostranstvu s licima na privremenom radu, ovaj podatak ima isti smisao kao i za ostale, ali se dobijao preko podatka o razlogu odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja. Izdravalac je penzioner ili lice s drugim linim prihodom (ifra 62) (316) Ovaj odgovor davao se ako je izdravalac penzioner (starosni, invalidski ili porodini) ili lice koje ima druga redovna primanja ili prihode (od davanja u zakup kue, stana, zemlje ili druge imovine). Izdravalac je pravno lice (ifra 63) (317) Ovaj odgovor odnosi se na lica koja u svojstvu tienika stalno ive u domovima (na primer, u domu za stare i iznemogle, u domu za socijalno ugroenu decu i sl.), a o njihovom se izdravanju staraju drutvenopolitike zajednice, odnosno odreene ustanove koje ovde imaju zajedniki naziv pravno lice", kao i za pitomce verskih i drugih kola za koje trokove kolovanja, odnosno boravka u internatima snosi odgovarajua verska ili druga organizacija koja se smatra pravnim licem. (318) Odgovori na ovo pitanje kombinovani s odgovorima na pitanje o drutveno-ekonomskom poloaju izdraavaoca koje je objanjeno u takama (319) (331), uzeti su kao osnova za izvedeno obeleje socio-ekonomski poloaj izdravaoca". To izvedeno obeleje koje se koristi u tabelama rezultata popisa, objanjeno je u takama (733)-(735). 16. U kom svojstvu lice, odnosno njegov izdravalac obavlja svoje zanimanje (drutveno-ekonomski poloaj) (319) Odgovori na ovo pitanje davali su se za lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje u Jugoslaviji,kao iza, od njih, izdravana lica. (320) Na popisnici su kao mogui odgovori bih tamparu modaliteti obeleja drutveno-ekonomski poloaj" iz Zakona o udruenom radu s tim to su malobrojne kategorije ukljuene u srodne,i to: Radnik u udruenom radu (ifra 1) (321) Ovaj odgovor davao se za lica koja su u radnom odnosu u organizacijama udruenog rada (OOUR, RO, SOUR, RZOUR i sl), u radnim zajednicama, bankama, zajednicama osiguranja imovine i lica i dr. i finansijskim organizacijama, zemljoradnikim i drugim zadrugama, samoupravnim interesnim zajednicama (SlZ-ovi), organima i organizacijama drutveno-politikih zajednica

(ukljuujui i izborna lica koja za svoj rad primaju lini dohodak), zatim u drutvenopolitikim organizacijama, drutvenim organizacijama i udruenjima graana, u drugim organizacijama i zajednicama, kao i za lica koja rade u ugovornim organizacijama udruenog rada, bez obzira da li u okviru ugovorne organizacije rade kao radnici ili poslovoe. Radnik kod lica koje samostalno obavlja delatnost - profesiju ili kod drugih lica (ifra 2) (322) Ovaj odgovor odnosi se na lica koja su kao radnici zaposlena u samostalnoj zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji, advokatskoj kancelariji (kao advokatski pomonici ili pripravnici, daktilografi i dr.) i slino, kao i na lica koja redovno rade na tuem individualnom poljoprivrednom gazdinstvu, zatim na lanove domainstva koji rade u zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji ili na individualnom poljoprivrednom gazdinstvu nekog od lanova svoga domainstva, a prijavljeni su kao radnici, tj. sva lica pomenuta u taki (326). Najzad, odgovor se odnosio i na kune pomonice kojima je to jedino zanimanje i na lica u slubi verskih organizacija. (45) Udrueni zemljoradnik ili udrueni zanatlija (ifra 3) (323) Udruenim zemljoradnicima smatrala su se lica koja su na osnovu Zakona o udruenom radu i Zakona o udruivanju zemljoradnika potpisala samoupravni sporazum o udruivanju u zemljoradniku zadrugu ili u drugi oblik udruivanja zemljoradnika, na bazi zajednikog sticanja i raspodele dohotka i na bazi zajednikog rizika, ili su potpisala ugovor o trajnoj saradnji s organizacijom udruenog rada. (324) Na isti nain su se udruenim zanatlijama smatrala lica koja su potpisala samoupravni sporazum o udruivanju zanatlija u zanatsku zadrugu ili drugi oblik udruivanja zanatlija. Samostalno obavlja delatnost ili profesiju i ne koristi rad drugih lica (ifra 4) (325) Ovaj odgovor odnosio se na zemljoradnike, zanatlije, ugostitelje i dr. lica koja linim radom i sopstvenim sredstvima samostalno obavljaju delatnost i koja ne zapoljavaju druga lica radi obavljanja delatnosti, odnosno profesije (nije se smatralo da neko koristi rad drugih lica ukoliko mu u obavljanju iste delatnosti ili profesije pomau samo lanovi domainstva koji za taj rad ne primaju lini dohodak niti se za njih uplauje penzijsko osiguranje), zatim na lica koja radom po tuim kuama ili radom na drugim mestima redovno stiu sredstva za ivot, kao i lica koja samostalno, linim radom obavljaju zanimanje advokata, naunika, knjievnika, muziara, pozorinog, likovnog, filmskog ili drugog umetnika. Samostalno obavlja delatnost ili profesiju uz korienje rada drugih lica (ifra 5) (326) Ovaj odgovor odnosio se na zemljoradnike, zanatlije, advokate i druga lica iz take (325) koja samostalno obavljaju delatnost ili profesiju, ali za obavljanje te delatnosti, odnosno profesije zapoljavaju jedno ili vie lica. Smatralo se da lice koje samostalno obavlja delatnost, odnosno profesiju zapoljava druga lica ak i ako su ta

lica lanovi njegovog domainstva, a zasnovali su s njim radni odnos. Meutim, ovaj odgovor nije se odnosio na lice koje zapoljava samo kunu pomonicu ili drugu osobu koja se stara o deci, bolesniku i sl. Radi na imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji nekog od lanova domainstva (ifra 6) (327) Ovaj odgovor odnosi se na lanove domainstva koji za svoj rad na imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji koja je u vlasnitvu nekog od lanova domainstva ne dobijaju lini dohodak (platu), niti se za njih uplauje penzijsko osiguranje. (328) Pitanje o drutveno-ekonomskom poloaju, pod nazivom poloaj u zanimanju" postavljeno je prvi put u popisu 1953. godine, a zatim i u sledea dva popisa. Definicija obeleja i nain prikupljanja podataka u osnovi se nisu razlikovali, ali ima razlika u klasifikacijama primenjenim u ova tri popisa. Naime, klasifikacija iz 1971. godine ne sadri kategorije lan radne zadruge" i uenik u privredi" koje su bile sadrane u klasifikacijama iz 1961. i 1953. lanovi radnih zadruga su u popisu 1971. godine iskazani zajedno s radnicima, a uenici u privredi su izjednaeni s uenicima ostalih kola, tj. smatrani su izdravanim licima, pa su u tabelama za ukupno stanovnitvo rasporeeni prema poloaju u zanimanju izdravaoca. (329) U popisu 1948. godine nije bilo postavljeno pitanje o poloaju u zanimanju, ali je klasifikacija zanimanja bila tako sastavljena, da se na osnovu nje u celini ili delimino dobijaju neke kategorije poloaja u zanimanju (na primer, radnici, uenici u privredi). (330) U popisima 1931. i 1921. godine pitanje o glavnom zanimanju sastojalo se iz dva potpitanja: a) vrsta zanimanja i b) poloaj u zanimanju (da li vodi radnju samostalno ili je nameten kao inovnik, poslovoa, pomonik, egrt, radnik-nadniar, sluga ili kao lan porodice pomae stareini u njegovom zanimanju). U objanjenjima datim u Pravilniku za izvrenje popisa 1931. godine bilo je meanja pojma zanimanja i poloaja u zanimanju. Meutim, u tabelama rezultata toga popisa, grupisanje prema poloaju u zanimanju izvreno je u nekoliko grupa (samostalni i zakupci, inovnici i nametenici; radnici, nadniari i sluge; uenici u privredi, pomaui lanovi porodice i kuna posluga), koje se u znatnoj meri podudaraju s grupama poloaja u zanimanju primenjenim u popisima stanovnitva 1953, 1961. i 1971. godine. (331) Pri uporednom korienju podataka o distribuciji stanovnitva prema obeleju ,drutveno- ekonomski poloaj" s odgovarajuim podacima iz ranijih popisa, treba imati u vidu da terminoloke razlike imaju i svoju sutinsku pozadinu, zasnovanu na naelima i odredbama Zakona o udruenom radu. Uz uvaavanje tih razlika, mogu se ipak vriti poreenja sledeih kategorija: Popis 1981. godine Radnik u udruenom radu Radnik kod lica koje samostalno obavlja delatnost profesiju ili kod drugih lica Udrueni zemljoradnik ili udrueni zanatlija Samostalno obavlja delatnost ili profesiju i ne koristi rad drugih lica Samostalno obavlja delatnost ili profesiju uz korienje rada drugih lica Pre 1981. godine - radnik (u drutvenom sektoru) - radnik (u privatnom sektoru) - radnik (u drutvenom sektoru) - samostalan bez radnika - poslodavac

Radi na imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji nekog od lanova domainstva (46)

- pomaui lan porodice

17. Delatnost (332) Pitanje o delatnosti u kojoj aktivna lica obavljaju svoje zanimanje ima za cilj da se dobiju podaci o brojnosti stanovnika koji su angaovani u pojedinim delatnostima, ime se iskazuje drutvena podela rada u datom trenutku. Za lica u radnom odnosu u drutvenom sektoru, ono slui i kao jedno, od pitanja preko koga se za ovu kategoriju stanovnitva dopunjuju podaci tekue statistike zaposlenosti. (333) Za radnike u drutvenom sektoru trebalo je da se u popisu dobiju podaci o nazivu podgrupe delatnosti organizacione jedinice u kojoj lice neposredno obavlja svoje zanimanje, kako bi se rezultati popisa iskazali po principu iste delatnosti. To znai daje u organizacijama - zajednicama koje u svom sastavu imaju osnovne organizacije udruenog rada (OOUR) kao najnie organizacione jedinice, trebalo dati delatnost OOUR-a, a u sluajevima kad OOUR ima jedinice u sastavu i delatnost tih jedinica. (334) Pitanje o delatnosti, koje u stvari nije lino svojstvo radnika, ve svojstvo organizacije, odnosno zajednice u kojoj radi, pokazalo se kao najtee pitanje u svim popisima, a naroito kad podatke popisivau ne daje radnik lino ve neko od lanova njegovog domainstva. Zato je u ovom, kao i u ranijim popisima, ovo pitanje, kao i dopunska pitanja o nazivu (firmi), adresi i matinom broju organizacije, odnosno zajednice i jedinice u sastavu, bilo sadrano i u pomonom listu - videti take (59) i (341). (335) Za ostala aktivna lica delatnost se opredeljivala prema tome gde obavljaju svoje zanimanje, i to: a) Za lica koja rade na svom, odnosno porodinom ili tuem individualnom poljoprivrednom gazdinstvu upisana je delatnost koja se preteno obavlja na tom gazdinstvu, na primer: ratarstvo, voarstvo, vinogradarstvo, stoarstvo. Ako se na gazdinstvu uporedo obavlja vie poljoprivrednih delatnosti, upisan je odgovor: poljoprivreda". b) Za lica koja rade u samostalnim zanatskim, ugostiteljskim, trgovinskim ili drugim radnjama, lica koja se bave prevoznitvom ili slinim delatnostima, kao i lica koja u svome stanu izrauju predmete za prodaju ili vre usluge ivenja, pletenja, ienja ili druge, upisana je delatnost koja se obavlja u toj radnji, odnosno kojom se bave. c) Za lica koja linim radom u vidu zanimanja obavljaju knjievnu, likovnu, muziku, pozorinu, filmsku ili drugu umetniku, odnosno kulturnu delatnost, ili advokatsku ili drugu profesionalnu delatnost, trebalo je dati to detaljniji opis profesionalne delatnosti kojom se bave, kao na primer, knjievno stvaralatvo, knjievna kritika, prevodilatvo, slikarstvo, vajarstvo, scensko-muzika delatnost i druge. (336) U rezultatima popisa za radnike u drutvenom sektoru primenjena je Jedinstvena klasifikacija delatnosti organizacija i zajednica, koja ima etiri nivoa grupisanja, i to: I - 14 oblasti, II - 79 grana, III -185 grupa i IV - 452 podgrupe. Ova

klasifikacija oznaena je brojem (874). Za lica koja obavljaju zanimanje u individualnom sektoru korien je Izvod iz Jedinstvene klasifikacije delatnosti za ifriranje delatnosti u individualnom sektoru, oznaen brojem (875). (337) Primenom ovih klasifikacija u izvesnoj meri je ograniena mogunost uporedivosti podataka ranijih popisa prema ovom obeleju sa podacima popisa 1981. godine. (338) U popisu 1953. i kasnije, definicija obeleja delatnost i nain prikupljanja podataka u osnovi se nisu razlikovali. Delatnost je za zaposlene u sva tri prethodna popisa odreivana prema vrsti proizvodnje ili usluga preduzea i ustanova, odnosno pogona i sl. u kome oni rade, s tim to je u popisima 1971. i 1961. grupisanje izvreno prema delatnosti pogona u kome radnici rade, bez obzira da li pogon predstavlja osnovnu ili sporednu delatnost preduzea, dok su u popisu 1953. godine lica koja rade u preduzeima s dve ili vie delatnosti bila grupisana prema glavnoj (pretenoj) delatnosti preduzea. U popisu 1948. godine nije bilo postavljeno pitanje o delatnosti, a ni grupisanje zanimanja nije vreno tako da bi se mogla dobiti bar priblina raspodela stanovnitva po delatnostima. U popisima iz 1931. i 1921. godine zanimanja su bila grupisana u kategorije i klase ija podela u osnovi odgovara podeli po delatnosti pa i ti popisi mogu da prue priblinu podelu stanovnitva po delatnosti. 18. Naziv (firma), adresa i matini broj (organizacije - zajednice i jedinice u sastavu) (339) Ovo je, pored prezimena i imena bilo jedino pitanje u popisnici koje nije neposredno sluilo za statistiku obradu, ve je za lica u radnom odnosu korieno kao dopunski izvor podataka za pitanje br. 17. Delatnost:. Ono je u popisnici imalo isti oblik kao i u pomonom listu, i to: (a)______________________________________________________ (naziv organizacije zajednice, odnosno samostalne radnje) ______________________________________________________ (naziv OOUR-a, odnosno radne zajednice) ______________________________________________________ (naziv jedinice u sastavu) (b)______________ __________________________ (mesto) (ulica i kuni broj) (c) (matini broj) (47) (340) U sluajevima kad se za radnika raspolagalo pomonim listom, u popisnicu se prepisivao samo matini broj, dok su se u svim drugim sluajevima davali odgovori na potpitanja (a) i (b). Mesto" se odnosilo na najmanju organizacionu jedinicu, koja je upisana na poslednjoj liniji pod (a) i tako sluilo kao kontrolni podatak za pitanje 21. Gde radi ili pohaa kolu - taka (352). (341) Matini broj organizacije, odnosno zajednice i redni broj jedinice u sastavu preuzet je iz Jedinstvenog registra organizacija i zajednica, o kome je bilo rei u taki (98), a koristio se za proveru naziva delatnosti 41 /.
41/

(redni broj jedinice u sastavu)

Iako u popisu nije bilo predvieno da se ovi brojevi neposredno koriste za statistiku obradu postojala je mogunost da se matini brojevi organizacija i zajednica i redni brojevi jedinica u sastavu unesu u raunar i tako uspostavi direktna veza izmedu popisa i pomenutog registra. U toku pripreme popisne grae za obradu,

19. Stepen strunog obrazovanja (kvalifikacija) Visoko struno obrazovanje................... Vie struno obrazovanje........................ Srednje struno obrazovanje.................. Nie struno obrazovanje....................... Visokokvalifikovan.................................. Kvalifikovan ......................................... Priuen (polukvalifikovani...................... Nekvalifikovan........................................ 1 2 3 4 5 6 7 8

(342) Mogui odgovori bili su tampani na popisnici, a odgovaralo se zaokruivanjem ifre. Ovi modaliteti odgovaraju propisima o voenju evidencija iz oblasti rada, pa je i ovo pitanje, pored ve pomenutih, bilo sadrano u pomonom listu. (343) Odgovor na ovo pitanje prikupljao se samo za lica u radnom odnosu, kao i u dva prethodna popisa. Pod ovim pojmom, u popisu 1981. godine podrazumevalo se obrazovanje koje je radnik stekao zavravanjem odreene kole ili polaganjem strunog ispita o emu ima dokument (diplomu, svedoanstvo, reenje ili uverenje), bez obzira na zanimanje koje je obavljao u vreme popisa. Prema tome, ovo obeleje je nezavisno od stepena strune spreme predviene za poslove i zadatke koje radnik obavlja na radnom mestu, kao i od stepena strune spreme prema Drutvenom dogovoru o jedinstvenim osnovama za klasifikaciju zanimanja i strune spreme (Sl. list SFRJ, br. 29/80) 42 /. (344) Podaci popisa 1971. godine prikupljeni su na isti nain. Ovi podaci su metodoloki isti i s odgovarajuim podacima tekue statistike zaposlenosti, to omoguava analitiko povezivanje podataka iz ova dva izvora. (345) U popisima 1961. i 1953. godine, stepen strunog obrazovanja odnosio se na zanimanje koje je radnik obavljao u vreme popisa. 20. Poslovi koje je lice obavljalo u toku prole godine Poljoprivredni poslovi i prodaja poljoprivrednih proizvoda....................... 1 Zanatski (na primer: graevinski, automehaniarski, krojaki, izrada predmeta domae radinosti i sl poslovi)................. 2 Poslovi oko izdavanja soba ili stana turistima i drugim licima.......................... 3 Nijedan od navedenih poslova............................ 0 (346) Ovo pitanje je prvi put postavljeno u popisu 1981. godine, a na njega su odgovarala sva lica, kako ona koja redovno obavljaju zanimanje pa su im ovi poslovi dopunski, tako i ona koja samo povremeno obavljaju navedene poslove u toku godine ili po nekoliko asova svakodnevno. (347) Za razliku od svih drugih pitanja na koja se odgovori unose prema stanju
obraivai su proveravali podatke o delatnosti neposredno u registru, a naroito kad se nije raspolagalo pomonim listom ili kad su podaci u pomonom listu bili nepotpuni.
42/

Iako je Drutveni dogovor usvojen pre popisa, ogromnoj veini radnika jo nije bio odreen stepen strune spreme po tome dogovoru.

u vreme popisa, odgovori na ovo pitanje, s obzirom na cilj koji je postavljen, odnosili su se na celu godinu koja je prethodila popisu. (348) Odgovore je trebalo dati za poslove koje je pojedino lice obavljalo povremeno u toku godine, ih po nekoliko asova dnevno, bez obzira da li ima i svoje redovno zanimanje, ili je te poslove obavljao uenik, penzioner, domaica itd. Uzimani su u obzir dopunski poslovi koji su isti ili srodni sa redovnim zanimanjem (na primer: odgajiva goveda na drutvenom poljoprivrednom gazdinstvu obavljao je kao dopunske i poljoprivredne poslove na svome gazdinstvu) i dopunski poslovi koji su razliiti od onih koje lice redovno obavlja (na primer: voza kamiona je dopunski obavljao poljoprivredne poslove na svome gazdinstvu), kao i poslovi koje su obavljala lica koja nemaju redovno zanimanje. Na primer, domaica je obavljala ivenje, pletenje, gajenje cvea za prodaju, spremanje soba koje je izdavala turistima i dr., penzioner je prodavao lozove i sl. (349) Mogunost uporedivnosti, u vrlo ogranienom obimu, postoji samo s podacima obraenim iz popisa 1953,1931. i 1921. godine na osnovu obeleja sporedno zanimanje". (48) 21. Gde radi ili pohaa kolu (350) Pitanje je bilo namenjeno samo licima koja rade ili se koluju van mesta stanovanja. (351) U popisnicu su upisivani odgovori o mestunaselju i optini rada, odnosno kolovanja. Za lica koja su radila ili pohaala kolu u gradovima koji su podeljeni na optine, takoe su davani odgovori na ovo pitanje, iako se radi o istom naselju, kako bi se podaci mogli iskazati prema optini rada, odnosno kolovanja. (352) Za lica koja obavljaju zanimanje odgovor se, u principu, odnosio na naselje i optinu u kojoi lice stvarno radi, bez obzira gde se nalazi sedite organizacije, odnosno zajednice, poslovne ili druge jedinice u njenom sastavu. Razlike izmeu ta dva mesta naroito se javljaju kod izolovanih radnih mesta (predstavnici radnih organizacija u veim gradovima, prodavci tampe u manjim naseljima i sl.). (353) Specifini sluajevi reeni su na sledei nain: (a) Za lica koja su upuena od radne organizacije na rad u drugo mesto u Jugoslaviji (radi izvoenja graevinskih, montanih i drugih radova), kao mesto rada smatralo se ono mesto u kome redovno rade, odnosno mesto iz koga su upuena, a ne mesto u koje su ta lica upuena. Ovakav stav je zauzet jer se smatralo da je takav rad privremenog karaktera. (b) Za lica koja su upuena u inostranstvo na rad u naa diplomatskokonzularna i druga predstavnitva, ili na izvoenje radova po posebnim ugovorima, odgovor se odnosi na dravu u kojoj rade. (c) Za llica koja su obavljala zanimanje koje nije vezano za rad na odreenom mestu (na primer, vozno elezniko ili brodsko osoblje, oferi, lica koja rade na odravanju puteva i pruga i sl.), mestom rada smatralo se mesto u kome se nalazi matina stanica (luka) u kojoj je lice zaposleno. (d) Za ona lica koja u toku godine obavljaju sezonske i sline poslove u vie mesta, mestom rada se smatralo ono mesto u kome su radili u vreme popisa.

