Parametry pracy pompy i zjawisko kawitacji

1. Parametry pracy pompy

1.1. 1.2. 1.3. 1.4. Wysokoci podnoszenia Wydajnoci Moce Sprawnoci

2. Kawitacja
2.1. Zjawisko kawitacji 2.2. Wpyw kawitacji na prac pompy 2.3. Eksploatacyjne sposoby zapobiegania kawitacji

3. Literatura

Opracowa: Bartosz Basiski

http://osp.jarek1986.isx.pl

1. Parametry pracy pompy

1.1. Wysokoci podnoszenia Wysoko podnoszenia jest to rnica pomidzy cinieniem na wlocie i na wylocie pompy, wyraona w metrach supa pompowanej cieczy, oznaczona liter H. Wysoko podnoszenia nie zaley od ciaru waciwego pompowanej cieczy w przeciwiestwie do cinienia mierzonego manometrem w MPa, ktre jest wprost proporcjonalne do ciaru pompowanej cieczy. Manometryczna wysoko podnoszenia to suma manometrycznej wysokoci ssania i toczenia (suma wskaza przyrzdw pomiarowych), wyraona w metrach supa wody. Geometryczna wysoko podnoszenia (rys.1) to suma geometrycznej wysokoci ssania i toczenia, wyraona w metrach. Manometryczna wysoko toczenia to wysoko cinienia odczytana na manometrze podczas pracy motopompy, wyraona w metrach supa wody (m H2O). W przypadku zatrzymania motopompy obie te wielkoci zrwnayby si ze sob. Oznacza to, e zarwno manometr, jak i manowakuometr po zatrzymaniu motopompy (przy zaoeniu idealnej szczelnoci pompy i przewodw) wskazywaaby rzeczywiste odlegoci do lustra wody oraz Rys. 1. Geometryczne wysokoci: ssania, toczenia i rzeczywist podnoszenia wysoko na jak pompa wtoczya wod. Dzieje si tak dlatego, e po zatrzymaniu cakowicie ustaje przepyw wody w liniach tocznych i ssawnych, w zwizku z tym znikaj cakowicie opory tarcia. Geometryczna wysoko toczenia (rys. 1) to rzeczywista pionowa odlego midzy osi nasady ssawnej pompy, a punktem najwyszego rzutu wody, mierzona w metrach. Manometryczna wysoko ssania to wysoko ssania odczytana na wakuometrze podczas pracy pompy wyraona w m H2O. Po zatrzymaniu pracy pompy manometryczna wysoko ssania jest rwna geometrycznej wysokoci ssania, ze wzgldu na brak oporw przepywu. Geometryczna wysoko ssania (rys.1) to rzeczywista odlego pionowa midzy lustrem wody, a osi nasady ssawnej pompy, mierzona w metrach. Teoretyczn wysokoci podnoszenia pompy nazywamy sum uytecznej wysokoci podnoszenia i oporw hydraulicznych w pompie spowodowanych tarciem cieczy o cianki kanaw przepywowych, zawirowaniami itp.

1.2. Wydajnoci Wydajno jest to ilo cieczy jak moe dostarczy pompa w jednostce czasu , mierzona w dm3/min lub m3/h, wydajno oznaczamy liter Q. Rzeczywista wydajno pompy Qr (Q) jest to suma natenia przepywu w przekroju krca wylotowego i cieczy odprowadzanej (rwnie przed krcem tocznym) na wasne potrzeby pompy np. chodzenie oysk, dawic itp. Wydajno nominalna pompy Qn jest to wydajno okrelona przez producenta i podana na tabliczce znamionowej. Wydajno nominalna wystpuje przy nominalnej wysokoci podnoszenia i nominalnej prdkoci obrotowej pompy. Przy poprawnej eksploatacji powinna wystpowa zaleno Qr = Qn . Wydajno optymalna Qopt jest to wydajno wystpujca przy optymalnej sprawnoci pompy. W dobrze skonstruowanej pompie Qopt pokrywa si z Qn . Wydajno teoretyczna pompy Qth jest to natenie przepywu w pompie idealnie szczelnej i przy teoretycznej wysokoci podnoszenia. Qth =Q + Qstr Qstr - czne straty wystpujce w pompie (przepyw powrotny do wirnika, przecieki przez dawice itp.) 1.3. Moce Moc na wale (sprzgle) pompy Pw jest to moc pobierana przez pomp i okrelona przez bezporedni pomiar momentu napdzajcego pomp lub okrelana porednio przez pomiar mocy pobieranej przez silnik Ps . Pw= Pss s sprawno silnika napdowego Moc uyteczna (efektywna) pompy Pu jest to moc zuyta na zwikszenie energii pompowanej cieczy. 1.4. Sprawnoci Sprawno objtociowa pompy v jest to stosunek wydajnoci rzeczywistej do wydajnoci teoretycznej. Sprawno objtociowa waha si zazwyczaj w granicach 0,9-0,98 przy czym wiksze wartoci odnosz si do pomp wikszych. Sprawno hydrauliczna pompy h jest to stosunek uytecznej wysokoci podnoszenia do wysokoci teoretycznej. Sprawno hydrauliczna zley od rodzaju pomp: dla pomp wyporowych przybiera wysze wartoci do 0,98; dla pomp wirowych w granicach od 0,8 do 0,96. Zaley te od wieloci pomp dla wikszych ma wiksz warto. Sprawno mechaniczna pompy m jest to stosunek rnicy mocy na wale i mocy zuywanej na pokonanie oporw mechanicznych wystpujcych w pompie do mocy na wale. Sprawno mechaniczna pompy waha si w granicach od 0,92 do 0,98 zalenie od wielkoci i jakoci wykonania pompy. W pompach bezdawnicowych sprawno mechaniczna wynosi 1,00.

