Professional Documents
Culture Documents
S A Y I
Fiyat: 7.500.000 TL
Say: 2003/02 106598
ISSN:
1301-0212
Donanm pular
Problemlerin zm ve ek performans iin pratik bilgiler
d na a lk nlaefn ay y
y ipular
Yazlmlarn tm CDde
Microsoft Update Kit
TRKE: Windows XP Service Pack 1a, Movie Maker 2, Media Player 9, Messenger 5.0, Office XP Service Pack 2...
Sper Windows!
Gizli komutlarla ok daha hzl, daha gvenli ve daha stabil bir sistem...
nternet pular
Gvenli srf, hzl balant, gizli kalm ayarlarla etkin kullanm
En yi Sistem Aralar
Gvenlik, performans, test...
Office Programlar
Word, Excel, Access ve Frontpage ile daha verimli aln
Windows XP Aralar
Tamamen size zel bir Windows
EDTRDEN
UZMAN PULARI
Windows in En Hzl 100 pucu: Ksa srede uygulanabilen performans ve gvenlik ipular En yi Donanm pular: Donanm hatalarna zmler
28
DANIMAN
34 42 46 50
Gizli Komutlar: Windowsun bilinmeyen dnyas Windows Ksayollar: Ofis alanlarna hzl klavye ipular Windows XP Powertoys: Microsoftun kullanl aralar Srpriz Yumurtalar: Uygulamalarda gizlenen kk srprizler
UYGULAMA
56 62 64 68 70 72
Yeni PCye Gei: PCnize yedeklerken dikkat etmeniz gerekenler Windows Faks: Windows XPnin dahili faks yazlm Windows MovieMaker 2: XP altnda yeni film stdyosu Al CDsi: Zor durumlarda yardmnza yetien kurtarma CDsi XPye Service Pack entegrasyonu: SP1in XP CDsine dahil edilmesi cretsiz PDF oluturmak: Web belgeleri oluturmann en ucuz yolu
ATLYE
74
Her Konuda pular: Windows, Word, Excel, Access, Powerpoint ve dier uygulamalar hakknda pratik ipular
KNYE
Yayn Koordinatr (Sorumlu): Gkhun Sungurtekin sgokhun@chip.com.tr Genel Yayn Ynetmeni: Ufuk Yamanklolu uyaman@chip.com.tr Yaz leri Mdr: Mahmut Karslolu mkars@chip.com.tr zel Saylar Editr: Murat Karslolu, muratk@chip.com.tr CD: Korcan Meydan, korcan@chip.com.tr Grsel Ynetmen: Gkhan Ko, gokhank@chip.com.tr Genel Mdr: Hermann W. Paul Genel Mdr Yardmcs: Beste zerdem Finans Mdr: Aylin Aldemir VOGEL MEDYA YAYIMCILIK REKLAM GRUBU Sat Mdr: Glcan Bayraktar gulcanb@vogel.com.tr Pazarlama Mdr: Gler Okumu oguler@vogel.com.tr Reklam Mdr: Nurhan Bac Eyiip bnurhan@vogel.com.tr VOGEL Medya Yaymclk A.. Adna Sahibi: Gkhun Sungurtekin Renk Ayrm-Film k ve Bask ASIR Matbaaclk Ltd. ti. Tel:(212) 283 84 38 Datm: BRYAY A.. VOGEL Medya Yaymclk A..: Mevlt Pehlivan Cad. Vefa Bayr Sok. Gayrettepe Merkezi No: 6 Blok: B 34349 Gayrettepe - stanbul Telefon: (212) 217 93 71 (pbx), Faks: (212) 217 95 32
Red Hat 9.0n adm adm kurulumu, ayarlar, Linuxta video ve mzik, CD yazma, a kurulumu, dosya sunucusu... Red Hat 9.0 kurulum CDleri, program CDsi ve Knoppix 3.2
fis alanlar, i ortamlarn srekli olarak kendi ihtiyalarna gre yaplandrr. nce sandalye doru oturma yksekliine gre ayarlanr, en rahat srt eimi bulunur ve monitrn eimi de bunlara bal olarak yeniden ayarlanr. Gelen ve giden belgeler iin bir sistem organize edilir; kalem, silgi, ata, zmba gibi i aralar temin edilir. alma yerinizin mkemmel olarak dzenlenmesi belki de aylar srebilir. Ayn eyler Windows ile alrken de geerlidir.
Sisteminizi zaman iinde ihtiyalarnza gre dzenler, programlar kurup tekrar silersiniz. Sistem size tam olarak uyuyordur uymasna, ancak olduka da yavalamtr. Nedenini anlamadnz hatalar ortaya kverir, gvenlik aklar tespit edersiniz ve rutin ilemler sinirlerinizi gerecek kadar uzun srebilir. CHIP, Windowsun kiisel ihtiyalarnza gre ayarlanmas, daha stabil, daha hzl ve gvenli almas iin size tam 100 yol sunuyor. Zamannz deerli olduu iin
her ipucunda ilgili ilemin uygulanmasnn ne kadar sreceini de yazyoruz. Bunlar iin ounlukla ile on dakika arasnda zamana ihtiyacnz olacak. pularn amalarna gre, hz, stabilite, gvenlik ve konfor olmak zere drt kategoriye ayrdk. Sisteminizden en yksek verimi almak iin, Windowsa yeni bir soluk kazandracak en deerli 100 ipucunu aklyoruz. Bu ipularnn en nemli zellii ise be ila on dakika iinde uygulanabilmesi.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
Windowsu Hzlandrn
Birka basit ince ayarla yavalam bir Windows kurulumunu tekrar eski haline getirebilir ve mrn uzatabilirsiniz.
4 dakika
Windows XPnin nceki iletim sistemlerinden en nemli farkll ilk olarak grsel zelliklerin artyla gze arpyor. XPnin alma ortamnza renk getirdii, farkl bir grsellik kazandrd inkar edilmez bir gerek, ne var ki bu zellikler PCnizin performansn da byk oranda etkiliyor. Eer ekrandaki efektlerin sizin iin hibir nemi yoksa veya performansn daha nemli olduunu dnyorsanz, efektlerden kurtulmak iin aadaki nerilerimizi adm adm uygulayn: ncelikle Bilgisayarm simgesi zerine sa tula tklayp zellikler seeneini sein. Performans kart altnda yer alan Ayarlar seenei zerine tklayn. Performans Seenekleri penceresi ekrana gelir. Grsel Efektler kart altnda En iyi performans iin ayarla seeneini iaretleyerek listede yer alan tm seeneklerin kapatlmasn salayn. Uygulaya tklayarak yaplan deiiklikleri onaylayn ve iki kez Tamama tklayarak ayar pencerelerini kapatn. Windows XPye zel Luna arayznn, yerini eski srmlerdeki Windows grnmne braktn greceksiniz. Performans et-
olduu gibi, Bilgisayarm simgesi zerine farenin sa tuuyla tklayarak zellikler seeneini sein. Otomatik Gncelletirme kartna gein ve (i)Bildirim Ayarlar altnda Otomatik gncelletirme kapansn. Bilgisayarm kendim gncelletirmek istiyorum( seeneini iaretleyin. Ardndan Tamama tklayarak tm pencereleri kapatn. Artk kritik gncelletirmeleri Balat / Tm Programlar / Windows Update seenei zerinden elle yapabilirsiniz.
5 dakika
BAHAR TEMZL: Disk Temizleme arac sabit diskin gereksiz dosyalardan temizlenmesi salar.
kileyen ve mutlaka kapatlmas gereken en nemli seenekler: Alan kutu slaytla alsn, Ara pular grntye azaltarak ya da slaytla gelsin, Grev ubuu dmelerini kaydr, Her klasr iin bir arka plan resmi kullan, Klasrdeki ortak grevleri kullan, Men altnda glge gster, Men eleri seildikten sonra glgelensin, Menler grnty azaltarak ya da slaytla gelsin. zellikle daha yava ilemcili PClerdeki performans art sizi artabilir.
2 dakika
zellikle de evirmeli a balants zerinden, modem araclyla internet balants salyorsanz, otomatik gncelletirmeler her balantda arka planda veri transferi gerekletirerek hem internet balantnzn yavalamasna, hem de bilgisayarnzda gereksiz ilemler yaparak ilemci gcnn harcanmasna neden olur. stelik gncelletirme dosyalarnn, 100 megabyten zerinde disk alan kaplayan Service Pack 1de olduu gibi, ou zaman modem ile indirilmesi imkansz gibidir. Bu durumda otomatik gncelletirmelerin kapatlmas byk bir zorunluluk halini alr. 1. ipucunda
Sabit diskinizde biriken gereksiz dosyalar ya da geici alma dosyalar, bilgisayarnzn performansn drr. Cleanmgr.exe program, bu dosyalarn temizlenmesi amacyla gelitirilmitir. Komut satr seeneklerini kullanarak Cleanmgr.exe programnn gereksiz dosyalar temizlemesini veya Zamanlanm Grevler aracndan yararlanarak istediiniz bir zamanda altrlmasn salayabilirsiniz. Disk Temizleme aracn altrmak iin isterseniz komut satrn kullanabilir, isterseniz de Balat / Tm Programlar / Donatlar / Sistem Aralarmensnden Disk Temizleme komutu zerine tklayabilirsiniz. Disk Temizleme arac, aadaki komut satr fonksiyonlarn destekler: /d src_harfi: - Bu seenekte src_harfi deeri yerine gelecek harf, hangi srcnn temizleneceinin belirlenmesini salar. /sageset: n Bu seenek Disk Temizleme Ayarlar penceresinin grntlenmesini ve yaplan deiikliklerin registryye kaydedilmesini salar. n deeri Disk Temizleme iin registryde kaydedilen grevleri belirler. Bu deer 0 ile 65635 arasnda deiebilir. Tm seeneklerin aktif olmas iin /sageset fonksiyonuyla birlikte, Windowsun kurulu olduu srcnn de belirtilmesi gerekir. /sagerun: n Bu seenek, n deerine atanan grevin altrlmasn salar (/sageset seeneinde grld gibi). rnein Zamanlanm Grevler altnda cleanmgr /sageset:11 komutunu altrdktan sonra aadaki komutu
CHIP | ZEL
verebilirsiniz:
cleanmgr /sagerun:11
Bu komut cleanmgr /sageset:11 komutuyla tanmlanan ayarlar altnda Disk Temizleme aracnn altrlmasn salar.
yn ve zellikleri setikten sonra 9. adm tekrarlayn. 11 Bilgisayarnz batan balatn. Windows XPnin ok daha hzl balatldn greceksiniz.
6
EL LE ALGILAMA: Gereksiz seenekleri kapatarak alglama sresinden tasarruf edilebilir.
5 dakika
4 dakika
Sabit disk zerinden silinen dosyalar nedeniyle oluan boluklar, disk eriimini yavalatr ve PCnizin performansna dorudan etki eder. Bu sorunu ortadan kaldrmak iin, Defrag.bat adnda bir dosya aarak ierisine aadaki komutlar yazn:
Rem **Bu yn dosyas sabit diskinizin birletirilmesini salar.** Rem **Programdan kmak iin Ctrl+C tularna basn.** Defrag.exe C: -F Not: iareti komutun bir alt satrda devam ettiini gsteriyor.
landrlan dosyann gncellenmesini salar. XPde yeni prefetch dosyalar arasndan bundan baka hibir dosyann silinmesi sistemde kurulu programlarn yklenme sresini daha fazla hzlandramaz. Bu ipucunun sadece Windows XP aln hzlandrldn, bunun dnda herhangi bir performans art salamayacan da unutmayn. IDE kanal da dahil olmak zere aada adm adm aklanan iki ipucunun sistem aln inanlmaz derece de hzlandrdn greceksiniz: 1 Notepad.exe dosyasn altrn ve
"del c:\windows\prefetch\ ntosboot-*.* /q"
Zamanlanm Grevler altnda bu komutun en az ayda bir defa altrlmasn salayn (haftada bir altrlmas tavsiye edilir). XP altnda otomatik Disk Birletirme iin baka bir ey yapmanz gerekmiyor!
YIIN DOSYASI: Oluturacanz *.bat uzantl yn dosyas komutlarn srayla altrmasn salar.
5 dakika
Her eyden nce, bu ipucunun birincil IDE kanalnda bir sabit disk, ikincil IDE kanalnda ise bir CD-ROM ve/ veya DVD-ROM srcye sahip olan kullanclara hitap ettiini belirtmek gerekiyor. Windows XP her alnda (%SystemRoot%\Prefetch) klasrnde yer alan ve NTOSBOOT-*.pf olarak ad-
satrn yazdktan sonra (trnak iaretleri olmadan) dosyay "ntosboot.bat" ad altnda c:\ konumuna kaydedin. 2 Balat mensnden altr sein ve "gpedit.msc" yazn. 3 Bilgisayar Yaplandrmas altnda yer alan Windows Ayarlarna ve srasyla sa penceredeki Komut Dosyalar ve Kapata ift tklayn. 4 Kapat zellikleri penceresinde Ekle / Gzat zerine tklayn ve "ntosboot.bat" dosyasnn kaytl olduu konumu gsterip Aa tklayn. 5 Srasyla Tamam / Uygula ve Tamam tularna tklayn. 6 Balat mensnden altr sein ve " devmgmt.msc" yazn. 7 IDE ATA/ATAPI denetleyiciler kaydna ift tklayn. 8 Birincil IDE Kanalna sa tula tklayn ve zellikleri sein. 9 Gelimi Ayarlar sekmesine gein. Aygt Tr gri olmayan Aygt 0 veya 1 seenei altnda Aygt Trn Otomatik Algladan Yok seeneine getirin ve Tamama tklayn. 10 kincil IDE Kanalna sa tula tkla-
XP nceki Windows srmlerine gre daha hzl alr. Ancak kk bir ara ve sistem ayarlarnda yaplacak baz deiiklikler sayesinde, al srecini daha da hzlandrmak mmkn. Microsoftun web sitesinde cretsiz olarak sunulan Bootvis programn indirin (www.microsoft.com/hwdev/platform/performance/fastboot/Bootvis.asp) ya da eCHIP zerinden sabit diskinize kopyalayn. Bootvis programn altrn Trace mens zerinden Next Boot + Driver Delays seeneine tklayn. Ardndan hibir ayar deitirmeden OK tuu ile ilemleri onaylayn. Bilgisayarnz tekrar balatldnda BootVis, boot srecini analiz eder. Ayn zamanda her bir adm grafiksel olarak ekranda grebilirsiniz. Sonraki admda Trace zerinden Optimize System komutuna tklayn. Windows XP tekrar balatlr ve bu sefer boot sreci optimize edilmitir. Artk bilgisayarnzn daha hzl aldn grebilirsiniz.
Tweak XP
Windows XP Sre: Etki:
4 dakika
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
HKEY_LOCAL_MACHINE\System\ CurrentControlSet\Control\FileSystem kaydn an. ContigFileAllocSize adn tayan bir DWORD deeri oluturun ve deer verisi olarak 200 (hex) veya 512 (decimal) deerini girin. Deiikliklerin onaylanmas iin Kayt Defteri Dzenleyicisini kapatp bilgisayarnz batan balatn.
NCE AYARLAR: TweakXP Chip zel srmnde birok fonksiyona hzl eriim salanyor.
3 dakika
bilirsiniz. Listede, balatlmasna gerek duymayacanz programlar belirleyin. Bu kaytlar zerine farenin sa tuuyla tklayn ve Sil komutu ile silin. Benzeri deerleri HKEY_CURRENT _ U S E R \ S o f t w a re \ Mi c ro s o f t \ Wi n dows\CurrentVersion\Runonce ve HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run kaytlar altnda da bulabilirsiniz. Gereksiz grdnz tm programlar altan kaldrn ve bilgisayarnz batan balatn. Alternatif olarak 16. ipucunda belirtilen yntemi de kullanabilirsiniz.
dan bir araya getirilir ve amatr kullanclarn kolayca yararlanabilmesi iin bir arabirim altnda toplanr. Genelde bu tr programlara internet zerinde ska rastlayabilirsiniz. rnein TweakXP arac bu tr uygulamalar arasnda ilk sralarda yer alyor. Tweak XPnin CHIP dergisi iin zel olarak hazrlanan srmn eCHIPte bulabilirsiniz. Bu program sisteminize kurduktan sonra, Windows XP iletim sistemine dayal olarak bellek, nbellek, ilemci, ekran kart ve dier tm donanmlarnzla ilgili performans artrc nerilere arabirim zerinden hzl bir biimde eriebilirsiniz. Mutlaka denemelisiniz!
Dizin Oluturma Hizmeti, olduka kk bir program olmasna ramen, byk miktarlarda sistem belleinin harcanmasna ve ou zaman bilgisayarnzn grltl almasna neden olur. Bu hizmet, dizinlerin ilenmesini ve bilgisayarnzdaki dosya listelerinin arivlenmesini salar. Bu sayede sabit disk zerinde aramalar daha hzl tamamlanr, ancak buna ou zaman gerek duyulmaz. Bu seenei kapatmak iin ncelikle Balat / Denetim Masas zerinden Program Ekle veya Kaldr simgesi zerine tklayn. Windows Bileenlerini Ekle/Kaldr zerine tklayn. Ardndan Dizin Oluturma Hizmetinin hemen yannda grlen kutucuunun ierisindeki iareti kaldrarak, fonksiyonun kapatlmasn salayn.
SSTEM KAYITLARI VERTABANI: Regedit ile yaplacak deiikliklere ok dikkat edilmesi gerekir.
11
Windows XP Sre:
6 dakika
3 dakika
Bu ayar contiguous file allocation boyutunu optimize ederek zellikle de sabit diske ska erien uygulamalarda performans art salar. (Balat / altrzerinden regedit komutuyla Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn ve
10
Windows XP Sre:
5 dakika
YAVALATAN HZMET: Dizin Oluturma Hizmeti nadiren kullanlmasna karlk sistemi yorar.
Bilgisayarnza denemek iin kurduunuz veya kullanm sresi dolduu iin kaldrlmas gereken programlar, sistem kaytlar, veritabannda izler brakarak bilgisayarnzn alnda gereksiz verilerin gzden geirilmesine, aln yavalamasna ve kaynaklarn kaybna neden olur. Kayt Defteri Dzenleyicisini (Regedit) altrn. Dier ipularnda aklanan biimde HKEY_CURRENT_USER\ Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run deerine ulan. Bu pencerede, ekrann sanda deerler greceksiniz. Programlar klasrlerinden ya da altrlr dosya adlarndan tanmlaya-
Hizmetler, bilgisayarn balatlmas srasnda altrlan ve iletim sistemi fonksiyonlarnn kullanlmasna yardmc olan programlardr. ou sistemde, aslnda hi ihtiya duyulmad halde altrlan, bellek kapasitesinin ve ilemci gcnn harcanmasna neden olan ok sayda hizmet mevcuttur. Bu hizmetlerin kapatlmas, sistem kaynaklarndan tasarruf ve genel olarak bilgisayar performansnda art salar. Listeyi sralamanz ve hangi hizmetlerin gerekli olduuna kiisel olarak karar vermenizi neririz. Kapatlan hizmetlerin istediiniz zaman tekrar balatlabileceini unutmayn. Hizmetleri aadaki biimde kapatabilirsiniz: Balat / altr penceresinde A satrna services.msc yazn ve Tamama tklayn. Hizmetler penceresinde kapatabileceiniz hizmetler listelenir. rnek olarak Tanabilir Ortam Seri No hizmetini kapatalm. ncelikle listede bu hizmeti bulun ve fare ile iaretleyin. Farenin sa
CHIP | ZEL
GEREKSZ HZMETLER: Windowsun standart olarak ak bulunan birok hizmeti aslnda gerekli deil.