(e) Za trgovake putnike, akvizitere i sl, koji svoje zanimanje obavljaju putujui po raznim mestima, mestom rada smatralo se mesto u kome ova lica stalno stanuju. (354) Rad je, u davanju odgovora, imao prednost u odnosu na kolovanje. To znai da oni koji rade i pohaaju kolu nisu davali podatke o mestu u kome pohaaju kolu, iako se to mesto razlikovalo od mesta stalnog stanovanja. (355) Podatak o dravi u kojoj pohaaju kolu deca naih radnika na privemenom radu u inostranstvu obezbeen je preko odgovora na pitanje o nazivu drave u kojoj rade, odnosno borave-taka (368). (356) Rezultati popisa iskazani su prema optinama rada, odnosno kolovanja i prema nazivu drave u kojoj rade ili pohaaju kolu -- klasifikacija oznaena brojem (594). (357) Definicija ovog obeleja bila je u osnovi ista u popisima 1971. i 1961. godine. Razlika se javlja samo u tretiranju trgovakih putnika i akvizitera u popisu 1961. godine, kojima se kao mesto rada uzimalo mesto u kome se nalazi sedite njihove radne organizacije. (358) Pri korienju podataka o radnicima prema mestu rada, a naroito o odnosu mesta rada i mesta stanovanja, mora se voditi rauna o promenama u definiciji mesta stalnog stanovanja za lica koja rade van mesta u kome im ivi porodica. 0 ovome detaljnije u taki (235). (359) Iz ranijih popisa se ne raspolae podacima o kolovanju uenika i studenata van mesta stalnog stanovanja. 22. Vraa se u mesto stalnog stanovanja: Svakodnevno ......................... Jednom nedeljno....................... Ree od jednom nedeljno......... 1 2 3

(360) Ovo pitanje postavljeno je prvi put u ovom popisu, a odnosilo se na uestalost vraanja samo onih lica koja rade ili pohaaju kolu van mesta stalnog stanovanja, odnosno lica koja su odgovorila i na prethodno pitanje. 23. Trajanje rada van mesta stalnog stanovanja (361) I ovo pitanje postavljeno je prvi put u popisu 1981. godine, i to samo onim radnicima koji su u vreme popisa radili van mesta-naselja u kome stanuju. (362) Trajanje rada odnosilo se samo na rad u mestu navedenom kao odgovor na pitanje 21, a ne i eventualni rad ostvaren pre toga u nekom drugom mestu. Ovako je postupljeno da bi se pitanje pojednostavilo i dobili kvalitetniji odgovori, iako je informacija time osiromaena. (363) Trajanje rada due od godinu dana iskazivano je u godinama, a krae od toga u mesecima. Vreme rada due od pola godine uraunavalo se kao cela godina, a krae od pola godine (preko jedne navrene) je zanemarivano. Na odgovarajui nain, u prvom mesecu rada, vreme rada due od 15 dana zaokruivano je na mesec dana, a krae od toga nije uzimano u obzir. (364) Klasifikacije koje se koriste u rezultatima popisa za ovo obeleje oznaene su brojevima (595) i (596). (49)

24. Vreme povratnika provedeno na privremenom radu u inostranstvu posle 1965. godine (365) Pitanje se odnosilo samo na lica koja su posle 1965. godine otila na privremeni rad u inostranstvo i tamo radila kod stranog poslodavca ili samostalno, pa prekinula ili napustila taj rad i vratila se u zemlju pre popisa (tzv povratnici). (366) Trajanje rada iskazivano je u godinama, a krae od jedne godine u mesecima, na nain objanjen u taki (363). Za radnike koji su jednom ili vie puta imali prekid iskazan je zbir stvarnih godina rada, iskljuujui vreme prekida (367) U rezultatima popisa koriena je klasifikacija pod nazivom Vreme povratnika provedeno na privremenom radu", oznaena brojem (597). 25. Naziv strane drave (368) Ovo pitanje bilo je namenjeno samo naim graanima koji su se u vreme popisa nalazili na privremenom radu u inostranstvu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu i lanovima porodice koji su s njima boravili, ukljuujui i ona lica koja su se u vreme popisa zatekla u Jugoslaviji na odmoru, u poseti ili drugom kraem boravku. Kao i u prolom popisu, upisivao se naziv drave u kojoj privremeno rade ili borave. (369) Pojam stranog poslodavca i samostalnog rada u inostranstvu objanjen je u taki (184). (370) U rezultatima popisa koriena je klasifikacija pod nazivom Zemlja rada boravka" oznaena brojem (598). 26. Zanimanje pre odlaska (371) Ovo je drugo pitanje namenjeno naim graanima na privremenom radu u instranstvu i lanovima porodice koji s njima borave, a koje je bilo postavljeno i u 1971. godini. 372) Zbog tekoa u dobijanju podataka, kao i zbog nekih specifinosti tih kategorija naih graana, usvojena su neto drukija objanjenja za davanje odgovora na ovo pitanje nego za ostalu masu stanovnitva, i to a) za lica koja su pre odlaska iz Jugoslavije obavljala zanimanje trebalo je upisati to potpuniji naziv toga zanimanja: b) za lica koja su pre odlaska iz Jugoslavije traila prvi ili ponovni posao preko zajednice za zapoljavanje, upisivalo se samo prijavljen zajednici za zapoljavanje". c) za lica koja su u Jugoslaviji bila izdravana davan je jedan od sledeih odgovora: domaica, uenik, student, dete mlade od 15 godina koje ne pohaa kolu ih nesposoban za rad (pod uslovom da je pre odlaska imalo 15 i vie godina); d) za lica koja u Jugoslaviji nisu radila, ali su se samostalno izdravala od nekih linih prihoda, mogli su se upiati sledei odgovori penzioner, prihod od davanja stana u zakup, prihod od davanja zemlje u zakup, prihod od izdavanja soba socijalna pomo i slino; e) za lica koja su roena u stranoj zemlji i od roenja neprekidno ivela u

inostranstvu (nije uziman u obzir krai boravak u Jugoslaviji zbog posete, godinjeg odmora i sl.), kao odgovor je upisano roen u inostranstvu. (373) U rezultatima popisa primenjena je klasifikacija oznaena brojem (599). 27. Vreme provedeno na privremenom radu u inostranstvu (374) Odgovor na ovo pitanje davao se samo za lica koja su u vreme popisa bila na privremenom radu u inostranstvu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu, ukljuujui i ona koja su se u momentu popisa zatekla u Jugoslaviji (375) Upisivalo se ukupno vreme provedeno na radu u inostranstvu do popisa, na nacrn objanjen u taki (363) (376) U rezultatima popisa po ovom obeleju koriene su klasifikacije oznaene brojevima (600) i (601) - Razlog odsutnosti (iz mesta stlanog stanovanja), odnosno prisutnosti (u mestu popisa) (377) Ovaj podatak prenet je iz spiska lanova domainstva upitnika za stan i domainstvo, stoje objanjeno u takama (431)(446) i (452)-(457). - Redni broj porodice (378) Ovaj podatak prenet je takoe iz spiska lanova domainstva objanjenja su data u taki (447) Poloaj lana u porodici (suprug otac. suprugmajka, dete ) (379) I ovaj podatak prenet je iz spiska lanova domainstva objanjenja su data u taki (448). (50) UPITNIK ZA STAN I DOMAINSTVO (380) Objanjenja za adresne i identifikacione podatke data su u takama (218) i (219). PODACI 0 DOMAINSTVU 1. Domainstvo koristi stan kao: Vlasnik...................................... 1 Nosilac stanarskog prava........... 2 Zakupac (celog stana) ........... 3 Podstanar (u delu stana).......... 4 (381) Iz odgovora na ovo pitanje dobijeni su podaci o pravnom osnovu korienja stana. Odgovor vlasnik davao se u sluaju kada je jedan od lanova domainstva, koje stanuje u tom stanu, vlasnik ili suvlasnik stana. Odgovor nosilac stanarskog prava davao se u sluaju kada domainstvo

koristi stan na neodreeno vreme na osnovu toga to je jedan od njegovih lanova nosilac stanarskog prava na ceo stan ili deo stana (ako se radi o sustanarskim odnosima). Odgovor zakupac (celog stana) davao se u onim sluajevima kada neko domainstvo koristi ceo stan na osnovu ugovora sa vlasnikom stana ili nosiocem stanarskog prava, a ugovor se moe relativno lako raskinuti. Odgovor podstanar (u delu stana) davao se u sluajevima kada neko domainstvo koristi deo stana na osnovu ugovora sporazuma sa vlasnikom stana, odnosno nosiocem stanarskog prava. Ovaj odgovor davan je i u sluaju kada domainstvo koristi ceo stan iji je vlasnik ili nosilac stanarskog prava na privremenom radu u inostranstvu, zbog toga stoje i odsutno domainstvo popisano u istom stanu. (382) Poto u stanu mogu da stanuju dva pa i vie domainstava po istom ili razliitom pravnom osnovu, iz odgovora na ovo pitanje je za iskazivanje rezultata izraena klasifikacija obeleja Pravni osnov korienja stana" koja se nalazi pod brojem (602). (383) Informacija o pravnom osnovu korienja stana prikupljena je i u popisima 1971. i 1961. godine. Pitanje je bilo postavljeno u upitniku za stan i mogui odgovori su bili slini, samo je terminologija bila razliita. Pojam nosioca stanarskog prava iz popisa 1981. godine odgovara pojmu zakupca stana sa stanarskim pravom iz popisa 1971. godine, odnosno pojmu zakupca stana iz popisa 1961. Sadanjem pojmu zakupca odgovara pojam zakupca bez stanarskog prava iz popisa 1971. godine, dok u popisu 1961. godine ovaj pojam nije postojao. 2. Podaci o stanovima za odmor i rekreaciju u svojini lanova domainstva a) Broj stanova b) Broj soba c) Ukupna povrina u m2 (384) Od domainstava je prvi put u ovom popisu zatraeno da odgovore da li neki od njihovih lanova ima stan za odmor i rekreaciju. Ukoliko su lanovi domainstva imali vie od jednog stana za odmor i rekreaciju, u odgovoru na ovo pitanje davali su broj takvih stanova, ukupan broj soba u svim stanovima, i zbir ukupne povrine svih stanova za odmor i rekreaciju. (385) Definicija stana za odmor i rekreaciju identina je definiciji iz take (467). (386) Klasifikacija broja stanova za odmor data je pod brojem (623), a povrine stanova za odmor pod brojem (604). 3. Poslovna saradnja lanova domainstva u 1980/81. sa zemljoradnikom zadrugom ili OUR-om (387) Na ovo pitanje odgovaralo se sa DA ili NE, i ono je prvi put postavljeno u ovom popisu. Pod poslovnom saradnjom podrazumeva se saradnja jednog ili vie lanova domainstva sa zemljoradnikom zadrugom ili organizacijom udruenog rada radi proizvodnje i isporuke poljoprivrednih proizvoda i radi vrenja proizvodnih usluga, zasnovana na samoupravnom sporazumu ili ugovoru o proizvodnoj saradnji, odnosno kooperaciji u toku 1980. i do kraja marta 1981. godine. 4. Povrina zemljita u svojini lanova domainstva (u hektarima i arima) a) Ukupna (obradiva i neobradiva) b) Obradiva (oranice, bate, vonjaci, vinogradi i livade)

(388) Kao povrina zemljita obuhvaena je ukupna povrina zemljita u svojini svih lanova domainstva, bez obzira gde se ona nalazi (na teritoriji optine na kojoj je nastanjeno domainstvo, ili na teritoriji druge optine) i bez obzira ko je obrauje, tj. koristi u vreme popisa, ili se uopte ne obrauje, odnosno ne koristi. Kao sopstveno zemljite iskazano je i zemljite koje je proizvoa udruio sa zemljoradnikom zadrugom ili nekom organizacijom udruenog rada, kao i zemljite koje (51) je domainstvo dalo u zakup bez obzira na vid zakupa (za novac, u arendu, napolicu, odradu ili na besplatno korienje). (389) U ukupnu povrinu zemljita (obradivog i neobradivog) ukljuene su: oranice i bate, vonjaci, vinogradi, livade, panjaci, trstici, bare, ribnjaci, ume, ikare i neplodno zemljite (povrina pod zgradama, dvoritima, zatim povrina puteva, kra, pod kanalima i druge vodene povrine ako su u posedu domainstva). (390) U obradivu povrinu zemljita ukljuene su oranice i bate, vonjaci, vinogradi i livade, bez obzira da li su obraene ili ne. (391) Oranice (njive) su zemljita koja se oru i kopaju i na kojima se seju ita, industrijsko bilje, povrtno bilje i stono krmno bilje. Uraunavaju se i povrine koje u toku jedne ili vie godina nisu bile obraene, na primer: oranice ostavljene na odmor" kao to su ugari, parlozi ili zaleaji, zatim poplavljene ili iz drugih razloga nezasejane oranice. U povrine oranica uraunavaju se i detelita i lucerita, hmelj arnici, voni i lozni rasadnici ukoliko nisu u okviru uma. (392) Bate (vrtovi) su naroito ureena zemljita, najee oko kue, a koriste se za proizvodnju povra i cvea. (393) Vonjaci su zemljita na kojima su preteno zasaena vona stabla u neprekidnom nizu (vezani uzgoj) sa razmacima uobiajenim za saenje odreene vrste voa, kao i povrine sa vonim stablima iako nisu zasaena sa uobiajenim razmacima, ako je glavna privredna korist sa tih povrina prinos voa. Ukljuene su ukupne povrine svih vonjaka, mladih jo neradnih i odraslih - sposobnih za rod. (394) Vinogradi su zemljita na kojima su zasaeni okoti vinove loze u vezanom uzgoju. Ukljueni su svi vinogradi - mladi, jo nerodni (novopodignuti) i stari rodni vinogradi. (395) Livade su zemljita obrasla travom koja se niz godina redovno kosi radi dobijanja sena. Zajedno se iskazuju povrine prirodnih i vetakih (zasejanih) livada. (396) U svim popisima stanovnitva od 1953. godine prikupljani su podaci o ukupnoj vlastitoj (obradivoj i neobradivoj) povrini zemljita, uz primenu iste definicije. Meutim, u sluajevima kada zemljite ima vie vlasnika (suvlasnika) ili vlasnici ive u odvojenim domainstvima u tim popisima svakom od domainstava upisivala se cela povrina zemljita. U popisima poljoprivrede, povrina zemljita iskazivala se samo jednom. (397) Za ukupnu povrinu zemljita u svojini lanova domainstva date su dve klasifikacije pod brojevima (605) i (606). 5. Povrina zemljita koje domainstvo sada koristi (u hektarima i arima) a) Ukupna (obradiva i neobradiva) b) Obradiva (oranice, bate, vonjaci, vinogradi i livade) (398) Kao povrina zemljita koje domainstvo sada koristi obuhvaena je ukupna povrina zemljita u svojini svih lanova domainstva koje domainstvo sada

koristi, kao i zemljite koje je vlasnitvo drugih lica (individualno ili drutveno zemljite) - uzeto u zakup (za novac u arendu, napolicu, odradu ili na besplatno korienje), a domainstvo ga sada koristi, bez obzira da li je obraeno ili ne. Sopstveno zemljite dato u zakup nije uzeto u obzir. (399) I za ovo obeleje vae objanjenja data u takama (388)-(395) za ukupno i obradivo zemljite u svojini lanova domainstva. (400) Za ukupno korienu povrinu zemljita date su dve klasifikacije pod brojevima (607) i (608), a za obradivu korienu povrinu takoe dve, pod brojevima (609) i (610). (401) Podaci o povrini zemljita koju domainstvo koristi traeni su samo jo u popisu 1948. godine i to od svakog lana domainstva, to znai da su podaci o povrini iskazivani viestruko. (402) Podaci dobijeni u popisu 1981. godine nisu uporedivi sa podacima iz popisa poljoprivrednih gazdinstava, jer su popisom stanovnitva obuhvaena sva domainstva u zemlji, dok u popisima poljoprivrednih gazdinstava nisu. Podaci o stoci (403) Od domainstava su prikupljeni podaci o broju stoke i to po vrstama i kategorijama stoke. Stoka je popisana kod vlasnika bez obzira da li je u vreme popisa radila kod drugog domainstva ili je bila na ispai. Nije obuhvaena stoka u drutvenoj svojini koja se u vreme popisa nalazila u domainstvu na tovu ili uvanju. 6. Konji (ukupno) (404) Obuhvaene su sve kategorije konja, bez obzira na njihovu starost: drebad, omad, kobile i drebne omice, pastuvi i kopljeni konji. (405) Klasifikacija za konje data je pod brojem (611). 7. Goveda (406) Podaci se odnose na: a) Telad i junad bez obzira na pol, uzrast i namenu gajenja. b) Krave i steone junice - krave koje su se ve telile, junice koje su prvi put priputene i od kojih se oekuje prvo tele. c) Volove, bikove i ostala odrasla goveda - odnosno na ukupan broj odraslih goveda koja nisu obuhvaena pod a) i b), tj. na muka (kastrirana i nekastrirana) grla goveda koja se koriste za rad ili tov, muka grla goveda koja se koriste za priplod, kao i na jalove krave. (407) Za goveda ukupno data je klasifikacija pod brojem (612), a za krave i steone junice pod brojem (613). (52) 8. Ovce (408) Podaci se odnose na: a) Jagnjad i iljead koja jo nije koriena za priplod. b) Ovce za priplod enska grla ovaca koja su se jagnjila ili e se jagnjiti u toku tekue sezone jagnjenja. c) Ovnove i ostale odrasle ovce odnosno na broj ovaca koje nisu

obuhvaene pod a) i b), tj. na broj ovnova (kastriranih i nekastriranih), kao i na broj jalovih ovaca. (409) Za ovce ukupno data je klasifikacija pod brojem (614), a za ovce za priplod pod brojem (615). 9. Svinje (410) Podaci se odnose na: a) Prasad i nazimad bez obzira na pol i uzrast, osim nazimadi koja je u tovu. b) Krmae i suprasne nazimice enska grla svinja koja su se ve praila ili su prvi put priputena i od njih se oekuje prvi podmladak. c) Neraste i ostale odrasle svinje odnosno na ukupan broj odraslih svinja koje nisu obuhvaene pod a) i b), tj. na broj mukih grla svinja koje se koriste za priplod, kao i na broj nazimadi i odraslih svinja koje su u tovu. (411) Za svinje ukupno data je klasifikacija pod brojem (616, a za krmae i suprasne nazimice pod brojem (6i V). (412) Podaci o stoci prikupljeni su jo i u popisima 1971. i 1948. godine, ali samo po osnovnim vrstama stoke (konji, goveda, ovce i svinje). Podaci tih popisa mogu se smatrati potpuno uporedivim u pogledu obuhvata, dok se neto razlikuju u kritinom momentu popisivanja (31. mart 1971. a 15. mart 1948. godine). U popisu 1948. godine uz konje su bile obuhvaene mazge i magarci. 10. Odrasla ivina svih vrsta (413) Podaci se odnose na ukupan broj odrasle ivine oba pola (kokoi, plovke, guske, urke i morke). Nije obuhvaen podmladak do mesec dana starosti. (414) Klasifikacija ivine data je pod brojem (618). (415) U okvirima popisa stanovnitva podaci o ivini prikupljeni su prvi put u popisu 1981. godine. 11. Konice pela (416) Podaci se odnose na ukupan broj konica pela (s pokretnim i nepokretnim saem) u kojima postoji pelinje drutvo. Ako je u jednoj konici smeteno vie pelinjih drutava (rojeva) zbog pregraivanja konice, tada je svako pelinje drutvo (roj) popisano kao posebna konica. (417) Za konice pela data je klasifikacija pod brojem (619). (418) U okvirima popisa stanovnitva podaci o konicama pela prikupljeni su prvi put u popisu 1981. godine. 12. Traktori a) jednoosovinski b) dvoosovinski (419) Podaci o traktorima iskazani su brojem traktora i njihovom snagom. Podaci o snazi prikupljeni su u KS, ali su u tabelama rezultata dati u kW. (420) Jednoosovinski traktori obuhvataju traktore svih vrsta, marki proizvodnje i jaine motora, s jednom osovinom (motokultivatori) bez obzira koje je orue prikljueno za asiju motora (rotofreza, plug, tanjiraa, kosilica, prskalica ih neko drugo orue), a koji se koriste za obradu manjih povrina pod batama, vokama, cveem i slino. (421) Dvoosovinski traktori obuhvataju traktore sa dve osovine svih vrsta (guseniare, tokae) bez obzira na marku proizvodnje, vebinu, pogonsko gorivo

(benzin ili nafta), starost i registraciju (za javni saobraaj ili ne). (422) Za jainu jednoosovinskih traktora data je klasifikacija pod brojem (620) a za dvoosovinske pod brojem (621). (423) U prethodnim popisima stanovnitva nisu popisivani traktori. Meutim, podaci o traktorima prikupljeni su u popisima poljoprivrednih gazdinstava 1960. i 1969. godine ali nisu uporedivi sa podacima iz 1981. godine, zbog razlike u obuhvatu teritorije koja je objanjena u takama (134) i (135). 13. Kombajni (samohodni) (424) Podaci o kombajnima prikupljeni su prvi put u okvirima popisa stanovnitva 1981. godine. Za kombajne su prikupljeni podaci o broju samohodnih kombajna i njihovoj snazi. Ukupna snaga kombajna prikupljena je u KS, a u tabelama rezultata izraena je u kW. (425) Obuhvaeni su samohodni kombajni svih vrsta i kapaciteta koji slue za etvu i vridbu strnih ita, odnosno uz primenu odnosno uz primenu odgovarajuih adaptera i za berbu kukuruza, suncokreta i vridbu lucerke. Isto tako obuhvaeni su i samohodni kombajni za berbu povra, siliranje (usitnjavanje) stabljike kukuruza, suncokreta ili neke druge zelene mase za spravljanje silae, vaenje korena eerne repe, vaenje krompira, berbu groa, hmelja i povra. Ovde nisu ukljuene (53) vuene maine koje se zbog istovremenog obavljanja vie radnih operacija uobiajeno nazivaju kombajnima, niti adapteri za itne kombajne i berae kukuruza. (426) Jaina kombajna data je u klasifikaciji pod brojem (622). (427) Podaci o kombajnima prikupljani su u popisu individualnih poljoprivrednih gazdinstava 1969. godine ali nisu uporedivi sa podacima iz 1981. zbog razlike u obuhvatu teritorije, vai objanjenje dato u takama (131) i (135). Broj popisanih stanova (428) Za domainstvo koje je koristilo samo jedan stan upisan je broj jedan, a za domainstvo koje je na istoj adresi koristilo za stalno stanovanje dva ili vie stanova, upisivanje odgovarajui broj. Broj popisanih lica u domainstvu (429) Za svako domainstvo unet je podatak o broju svih popisanih lica iz spiska 1, 2 i 3 upitnika za stan i domainstvo (obrazac P-2). 1. SPISAK LANOVA DOMAINSTVA (430) Svi podaci u ovom spisku, a naroito podatak o prisutnosti pojedinih lica u mestu popisa, odnosili su se na stanje 31. marta 1981. godine, u 24 asa. Dosledno tome, nije trebalo upisivati podatke o lanovima domainstva roenim 1. aprila i kasnije, dok je za lanove umrle posle 1. aprila trebalo uneti sve podatke. (431) Spisak lanova domainstva popunjavao se samo u mestu stalnog stanovanja domainstva, odnosno svih njegovih lanova. U sluaju odsutnosti svih lanova domainstva iz mesta stalnog stanovanja, popisiva je nastojao da od suseda dobije podatke o njima i upie ih u ovaj spisak.

