QUAÙ TRÌNH HAÁP PHUÏ

- HAÁP PHUÏ LAØ HIEÄN TÖÔÏNG CAÙC PHAÂN TÖÛ

CHAÁT KHÍ, LOÛNG, CAÙC ION ÑÖÔÏC GIÖÕ LAÏI TREÂN BEÀ
MAËT PHAÂN CAÙCH PHA.
- CHAÁT HAÁP PHUÏ, CHAÁT BÒ HAÁP PHUÏ, BEÀ MAËT
RIEÂNG (M2/G).
• HAÁP PHUÏ VAÄT LYÙ (HAÁP PHUÏ VALDERWAALS)
• HAÁP PHUÏ HOÙA HOÏC
• TRAÙI VÔÙI SÖÏ HAÁP PHUÏ LAØ SÖÏ GIAÛI HAÁP
1 SÖÏ HAÁP PHUÏ KHÍ VAØ HÔI TREÂN BEÀ MAËT
CHAÁT RAÉN
1.1 SÖÏ HAÁP PHUÏ ÑAÚNG NHIEÄT

T1

T2

AÙp suaát (noàng

HÌNH 1 ÑÖÔØNG HAÁP PHUÏ ÑAÚNG
ñoä) NHIEÄT ÔÛ HAI
NHIEÄT ÑOÄ KHAÙC NHAU

CAÙC ÑÖÔØNG HAÁP PHUÏ ÑAÚNG NHIEÄT COÙ HAI

ÑOAÏN THAÚNG ÔÛ VUØNG AÙP SUAÁT (HOAËC NOÀNG ÑOÄ)
THAÁP VAØ CAO.
ÔÛ VUØNG P THAÁP, LÖÔÏNG CHAÁT BÒ HAÁP PHUÏ
Γ TÆ LEÄ BAÄC NHAÁT VÔÙI AÙP SUAÁT.
ÔÛ VUØNG P CAO, ÑÖÔØNG THAÚNG GAÀN NHÖ SONG
SONG VÔÙI TRUÏC HOAØNH, ÑOÙ LAØ LUÙC ÑÖÔØNG HAÁP
PHUÏ ÑAÕ BAÕO HOØA.
SO SAÙNH HAI ÑÖÔØNG HAÁP PHUÏ ÑAÚNG NHIEÄT ÔÛ
HAI NHIEÄT ÑOÄ T1 VAØ T2 (T2 > T1), TA THAÁY: ÑÖÔØNG T2
NAÈM DÖÔÙI ÑÖÔØNG T1. ----- > KHI TAÊNG N/ÑOÄ, SÖÏ
HAÁP PHUÏ COÙ CHIEÀU HÖÔÙNG GIAÛM.
- KHI P HOAËC NOÀNG ÑOÄ RAÁT LÔÙN, ÑÖÔØNG T2
CUÕNG SEÕ TIEÄM CAÄN VÔÙI ÑÖÔØNG T1, DO ÑOÙ ΓMAX
KHOÂNG PHUÏ THUOÄC VAØO NHIEÄT ÑOÄ.

1
1.2. PHÖÔNG TRÌNH FREUNDLICH
ÑÖÔØNG HAÁP PHUÏ ÑAÚNG NHIEÄT COÙ DAÏNG GAÀN
GIOÁNG VÔÙI MOÄT NHAÙNH CUÛA PARABOL, DO ÑOÙ
BEDEKER VAØ FREUNDLICH ÑAÕ ÑEÀ NGHÒ COÂNG THÖÙC
THÖÏC NGHIEÄM SAU:
Γ' = x/m = k.p1/n (1)
TRONG ÑOÙ: x: SOÁ MOL CHAÁT BÒ HAÁP PHUÏ.
m: KHOÁI LÖÔÏNG VAÄT HAÁP PHUÏ, g
p: AÙP SUAÁT CAÂN BAÈNG CUÛA KHÍ QUANH VAÄT
HAÁP PHUÏ
k, n:CAÙC HAÈNG SOÁ.
NEÁU SÖÏ HAÁP PHUÏ XAÛY RA TRONG DUNG DÒCH
COÙ NOÀNG ÑOÄ C THÌ COÂNG THÖÙC SEÕ COÙ DAÏNG:
Γ' = x/m = β.c1/n (2)
COÙ THEÅ TÌM CAÙC HAÈNG SOÁ TRONG PHÖÔNG
TRÌNH FREUNDLICH BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP ÑOÀ THÒ NHÖ
SAU:
LOGARITE PHÖÔNG TRÌNH (2), THU ÑÖÔÏC:
1
lgΓ' = lgβ + n lgc
ÑAÂY LAØ PHÖÔNG TRÌNH TUYEÁN TÍNH VÔÙI HAØM
SOÁ lgΓ' BIEÁN THIEÂN THEO lgC, HEÄ SOÁ GOÙC CUÛA
PHÖÔNG TRÌNH LAØ 1/n.

lgΓ'

lgβ

θ
lgc
0

Hình 2 Ñoà thò xaùc ñònh caùc haèng soá

trong phöông trình Bedeker-Freundlich

2
1.3. PHÖÔNG TRÌNH LANGMUIR J.
Langmuir ñaõ ñöa ra lyù thuyeát veà söï
haáp phuï vaät lyù ñôn phaân töû (1913).
Thuyeát naøy döïa treân moät soá giaû thieát:
1)Söï haáp phuï laø do löïc hoùa trò gaây ra.
2)Söï haáp phuï xaûy ra treân caùc hoùa trò töï
do cuûa caùc nguyeân töû hay phaân töû. Ví
duï:
Ni