Dosyaya ift tklayp bir editrde almasn salayn. Options blmnde Logo=0 satrn girin. Windows 95 ile alyorsanz Logo=Off girin. Dosyay kaydedin ve yazma korumasn tekrar etkinletirin. Windows XP altnda ise C:\ klasr altnda bulunan boot.ini dosyasn dzenleyin ve "/fastdetect" tanmnn hemen sana " /noguiboot" komutunu ekleyin. Bir sonraki Windows alnda artk logolar grnmeyecektir.
nelde aktr, ancak baz srmlerde devre d braklmasna ramen nasl alaca da belirtilmemitir. Kayt Dzenleyicisini balatn. HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Dfrg\BootOptimizeFunction anahtarna gein. Sadaki listeden Enable kaydn sein. Boot birletiricisini etkinletirmek iin bu deeri Y ile deitirin, devre d brakmak iin ise N yazn ve bilgisayar batan balatn.
tuuyla zerine tklayn ve zellikleri sein. zellikler penceresi ekrana geldiinde Balang tr listesinden Devre Dn sein. Tamama tklayarak pencereyi kapatn. Bilgisayarnz tekrar balattnzda servis artk balatlmayacaktr.
13
16
Windows XP Sre:
Windows XP Sre:
1 dakika
4 dakika
12
C:/Program Files/Messenger klasrne gidin. Messenger klasrn "MessengerOFF" olarak yeniden adlandrn. stelik bu ilem Outlook Expressi yavalatmaz ya da sistem performansn da drmez.
5 dakika
Sistem alndaki Windows logosu sadece gereksiz bir reklam deildir, ayn zamanda iletim sisteminin aln da geciktirir. Bunlar iptal etmek iin Windows 95, 98 ve Me srmlerinde Explorerda C:\ kk dizinindeki MSDOS.SYS dosyasna sa tula tklayn ve zellikler komutunu altrn. Bu dosya Gizli zelliine sahiptir, bu yzden gerekirse Aralar / Klasr Seenekleri / Grnm altndaki Tm (Gizli) dosyalar ve klasrleri gster seeneini iaretleyin. Daha sonra dosyann Salt okunur zelliini kaldrn ve Tamamdmesine tklayn.
14
Windows XP Sre:
5 dakika
Eer Messenger 13. ipucunda anlatlandan farkl bir biimde devre d brakmay denediyseniz bu yntem Outlook Express alnn yavalamasna neden olabilir. Bu sorunu ortadan kaldrmak iin regedit komutuyla Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. Dzen mensnden Bula tklayn. Arama satrna FB7199AB-79BF-11D2-8D940000F875C541 yazn ve Sonrakini Bul tuuna tklayn. Kayt bulunduunda nndeki art iaretine tklayn, InProcServer32 ve LocalServer32 kaytlarn bulun. Herhangi birine tklayn ve sadaki pencerede Ad stununda Varsaylan deeri deitirin ve Deer verisini silin. Dier kayt iin de ayn ilemi tekrar edin.
Bilgisayarnzn balatlmasndan veya oturum almasnn ardndan kullanlabilir konuma gemesi ok uzun sryorsa, bu, alta bir takm temizlik ilemleri yaplmas gerektii anlamna gelir: Balat/ altr penceresinde msconfig komutunu altrn. Balang sekmesinde Tmn Devre D Brak tuuna ve Hizmetler sekmesinde Tm Microsoft Hizmetlerini Gizle seeneine tkladktan sonra Tmn Devre D Brak zerine tklayn. Yeniden Balata tklayp Windowsun tekrar balatlmas salandnda, hzl ala imkan tanyan sistem hizmetlerinin ve uygulamalarnn balatldn greceksiniz. Uyar: Bu ilem sistem balang hizmetleri ve uygulamalar haricindeki tm uygulamalarn balatlmasn engelleyecei iin, rnein arka planda alan antivirs benzeri programlarn almas kesintiye urayabilir.
15
EN HIZLI YNTEM: Messenger uygulamasn kapatmann en hzl ve basit yolu klasrn adlandrlmas.
Windows XP Sre:
3 dakika
Microsoft Windows XPnin yeni zelliklerinden biri de boot birletiricisidir. Bu sayede boot dosyalarnn hepsi sabit disk zerinde art arda yerletirilerek aln hzlandrlmas salanr. Bu seenek ge-
HIZLI AILI: Windows alnda balatlan programlar temizlemek performans art salar.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
17
Windows XP Sre:
6 dakika
Donanmlarn devre d braklmas ve hizmetlerin durdurulmas yerine oyunlarnza zel donanm profilleri de oluturabilirsiniz. Bilgisayarm simgesine sa tula tklayn ve zellikleri sein. Donanm sekmesine gein ve Donanm Profillerine tklayn. Profile 1 kaydn iaretleyin, kopyalayn ve adn Oyun olarak deitirin. imdi bilgisayarnzn al srasnda grntlenecek bir men oluturdunuz. Donanm profilleri seimi listesinde zellikleri belirleyin. Normal zamanlarda sistemi orijinal ayarlarla balatn. PCnizi baka bir profilde balatmak isteseniz de asla eski profili (Profil 1) silmeyin. Yaplan deiikliklerin etkisini grmek iin bilgisayarnz batan balatn. imdi oyun bilgisayar iin dier ince ayarlar tamamlayalm: 11. ipucundaki admlar izleyerek gereksiz tm hizmetleri kapatarak sistem kaynaklarndan tasarruf salayn. Dikkat: imdi Aygt Yneticisindeki baz donanmlar devre d brakabilirsiniz. Oyunlarda sorun olabilecek ya da gereksiz kaynak harcanmasna neden olan herhangi bir donanm sein ve zellikler penceresinde Genel sekmesi altnda Aygt kullanm listesinden devre d braklmasn salayn. Eer sistemdeki fiziksel bellek miktar 256 MB veya daha dk ise kk bir ayar deiiklii ile sabit diskin RAM olarak simle edilmesini salayabilirsiniz. Bu ipucu, bilgisayarnzda kullanlan RAM miktarnn artmasn salar. Ancak uygulanan yntem aslnda sabit disk alannn RAM olarak simle edilmesidir. Microsoft tarafndan The Virtual Paging File Size olarak adlandrlan bu ilem, nbellekleme olarak da bilinir. 1 Denetim Masasnda Performans ve Bakm kategorisine gein. 2 Sistem simgesine tklayn ve Gelimi sekmesine gein. 3 Performans alannda Ayarlara tklayn. 4 Performans Seenekleri penceresinde Gelimi sekmesine gein. 5 Sanal Bellek alannda Deitire tklayn.
ZEL OYUN PROFL: Oyunseverler, baz donanmlar kapatarak daha hzl bir sistem elde edebilirler.
6 Bu pencerede RAM miktarn belirleyebilirsiniz. deal deer, bellek miktarnn 1,5 kat alnarak hesaplanabilir. rnein 256 MB RAMe sahipseniz 384 MB disk bellei kullanmanz tavsiye edilir (256MBx1.5=384MB, Microsoft.) Son olarak sabit diskinizde Disk Temizleme aracn ve ardndan Disk Birletiricisini altrn. PCdeki performans artn hissedeceksiniz.
18
Windows XP Sre:
3 dakika
Balat mens zerinden eriilen altr penceresinde, A satrna Rundll 32.exe advapi32.dll,ProcessIdleTasks yazn ve Tamama tklayarak ilemi onaylayn. Bu komut her seferinde Windows XPnin arka planda grlen sistem bota ilemi iin maksimum ilemci gc ayrlmasn salar. Bylelikle, rnein grafik ilemleri gc gerektiren oyunlar daha rahat oynayabilirsiniz
19
Windows XP Sre:
6 dakika
1. Ksa adlarn oluturulmasn devre d brakn. Varsaylan ayarlar altnda NTFS, dosyalar MS-DOS ve Microsoft Windows 3.x istemcileri uyumluluu asndan sekiz karakter uzunluunda dosya ad ve karakter uzunluunda dosya uzants standardna uygun ekilde biimlendirir. Eer bu tr istemcileri desteklemiyorsanz, Kayt Defterindeki NtfsDisable8dot3NameCreation (HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Filesystem anahtar altnda) deerini 1 yaparak fonksiyonu devre d brakabilirsiniz. 2. Son eriim gncellemesini devre d brakn. Varsaylan ayarlar altnda NTFS, klasrlere son eriim tarihini ve zamann gnceller. Byk boyutlardaki NTFS sabit disklerde, gncelleme ilemi performansn dmesine neden olur. Otomatik gncellemeyi kapatmak iin Kayt Defterindeki NtfsDisableLastAccessUpdate (HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentContolSet\Control\Filesystem) deerini 1 yapn. Eer veritabannda byle bir kayt bulunmuyorsa, anahtar ekleyerek deeri dzenleyin. 3. Master file table iin uygun bir alan belirleyin. Sistem kayt veritabannda HKEY_LOCAL_MACHINE\ SYSTEM\CurrentControlSet\Control\FileSystem anahtar altnda NtfsMftZoneReservation kaydn REG_DWORD olarak ekleyin. Bu kayd kayt defterine eklediinizde sistem disk alan zerinde master file table iin alan ayrr. Bu sayede master file table performans art salar. Eer sabit diskinizdeki dosyalarn ortalama boyutu ok yksek ve miktar az ise 1 deerini kullann. Dosya miktarndaki arta gre 2, 3 veya 4 (maksimum) deerlerini de kullanabilirsiniz. Ancak her eye ramen 2nin zerindeki deerleri tercih etmeyin, nk bu deerler master file table iin kullanlan sabit disk blm boyutunu artrr. Deiikliklerin onaylanmas iin bilgisayarn yeniden balatlmas gerektiini unutmayn.
NTFS dosya sistemi tm profesyonel kullanclara tavsiye edilir, nk ortaya konan salamlk ve gvenlik avantajlar byk boyutlu sabit diskler iin vazgeilmez bir unsurdur. Ancak salanan bu avantajlar bazen gereinden fazla zellik sunabilir. Baz fonksiyonlar zerinde deiiklik yaparak NTFS performansn artrabilirsiniz:
20
Windows XP Sre:
4 dakika
ncelikle Kayt Defteri Dzenleyicisi altndaki CPU Priority ayarnn dzenlenmesi gerekir. Regediti balatn ve
CHIP | ZEL
10
HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM \ CurrentControlSet \ Control \ PriorityControl\ anahtarn bulun. Pencerenin sandaki blmde Win32PrioritySeparation deerini 38" olarak deitirin. Ardndan son olarak Bilgisayarm klasr zerinden Aralar mensne, oradan da Klasr Seeneklerine tklayn. Klasr Seenekleri penceresinde Grnm sekmesine gein ve Gelimi Ayarlar listesinden Klasr pencerelerini ayr bir ilemde balat seeneini iaretleyin. Windows XP, artk her pencereyi ve uygulamay, kendine zel bellek alannda ve zel proseslerde altrr. Bu sayede salamlk ve hz art salanr, ancak bilgisayarnz eskisine gre ok daha fazla RAM gerektirir. Not: Yukarda anlatlan iki ipucu, bazen Counter Strike altnda klavye ve farenin devre d kalmasna neden olabilir.
Eer 830 veya 845 chipsetli ve Windows XP kurulu bir sistem zerinde alyorsanz ncelikle Intel Chipset Software Installation uygulamasn kurmanz gerekir. Eer chipsetin modelinden emin olamyorsanz, yine ayn sayfa zerinde chipsetin tanmlanmasn salayan bir ara bulabilirsiniz. Al ve uygulamalarn balatlma sresinde gzle grlr bir art olduunu hissedeceksiniz. Srcleri yklemeden nce al sresini kronometre ile lerek fark tespit etmenizi tavsiye ediyoruz.
22
HIZLI GRNM: Resimde grlen seenei kapatarak a klasrlerine daha hzl eriebilirsiniz.
5 dakika
21
5 dakika
Sabit diskinizde yzde 10 deerinde hz art iin yeni src kurmaya sizce de demez mi? Intel firmas gerekli srcleri (Application Accelerator (IAA)) internet sitesi zerinden Eyll aynda bu yana sunuyor. Bu program duyurulduu zere storage sub-system bottleneckleri, yani darboazlar azaltyor. Eer Intel chipsetli bir anakart (810 - 860 aras) ve Pentium Celeron, III, 4 ya da Xeon ilemciye sahipseniz aadaki adresi ziyaret edin: http://www.intel.com/support/ chipsets/iaa Dosyay indirip kurulum ilemlerine balamadan nce, bu sayfada yer alan uyarlar ve nerileri mutlaka okuyun.
Bu ipucuyla, bir IRQ deerine verilen nceliin artrlarak, ilgili bileenin performansnn artrlmas salanabilir. Bu ilem srasnda en sk kullanlan bileen, tm anakartn performansnn artrlmasn salayan Sistem CMOS/Gerek Zaman Saatidir. Kayt Defteri Dzenleyicisinde HKEY_LOCAL_MACHINE \SYSTEM\CurrentControlSet\Control\PriorityControl anahtarna ulan. Sadaki alana farenin sa tuuyla tklayarak yeni bir DWORD deeri oluturun ve IRQ8Priority olarak adlandrn. Oluturulan deer zerine ift tklayp 1 deerini girin. Oluturulan deer, aadaki biimde grlr: IRQ8Priority REG_DWORD 0x00000001 (1) Deiikliklerin onaylanmas iin bilgisayar batan balatmanz gerekir.
3 Klasr Seenekleri penceresinde Grnm sekmesine gein. 4 Gelimi Ayarlar altnda ikinci srada yer alan A klasrlerini ve yazclar otomatik olarak tara seeneini devre d brakn. 5 Uygula veya Tamama tklayarak ilemlerin onaylanmasn salayn. Windowsun, simgelerin gsterilmesi srasnda muhteem hz kazandn greceksiniz.
24
5 dakika
23
4 dakika
UYGULAMA HIZLANDIRICI: Intel Application Accelerator Intelin sitesinde cretsiz olarak sunuluyor.
Klasrlerde gezinmek zere (i)Bilgisayarm(i) klasrn atnzda, XP otomatik olarak a klasrleri ve yazclar da aranr. Bu ilem, simgelerin grntlenmesini geciktirebilir. Eer varsaylan Windows simgelerini kullanmay tercih ediyorsanz, bu fonksiyonu durdurabilirsiniz. 1 Bilgisayarm klasrne ift tklayarak almasn salayn. 2 Aralar mens zerinden Klasr Seeneklerini sein.
Pentium IV 3Ghz+ ilemcili yeni PCnizde kare atlayan DivX;-) filmlerin veya taklan MP3 dosyalarn cannz skmas gayet doal. Oysa ki zm olduka basit: Muhtemelen XP, IDE srclerinizi DMA yerine PIO modu altnda altrmay tercih ediyor. Bilgisayarm simgesine farenin sa tuuyla tkladktan hemen sonra zellikleri ve Donanm sekmesini seerek Aygt Yneticisine gein. Birincil IDE Kanal kaydna ve ardndan Gelimi Ayarlar sekmesine ift tklayn. Burada birincil IDE kanal zerindeki master ve slave srclerin ayarlarn grebilir ve aktarm modunu seebilirsiniz. Eer aktarm modu Salt PIO ise DMA kullanlabiliyorsa seeneini sein ve PCnizi batan balatn. Bilgisayarnzn aln ardndan da hala PIO modunda diretiyorsa, Aygt Yneticisinden birincil IDE kanaln kaldrn ve sistemi
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
11
batan balatn. Ardndan ayn ilemi ikincil IDE kanal iin de tekrarlayn. Artk akc DivX;-) filmlerin ve mp3lerin keyfini karabilirsiniz.
27
25
Windows XP Sre:
5 dakika
5 dakika
Balat/altr mens zerinde CMD komutunu yazarak MS DOS komut satrna gein. Komut penceresinde CHKNTFS/T:4 yazn ve [Enter] tuu ile ilemi onaylayn. 4 yazan alana bekleme sresini girebilirsiniz. Daha fazla bilgi iin CHKNTFS/? komutunu kullanabilirsiniz.
26
3 dakika
XP, yeni eklenen grafik zellikleri ile byk miktarlarda bellek harcanmasna neden olur. Bazen ok nemli grlen bu miktar, ok ince bir ayrnt iin israf ediliyor olabilir. Renk kalitesinin ve ekranda grntlenen bit saysnn drlmesi, yeni balayanlar iin nemli bir tasarruf ve hz art salayabilir. 1 Masastnde bo bir alana tklayarak alan menden zellikleri sein. 2 Grnt zellikleri penceresinde Ayarlar sekmesine gein. Renk kalitesi listesinden en dk kaliteyi sein (genellikle 15 veya 16 bit). Bu ilem renk younluunu, simgelerin kalitesini drr ve
Windows XPnin kapatlmas srasnda, sistem ncelikle alan tm hizmetlerin sonlandrlmasn salar. Eer hizmetler hemen kapatlamazsa, Windows tarafndan sonlandrlmadan nce kapatlmas iin bir ans daha tannr. Bu ilem, Windowsun sistem kayt veritabannda belirtilen sre kadar beklemesine neden olur. Eer bu ayarlar deitirirseniz, Windows hizmetlerin daha kolay sonlandrlmasn salayacaktr. Gerekli deiiklikleri aada bulabilirsiniz: 1 Balat/altr mens zerinden regedit programn altrn. 2 HKEY_LOCAL_MACHINE / SYSTEM / CurrentControlSet / Control anahtarna ulan. 3 Control anahtarna tklayn. 4 Pencerenin sandaki alanda "WaitToKillServiceTimeout" deerini sein. 5 zerine ift tklayarak deeri 2000den daha dk bir deere ayarlayn (rnein 200).
zerinden bir ksayol oluturun. (i)Ksayol Olutur(i) penceresi ekrana gelir. lgili satra shutdown (trnak iaretli olmadan) yazp bir karakter boluk brakn ve aadaki parametrelerden birini yazn. Kullanm: shutdown [-i | -l | -s | -r | -a] [-f] [-m \\bilgisayarad] [-t xx] [-c "aklama"] [-d up:xx:yy] -i Grafik arabirimini grntler, ilk parametre olmas gerekir -l Oturumu kapatr (-m parametresiyle kullanlamaz) -s Bilgisayar kapatr -r Bilgisayar kapatr ve batan balatlmasn salar -a Sistemin kapatlmasn engeller -m \\bilgisayarad Bilgisayarn uzaktan kapatlmasn, batan balatlmasn ya da iptal edilmesini salar. -t xx Sistemin belirlenen xx saniye sonunda kapatlmasn salar -c "aklama" Kapan aklamas (en fazla 127 karakter) -f alan uygulamalarn hibir uyar olmakszn kapatlmasn salar -d [u][p]:xx:yy Kapan iin sebep kodu u kullanc kodu p planlanan kapan kodu xx Byk sebep kodu (256dan daha kk pozitif deer) yy Kk sebep kodu (65536dan daha kk pozitif deer) Aadaki komut satr kapan komutuna iyi bir rnektir:
shutdown -s -t 0
HIZLI SONLANDIRMA: Kayt defteri zerinde sonlandrma sresini azaltmak kapan hzlandrr.
28
4 dakika
DK RENK KALTES: ou zaman performans art iin renk kalitesinden taviz verilebilir.