(432) Cela domainstva koja su u vreme popisa bila van mesta stanovanja i zatekla se u nekom drugom mestu u Jugoslaviji, u tom mestu nisu upisivana u ovaj, ve u spisak 2 ili 3, zavisno od razloga boravka u tome mestu. O ovome vie u takama (452), (453), (456) i (457). Prezime i ime lana (kol. 1) (433) U ovaj spisak upisani su prvo podaci o licu na koje se vodi domainstvo, a zatim imena ostalih lanova. Lice na koje se vodi domainstvo mogao je biti bilo koji lan, za koga je lice koje je davalo podatke popisivau izjavilo da se domainstvo vodi na njegovo ime. Odnos prema licu na koje se vodi domainstvo (kol. 2 i 3) (434) Da bi se u tabelama rezultata mogli iskazati podaci o broju i vrsti porodica uputstvom je predvien redosled upisivanja lanova, a kao dopunski podaci u istom cilju i ime oca ili mua i odnos prema licu na koje se vodi domainstvo. Ovo je bilo naroito vano za vielana domainstva u kojima ima dve ili vie porodica. Na osnovu ovih podataka utvren je redni broj porodice unutar domainstava taka (447) i poloaj lana u porodici taka (448). Razlog odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja (kol. 4) (435) Podatak o razlogu odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja popisiva je unosio (ifrom) za svakog lana domainstva, za koga je prethodno utvrdio da u kritinom momentu popisa nije bio u tom mestu. (436) Mogui odgovori na ovo pitanje, s potrebnim objanjenjima, daju se u sledeim takama, i to: Zaposlen je (na neodreeno-odreeno vreme); obavlja sezonske poslove ili ima radnju u drugom mestu (ifra 1) (437) Ovaj odgovor odnosio se na svakog lana domainstva koji je u momentu popisa bio odsutan iz mesta u kome ivi njegovo domainstvo, a nalazio se u drugom mestu u Jugoslaviji, zbog toga to je u tome mestu zaposlen, ili obavlja sezonske poslove ili u tome mestu ima zanatsku, ugostiteljsku ili drugu radnju, advokatsku kancelariju i slino, a ne vraa se svakodnevno (odnosno posle svake smene ako radno vreme traje npr. 24 sata a 48 sati je slobodno vreme) iz mesta rada u mesto stalnog stanovanja. Upuen je od radne organizacije na rad u drugo mesto (ifra 2) (438) Odgovor se odnosi na radnike -lanove domainstva koje je radna organizacrja uputila iz mesta u kome stalno stanuju na rad u drugo mesto u Jugoslaviji radi izvoenja graevinskih, montanih ili drugih radova, a koji se ne vraaju kui svakodnevno. Na kolovanju u drugom mestu (ifra 3)

(439) Odgovor se odnosio na uenike i studente koji su bili odsutni iz domainstva, jer se koluju u drugom mestu u Jugoslaviji, a ne vraaju se svakodnevno, posle zavrene nastave, iz mesta kolovanja u mesto stalnog stanovanja. (54) Ostali razlozi odsutnosti u zemlji (ifra 4) (440) Ovaj odgovor odnosio se na sve lanove domainstva koji su iz drugih razloga bili odsutni iz mesta stalnog stanovanja ali su se nalazili u nekom mestu u Jugoslaviji. Na privremenom radu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu (ifra 5) (441) Ovaj odgovor odnosio se na sve lanove domainstva koji su otili u inostranstvo i tamo privremeno rade ili kod stranog poslodavca ili samostalno, ukljuujui i one koji su se u vreme popisa zatekli u Jugoslaviji u poseti ili na leenju. Upuen na rad u diplomatsko-konzulama i druga naa predstavnitva, u jugoslovenska i meovito preduzea, u meunarodne organizacije (ifra 6) (442) Za razliku od prethodne kategorije, koja pre odlaska nije bila u radnom odnosu ili je taj odnos prekinula radi zapoljavanja u inostranstvu, ovaj odgovor se odnosio na lica u radnom odnosu s naim radnim organizacijama, ali koja su upuena na rad u naa predstavnitvima ili na izvoenje graevinskih i drugih radova na objektima koje nae organizacije izvode po posebnim ugovorima, kao i ona koja su preko nadlenih organa u zemlji upuena na rad u organe Ujedinjenih nacija ili na rad po osnovu meunarodne tehnike i druge saradnje. Boravi kao lan porodice lica na privremenom radu u inostranstvu (ifra 7) (443) Odgovor se odnosio na odsutne lanove domainstva koji ne rade u inostranstvu, ve tamo borave kao lanovi porodice lica iz take (441). Boravi kao lan porodice lica radu u naim predstavnitvima (ifra 8) (444) Ovaj odgovor takoe se odnosio na odsutne lanove domainstva koji ne rade u inostranstvu, ve tamo borave, ali kao lanovi porodice lica iz take (442). Ostali razlozi odsutnosti iz Jugoslavije (ifra 9) (445) Odgovor se odnosio na bilo koji razlog boravka u inostranstvu, osim etiri napred navedena razloga. (446) Odgovori upisani kao razlog odsutnosti" u 1. spisak morali su biti usklaeni s odgovorom da" na pitanje 5 iz popisnice, jer su se odnosili na stalne

stanovnike mesta u kome se vri popis. Nasuprot tome za lica upisana u 2. i 3. spisak, pomenuta u takama (449)-(457), na pitanje 5. odgovor je morao biti ne", jer su ona bila stalni stanovnici nekog drugog mesta u Jugoslaviji. Redni broj porodice kojoj pripada lan (kol. 5) (447) Redni broj porodice kojoj pripada lan slui za utvrivanje broja porodica unutar domainstva. U jednolanim domainstvima nema ni jedne porodice, dok dvolana ili vielana domainstva mogu imati u svome sastavu jednu porodicu ali i ne moraju. Poloaj lana u porodici (kol. 6) (448) Poloaj lana u porodici slui za utvrivanje vrste porodice. lan porodice po svom poloaju moe biti suprug-otac, supruga-majka ili dete. Pojedini lanovi domainstva nisu lanovi ni jedne porodice. 2. SPISAK LICA KOJA STANUJU U OVOM DOMAINSTVU, ALI SU STALNI STANOVNICI DRUGOG MESTA (449) U ovaj spisak unosili su se podaci samo za ona licaa koja su stanovala kod domainstva u mestu popisa, a u tome mestu su boravila zbog rada ili kolovanja. Pored prezimena i imena, kao i naziva naselja i optine u kojoj stalno stanuju ovde se upisivao i razlog boravka u mestu popisa. Razlog boravka u mestu popisa (450) Podatak o razlogu boravka, zajedno s odgovorom na pitanje iz popisnice: 5. Da U je lice stalni stanovnik mesta (naselja) u kome se popisuje", sluio je za utvrivanje statusa prisutnosti popisanih lica u pojedinim naseljima, tj. kao osnov za utvrivanje broja stanovnika po naseljima. (451) Za stalne stanovnike drugih mesta (naselja) razlog boravka u mestu popisa je upravo onaj zbog koga su oni odsutni iz mesta stalnog stanovanja. Mogui odgovori na ovo pitanje su bili: Zaposlen je, obavlja sezonske poslove ili ima radnju u mestu popisa (ifra 1) (452) U mestu popisa, ovaj odgovor odnosio se na lica koja su iz mesta stalnog stanovanja bila odsutna iz razloga objanjenog u taki (437) Na kolovanju u mestu popisa (ifra 3) (453) U mestu popisa ovaj odgovor odnosio se na lica koja su iz mesta stalnog stanovanja bila odsutna iz razloga objanjenog u taki (439). (55) 3. SPISAK LICA KOJA SU U MOMENTU POPISA ZATEENA U DOMAINSTVU (454) U ovaj spisak uneti su podaci samo za lica koja su stalni stanovnici

drugog mestanaselja, a koja su se u mestu popisa zatekla u kritinom momentu, jer su tamo bila upuena na rad od radne organizacije ili iz drugih razloga. Pored prezimena i imena, kao i naziva mesta i optine u kojoj stalno stanuju, ovde se upisivao i podatak o razlogu prisutnosti u mestu popisa. Razlog prisutnosti u mestu popisa (455) Mogui odgovori na ovo pitanje koje je moralo da se uskladi sa odgovorom na pitanje iz popisnice: 5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje", bili su: Upuen je od radne organizacije na rad u mesto popisa (ifra 2) (456) Odgovor se odnosio na lica zateena u mestu popisa, koja su iz mesta svoga stalnog stanovanja upuena u mesto popisa, iz razloga objanjenog u taki (438). Ostali razlozi prisutnosti u mestu popisa (ifra 4) (457) Ovaj odgovor odnosio se na sva lica, zateena u mestu popisa iz bilo koga razloga, osim onih koji su navedeni u takama (437)-(439). PODACI 0 STANU 1. Upitnik se popunjava za: Stan ............................................ Nastanjene poslovne prostorije...... Prostorije nastanjene iz nude....... 1 2 3

(458) Definicija stana i konkretna objanjenja za njenu primenu data su u takama (161)(167). Za odgovore: nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nude vae objanjenja u takama (460) i (461). (459) Odgovor: stan dat je za sve nastanjene i nenastanjene (prazne) stanove, stanove koji se koriste samo za obavljanje neke delatnosti, stanove za odmor i rekreaciju, kao i stanove koji se koriste u vreme obavljanja sezonskih radova u poljoprivredi, tj. za sve stambene jedinice koje odgovaraju definiciji stana. (460) Prostorije koje su izgraene za poslovne svrhe i nisu prepravljane (adaptirane) u stan, a u vreme popisa koriene su za stalno stanovanje, popisane su kao nastanjene poslovne prostorije. To su, na primer, hotelska ili bolnika soba, prodavnica, kancelarija i sl, u kojoj stalno stanuje porodino ili samako domainstvo. Kao nastanjene poslovne prostorije popisane su i nastanjene prostorije studentskog doma, samakog doma ili nekog drugog kolektivnog stana u kojima stanuje porodino ili samako domainstvo koje nije korisnik usluga toga doma ve tu stanuje sticajem raznih okolnosti. (461) Prostorije koje u graevinskom smislu nisu ni stanovi, ni poslovne prostorije, a u vreme popisa su koriene za stalno stanovanje, popisane su kao prostorije nastanjene iz nude. To su nastanjen podrum, tavan, upa, garaa, koliba, zemunica i razni improvizovani objekti, zatim vagon ili prikolica locirani na jednom mestu, nasukan lep, ili ator. Kao prostorije nastanjene iz nude popisane su i nastanjene pokretne jedinice kao to su putujui vagoni, prikolice - trejleri, nastanjene

prostorije na ploveem lepu, erga i sl. U popisu 1971. nastanjene pokretne jedinice nisu iskazane zajedno sa prostorijama nastanjenim iz nude, ve kao posebna vrsta jedinica. 2. Korienje stana Samo za stanovanje........................................... Za stanovanje i obavljanje delatnosti .............. Samo za obavljanje delatnosti ........................ Nenastanjen stan - privremeno ...................... Nenastanjen (naputen) stan............................ Za odmor i rekreaciju - u vikend kui....................................... - u porodinoj kui................................ - u drugoj vrsti zgrade........................... U vreme sezonskih radova u poljoprivredi ...... 1 2 3 4 5 6 7 8 9

(462) Odgovor: samo za stanovanje dat je za stan koji je u vreme popisa za stalno stanovanje koristilo jedno ili vie lica. Isti odgovor imao je i tzv. drugi stan domainstva 43 /. Stan iz koga je u vreme popisa celo domainstvo vlasnika ili nosioca stanarskog prava bilo odsutno zbog privremenog boravka u drugom mestu u zemlji ili inostranstvu, popisan (56) je, takoe, kao nastanjen stan. U tom sluaju podatke o stanu i domainstvu, odnosno njegovim lanovima, popisiva je prikupio od suseda ili dragih lica koja su bila u mogunosti da prue obavetenja koja se trae u popisu. (463) Kao stan za stanovanje i obavljanje delatnosti popisan je svaki stan u kome se, pored toga to slui za stalno stanovanje, obavlja i neka delatnost (na primer: krojaka, frizerska, kozmetika i sl., ili se izdaju sobe prolaznim gostima za jednu no ili due, ili je u stanu smetena advokatska kancelarija, slikarski atelje, zubna ordinacija, predstavnitvo neke organizacije, dopisnitvo i slino). (464) Samo za obavljanje delatnosti je odgovor za stan u kome se iskljuivo obavlja delatnost, a isti nije graevinski prepravljen (adaptiran) u poslovne prostorije, i u kome niko stalno ne stanuje. Ovde su svrstani i stanovi koji se koriste iskljuivo za izdavanje turistima. (465) Kao nenastanjen stan - privremeno popisan je stan koji je u vreme popisa bio nenastanjen, odnosno prazan zbog toga stoje nov i jo neuseljen (iako je dozvoljeno useljavanje) ili je ispranjen radi preseljenja, adaptacije, opravke i sl. Kao privremeno nenastanjen stan popisan je i stan iji vlasnik ivi u drugom stanu ili ak i u drugom mestu a ovaj stan ne koristi niti ga izdaje (npr. kupljen stan za decu koja tek treba da dou u to mesto na kolovanje i sl.). Stanovi domainstava, koja se nalaze na radu u inostranstvu nisu popisani kao nenastanjeni, ve kao nastanjeni stanovi, kao / Pojam drugi stan domainstva" uveden je zbog toga to se sve ee javljaju sluajevi, naroito na selu, da jedno domainstvo koristi dva, pa i tri stana za stalno stanovanje svojih lanova. To su npr. dye posebne zgrade u istom dvoritu (stara i nova kua) i u svakoj od njih ima poseban stan, ili su to dva stana u istoj zgradi. Za svaki takav stan, popunjen je poseban upitnik za stan, ali za domainstvo koje koristi te stanove u popisu su prikupljeni podaci samo jednom, i to kod prvog popisanog stana. Upitnik u koji nisu uneti podaci za domainstvo ve samo za stan, iskazan je u rezultatima kao drugi stan. Postojanje drugog stana odreivano je prema tome da li neko domainstvo koristi za svoje potrebe dva ili vie stanova, a ne prema tome da li je neko domainstvo vlasnik dva ili vie stanova.
43

stoje to objanjeno u taki (462). (466) Kao nenastanjen (naputen) stan popisan je svaki stan koji se ne koristi ve due vreme, poto se vlasnik preselio u drugi stan u istom ili drugom mestu a stan nije izdao, ili je vlasnik umro a naslednici nisu izdali stan niti ga povremeno koriste kao porodinu kuu za odmor i rekreaciju. Ovakvi stanovi se najee javljaju u naseljima koja su masovno naputena, odnosno iz kojih se veina stanovnika iselila. Stanovi su popisani kao naputeni samo ako su graevinski ispravni, ili se sa relativno malim opravkama mogu osposobiti za potrebu. Nisu popisivani stanovi u oronulim i dotrajalim kuama, kao ni naputeni, odnosno stanovi iseljeni zbog potapanja naselja radi formiranja akumulacionog jezera, ih zato to se ti stanovi nalaze na klizitu pa je predvieno njihovo ruenje. (467) Stanom za odmor i rekreaciju smatra se stan koji u svemu odgovara definiciji stana, a koristi se iskljuivo za odmor i rekreaciju povremeno ili vie meseci u godini. Takav stan se moe nalaziti u zasebnoj zgradi (vikend kui ili vili), a moe biti i u porodinoj kui ili nekoj drugoj vrsti zgrade. Stan za odmor i rekreaciju se moe nalaziti i u manjoj drvenoj kui koja je locirana u polju ili brdima. Na ovaj nain definisani stanovi za odmor i rekreaciju obuhvatili su sve stanove koji se u te svrhe koriste, bez obzira na veliinu, kvalitet i trajanost zgrade. Meutim, u popisu 1971. godine bila su postavljena izvesna ogranienja, tako da popisom nisu obuhvaeni stanovi za odmor i rekreaciju sagraeni od slabijeg materijala, pa im je vek trajanja bio krai od 10 godina. (468) Stanovi za odmor i rekreaciju razvrstani su po vrstama zgrada u kojima se nalaze, prema sledeim objanjenjima: (469) Kao stanovi u vikend kui smatrani su svi stanovi izgraeni ili kupljeni da bi se koristili iskljuivo za odmor i rekreaciju, a nalaze se u vikend kuama, vilama, ribarskim i lovakim kuicama i sl. (470) Kao stanovi u porodinoj kui smatrani su stanovi koji su se ranije koristili za stalno stanovanje ali se zbog preseljenja lanova domainstva ili iz drugih razloga ne koriste vie u tu svrhu, ve se povremeno koriste iskljuivo za odmor i rekreaciju. Tu spadaju i nasleene kue koje naslednici povremeno koriste za odmor. Ovi se stanovi mogu javljati u svim naseljima, pa ak i u gradskim. (471) Kao stanovi u drugoj vrsti zgrade popisani su stanovi koji se nalaze u viestambenoj zgradi, u kojoj se deo ili veina stanova koristi za stalno stanovanje (na primer, u klimatskim i banjskim mestima ili u mestima na obalama mora ih jezera). (472) Kao stanovi koji se koriste u vreme sezonskih radova u poljoprivredi popisani su salai, katuni, vinogradarske kue i sl. samo ako odgovaraju definiciji stana. (473) Pitanje o korienju stana bilo je postavljeno i u popisu 1971. godine. Odgovori na ovo pitanje bili su neto drugaije formulisani i nisu sadravali informacije o tome da li se u stanu koji se koristi za stanovanje obavlja i neka delatnost, niti u kakvoj se vrsti kue nalazi stan za odmor i rekreaciju. Nije bio predvien ni odgovor za stanove koji se koriste iskljuivo za obavljanje neke delatnosti, jer takvi stanovi nisu ni popisivani. 3. Stan se delimino ih iskljuivo koristi za: Obavljanje zanatske delatnosti.................. Izdavanje soba turistima .......................... Obavljanje slobodne profesije .................. Predstavnitvo i dopisnitvo ..................... Ostalo.......................................................... 1 2 3 4 5

(474) Za pravilno davanje odgovora vaila su sledea objanjenja: (475) Odgovor da se obavlja slobodna profesija davan je u sluajevima kada se u stanu nalazila advokatska kancelarija, slikarski atelje, zubna ordinacija i sl. 476) Odgovor predstavnitvo ili dopisnitvo davan je kod stanova u kojima je smeteno predstavnitvo domae ili strane firme, odnosno dopisnitvo domaeg ili stranog lista, asopisa, radija i televizije. (57) (477) Na ovo pitanje odgovaralo se kako za stanove namenjene za stalno stanovanje, tako i za stanove za odmor i rekreaciju, a i za nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nude, jer se i u njima moe obavljati na primer, neka od zanatskih delatnosti. 4. Ukupna povrina celog stana u m2 a) Povrina svih soba u stanu sa 6m2 i vie b) Povrina kuhinje (478) Ukupnu povrinu celog stana ini povrina svih soba (ija povrina poda iznosi 6 m2 i vie), zatim povrina kuhinje, pomonih prostorija (kupatila, klozeta, ostave, hodnika, antrea, soba manjih od 6 m2 itd.), kao i povrina zatvorenih terasa i verandi. U povrinu stana ulazi i povrina pod plakarima, a ne uraunava se povrina pod spoljnim i pregradnim zidovima, kao ni povrina otvorenih terasa, balkona i loija. U povrinu stana ukljuena je i povrina graevinski odvojene sobe ili kuhinje, koja je popisana kao da se nalazi u sastavu stana - take (163) i (164). U povrinu stana uraunata je i povrina sobe ili neke druge prostorije, koja se nalazi u sastavu stana ali se iskljuivo koristi za obavljanje neke delatnosti (npr. krojaka radionica, advokatska kancelarija i sl.). Nije ukljuena u povrinu stana povrina graevinski odvojenih pomonih prostorija (klozeta, kupatila ili ostave) koje se nalaze u posebnoj zgradi u dvoritu, ili u istoj zgradi ali imaju poseban ulaz. (479) Podatak o povrini stana popisiva nije utvrivao merenjem ve ga je preuzimao iz dokumenata kojima su raspolagali korisnici stana (na primer, ugovor o korienju stana, reenje o dodeli stana, projekat za izgradnju zgrade ili neki drugi zvanini dokument), ili ga je upisivao prema izjavi lica koje je davalo podatke. Ukoliko neki korisnik stana nije bio u stanju da prui taj podatak, popisiva je sam utvrivao povrinu stana uvidom u sve prostorije stana. (480) Povrina stana definisana u taki (478), identina je povrini stana iz svih prethodnih popisa, ali ne odgovara jugoslovenskim standardima za utvrivanje korisne povrine stana (JUS.C-2,100). Razlika potie otuda to definicijom koja je primenjena u popisu nisu uzeti u obzir odgovarajui delovi povrina loija, terasa i balkona, dok se po JUS-u povrine ovih ukljuuju u ukupnu povrinu stana primenom odgovarajuih koeficijenata (od 0,75 do 0,25) na njihovu povrinu. Do odstupanja od pomenutog standarda dolo je zbog toga to su u popisu podaci o povrini stana preuzimani iz nekog od dokumenata vezanih za stan, a mogue je da u nekom od tih dokumenata u ukupnu povrinu stana nisu ukljueni delovi povrina loija, terasa i balkona. Zbog toga se podaci o povrini stana prikupljeni u popisu razlikuju, zavisno od toga iz koga su dokumenta preuzeti. (481) Za podatak o ukupnoj povrini stana izraene su tri klasifikacije i nalaze se pod rednim brojem (623)-(625). Za povrinu drugih stambenih jedinica (nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nude) data je klasifikacija pod brojem