Ni Ni Ni Ni

Ni Ni Ni Ni Ni Ni

Hình 3 Minh hoïa caùc giaù trò töï do

coù möùc ñoä hoaït ñoäng khaùc nhau
treân beà maët Ni kim loaïi
3)Baùn kính taùc duïng cuûa löïc haáp phuï beù
neân moãi hoùa trò töï do chæ haáp phuï
moät phaân töû. Cuoái cuøng, treân beà
maët vaät haáp phuï hình thaønh moät lôùp
haáp phuï ñôn phaân töû.
4)Phaân töû chaát bò haáp phuï chæ bò giöõ
treân beà maët vaät haáp phuï moät thôøi
gian nhaát ñònh, sau ñoù do söï thaêng
giaùng cuûa naêng löôïng, phaân töû bò böùt
ra. Taïi vò trí cuõ laïi haáp phuï moät phaân
töû môùi. Neáu trong cuøng moät ñôn vò
thôøi gian, soá phaân töû bò böùt ra baèng
soá phaân töû bò haáp phuï taïi beà maët, ta
coù traïng thaùi haáp phuï caân baèng
ñoäng.
5)Löïc töông taùc giöõa caùc phaân töû chaát
bò haáp phuï treân beà maët ñöôïc boû qua.

3
4
 Treân cô sôû nhöõng giaû thieát naøy,
Langmuir ñaõ xaây döïng ñöôïc moät phöông
trình haáp phuï ñaúng nhieät:
Goïi p laø aùp suaát khí, θ laø phaàn beà
maët taïi moät thôøi ñieåm naøo ñoù ñaõ bò
phaân töû khí choaùn choã, phaàn beà maët
coøn laïi seõ laø 1 - θ, thì toác ñoä haáp phuï υhp
vaø toác ñoä giaûi haáp υgh coù theå vieát:
υhp = k1.p.(1 - θ) (3)
υgh = k2.θ (4)
Khi caân baèng haáp phuï ñöôïc thaønh
laäp:
υhp = υgh (5)
k1p
θ= k2 + k1p (6)
Ñaët A = k2/k1 vaø θ = Γ/Γmax
Vôùi: Γ: möùc ñoä haáp phuï ôû thôøi ñieåm
τ
Γmax: möùc ñoä haáp phuï cöïc ñaïi
p
Γ = Γmax. A + p (7)
- Vôùi p raát beù, phöông trình coù daïng:
Γ = Γmax.p/A (8)
Vôùi p raát lôùn, Γ = Γmax
Γ

a p
0 b

5
 Hình 4 Ñöôøng haáp phuï ñaúng nhieät
coù hai ñoaïn thaúng ôû vuøng p < a vaø
p>b

Caùc haèng soá Γmax vaø A trong phöông

trình Langmuir coù theå ñöôïc xaùc ñònh
baèng phöông phaùp ñoà thò nhö sau:
Chuyeån phöông trình Langmuir thaønh
daïng ñöôøng thaúng baèng caùch laáy p chia
cho caû hai veá cuûa phöông trình:

p A 1
= + p
Γ Γmax Γmax
Döïa vaøo caùc soá lieäu thöïc nghieäm p
vaø Γ, veõ ñöôøng bieåu dieãn treân heä toïa
ñoä p/Γ vaø p ñöôïc ñöôøng thaúng coù heä
soá goùc tgϕ = 1/Γmax, heä soá A/Γmax = OA
treân truïc tung.
p
Γ
A ϕ

A tgϕ=
Γmax
p
O

Hình 5 Ñoà thò xaùc ñònh caùc haèng soá

trong phöông trình Langmuir

6
1.4 Thuyeát haáp phuï ña phaân töû BET
Theo Poliani, söï h/phuï taïo thaønh nhieàu
lôùp.
Brunauer, Emmet, Teller (BET) ñaõ khaùi
quaùt hoùa caùc lyù luaän cuûa Langmuir vaø
Poliani vaø moâ taû caùc daïng haáp phuï
ñaúng nhieät baèng moät phöông trình:
p 1 C −1 p
= + .
v(p0 − p) vmC vmC p0 (9)
Trong ñoù: p0 laø aùp suaát hôi baõo hoøa
V: theå tích khí bò haáp phuï ôû aùp suaát
p
Vm: theå tích khí bò haáp phuï trong lôùp
ñôn phaân töû
C: thöøa soá naêng löôïng, coù daïng:
C=
∆ε

e RT

∆ε: hieäu soá giöõa nhieät haáp phuï khí

trong lôùp ñôn phaân töû vaø nhieät hoùa
loûng khí

Hình 6 Ñöôøng haáp

p phuï ñaúng nhieät ña
0
phaân töû

THEO HÌNH 6, MIEÀN TAÏO LÔÙP ÑÔN PHAÂN TÖÛ LAØ

TÖØ GOÁC TOÏA ÑOÄ ÑEÁN ÑIEÅM UOÁN A, TÖØ A TRÔÛ ÑI
LAØ SÖÏ HAÁP PHUÏ ÑA PHAÂN TÖÛ.

7
 Khi vaät haáp phuï laø xoáp, hôi cuûa chaát
bò haáp phuï coù theå ngöng tuï trong nhöõng
loã xoáp, taïi ñoù aùp suaát hôi baõo hoøa beù
hôn aùp suaát hôi baõo hoøa treân maët
phaúng theo phöông trình Thompson - Kelvin:
∆p 2M σ
=
p RTρr (10)
Vôùi ∆p/p: bieán thieân töông ñoái cuûa aùp
suaát hôi baõo hoøa treân maët phaúng.
M: khoái löôïng phaân töû
σ: söùc caêng beà maët cuûa chaát loûng
ρ: tæ troïng chaát loûng
r: baùn kính mao quaûn hoaëc haït chaát
loûng