Bilgisayarnzn klavye zerinden basit bir tu kombinasyonu ile kapatlmas ya da batan balatlmas ilerinizi kolaylatrmaz myd? [CTRL]+[ALT]+[DEL] tu kombinasyonunu herkes biliyor, peki ya [CTRL]+[ALT]+[END]i? Yapmanz gereken ilemler olduka basit ve zararsz. 1 Masastnde bo bir alana farenin sa tuuyla tklayn. Yeni/Ksayol mens
2 Bu komut bilgisayar kapan komutunu altrlmasn ve bilgisayarn kapatlmasn salar (-s parametresi ile). Saya, bilgisayarn en hzl biimde kapatlmas iin sfr deerine ayarlanmtr (t 0 parametresi ile) 3 zelletirilmi shutdown komutunuzu oluturduktan sonra (i)leri(i)ye tklayn. Ksayola bir isim verin ve ilemi bitirin. 4 Oluturulan ksayol zerine farenin sa tuuyla tklayn ve zelliklerini grntleyin. 5 Ksayol tuu satr zerinde programn ksayolunu belirleyebilirsiniz. [CTRL]+[ALT]+[END] tu kombinasyonunu kullanabilirsiniz, ancak tabii ki seim size kalm. 6 Tamama tklayn. Kapan komutu artk kullanma hazr! Bilgisayarnzn ka-
CHIP | ZEL
12
patlmas iin [CTRL]+[ALT]+[END] tularna basmanz yeterli olacaktr. Ancak ncelikle zerinde altnz dosyalar kaydetmeyi unutmayn. Aksi takdirde almalarnz kaydedilmeden kapatlr.
32
Windows XP Sre:
29
3 dakika
3 dakika
Windows 2000de grlen bir hata, Zamanlanm Grevler klasrnn, kullancnn ada klasrleri grntlemesi srasnda da taranmasna neden olur. Microsoft bu hata iin bir dzeltme neriyor. Dzeltme sadece hatay gidermekle kalmyor, ayn zamanda Microsoft alarnda gezinti srasnda nemli derecede hz art da salyor. Hatann giderilmesi iin gerekli aadaki admlar izleyin: 1. Regedit komutu ile Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. 2. HKEY_LOCAL_MACHINE / Software / Microsoft / Windows / CurrentVersion / Explorer / RemoteComputer / NameSpace anahtarna gein. 3. {D6277990-4C6A-11CF-8D87-00AA0060F5BF} olarak tanmlanan anahtar bulun. 4. zerine sa tula tklayn ve silin. 5. Sistemi batan balatn.
eneini iaretleyin. A Balantlar penceresinde geri dndnzde Yksek Hzda Internet balantlarnza sa tula tklayn ve yukardaki admlar bu balant iin de tekrarlayn. Bu ayarlarn a balantlarnzda muhteem bir hz art saladn greceksiniz. Ancak yaplan deiiklik, baz durumlarda kk ev alarnda Internet Balant Paylam (ICS) fonksiyonunun almasnda sorunlara neden olabiliyor. Bu durumda yaplan ilemleri sorunsuz biimde geri alabilirsiniz.
30
31
Windows XP Sre:
4 dakika
4 dakika
imdi okuyacanz ipucu, sisteminizde artc bir hz art salamanza yardmc olacak. nternette ve tartma gruplarnda kalc takas dosyasnn paylatrlmas konusunda ok sayda ipucuyla karlaabilirsiniz. Eer zellikle ayr IDE kanallarna bal iki veya daha ok sabit diske sahipseniz kalc takas dosyasn bu iki src zerine yayabilirsiniz. Windows XP, RAID-Type Stripping fonksiyonunu destekler ve sahip olduu algoritmalar ile bilgilerin farkl srclere paylatrlmasn da salar. Bylelikle her iki srcye de ayn anda eriilmesi (verilerin okunmas ve yazlmas) gerektiinde, Windows XP bu zellii sayesinde performans art salar. Gerekli ayarlar yapmak iin Bilgisayarm simgesi zerine sa tula tklayn, zellikleri sein. Alan pencerede Gelimi sekmesine gein ve Performans alan altndaki Ayarlara tklayn. Performans Seenekleri penceresi altnda Gelimi sekmesine gein ve Deitire tklayn. Sanal Bellek penceresinde her iki sabit diskiniz iin de disk bellei boyutunu ayarlayn. rnein her biri zerinde ift disk blm bulunan iki farkl sabit diskiniz
Eer 29. ipucunda aklanan a bilgisayarlar iin zamanlanm grevlerin denetlenmesi anahtarn da silmenize ramen A Balantlarm zerinden dier a bilgisayarlarna eriiminiz dayanlamayacak kadar yavalyorsa ve birden fazla a donanmna sahipseniz (kablo ve ADSL modem ya da dahili a iin ikinci bir NIC) aadaki admlar izleyin: A Balantlarm zerine farenin sa tuuyla tklayn ve zellikleri sein. Kablo ve ADSL modem balantsn salayan NIC zerine sa tula tklayn ve zellikleri sein. Internet letiim Kurallar (TCP/IP) kaydna tklayn ve tekrar ve zellikleri sein. Gelimi tuuna tklayn, WINS sekmesine gein ve TCP/IP zerinde NETBIOSu devre d brak se-
Yukarda anlatlan dier ipularnda balang uygulamalarn kapatarak, prefetch dosyalarn silerek veya DLLleri kaldrarak Windows XP aln hzlandrmay denemisinizdir. Kukusuz tm bu yntemler gerekten hz art salar. Ancak al hznn artrlmas iin nemli bir dier ayar da unutmamak gerekir. Bu yntem, Aygt Yneticisinden kullanlmayan aygtlarn kapatlmasna dayanr. rnein bilgisayarnzdaki USB ya da COM portlarna bal bir aygt bulunmuyorsa bunlarn kapatlmas sistemin al hzna ekstra katk salar. Denetim Masas / Sistem / Donanm penceresi zerinden Aygt Yneticisine gein. Bilgisayarnzda kullanlmayan dona-
OKLU SANAL BELLEK: ift sabit disk zerinde oluturulacak sanal bellek eriimi hzlandrr.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
13
olduu varsayalm. Bu durumda ekranda toplam 4 farkl disk alan grlr. Eer 512 MB sabit disk alanna sahipseniz rnein ikinci disk alann 1.5 GB boyutunda oluturabilir ve kalc takas dosyas boyutunu 764-1500 MB aras ayarlayabilirsiniz. Bu yntemi mutlaka deneyin. Page file stripping olarak da adlandrlan bu yntem ilem gcnn artmasn salar.
33
Windows XP Sre:
4 dakika
zerine tkladktan sonra kapatlmas uzun zaman alr. Eer yukarda anlatlan daha karmak ipularn uygulamaktan ekiniyorsanz, al ve kapan seslerini devre d brakarak nispeten hz art salayabilirsiniz. Denetim Masas zerinden Ses Efekti ve Ses Aygtlar simgesine tklayn. Ses Efekti sekmesine gein ve Program olaylar listesi altnda Windowstan k kaydn sein. Ses Efekti listesinde Windows XP Kapat.wav dosyas grlr. Listenin hemen yanndaki ok tuuna tklayarak listenin en stnde yer alan (Yok) kaydn sein. Tamama tklayarak ilemleri onaylayn. Sonraki allarda sistemin gecikmesine neden olan ses efektleri kapatlr.
karlamanz mmkndr. Ancak bu tr durumlarda sistem kmelerinin atlatlmas iin kullanlabileceiniz bir nerimiz var: Bu ilem, mavi ekranla karlaldnda sistemin batan balatlmasn salar. Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM \ CurrentControlSet \ Control \ CrashControl anahtarna gein. Ekrann sandaki listeden AutoReboot deerini sein ve zerine farenin sa tuuyla tklayarak Deitiri sein. Fonksiyonu devre d brakmak iin ekrandaki deeri 0 ile, amak iinse 1 deeriyle deitirin. Ardndan bilgisayarnz batan balatn.
37
Windows XP
Kilitlenmeleri Engelleyin
Windows kilitlendiinde, ounlukla saatlerce sren bir almanz da boa gitmitir. Birka nlemle sisteminizin stabil almasn salayabilirsiniz.
Sre:
6 dakika
34
35
Windows XP Sre:
Windows XP Sre:
4 dakika
4 dakika
Eer sistem al srasnda 2 veya 3 dakika taklyorsa ve bu esnada Balat mensne veya Grev ubuu programlarna da eriilemiyorsa bunun tek bir sebebi olabilir: Arka planda alan Arka Plan Akll Aktarm Hizmeti. Microsoft bu hatann giderilmesi iin gncellemeler yaynlad, ancak baz sistemlerde etkili olmayabilir. 1 Balat / altr mens zerinden msconfig komutunu altrn. 2 Hizmetler sekmesine gein. Hizmetler balna tklayarak hizmetlerin isme gre sralanmasn salayn. Ardndan Arka Plan Akll Aktarm Hizmetini bulun, devre d brakn ve ilemleri onaylayarak bilgisayarnz batan balatn.
letim sistemi, uygulamalarn donmalara kar otomatik olarak kapatlmasn salayacak bir sre tanmlar. Bu deer ou zaman gereinden yksek olabilir. Bazen de ok dk tanmlanmtr. Uygulamalarn arka planda ok sayda ilem yapmas, bilgisayarn uygulamann kilitlendiini dnerek onu sonlandrmasna neden olabilir. Bu durumu nlemek iin kayt defterindeki sonlandrma sresini artrmanz gerekir: Kayt Defteri Dzenleyicisini (regedit.exe) balatn. HKEY_CURRENT _USER \ Control Pane\ Desktop anahtarna gein. Ekrann sandaki listeden HungAppTimeout deerini sein ve zerine farenin sa tuuyla tklayarak Deitiri sein. Sonlandrma sresini deitirin ve bilgisayarnz batan balatn.
36
AKILLI AKTARIM HZMET: Alta aktif olan bu hizmet sistemin taklmasna enden olabilir.
Windows XP Sre:
4 dakika
Her ne kadar Windows XP srmnn en salam iletim sistemi olduu sylense de, baz durumlarda mavi ekranla
Eer Internet Explorer (IE) 6 dayanlamayacak kadar yavalyor, kmelere neden oluyorsa ve CPU kullanm oran yzde 100e kadar trmanyorsa, bunun nedeni zarar grm Temporary Internet Files klasr olabilir. Genelde Temporary Internet Files klasrndeki dosyalar, Internet Seenekleri mensnden ya da zel yazlmlar ile temizlenmeye allr. Ancak bu klasr ou zaman bo gibi grnse de aslnda bo olmayabilir. Bu durum Temporary Internet Files klasr veritabanndaki bozukluktan kaynaklanr. Temporary Internet Files aslnda gerek dosyalar deildir, %systemdrive%\Documents and Settings\%username%\Local Settings\Temporary Internet Files\Content.IE5\index.dat altna yer alan kaytlardr. Bu dosyann silinmesi, sorunu da zecektir. Ayn sorun NT kullanclarn da tehdit eder. Sorunun giderilmesi iin aadaki admlar izleyin: 1 (i)Balat / altr(i) penceresine CMD yazarak komut satr penceresi an. 2 Internet Explorer ve Windows Gezginini kapatn ([CTRL] + [ALT] + [DELETE] tularna basarak Grev Yneticisini an ve lemler sekmesinden iexplore.exe ve explorer.exe dosyalarn lemi Sonlandr zerine tklayarak kapatn. 3 Hasarl dosyay silmek iin komut satrnda aadaki komutu yazn.
CHIP | ZEL
14
WINDOWSUN TEMEL: lemler srasnda kapatlan Explorern kesinlikle tekrar balatlmas gerekiyor.
del "%systemdrive%\Documents and Settings\%username%\Local Settings\Temporary Internet Files\Content.IE5\index.dat" (%systemdrive% = sistemin kurulu olduu sabit disk rnein C:, %username% = oturum alan kullanc ad) 4 Grev Yneticisi zerinden Windows Gezginini tekrar balatn ([CTRL] + [ALT] + [DELETE] tularna basarak Grev Yneticisini an, Uygulamalar sekmesinde Yeni Greve tklayn. Ardndan Gzata tklayn ve C:\Windows\explorer.exe zerinden Windows Gezginini altrn) veya yine Grev Yneticisi zerinden bilgisayarnz batan balatn. IE artk gerek hznda alr.
arch companion cannot be found. You may need to run setup." ). Bu hatann giderilmesi iin XP Service Pack 1 gncellemesini ya da Q319949 kodlu hata gncellemesini kurmanz gerekir. Eer gncellemeleri yklemek istemiyorsanz, Administrator haklarna sahip bir kullanc ile oturum an. Balat / altr penceresine c:\Windows\inf yazn ve Tamama tklayn. Ekrana gelen klasrde Srchasst.inf dosyasn bulup zerine sa tula tklayn ve Ykleyi sein. Bu ilem arama rehberi iin gerekli dosyalarn yeniden yklenmesini salar. Ancak bu yntem ile giderilen hata, ileride ISSe balant kurarken arama penceresi ak ise tekrar grlebilir. Bu durumda, balant kesildiinde sorun devam edecektir, nk bozuk dosyalar bellekte kalr.
ARAMA HATASI: Microsoft rn destek merkezi hatann dzeltilmesi iin bir gncelleme sunuyor.
lgili dosyalar not defteri ile grntleyerek hatann kaynan bulmaya alabilirsiniz. Gz atmanz gereken dosyalar unlar: Balloon.xsl, Bar.xsl, Lclsrch.xml. Tabii ki bu kadar zahmete katlanmaktansa, XP SP1i kurmanz tavsiye ederiz.
Verileri Koruyun
ster i arkadalarnz, ister ocuklarnz olsun, verilerinizi merakl gzlerden korumalsnz. Bu da birka ipucu ile ok kolaydr.
40
Windows 2000, XP
38
Sre:
5 dakika
5 dakika
Bu ipucunda sonsuz dng hatasnn zmn bulabilirsiniz. Aslnda bu hata, yetersiz g kaynann neden olduu bir salamlk sorunu olarak bilinse de, sorunun gerek kayna srclerle ilgilidir. CPU AGP kontrol srcleri zellikle VIA chipsetli sistemlerde hatalara neden olabilir. Ancak bu sorundan rahatsz olan bir programc, sorunun srcden kaynaklandn zm ve src zerinde ufak bir deiiklik yaparak giderilebileceini ispatlam. Srcy indirebileceiniz adres aada: http://members.optushome.com.au/dicee6/NVLoopFix.zip
FAT32 disk sisteminin NTFSe dntrlmesi, salamln ve gvenliin artrlmasn salar. Komut satrna "Convert C: /FS:NTFS" komutunu yazn. C: ile / arasnda bir karakter boluk braktnzdan emin olun ve [Enter] tuu ile ilemi onaylayn. Sorulan sorular [E] tuuna basarak onaylayn (ya da Y). Tekrar sorulan soruya [E] yantn vererek sistemin batan balatlmasn salayn. lemin tamamlanarak sabit diskin NTFSe dntrlmesi bir saat ile 15 dakika arasnda deiir. Artk dosyalarnzn gvenlii iin parolalar tanmlayabilir ve ifreleme kullanabilirsiniz. Bu komut Windows XP Home srm altnda da alr.
39
41
iler bylelikle hangi dosyalar zerinde altnz rahatlkla grebilirler. Bu ipucu sayesinde dosyalarn bu listeye (recent files) eklenmesini engelleyebilirsiniz. Kayt Defteri Dzenleyicisini an, ncelikle HKEY_CURRENT_USER \ Software \ Microsoft \ Windows \ CurrentVersion \ Policies \ Explorer anahtarna ulan ve ekrann sandaki alan zerine farenin sa tuuyla tklayarak yeni bir DWORD deeri oluturun. Yeni oluturulan deerin adn NoRecentDocsHistory olarak deitirin. Ardndan zerine tklayarak kstlamay amak iin 1 deerini, sistemi eski konumuna getirmek iin 0 deerini girin. Ayn ilemleri kullanc anahtar yerine sistem anahtar zerinde gerekletirmek iin, yeni deeri HKEY_LOCAL_MACHINE \ Software \ Microsoft \ Windows \ CurrentVersion \ Policies \ anahtar altna da ekleyebilirsiniz. Kayt Defteri Dzenleyicisini kapattktan sonra deiikliklerin onaylanmas iin bilgisayarnz batan balatmanz gerekir.
Windows XP Sre:
Windows XP Sre:
42
5 dakika
5 dakika
Windows XPde arama yapmak istediinizde bir hata mesajyla karlaabilirsiniz ("A file that is required to run se-
Standart ayarlarda, bir belge veya dosyaya eritiinizde ya da atnzda bu dosyann ismi Balat mens zerindeki zel menye eklenir. stenmeyen ziyaret-
4 dakika
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
15
de) altndan eriilebilir. Bu hesabn parolas varsaylan olarak botur. Evet doru duydunuz, sizce de tehlikeli grnyor, deil mi? Daha gvenli bir sistem iin yapmanz gerekenleri aadaki gibi sralayabiliriz: 1 Bilgisayarnz kapatn. 2 PCnizi tekrar balatn ve BIOSun denetlenmesinin ardndan [F8] tuuna basn. Listeden Gvenli Kipi sein. 3 Sonraki pencerede [Enter] tuuna basn. 4 Balat mens zerinden Denetim Masasna gein. 5 Kullanc Hesaplar simgesine ift tklayn. 6 Listeden Administrator hesabn sein. 7 Yeni bir parola belirleyin. Artk bilgisayarnz batan balatabilirsiniz.
EKSTRA GVENLK: Yeni oluturulacak gvenlik sertifikas ile ifreli dosyalara eriim salanabilir.
43
Windows XP Sre:
4 dakika
Depolanan Kullanc Ad ve Parolalar penceresinde, alan oturumdan farkl olarak etki alan servislerine balant iin kullanlan kullanc adlar ve parolalarna eriilebilir. Bu pencereye eriim normal yollarla biraz zor olabilir, ancak aadaki komutu kullanarak masastne ksayol oluturabilirsiniz:
rundll32.exe keymgr.dll,KRShowKeyMgr
44
Windows XP Sre:
6 dakika
ncelikle Administrator hesabyla oturum an. Balat / altr zerinden CMD yazarak komut satrna gein. Komut satrnda cipher /r:Eagent yazn ve [Enter]a basn. .PFX dosyasnn korunmas iin parolann yazlmas gerekir. Administrator parolanz yazn ve onaylamak iin tekrar yazn. .CER ve .PFX dosyalarnzn oluturulduu uyars ekranda grlr. Eagent.cer ve Eagent.pfx dosyalar, yukardaki komutu yazmadan nce bulunduunuz klasre kaydedilir. rnein komut satrnda C:\Documents and Settings\admin> grlyorsa, iki dosya da admin klasrne
kaydedilir (gvenlik nedeniyle bu dosyalar Administrator klasrnde ya da diskette saklamanz nerilir). Balat/altr zerinde certmgr .msc yazarak Tamama tklayn. Bu komut Sertifikalar penceresinin ekrana getirilmesini salar. Kiisel kayd zerine sa tula tklayn ve alan menden Tm Grevler / All sein. Sertifika Alma Sihirbaz alacaktr. leriye tklayn ve C:\Documents and Settings\admin klasrn hedef gsterin. A( penceresinde, pencerenin hemen altndaki Dosya Trn Personal Information Exchange (*.pfx,*.P12) olarak deitirin. Eagent.pfx dosyasn sein ve Aa tklayn. leriye tkladktan sonra Administrator parolanz girin (aadaki iki onay kutusunu da bo brakn) ve tekrar leriye tklayn. lk seenein aktif olduundan emin olun ve leriye tklayn. Ardndan Sona tklayn. Alma ileminin tamamlandn belirten bir mesaj ekrana gelir. Alma ilemini onaylamak iin Sertifika penceresini kapatn ve tekrar an. Kiisel klasrne tkladnzda Sertifikalar adnda yeni bir alt klasrn oluturulduunu greceksiniz. Sertifikalara tkladnzdaysa ekrann sandaki stunda yeni kayt grlr. Sertifikalar penceresini kapatn. Balat / altr penceresi zerinden secpol.msc komutunu altrn. Bu komut Yerel Gvenlik lkesi uygulamasnn ekrana getirilmesini salar. Ortak Anahtar lkeleri klasrn an ve ifreleme Dosya Sistemi alt klasr zerine farenin sa tuuyla tklayn. Alan menden Veri Kurtarma Aracs Ekle seeneini sein. Sihirbaz ekrana gelir. leriye tklayn. Gzat tuuna tklayn ve C:\Documents and Settings\admin klasrne gein. Eagent.cer dosyasn seip A tuuna tklayn (Sihirbaz User_Unknown durumunu gsterir). leriye ve Sona tklayn. Pencerenin sandaki stunda yeni kaytlar greceksiniz. Yerel Gvenlik lkesi penceresini kapatn.