(626). a) Povrina soba (482) Podatak o povrini soba predstavlja i zbir povrina svih soba u stanu. Kao soba se smatrana svaka prostorija namenjena za stanovanje koja je od drugih prostorija stana odvojena stalnim zidovima i ima direktno dnevno svetlo a ija povrina poda iznosi najmanje 6m2. Direktnim dnevnim svetlom smatra se svetlo koje se dobija kroz prozor na samoj sobi, a dolazi sa otvorenog prostora (sa ulice ili iz dvorita), terase ili tzv. svetlarnika. (483) Kao soba smatra se i tzv. pola sobe, kao i soba za kunu pomonicu, tzv. devojaka soba, ako odgovara navedenoj definiciji sobe. (484) U povrinu soba ukljuena je i povrina graevinski odvojene sobe koju domainstvo koristi u smislu objanjenja datih u taki (163). (485) Definicija sobe iz take (482) bila je ista i u popisima 1971. i 1961. godine. Meutim, u popisu 1949/50 soba je morala da ima i mogunost zagrevanja (dimnjak ili centralno grejanje), a soba za kunu pomonicu nije smatrana sobom. (486) Naa definicija sobe razlikuje se od meunarodne definicije u tome, to naa definicija predvia minimalnu povrinu od 6 m2 a meunarodna povrinu od 4 m2, pri emu i kuhinju preko te veliine ubrajaju u sobe. b) Povrina kuhinje (487) U ovom popisu je smatrano da stan ima kuhinju, ako ima prostoriju koja je prilikom izgradnje stana ili kasnijom prepravkom (adaptacijom) namenjena za kuhinju i u te svrhe je koriena u vreme popisa. 488) Kuhinjom se smatra i tzv. ajna ili reo kuhinja. (489) Ako se kuhinja sastoji iz dva dela, i to iz dela za ruavanje (trpezarije) i radnog dela (tzv. kuhinjska nia), koji nisu odvojeni celim zidom, povrina oba dela prostorije uzimana' je kao povrina kuhinje. Meutim, ako se uz kuhinju i trpezariju nalazi jo i soba za dnevni boravak, ona je smatrana sobom iako od kuhinje nije odvojena celim zidom, tako da je povrina te prostorije iskazana u povrini soba. (490) Kao kuhinja u sastavu stana smatrana je i graevinski (58) odvojena kuhinja (u drugoj zgradi di u istoj zgradi ali s posebnim ulazom), koju domainstvo koristi preko cele godine kao deo svoga stana. Letnje kuhinje nisu uzimane u obzir. (491) Ako domainstvo stanuje samo u jednoj sobi u kojoj se i kuva, smatrano je da stan nema kuhinju. Takoe je smatrano da stan nema kuhinju, ako nema kuhinju kao posebnu prostoriju, ve domainstvo kuva u hodniku, kupatilu, ostavi i sl. (492) Za povrinu kuhinje izraene su dve klasifikacije i date su pod rednim brojevima (627) i (628). (493) Definicije kuhinje primenjene u popisima 1949/50, i 1961. godine zahtevale su da kuhinja mora imati makar jednu od sledeih graevinskih karakteristika: zidani tednjak, vodovodnu esmu, zid u ploicama ili masnoj boji i pod drugaiji od poda u sobama stana. (494) Po definiciji primenjenoj u popisu 1971. godine, kuhinja je, takoe, trebalo da ima odreene graevinske karakteristike, ali se kao kuhinja mogla popisati i prostorija koja nema potrebne karakteristike, a prilikom izgradnje stana bila je namenjena za kuhinju i

u te svrhe je koriena u vreme popisa. Ovo odstupanje je bilo neophodno, jer su tim popisom prvi put obuhvaeni svi stanovi u zemlji, to znai i stanovi na selu ije kuhinje najee nisu imale ni jednu od napred navedenih graevinskih karakteristika. (495) U popisu 1971. godine kao kuhinja popisana je i kuhinja koja se sastoji iz dva dela, tj. iz dela za dnevni boravak i radnog dela (kuhinjska nia), pod uslovom da izmeu njih nema pregrade ili imaju samo zavesu. U vreme ranijih popisa takvih, pojava nije bilo ili su bile veoma retke. Meutim, u savremenoj gradnji su sve ei sluajevi da se prostorije pored kuhinje koriste i za ruavanje i za dnevni boravak pa kod korienja rezultata treba imati u vidu reenje primenjeno u popisu 1971. i reenje objanjeno u taki (489) za 1981. godinu. 5. Broj soba u stanu (496) Za davanje odgovora na ovo itanje vaila su objanjenja data za povrinu soba u takama (482)(484). Sobe manje od 6 m2, ako je takvih soba i bilo, nisu iskazivane kod broja soba, iako je njihova povrina ukljuivana u ukupnu povrinu stana. (497) Podatak o broju soba korien je za izradu klasifikacije broj (649). 6. Kupatilo u stanu Ima...................... Nema.................. 1 2

(498) Kupatilom je u popisu smatrana posebna prostorija u stanu u kojoj se nalaze kada ili tu (ili i jedno i drugo) i u koju su uvedene instalacije vodovoda i kanalizacije, bez obzira da li su te instalacije vezane za javnu, odnosno kunu mreu ili nisu. (499) Definicija primenjena u prolim popisima bila je ista samo je odgovor ima" bio ralanjen na dva odgovora: sa kadom" i samo sa tuem". 7. Klozet (nunik) u stanu Ima na ispiranje............... Ima bez ispiranja .......... Nema.............................. 1 2 3

(500) Klozet u stanu znai da se klozet nalazi u posebnoj prostoriji stana ili u kupatilu. (501) Klozet na ispiranje je onaj koji ima ureaje za ispiranje vodom pod pritiskom, bez obzira da li su instalacije vezane za javnu kanalizacionu mreu, odnosno septiku jamu (sengrub) ili to nisu. (502) Klozet bez ispiranja se takoe nalazi u sastavu stana, a nema ureaje za ispiranje vodom pod pritiskom, ve se ispira obinim sipanjem vode ili se ne ispira uopte, ali se nalazi iznad potoka, reke i sl. (503) Ako u sastavu stana ne postoji klozet, ve se nalazi van stana u istoj zgradi ili dvoritu, odgovarano je sa nema". (504) U 1981. godini je traena samo informacija o klozetu koji se nalazi u sastavu stana, dok je prethodnim popisima traena informacija i o klozetu koji se nalazi van stana. 8. Instalacije u stanu

(505) U popisu 1981. godine traene su informacije o tome da U stan ima instalacije: a) elektrine struje, b) vodovoda, c) kanalizacije, d) centralnog - etanog grejanja i e) gasa (plina). Smatrano je da stan ima navedene instalacije u svim sluajevima, ako najmanje u jednoj, od prostorija stana postoje odgovarajue instalacije (bilo da su ugraene u zidove, ili postavljene spolja na zidovima), bez obzira da li su vezane za komunalnu mreu ili neke druge objekte. (506) Za instalacije elektrine struje odgovor je bio: Ima...................... 1 Nema.................. 2 (507) Za instalacije vodovoda odgovori su bili: Ima prikljuene na javnu mreu...... 1 Ima prikljuene na hidrofor i sl. ..... 2 Nema............................................. 3 (59) (508) Za instalacije kanalizacije odgovori su bili slini odgovorima za vodovod: Ima prikljuene na javnu mreu...... 1 Ima prikljuene na septiku jamu.... 2 Nema............................................... 3 (509) Za instalacije vodovoda i kanalizacije koje u vreme popisa nisu bile jo prikljuene ni za javnu mreu, ni za neki drugi izvor snabdevanja vodom, odnosno septiku jamu, odgovor ha ovo pitanje davan je prema tome kako se oekuje da e biti izvren prikljuak. Zbog toga se upozoravaju korisnici da se u rezultatima po naseljima mogu javiti podaci da ima stanova sa instalacijama vodovoda i kanalizacije prikljuenih na javnu mreu, iako u naselju jo nema mree javnog (mesnog) vodovoda odnosno javne kanalizacije. (510) Za instalacije centralnogetanog grejanja odgovori su bili: Ima prikljuene na toplanu ili zajedniku kotlarnicu..... 1 Ima prikljuene na individualnu kotlarnicu................... 2 Nema ........................................................................ 3 (511) Pitanje se odnosilo i na instalacije etanog grejanja, koje su instalirane samo u jednom ili vie stanova u viestambenoj zgradi koja nema instalacije centralnog grejanja, kao i na etano grejanje uvedeno u stambenim zgradama u svojini graana. (512) Smatra se da stan ima instalacije centralnog grejanja prikljuene na toplanu ili zajedniku kotlarnicu, ukoliko je zgrada prikljuena na tzv. sistem daljinskog grejanja, to znai da se zgrada snabdeva toplotnom energijom iz: toplana, rejonskih kotlarnica, blokovskih kotlarnica i lokalnih izvora (kotlarnica) koji snabdevaju dve ili vie zgrada ukoliko svaka od njih ima podstanicu ije odravanje vri neka organizacija udruenog rada. (513) Stan ima instalacije prikljuene na individualnu kotlarnicu ako zgrada u kojoj se stan nalazi ima svoje kotlovno postrojenje, ili je ono smeteno u drugoj zgradi a zgrada u kojoj se stan nalazi nema podstanicu, odnosno moe da ima podstanicu, ali se o njenom odravanju brinu sami stanari. Ovaj odgovor davan je i za stanove koji imaju etano grejanje. (514) Odgovor na ovo pitanje popisiva je utvrivao iz kontakta sa predsednikom kunog saveta. (515) Za instalacije gasa odgovori su bili: Ima...................... 1

Nema.................. 2 (516) U Popisu 1971 godine, direktno je bilo postavljeno samo pitanje o instalacijama elektrine struje. Informacije o instalacijama vodovoda dobijene su iz pitanja o nainu snabdevanja vodom za pie, a o instalacijama centralnog grejanja (bez podataka o vrsti prikljuaka) iz pitanja o nainu zagrevanja soba. Pitanje o instalacijama kanalizacije i gasa nisu bila postavljena. U popisu 1961. nije bilo pitanja o instalacijama centralnog grejanja, jer je tada ta pojava bila beznaajna, a za sve ostale vrste instalacija i pitanja i odgovori su bili identini sa pitanjima iz popisa 1981. godine. Metodoloka objanjenja za instalacije bila su ista u svim popisima. 9. Svojina stana Drutvena............................................ Graana ili graansko-pravnih lica ... 1 2

(517) Odgovor: drutvena svojina odnosio se na sve stanove koji su u drutvenoj i zadrunoj svojini ih u svojini drutvenih organizacija. Odgovor da je stan u svojini graana ili graansko-pravnih lica odnosio se na stanove koji su u linoj svojini graana. Isti odgovor davao se i za stanove u svojini crkava i drugih graanskopravnih lica. Ovde su svrstani i stanovi zidani preko stambenih zadruga, ako se nalaze u linoj svojini graana. 10. Sprat na kome se stan nalazi (518) Na ovo pitanje odgovaralo se upisivanjem etae, odnosno sprata na kome se stan nalazi. (519) Za pravilno davanje odgovora na ovo pitanje vaila su sledea objanjenja: prizemlje je prva etaa u zgradi iznad podruma i suterena, ili iznad nivoa zemljita (ako zgrada nema podruma); podrumom su smatrane prostorije u zgradi iji se pod nalazi ispod povrine zemlje, i to na dubini veoj od 1 m; suterenom su smatrane prostorije u zgradi iji se pod, takoe, nalazi ispod povrine zemlje, ali na dubini manjoj od 1 m; mansardom-potkrovljem smatrane su prostorije izgraene za stanovanje unutar krovne konstrukcije zgrade; odgovor da se stan nalazi na dve etae davan je samo za stanove koji zauzimaju prizemlje i prvi sprat. (520) Klasifikacija za odgovore na ovo pitanje data je pod brojem (650). (521) U popisu 1961. godine bilo je ovo pitanje i to sa slinim odgovorima i slinim objanjenjima za popisivae. Meutim, u popisu 1971. godine traen je broj spratova zgrade u kojoj se stan nalazi, radi iskazivanja zgrada po spratnosti u tabelama rezultata. U pripremi popisa 1981. godine je zakljueno da se podaci o broju spratova zgrade mogu izvesti i iz odgovora o spratu - etai na kojoj se nalazi stan, pa je tako i formulisano pitanje, jer daje mnogo bogatije informacije. (60) 11. Godina izgradnje (522) U popisu je za svaki stan prikupljen podatak o godini izgradnje zgrade u kojoj se stan nalazi, jer se skoro uvek podatak o godini izgradnje zgrade poklapa sa godinom izgradnje stana. Odstupanja se javljaju samo u sluajevima naknadne dogradnje celih stanova u vertikalnom ili horizontalnom smeru, kao i kod stanova, do kojih se dolo adaptacijom nekih prostorija sagraenih za druge namene. Za sve takve stanove data je godina dogradnje, odnosno adaptacije. Za zgrade koje su u ratu ili

zbog elementarnih nepogoda bile dosta oteene ili skoro unitene, a kasnije rekonstruisane, kao odgovor na ovo pitanje upisana je godina rekonstrukcije, odnosno sanacije, a ne godina prvobitne izgradnje. (523) U svim prethodnim popisima na isti nain i uz priblino ista objanjenja je prikupljen podatak o godini izgradnje stana. (524) Podaci o godini izgradnje svrstani su u tri klasifikacije date pod brojevima (631)-(633). 12. Vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi Iskljuivo stambena ............. 1 Preteno stambena................ 2 Preteno nestambena............ 3 Nastanjena iz nude ............ 4 (525) Za pravilno davanje odgovora na ovo pitanje vaila su sledea objanjenja: (526) Iskljuivo stambena zgrada morala je da ima samo stanove, a mogla je jo da ima jednu ili vie garaa za smetaj putnikih automobila. (527) Preteno stambena zgrada je ona u kojoj vei deo povrine zauzimaju stanovi, a manji deo poslovne prostorije (prodavnice, ugostiteljske radnje, kancelarije i sl.), ili prostorije za poljoprivrednu delatnost (staja, ko, ambar i sl.). (528) Preteno nestambena zgrada je ona u kojoj vei deo povrine zauzimaju poslovne prostorije za bilo koju delatnost ukljuiv i poljoprivredu, a manji deo zauzimaju stanovi. (529) Nastanjena iz nude je odgovor koji se odnosio na nastanjene upe, garae, stare vagone i sve drugo to je nastanjeno iz nude a nalazi se u posebnom objektu. Za prostorije nastanjene iz nude koje se nalaze u stambenoj ili poslovnoj zgradi (nastanjen tavan, podrum i sl.), odgovor na ovo pitanje upisivan je prema tome u koji su modalitet svrstani stanovi koji se nalaze u toj zgradi. (530) Ovo pitanje je postavljeno i u prethodnim popisima, samo je broj odgovora bio neto vei (odvajale su se zgrade sa 1 stanom, odnosno sa 2 i vie stanova). U popisu 1981. godine, davanje odgovora na pitanje o vrsti zgrade je znatno olakano, a odgovarajuim povezivanjima mogu se dobiti isti odgovori kao to su, na primer, bili u popisu 1971. godine. Objanjenja za pojedine vrste zgrada nisu se bitno razlikovala meu popisima. 13. Materijal spoljnih zidova zgrade Tvrdi materijal ............... 1 Slabi materijal.................. 2 (531) Za pravilno davanje odgovora vaila su objanjenja da se tvrdim materijalom smatraju graevinski materijali kao to su cigla (opeka) kamen, beton, obla graa, savremeni graevinski materijali i elementi; a da su u slabi materijal svrstani: naboj, erpi, pleter, daska i sl. (532) U popisu 1971. godine pitanje je bilo identino sa pitanjem iz 1981. godine. U 1961. godini mogui odgovori su bili neto detaljniji, ali se bez tekoa mogu svesti na gornja dva odgovora. Broj popisanih domainstava u stanu (533) Ako je u jednom stanu stanovalo samo jedno domainstvo upisan je broj jedan, a ako su stanovala dva ili vie domainstava, upisan je odgovarajui broj. Za

broj popisanih domainstava u stanu data je klasifikacija pod brojem (634). Broj popisanih lica u stanu (534) Podatak je dobijen prebrojavanjem popisnica, popunjenih za sva lica u pojedinom stanu. UPITNIK ZA KOLEKTIVNI STAN Adresni podaci (535) Za svaki kolektivni stan, na zato predvienim linijama, morao se upisati naziv i adresa organizacije iji su radnici smeteni u baraci, zatim naziv i adresa doma ili hotela za samce, studentskog doma, manastira, odnosno naziv i adresa organizacije koja se bavi socijalnom zatitom dece i odraslih. Identifikacioni podaci (536) Identifikacioni podaci na ovom obrascu razlikovali su se od identifikacionih podataka na popisnici i upitniku za stan i domainstvo u sledeem: 1) u ovom obrascu nije bilo rednog broja domainstva zbog toga to u jednom kolektivnom stanu moe da stanuje vei broj (61) domainstva (na primer, u domu penzionera ili samakom hotelu) kojima se u kontrolniku popisa odreuje redni broj i 2) u ifarska polja za redni broj zgrade unapred su bile odtampane nule, jer zgradi u kojoj je smeten kolektivni stan nije odreivan redni broj, zbog toga to jedan kolektivni stan moe da bude smeten u dve pa i vie zgrada, a za sve ove zgrade u obrazac su unoeni zbirni podaci. 1. Upitnik se popunjava za: Baraku za smetaj radnika ................. Dom ili hotel za samce ........ Studentski dom, aki dom i internat........... Dom za decu i omladinu ometenu u Psihofizikom razvoju . .............. Dom za socijalno ugroenu decu .................... Dom za penzionere, za stare i iznemogle ..... Dom za odrasle invalide ............. Manastriski-samostanski konak ................... Ostale kolektivne stanove . ........... 1 2 3 4 5 6 7 8 9

(537) Iz odgovora na ovo pitanje dobijeni su podaci o vrsti kolektivnog stana. (538) Baraka za smetaj radnika je kolektivni stan uglavnom privremenog karaktera, a koristi se za smetaj radnika na gradilitima, ciglanama, pilanama, na poljoprivrednim gazdinstvima i sl. (539) Dom i hotel za samce slui za stanovanje radnika bez obzira da li oni rade u istoj ili u razliitim organizacijama i zajednicama. (540) Studentski, aki dom i internat - slui za smetaj studenata i aka, koji u mestu popisa borave zbog kolovanja, dok njihova domainstva ive u nekom drugom mestu. (541) Dom za decu i omladinu ometenu u psihofizikom razvoju - odnosi se na zavode i domove za vaspitno zaputenu decu i omladinu, domove za srednje i lake

ometenu decu u psihofizikom razvoju, za tee invalidnu decu itd. (542) Dom za socijalno ugroenu decu odnosi se na domove za odojad, zavode za socijalno nezbrinutu decu do 3 godine starosti, deije domove itd. (543) Dom za penzionere, za stare i iznemogle, kao i Dom za odrasle invalide odnosi se na domove koji slue za zbrinjavanje starih i bolesnih lica, invalida itd. (544) Manastirski-samostanski konak se koristi za stalno stanovanje kaluera i kaluerica (redovnika i redovnica). (545) U ostale kolektivne stanove ukljuene su bolnice u kojima su trajno smeteni neizleivi bolesnici, kao i sve druge ustanove koje se nisu mogle svrstati u napred navedene modalitete odgovora. (546) U popisu 1971. nisu prikupljene informacije o vrsti kolektivnog stana, jer se takvo pitanje nije moglo postaviti, poto su podaci prikupljeni na upitniku za stan. 2. Ukupna povrina u m2 (547) Kao ukupna povrina iskazana je celokupna povrina kolektivnog stana u koju ulaze: povrine garsonijera i jednosobnih stanova, ako ih je bilo u kolektivnom stanu, zatim povrine svih soba za spavanje, prostorija za razne aktivnosti, povrine trpezarija, kuhinja, hodnika, ostava, sanitarnih prostorija (kupatila i klozeta),perionica i svih ostalih prostorija u kolektivnom stanu koje slue korisnicima usluga. 44 / (548) U sluaju kad je kolektivni stan smeten u vie zgrada podatak o povrini davao se kao zbir odgovarajuih povrina svih zgrada. Klasifikacija povrina data je pod brojem (635). (549) Podatak o ukupnoj povrini kolektivnog stana bio je i u popisu 1971. godine definisan na priblino isti nain. 3. Podaci o osnovnim prostorijama a) Garsonijere i jednosobni stanovi b) Sobe za spavanje c) Prostroije za razne aktivnosti d) Trpezarije restorani (550) Za svaku od ovih grupa prikupljeni su podaci o broju prostorija i njihovoj povrini u m2, pri emu su vaila sledea objanjenja: (551) Garsonijere i 1-sobni stanovi sastoje se od jedne sobe i jo neke od sledeih prostorija kuhinje, kupatila, klozeta, hodnika i sl. (552) Sobama za spavanje smatrane su, osim soba koje se koriste iskljuivo za spavanje, jo i sobe u kojima se spava i boravi preko dana. I ovde vai definicija sobe iz take (482) (553) U prostorije za razne aktivnosti svrstane su prostorije za uenje, biblioteke, itaonice, prostorije za zabavu, sport i rekreaciju, prostorije za radnu terapiju i sl. (554) Trpezarijom je u kolektivnom stanu smatrana posebna prostorija koja se koristi za obedovanje korisnika usluga kolektivnog stana. Trpezarija se moe nalaziti u zgradi u kojoj se nalaze i druge (62)
44/

Kod ovog podatka, kao i kod svih ostalih, nisu ukljueni podaci za stanove upravnika, domara, ili drugih lica, a koji se nalaze u zgradi kolektivnog stana i u svemu odgovaraju definiciji stana iz take(161). Ovi stanovi popisani su kao isvi drugi stanovi upitnikom za stan i domainstvo.

