1

Mustafa Kemal Atatrk 1881 ylnda Selnik'te Kocakasm Mahallesi, Islhhne Caddesi'ndeki katl pembe evde dodu. Babas Ali Rza Efendi, annesi Zbeyde Hanm'dr. Baba tarafndan dedesi Hafz Ahmet Efendi XIV-XV. yzyllarda Konya ve Aydn'dan Makedonya'ya yerletirilmi Kocack Yrklerindendir. Annesi Zbeyde Hanm ise Selnik yaknlarndaki Langaza kasabasna yerlemi eski bir Trk ailesinin kzdr. Milis subayl, evkaf katiplii ve kereste ticareti yapan Ali Rza Efendi, 1871 ylnda Zbeyde Hanm'la evlendi. Atatrk'n be kardeinden drd kk yalarda ld, sadece Makbule (Atadan) 1956 ylna dein yaad. Kk Mustafa renim ana gelince Hafz Mehmet Efendi'nin mahalle mektebinde renime balad, sonra babasnn isteiyle emsi Efendi Mektebi'ne geti. Bu srada babasn kaybetti (1888). Bir sre Rapla iftlii'nde daysnn yannda kaldktan sonra Selnik'e dnp okulunu bitirdi. Selnik Mlkiye Rtiyesi'ne kaydoldu. Ksa bir sre sonra 1893 ylnda Askeri Rtiye'ye girdi. Bu okulda Matematik retmeni Mustafa Bey adna "Kemal" i ilave etti. 1896-1899 yllarnda Manastr Askeri ddi'sini bitirip, stanbul'da Harp Okulunda renime balad. 1902 ylnda temen rtbesiyle mezun oldu., Harp Akademisi'ne devam etti. 11 Ocak 1905'te yzba rtbesiyle Akademi'yi tamamlad. 1905-1907 yllar arasnda am'da 5. Ordu emrinde grev yapt. 1907'de Kolaas (Kdemli Yzba) oldu. Manastr'a III. Ordu'ya atand. 19 Nisan 1909'da stanbul'a giren Hareket Ordusu'nda Kurmay bakan olarak grev ald. 1910 ylnda Fransa'ya gnderildi. Picardie Manevralar'na katld. 1911 ylnda stanbul'da Genel Kurmay Bakanl emrinde almaya balad. 1911 ylnda talyanlarn Trablusgarp'a hcumu ile balayan savata, Mustafa Kemal bir grup arkadayla birlikte Tobruk ve Derne blgesinde grev ald. 22 Aralk 1911'de talyanlara kar Tobruk Savan kazand. 6 Mart 1912'de Derne Komutanlna getirildi. Ekim 1912'de Balkan Sava balaynca Mustafa Kemal Gelibolu ve Bolayr'daki birliklerle savaa katld. Dimetoka ve Edirne'nin geri alnnda byk hizmetleri grld. 1913 ylnda Sofya Ateemiliterliine atand. Bu grevde iken 1914 ylnda yarbayla ykseldi. Ateemiliterlik grevi Ocak 1915'te sona erdi. Bu srada I. Dnya Sava balam, Osmanl mparatorluu savaa girmek zorunda kalmt. Mustafa Kemal 19. Tmeni kurmak zere Tekirda'da grevlendirildi. 1914 ylnda balayan I. Dnya Sava'nda, Mustafa Kemal anakkale'de bir kahramanlk destan yazp tilaf Devletlerine "anakkale geilmez! " dedirtti. 18 Mart 1915'te anakkale Boazn gemeye kalkan ngiliz ve Fransz donanmas ar kayplar verince Gelibolu Yarmadas'na asker karmaya karar verdiler. 25 Nisan 1915'te Arburnu'na kan dman kuvvetlerini, Mustafa Kemal'in komuta ettii 19. Tmen Conkbayr'nda durdurdu. Mustafa Kemal, bu baar zerine albayla ykseldi. ngilizler 6-7 Austos 1915'te Arburnu'nda tekrar taarruza geti. Anafartalar Grubu Komutan Mustafa Kemal 9-10 Austos'ta Anafartalar Zaferini kazand. Bu zaferi 17 Austos'ta Kiretepe, 21 Austos'ta II. Anafartalar zaferleri takip etti. anakkale Savalarnda yaklak 253.000 ehit veren Trk ulusu onurunu tilaf Devletlerine kar korumasn bilmitir. Mustafa Kemal'in askerlerine "Ben size taarruzu emretmiyorum, lmeyi emrediyorum!" emri cephenin kaderini deitirmitir. Mustafa Kemal anakkale Savalar'dan sonra 1916'da Edirne ve Diyarbakr'da grev ald. 1 Nisan 1916'da tmgenerallie ykseldi. Rus kuvvetleriyle savaarak Mu ve Bitlis'in geri alnmasn salad. am ve Halep'teki ksa sreli grevlerinden sonra 1917'de stanbul'a geldi. Velihat Vahidettin Efendi'yle Almanya'ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Bu seyehatten sonra hastaland. Viyana ve Karisbad'a giderek tedavi oldu. 15 Austos 1918'de Halep'e 7. Ordu Komutan olarak dnd.