Artk Administrator olarak siz yerel bilgisayar zerinde varsaylan ifrelenmi dosyalar kurtarma yetkilisi olarak tanmlandnz. ifreli dosyalar kurtarmak iin: 1. Senaryo Eer yukardaki ilemleri sistemde mevcut kullanclar dosyalarn ifrelemeden nce gerekletirdiyseniz artk Administrator hesabnda oturum aarak ifreli dosyalar grntleyebilirsiniz. Amak istediiniz dosya zerine ift tklamanz yeterli olacaktr. 2. Senaryo Eer gerekli ilemleri, mevcut kullanc dosyalarn ifreledikten sonra tamamladysanz, ncelikle ilemin uygulanaca kullanc hesabyla oturum amal ve ardndan oturumu kapatarak bu defa da Administrator hesabnzla oturum amalsnz. Artk ifreli dosyalar grntleyebilirsiniz. Dosyalar zerine ift tklamanz ieriin grntlenmesi iin yeterli olacaktr. Dikkat: ifreli dosyalarn kurtarmak istediiniz kullanc hesabnn adn deitirmeyin ya da silmeyin. Aksi takdirde yukardaki admlar izleyerek dosyalarn ifrelerinin zlmesi mmkn olamaz.
45
Windows XP Sre:
4 dakika
XP Home ve Professional srmleri altnda Guest hesab iin kullanlan parola botur. Yani ksacas parola tanmlanmamtr. Oysa ki Guest hesab gvenlik aklarna neden olabilir. Bu durumda parola atanmas da istee bal olmamal. Guest hesabna ifre verilmesi iin ncelikle bilgisayarnzda Administrator hesabyla oturum an ve guest hesabna gein. Balat / altr zerinde CMD yazp Tamama tklayarak komut satrna gein. Komut satrnda aadaki komutu yazp [Enter]a basn.
Net user guest password
Denetim Masas klasrnde Kullanc Hesaplarna tklayn. Guest hesabna tkladnzda artk parolay deitirebilirsiniz.
CHIP | ZEL
16
46
4 dakika
Internet Explorern son srm, yeni bir takm gvenlik zellikleri ierir. rnein ifreli veri transferi gerekletiren bir siteye balandnzda, a zerinden aktarlan dosyalar da ifrelidir. Bu durumda browser verilerin ifrelerinin zlmesi iin gerekli anahtara sahiptir. Neden birilerine ifrelerinizi zme ans tanyasnz ki? Eer Internet Explorera sabit diske yazma izni verilmezse birilerinin bu dosyay alma ans da neredeyse imkansz hale gelir ve brute force saldrlarla gvenliin krlmas da zorlar. Internet Explorer balatn. Aramensnden Internet Seeneklerini sein. Gelimi sekmesine gein ve Gvenlik altnda ifreli sayfalar diske kaydetmeseeneini bulun ve iaretleyin. Ardndan Tamama tklayarak yaplan deiiklikleri onaylayn.
SINIRLI KULLANICI: zel olarak yaratlacak zorunlu kullanc hesab ile birok fonksiyon kstlanabiliyor.
FRELERN GVENL: ifreli dosyalarn sabit diske kaydedilmesi hackerlara saldr imkan tanr.
47
5 dakika
Bu ipucu, internet kafeler ve niversiteler bata olmak zere, kullanc hatalar nedeniyle sistem kmeleri yaanan sistemler iin ok nemli ve kalc bir zmdr. Denetim Masas zerinden Ynetimsel Aralar simgesine tklayn ve alan pencerede Bilgisayar Ynetimi
zerine tklayn. Ekrann solunda yer alan listeden Yerel Kullanclar ve Gruplar kaydn bulun. Yanndaki art simgesine tklayarak kaydn almasn salayn. Hemen altnda yer alan Users klasrne farenin sa tuuyla tklayn ve Yeni Kullanc seeneini sein. Defuser adnda bir kullanc oluturun. Administrator hesabndan kn ve yeni oluturduunuz defuser hesabyla oturum an. Ardndan bu defa defuser hesab oturumunu kapatn ve Administrator hesabyla oturum an. Tekrar Ynetimsel Aralar / Bilgisayar Ynetimi zerinden Yerel Kullanclar ve Gruplar klasrne gein. Users( klasrne tklayn. Yeni kullanc Defuser zerine ift tklayn. Profil sekmesine gein. Profil yoluna X:\WINDOWS\All Users\Defuser yazn (x sistem srcs harfi. Genelde C:\ eklindedir). Tamama tklayn ve Bilgisayar Yneticisi penceresini kapatn. Bilgisayarm simgesi zerine farenin sa tuuyla tklayn ve zellikleri setikten sonra Gelimi sekmesi altndan Ayarlar tuuna tklayn. Listede Defuser tanmn sein ve Kopyala tuuna tklayn. Profilin kopyalanaca yer satrna X:\WINDOWS\All Users\Defuser (x sistem srcs harfi. Genelde C:\ eklindedir) yazn. Kullanmna izin verilen profiller alannda Deitir tuuna tklayn ve nesne ad olarak Authenticated Users yazn, Adlar Denetle tuuna tklayn ve ardndan iki kez Tamama tklayarak pencerelerin kapanmasn salayn. Windows Gezgini zerinden X:\WINDOWS\All Users\Defuser klasrne gein. Ntuser.dat dosyas zerine farenin sa tuuyla tklayn ve menden Ad Deitiri sein. Dosyay ntuser.man olarak yeniden adlandrn. Yukarda anlatlanlar sadece DefUser zorunlu kullanc profilinin oluturulmasn salar. Yeni yaratlacak veya mevcut kullanclar arasnda Defuser profiline balananlar kesinlikle masastnde ya da evre birimlerinde yapaca dei-
iklikleri saklayamaz. Bir kullancnn her yeni oturum alnda tm deiiklikler geri alnr. Bu sayede masast dzeninin korunmas salanr. Defuser kullanc profilinin yeni kullanclara atanmas: rnek: Denetim Masasnda yer alan Ynetimsel Aralar / Bilgisayar Ynetimi zerinden Yerel Kullanclar ve Gruplar klasrn an. Users klasr zerine farenin sa tuuyla tklayn ve yeni bir kullanc oluturun. Kullanc adn User1 olarak belirleyin. Ekrann sandaki alanda kullanc tanm zerine ift tklayn ve Profil sekmesine gein. Profil yolu satrna C:\WINDOWS\All Users\Defuser yazn. Artk User1 oturum atnda C:\WINDOWS\All Users\Defuser klasrndeki ntuser.man dosyasn stne alr. Defuser kullanc profilinin mevcut kullancya atanmas: rnek: Mevcut kullanc User2 Ynetimsel Aralar / Bilgisayar Ynetimi zerinden Yerel Kullanclar ve Gruplar klasrn an. Ekrann sandaki alanda User2 kullancs zerine ift tklayn. Profil sekmesine gein. Profil yolu satrna C:\WINDOWS\All Users\Defuser yazn. Artk User2 kullancs oturum atnda C:\WINDOWS\All Users\Defuser klasrnde yer alan ntuser.man dosyasn devralr ve oluturulan artlar altnda alr.
48
Windows XP Sre:
4 dakika
Bu ipucuyla, Internet Explorer uygulamasnn her kapannda geici internet dosyalarnn nasl silinebileceini greceksiniz. Bu sayede sabit diskinizin kapasitesinden tasarruf ve gezdiiniz web sayfalarnn gizliliini salayabilirsiniz. Tm HTML dosyalar standart olarak Temporary Internet Files klasrne kaydedilir. ok az bilgisayar bilgisi bulunan bir kullanc bile bu dosyalar farkl bir klasre kopyalayarak grntleyebilir. Gerekten de, en az grnd kadar gvensiz. Bu durumu engellemek iin ncelikle Internet Explorer balatn. Aralar( mensnden Internet Seeneklerine gein. Gelimi sekmesinde Ayarlar listesinde Gvenlik bal altnda Ta-
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
17
senger zerinden dosya atabileceklerini ve ilgili portlarn ak olmas gerektiini de unutmayn. Aksi takdirde hibir iletiim kuramayabilirsiniz.
50
Windows XP Sre:
4 dakika
zerinden Microsoft dosya paylamn kapatn. 7 Bilgisayarm simgesine farenin sa tuuyla tklayarak Sistem zellikleri penceresine ulan. Bu pencerede Uzak sekmesine gein ve Uzak Yardm desteini kapatn. 8 Bir Firewall yazlm kullann. 9 Srekli olarak WindowsUpdate sayfasn ziyaret ederek son gncellemeleri ykleyin.
GEC DOSYALAR:ou zaman arkada braktnz dosyalar hakknza bilgi edinilmesine imkan tanr..
rayc kapatldnda Temporary Internet Files klasrn boalt seeneini iaretleyin veTamama tklayn.
49
Windows XP Sre:
4 dakika
Gelen balantlar engelleyerek d dnyaya olan aklarnz kapatabilirsiniz. Balat / Denetim Masas klasr zerinden A Balatlarna tklayn. Internet balantnzn saland Yerel A Balants zerine farenin sa tuuyla tklayn ve zellikleri sein. Bu balant eleri aadaki eleri kullanr listesinden Internet letiim Kurallar (TCP/IP) n sein ve zelliklere tklayn. Yeni alan pencerede Gelimi tuuna tklayn. Gelimi TCP/IP Ayarlar penceresinde ise Seenekler( sekmesine gein. TCP/IP Szme lemini sein ve zelliklere tklayn. TCP/IP Szme lemini Etkinletir (Tm badatrclar iin) seeneini iaretleyin. TCP Bala... seeneinin hemen zerinde yer alan Seilene zin Verseeneini iaretleyin ve kullanclarn eriebilecei portlar belirleyin. Eer web sunucu altryorsanz 80, ftp sunucusu altryorsanz 21 portunu ekleyin. Tamama tklayarak tm pencereleri kapatn ve bilgisayarnz batan balatn. Bu sayede ihtiya duyulmayan tm balantlar kapatlr. Bu ipucuna alternatif olarak bir firewalldan da yardm alabilirsiniz. Kukusuz portlarn szlmesini salarken rnein dier bilgisayarlarn size ICQ veya Windows Mes-
Davetsiz misafirlerden korunmanz iin bir ok yntem nerebiliriz. Tabii ki tecrbeli hackerlar isterlerse zaman harcayarak tm bu engelleri exploitler yardmyla da amay baarabilirler. Ancak aada bulabileceiniz neriler bu saldrlar olabildiince yavalatacaktr. Eer dosya paylam ve uzaktan balant fonksiyonlarndan yararlanyorsanz yerel kural deiiminden de uzak durmalsnz. 1 lemlere balamadan nce Guest ve Administrator hesaplar iin parola belirlemeyi unutmayn. Standart ayarlar altnda Guest hesab parolas botur. Parolanz harflerden ve saylardan oluan ve szlkte yer almayan bir kelime sein. 2 Kullanlmayan hesaplar, zellikle de uzaktan eriim hesaplarn silin. 3 Guest hesabn silemeyeceiniz iin devre d brakmay deneyebilirsiniz. 4 Guest ve Administrator hesaplarnn isimlerini farkl tanmlarla deitirin. Bu hesaplarn tanmlarn silin (yerel kullanc ve hesaplarda). Denetim Masas / Ynetimsel Aralar / Yerel Gvenlik lkesi / Yerel lkeler / Gvenlik Seenekleri. Srasyla Guest ve Administrator hesaplar zerine ift tklayarak yeniden adlandrn. 5 Eer bilgisayarnza uzaktan balant kurmanz gerekmiyorsa bu fonksiyonu kapattnzdan emin olun. (i)Denetim Masas / Ynetimsel Aralar / Yerel Gvenlik lkesi / Yerel lkeler / Kullanc Haklar Atamas / Bu bilgisayara a zerinden eri kayd zerinden tm kullanclar ve gruplar kaldrabilirsiniz. Hatta bu seenein bo olmas nerilir. Bu bilgisayara a zerinden eriime izin verme seenei altna ise tm kullanc ve gruplarn eklenmesi gerekir. Bu ilke zerine ift tklayn, ardndan srasyla Kullanc ya da Grup Ekle, Gelimi ve imdi Bul tularna tklayn. Tm hesaplar iaretleyin ve Tamama tklayn. 6 Eer kullanlmyorsa A Balantlarm
51
Windows XP Sre:
4 dakika
Balat mens zerinden altra tklayn. A satrna "gpedit.msc" yazn ve [Enter]a basn. Ardndan Kullanc Yaplandrmas altndaki Ynetim ablonlar ilkesine tklayn. Alan menden Balat mens ve Grev ubuunu sein. Ekrann sandaki listeden Son alan belgelerin gemiini tutma seeneine ift tklayn, Etkin seeneini iaretleyin ve Tamama tkladktan sonra tm pencereleri kapatn.
SON KULLANILAN BELGELER: Bu sayede izinsiz ziyaretilerin altnz dosyalar bulmas engellenebilir.
52
Windows XP Sre:
4 dakika
XPde bilgisayarnz kilitlemek iin Windows ksayollarndan [Windows] tuu ile [L] tularna ayn anda basmanz yeterli olacaktr. Eer bilgisayarnz rnein Remote Administrator ile uzaktan kilitlemek istiyorsanz, bu tulara basmanz mmkn olamaz. Bu imkandan yararlanabilmek iin masastne bir ksayol yaratmanz yeterli olacaktr.
Hedef: %windir%\System32\rundll32. exe user32.dll,LockWorkStation Balama yeri: %windir%
CHIP | ZEL
18
53
4 dakika
File Transfer Protocol (FTP) ada dosyalarn TCP/IP zerinden kopyalanmas iin kullanlr. Eer anonymousdan farkl kullanc adlar tanmlamay dnyorsanz, kolay tahmin edilebilir ak metinlerden kanmaya dikkat edin. Hatta ok zorunlu bir hizmet olarak kullanlmyorsa FTP hizmetinin devre d braklmasn da neririz. Eer FTP hizmeti altnz departman ve okulda hizmet amal bir zorunluluksa FTP hizmetini ve dosyalar tek bana alan zel bir sunucuya transfer edin. Bylelikle dier servislere ve anzdaki verilere eriim snrlanr. letim sisteminize bal olarak aadaki admlar izleyerek FTP hizmetini devre d brakabilir veya sistem gvenliinizi artrabilirsiniz. Windows XP Professional ve Windows 2000 iletim sistemlerinde (i)Denetim Masas(i) penceresinde (i)Windows Bileeni Ekle/Kaldr(i) altndan Internet Information Server 5.0 (ISS 5.0) eklenebilir durumdadr. IS 5.0un kurulumunun ardndan ne yazk ki bilgisayarnzda ok nemli gvenlik boluu yaratacak olan FTPye anonim eriim imkan, otomatik olarak balatlr. Bu servisi devre d brakmak iin aadaki admlar izleyin: 1 Denetim Masas zerinden Ynetimsel Aralar simgesine tklayn ve Hizmetleri balatn. 2 FTP publishing hizmetini bulun. 3 Bu hizmet zerine sa tula tklayarak zellikleri sein. 4 Durdur zerine tklayn. 5 Balang tr listesinden Devre Dn sein. 6 Uygulaya ve ardndan Tamama tklayn.
SSTEM KLD: Bu komut ile anahtar olarak kullanabileceiniz bir disket oluturulur.
lamda bir koruma salanm olur ve al srasnda srcye zel bir disket yerletirilmedii takdirde, bilgisayarnzda oturum almas engellenir. Balat / altr zerinden A satrna SYSKEY yazp [Enter] tuuna basn. Ekrana gelen ilk pencerede Gncelletir zerine tklamanz gerekir. Sonraki pencerede Sistemin rettii Parola seeneinin seili olduundan emin olmalsnz. Ardndan Balang Anahtarn Diskette Sakla seeneini iaretleyin ve disket srcye bo bir disket yerletirdikten sonra Tamama tklayn. lem tamamlandktan sonra disketi srcden karn ve bilgisayar batan balatn. Peki ama tm bu yaplan ilemlerin ne tr bir yarar olacak? Tam anlamyla ekstra bir gvenlik katman. XP sisteminizi batan balattnzda oturum ama ekranna ulamak iin gvenlik disketini srcye yerletirmeniz istenir. Ancak oluturduunuz bu disket eer bilgisayar atnzda yannzda yoksa, bu, sisteminizi hack etmek isteyen ziyaretiler kadar sizin iin de kt demektir. nk bilgisayarnza artk hibir ekilde ulaamazsnz. Bu nedenle disketi gvenilir bir yerde saklamaya ve yannzdan ayrmamaya zen gsterin.
56
Windows XP ProSre:
3 dakika
Eer siz de sk sk net send spamleri alyorsanz (istenmeyen mesaj kutular) ve bu mesajlardan kurtulmak istiyorsanz, ncelikle Bilgisayarm simgesi zerine sa tula tklayn ve Yneti sein. Pencerenin solundaki Hizmetler ve Uygulamalar kaydnn yanndaki art simgesine tklayn. Alan listeden Hizmetleri sein. Pencerenin sandaki Hizmetler listesinden Messenger hizmetini bulun. zerine sa tula tklayarak zellikleri sein. Balang tr olarak Devre Dn sein. Dikkat: Bu hizmet MSN/Windows Messenger ile kartrlmamal. Messenger hizmeti, DOS komut satrndan net send ile a zerinden gnderilen mesajlarn, Windows penceresi altndan grntlenmesini salar ve kapatldnda net send spamcilerini engeller.
55
Windows XP ProSre:
4 dakika
54
3 dakika
Bu ipucunda sisteminizin gvenliini artrmann ilgin bir yolunu greceksiniz. Bu ipucunu uyguladktan sonra istenmeyen ziyaretilere kar gerek an-
Aslnda bu bir ipucu saylmaz. Ancak gvenlik iin mutlaka bilmeniz gereken ve online sistem gvenlik testleri gerekletirebilen web sitesi adreslerini aada bulabilirsiniz. Eer bir firewall kullanyorsanz yeterli gvenlie sahip olup olmadnz grebilirsiniz. Unutmayn, eer hackerlar isterlerse mutlaka sisteminize girecek bir yol bulurlar!
SPAME SON: Messenger hizmeti engellenerek internetten gelen netsend spamleri durdurulabilir.