prostorije kolektivnog stana, a moe se nalaziti i u zasebnoj zgradi, sa karakterom restorana. (555) U popisu 1971. godine nije bila ovakva podela osnovnih prostorija, ve je prikupljen samo podatak o broju i povrini soba. 4. Podaci o pomonim prostorijama a) Kuhinje b) Kupatila u garsonijerama i 1 -sobnim stanovima c) Tuevi u zajednikim kupatilima d) Klozeti u garsonijerama i 1-sobnim stanovima e) Klozeti u zajednikim prostorijama (556) Za svaku od ovih grupa prikupljeni su podaci o broju kuhinja, kupatila, tueva i klozeta. (557) Kuhinjom je smatrana prostorija koja je prilikom izgradnje kolektivnog stana ili kasnijom prepravkom (adaptacijom) za to namenjena i u vreme popisa se koristi kao kuhinja. Pored glavne (centralne) kuhinje kolektivnog stana u broj kuhinja ukljuene su i manje kuhinje smetene po spratovima zgrade, a slue korisnicima usluga da sami pripreme kafu, aj i sl. U broj kuhinja nisu ukljuene tzv. ajne kuhinje koje se mogu nalaziti u garsonijerama i jednosobnim stanovima. (558) Zakupatila i klozete u garsonijerama i 1-sobnim stanovima vae objanjenja data za stanove u takama (498)(504). (559) Kao broj tuevau zajednikim kupatilima iskazan je broj tueva, odnosno kabina za kupanje. (560) U popisu 1971. postojao je samo podatak o povrini centralne kuhinje i podaci o postojanju klozeta i kupatila u kolektivnom stanu bez obzira koliki je bio broj tih pomonih prostorija. 5. Instalacije (561) Pitanje je bilo formulisano na isti nain kao u upitniku za stan i domainstvo, a vaila su i ista objanjenja data u takama (505)-(513) i (515). 6. Broj zgrada u kojima je smeten kolektivni stan (562) Kao odgovor naveden je broj zgrada. Ukoliko je bilo vie od devet zgrada (uglavnom radnikih baraka) upisivana je ifra 9, bez obzira da li ih je bilo 10 ili vie. (563) U 1971. godini nije bilo takvog pitanja. 7. Svojina zgrada u kojima je smeten kolektivni stan (564) Za pitanje o svojini vae objanjenja data u taki. (517). 8. Korisnici usluga a) Lica ija domainstva ive u drugom mestu b) lanovi samakih i porodinih domainstava koji stalno stanuju u ovom stanu a) Lica ija domainstva ive u drugom mestu

(565) U ovu grupu svrstana su lica koja su u vreme popisa stanovala u kolektivnom stanu, a lanovi su domainstava koja stanuju u drugom mestu. To su u stvari lica koja zbog rada ili kolovanja borave u naselju u kome se nalazi kolektivni stan. b) lanovi samakih i porodinih domainstava koji stalno stanuju u kolektivnom stanu (566) U ovu grupu svrstani su lanovi samakih i porodinih domainstava koji stanuju u kolektivnom stanu, a koji su stalno nastanjeni u mestu u kome se nalazi kolektivni stan. (567) Kao odgovor na ovo pitanje traeni su podaci o broju domainstava i broju njihovih lanova. (568) U popisu 1971. godine prikupljeni su podaci: ukupno za sve korisnike usluga i odvojeno za lica koja su popisana kao privremeno prisutna (aci, studenti i sl.). Izmeu popisa 1971. i 1981. godine uporediv je samo podatak o ukupnom broju korisnika i usluga. Za ukupan broj korisnika usluga data je klasifikacija pod brojem (636). (63) KLASIFIKACIJE OBELEJA IZ POPISNIH OBRAZACA / (569) Klasifikacija obeleja STAROST - prva 0 godina 0 meseci 1 mesec 2 meseca itd. 10 11 meseci Nepoznati meseci 1 godina 2 godine 3 godine itd. 98 99 100 i vie godina Nepoznate godine (570) Klasifikacija obeleja STAROST - druga 0- 4 godina 5- 9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34
/

Izuzev za obeleja zanimanje" i delatnost" koje su date u odeljku Prilozi".

35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85 i vie godina Nepoznato (571) Klasifikacija obeleja STAROST - trea Ispod 10 godina 10-14 15-19 20-27 28-44 45-49 50-59 60-64 65 i vie godina Nepoznato (572) Klasifikacija obeleja STAROST - etvrta Ispod 20 godina 20-24 25-27 28 i 29 30-39 40-49 50-59 60 i vie godina Nepoznato (573) Klasifikacija obeleja STAROST - peta 1519 godina 20-24 25-34 35-49 50 i vie godina Nepoznato (574) Klasifikacija obeleja STAROST - esta Ispod 15 godina 15-19 20-39 40 i vie godina Nepoznato

(64) (575) Klasifikacija obeleja STAROST - sedma 1519 godina 20-24 25-27 28 i 19 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75 i vie godina Nepoznato (576) Klasifikacija obeleja ZEMLJA-OPSTINA ROENJA Jugoslavija Optine iz take (871) Inostranstvo Albanija Austrija Belgija Bugarska ehoslovaka Danska Francuska Grka Holandija Italija Luksemburg Maarska Nemaka SR Rumunija vajcarska vedska Velika Britanija Ostale evropske zemlje Kanada SAD Ostale zemlje Severne i Srednje Amerike Argentina Ostale zemlje June Amerike Zemlje Afrike Australija Ostale zemlje Okeanije

Zemlje Azije Nepoznato (577) Klasifikacija obeleja PODRUJE SA KOGA JE DOSELJENO - prva (u odnosu na obeleje mesto stalnog stanovanja") Jugoslavija Drugo mesto iste optine Druga optina i to iz SR SAP: Bosne i Hercegovine optine iz take (871) Crne Gore Optine iz take (871) itd. Inostranstvo Albanija Austrija Belgija Bugarska ehoslovaka Danska Francuska Grka Holandija Italija Luksemburg Maarska Nemaka SR Rumunija vajcarska vedska Velika Britanija Ostale evropske zemlje Kanada Sjedinjene Amerike Drave Ostale zemlje Severne i Srednje Amerike Argentina (65) Ostale zemlje June Amerike Zemlje Afrike Australija Ostale zemlje Okeanije Zemlje Azije Nepoznato

(578) Klasifikacija obeleja PODRUJE SA KOGA JE DOSELJENO -druga (u odnosu na obeleje mesto stalnog stanovanja") Jugoslavija Drugo mesto iste optine Druga optina i to iz SR - SAP: Bosne i Hercegovine Optine iz take (871) Crne Gore Optine iz take (871) itd. Inostranstvo Nepoznato (579) Klasifikacija obeleja PODRUJE SA KOGA JE DOSELJENO - trea (u odnosu na obeleje mesto stalnog stanovanja") Jugoslavija Drugo mesto iste optine Druga optina i to iz SR - SAP: Bosne i Hercegovine Crne Gore Hrvatske Makedonije Slovenije Srbije svega Teritorije SRS van teritorija SAP Kosova Vojvodine Inostranstvo Nepoznato (580) Klasifikacija obeleja VREME DOSELJENJA - prva 1919. godine i ranije 1920-1940 1941-1945 1946-1952 1953-1955 1956-1960 1961-1965 1966-1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981. godine

Nepoznato (581) Klasifikacija obeleja VREME DOSELJENJA - druga 1940. godine i ranije 1941-1945 1946-1960 1961-1970 1971-1975 1976-1981. godine Nepoznato (582) Klasifikacija obeleja BROJ IVOROENE DECE Nijedno dete 1 dete 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 i vie dece (66) (583) Klasifikacija obeleja NARODNOST - prva Nacionalno se izjasnili: Crnogorci Hrvati Makedonci Muslimani Slovenci Srbi Albanci Austrijanci Bugari esi Grci Italijani Jevreji Maari Nemci Poljaci Romi

Rumuni Rusi Rusini Slovaci Turci Ukrajinci Vlasi Belgijanci Danci Englezi Francuzi Holanani Norveani vajcarci veani Ostali Nisu se nacionalno izjasnili: Nisu se izjasnili ni opredelili prema l. 170. Ustava SFRJ Izjasnili se kao Jugosloveni Izjasnili se u smislu regionalne pripadnosti Nepoznato (584) Klasifikacija obeleja NARODNOST - druga Nacionalno se izjasnili: Crnogorci Hrvati Makedonci Muslimani Slovenci Srbi Albanci Austrijanci Bugari esi Grci Italijani Jevreji Maari Nemci Poljaci Romi Rumuni Rusi Rusini Slovaci Turci Ukrajinci Vlasi Ostali Nisu se nacionalno izjasnili:

Nisu se izjasnili ni opredelili prema l. 170. Ustava SFRJ Izjasnili se kao Jugosloveni Izjasnili se u smislu regionalne pripadnosti Nepoznato (585) Klasifikacija obeleja MATERNJI JEZIK Srpskohrvatski, hrvatskosrpski, hrvatski i srpski Makedonski Slovenaki Albanski Bugarski eki Grki Italijanski Jevrejski Maarski Nemaki Poljski Romski (ciganski) Rumunski Ruski Rusinski Slovaki Turski Ukrajinski Vlaki Danski Engelski Francuski Holandski Norveki vedski Ostali jezici Nepoznato (586) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA - prva Bez kolske spreme Nepotpuno osnovno obrazovanje 13 razreda osnovne kole 4 razreda osnovne kole 57 razreda osnovne kole Osnovno obrazovanje Zavrena osnovna kola Srednje obrazovanje

kole za kvalifikovane radnike Rudarske i topioniarske Drvopreraivake Metalske i mainske (strojarske) Brodograevinske Elektrotehnike i elektroveze Tekstilne Koarske (obuarske i gumarske) Hemijsko-tehnoloke (i prehrambene) Proizvodnja hartije (papira) Grafike Graevinske elezniki saobraaj Pomorski i reni saobraaj Drumski (cestovni) saobraaj PTT saobraaj Ostale saobraajne kole Ostale tehnike (i bez oznake struke) Poljoprivredne umarske Veterinarske Trgovake Turistike i ugostiteljske Line usluge Ostale kole za KV radnike (i bez oznake struke) kole za ostali struni kadar Medicinske Stomatoloke Farmaceutske Administrativneupravne Finansijsko-komercijalne (i ekonomske) Umetnike Verske Ostale kole za ostali struni kadar Opte (opte tehnike) i srednje kole kole za visokokvalifikovane radnike Rudarske Metalske i mainske (strojarske) Brodograevinske Elektrotehnike i elektroveze Tekstilne Hemijskotehnoloke (i prehrambene) Grafike Graevinske elezniki saobraaj Pomorski i reni saobraaj Drumski (cestovni) saobraaj PTT saobraaj Ostale saobraajne Ostale tehnike (i bez oznake struke) Trgovake (68)

Turistike i ugostiteljske Ostale kole za visokokvalifikovane radnike (i bez oznake kole za srednji kadar Gimnazija Srednje kole za struni kadar Rudarske Geoloke Metalurke Drvno-industrijske (drvopreraivake) Metalske i mainske (strojarske) Brodograevinske Elektrotehnike i elektroveze Tekstilne Koarske (obuarske i gumarske) Hemijsko-tehnoloke (i prehrambene) Grafike Graevinske Arhitektonske Geodetske elezniki saobraaj Pomorski (cestovni) saobraaj PTT saobraaj Ostale saobraajne Ostale tehnike (i bez oznake struke) Poljoprivredne Hidrometeoroloke umarske Veterinarske Ekonomske Turistike i ugostiteljske Medicinske S tomatoloke Farmaceutske Uiteljske kole za vaspitae (odgajatelje) kole za fiziku kulturu Ostale srednje kole za nastavni kadar Administrativno-upravne Bibliotekarske Muzike Ostale umetnike Verske Ostale kole za srednji kadar Srednje usmereno obrazovanje Metalurka struka Drvopreraivaka struka Mainsko-metalska struka Brodogradnja

Elektrotehnika struka Tekstilna struka Koarsko-gumarska struka Hemijsko-tehnoloka struka Rudarsko-geoloka struka Grafika struka Graevinsko-geodetska struka Saobraajna struka Energetska struka Poljoprivredna struka Hidrometeoroloka struka umarska struka Veterinarska struka Ekonomsko-komercijalna struka Ugostiteljsko-turistika struka Usluna struka Zdravstvena struka Prirodna, matematika i informatika struka Prosvetna struka Pravna i birotehnika struka Vatrogasna struka Umetnika struka Trgovaka struka Prehrambena struka Prevodilaka struka Kulturoloka struka Ostale struke Vie obrazovanje Vie kole Rudarske Geoloke Drvno-industrijske (drvopreraivake) Mainske (strojarske) Elektrotehnike i elektroveze Tekstilne Koarske i obuarske (69) Hemijsko-tehnoloke (i prehrambene) Grafike Graevinske Geodetske elezniki saobraaj Pomorski i reni saobraaj PTT saobraaj Ostale saobraajne Ostale tehnike (i bez oznake smera) Poljoprivredne Ekonomsko-komercijalne

Turistike i ugostiteljske Medicinske Stomatoloke Pedagoke Strune pedagoke kole Vie kole za fiziku kulturu Vie kole za defektologiju Ostale vie kole za nastavni kadar Upravne Verske Ostale vie kole I stepen fakulteta Geoloki Mainski (strojarski) Elektrotehniki Hemijsko-tehnoloki Graevinski Arhitektonski Geodetski Poljoprivredni Ekonomski Stomatoloki Filozofski Prirodno-matematiki Prvi stepen studija fakulteta industrijske pedagogije Prvi stepen fakulteta za defektologiju Pravni Prvi stepen na ostalim fakultetima (i visokim kolama) Visoko obrazovanje Fakulteti i visoke kole Rudarski Geoloki Metalurki Mainski (strojarski) Brodograevinski Elektrotehniki Hemijsko-tehnoloki Graevinski Arhitektonski Geodetski Saobraajni fakultet i visoka saobraajna kola Tehniki bez oznake struke Poljoprivredni umarski Veterinarski Ekonomski Fakultet organizacionih nauka Medicinski Stomatoloki Farmaceutski

Filozofski Prirodno-matematiki Fakultet industrijske pedagogije Fakulet visoka kola za fiziku kulturu Defektoloki fakultet Pravni Fakultet visoka kola politikih nauka Visoka upravna kola Bogoslovski - teoloki Ostali fakulteti i visoke kole Umetnike akademije Muzika akademija Akademija likovnih umetnosti Akademija primenjenih umetnosti Akademija dramskih umetnosti Nepoznato (587) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA - druga Bez kolske spreme Nepotpuno osnovno obrazovanje 1-3 razreda 4-7 razreda Osnovno obrazovanje (70) Srednje obrazovanje kole za kvalifikovane i visokokvalifikovane radnike i ostali struni kadar Gimnazija Srednje kole za struni kadar Srednje usmereno obrazovanje Vie obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato (588) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA - trea Bez kolske spreme 1-3 razreda osnovne kole 4 razreda osnovne kole 5-7 razreda osnovne kole Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje Vie i visoko obrazovanje Nepoznato (589) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA - etvrta

"Bez kolske spreme i 1-3 razredaosnovne kole 4-7 razreda osnovne kole Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje Vie obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato (590) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA -peta Bez kolske spreme Nepotpuno osnovno obrazovanje Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje Vie obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato (591) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA - esta Osnovno obrazovanje kole za kvalifikovane radnike i ostali struni kadar kole za visokokvalifikovane radnike Gimnazija Srednje kole za struni kadar Srednje usmereno obrazovanje Nepoznato (592) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA - sedma Bez kolske spreme i 1-3 razreda osnovne kole 4-7 razreda osnovne kole Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje kole za kvalifikovane radnike i ostali struni kadar kole za visokokvalifikovane radnike Gimnazija Srednje kole za struni kadar Srednje usmereno obrazovanje Vie obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato (593) Klasifikacija obeleja KOLSKA SPREMA - osma Bez kolske spreme 1-3 razreda osnovne kole 4 razreda osnovne kole 5-7 razreda osnovne kole Osnovna kola Nepoznato (71)

(594) KOLU

Klasifikacija obeleja ZEMLJA-OPTINA U KOJOJ RADI-POHAA

Ova klasifikacija je ista kao u taki (576) (595) Klasifikacija obeleja TRAJANJE RADA VAN MESTA STALNOG STANOVANJA - prva Manje od godinu dana 1-2 godine 3-5 6-10 11-15 16-20 21 i vie godina Nepoznato (596) Klasifikacija obeleja TRAJANJE RADA VAN MESTA STALNOG STANOVANJA - druga Manje od godinu dana 1- 2 godine 3- 5 6-10 11 i vie godina Nepoznato (597) Klasifikacija obelja VREME POVRATNIKA PROVEDENO NA PRIVREMENOM RADU U INOSTRANSTVU POSLE 1965. GODINE Manje od godinu dana 1 godina 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 godina (598) Klasifikacija obeleja ZEMLJA RADA-BORAVKA Austrija Belgija Danska Francuska Holandija Italija Luksemburg

Nemaka SR vajcarska vedska Velika Britanija Ostale evropske zemlje Kanada SAD Ostale zemlje severne i srednje Amerike Argentina Ostale zemlje June Amerike Zemlje Afrike Australija Ostale zemlje Okeanije Zemlje Azije Nepoznata zemlja (599) Klasifikacija obeleja ZANIMANJE PRE ODLASKA U INOSTRANSTVO Aktivni koji su obavljali zanimanje Poljoprivrednici i srodni radnici Rudari, industrijski, graevinski i srodni radnici Upravni, administrativni, finansijski i srodni radnici Rukovodei i srodni radnici Strunjaci, umetnici i srodni radnici Uopten odgovor (radnik, slubenik, i sl.) Aktivni koji nisu obavljali zanimanje, a bili su prijavljeni zajednici za zapoljavanje Penzioneri i druga lica s linim prihodom Izdravana lica (72) Domaice Deca, uenici ili studenti Nesposobni za rad Roeni u inostranstvu Nepoznato (600) Klasifikacija obeleja VREME PROVEDENO NA PRIVREMENOM RADU U INOSTRANSTVU - prva Manje od godinu dana 1 godina 2 3

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16-20 21 i vie godina Nepoznato (601) Klasifikacija obeleja VREME PROVEDENO NA PRIVREMENOM RADU U INOSTRANSTVU - druga Manje od 1 godine 1 godina 2 3 4 5 6 7 8 9 10-15 16-20 21 i vie godina Nepoznato (602) Klasifikacija obeleja PRAVNI OSNOV KORIENJA STANA Vlasnik Nosilac stanarskog prava Zakupac Vlasnik i nosilac stanarskog prava Vlasnik i podstanarsko domainstvo Nosilac stanarskog prava i podstanarsko domainstvo Vlasnik, nosilac stanarskog prava i podstanarsko domainstvo Nepoznato (603) Klasifikacija obeleja BROJ STANOVA ZA ODMOR I REKREACIJU U SVOJINI LANOVA DOMAINSTVA Nema stana za odmor Ima: 1 stan za odmor 2 3 4 5 i vie stanova za odmor

(604) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA STANOVA ZA ODMOR I REKREACIJU U SVOJINI LANOVA DOMAINSTVA Nema stana za odmor Ima sa povrinom: Do 20 m2 21- 40 41- 60 61- 80 81-100 101-120 121-150 Preko 150 m2 (605) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA ZEMLJITA U SVOJINI LANOVA DOMAINSTVA - prva Bez zemlje Sa zemljom: Do 0,10ha 0,11- 0,50 0,51- 1,00 1,01- 2,00 2,01- 3,00 3,01- 4,00 (73) 4,01- 5,00 5,01- 6,00 6,01- 8,00 8,01-10,00 10,01-15,00 15,01-20,00 Preko 20,00 ha (606) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA ZEMLJITA U SVOJINI LANOVA DOMAINSTVA - druga Bez zemlje Sa zemljom: Do 1,00 ha 1,01- 3,00 3,01- 5,00 5,01- 8,00 8,01-10,00 Preko 10,00 ha

(607) Klasifikacija obeleja UKUPNA KORIENA POVRINA ZEMLJITA prva Bez zemlje Sa zemljom: Do 0,10ha 0,11- 0,50 0,51- 1,00 1,01- 2,00 2,01- 3,00 3,01- 4,00 4,01- 5,00 5,01- 6,00 6,01- 8,00 8,01-10,00 10,01-15,00 15,01-20,00 Preko 20,00 ha (608) Klasifikacija obeleja UKUPNA KORIENA POVRINA ZEMLJITA druga Bez zemlje Sa zemljom: Do 1,00 ha 1,01-3,00 3,01-5,00 5,01-8,00 8,01-10,00 Preko 10,00 ha (609) Klasifikacija ZEMLJITA prva Bez zemlje Sa zemljom: Do 0,10 ha 0,11- 0,50 0,51- 1,00 1,01- 2,00 2,01- 3,00 3,01- 4,00 4,01- 5,00 5,01- 6,00 6,01- 8,00 8,01-10,00 10,01-15,00 15,01-20,00 obeleja OBRADIVA KORIENA POVRINA

Preko 20,00 ha (610) Klasifikacija obeleja ZEMLJITA - druga Bez zemlje Sa zemljom: Do 1,00 ha 1,01- 3,00 3,01- 5,00 5,01- 8,00 8,01-10,00 Preko 10,00 ha (74) (611) Klasifikacija obeleja KONJI U DOMAINSTVU Bez konja Sa konjima (612) Klasifikacija obeleja BROJ GOVEDA Bez goveda Sa 1 govedom 2 3 4 5 6 7-10 11-15 Preko 15 goveda (613) Klasifikacija obeleja BROJ KRAVA I STEONIH JUNICA Bez krava i steonih junica Sa 1 kravom ili steonom junicom 2 3 4 5 6-10 11-15 16-20 Preko 20 krava i steonih junica (614) Klasifikacija obeleja BROJ OVACA Bez ovaca Sa 1 ovcom 2-5

6-10 11-20 21-50 51-100 Preko 100 ovaca (615) Klasifikacija obeleja BROJ OVACA ZA PRIPLOD Bez ovaca za priplod Sa 1 ovcom za priplod 2-5 6-10 11- 20 21- 50 51-100 Preko 100 ovaca za priplod (616) Klasifikacija obeleja BROJ SVINJA Bez svinja Sa 1 svinjom 2 3 4 5 6-10 11-20 21-50 Preko 50 svinja (617) Klasifikacija obeleja BROJ KRMAA I SUPRASNIH NAZIMICA Bez krmaa i suprasnih nazimica Sa 1 krmaom ili suprasnom nazimicom 2 3 4 5 6-10 Preko 10 krmaa i suprasnih nazimica (618) Klasifikacija obeleja BROJ ODRASLE IVINE Bez odrasle ivine Sa odraslom ivinom Do 10 komada 11-20 21-50 51-100 Preko 100 komada odrasle ivine