2
Bu cephede ngiliz kuvvetlerine kar baarl savunma savalar yapt. Mondros Mtarekesi'nin imzalanmasndan bir gn sonra, 31 Ekim 1918'de Yldrm Ordular Grubu Komutanlna getirildi. Bu ordunun kaldrlmas zerine 13 Kasm 1918'de stanbul'a gelip Harbiye Nezreti'nde (Bakanlnda) greve balad. Mondros Mtarekesi'nden sonra tilaf Devletleri'nin Osmanl ordularn igale balamalar zerine; Mustafa Kemal 9. Ordu Mfettii olarak 19 Mays 1919'da Samsun'a kt. 22 Haziran 1919'da Amasya'da yaymlad genelgeyle "Milletin istikllini yine milletin azim ve kararnn kurtaracan " ilan edip Sivas Kongresi'ni toplantya ard. 23 Temmuz - 7 Austos 1919 tarihleri arasnda Erzurum, 4 - 11 Eyll 1919 tarihleri arasnda da Sivas Kongresi'ni toplayarak vatann kurtuluu iin izlenecek yolun belirlenmesini salad. 27 Aralk 1919'da Ankara'da heyecanla karland. 23 Nisan 1920'de Trkiye Byk Millet Meclisi'nin almasyla Trkiye Cumhuriyeti'nin kurulmas yolunda nemli bir adm atlm oldu. Meclis ve Hkmet Bakanlna Mustafa Kemal seildi Trkiye Byk Millet Meclisi, Kurtulu Sava'nn baaryla sonulanmas iin gerekli yasalar kabul edip uygulamaya balad. Trk Kurtulu Sava 15 Mays 1919'da Yunanllarn zmir'I igali srasnda dmana ilk kurunun atlmasyla balad. 10 Austos 1920 tarihinde Sevr Antlamas'n imzalayarak aralarnda Osmanl mparatorluu'nu paylaan I. Dnya Sava'nn galip devletlerine kar nce Kuv-yi Milliye ad verilen milis kuvvetleriyle savald. Trkiye Byk Millet Meclisi dzenli orduyu kurdu, Kuv-yi Milliye ordu btnlemesini salayarak sava zaferle sonulandrd. Mustafa Kemal ynetimindeki Trk Kurtulu Savann nemli aamalar unlardr: Sarkam (20 Eyll 1920), Kars (30 Ekim 1920) ve Gmr'nn (7 Kasm 1920 kurtarl. ukurova, Gazi Antep, Kahraman Mara anl Urfa savunmalar (1919- 1921) I. nn Zaferi (6 -10 Ocak 1921) II. nn Zaferi (23 Mart-1 Nisan 1921) Sakarya Zaferi (23 Austos-13 Eyll 1921) Byk Taarruz, Bakomutan Meydan Muhaberesi ve Byk Zafer (26 Austos 9 Eyll 1922) Sakarya Zaferinden sonra 19 Eyll 1921'de Trkiye Byk Millet Meclisi Mustafa Kemal'e Mareal rtbesi ve Gazi unvann verdi. Kurtulu Sava, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlamas'yla sonuland. Bylece Sevr Antlamas'yla parampara edilen, Trklere 5-6 il byklnde vatan braklan Trkiye topraklar zerinde ulusal birlie dayal yeni Trk devletinin kurulmas iin hibir engel kalmad. 23 Nisan 1920'de Ankara'da TBMM'nin almasyla Trkiye Cumhuriyeti'nin kuruluu mjdelenmitir. Meclisin Trk Kurtulu Sava'n baaryla ynetmesi, yeni Trk devletinin kuruluunu hzlandrd. 1 Kasm 1922'de hilfet ve saltanat birbirinden ayrld, saltanat kaldrld. Bylece Osmanl mparatorluu'yla ynetim balar koparld. 13 Ekim 1923'te Cumhuriyet idaresi kabul edildi, Atatrk oybirliiyle ilk cumhurbakan seildi. 30 Ekim 1923 gn smet nn tarafndan Cumhuriyet'in ilk hkmeti kuruldu. Trkiye Cumhuriyeti, "Egemenlik kaytsz artsz milletindir" ve "Yurtta bar cihanda bar" temelleri zerinde ykselmeye balad. Atatrk Trkiye'yi "ada uygarlk dzeyine karmak" amacyla bir dizi devrim yapt. Bu devrimleri be balk altnda toplayabiliriz: 1. Siyasal Devrimler: Saltanatn Kaldrlmas (1Kasm 1922) Cumhuriyetin lan (29 Ekim 1923) Halifeliin Kaldrlmas (3 Mart 1924) 2. Toplumsal Devrimler: Kadnlara erkeklerle eit haklar verilmesi (1926-1934)