57
Gvenlik testi
Etki:
Windows XP ProSre:
4 dakika
Bu ipucu, Windows NT, 2000 ve XP altnda gvenliin test edilmesi iin nemli bir yntemi aklyor. Uygulama
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
19
paylamlar, hizmetler ve benzeri dier tehlikeler hakknda zengin bilgiler sunuyor. Bu tr fonksiyonlar iin kullanlan Microsoft Personal Security Advisor (MPSA) (Microsoft Kiisel Gvenlik Danman) aracnn yerini, Nisan 2002 tarihinden itibaren Microsoft Baseline Security Analyzer (MBSA) (Microsoft Temel Gvenlik zmleyicisi) arac alyor. MBSA, Windows NT 4.0, Windows 2000 ve Windows XP sistemleri altndaki genel gvenlik gediklerinin taranmasn salyor. MBSA, MPSA ile ayn gvenlik kontrollerini ieriyor, ancak Windows Server ve Workstation gibi yerel ve uzak bilgisayarlarn taranmasnda olduka etkili fonksiyonlar ieriyor. MBSA aracn aadaki adresten indirebilir ya da eCHIP CD zerinden sisteminize direkt kurabilirsiniz: http://www.microsoft.com/technet/security/tools/Tools/mbsahome.asp
olacaktr: (Not: Eer disk blmnn (partition) en d (root) klasrnde deilseniz varsaylanlar u komut ile deitirin CD /D src_ad:) Ardndan komut satrnda:
CACLS * /e /t /c /g Administrators:F System:F
58
Yazn ve [Enter] tuu ile onaylayn. Not: Eer ekranda, ''Cacls komutu yalnzca NTFS dosya sistemini kullanan disk srclerde altrlabilir mesaj grlrse komutu FAT biimlendirilmi sabit diskten altrdnz anlamna gelir. Sabit diskinizi NTFSe dntrmeniz gerekir. Bu komut /e parametresi ile ACLsnin yerini almak yerine dzenlenmesini salar. /t parametresi ise deiikliklerin alt klasrlere uygulanmasn salar. CACLS komutunun ardndan gelen /c parametresi dosya ak olsa bile ilemin srdrlmesini salar. /g parametresi, ardndan gelen Hesap:zin tanmna imkan salar.
XP PRO GVENL: Microsoftun bile aklamad bu zellik gvenli mod altndan kullanlabiliyor.
Windows XP ProSre:
3 dakika
60
Windows XP altnda basitletirilen ayarlarn Windows 2000 tipi ayarlarn yerini tutmayacan dnenlerden misiniz? Windows 2000 tipi eriim haklar ayarlarn m zlediniz? Ayarlarn eski grnmne kavumak iin ncelikle Windows Gezginini balatn. Bunun iin [Windows] + [E] tularna ayn anda basmanz yeterli olacaktr. Aralar mens zerinde Klasr Seeneklerine tklayn. Grnm sekmesine gein. Gelimi ayarlar listesinden "Basit dosya paylamn kullan (nerilen)" seeneini devre d brakn. Ayarlarn deitiini greceksiniz. Not: Bu nerimiz Home srmnde de alr.
Windows XP ProSre:
4 dakika
Windows XP ve Windows 2000 altnda Oturum Ama penceresinde yer alan Kapat simgesinin kaldrlmas iin Kayt Defteri Dzenleyicisini (regedit) balatn ve HKEY_LOCAL_MACHINE \ SOFTWARE \ Microsoft \ Windows \ CurrentVersion \ policies \ system anahtarna ulan. DWORD deeri olarak grlen shutdownwithoutlogon zerine ift tklayarak deerini '0' ile deitirin ve Kayt Defteri Dzenleyicisi penceresini kapatn. te hepsi bu kadar.
59
61
Windows XP ProSre:
Windows XP ProSre:
5 dakika
4 dakika
Genellikle buradaki problem Windows Gezgini altnda disk alanlar, klasrler ve dosyalarn gvenlik ayarlarnda grlr. ou zaman basit bir zmden daha fazlas gerekir. rnein aadaki komut satrn disk blmnn en d klasrnden altrmak daha uygun
Her ne kadar gelimi dosya gvenliinin sadece Windows XP Professional srm altnda kullanlabilir olduu sylense de, aslnda Windows XP Home srmnde de uygulamak mmklndr. Burada aslnda Aralar/Klasr Seenekleri zerinden Basit dosya paylam kullan seenei kapatldktan sonra
zellikler mens altnda grlen Gvenlik sekmesinden bahsediyoruz. Bu blm, dosya ve klasrler iin zel tanmlar yaparak gruplara ve kullanclara okuma, yazma, altrma ve benzeri haklarnn tanmlanabildii, Windows NT ve Windows 2000 altnda da grlen fonksiyon ile ayn ilevi grr. Ancak Microsoft bu fonksiyonun Windows XP Home srmnde yer aldn ileri sryor. ncelikle dosya sisteminizin FAT deil NTFS olmas gerekir. Gelimi gvenlik ayarlarnn aktif hale getirilmesi iin XP Home iletim sisteminizi Gvenli Mod altnda balatn (Al srasnda [F8] tuuna basl tutun). Herhangi bir dosya veya klasr zerine farenin sa tuuyla tklayn, bu koullar altnda Gvenlik sekmesinin XP Pro srmndeki gibi etkin olduunu greceksiniz. Deiiklikleri gerekletirdikten sonra sistemi tekrar normal olarak balatn. Eer bilgisayarnzda snrl sayda kullancya sahipseniz bu yntem olduka kullanldr ve snrl kullanclarn baz uygulamalar altrmalarn engelleyebilirsiniz. Tek yapmanz gereken sistemi gvenli mod altnda tekrar balatmak, gerekli snrlamalar gerekletirmek ve bilgisayar batan balatmak. stelik ayrntl ayarlar yapabileceiniz Gelimi tuunu da yine bu pencerede grebilirsiniz. Sabit diskinizin NTFS dosya sistemine dntrlmesi iin gerekli bilgileri 40. ipucunda bulabilirsiniz. lemler yaklak bir saatte tamamlanr.
CHIP | ZEL
20
62
Windows XP ProSre:
5 dakika
64
Windows XP
Balat / altr penceresi zerinden gpedit.msc yazp Tamama tklayarak Grup lkesi penceresini an. Kullanc Yaplandrmas / Ynetim ablonlar / Balat Mens ve Grev ubuu zerine tklayn ve ekrann sandaki listede Balat Mensnden kullanc adn kaldr seeneini bulun. Bu kayt zerine farenin sa tuuyla tklayp zellikleri sein. Etkin seenei iaretledikten sonra Tamama tklayarak deiiklikleri onaylayn.
ProSre:
65
4 dakika
Windows XP ProSre:
Windows XP altrlabilir bir hizmet yardmyla kayt defterinin uzaktan dzenlenebilmesine imkan tanr. Olduka nemli bu gvenlik deliini kapamak iin yapmanz gerekenleri adm adm aada bulabilirsiniz: 1 Balat mens zerinden Denetim Masasn an. 2 Ynetimsel Aralar sein. 3 Ekrann sanda A kaydna balan hizmetini bulun. 4 Kayt zerine farenin sa tuuyla tklayn ve zellikleri sein. 5 Balang tr alanndan Devre D seeneini iaretleyin. 6 Bilgisayarnz batan balatn ve 1 ile
3 dakika
ncelikle Balat / altr / Regedit komutu ile Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. Ardndan HKEY_CURRENT_USER \ SOFTWARE \ Microsoft \ Windows \ CurrentVersion \ Policies \ Explorer anahtarn bulun. StartMenuLogoff adnda bir DWORD deeri oluturun. Ardndan bu deere 1 verisini girin ve bilgisayarnz batan balatn. Artk Balat mens zerinde Oturumu Kapat seeneinin yer almadn greceksiniz. Bylelikle kullanclarn farkl tanmlarla oturum ama giriimleri de engellenmi olacaktr.
63
Windows XP ProSre:
4 dakika
66
Windows XP ProSre:
Windows klasr ya da Program Files ierisinde yer alan dosyalar grntlemek istediinizde, bu dosyalarn gizli dosyalar veya sistem dosyalar olduunu belirten sama uyar mesajlaryla mutlaka karlamsnzdr. ou zaman bu uyarlar profesyonel kullanclar iin bir ba belasdr, ancak bilgisayar kullanmaya yeni balayan tecrbesiz kullanclar iin hayat kurtarc olabilir. Bu ipucunda aada yer alan yntem ile sistem kaytlar veritaban zerinden bu korumann tekrar nasl alacan greceksiniz. ncelikle Balat / altr / Regedit komutu ile Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. Ardndan HKEY_CURRENT_USER \ Software \ Microsoft \ Windows \ CurrentVersion \ Explorer \ WebView \ BarricadedFolders anahtarna ulan. Ekrann sandaki alanda tekrar korumalarn etkinletirebileceiniz klasrleri grebilirsiniz. Deitirmek istediiniz deerlerden biri zerine sa tula tklayn, Deitir komutunu sein ve deeri 1 olarak deitirin. Deiiklik-
5 dakika
Windowsun AVI dosyalarnn okunmas srasnda gerekten nemli sorunlarla karlatn grebilirsiniz. Windows Gezgininde herhangi bir AVI dosyasna tklandnda boyutun ve uzunluun belirlenmesi iin tm dosyann okunmasn gerektirir (zellikler penceresinde). Ancak Windows altndaki gerek sorun yarda kesilmi ve tamam indirilmemi AVI dosyalarnda grlr, nk bu dosyalarn bilgi verileri eksiktir. Bu durumda Windows tm AVI dosyasn tarayarak gerekli bilgilerin toplanmasn saar, ancak bu ilemler 100% ilemci kullanmn gerektirir. Performans dne yol aan bu sorunun zm iin ncelikle Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. HKEY_CLASSES_ROOT \ SystemFileAssociations \ .avi \ shellex \ PropertyHandler anahtarn bulun. "{87D62D94-71B3-4b9a-94895FE6850DC73E} biiminde grlen
varsaylan deeri silin. Ancak bu ilemin ardndan kazanlacak sistem kaynaklarnn karlnda bir AVI dosyasnn zellikler penceresinde artk uzunluk, boyut ve bitrate gibi verileri bulamayacanz unutmayn. Ancak kukusuz tm bu katlandnz zahmete deecektir.
AVI DOSYASI SORUNU: Kayt defteri zerinde yaplacak ilemlerde dikkatli davranmanz nerilir.
67
Windows XP ProSre:
4 dakika
nternette srf yaparken Internet Explorern karlat hatal pencerelerde her seferinde size bir soru ynelterek hata ayklanmas ilemi gerektirmesi sizce de
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
21
ok skc ve gereksiz deil mi? Siz de ayn grteyseniz bu fonksiyonu kapatmann olduka kolay bir yolu var: Internet Explorer balatn. Aralar mensnden Internet Seeneklerini sein. Gelimi sekmesine gein. Ayarlar listesinde Tarama alt bal altnda Komut dizisi hata ayklamasn devreden karseeneini iaretleyin. Artk Debugsz srfn tadn karabilirsiniz.
Windows XPnin birok gizli zelliine eriebilirsiniz. rnein: En az parola geerlilik sresi, hesap kilitleme sresi, ayrntl kullanc haklar atamas ilemleri, oturum ama saatlerinin belirlenmesi ve daha birok nemli zellik Hatta gpedit.msc uygulamas iin masastne bir ksayol oluturabilirsiniz.
deitirmeniz, ok fazla bellek kapasitesine ihtiya duyulaca iin tavsiye edilmez. Ayrca sistem ncelii her zaman Yksekkalamaz, nk deerler sadece mevcut oturum iin geerlidir. Yani bilgisayarnz batan balatldnda tm ncelikler varsaylan deere (genelde Normal) geri alnr.
68
70
71
MFT Fragmantasyonu
Etki:
Windows XP ProSre:
Windows XP ProSre:
Windows XP ProSre:
6 dakika
4 dakika
3 dakika
Eer sabit diskinizde ok sayda sktrlm dosya bulunuyorsa Windows XP arama ilemi srasnda byk oranda yavalar. Arama sonularnn grntlenmesini hzlandrmak iin bu dosyalara gz atlmasn engelleyebilirsiniz. Balat zerinden altra tklayarak aadaki komutlar yazn:
regsvr32 c:\winnt\system32\zipfldr.dll /u
veya
regsvr32 c:\windows\system32\zipfldr.dll /u
(Eer Windows klasrnde kaytl ise) Bu fonksiyonu tekrar amak iin ise:
regsvr32 c:\winnt\system32\zipfldr.dll
veya
regsvr32 c:\windows\system32\zipfldr.dll
69
Gerek hayatta baarnn srr nceliklerin dzenli bir biimde belirlenmesinde gizlidir. Bilgisayar dnyas da her ne kadar gevek grnse de aslnda gerek hayattan pek farkl saylmaz. Windows, dzenli bir hiyerari ile kontrol edilen ve ncelik Sistemi olarak bilinen yapya dayanr. Bir programn ncelii artrldnda, grev yneticisi sisteme uyarda bulunarak bu programa daha ok dikkat edilmesini ve RAM bellek ile beslenmesini, sistem nbelleinin programn almas iin optimize edilmesini salar. imdi ncelikler dnyasn hzlca gzden geirelim: Grev ubuuna sa tula tklayn ve alan menden Grev Yneticisini sein. lemler sekmesinde hzlandrmak istediiniz program sein. Program zerine sa tula tklayn ve ncelik Ata / Yksek zerine tklayn. Artk bu program ok daha hzl ve verimli alr. Dikkat: Uygulamann ncelik zamann Gerek Zamanda olarak
Windows XP ya da 2000 kurulu bilgisayarnza tm yazlmlar kurduktan ve dosyalarnz kopyaladktan sonra komut satrnda:
FOR /L %f in (1,1,10000) do md %f
yazn ve [Enter] basn. Bu ilemler zerinde deiiklikler yapabileceiniz 10000 klasr ve 50000 dosyann oluturulmasn salar. Ve MFT boyutunun azalmas salanr. Diskkeeper yazlmnn demo srmn indirin. Bir defa MFT defrag ilemini altrn ve ardndan bu dosyalar ve klasrleri sildikten sonra artk bu fonksiyona ihtiyacnz olmayacak.
72
Windows XP ProSre:
3 dakika
Windows XP ProSre:
4 dakika
Windows XP, sistem yneticilerine nemli imkanlar salayarak ok sayda Windows zelliinin deitirilmesini salayan bir program ierir: Grup lkesi Dzenleyicisi. Program balatmak iin aadaki yolu izleyebilirsiniz: Balat mens zerinden altr sein ve A satrna gpedit.msc yazn. Tamama tklayn. Grup lkesi penceresi ekrana gelir. Ekrann solundaki listeden istediiniz kayt zerine tklayarak sistem kayt veritabannn ayrntlaryla uramadan
Eer Hazrda Beklet fonksiyonunu kullanmayan masast bir bilgisayar kullancs iseniz sabit diskinizde bo yere harcanan megabytelarca alandan bellek olarak yararlanabilirsiniz. Bunun iin
NCELKL UYGULAMALAR: Grev yneticisi uygulamalara daha fazla kaynak ayrlmasn salayabilir.
HAZIRDA BEKLET: Masast PCler iin olduka gereksiz bu fonksiyon sabit diskin israfna neden olur.
CHIP | ZEL
22
Denetim Masas zerinden G Seenekleri simgesine tklayn ve Hazrda Beklet sekmesine gein. Hazrda bekletmeyi etkinletir seeneini kapatn ve Tamama tklayn.
73
CurrentControlSet \ Services \ Fastfat altnda Start deerini 4(disabled) deerinden 1 (system) deerine deitirin. Deiiklikleri tamamladktan sonra bilgisayarnz batan balatn. Ancak ne yazk ki yeni oluturulan srcnn boyutu en fazla 32 MB olacaktr.
gtnn grntlenmesini salayn ve zerine farenin sa tuuyla tklayarak zellikleri sein. Gelimi Ayarlar sekmesine gein. rnekleme Hzn 200 rapor/saniye olarak deitirin.
Windows XP ProSre:
4 dakika
75
Windows XP ProSre:
Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn ve HKEY_CURRENT_USER \ Software \ Microsoft\Windows \ CurrentVersion \ Policies \ Explorer \ anahtarn bulun. Eer ekrann sandaki kaytlar arasnda "NoLowDiskSpaceChecks" deeri bulunmuyorsa DWORD deeri olarak oluturun ve bu anahtarn deerini 1 ile deitirin. Ardndan bilgisayarnz balatn.
4 dakika
74
Windows XP ProSre:
5 dakika
Eski gnlerin gvenilir zmleri arasnda yer alan ramdiskleri hatrlarsnz? Bu fonksiyonu 9x ekirdeine uygulamak olduka kolay. Ancak peki XPde zm nasl bulunur? rnein eer srekli internette gezinen bir srf delisiyseniz temp klasrn ramdrivea ynlendirebilirsiniz. Ya da bunlar yerine bilgisayarn batan balatlmas srasnda silinmesini istediiniz nemli klasrlerin veya dosyalarn (rnein Office uygulamalarnn oluturduu ~*.tmp dosyalar) bu klasre kaydedilmesini salayabilirsiniz. Aklnza farkl alternatiflerin geldiine eminiz. ncelikle aadaki adresten ilgili program bilgisayarnza indirin: http://support.microsoft.com/ default.aspx?scid=kb; en-us;Q257405&SD=MSKB& Program yeni donanm olarak gstererek Donanm Ekle sihirbaz zerinden kurulumunu salayn. Ardndan aadaki anahtar deerlerini deitirin. HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM \ CurrentControlSet \ Services \ Ramdisk \ Parameters altnda yer alan DiskSize deerini 01F00000 (32505856) olarak deitirin. HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM \
Bilgisayarnzda bulunan 89 hizmetten 36snn standart ayarlar altnda otomatik olarak balatldklarn, ancak bunlardan sadece 5ine ihtiya duyulduunu biliyor muydunuz? Gereksiz hizmetlerin kapatlmas bilgisayarnzn performansnda harika bir iyileme salayacaktr. XP servisleriyle ilgili aklamalar ve ayrntl bilgiyi www.blkviper.com /WinXP/service411.htm adresinde veya eCHIP: XPServices koduyla eCHIPte bulabilirsiniz. Ayrca internet gateway veya oyun sistemleri iin en ideal sistem ayarlarn yine www.blkviper.com /WinXP/servicecfg.htm adresinde bulabilirsiniz.
HASSAS FARE: Ksa bir deiiklik ile fareyi daha performansl hale getirebilrisiniz.
77
Windows XP ProSre:
4 dakika
HZMET BLGLER: www.blkviper.com sitesi altnda Windows hizmetleri hakknda bilgiler yer alyor.
ou kullanc Balat mens zerinden Bilgisayar Kapat zerine tklamasna ramen sistemin gerektii gibi kapatlamamasndan ikayetidir. Bunun nedeni ise olduka basit: Aktif hale getirilmeyen APM fonksiyonu. Bu fonksiyonu amak iin Bilgisayarm zerine farenin sa tuuyla tklayn, zellikleri ve Aygt Yneticisini sein. Grnm mens zerinden Gizli aygtlar gster seeneine tklayn. zerinde krmz bir arp simgesi yer alan NT ATM / Legacy Interface mode seeneini greceksiniz. Bu kayt zerine ift tklayn ve alan pencerenin altndaki Aygt kullanm listesinden Bu aygt kullan (etkinletir) sein. Artk bilgisayarnz tam anlamyla kapatlabilir. Not: Eer donanmlar arasnda NT ATM / Legacy Interface mode yer almyorsa bu ipucu sisteminizde almaz.