Sprawno cakowita pompy jest to jest to stosunek mocy uytecznej pompy do mocy pobieranej przez pomp na wale. Sprawno cakowit moemy policzy te ze wzoru: = vhm Cakowita sprawno pompie powinna by mniejsza od 0,6. Nowoczesne pompy osigaj wartoci wynoszce 0,9. Przecitne sprawnoci motopompy wynosz od 0,7 do 0,8.

2. Kawitacja
2.1. Zjawisko kawitacji Kawitacja jest to proces tworzenia si pcherzykw parowogazowych nasyconej cieczy, w skutek miejscowego spadku cinienia poniej wartoci krytycznej, bliskiej cinieniu parowania tej cieczy przy danej temperaturze. Nastpnie pcherzyki porywane przez pync ciecz trafiaj do obszaru wyszego cinienia, gdzie para si skrapla. Pcherzyki znikaj w sposb bardzo gwatowny, w czasie krtszym ni 0,001 sekundy imploduj. Ciecz napywajca z du prdkoci w miejsce pcherzykw moe osign cinienie rzdu 350 MPa. W miejscu znikania, przy ciance nastpuje charakterystyczne niszczenie materiau konstrukcyjnego pompy, objawiajce si w postaci kawern (werw) i porw o gbokoci dochodzcej nawet do kilkunastu milimetrw. Oznakami kawitacji s: Haas (nieregularne trzaski i szumy) Drgania kaduba kanau przepywowego Wyrane syszalne odgosy, jakby uderzenia Kawitacja wystpuje w kanaach przepywowych maszyn i urzdze hydraulicznych, gownie pomp, turbin wodnych oraz armatury (zasuwy, zawory, zwki itp.). Towarzyszy ona spadkowi cinienia, a wic wyszym prdkociom cieczy, co ma miejsce gwnie w pompach wirowych, szczeglnie o wyszych wartociach wyrnika szybkobienoci nsQ (wraz ze wzrostem nsQ ronie prdko Rys. 2. Miejsca wystpowania kawitacji w przepywu cieczy). W pompach pompie wirowej, odrodkowej; o wyporowych kawitacja wystpuje powstawanie pcherzykw paroworzadko, ze wzgldu na mae gazowych, implodowanie tych prdkoci cieczy. Powstawanie pcherzykw. pcherzykw parowo-gazowych (rys. 2) wystpuje w pompie na obszarze najniszego cinienia, a wic na obszarze wlotowym wirnika, tu przed lub na wlocie na opatki. Implozja pcherzykw powodujca niszczenie materiau wystpuje w kanaach midzyopatkowych wirnika lub na wewntrznej stronie cian bocznych.

2.2. Wpyw kawitacji na prac pompy W pierwszym stadium, gdy tworz si pcherzyki parowo-gazowe, kawitacja nie ma wikszego wpywu na prac pomp. Wedug niektrych nawet zwiksza jej wydajno, zmniejszajc tarcie cieczy o cianki przez powstae pcherzyki. W drugim stadium, implozje pcherzykw wywouj drgania caej pompy a jednoczenie cinieniomierze na ssaniu i toczeniu wykazuj nadmierne i nieregularne wahania, towarzyszy temu spadek wysokoci podnoszenia i sprawnoci pompy.

Rys. 3. Charakterystyka pompy odrodkowej w ktrej wystpia kawitacja

W trzecim stadium tzw. bardzo silnej kawitacji nastpuje zaamanie si charakterystyk przepywu, poboru mocy i sprawnoci (rys.3). Powstanie kawitacji zwizane jest z: Du wysokoci ssania, Dua prdkoci obrotow wirnika, Przekroczenie nominalnej wydajnoci, co wie si z nadmiernym wzrostem prdkoci i spadkiem cinienia w przekroju ssawnym, Nieprawidowym zasileniem wirnika wynikajcym ze zego ksztatu kanau wlotowego, nierwn powierzchni kanau. 2.3. Eksploatacyjne sposoby zapobiegania kawitacji Ustawienie pomp z zapewnieniem moliwie maej wysokoci ssania lub duego napywu, Eksploatowanie w pobliu nominalnej wydajnoci przy nadmiernym zwikszeniu jak i zmniejszeniu wydajnoci wystpuje kawitacja, Zabezpieczenie przed wzrostem temperatury pompowanej cieczy powodem wzrostu temperatury cieczy moe by praca w obiegu zamknitym, Zabezpieczenie przed nieprzewidzianym wzrostem prdkoci obrotowej pompy, Dopuszczenie do obszaru powstawania pcherzykw parowogazowych pewnej iloci powietrza, Zapewnienie jak najmniejszych oporw w przewodzie ssawnym powodem wzrostu oporw w przewodzie ssawnym moe by zanieczyszczenie smoka bd kosza ssawnego.

3. Literatura 1. Tadeusz Derecki: Sprzt poarniczy do podawania wody i pian ganiczych. SGSP Warszawa 1999 r. 2. St. Mazur, T. Myliwiec: Obsuga motopomp. IWZZ Warszawa 1987r. 3. Praca zbiorowa: May poradnik mechanika, tom II. WNT Warszawa 1984r.

http://osp.jarek1986.isx.pl