3
apka ve kyafet devrimi (25 Kasm 1925) Tekke zviye ve trbelerin kapatlmas (30 Kasm 1925) Soyad kanunu ( 21 Haziran 1934) Lkap ve unvanlarn kaldrlmas (26 Kasm 1934) Uluslararas saat, takvim ve uzunluk llerin kabul(1925-1931) 3. Hukuk Devrimi : Mecellenin kaldrlmas (1924-1937) Trk Medeni Kanunu ve dier kanunlarn karlarak laik hukuk dzenine geilmesi (1924-1937) 4. Eitim ve Kltr Alanndaki Devrimler: retimin birletirilmesi (3 Mart 1924) Yeni Trk harflerinin kabul (1 Kasm 1928) Trk Dil ve Tarih Kurumlarnn kurulmas (1931-1932) niversite reniminin dzenlenmesi (31 Mays 1933) Gzel sanatlarda yenilikler 5. Ekonomi Alannda Devrimler: Arn kaldrlmas iftinin zendirilmesi rnek iftliklerin kurulmas Sanayiyi Tevik Kanunu'nun karlarak sanayi kurulularnn kurulmas I. ve II. Kalknma Planlar'nn (1933-1937) uygulamaya konulmas, yurdun yeni yollarla donatlmas Soyad Kanunu gereince, 24 Kasm 1934'de TBMM'nce Mustafa Kemal'e "Atatrk" soyad verildi. Atatrk, 24 Nisan 1920 ve 13 Austos 1923 tarihlerinde TBMM Bakanlna seildi. Bu bakanlk grevi, Devlet-Hkmet Bakanl dzeyindeydi. 29 Ekim 1923 ylnda Cumhuriyet ilan edildi ve Atatrk ilk cumhurbakan seildi. Anayasa gereince drt ylda bir cumhurbakanl seimleri yenilendi. 1927,1931, 1935 yllarnda TBMM Atatrk' yeniden cumhurbakanlna seti. Atatrk sk sk yurt gezilerine karak devlet almalarn yerinde denetledi. lgililere aksayan ynlerle ilgili emirler verdi. Cumhurbakan sfatyla Trkiye'yi ziyaret eden yabanc lke devlet bakanlarn, babakanlarn, bakanlarn komutanlarn arlad. 15-20 Ekim 1927 tarihinde Kurtulu Sava'n ve Cumhuriyet'in kuruluunu anlatan byk nutkunu, 29 Ekim1933 tarihinde de 10. Yl Nutku'nu okudu. Atatrk zel yaamnda sadelik iinde yaad. 29 Ocak 1923'de Latife Hanmla evlendi. Birok yurt gezisine birlikte ktlar. Bu evlilik 5 Austos 1925 tarihine dek srd. ocuklar ok seven Atatrk Afet (nan), Sabiha (Gken), Fikriye, lk, Nebile, Rukiye, Zehra adl kzlar ve Mustafa adl oban manevi evlat edindi. Abdurrahim ve hsan adl ocuklar himayesine ald. Yaayanlarna iyi bir gelecek hazrlad. 1937 ylnda iftliklerini hazineye, bir ksm tanmazlarn da Ankara ve Bursa Belediyelerine balad. Mirasndan kzkardeine, manevi evlatlarna, Trk Dil ve Tarih Kurumlarna pay ayrd. Kitap okumay, mzik dinlemeyi, dans etmeyi, ata binmeyi ve yzmeyi ok severdi. Zeybek oyunlarna, gree, Rumeli trklerine ar ilgisi vard. Tavla ve bilardo oynamaktan byk keyif alrd. Sakarya adl atyla, kpei Fox'a ok deer verirdi. Zengin bir kitaplk oluturmutu. Akam yemeklerine devlet ve bilim adamlarn, sanatlar davet eder, lkenin sorunlarn tartrd. Temiz ve dzenli giyinmeye zen gsterirdi. Doay ok severdi. Sk sk Atatrk Orman iftlii'ne gider, almalara bizzat katlrd. Franszca ve Almanca biliyordu. 10 Kasm 1938 saat 9.05'te yakaland siroz hastalndan kurtulamayarak stanbul'da Dolmabahe Saray'nda hayata gzlerini yumdu. Cenazesi 21 Kasm 1938 gn trenle geici istirahatgh olan Ankara Etnografya Mzesi'nde topraa verildi. Antkabir yapldktan sonra n grkemli bir trenle 10 Kasm 1953 gn ebedi istirahatghna gmld.