76
78
Windows XP ProSre:
Windows XP ProSre:
5 dakika
4 dakika
Eer PS/2 fare kullanyorsanz aadaki deiiklik zellikle daha iyi oyun performans iin yumuak fare hareketlerinin gerekletirilmesini salar. Denetim Masas zerinden Sisteme tklayarak Donanm sekmesine gein ve Aygt Yneticisi tuuna tklayn. Fare ve dier iaret aygtlar kaydn bulun. Yanndaki art simgesine tklayarak fare ay-
Windows Gezgini penceresinin Ayrntlar grnm ayarlaryla grntlenmesini tercih ediyorsanz ite size zniteliklerin grntlenme hzn iki katna karacak bir ipucu: Windows Gezgininde dosyalarn listelenmesi srasnda Grnm mens zerinden Ayrntlara tklayarak her dosyann ek zelliklerinin grntlen-
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
23
mesi salanr. Bu dosyalardan bazlarna ait bilgiler klasr zerine tklandnda tekrar grntlenmek zere okunacandan yavalamaya neden olur. Hatta MP3 veya AVI gibi oklu ortam dosyalarnn depoland geni boyutlu klasrlerde, Windows Gezgininin tm dosyalardan gerekli bilgileri alp karmas ok uzun zaman alabilir. Aadaki yntemi uygulayarak istenmeyen zelliklerin kapatlmasn ve dosyalarn grntlenmesi srasnda hz art salayabilirsiniz: Windows Gezginini balatn. Dzenlemek istediiniz klasre gein. Grnm mens zerinden Ayrntlara tklayn. Listelenen dosyalarn hemen zerindeki dosya zelliklerinin grntlendii ubuk zerine farenin sa tuuyla tklayn. Grntlenebilecek niteliklerin bir listesi ekrana gelir. stenmeyen veya gerek duyulmayan zelliklerin nndeki iaretleri kaldrarak kapatlmasn salayn. Ayn ekilde mutlaka grntlenmesini istediiniz dier ek zellikleri de aabilirsiniz.
Grnm mensnde imdi alnyor Aralar zerine gelin ve alan listeden Grsel eyi grntle seeneini devre d brakn.
80
imde grlebilir. Ancak sabit diskinizi sememeye dikkat edin. Ardndan bu aygt devre d brakn. ZIP srcnze ihtiya duyduunuz zaman ayn ilemin tersini gerekletirerek tekrar kullanlabilir hale getirebilirsiniz. Windows XP sisteminizin birden hzlandn greceksiniz.
5 dakika
82
79
Windows XP ProSre:
5 dakika
Pentium 3 ilemcili bir bilgisayardan daha yava bir PC zerinde Windows XP ilemlerini hzl bir biimde gerekletirebileceinizi syleseler inanr msnz? Tabii ki hayr! Ancak aadaki ipucu sayesinde, Pentium 2 ilemcili bir sistemi bile mmkn olan en ideal konuma getirebilirsiniz. Sistemin gerek dman Windows Media Player uygulamasdr. Her ne kadar renkli ve gsterili yapsyla vazgeilmez bir ara gibi grnse de, ilemci gcnn israfna neden olur. Bunun en temel nedeni ise d grn ve grsel elerdir. Bu nedenle sistemde sadece Media Player alrken bile Grev Yneticisini atnzda Performans sekmesi altnda Media Playern, ilemci gcnn %50sini harcadn grebilirsiniz. Oysa grsel eler ve d grnm kapatldnda, bu oran sadece %2-3e kadar decek ve dier uygulamalarn almasna olanak tanyacak kadar ilemci gc kalacaktr. imdi bu fonksiyonun nasl kapatlacan grelim: ncelikle Media Player balatn. Pencerenin solundaki alanda imdi alnyorun seili olduundan emin olun.
Birok kullanc 3D oyunlarda ve 3dmark altnda dk kalitede grafiklerden ikayeti. stelik CPU kullanm orannn ok yksek olmasna ramen. Bu gibi durumlarda CPU yk durumu , be saniyelik aralklarla %1-2den %10-12 deerine (idle) kadar ykselebilir. Ancak bu sorunun cevabn dk performansl donanmlarda veya eski srclerde aramayn. Eer Lan balantsna sahipseniz ve benzer problemlerle karlayorsanz aada anlatlan yntemi uygulayn: Bilgisayarm simgesi zerine sa tula tklayn ve alan mennden Yneti sein. Ekrann solundaki alanda Aygt Yneticisini sein. A Badatrclar altnda a kartnz zerine ift tklayn ve Gelimi sekmesine gein. Balant tr alannda a kartnzn deerini el ile belirleyin (Otomatik deeri dnda). Ardndan bilgisayarnz batan balatn. Sisteminizde 3D oyunlarda grafiklerin tamamen ortadan kalktn greceksiniz.
Windows XP ProSre:
42 dakika
256 MB veya daha fazla bellek kapasitesine sahip kullanclar; bu ipucu Windows altnda ve oyunlarda veriminizi artracak. Uygulanacak ilemler sonucunda Windows gerekten kullanlabilir bellek kapasitesi ok dk olana dek geici dosyann oluturulmasn engelleyecektir. Balat / altr penceresi zerinden msconfig.exe yazarak Sistem Yaplandrma Yardmc Programn balatn. SYSTEM.INI sekmesi altnda 386enh kaydnn hemen altna "ConservativeSwapfileUsage=1" deerini girin. Windowsunuzu batan balattnzda oyunlardaki performans artn hissedeceksiniz.
81
Windows XP ProSre:
4 dakika
EKLENT: System.ini dosyasna eklenecek bir satr geici dosyann ynetimini salar.
Windows XPye getiinizden bu yana oyunlarda performansn ok kt olduunu mu dnyorsunuz? CPU kullanm oran %12 civarnda grlyor, grafikler ok kt, ses kalitesi dk, hatta DVD oynatlrken bile sistem neredeyse tm gcn harcyor. 80. ipucunu da uyguladnz ancak hibir deiiklik grlmedi. Eer sisteminizde bir ZIP srcs bulunuyorsa ve bu tr bir sorunla banz dertte ise zm ok basit: Bilgisayarm simgesi zerine sa tula tklayp Yneti sein. Aygt Yneticisine gein. Disk srcleri altnda yer alan ZIP srcs zerine ift tklayn. Bu kayt IMG VP01 veya benzeri bir bi-
83
Windows XP ProSre:
6 dakika
Windows XPde trafik ak Quality of Service (QoS) Resource Reservation Protocol (RSVP) kullanlarak ideal biimde ekillendirilir. Ancak uygulamalarn bahsedilen bu QoS API avantajlarndan faydalanabilecek ekilde gelitirilmi olmalar gerekir. Programlardan gelen ve QoS-aware olmayan trafik, dorudan TCI olarak adlandrlan farkl bir APIye ynlendirilir. Bu programlarn Qos APIden farkl olarak bant genilii
CHIP | ZEL
24
balatldnda ihtiya duyulan miktarda bant genilii ayrlarak, QoS-aware olmayan uygulamalarn etkisi engellenir. QoS-aware uygulama kapatldnda ve a balants kesildiinde ise bant genilii tekrar bo kalr. Bu ilem, PATH ve RESV tazeleme komutlaryla gerekletirilir. Bu komutlar grlmediinde veri ak durdurulur ve bant genilii rezervasyonu iptal edilir.
84
QOS-AWARE: Paket zamanlaycs uygulamalar iin bant genilii ynetimini salar.
Windows XP ProSre:
5 dakika
iin savamalar gerekir, nk bant genilii rezervasyonu bulunmaz. Eer ok sayda QoS-aware program kullanyor ve programlara ayrlan bant genilii oranlarn deitirmek istiyorsanz, aadaki nerilerimizi okuyun: ncelikle Administrator olarak oturum atnzdan emin olun. Administrator haklarna sahip farkl bir kullanc kabul edilmeyecektir. Administrator olarak oturum amak iin: Balat / Oturumu Kapat / Oturumu Kapat zerine tklayn. Oturum ama ekrannda [Ctrl] + [Alt] + [Del] tularna basn. Kullanc ad alanna Administrator yazn, parolanz girin ve Tamama tklayn. Balat mens zerinden altra tklayn. A satrna gpedit.msc yazn ve Tamama tklayn. Grup lkesi penceresi ekrana geldiinde Bilgisayar Yaplandrmas / Ynetim ablonlar / A zerinden QoS Paket Zamanlaycsn iaretleyin. Ekrann sandaki alanda Ayrlabilir bant geniliini snrla seenei zerine ift tklayn. Ayar sekmesinde Etkin seeneini iaretleyin. Bant genilii snr (%) alannda QoSaware uygulamalara rezerve etmek istediiniz oran girin. Tamama tklayn ve Grup lkesi penceresini kapatn. Balat / Bilgisayarm / A Balantlar / A balantlarn grntle seenei zerine tklayn. Alan listeden a balantnz zerine sa tula tklayn ve zellikleri sein. Genel sekmesi altnda QoS Paket Zamanlaycsnn aktif olduundan emin olun. Bilgisayarnz batan balattnzda tm ilemler onaylanr. Bylelikle QoS-aware bir uygulama
Bu ipucu sayesinde sistem belleine ince ayar gerekletirilebilirsiniz. Ancak en az 256 MB bellee ihtiya duyuluyor. ncelikle (Balat / altr zerinden regedit komutunu altrarak Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn ve HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM \ CurrentControlSet \ Control \ Session Manager \ Memory Management anahtarna ulan. 1 DisablePagingExecutive zerine ift tklayn ve ondalk tabannda 1 verisini girin. Bu ayar XPnin sabit diske bavurmak yerine verileri bellekten okumasn salar. 2 LargeSystemCache zerine ift tklayn ve ondalk tabannda 1 verisini girin. Bu ayar XPnin ekirdeini bellek zerinde altrarak performans art salar. 3 Yeni bir DWORD deeri oluturun ve IOPageLockLimit olarak adlandrn. Deer zerine ift tklayarak deer verisini ondalk sistemde deitirin: 128 MB bellek iin 4000, 256 MB bellek iin 10000 ve 512 MBdan daha yksek bellee sahipseniz 40000 deerini girin. Bu ayar disk bellekleme hzn artrr. Bilgisayarnz yeniden balattnzda sisteminizin adeta utuunu greceksiniz.
Windows sistem kaytlarnda ayn alanda daha fazla tema oluturulduunda farkl renk ablonlarnn yaratlmas da mmkn olacaktr. Her zamanki gibi, ncelikle Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. Ardndan HKEY_USERS \ .DEFAULT \ Software \ Microsoft \ Windows \ CurrentVersion \ ThemeManager anahtarn bulun. Ardndan NormalColor verisi zerine farenin sa tuuyla tklayn ve Deitir komutunu sein. NormalColor deer verisini Metallic olarak deitirin. Tamama tklayn ve Kayt Defteri Dzenleyicisi penceresini kapatn. Bilgisayarnz batan balatn. Not: Alta eski renk stiline geri dnmek iin Metallic deerini tekrar NormalColor olarak deitirmeniz yeterli olacaktr. Yeni temalar yaynlandnda DllName anahtarnda yer alan veriyi deitirerek farkl temalara gei yapabilirsiniz.
86
Windows XP ProSre:
4 dakika
Internet Explorer ksayolunu deitirerek hedef satrnn sonuna -nohome parametresini ekleyin. rnein: C:\Program Files\Internet Explorer\IEXPLORE.EXE" -nohome Bu ayar Internet Explorern mmkn olan en yksek hzda ekrana getirilmesini salar, nk uygulamann altrlmas srasnda hibir web sayfas grntlenmez. IE balatldktan sonra ana sayfaya gitmek istiyorsanz, Giri tuuna tklamanz yeterli olacaktr.
85
Windows XP ProSre:
4 dakika
Bu ipucu, bilgisayarn al ekran grndnde hangi renk seimlerinin varsaylan tema olarak grntleneceine karar vermenizi salyor. Standart olarak sadece bir tema bulunduu iin imdilik sadece bu tema iin renk ayarlarn deitirebilirsiniz. Ancak tabii ki
HIZLI IE AILII: Ksayolun sonuna eklenecek ksa bir parametre IE aln hzlandrr.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
25
87
Windows XP ProSre:
5 dakika
Windows Blinds XP, Windows XP iletim sistemine entegre edilmi bir biimde kullanma sunulur. Microsoft ve Stardock firmalar bir ibirliine girerek Microsoftun Windows XP iletim sistemi altnda bu teknolojiden yararlanmasna imkan salanmtr. Windows Blinds XPnin kurulumu ile Grnt zellikleri altnda bilgisayarna uygulayabileceiniz birok ek tema aktif hale gelir. Hatta daha da iyisi, 1000in zerinde farkl temadan birini indirebilir veya SDKlar kullanarak kendi temanz kolay bir biimde oluturabilirsiniz. Grnm ayarlarnz deitirmek iin ncelikle Windows Blinds XP (eCHIP Code: WinBlindXP) uygulamasn kurun. Daha fazla tema iin http://www.wincustomize.com/index.asp sayfasn ziyaret edebilir ve sol taraftaki men zerinden WindowsBlinds seerek temalarnz indirebilirsiniz.
http://www.maxtor.com/en/support/downloads/maxblast3.htm http://support.wdc.com/download/index.asp#dlgtools The Maxtor Maxblast 3 al disketi, EZ-BIOS ayarlar zerinde daha stn kullanlabilirlik salar. rnein aada Maxblast ile EZ-BIOS kurulumunun adm adm uygulamasn bulabilirsiniz: 1 A: srcsne sistem al disketini yerletirin ve bilgisayar batan balatn. 2 Sorumluluklar kabul etmenizi gerektiren metinler ekrana geldiinde [Enter] tuuna basarak ilemleri onaylayn. 3 Ana menden (Main Menu) Advanced Options seeneini sein ve [Enter] tuuna basn. 4 Gelimi ayarlar (Advanced Options) alt mens ekrana gelir. 5 EZ-BIOSun kurulumunun ardndan XP balatldnda yeni donanm tanr ve sabit diskleriniz iin gerekli ATA srclerinin kurulumunu salar. Bilgisayarnz batan balattnzda artk daha hzl alan bir sisteme sahipsiniz.
birka saat iinde kesilmesi sorunuyla karlalabilir. Bu sorunu zmenin iki yolu var: 1 Hazrda Bekleti devre d brakn: Masastne sa tula tklayn ve zellikleri sein. Ekran Koruyucu sekmesine gein. Mnitr gc alannda G tuuna tklayn. Hazrda Beklet sekmesine gein ve Hazrda bekletmeyi etkinleti seeneini devre d brakn. 2 Windows Messenger devre d brakn: Balat / altr zerinden gpedit.msc komutu ile Grup lkesi uygulamasn balatn. Bilgisayar Yaplandrmas / Ynetim ablonlar / Windows Bileenleri zerinden Windows Messengera tklayn. Pencerenin sandaki alanda Windows Meesenger altrlamasn seenei zerine sa tula tklayn zellikleri sein. Ayar sekmesinde Etkin seeneini iaretleyin ve Tamama tklayarak deiiklikleri onaylayn. Sorunun giderildiini greceksiniz.
89
91
Windows XP ProSre:
Windows XP ProSre:
3 dakika
4 dakika
WINDOWS BLINDS XP: Temalar iin yardmc Blinds XP arac farkl temalara eriimini salar.
88
EZ-BIOS ve XP
Etki:
Windows XP ProSre:
3 dakika
Baz anakartlarda BIOS, sabit diskiniz iin gerekli ayarlarn yaplmas srasnda kstlaycdr. rnein multi sector transfers ve Logical block addressing gibi her iki ayar da tm Windows srmleri altnda sabit disklerin genel performansn artrr. Bu sorunun stesinden gelmek ve ayarlar aktif hale getirebilmek iin Maxtor veya Western Digital firmalarnn web sitelerinde bulabileceiniz (adresler aada) basit boot yazlmn kurmanz gerekir:
Aada zm anlatlan sorun, nedeni tam olarak anlalmayan bir sebepten tr baz sistemlerde grlebilir ve klasr ierisinde dosya ya da klasrleri fare ile setiinizde oluan mavi saydam dikdrtgen giderek yavalar. Bu sorunu gidermek yapmanz gereken ilem olduka basit: Bilgisayarm simgesi zerine sa tula tklayn ve zellikleri sein. Gelimi sekmesine gein, Performans ayarlar altnda Ayarlar zerine tklayn. Grsel Efektler sekmesinde Yar saydam seim dikdrtgeni gster seeneini devre d brakn ve Uygulaya tklayn. Ardndan ayn seenei tekrar iaretleyin ve Tamama tklayarak pencereyi kapatn. Artk klasrde seim dikdrtgeni gecikmelere neden olmayacaktr.
Windows XP Service Pack 1 gncellemelerini sisteminize yklediniz ve bu ilemin ardndan avi dosyalarnn grntlenmesi srasnda %100 CPU kullanmna neden olduunu ve sistemin neredeyse tkanmak zere olduunu grdnz. Bu ipucu sayesinde Windows XP ve XP! Gncellemesi yaplan srmlerde sorunun giderilmesini salayabilirsiniz. Kayt Defteri Dzenleyicisi altnda HKEY_LOCAL_MACHINE \ SOFTWARE \ Classes \ CLSID\ {87D62D9471B3-4b9a-9489-5FE6850DC73E} \ InProcServer32 anahtarn silin. Bu anahtarn silinmesi oklu ortam dosyalarnn oynatlmasn veya dosya zellikleri ya da kk grnmlerinin grntlenmesini engellemez.
90
92
Windows XP ProSre:
Windows XP ProSre:
3 dakika
4 dakika
USB modeller bata olmak zere baz ADSL ve kablo modemlerde balantnn
Desktop Manager arac ok sayda masast oluturarak masast alan kazanmanz ve daha dzenli bir alma orta-
CHIP | ZEL
26
Not: Bu ipucu Internet Explorern tm yeni srmlerinde alr. Ancak sadece www. ve .com eklentilerinin girilmesi iin kullanlabilir. Ne yazk ki .net , com.tr veya .co.uk gibi uzantlar otomatik olarak tamamlanamaz.
94
MASAST YNETCS: Desktop Manager ok pencerede alanlarn ilerini kolaylatracak.
Windows XP ProSre:
4 dakika
mnn oluturulmasn salyor. ncelikle Microsoftun web sitesi zerinde cretsiz olarak sunulan XP PowerToysun ????? (eCHIP Code: Powertoys) ???? sisteminize kurulmas gerekir (http://www.microsoft.com/w indowsxp/pro/dow nloads/powertoys.asp). Kurulumun tamamlanmasnn ardndan ara ubuuna sa tula tklayn. Alan mende Ara ubuklar altndan Desktop Manager fonksiyonunu aktif hale getirin. Artk drt yeni masast grebilirsiniz. Ancak Linuxun bir zelliini hatrlatacak olan Shared Desktops seeneini kullanmamanz neririz. Bu fonksiyonu kapatmak iin ekrann sa alt kesinde MSVDM tanmnn hemen yanndaki yeil Windows simgesine farenin sa tuuyla tklayn ve Shared Desktops seeneini devre d brakn. Ayrca simgelerin ekranda grnmesini istemiyorsanz Show Quick Switch Buttons seeneini kapadktan sonra [Windows] + [V] tuu ile nizleme penceresine geebilirsiniz.