(619) Klasifikacija obeleja BROJ KONICA PELA Bez konica pela Sa konicama pela: Do 5 konica 6-10 11-15 (75) 16-20 21-50 51-75 76-100 Preko 100 konica (620) Klasifikacija obeleja JAINA JEDNOOSOVINSKIH TRAKTORA do 3.00kW 3,01-5,00 Preko 5,00 kW (621) Klasifikacija obeleja JAINA DVOOSOVINSKIH TRAKTORA do 19,00 kW 19,01-26,00 26,01-38,00 38,01-66,00 Preko 66,00 Kw (622) Klasifikacija obeleja JAINA KOMBAJNA do 58,00 kW Preko 58,00 kW (623) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA STANA - prva DO 20 m2 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-100 101-120 Preko 120 m2 (624) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA STANA - druga Do 20 m2 21-40 41-60

61-80 81-100 Preko 100 m2 (625) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA STANA - trea Do 20 m2 21-40 41-60 61-80 Preko 80 m2 (626) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA DRUGIH STAMBENIH PROSTORIJA Do 10m2 11-20 21-30 31-40 41-50 Preko 50 m2 (627) Klasifikacija obeleja POVRINA KUHINJE - prva Do 4m2 5- 7 8-10 11-13 14-16 17-20 Preko 20 m2 (628) Klasifikacija obeleja POVRINA KUHINJE - druga Do 4m2 Preko 4 m2 (629) Klasifikacija obeleja BROJ SOBA U STANU 1 soba 2 3 4 5 i vie soba (630) Klasifikacija obeleja SPRAT NA KOME SE STAN NALAZI Podrum Suteren Prizemlje 1 sprat

2 (76) 3 4 5-9 10-14 15-24 Preko 24 Mansarda Dve etae (631) Klasifikacija obeleja GODINA IZGRADNJE ZGRADE - prva Do 1900 godine 1901-1918 1919-1930 1931-1945 1946-1950 1951-1955 1956-1960 1961-1965 1966-1970 1971-1975 1976-1980 I III 1981 godine. (632) Klasifikacija obeleja GODINA IZGRADNJE ZGRADE druga Do 1918 godine 1919-1945 1946-1960 1961-1970 1971-1975 Poslije 1975 godine (633) Klasifikacija obeleja GODINA IZGRADNJE ZGRADE trea Do 1960 1961-1970 Posle 1970 godine (634) Klasifikacija obeleja BROJ POPISANIH DOMAINSTAVA U STANU 1 domainstvo 2 domainstva 3 i vie domainstava (635) Klasifikacija obeleja UKUPNA POVRINA KOLEKTIVNOG STANA

DO 100 m2 101-300 301-500 501-700 701-1000 1001-2000 2001-5000 5001-10000 10001-15000 15001-20000 Preko 20000 m2 (636) Klasifikacija obeleja BROJ LICA (KORISNIKA USLUGA) U KOLEKTIVNOM STANU DO 50 lica 51-100 101-250 251-500 501-1000 1001-2000 2001-4000 Preko 4000 lica (77) IZVEDENE JEDINICE I SKUPOVI ZA KOJE SE IZRAUJU TABELE REZULTATA STANOVNITVO Aktivno stanovnitvo koje obavlja zanimanje (u zemlji) (637) Ovaj skup je deo aktivnog stanovnitva (u zemlji) koji je objanjen u takama (188) (190), a sastavljen je od lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje, tj. koja su svojim radom (u radnom odnosu ili samostalno na svom ili porodinom imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji, u kui i dr.) zaraivala sredstva za ivot. (638) Objanjenja iz taaka (191)(193) vae na odgovarajui nain i za ovaj skup. (639) U ranijim popisima u ovaj skup su ukljuivana i lica na privremenom radu u inostranstvu, kao i lanovi porodice koji su s njima boravili, ukoliko su pre odlaska iz zemlje bili aktivni. Lica izdravana od aktivnih koji obavljaju zanimanje (u zemlji) (640) Ovaj skup je deo izdravanog stanovnitva (u zemlji) koje je objanjeno u takama (196)(198), a koji ine samo ona izdravana lica iji izdravaoci obavljaju zanimanje prema objanjenju u taki (637). (641) U rezultatima ranijih popisa u ovaj skup ukljuivana su i lica u inostranstvu koja su pre odlaska iz zemlje bila izdravana, bez obzira na svoju aktivnost u inostranstvu u vreme popisa.

Radnici u udruenom radu (642) Ovaj skup je deo skupa radnici", objanjenog u takama (199) i (200), a sastavljen je samo od onih radnika koji su svoje zanimanje u vreme popisa obavljali u udruenom radu prema objanjenju datom u taki (321). (643) Isti skup javljao se u rezultatima ranijih popisa pod nazivom radnici u drutvenom sektoru". Poljoprivredno stanovnitvo (u zemlji) (644) Poljoprivredno stanovnitvo je deo skupa stanovnitva u zemlji objanjenog u taki (180), a ine ga aktivna lica ije se zanimanje prema Jedinstvenoj standardnoj klasifikaciji zanimanja iz take (873) nalazi u vrsti poljoprivrednici" ili ribari i lovci", kao i sva izdravana lica iji izdravaoci obavljaju neko od zanimanja iz pomenutih vrsta. (645) Osnov za pripadnost poljoprivrednom stanovnitvu u ovom popisu je zanimanje, bez obzira u kojoj delatnosti lice obavlja to zanimanje. To znai da su sem poljoprivrednika, ribara i lovaca koji svoje zanimanje obavljaju u delatnosti poljoprivreda i ribarstvo, u poljoprivredno stanovnitvo ukljuena sva lica iz tih vrsta zanimanja, koja su aktivna u svim drugim delatnostima, kao i lica iji su izdravaoci napred navedeni. (646) U popisima 1971, 1961. i 1953. godine, kao osnov za pripadnost poljoprivrednom stanovnitvu uzimana je delatnost. To znai da su poljoprivredno stanovnitvo inila sva lica aktivna u delatnostima poljoprivreda, ribarstvo i vodoprivreda, bez obzira na zanimanje, kao i od njih izdravana lica. (647) U rezultatima popisa iz 1971. godine u poljoprivredno stanovnitvo ukljuena su i lica na privremenom radu u inostranstvu koja su pre odlaska na rad pripadala poljoprivrednom stanovnitvu, ali su ova poslednja iskazana i posebno. (648) Objanjenja u pogledu obeleja zanimanje", koja su data u takama (294)-(303), vae na odgovarajui nain za definisanje ovog skupa. Povratnici s privremenog rada u inostranstvu (649) Ovaj skup ine lica koja su posle 1965. godine otila na privremeni rad u inostranstvo, a vratila se u Jugoslaviju pre popisa. (650) Za blie definisanje ovog skupa vae objanjenja data u takama (365)(367). (651) U rezultatima ranijih popisa nije se javljao ovakav skup. Stanovnitvo koje pohaa kolu (u zemlji) (652) Ovaj skup je deo skupa stanovnitvo u zemlji", objanjenog u taki (180), a ine ga sva lica koja su u vreme popisa pohaala kolu, kako neaktivna, tako i ona koja se koluju uz rad. Izuzetak su samo lanovi porodice radnika u naim diplomatsko-konzularnim i drugim predstavnitvima iz take (444) koji nisu ukljueni u ovaj skup, iako ine sastavni deo stanovnitva u zemlji. (653) U popisu 1971. godine, u ovaj skup nisu ukljuena aktivna lica koja su u vreme popisa pohaala kolu uz rad. Uenici osnovne kole (u zemlji) (654) Ovaj skup ine uenici osnovne kole kojima je to jedino zanimanje, a

koji pohaaju kolu u Jugoslaviji. To znai da nisu ukljueni uenici osnovne kole koji kao lanovi porodice radnika u naim diplomatsko-konzularnim i drugim predstavnitvima pohaaju kolu u zemlji u kojoj privremeno borave. (78) Uenici srednjih kola (u zemlji) (655) Za ovaj skup vai objanjenje dato u prethodnoj taki, s tim to se odnosi na uenike srednjih kola. Studenti viih i visokih kola (u zemlji) (656) Za ovaj skup vai objanjenje dato u taki (654) s tim to se odnosi na studente svih viih i visokih kola u Jugoslaviji. Uenici srednjih kola (u zemlji) koji pohaaju kolu van mesta stalnog stanovanja (657) Ovo je deo skupa iz take (655), a ine ga samo oni uenici srednjih kola koji pohaaju kolu van mesta stalnog stanovanja. (658) Skup je prvi put izveden u ovom popisu. Studenti viih i visokih kola (u zemlji) koji pohaaju kolu van mesta stalnog stanovanja (659) Za ovaj skup vai objanjenje data u taki (657) s tim da se odnosi na studente iz take (656). (660) Skup je prvi put izveden u ovom popisu. Doseljeno stanovnitvo (migranti) (661) Ovaj skup ine svi stalni stanovnici Jugoslavije koji su bar " jednom u toku ivota menjali mesto stalnog stanovanja. (662) Pojam doseljenja vezan je za naselja. Dosledno tome, doseljeno stanovnitvo u pojedinom naselju ine sva lica koja od roenja ne ive neprekidno u tome neselju kao mestu stalnog stanovanja, tj. lica koja su u to naselje doselila iz drugog naselja u Jugoslaviji ili iz inostranstva. (663) Detaljnija objanjenja o doseljenju data su u takama (240H247). Nepismeno stanovnitvo (664) Ovaj skup ine svi stalni stanovnici Jugoslavije stari 10 i vie godina, za koje je u popisu na pitanje Da li je lice pismeno" dat odgovor NE. (665) Detaljnija objanjenja data su u taki (279). Stanovnitvo roeno u inostranstvu (666) Ovaj skup ine svi stalni stanovnici Jugoslavije koji su roeni u inostranstvu, tj. koji su na pitanje Mesto (naselje, optina ili strana drava) roenja", naveli naziv strane drave u kojoj su roeni.

Izdravani uenici osnovne kole (u zemlji) (667) Ovaj skup je deo skupa izdravano stanovnitvo" (u zemlji) objanjenog u taki (196), i to samo onaj deo koji pohaa osnovnu kolu u Jugoslaviji, a objanjenje je dato u taki (654). Izdravani uenici srednjih kola (u zemlji) (668) Ovaj skup je deo skupa izdravano stanovnitvo (u zemlji)" objanjenog u taki (196), i to samo onaj deo koji pohaa srednje kole u Jugoslaviji, a za koji je dato objanjenje u taki (655). Izdravani studenti viih i visokih kola (u zemlji) (669) Ovaj skup je deo skupa izdravano stanovnitvo (u zemlji)" - objanjenog u taki (196) i to samo onaj deo koji pohaa vie i visoke kole u Jugoslaviji, a za koji je dato objanjenje u taki (656). DOMAINSTVA Porodina neporodina domainstva (670) U rezultatima ovog popisa kao porodino domainstvo smatra se domainstvo koje u svom sastavu ima najmanje jednu porodicu, bez obzira da li pored lanova porodice u domainstvu ima i drugih lanova. (671) Broj porodica u domainstvu kao i (ne) pripadnosti pojedinih njegovih lanova odreenoj porodici utvrivan je prilikom popunjavanja spiska lanova domainstva, uz primenu definicije porodice date u taki (718). (672) Vrsta domainstva porodino" ili neporodino" izvedena je na osnovu podataka o rednom broju porodice, o emu je bilo rei u taki (44). (673) Definicija porodice, pa i porodinog domainstva bila je ista u popisu 1953. godine i u svim kasnijim popisima, ali promena u definiciji domainstva u ovom popisu, koja je objanjena u taki (158), ima izvestan uticaj na uporedivost podataka ovog i ranijih popisa. (674) Kao neporodino domainstvo se, u rezultatima ovog popisa, smatra domainstvo, bez obzira na broj lanova, koje u svom sastavu nema nijednu porodicu, prema definiciji iz take (698). Domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo (675) Kao domainstvo koje ima poljoprivredno gazdinstvo u

(79) ovom popisu smatralo se svako domainstvo, osim kolektivnih, koje je u vreme popisa koristilo najmanje 10 ari obradivog zemljita, kao i domainstvo sa posedom manjim od 10 ari obradivog zemljita ako poseduje najmanje:

1 kravu i tele, ili 1 kravu i june, ili 1 kravu i dva odrasla grla sitne stoke iste vrste, ili 5 odraslih ovaca, Ei 3 odrasle svinje, ili 4 odrasla grla ovaca i svinja zajedno, ili 50 komada odrasle ivine, ili 20 konica pela. (676) Navedeni kriterijumi primenjeni su na sva domainstva definisana u taki (154), bez obzira da li su nastanjena u gradskim ili seoskim naseljima i bez obzira gde se nalazi zemlja, stoka, ivina ili konice pela o kojima je domainstvo dalo podatke u mestu stalnog stanovanja. (677) Kriterijumi iz take (675) isti su u osnovi kao i u ranijim popisima individualnih poljoprivrednih gazdinstava, osim to u popisu 1981. godine definicija domainstva koje ima poljoprivredno gazdinstvo nije obuhvatala, kao ranije, domainstva sa posedom ispod 10 ari obradivog zemljita ako se na njemu radi prodaje proizvodi povre, cvee, aromatino ili zainsko bilje, lekovito bilje, duvan ili afion. (678) Pri korienju podataka ovog popisa treba uzeti u obzir razlike u odnosu na podatke ranijih popisa poljoprivrednih gazdinstava, i to: (a) Popisi poljoprivrede 1969. i 1960. godine bili su kompletniji u obuhvatu sitnih individualnih poljoprivrednih gazdinstava. (b) Pomenuti popisi poljoprivrednih gazdinstava imali su razliit obuhvat teritorije, to je objanjeno u taki (135), pa je u tom pogledu ovaj popis potpuniji. (c) Popisi poljoprivrednih gazdinstava sprovoeni su krajem aprila ili u maju, dok je ovaj, kao i raniji popisi stanovnitva, domainstava i stanova, sproveden sa stanjem 31. marta u 24 asa. Ova razlika naroito je mogla da ima uticaja na broj stoke i ivine. Domainstva koja nemaju poljoprivredno gazdinstvo (679) Svako domainstvo koje nije ispunjavalo uslove iz take (675) razvrstano je kao domainstvo koje nema poljoprivredno gazdinstvo". (680) Ova domainstva se nisu javljala kao poseban skup u rezultatima ranijih popisa. Domainstva koja imaju stan (stanove) za odmor i rekreaciju (681) Ovaj skup ine sva domainstva za koja je u popisu prikupljen podatak da imaju jedan ili vie stanova za odmor i rekreaciju, prema objanjenjima datim u taki (467). (682) U ranijim popisima nije se raspolagalo podacima o ovom skupu. Domainstva koja poslovno sarauju sa zemljoradnikom zadrugom ili OOURom (683) Ovaj skup ine sva domainstva koja su u 1980/81. godini ostvarila saradnju sa zemljoradnikom zadrugom ili OOUR-om, prema objanjenju iz take (387). (684) U ranijim popisima se nije raspolagalo podacima o ovom skupu.

LANOVI DOMAINSTVA lanovi domainstva - ukupno (685) lanovi domainstva su sva lica koja ine jedno domainstvo prema definiciji datoj u taki (154). lanovi domainstva - u zemlji (686) Ovaj pojam identian je pojmu stanovnitvo u zemlji" koji je objanjen u taki (180). lanovi domainstva na privremenom radu u inostranstvu (687) Ovaj skup identian je sa skupom Jugoslovenski graani na privremenom radu u inostranstvu", za koji su data objanjenja u takama (182)-(185). lanovi domainstva - povratnici s privremenog rada u inostranstvu (688) Ovaj skup ine sva lica koja su posle 1965. godine bila na privremenom radu u inostranstvu, a vratila se u zemlju pre popisa, kako je objanjeno u taki (649). lanovi domainstva koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove (689) Ovaj skup ine svi lanovi domainstva od kojih je u popisu dobijen navedeni odgovor na pitanje br. 20: Poslovi koje je lice obavljalo u toku godine". (690) Detaljnija objanjenja data su u takama (346)-(348). (80) POLJOPRIVREDNI FONDOVI DOMAINSTVA (691) Poljoprivredne fondove u rezultatima ovog popisa ine: zemljite, stoka, odrasla ivina, konice pela, traktori i kombajni. (692) Poljoprivredni fondovi odnose se na sva domainstva (bez obzira da li imaju ili nemaju poljoprivredno gazdinstvo) prema definiciji datoj u taki (201), ali su u najveem broju tabela rezultata iskazani samo za domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo. Zemljite (693) Zemljite se iskazuje u dve osnovne podele: povrina zemljita u svojini lanova domainstva i povrina zemljita koju domainstvo koristi. Objanjenja za zemljite data su u takama (388)(403) a klasifikacije primenjene u tabelama rezultata u takama (605)-(610). Stoka (694) Kao stoka iskazani su konji, goveda, ovce i svinje. Objanjenja su data u takama (403)-(412), a klasifikacije primenjene u tabelama rezultata u takama (611)(617). ivina (695) Objanjenja za ivinu data su u takama (413)-(415), a klasifikacija

primenjena u tabelama rezultata u taki (618). Konice pela (696) Objanjenja za konice pela data su u takama (416)-(418), a klasifikacija primenjena u tabelama rezultata u taki (619). Traktori i kombajni (697) Objanjenja za traktore i kombajne data su u takama (419)-(427), a klasifikacije primenjene u tabelama rezultata u takama (620)-(622) i (752). PORODICE (698) Porodica je u ovom, kao i u ranijim jugoslovenskim popisima, definisana kao porodina zajednica koja se sastoji samo od branog para ili od roditelja (jednog ili oba) i njihove dece koja nisu u braku. Za porodicu kao zajednicu popisiva je prihvatao izjavu o zajednikom ivotu, bez obzira na zakonsko brano stanje suprunika. Pripadnost deteta porodici nije uslovljena starou, tj. kao dete u porodici smatrao se svaki lan, bez obzira na starost, koji ivi sa oba ili samo s jednim roditeljem, a koji u vreme popisa nije bio u zakonskom braku i nije imao svoju porodicu (po definiciji) u tome domainstvu. (699) Porodice su kao jedinice izvedene, u toku obrade popisne grae, na osnovu podataka prikupljenih o odnosu pojedinih lanova domainstva prema licu na koje se vodi domainstvo. Ti podaci omoguuju da se dobije ne samo broj, ve i vrsta (sastav) porodica u dvolanim i vielanim domainstvima. Za ovako formirane jedinice izveden je, ili e biti po potrebi naknadno izveden, itav niz obeleja pri emu se koriste i drugi podaci o pojedinim lanovima svake porodice. (700) U popisu 1971. godine i ranije, porodice su definisane na isti nain ali promena u definiciji domainstva u ovom popisu objanjena je u taki (158) i ima izvestan uticaj na broj, a naroito na strukture porodica. STANOVI (701) Skupovi stanova za koje se izrauju tabele rezultata objanjeni su u takama (203)-(217). OBJANJENJA I KLASIFIKACIJE IZVEDENIH OBELEJA STANOVNITVO Uporedni pregled izvedenih obeleja (po popisima) (702) Za obeleja stanovnitva, izvedena u ovom i u ranijim popisima, daje se sledei uporedni pregled:
Aktivnost (u zemlji) Vrste prihoda
1/

1981 x x

1971 x -

1961 x -

1953 x -

1948 x -

1931 x -

1921 x -

KES + -

Preporuke Konferencije evropskih statistiara Organizacije ujedinjenih nacija za popise stanovnitva i stanova oko 1980. godine.