Bu ipucu ile Windows XP altnda farenin hzlandrlmasn salayabilirsiniz. Bu sayede Windows 2000 tipi fare kullanm rahatlna kavuulur. Oyun severler ve bu tip hassas fare hareketlerine ihtiya duyan kullanclar iin ideal. ncelikle Kayt Defteri Dzenleyicisi (Balat / altr / regedit.exe) altnda HKEY_CURRENT_USER \ Control Panel \ Mouse anahtarna ulan. Ekrann sa yannda yer alan anahtarlar arasndan SmoothMouseXCurve zerine ift tklayarak deerini aadaki biimde deitirin: 00,00,00,00,00,00,00,00,00,a0,00,00,00, 00,00,00,00,40,\ 01,00,00,00,00,00,00,80,02,00,00,00,00, 00,00,00,05,00,00,00,00,00 Ardndan SmoothMouseYCurve deerini de aadaki biimde deitirin: 00,00,00,00,00,00,00,00,66,a6,02,00,00, 00,00,00,cd,4c,\ 05,00,00,00,00,00,a0,99,0a,00,00,00,00,0 0,38,33,15,00,00,00,00,00 Kayt Defteri Dzenleyicisini kapatn ve bilgisayarnz batan balatn.
defa Windows XP kurulum CDsi ile bilgisayar balatn ve Windows kurulumunu gerekletirin. Windows XP kurulumun hangi disk alan zerine yaplmasn istediinizi sorduunda NTFS nerilerine aldanmayn ve hibir deiiklik yaplmadan mevcut disk alan zerine kurulumu gerekletirecek son seenei sein. Windows kurulumu sorunsuz olarak tamamlanacak ve NTFSe ihtiya duymadan 32 GBdan daha byk disk alanna sahip olabileceksiniz.
96
Windows XP ProSre:
4 dakika
Dosya ilemleri srasnda Dosya Deiimini Onayla balkl pencerelerle sk sk karlamsnzdr. Bu tip pencerelerde genelde Evet, Tmne Evet, Hayr, ptal seenekleri bulunmasna ramen ptalin Tmne Hayr seeneinin yerini tuttuu dnlerek yer verilmez. Ancak bu seenee de ihtiya duyulduu durumlar olabilir. Bu gibi durumlarda [Shift] tuu basl iken Hayr zerine tkladnzda Tmne Hayr seenei gerekletirilir.
93
95
Windows XP ProSre:
TMNE HAYIR: Kopyalama ilemleri srasnda eksik kalan seenee Shift tuu ile eriilir.
Windows XP ProSre:
6 dakika
4 dakika
Bu ipucu sayesinde Internet Explorer adres ubuuna yazacanz adreslerin www. n eki ve .com son eki ile otomatik olarak tamamlanmasn salayabilirsiniz. Bylelikle daha az yazabilir ve web sitelerine daha hzl eriebilirsiniz. 1 Adres ubuuna web sitesinin adn yazn (rnein: Microsoft). 2 [Ctrl] + [Enter] tularna basn. 3 IE yazlan adresi otomatik olarak "www.microsoft.com" biimine tamamlar ve sayfann almasn salar.
imdiye kadar hi aklanmam bir ipucunu su yzne karyoruz. Windows XP altnda 32 GBdan daha byk disk alanlarnn kullanlmas aada okuyacanz yntem ile artk mmkn. rnein 60 GBlk FAT32 biimlendirilmi diskinizi tek para olarak kullanabilirsiniz: ncelikle bir Win98 al disketi bulun ve bilgisayarnz bu al disketiyle balattktan sonra Fdisk komutunu altrn. Disk alan boyutunu 120GBa kadar istediiniz boyutta tanmlayn. Win98 al disketiyle bilgisayar tekrar balatn ve srcy biimlendirin. Bu
97
Windows XP ProSre:
3 dakika
Bu ipucu a ile ilgili tm sorunlarnz zemez, ancak dier kullanclara balant problemini ortadan kaldrmanz salayabilir. Balat mens zerinden A Balantlarma sa tula tklayn ve zellikleri sein. Yerel A Balants zerine sa tula tklayn ve zellikleri sein. Kimlik Dorulama sekmesine gein. Bu a iin IEEE 802.1x kimlik dorulamasn etkin-
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
100 pucu
27
letir seeneini devre d brakn ve Tamama tklayn. Muhtemelen sorunun ortadan kalktn greceksiniz. Eer sorun hala giderilemediyse, a ile ilgili dier ipularn da gzden geirmelisiniz.
nin konumunu yazn: satrna aadaki komutu yazp leriye tklayn: C:\WINDOWS\system32\rasdial.exe /disconnect Ardndan ksayol zerine sa tula tklayarak zellikler penceresinde Ksayol sekmesine gein. Ksayol tuu alanna tklayn ve balantnn annda kesilmesi iin kullanlacak klavye ksayolunu tanmlayn.
99
KMLK DORULAMA: Bu seenek baz sistemlerde aa eriimi engelleyebilir ve kapatlmas gerekir.
Windows XP ProSre:
4 dakika
srlerin alt klasrlerinin de seili olduunu kontrol edin. 6 Tekrar zellikler zerinden Gvenlik sekmesine gein. 7 Administrator kullancsna tm haklarn ynetimini verin (Eer Uygula tuu aktif durumda deilse hepsini devre d brakn ve tam kontrolu tekrar sein). Alt seenekleri bulunan seeneklerin seildiinden emin olun. Bilgisayarnz tekrar balatn ve istediiniz dosyalar silin. Ksayollar gibi baz dosyalar bozulmu grnebilir, ancak bu deiikliin ardndan dzeldiini grebilirsiniz.
98
Windows XP ProSre:
3 dakika
Ksayol ile evirmeli a balantnzn kesilmesi iin masastne sa tula tklayarak yeni bir ksayol oluturun ve e-
Kilitli ve eriimi engellenmi dosyalarn silinmesi iin u ilemleri gerekletirmeniz yeterli olacaktr: 1 Bilgisayar Gvenli Modda balatn (Al srasnda [F8] tuuna basl tutun). 2 Administrator hesabyla oturum an. 3 Silinemeyen dosyay ieren klasr sein. 4 zellik / Gvenlik / Gelimi / Sahibi zerine tklayn. 5 Administrator kullancsnn tm haklarn sahibi olduundan emin olun. Kla-
100
Windows XP ProSre:
3 dakika
Kayt Defteri Dzenleyicisi zerinden HKEY_CURRENT_USER \ Software \ Microsoft \ Command Processor anahtar altnda yer alan CompletionChar deerine 0x00000009 verisini atayarak DOS komut satrnda dosya adlarnn otomatik olarak tamamlanmasn salayabilirsiniz.
28
Donanm pular
PC Doktoru Banda
Sistem performansnn en nemli bileeni, dzgn alan donanmlardr. Ancak ou kez kayna bile anlalamayan sorunlar PCnizin yavalamasna ve kullanlmaz hale gelmesine neden olabilir. Bu blmde sk karlalan donanm sorunlarnn zmlerini bulabilirsiniz.
A kart
ki a kart ve ADSL
Eer Windows 98 altnda ADSL balantnz ve yerel anz bir arada kullanmak istiyorsanz kk bir ipucuna bavurmanz gerekebilir. ADSL balants veri transferi iin bir a kartna ihtiya duyar. Eer dier bilgisayarlarnzda da internetten faydalanmak istiyorsanz ayn zamanda Switch grevi gren bir Routera sahip olmanz gerekir. Bu sayede her iki bilgisayar da internete eriebilir, birbiri arasnda veri transferi gerekletirebilir ve yazclarn paylatrabilirler. Eer Router satn almay dnmyorsanz ADSL balants bulunan bilgisayara ikinci bir a kartnn balanmas gerekecektir. ADSL zerinden veri transferi iin 10 Mbitlik bir a kart yeterli olurken, bilgisayarlarn birbirine balantsnn en azndan 100 Mbitlik bir a kart ile gerekletirilmesi gerekir. Eer src ve a ayarlarnn doru tamamlanmasna ramen Windows 98 altnda dier bilgisayarlara eriemiyorsanz ADSL balantsnn bulunduu bilgisayara sabit IP adresi ve alt a maskesi (255.255.255.0) tanmlayarak sorunu giderebilirsiniz. Bylelikle iki bilgisayar arasndaki iletiim sorunu hzl birbiimde zlr (Windows XPde bu sorun yaanmaz).
HIZLI BALANTI: Kablo modemin bulunmad blgelerde Adsl yksek hzda internet eriimi salar.
Anakart
to enter Setup aklamasnn hemen altndaki satrda yer alan BIOS tanmna dikkat edin ([Pause] tuuyla ekrann akn dondurabilirsiniz). rnein, 2A69KA1AC deerine benzeyen say dizisini bir kada not edin. Ardndan www.wimsbios.com web sayfasna gidin. Bu sitede AMI ve Award BIOSlu eski ve yeni birok anakart modelini bulabilirsiniz. BIOS Numbers zerine tklayn.lk be deeri Identifying the chipset tanmnn hemen altnda arayn. Ardndan chipset ve aranan reticiyi bulacaksnz. rneimizdeki anakartn, Intelin 440BX/ZX chipsetli modeline ait olduu ortaya kyor. Yedinci iaretten sonra Award Hardware Vendors altnda anakart reticisi bilgisine eriebilirsiniz (rneimizde Abit). retici balantsna tklayarak bu firmaya ait anakartlarn bir listesine eriebilirsiniz. rneimizdeki 2A69KA1AC BX6 anakartlar tanmlyor. Artk gerekli bilgilere sahipsiniz ve anakart reticisi-
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
Donanm pular
29
VIA CHIPSET: Veri transferi srasnda yaanan hatalarn giderilmesi iin bir takm BIOS ayarlarnn kapatlmas gerekir.
ANAKARTINIZI BELRLEYN: www.wimsbios.com adresi zerinden anakartnzn markasn ve chipsett modelini renebilirsiniz.
Anakart
gerekir. Ancak BIOS ayarlarnz arasnda yukarda saylan veya benzeri seenekler bulunmuyorsa, anakart reticinizin web sitesi zerinden BIOS upgrade dosyalarn indirmenizi ve BIOSunuzu gncelletirmenizi neririz. Eer BIOS gncelletirmeleri de iinizi grmezse, her iki DMA aygtn da ayn kanal zerinde Master ve Slave olarak tanmlayabilirsiniz. Alternatif olarak, Aygt Yneticisi zellikleri zerinden DMA seeneini nndeki iareti kaldrarak daha yava bir PIO modunu kullanabilirsiniz. Yukarda anlatlan tm bu deiiklikleri yapamyorsanz 686B Bug Patch aracnn en gncel srmn kurmanz gerekir. Bu program www.viahardware.com sitesi zerinde Downloads blm altnda bulabilirsiniz.
disk bulunmasna ramen karlalan bu tip hatalar ho karlanr. Bilgisayarnz her zamanki gibi balatlmasna ramen, anakart modeline gre deien, CMOS-Settings wrong benzeri bir uyar mesaj ekrana gelir. Bu durumda kullancnn, iletim sisteminin balatlmas iin her seferinde sabit disk ayarlarnn yaplmasn beklemesi gerekir. Aslnda bu uyarnn bir hatadan kaynaklandn sylemek doru olmaz. nk zayflayan CMOS pili BIOS ayarlarnn saklanmasna imkan tanmaz ve her alta unutulan ayarlarn tekrar yaplmas gerekir. Bu durumda tek yapmanz gereken, anakart zerindeki pili skp bir yenisiyle deitirmek olur.
Anakart
ZAYIF BATARYA: BIOS ayarlarnn tutulmasn salayan CMOS pilini kolayca yenileyebilirsiniz.
Anakart
Anakart
BIOS uyars
Bilgisayarnzn her alnda sistemde sabit disklerin bulunamadn belirten bir hata mesajyla karlayorsunuz. zellikle ok eski bilgisayarlarda sabit
CHIP | ZEL
30
Anakart
G KAYNAI: Sistem kmelerine neden olan s artn nlemek iin kaliteli bir g kayna tercih edin.
AKILLI BELEKLER: Smart Media Cardlar yanl okutulduunda veri kaybna neden olabilir.
mansl bir g kayna tercih edilebilir. Bylelikle sistem ssnn drlmesinin yan sra performans art da salanr.
Bios
Anakart
Anakart
Silinen dosyalar
ektiiniz fotoraflarn kaybolmas bir kabus haline dnebilir. Burada anlatlan ipucu ile Smart Media kartndaki verilerinizin silinmesini engelleyebilirsiniz. Smart Media veya Compact Flash gibi farkl bellek kartlaryla alan ou kullanc verilerin aktarlmas iin Kart Okuyucu benzeri donanmlar tercih eder. Bu aygtlar Windows Me veya Windows XP altnda bir sabit disk gibi grlr. Ancak Smart Media kartlarnn kullanm srasnda sorunlar yaanabilir. Kart yanl yerletirildii takdirde kart okuyucu, kart zerinde yer alan tm dosyalarn silinmesine neden olur. Sonu olarak kart doru yerletirdiinizde genelde baz dosyalarn kaybolduu grlr. Bu gibi durumlardan nceden korunmak iin kartn zerine doru yerletirme yn hakknda bir uyar iareti izilmesi sorunun zlmesinde etkili olur. Hatta eer okuyucu aygt birok kullanc tarafndan kullanlyorsa, bu zm ok faydal olacaktr.
DSK PERFORMANSI: Disk performans: VIAnn sitesinde RAID performans art iin kullanld iddia edilen dosya normal sabit disk hzn da artyor.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
Donanm pular
31
JUMPER AYARI: BIOS zerinde Reset Jumpern belirtilen konuma yerletirdiinizde tm BIOS ayarlar silinir.
rulumunu tamamlayn ve balatn. Hemen ardndan Mode sekmesine gein. Parldamay engellemek iin Macro off seeneini etkinletirin. Fullscreen seenei ile siyah erevelerden de kurtulabilirsiniz. Resize sekmesi zerinde ekrandaki grnty uygun biimde boyutlandrn. Adjust / Flickerfilter ayaryla titremeleri azaltabilirsiniz. Buradaki deer ne kadar yksek olursa titreim dzeltme efekti de o kadar etkili olacaktr. Ayarlar bir defa yaptnz takdirde artk film keyfinizi kimse bozamaz.
anakarta giden elektriin kesilmesi iin kasa zerinde kapatma tuuna basmak yeterli olmaz ve elektrik kablosunun sklmesi gerekir. Anakart zerindeki CMOS bataryasn skn ve yaklak 3 saat bekleyin. Bataryay tekrar yuvasna yerletirin, elektrik kablosunu takn ve bilgisayarnz balatn. Artk BIOS mensne ulaabilirsiniz. 5 Eer yaplan hibir ilem sonu vermiyorsa yetkili teknik servise bavurarak BIOSunuzun deitirilmesini talep etmekten baka zm grlmyor.
ATHLON XP CPU: lemci tanmnda + simgesi bulunan tm ilemciler gerekte CPUnun kullandndan daha yksek saat hzna sahip olduunu iddia eder.
Ekran Kart
lemci
Her eyden nce anakart kitapn gzden geirin ve anakartnzn 133 MHz destekleyip desteklemediinden emin olun. Aksi takdirde anakartnz daha hzl altrlamaz. Anakart modeline bal olarak saat hz BIOS mens zerinden veya jumperlar araclyla deitirilebilir. rnein Elitegroup firmasnn K7S5A modeli BIOS Setup mens zerinde CPU PnP Setup Page altnda Cpu Speed deerinin 133/133 olarak deitirilmesiyle ayarlanr. Baz reticiler web sayfalar zerinde Athlon XP ilemcileri iin BIOS gncellemelerini sunarlar (rnein MSI: www.msi-computer.com). Ancak ou zaman BIOS gncellemesine gerek duyulmadan sistem hznn deitirilmesi mmkn olur. Buna en iyi rnek MSI firmasnn K7 Master modelini gsterebiliriz.
lemci
CHIP | ZEL
32
Front Side Bus deerinin ykseltilmesi yeterli olacaktr. rnein Gigabyte GA6 modeli bir anakart zerinde yer alan kk anahtarlarla bu deiiklie imkan tanyor. FSB deerini 133 yerine 150 olarak deitirdiinizde nceki 933 MHZ hz yerine 7 x 150 = 1050 MHz hzna kolayca erimek mmkn oluyor. stelik bu ilemcide snma sorunu yok denecek kadar az.
Monitr
UZUN MRL: Eer dizst bilgisayarnz kurallara uygun kullanrsanz mrn uzatabilirsiniz.
(sistem klasrleri bilgisayarnzdaki dizin yapsna bal olarak farkllk gsterebilir). Disketin nceden srcye yerletirilmesi gerektiini unutmayn, aksi takdirde gerekli veriler kaydedilemez. Bu komut sayesinde disket zerinde tm Bootloaderlar tarafndan okunabilecek olan boot sektr oluturulur. Bootsect.lin adn tayan dosya disketten C: srcsne kopyalandnda ve boot.ini dosyas aadaki biimde deitirildiinde boot sektr kaytlar Windows XP tarafndan da grlr. Boot.ini dosyasnn aadaki biimde grlmesi gerekir:
[boot loader] timeout=5 default=multi(0)disk(0)rdisk(0)partiti on(0)\WINDOWS [operating systems] multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(2)\WIN DOWS=Microsoft Windows XP Professi onal /fastdetect c:\bootsect.lin=SuSE Linux 7.2 Professional
da kullanyor ve pek sk seyahat etmiyorsanz bataryadan vazgemelisiniz. Hatta bataryay bilgisayarnzdan karn. Eer bilgisayarnz elektrik kaynana bal olarak alyorsa bu esnada bataryann bir ksmnn srekli olarak boalp tekrar doldurulmasna engel olun. Tm batarya tipleri bu durumda ypranr ve zaman ierisinde bozulur. Her eye ramen karmadan nce bataryay tamamen doldurmal ve her ay ykleme durumunu kontrol etmelisiniz. Aksi takdirde bataryanz zarar grebilir.
RAID
zm olduka basit. Oyunlar sk sk hareketli ve deiken grntler ierir. Bu durumda tpl monitrlerde sorun yaanmaz. TFTlerde ise grnt geileri ayrt edilemez, nk her grnt noktas ayn transistr zerinden ynetilir ve aydnlatlr. Kukusuz bu durumda yeni grntnn oluturulmas iin yenileme zamanna ihtiya duyulur. Bu nedenle tm oyunseverlere yeni teknolojiler kullanma geene tek imdilik klasik tpl monitrleri tavsiye ediyoruz.
Notebook
Eer onboard RAID denetisi destei bulunan bir anakart ile ayn anda Windows ve Linux kullanyorsanz muhtemelen Linuxun RAID ile sorunlara neden olduunu renmeniz ksa srmtr. Bu sorunun giderilmesi iin zerinde iki iletim sistemi alan, Athlon 1200 ilemcili Asus A7v133 anakart ve RAID denetisine sahip test bilgisayarmzda aadaki zm uyguladk: Gerekli RAID srclerini internetten indirdikten sonra (Bu rnekte Promise firmasnn RAID denetisi bulunuyor) al (Boot) ve Image disketleri oluturun. Srcler mevcut kurulu bir sisteme yklenebilir ya da yeni kurulum iin kullanlabilir. Sistem kurulumu tamamlandnda (Bootpoint disketi) bilgisayar disketten balatn ve root-User satrnda aadaki komutu yazn:
dd if=/dev/hdb1 bs=512 count=1 of=/mnt/floppy/bootsect.lin Not: iareti komutun bir alt satrda devam ettiini gsteriyor.
AILI MENS: Sistem Yaplandrma Yardmc Program altnda normal bir XP iletim sistemi bu ekilde grnr.
Balang srasnda RAIDin MBRsinde kaytl XP Loader balatlr. Bu sayede Linux sisteminin balatlmas iin iin kk (veya boot) Partitionda yer alan Loader yklenir. XP iletim sistemi NT olarak tanmland ve Windows sistem dosyas config.sysde gerekli bilgiler yer ald iin artk Loaderlar arasnda gei yapabilir.