Starost doseljenog stanovnitva prilikom poslednjeg preseljenja Mesto (podruje) u kome rade - pohaaju kolu (u odnosu na mesto stalnog stanovanja) Mesto (podruje) u kome stalno stanuju (u odnosu na mesto rada) Socio-profesionalni poloaj aktivnih Socio-profesionalni poloaj izdravaoca

2/

2/

x x x

X x

(81) Aktivnost (u zemlji) (703) Obeleje aktivnost" izvedeno je za stanovnitvo u zemlji iz odgovora na vie pitanja iz popisnice, i to iz odgovora na pitanje 13. Zanimanje", pitanje 14. Vrsta prihoda", i pitanje 15. Zanimanje izdravaoca". (704) Stanovnitvo u zemlji, prema objanjenju datom u taki (180), grupisano je po ovom obeleju prema sledeoj klasifikaciji: Aktivni Obavljaju zanimanje Ne obavljaju zanimanje Neaktivni Penzioneri i druga lica s linim prihodom Izdravani (705) Objanjenja pojedinih kategorija aktivnog stanovnitva data su u takama (188)(193) i (286)-(289). Prema tome, u aktivne koji obavljaju zanimanje" ukljuena su i ona lica koja imaju penziju ili drugi lini prihod, ako su u vreme popisa obavljala zanimanje. (706) Dosledno definiciji aktivnih koji obavljaju zanimanje, u grupu penzioneri i druga lica s linim prihodom" prema objanjenjima iz taaka (194) i (304)-(307) nisu ukljuena takva lica, koja su u vreme popisa obavljala zanimanja. (707) Za izdravano stanovnitvo vae objanjenja iz taaka (196)-(198) i (308)-(311). (708) Definicije osnovnih kategorija stanovnitva prema aktivnosti iste su kao i u ranijim popisima, a odgovaraju i Preporukama za popise stanovnitva Ujedinjenih nacija. Meutim, u ovom popisu prema aktivnosti su rasporeeni samo stanovnici u zemlji, dok su u ranijim popisima u aktivno stanovnitvo bila ukljuena i lica na privremenom radu i lanovi porodice koji su s njima boravili u inostranstvu, ukoliko su pre odlaska iz zemlje bili aktivni. (709) Popis 1981. godine daje mogunost da se kombinovanjem odgovora na tri pitanja pomenuta u taki (703), kao i odgovora na pitanje 20. u popisnici (o poslovima koje je pojedino lice obavljalo u godini koja prethodi popisu), bolje osvetli
2/

Samo za radnike", i to: rade ,,u mestu" i van mesta" stanovanja. Znaci kao u taki(41)

ekonomska snaga pojedinih skupova stanovnitva (da li ive samo od rada u redovnom radnom vremenu, od redovnog rada i penzije, od penzije i rada na poljoprivrednom imanju, od relativno malog linog prihoda (kao npr. alimentacije) i izdravanja koje im obezbeuju druga lica, i sl. Vrste prihoda (710) Podaci o vrstama prihoda koje ima pojedino lice izvedeni su na osnovu odgovora datih u popisnici na pitanje 14. Da li lice ima penziju ili druga primanja", a za koje su data objanjenja u takama (304)-(307). (711) Klasifikacija po kojoj su iskazani podaci u tabelama rezultata je sledea: Penzija Druga primanja (invalidnina, socijalna pomo, materijalno obezbeenje, stipendija i dr.) Prihodi od davanja u zakup kue, stana, sobe, zemlje, radnje i sl. Penzija i druga primanja Penzija i prihodi od davanja u zakup kue, stana, sobe, zemlje, radnje i sl. Druga primanja i prihodi od davanja u zakup kue, stana, sobe, zemlje, radnje i sl. Nijedan od navedenih prihoda (712) U ranijim popisima nije bilo izvedeno ovo obeleje. Starost doseljenog stanovnitva (migranata) prilikom poslednjeg preseljenja (713) Ovo obeleje izvedeno je prvi put na osnovu grae popisa 1981. godine, ali samo za stanovnitvo koje od roenja ne ivi u istom mestu, tj. ono koje je doseljeno u mesto - naselje u kome je bilo stalno nastanjeno u vreme popisa. U tabelama rezultata popisa starost doseljenog stanovnitva se iskazuje u godinama kao razlika izmeu godine u kojoj je lice doselilo u mesto stanovanja i godine roenja. (714) Na osnovu ovog obeleja osvetljava se starosna struktura stanovnitva koje je u odreenim vremenskim periodima menjalo mesto stalnog stanovanja, tj. uee mlaih, za rad sposobnih generacija u odnosu na uee maloletnih i drugih lanova porodice koje vode sa sobom. (715) Kad se koriste ovi, kao i svi drugi podaci o migracijama koji su izraeni na osnovu popisne grae, mora se voditi rauna da su podaci popisa uvek manji nego to je bila stvarna migracija u odreenim vremenskim periodima, jer se popisom obuhvata samo poslednje preselenje onih migranata koji su ivi u vreme popisa. Znai, eventualna ranija preselenja, kao ni smrtnost migranata u bilo kome periodu posle preselenja a pre popisa, ne registruju se u popisu, a uticaj tih faktora je vei, to je vreme migriranja dalje od popisa. (716) Podaci u tabelama rezultata iskazani su prema klasifikaciji datoj u taki (570), tj. po petogoditima zakljuno s grupom 55 i vie godina. (82) Mesto (podruje) u kome rade - pohaaju kolu (u odnosu na mesto stalnog stanovanja) (717) Odnos izmedu mesta rada i mesta stalnog stanovanja izveden je za sva aktivna lica koja obavljaju zanimanje poreenjem podataka o naselju i optini rada s podacima o naselju i optini stalnog stanovanja. Za razliku od onih koji rade u mestu

stalnog stanovanja, za one koji rade van mesta stalnog stanovanja izvedeni su modaliteti: rade u drugom mestu iste optine" i rade u drugoj optini", sa konkretnim nazivom optine, ime je omogueno grupisanje optina rada unutar SR-SAP. (718) Rezultati popisa iskazani su u tabelama rezultata prema sledeoj klasifikaciji: Rade u mestu stalnog stanovanja Rade van mesta stalnog stanovanja U drugom mestu iste optine U drugoj optini, i to iz SR-SAP: Bosne i Hercegovine Optina A Optina B Itd. Crne Gore Optina A Optina B Itd. Srbije svega Teritorije SRS van teritorija SAP Optina A Optina B Itd. Nepoznato Rade u inostranstvu (719) Modalitet Nepoznato" znai nepoznat odnos mesta rada u Jugoslaviji prema mestu stalnog stanovanja, jer nije poznato mesto rada. (720) Modalitet Rade u inostranstvu" obuhvata nae graane koji su stalno nastanjeni u Jugoslaviji, ali su u vreme popisa radili u inostranstvu u naim predstavnitvima i meunarodnim organizacijama, stoje objanjeno u taki (442). (721) Na isti nain izveden je prvi put u ovom popisu odnos mesta u kome uenici i studenti pohaaju kolu prema mestu njihovog stalnog stanovanja. (722) U popisu 1971. godine ovo obeleje izvedeno je samo za radnike (lica u radnom odnosu), ali samo sa dva modaliteta, i to: rade u mestu u kome stalno stanuju" i rade van mesta u kome stalno stanuju". (723) U popisu 1961. godine obeleje je, takoe, izvedeno samo za lica u radnom odnosu, s tim to posle modaliteta Rade u mestu u kome stanjuju i rade u Rade u drugom mestu iste optine sledi modalitet: Rade u drugoj optini iste SR". Taj modalitet se u SR Srbiji praktino odnosi na pojedina njena podruja, tako da su metodoloka reenja bila ista kao i u ovom popisu. (724) Uporedivost podataka ovog s podacima dva prethodna popisa je ograniena zbog promene u definiciji mesta stalnog stanovanja za lica koja rade van toga mesta, kao i u svim sluajevima gde je bilo promena u teritoriji optina. Mesto (podruje) u kome stanuju (u odnosu na mesto rada) (725) Odnos izmeu mesta stalnog stanovanja i mesta rada izveden je za sva aktivna lica koja obavljaju zanimanje poreenjem podataka o naselju i optini stalnog stanovanja s podacima o naselju i optini rada. Za razliku od onih koji stanuju u mestu rada, za one koji stanuju van mesta rada izvedeni su modaliteti: stanuju u drugom mestu iste optine" i stanuju u drugoj optini", sa konkretnim nazivom optine ime je

omogueno grupisanje optina stanovanja prema pripadnosti pojedinim SR-SAP. (726) Podaci popisa u tabelama rezultata iskazani su prema sledeoj klasifikaciji: Stanuju u mestu rada Stanuju van mesta rada U drugom mestu iste optine U drugoj optini, i to iz SR-SAP: Bosne i Hercegovine Crne Gore Hrvatske Makedonije Slovenije Srbije svega Teritorije SRS van teritorija SAP Kosova Vojvodine Nepoznato Rade u inostranstvu (727) Modalitet Nepoznato" znai - nepoznat odnos mesta stanovanja i mesta rada, jer mesto rada nije poznato. (728) Modalitet Rade u inostranstvu" odnosi se samo na one graane koji su u vreme popisa radili u naim predstavnitvima i (83) meunarodnim organizacijama, to je objanjeno u taki (442), a koji su stalno nastanjeni u Jugoslaviji. (729) U ranijim popisima ovo obeleje nije izvoene Socio-profesionalni poloaj aktivnih koji obavljaju zanimanje (u zemlji) (730) Ovo obeleje izvedeno je za skup aktivnih lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje u zemlji, take (637)-(639), i to na osnovu podataka o njihovom zanimanju i drutveno-ekonomskom poloaju. Sva objanjenja tih obeleja na odgovarajui nain vae i za ovo obeleje. (731) Za ovo obeleje u tabelama rezultata popisa koriena je sledea klasifikacija: Poljoprivredni i srodni radnici Rudari, industrijski, graevinski i srodni radnici Radnici u saobraaju, trgovini, ugostiteljstvu i srodni radnici Upravni, administrativni, finansijski i srodni radnici Rukovodei i srodni radnici Strunjaci, umetnici i srodni radnici Udrueni poljoprivrednici Udruene zanatlije Individualni poljoprivrednici i srodni Samostalne zanatlije

Samostalni prevoznici, trgovci, ugostitelji i srodni Samostalni vrioci administrativnih, finansijskih i srodnih usluga Samostalni strunjaci, umetnici i srodni Nepoznato (732) U rezultatima popisa 1971. godine primenjena je socio-pro-fesionalna klasifikacija, oznaena kao E klasifikacija obeleja zanimanje". Zbog razlika u klasifikaciji obeleja zanimanje" i drutveno-ekonomski poloaj" (ranije obeleje poloaj u zanimanju"), ova klasifikacija nije uporediva s klasifikacijom iz 1981. godine. Socioprofesionalni poloaj izdravaoca (733) Ovo obeleje izvedeno je za skup izdravanog stanovnitva (u zemlji) koji je objanjen u takama (196)-(198), i to na osnovu podataka o zanimanju i drutveno-ekonomskom poloaju izdravaoca pojedinog izdravanog lica. Objanjenja tih obeleja vae na odgovarajui nain i za ovo obeleje. (734) U tabelama rezultata popisa za ovo obeleje koriena je sledea klasifikacija: Aktivna lica koja obavljaju zanimanje u zemlji Poljoprivredni i srodni radnici Rudari, industrijski, graevinski i srodni radnici Radnici u saobraaju, trgovini, ugostiteljstvu i srodni radnici Upravni, administrativni, finansijski i srodni radnici Rukovodei i srodni radnici Strunjaci, umetnici i srodni radnici Udrueni poljoprivrednici Udruene zanatlije Individualni poljoprivrednici i srodni Samostalne zanatlije Samostalni prevoznici, trgovci, ugostitelji i srodni Samostalni vrioci administrativnih, finansijskih i srodnih usluga Samostalni strunjaci, umetnici i srodni Nepoznato Lica na privremenom radu u inostranstvu Penzioneri ili lica s drugim linim prihodom Pravna lica (735) Za rezultate popisa 1971. godine vae objanjenja data u taki (732). DOMAINSTVA Uporedni pregled izvedenih obeleja (po popisima) (736) Za obeleja domainstava, izvedena u ovom i ranijim popisima, daje se sledei uporedni pregled:

1981 Porodini sastav domainstva Izvori prihoda domainstva Osnov po kome domainstvo ima poljoprivredno gazdinstvo Odnos povrine sopstvenog i korienog zemljita Posedovanje traktora i kombajna Ukupan broj lanova domainstva X
2/

1971 X X
5/

1/

1961 X X
5/

1/

1953 X
5/

1948 -

1931 X
5/

1921 X
5/

KES + -

6/

X X

3/

3/

X X x

(84)

1/

Za obeleja domainstava koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, obeleje se odnosi na odgovarajui popis, i to: 1969. umesto 1971. godine, a umesto 1961. - popis individualnih poljoprivrednih gazdinstava 1960. godine. 2/ Pre 1981. godine samo na uzorku popisne grae. 3/ Razliito u PS (popisu stanovnitva) i PP (popisu poljoprivrede). 4/ Samo u PP. 5/ Samou PS. 6/ Preporuke Konferencije evropskih statistiara OUN za popise stanovnitva i stanova oko 1980. godine.

1981 Broj lanova porodinog domainstva Broj lanova domainstva na privremenom radu u inostranstvu Broj lanova porodice koji borave u inostranstvu s lanovima na privremenom radu Broj povratnika s privremenog rada u inostranstvu Broj lanova na privremenom radu i povratnika Broj lanova domainstva koje ima poljoprivredno gazdinstvo Starost najstarijeg lana domainstva Broj lanova poljoprivrednika na gazdinstvu starih ispod - iznad 60 godina Broj aktivnih lanova (u zemlji) Broj aktivnih lanova koji obavljaju zanimanje (u zemlji) Broj izdravanih lanova (u zemlji) Broj lanova nesposobnih za rad Broj lanova poljoprivrednika na gazdinstvu Broj lanova koji ine poljoprivrednu radnu snagu Broj lanova koji rade van gazdinstva Broj lanova koji rade van gazdinstva, a koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove x

1971 -

1/

1961 -

1/

1953 -

1948 -

1931 -

1921 -

KES -

6/

5/

x x

x x

4/

4/

x x x x x +
4/

2/

2/

2/

+ -

X + + + +
2/

X + + + +
2/

X
2/

4/

4/

4/

4/

4/

4/

4/

4/

Porodini sastav domainstava (737) Domainstva definisana u taki (154) prema porodinom sastavu razvrstana su na: Porodina Neporodina Samaka (jednolana)

Vielana (738) U rezultatima ranijih popisa stanovnitva primenjena je detaljnija klasifikacija za ovo obeleje, ali se njeni modaliteti mogu svesti na klasifikaciju primenjenu u ovom popisu. U popisima poljoprivrednih gazdinstava nije izvoeno ovo obeleje. Izvori prihoda domainstva (739) Ovo obeleje izvedeno je preko obeleja aktivnost" lanova domainstva, s tim to su kao prvi kriterijumi uzimana zanimanja aktivnih lanova, a kao drugi lini prihodi. (740) Poto je cilj obeleja bio da omogui dobijanje podataka o broju i strukturama domainstava koja imaju poljoprivredna gazdinstva prema izvorima prihoda, domainstva su po ovom obeleju razvrstana prema dve klasifikacije i to: (741) Prva klasifikacija Prihodi domainstva potiu: Od poljoprivrednika na gazdinstvu Od nepoljoprivrednika i poljoprivrednika van gazdinstva Od linih prihoda lanova Od poljoprivrednika i nepoljoprivrednika Od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i linih prihoda lanova Od poljoprivrednika na gazdinstvu i linih prihoda lanova Od nepoljoprivrednika, poljoprivrednika van gazdinstva i linih prihoda lanova Bez prihoda od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i linih prihoda lanova. (742) Druga klasifikacija Prihodi domainstva potiu: Od poljoprivrednika na gazdinstvu Od nepoljoprivrednika, poljoprivrednika van gazdinstva i linih prihoda Od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i linih prihoda Bez prihoda od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i linih prihoda. (743) U popisu stanovnitva 1971. godine obeleje izvori prihoda" sa tri modaliteta izvedeno je za sva domainstva, ali je kao prvi (85) kriterijum uzimana delatnost lanova, tj. obeleje preko koga je izvedeno i poljoprivredno stanovnitvo. Lini prihodi lanova uzimani su kao dodatni kriterijum. Kao domainstva s prihodima iz poljoprivrede razvrstana su ona iji su svi lanovi bili u delatnosti poljoprivreda, ribarstvo i vodoprivreda", dok su domainstva iji su svi lanovi imali bilo koju drugu delatnost razvrstani u grupu iz nepoljoprivrede. Sva ostala domainstva, iji su lanovi imali razliitu delatnost, razvrstana su kao meovita. U vezi ove grupe napominje se da je modalitet van delatnosti", koji se pored lica koja privremeno nisu obavljala zanimanje u vreme popisa odnosio i na lica s linim prihodima, pri ovom grupisanju domainstava razvrstan kao nepoljoprivreda". (744) U obradi popisne grae po uzorku izvedena je detaljnija klasifikacija domainstava po ovom obeleju, iji se modaliteti mogu svesti na tri objanjenja u prethodnoj taki, ali je pri tome uzimana u obzir samo delatnost aktivnih lanova, to je

blie izvoenju na bazi podataka iz popisa 1981. godine. (745) U popisu stanovnitva 1961. godine postavljeno je prvi put direktno pitanje: Izvori prihoda domainstva" to znai da je razvrstavanje domainstava vrio neposredno popisiva. Kako su uputstva za rad popisivaa u ovom delu bila nepotpuna, to se pokazalo tek u toku sprovoenja popisa, pretpostavlja se da izvestan broj domainstava nije pravilno razvrstan, to treba imati u vidu prilikom uporednog korienja podataka toga i kasnijih popisa. (746) U popisima poljoprivrednih gazdinstava ovo obeleje nije izvoeno. Osnov po kome se smatra da domainstvo ima poljoprivredno gazdinstvo (747) Domainstva za koja se na osnovu kriterijuma iz take (675) smatralo da imaju poljoprivredno gazdinstvo razvrstana su prema osnovu po kome su ukljuena u taj skup prema sledeoj klasifikaciji: Domainstva koja imaju najmanje 0,10 hektara obradivog zemljita koje koriste Domainstva koja imaju manje od 0,10 hektara, ali imaju najmanje: 1 kravu i tele ili 1 kravu i june 1 kravu i dva odrasla grla sitne stoke iste vrste 5 odraslih ovaca 3 odrasle svinje 4 odrasla grla ovaca i svinja zajedno 50 komada odrasle ivine 20 konica pela (748) U ranijim popisima poljoprivrednih gazdinstava ovo obeleje nije izvoeno. Odnos povrine sopstvenog i korienog zemljita (749) Ovaj odnos izveden je na osnovu dva obeleja prikupljena u popisu, i to: ukupna povrina zemljita u svojini lanova domainstva i ukupna povrina zemljita koje domainstvo koristi. (750) Po ovom obeleju razvrstana su samo domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, i to prema sledeoj klasifikaciji: Koriena povrina jednaka sopstvenoj Koriena povrina vea od sopstvene Bez sopstvene povrine do 25% 26-50% 51-75% 76 do 100% Koriena povrina manja od sopstvene Bez koriene povrine do 25% 26-50% 51-75% 76-100% Preko 100% (751) U ranijim popisima ovo obeleje nije izvoeno.

Posedovanje traktora i kombajna (752) Obeleje je izvedeno kombinovanjem odgovora na dva pitanja iz popisnog obrasca, pa su domainstva po ovom obeleju razvrstana prema sledeoj klasifikaciji: Bez jednoosovinskih i dvoosovinskih traktora i kombajna Samo sa jednoosovinskim traktorima Samo sa dvoosovinskim traktorima Samo sa kombajnima Sa jednoosovinskim i dvoosovinskim traktorima Sa jednoosovinskim traktorima i kombajnima Sa dvoosovinskim traktorima i kombajnima Sa jednoosovinskim i dvoosovinskim traktorima i kombajnima (753) U ranijim popisima ovo obeleje nije izvoeno. (86) Ukupan broj lanova domainstva (754) U rezultatima ovog, kao i ranijih popisa, veliina domainstava izraena je brojem lanova. Na ovaj nain podaci su dati za sva porodina i neporodina domainstva osim kolektivnih. (755) Za iskazivanje rezultata po ovom obeleju primenjena je sledea klasifikacija domainstava: S 1 lanom Sa 2 lana Sa 3 lana itd. pojedinano Sa 9 lanova Sa 10 lanova Sa 11-12 Sa 13-15 Sa 16 i vie lanova (756) Rezultati popisa stanovnitva 1971, 1961. i 1953. godine izraeni iz osnovnog skupa (tj. podataka prikupljenih za sva domainstva) obraeni su po detaljnoj klasifikaciji s pojedinanim brojem lanova do 19, dok je u rezultatima po uzorku (tj. podataka za domainstva sluajno izabranih u uzorak, koji su proireni na osnovni skup) primenjena ua klasifikacija, zakljuno sa 8 i vie lanova. U rezultatima popisa poljoprivrednih gazdinstava nije vrena distribucija domainstava po ovom obeleju. (757) U rezultatima popisa stanovnitva 1971. i 1961. godine po ovom obeleju iskazana su i kolektivna domainstva u odgovarajuoj grupi prema broju lanova, dok su u popisu 1953. godine iskazana posebno. Kolektivna domainstva nisu obuhvatana popisima poljoprivrednih gazdinstava. Broj lanova porodinog domainstva (758) Porodina domainstva definisana u taki (670), po broju lanova su razvrstana prema sledeoj klasifikaciji:

2 lana 3 4 5 6 7 8 i vie (759) U rezultatima ranijih popisa stanovnitva broj lanova porodinog domainstva ne nalazi se kao posebno obeleje, ali su rezultati raspoloivi u tabelama koje sadre podatke o porodinom sastavu domainstava prema broju lanova. U tim tabelama, kolektivna domainstva iskazana su u grupi ostala". Broj lanova na privremenom radu u inostranstvu (760) Ovo obeleje izvedeno je za sva domainstva, s namerom da se u kombinaciji drugih obeleja domainstava i njihovih lanova,omogui dobijanje informacija o tome; iz kojih domainstava odlazi na privremeni rad u inostranstvo jedan, dva ili vie lanova. (761) Pojam privremenog rada u inostranstvu objanjen je u taki (441). (762) Domainstva su po ovom obeleju razvrstana prema sledeoj klasifikaciji: Bez lanova na privremenom radu S jednim lanom Sa dva lana Sa tri i vie lanova (763) Isto obeleje bilo je izvedeno i u popisu stanovnitva 1971. godine. Broj lanova porodice koji borave u inostranstvu s lanovima na privremenom radu (764) Pojam lana porodice koji boravi u inostranstvu objanjen je u taki (443). (765) Ovo, kao i prethodno obeleje, izvedeno je za sva domainstva, a obezbedie podatke o broju domainstava iji svi lanovi rade ili borave u inostranstvu, kao i strukture tih domainstava prema raznim obelejima. (766) Za ovo obeleje primenjena je sledea klasifikacija: Bez lanova koji borave u inostranstvu S jednim lanom Sa dva lana Sa tri i vie lanova (767) Ovo obeleje nije izvoeno u ranijim popisima. Broj povratnika s privremenog rada u inostranstvu (768) I ovo obeleje izvedeno je u obradi s ciljem da s drugim obelejima domainstava omogui bolje osvetljavanje pojave privremenog rada u inostranstvu. (769) Pojam povratnika objanjenje u taki (365). (770) Domainstva su po ovom obeleju rasporeena prema sledeoj klasifikaciji:

(87) Bez povratnika S jednim povratnikom Sa dva Sa tri i vie (771) Ovo obeleje nije izvoene u ranijim popisima. Broj lanova na privremenom radu u inostranstvu i povratnika (772) Za ovo obeleje, nastalo kombinovanjem obeleja, iz taaka (774) i (782), primenjena je sledea klasifikacija domainstava: Bez lanova na privremenom radu i bez povratnika Samo sa lanovima na privremenom radu, i to: S jednim Sa dva Sa tri i vie Samo sa povratnicima, i to: S jednim Sa dva Sa tri i vie Sa lanovima na privremenom radu i povratnicima (773) Ovo obeleje nije izvoeno u ranijim popisima. Broj lanova domainstva koje ima poljoprivredno gazdinstvo (774) Domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, po broju lanova razvrstana su prema sledeoj klasifikaciji: S jednim lanom Sa dva lana itd. pojedinano Sa sedam lanova Sa osam i vie lanova (775) Ovaj podatak prikupljan je samo u ranijim popisima poljoprivrednih gazdinstava, i to za pojedina domainstva, ali u rezultatima nije vrena distribucija domainstava po ovom obeleju. Starost najstarijeg lana domainstva (776) Ovo obeleje izvedeno je na osnovu obeleja starost" pojedinih lanova, s tim to se u rezultatima popisa iskazuje podatak o starosti najstarijeg lana. (777) Za ovo obeleje primenjena je sledea klasifikacija: Do 19 godina 20-24 itd. petogodita 60-64

65 i vie godina (778) U ranijim popisima nije izvoeno ovo obeleje. Broj lanova poljoprivrednika na gazdinstvu starih ispod iznad 60 godina (779) Na osnovu obeleja broj poljoprivrednika na gazdinstvu i starosti domainstva su grupisana na ona iji su svi lanovi stari 60 i vie godina i ostala. Pored toga, na osnovu istih obeleja, izvedena je i detaljnija klasifikacija. (780) Ta Klasifikacija ima sledee modalitete: Bez poljoprivrednika na gazdinstvu Jedan poljoprivrednik Ispod 60 godina Iznad 60 godina Dva poljoprivrednika Oba ispod 60 godina Jedan ispod, jedan iznad 60 godina Oba iznad 60 godina Tri poljoprivrednika Svi ispod 60 godina Jedan iznad, dva ispod 60 godina Dva iznad, jedan ispod 60 godina Svi iznad 60 godina etiri i vie poljoprivrednika Svega Od toga svi iznad 60 godina (781) U ranijim popisima nije izvoeno ovo obeleje. Broj aktivnih lanova (u zemlji) (782) Broj lanova domainstva aktivnih u zemlji izveden je prebrojavanjem svih lanova koji se prema objanjenju iz taaka (188)-(190) smatraju aktivnim. (783) U tabelama rezultata primenjena je sledea klasifikacija domainstava po ovom obeleju: Bez aktivnih lanova S jednim aktivnim Sa dva aktivna Sa tri aktivna Sa etiri i vie (784) U ranijim popisima stanovnitva primenjivana je ista klasifikacija, ali se obeleje odnosilo na sve aktivne lanove, a ne samo na one (88) koji su bili aktivni u zemlji. U popisima poljoprivrednih gazdinstava prikupljan je podatak za svako domainstvo, ali u rezultatima nije vrena distribucija domainstava po ovom obeleju. Broj aktivnih lanova koji obavljaju zanimanje (u zemlji) (785) Za ovo obeleje u celini vae objanjenja iz tri prethodne take, s tim da su ukljueni samo aktivni lanovi koji su u vreme popisa obavljali zanimanje prema

objanjenju u taki (288). Broj izdravanih lanova (u zemlji) (786) Broj izdravanih lanova izveden je kao obeleje domainstva prebrojavanjem svih lanova domainstva koji nemaju sopstvenih sredstava za ivot ili imaju neznatna sredstva nedovoljna za izdravanje, stoje objanjeno u taki (196). (787) U rezultatima popisa primenjena je sledea klasifikacija domainstava po ovom obeleju: Bez izdravanih lanova Sa dva Sa tri Sa etiri i vie lanova (788) U ranijim popisima stanovnitva broj izdravanih obuhvatao je sve lanove, a ne samo one koji su se nalazili u zemlji. Broj lanova nesposobnih za rad (u zemlji) (789) Kao nesposobni za rad prebrojani su oni lanovi domainstva za koje je u popisu dobijen takav odgovor, jer ne mogu da obavljaju zanimanje zbog bolesti, invalidnosti ili starosti. (790) U rezultatima popisa po ovom obeleju primenjena je sledea klasifikacija: S jednim lanom Sa dva Sa tri (791) U ranijim popisima nije izvoeno ovo obeleje. Broj lanova - poljoprivrednika na gazdinstvu (792) Kao poljoprivrednici na gazdinstvu smatraju se lanovi domainstva koji se po zanimanju razvrstavaju kao poljoprivrednici, a koji su to zanimanje obavljali u vreme popisa samostalno - take (325) i (326) ili na gazdinstvu nekog od lanova domainstva - taka (327). (793) U rezultatima popisa koriena je sledea klasifikacija: Bez poljoprivrednika na gazdinstvu Sa 1 poljoprivrednikom Sa 2 Sa 3 Sa 4 i vie poljoprivrednika (794) Ovaj podatak prikupljan je i u ranijim popisima poljoprivrednih gazdinstava, ali u rezultatima nije vrena distribucija domainstava po ovom obeleju. (795) U ranijim popisima stanovnitva obeleje Broj poljoprivrednika" (u domainstvu) ukljuivalo je celu grupu poljoprivrednici i srodni radnici" koja pored poljoprivrednika obuhvata ribare i lovce. Broj lanova koji ine poljoprivrednu radnu snagu (796) Kao lanovi koji ine poljoprivrednu radnu snagu smatraju se poljoprivrednici na gazdinstvu prema definiciji datoj u taki (792) i domaice koje su povremeno obavljale, poljoprivredne poslove, to je objanjeno u takama (290) i

(384). Domainstva su po ovom obeleju razvrstana prema ukupnom broju lanova i broju ena koje ine poljoprivrednu radnu snagu. (797) U rezultatima popisa primenjena je sledea klasifikacija: Bez lanova koji ine poljoprivrednu radnu snagu S jednim lanom Sa dva lana Sa tri lana Sa etiri i vie lanova (798) Za ranije popise vae objanjenja data u takama (794) i (795). Broj lanova aktivnih van gazdinstva (799) Ovo obeleje izvedeno je za domainstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, i to prebrojavanjem aktivnih lanova koji su u vreme popisa obavljali zanimanje u zemlji, ali ne na gazdinstvu svoga domainstva, ve van njega (kao radnici u udruenom radu, udruene ili samostalne zanatlije ili druga samostalna zanimanja). (800) Domainstva su po ovom obeleju razvrstana prema sledeoj klasifikaciji: Bez lanova aktivnih van gazdinstva S jednim lanom Sa dva Sa tri i vie lanova (89) (801) Za ranije popise vae objanjenja data u takama (794) i (795). Broj lanova domainstva koji rade van gazdinstva, a koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove (802) Ovo obeleje objanjeno u taki (799), odnosi se na domainstva sa lanovima aktivnim van gazdinstva, ali koji su pored toga povremeno obavljali poljoprivredne poslove, prema objanjenju u takama (346)-(348). (803) Domainstva su po ovom obeleju razvrstana prema sledeoj klasifikaciji: Bez lanova koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove S jednim Sa dva Sa tri i vie lanova (804) U ranijim popisima nije izvoeno ovo obeleje. PORODICE 1/ Sastav porodice (805) S obzirom na definiciju porodice datu u taki (718), u rezultatima popisa razlikuju se etiri tipa porodica prema sastavu lanova, i to:
1/

Za sada su izraeni podaci samo o broju porodica prema sastavu. Predvia se izrada tabela rezultata s detaljnijim podacima, pa e se tada dati uporedni pregled izvedenih obeleja u ovom i ranijim popisima.

Brani bar bez dece Brani par s decom Majka s decom Otac s decom (806) Sastav porodica odreen je prema stanju u kritinom momentu popisa. To znai, da su porodice utvrene unutar domainstava koja su definisana na nain objanjen u taki (28) i da svako domainstvo ne mora da sadri porodicu, ali moe imati i vie od jedne porodice, sa ili bez drugih lanova domainstva koji ne pripadaju porodici. To istovremeno znai da, na primer, u porodici tipa brani par bez dece", nema u vreme popisa dece koja nisu u braku, a koja su lanovi domainstva, ali da taj brani par moe imati takvu decu koja ine samaka domainstva ili su lanovi nekog domainstva u drugom mestu. Na isti nain, broj dece u drugim tipovima porodice ne znai uvek broj dece tih (toga) roditelja, ve samo broj dece koja nisu u braku, a koja ive u istom domainstvu. (807) Pojam dete" u ovoj klasifikaciji obuhvata svu decu koja ive u okviru porodice, bez obzira da li su to zajednika deca toga para ili samo jednog od njih, kao i usvojenu decu. (808) Pojam brani par" obuhvata i faktine zajednice, tj. one koje nisu zakljuene na osnovu odredaba zakona o braku, a koje ispunjavaju uslove iz definicije domainstva, date u taki (154). (809) U popisu 1953. godine i u svim kasnijim popisima primenjena je ista klasifikacija porodica prema sastavu, a na njih su se odnosila i objanjenja data u dve prethodne take. STANOVI Uporedni pregled izvedenih obeleja (po popisima) (810) Za obeleja stanova, izvedena u ovom i ranijim popisima, daje se sledei uporedni pregled:
Vrsta stana (1-sobni, 2sobni itd.) Broj prostorija u stanu Opremljenost stana instalacijama (kombinacije el. stuje, vodovoda, kanalizacije, centralnog grejanja i plina) Opremljenost pomonim prostorijama (kombinacije kuhinje, kupatila i klozeta) Broj naseljenih lica Prosena povrina stana na 1 lice

1981 x x x

1971 x x x

1961 x x x

1949/50 x x

KES4/ x -

x X 1/ x

x x x

x x x

x x x

x -

1/
2/

Izvedeno iz popisnica za lica. Samo zanimanje Hca koje je nosilac stanarskog prava. 3/ Odnosi se na poloaj domainstva. 4/ Vai fusnota 1 uz taku (712).

Deljivost stana (zajedniki stan) Socio-profesionalni poloaj lica na koje se vodi domainstvo

x x

X2/ (90)

-3/

Vrsta stana (811) Vrsta stana izvedena je na osnovu podataka o broju soba u stanu, a u nekim sluajevima uzimana je u obzir i povrina pomonih prostorija to se vidi iz daljih objanjenja za pojedine vrste stana. (812) Posebna soba - stan koji se sastoji samo od jedne sobe bez kuhinje i kupatila, a eventualno s predsobljem, klozetom ili ostavom, ukoliko je ukupna povrina tih prostorija manja od 6 m2. (813) Garsonijera - stan od jedne sobe, kupatila i predsoblja, s malom tzv. ajnom kuhinjom (do 4 m2), ili bez nje. (814) 1-sobni stan - ima jednu sobu sa kuhinjom i drugim pomonim prostorijama, ih jednu sobu bez kuhinje ali sa drugim pomonim prostorijama ija povrina mora da iznosi najmanje 6 m2. (815) 2-sobni, 3-sobni, 4-sobni i 5 i vie sobni stan - ima dve ili vie soba s pomonim prostorijama, ili bez njih. (816) Za vrstu stana date su dve klasifikacije, i to: (817) Prva klasifikacija: Posebna soba garsonijera 1-sobni stan 2-sobni stan 3-sobni stan 4-sobni stan 5 i vie sobni stan (818) Druga klasifikacija: Posebna soba Garsonijera i 1-sobni stan 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5 i vie sobni stan (819) U popisima 1971. i 1961. godine ovo obeleje je formirano na isti nain, dok je u popisu 1949/50. bilo postavljeno kao pitanje u obrascu. Broj prostorija u stanu (820) Radi obezbeenja meunarodne uporedivosti podataka o stanovima prema broju soba, izvedeno je novo obeleje broj prostorija u stanu". Ovo je obeleje izvedeno zbog toga to naa statistika ne smatra kuhinju sobom, dok se prema meunarodnoj definiciji kao soba smatra i kuhinja sa 4 i vie m2 povrine poda. Prema tome, u broj prostorija ukljuene su pored soba jo i odgovarajue kuhinje, pa se podaci po ovom obeleju daju za sve meunarodne publikacije, kada se trae podaci o veliini stana prema broju soba. Blia obavetenja o razlikama nae i meunarodne

definicije sobe mogu se videti u taki (485). (821) Za broj prostorija u stanu data je sledea detaljna klasifikacija: 1 prostorija 2 prostorije 3 itd. pojedinano 11 12 i vie (822) Za meunarodne potrebe obino se primenjuje klasifikacija: 1 prostorija 2 prostorije 3 prostorije 4 prostorije 5 prostorija 6 prostorija 7 i vie prostorija (823) U prethodnim popisima je na isti nain izvoeno ovo obeleje. Opremljenost stana instalacijama (824) Za svaki stan su u popisu odvojeno prikupljeni podaci o instalacijama elektrine struje, vodovoda, kanalizacije, centralnog grejanja i gasa. Da bi se dobio to potpuniji uvid u kvalitet stanova, odnosno njihovu opremljenost, u obradi je izvreno kombinovanje modaliteta ovih obeleja i tako formirano izvedeno obeleje o opremljenosti stana instalacijama. Kod izvoenja ovog obeleja pravljene su kombinacije instalacija koje se najee javljaju u stambenom fondu. (825) Za opremljenost stana instalacijama u tabelama rezultata su primenjene tri klasifikacije, i to: (826) Prva klasifikacija: Centralno grejanje, vodovod, kanalizacija, elektrina struja i gas Centralno grejanje, vodovod, kanalizacija i elektrina struja Vodovod, kanalizacija, elektrina struja i gas Vodovod, kanalizacija i elektrina struja Vodovod i elektrina struja Samo elektrina struja Bez instalacija (91) (827) Druga klasifikacija: Vodovod, kanalizacija i elektrina struja Vodovod i elektrina struja Samo vodovod Samo elektrina struja Bez instalacija (828) Trea klasifikacija: Vodovod, kanalizacija, elektrina struja Vodovod i elektrina struja Bez instalacija

(829) Ovo obeleje je na isti nain izvoeno i u popisima 1971. i 1961. godine. Opremljenost stana pomonim prostorijama (830) Pomonim prostorijama se smatraju kuhinja, kupatilo i klozet, pa su kod izvoenja ovog obeleja uzeti odgovori na ova pitanja, s tim to se smatralo da stan ima kuhinju ako je kod pitanja o povrini kuhinje unet bilo koji podatak vei od nule. (831) Za opremljenost stana pomonim prostorijama postoje dve klasifikacije i to: (832) Prva klasifikacija: Kuhinja, kupatilo, klozet Kupatilo i klozet Samo kuhinja Samo klozet Samo kupatilo Bez pomonih prostorija (833) Druga klasifikacija: Kuhinja i kupatilo Samo kuhinja Samo kupatilo (834) U popisu 1971. godine izvedeno je slino obeleje samo jo u kombinaciji s instalacijama grejanja, vode i struje. Klasifikacija ovog obeleja uporediva je sa drugom klasifikacijom taka (833). Klasifikacija iz popisa 1961. godine svodljiva je na prvu klasifikaciju taka (832). Pravni osnov korienja stana (835) Pitanje o pravnom osnovu korienja stana postavljeno je domainstvu, kao stoje to objanjeno u takama (381)(383). (836) Klasifikacija ovog obeleja data je pod brojem (602). Broj lica nastanjenih u stanu (837) Broj nastanjenih lica (u tabelama rezultata stoji broj lica") u ovom popisu nije dobijen preko direktnog pitanja u delu Podaci o stanu" upitnika za stan i domainstvo, kao to je to bilo u ranijim popisima, ve je izveden iz popisnica za lice korienjem ifre rednog broja stana i ifre razloga prisutnosti. (838) U broj nastanjenih lica ukljueni su svi lanovi domainstva, kao i lica koja nisu lanovi domainstva ali u tome domainstvu stanuju (podstanari ili roaci), zato to u tom mestu borave zbog rada i kolovanja (razlog prisutnosti - ifre 1 i 3 iz 2. spiska popisanih lica). (839) To znai, da obeleje broj nastanjenih lica" kojim se iskazuje optereenost stambenog fonda, dvostruko obuhvata lica koja borave u drugom mestu zbog rada i kolovanja, pod uslovom da se svakodnevno ne vraaju kui i to: prvi put kod svojih domainstava, a drugi put u mestu boravka zbog rada ili kolovanja. (840) U sluajevima kada u stanu stanuju dva domainstva ili vie sabrani su svi njihovi lanovi, kao i lica koja kod njih stanuju iz navedenih razloga. (841) U tabelama rezultata primenjene su sledee klasifikacije broja

nastanjenih lica i to: (842) Prva klasifikacija: 1 lice 2 itd. pojedinano 10 11-15 16-20 Preko 20 lica (843) Druga klasifikacija: 1 lice 2 3 4 5 6 7 i vie lica (844) U popisu 1971. i 1961. godine su u broj nastanjenih lica dvostruko zaraunavana samo lica koja su bila na kolovanju u drugom mestu. Meutim, lica koja rade u drugom mestu nisu zaraunavana dva puta, jer su tada popisivana kao stalni stanovnici u mestu rada, a ne u mestu u kome im ivi domainstvo, kao to je to uinjeno u popisu 1981. godine. Prema tome, u iskazivanju broja nastanjenih lica izmeu (92) popisa 1981. i ranijih popisa ima razlike, to treba imati u vidu kod korienja rezultata. Da bi se korisnicima pruila mogunost da podatke svedu na uporedive, u rezultatima su u posebnim redovima dati podaci o licima koja su odsutna zbog rada i kolovanja i licima koja su prisutna zbog rada i kolovanja. (845) Podatke o broju nastanjenih lica iz tabela po naseljima ne treba porediti sa podacima o broju stalnih stanovnika u istim naseljima, iz rezultata za stanovnitvo, iz sledeih razloga: a) to su kao nastanjena lica smatrana i iica koja su stalni stanovnici drugog naselja ali u konkretnom naselju borave zbog rada i kolovanja; b) to nisu uzeta u obzir lica koja ive kao korisnici usluga u kolektivnim stanovima (radnikim barakama, domovima, manastirskim konacima i sl.), jer se rezultati za kolektivne stanove daju odvojeno od rezultata za stanove i c) to nisu uzeta u obzir lica koja nemaju stana a ivela su kao podstanari u konkretnom naselju pre odlaska na rad u inostranstvo, kao i naknadno popisana lica koja ive u zemlji a prilikom popisa njihovi stanodavci ih nisu prijavili popisivau. (846) Podaci o broju nastanjenih lica u stanovima iz rezultata po SR i SAP, pored razloga navedenih u prethodnoj taki nee se slagati sa rezultatima iz tabela za stanovnitvo jo i za broj lica nastanjenih u poslovnim prostorijama i prostorijama nastanjenim iz nude, koja su iskazana u posebnim tabelama za stanove. (847) Pored podataka o broju nastanjenih lica, raspoloivi su za stanove jo i sledei podaci o nastanjenosti: Broj lanova domainstva - sva lica iz spiska 1 upitnika za domainstvo, prema objanjenju iz taaka (430)-(433).

Broj lanova domainstva odsutnih zbog rada u drugom mestu - lica iz spiska 1, a koja se svakodnevno ne vraaju kui prema objanjenju u taki (437). Broj lanova domainstva odsutnih zbog kolovanja u drugom mestu - lica iz spiska 1, a koja se svakodnevno ne vraaju kui, prema objanjenju u taki (439). Broj lica koja stanuju kod domainstva zbog rada u tom mestu - lica koja su stalni stanovnici drugih mesta upisana u spisak 2, prema objanjenju u taki (451). Broj lica koja stanuju kod domainstva zbog kolovanja u tom mestu - lica iz spiska 2, prema objanjenju u taki (452). Prosena povrina stana na 1 lice (848) Radi boljeg prikazivanja standarda stanovanja izraunata je, na bazi podataka o ukupnoj povrini stana i broja nastanjenih lica, za svaki pojedinani stan prosena povrina stana na 1 lice i to delenjem podataka o povrini sa podatkom o broju nastanjenih lica. (849) Poto izvestan broj domainstava ima i koristi za stanovanje svojih lanova, dva a moda i tri stana na istoj adresi, odnosno parceli, tzv. drugi stan domainstva, kod izraunavanja ovog koeficijenta sabrana je povrina svili stanova koje jedno domainstvo koristi i podeljena je brojem nastanjenih lica. Oba stana, odnosno svi stanovi jednog domainstva iskazani su u rezultatima u onoj grupi klasifikacije u koju spada na opisani nain izraunata prosena povrina. (850) Za prosenu povrinu stana na 1 lice postoje dve klasifikacije: (851) Prva klasifikacija Do 4m2 4,1 - 6,0 6,1 8,0 8,1 10,0 10,1 12,0 12,1 15,0 15,1 20,0 20,1 25,0 25,1 30,0 30,1 40,0 Preko 40 m2 (852) Druga klasifikacija Do 6,0 m2 6,1-10,0 10,1-12,0 12,1-15,0 15,1-20,0 20,1-25,0 Preko 25,0 m2 (853) Prosena povrina stana na 1 lice izraunavana je u svim dosadanjim popisima na isti nain. Razlika jedino postoji u 1981. godini za tzv. drugi stan, stoje ve objanjeno u taki (849). Ovi stanovi su se prvi put javili u popisu 1971. godine i tada nisu uzimani u obzir kod izraunavanja prosene povrine stana ve su iskazani u posebnoj koloni u tabelama rezultata.

(93) Deljivost stana (zajedniki stan) (854) Da bi se to preciznije iskazalo u rezultatima koliko domainstava ivi, odnosno stanuje u zajednikom stanu sa drugim domainstvom, izvedeno je posebno obeleje. Kod izvoenja ovog obeleja uzeta su u obzir domainstva koja stan koriste kao vlasnici stana, odnosno nosioci stanarskog prava, jer se polo od pretpostavke da su ta domainstva u vreme popisa morala tako a stanuju. Kod izvoenja ovog obeleja nisu uzeta u obzir domainstva koja stanuju kao podstanari. (855) Za deljive (zajednike) stanove primenjena je sledea klasifikacija: 2 domainstva 3 i vie domainstava (856) Meutim, kod iskazivanja stanova po broju domainstava u stanu prema klasifikaciji broj (634), uzeta su u obzir sva domainstva, ukljuujui i podstanarska. Socio-profesionalni poloaj lica na koje se vodi domainstvo (857) Radi stvaranja mogunosti da se u rezultatima obrade stanovi iskau i prema nekim karakteristikama lica na koje se vodi domainstvo, u slog za stan prenete su sa popisnice tog lica ifre zanimanja, aktivnosti i drutveno-ekonomskog poloaja, na osnovu kojih je odreen njihov socio-profesionalni poloaj. Sva ta lica, od kojih je najvei broj ili nosilac stanarskog prava ili vlasnik stana, rasporeena su prema klasifikacijama (731) i (734) i to: aktivna prema svom poloaju, a izdravana prema poloaju svoga izdravaoca. (858) U popisu 1971. godine na upitniku za stan, prikupljene su informacije samo o zanimanju nosioca stanarskog prava, odnosno vlasnika stana, a obraene su prema klasifikaciji izraenoj posebno za ovu svrhu na osnovu Standardne klasifikacije zanimanja.