USB Aygtlar
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
Donanm pular
33
rinden eken aygtlarda sorunlar ba gsterebilir (rnein tarayclar). Aygt grmemek, yavalatmak veya hata mesajlar alarm sinyalleri anlamna gelir. lk olarak sorunun gerekten enerji problemi olduundan emin olun. Bunun iin XPde Balat / Denetim Masas / Sistem (ift tklama) / Donanm / Aygt Yneticisi admlarn izleyin. (Win98de Bilgisayarma sa tula tklayn, zellikler zerinden Aygt Yneticisine gein) Evrensel Seri Yolu Denetleyicisinde bulunan USB-Root-Hub zerine sa tklayn ve zellikler seeneini sein. G sekmesini ne getirdiinizde ka miliamper hizmetinize sunulmu ve her bir aygt ka miliamper ekiyor, grebilirsiniz. Dier hublar ile ilgili bilgileri de burada bulabilirsiniz. Eer bir USB aygtna elektrik yetmiyorsa onu bilgisayara dorudan balamay dnebilirsiniz. Hi bo yer yoksa ikinci bir usb kart bilgisayara taklabilir.
sorunlu aygtlarn hangi USB balant noktasnda kurulduklarna dikkat etmeli veya not etmelisiniz.
Yazc
Eski yazc ve XP
Nec Superscript 3000 Color gibi eski yazclar Windows XP tarafndan desteklenmez. Eski srclerin yklenme giriimi her zaman sonusuz kalr. Bu srcleri ve yazcnz hala kullanmak istiyorsanz, tek zm XP iletim sisteminize paralel olarak bir de Windows 98 kurmak olacaktr. Eer bilgisayarnzn aln yavalatmak ve sistem karklna neden olmak istemiyorsanz Windows XP altnda VMware Workstation veya VirtualPC benzeri aralardan yararlanabilir ve iletim sistemi altnda altrlabilecek iletim sistemleri kurabilirsiniz.
mayabilir. Ancak kukusuz masastne yaratlacak doru ksayol ile iinizi kolaylatrabilirsiniz: 1 Windows Balat mensn an ve Ayarlardan Yazclara tklayn. Yazcnzn simgesi zerine sa tula tkladktan sonra Ksayol Oluturseeneini sein. Eer ok sayda src kuruluysa varsaylan yazcy semeniz gerekir. 2 Windows, yazc penceresinde ksayol oluturulamayacan belirten bir uyar penceresi grntler ve masastne ksayol oluturulmas iin bir alternatif sunar. Bu soruyu Evet ile onaylayn. 3 imdi Windows arabiriminde yeni simgeyi grebilirsiniz. Windows Gezgininde bir dosyay fare ile iaretleyip srkleyerek bu ksayol zerine braktnzda ilgili uygulama otomatik olarak balatlr, yazdrma ilemi gerekletirilir ve uygulama tekrar kapatlr.
Ses kart
USB Aygtlar
Yazc
Kat almyor
Yazcnn kat rafnda yeterli miktarda kat bulunmasna ramen yazdrma ilemi srasnda kat hatas grlyor. Sk karlalan bu durum genelde yazcnn katlar yklemek iin kulland lastik tekerleklere yapan toz ve kirden kaynaklanr. Bu nedenle lastik tamburlar kad kavrayamaz. Bu durumda kayganlaan tamburlarn temizlenmesi iin yazcnz an ve kat alma tuuna basl tutarak lastik tekerleklerin dnmesini salayn. Ardndan ince zmpara kadn hafife kirlenen lastik tekerlek zerine bastrn ve tekerleklere yapan kiri temizleyin. Yazcnzn eskisi gibi altn greceksiniz.
Yazc
KULLANII: USB aygtlar performansn yan sra olduka yksek kullanm kolayl salar.
srasnda iki USB balant noktasndan sadece biri iin kurulmu olabilir. Aygtn kablosunu sktkten sonra dier USB yuvasna taktnzda bu tip bir durumla karlalr. Bu durumda
IDE KABLOSU: Eski tip IDE kablolar kullansz olmalarna ramen bazen vazgeilmez olurlar.
CHIP | ZEL
34
Gizli Komutlar
indowsun herkes tarafndan bilinen basit ve kullanl arayznn gerisinde, parametrelere dayal ok sayda komut yatar. Bu nedenle, profesyonellerle amatrleri birbirinden ayrann aslnda ok ince bir izgi olduunu syleyebiliriz. Sizlerden gelen mektuplar ve e-postalar da gsteriyor ki, Windows ierisinde sunulan birok komut, gerekte pek az kii tarafndan biliniyor ve bu nedenle ou basit sorunun zm, farkl firmalarn gelitirdii, hatta bazen bir hayli yksek fiyatlarla satlan aralarda aranyor. Bu durumda ortaya kan tablo ise kullanclarn bilinsiz davranlar sonucu katlandklar maliyetleri ortaya koyuyor: Getiimiz yl Avrupada byk irketler arasnda yaplan bir aratrma, firmalarda srf Windows ierisinde yer alan komutlardan haberdar olunmad iin yaplan harcamalarn yzbinlerce dolar atn gsteriyor. Windowsun sadece uzmanlarca tannan bu komutlar arasnda yerel ada konforlu biimde sohbet etmeyi salayan Winchatten tutun
da, programlar aras zel iletiim kanal sayesinde performans art salayan Ddesharee kadar ok sayda kullanl ara yer alyor. Profesyonellie uzanan yolda sizlere yardmc olacak tm Windows komutlarn bu yazda sizler iin bir araya getirdik.
yaygnlayor. Bu yzden, Windows XP altnda da a eriimi iin DDE paylam aralarna (DDESHARE.EXE) yer veriliyor. Programn balatlmasnn ardndan, belirli programlarn ayn bilgisayar zerinde veya a zerindeki dier bilgi-
DDESHARE.EXE: Microsoft, Windowsun nceki srmlerinde programlar arasnda veri alveriini salamak zere Dynamic Data Exchange (DDE) tekniini gelitirdi. Bu sayede programlar bir ya da daha fazla DDE kanal zerinden birbirleriyle iletiim kurabiliyor. letiim iin gerekli grlen tek art ise programlarn ayn bilgisayar zerinde alyor olmas. nk a zerinden iletiime nceleri izin verilmiyordu, ancak daha sonra Windows uyumlu bir ara yardmyla buna da imkan saland. DDE tekniinin kullanm, yeni gelitirilen programlar ile birlikte her geen gn
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Gizli Komutlar
UYGULAMA ATLYE
35
sayarlarda alan programlarla iletiim kurmasn ve dosyalar ortak kullanmalarn salayabilirsiniz. Ara ile uzaktan eriim iin gvenlik snrlamalar oluturabilir veya belirli kullanclarn ya da kullanc gruplarnn DDE paylamna katlabilmelerini salayabilirsiniz. DDE paylam, bal bana NETDDE hizmeti gibi alr. Paylam aracna ise sadece ayarlar iin ihtiya duyulur.
VERIFIER.EXE: ou zaman sistem kmelerinin veya programlarn sorun karmasnn bata gelen nedeni hatal srclerdir. Windows altnda alan Src Dorulama Yneticisi (VERIFIER.EXE) yardmyla, sorunlar analiz ederek stesinden gelebilir ve hatal srcleri silebilirsiniz. Dikkat! Src dorulama yneticisi ile alrken Windowsun derinliklerine etki edebileceinizi unutmayn.
Balat / altr penceresi zerinde komut satrna winchat.exe yazp Tamama tklayarak program balatn. Programn altrlmasnn hemen ardndan, ekrana iki adet bo ve farkl alandan oluan program penceresi gelir: Pencerenin stndeki alanda kendi yazdnz metinler, altndaki alanda ise iletiim kurulan dier kullancnn yazd metinler grlr. evirmeli tu takm simgesine tkladnzda ise, a zerinde mevcut tm bilgisayarlarn sraland bir liste karnza gelir. Balant kurulmasn istediiniz bilgisayar seip Tamama tklayn. Kar yndeki bilgisayar kullancsnn iletiim kurmas iin, aktif hale gelen Gelen bir aramay yantla simgesine tklamas gerekir. Artk a zerindeki kullanclarla daha hzl iletiim kurabilirsiniz. Sohbeti sonlandrmak iinse en sadaki simgeye tklamanz yeterli olacaktr.
WINCHAT.EXE: Yerel anzda dahili eposta alt yaps kurulu bulunmasna ramen, XP a zerinden iletiim kurulmas iin gerekli aralar da sunuyor. Bu gibi durumlarda, pek ok kullanc tarafndan bilinmeyen sohbet arac (WINCHAT.EXE) yardmnza kouyor.
SRCLERDE SORUN: Src Dorulama Yneticisi, hatal srcleri ve sistem kmelerinin sebebini ortaya karyor.
SYSKEY.EXE: Windows XP, NT4 veya 2000 gibi NT tabanl dier iletim sistemleri, nispeten basit Windows olarak adlandrlan Windows 95, 98 veya Meden farkl olarak, kullancnn mutlaka oturum amasn gerektiriyor. Bu durumda bile, rnein dizst bilgisayarnz alndnda sisteme kaytl parolalarn gvenliinden phe edebilirsiniz. nk bu bilgisayara eriimi olan
kt niyetli biri, NT sisteminin gvenliini aabilir. Windows NT ve 2000 altnda bu parolalar Security Managers (SAM) veritabannda saklanr. Parolalar %windir%\System32\Config klasrnde yer alan SAM dosyasnda, kark deerler halinde yer alr. Bu nedenle Windows XP, 2000 ve Windows NT4n Service Pack 3 gncellemesinden itibaren sistem gvenlii iin yenilikler gndeme geliyor. SAM veritabann ifreleyen SYSKEY.EXE program, sistem iin kilit oluturur. Program balattktan hemen sonra Gncelletir zerine tkladnzda, SYSKEY.EXE farkl gvenlik seenei sunar: Balatma Parolas altnda bir parola belirleyebilirsiniz. Bu sayede, sistemin al srasnda oturum ama parolasndan nce Syskey parolanzn girilmesi gerekir. Buna karlk Sistemin rettii parola alannda yer alan Balang Anahtarn Yerel Olarak Sakla seenei, yksek konfora ramen dk gvenlik sunar. Burada Syskey tarafndan parola sorgulamas yaplr, doru yant alndnda SAM dosyas otomatik olarak deifre edilir ve oturumun almas salanr. Dier seeneklere kyasla, Balang Anahtarn Diskette Sakla seenei daha gvenlidir. Bu seenek iaretlendiinde, Syskey, SAM ifresini bir diskete kaydeder. Anahtar, 16KB boyutundaki STARTKEY.KEY dosyasndan oluur. Ancak ileride PCnizin al iin bu dosyann yer ald diskete ihtiya duyulur. Gvenlik asndan, bu disketin bir kopyasn oluturun ve gvenilir bir ortamda saklamalsnz. Bu, unutkan kullanclar iin byk bir risk: Eer Syskey disketinizi evde unutursanz, yolculuk srasnda dizst bilgisayarnz sizin iin byk bir ykten baka bir ey olmayacaktr.
ETKN KORUMA: Windows alnda kullanlmak zere bir al disketi oluturulmasn salar.
CHIP | ZEL
36
CHARMAP.EXE: Trademark simgesinden Ohm iaretine, Pesetadan Euro ve Yen para birimi iaretlerine kadar birok karakter, ou zaman klavye zerinde direkt olarak eriim tular bulunmad iin yazlamayabilir. Ancak Windows, yaz tipleri ierisinde yer alan bu karakterlerin kullanlmas iin basit bir ara sunuyor. Karakter Elem arac, yaz tipleri iinde yer alan tm karakterlerin grntlenmesini ve kopyalanarak farkl metinlerde kullanlmasn salar. Geli-
Tm karakterlerin grntlenmesi
mi Grnm tuuna tklayarak karakterlerin gruplanmasn kolaylatrabilirsiniz. Grupla mensnden Unicode Alt araln sein. Bu sayede ekrana gelen Grupla penceresinden, rnein yaz tipini oluturan karakterler arasndan sadece Latin harflerinin, genel noktalama iaretlerinin, para birimlerinin, st/alt simgelerin, say biimlerinin, matematik ilemlerinin, sembol ve dingbatlerin, Yunanca veya Arapa harflerin grntlenmesini salayabilirsiniz. Ayrca seilen karakterin tanm, pencerenin altndaki bilgi satrnda grlebilir. Aradnz karakteri listede bulduktan sonra zerine tklayarak semeniz ve Kopyala tuuna tklamanz yeterli olacaktr.
[C] tularna tklayarak kopyaladnz ierii sonradan kullanmak zere bir dosyaya kaydetmek iin Balat / altr zerinden clipbrd.exe komutunu altrmanz ve Pano Defteri Grntleyicisi penceresinden Dosya mensnden Farkl Kaydet zerine tklamanz yeterlidir.
KARAKTER TAHLL: Bu uygulama araclyla, yaz tipleri ierisinde yer alan karakterlere eriim kolaylar.
CLIPBRD.EXE: Kullanclar Windows panosunu ou kez farkna varmadan kullanrlar. Buna ramen CLIPBRD.EXE komutu ve CLP dosyalar pek bilinmez. Oysa Windows Gezgini veya uygulamalar zerindeki Dzen / Kopyala ve Dzen / Kes komutlar tamamen Windows panosu zerinden gerekletirilir. [Print Scrn] tuuna baslarak alnan ekran grntleri de yine bu panoda saklanr. Windows, bu ara sayesinde ayn zamanda hafzaya kopyalanan ieriin, ileride kullanlmak zere CLP uzantl dosyalar biiminde saklanmasna da olanak salar. rnein [Ctrl] +
CMD.EXE: Windows 2000, XP ve Server 2003 altnda komut satrna eriim iin kullanlan bu komutun Windows 98 / Me iletim sistemleri altndaki karl, command.com olarak bilinir.Genelde Balat / altr( mens zerinden DOS komut satrna eriim iin kullanlr. Ancak kullanl birok parametreden pek az kii yararlanabilir. Aada
ADIM ADIM
Windows Kur Yneticisi Sihirbazn balatmak iin Ynetim Aralar klasrnde Setupmgr.exe dosyasna ift tklayn ve ardndan leriye tklayn. Yeni bir yant dosyas oluturun ve leriye tklayn.
Windows Katlmsz Yklemeyi sein ve hemen ardndan leriye tklayn. letim sistemi srm sorusunda Windows XP Home veya Professional srmlerini sein, ardndan tekrar leriye tklayn.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Gizli Komutlar
UYGULAMA ATLYE
37
parametreleri ve aklamalarn bulabilirsiniz: /C Dizenin belirttii komutu yrtp sonlandrr /K Dizenin belirttii komutu yrtp kalr /S Dizenin /C ya da /K (bkz aa) sonrasnda davrann deitirir /QYanky kapatr /DKayt defterinden (bkz. aa), AutoRun komutlarnn altrlmasn devre d brakr /A Bir boru ya da dosyaya giden i komutlarn ktsnn ANSI olmasn salar /U Bir boru ya da dosyaya giden i komutlarn ktsnn Unicode olmasn salar /T:fg n plan/arka plan renklerini ayarlar (daha ok bilgi iin bkz. COLOR /?) /E:onKomut uzantlarn etkinletir (bkz. aa) /E:off Komut uzantlarn devre d brak (bkz. aa) /F:onDosya ve dizin ad tamamlama karakterlerini etkinletir (bkz. aa) /F:off Dosya ve dizin ad tamamlama karakterlerini devre d brak (bkz. aa) /V:onGeciken evre deikeni genilemesini snrlayc kullanarak etkinletir /V:off Geciken evre deikeni genilemesini devre d brak '&&' komut ayrcs tarafndan ayrlm birden ok komutun, trnak iaretiyle belirlenmise kabul edileceini unut-
mayn. Ayrca, uyumluluk iin /X, /E:on ile ayn; /Y, /E:off ile ayn; /R ise /C ile ayndr. Dier tm anahtarlar gz ard edilir. /C ya da /K belirtilirse, anahtardan sonraki komut satrnn kalan bir komut satr olarak ilenir; trnak (") karakterleri ilenirken, aadaki mantktan yararlanlr: 1. Aadaki koullarn tm yerine getirilirse, komut satrndaki trnak karakterleri tutulur: Hibir /S anahtar yok En azndan iki trnak karakteri ki trnak karakteri arasnda hibir zel karakter yok; <>()@^| ki trnak karakterleri arasnda bir ya da birden ok boluk karakteri var ki trnak karakteri arasndaki dize altrlabilir bir dosyann addr. 2. Yoksa, eski davran ilk karakterin bir trnak karakteri olup olmadn grp, bu durumda nc karakteri syrp toplu i dosyasndaki son trnak karakterini kaldrarak, son karakterden sonraki metni tutar. Komut uzantlar aadaki komutlara deiiklik ve/veya eklemeyi ierir: DEL ya da ERASE, COLOR, CD ya da CHDIR, MD ya da MKDIR, PROMPT, PUSHD, POPD, SET, SETLOCAL, ENDLOCAL, IF, FOR, CALL, SHIFT, GOTO, START, ASSOC, FTYPE Not : Belirli ayarlar almak iin komutad /? yazp zelliklerini grntleyin. Geciken evre deikeni geniletmesi varsaylan olarak etkinletirilmemitir.
Geciken evre deikeni geniletmesini, /V:ON ya da /V:OFF anahtaryla tm CMD.EXE'nin belirli etkinlemelerini etkinletirip devre d brakabilirsiniz. Tamamlama /F:ON anahtaryla etkinletirildiyse, kullanlan iki denetim karakterinden, [Ctrl-D], dizin ad tamamlamas iin kullanlrken, [Ctrl-F] ise dosya ad tamamlamas iin kullanlr. Denetim karakterlerinden birini girdiinizde, tamamlama etkin duruma getirilir. Tamamlama fonksiyonu, yol dizesini imlecin sol yanna getirip, hibiri hazrda deilse bir joker karakteri ekleyip eleen bir yol listesi oluturur. Ardndan ilk eleen yol grntlenir. Hibir yol elemezse, bip sesi verir ve grntden kar. Sonra, ayn denetim karakterine tekrar baslrsa eleen yol listesinde ilerlenir. Shift tuuyla denetim karakterine basmak, listede geriye doru ilerlemeye neden olur. Satr herhangi bir ekilde dzenleyip denetim karakterine yeniden bastnzda, kaydedilmi
Tam Otomatik seeneini iaretleyin ve leriye tklayn. Kurulumun yrtlecei konumu belirleyin ve leriye tklayn. Lisans szlemesini dikkatlice okuyarak onaylayn ve tekrar leriye tklayn.
Windows Kur Yneticisi penceresi zerinden zel kurulum ayarlarnzn tamamlanmas salanr. Tm gerekli bilgileri seenekler zerine tklayarak srasyla doldurun ve ardndan Son tuuna tklayn.
5. admda belirlediiniz klasre gein ve kurulumu balatmak iin unattend.bat dosyasn altrn. Bu ilem srasnda Windows XP kurulum dosyalarnn belirlenen konumda olmas gerekir.
CHIP | ZEL
38
eleen yol listesi braklp yeni bir tanesi retilir. Dosya ile dizin tamamlama arasnda gei yaptnzda ayns olur. ki denetim karakteri arasndaki tek fark, dizin tamamlama karakteri yalnzca dizin adlaryla eleirken, dosya tamamlama karakteri hem dosya hem dizin adlarn eletirir. Dosya tamamlamas, (CD, MD ya da RD gibi) herhangi bir yerleik dizin komutunda kullanlrsa dizin tamamlamas kabul edilir. Tamamlama kodu, boluk ya da dier zel karakter ieren dosya adlarn, eleen yolun bana ve sonuna trnak iareti koyarak doru ekilde iler. Ayrca, yedekledikten sonra bir satrdan tamamlamay etkin duruma getirirseniz, tamamlanma noktasndaki imlecin sandaki etkinlemi metin atlr. Trnak gerektiren zel karakterler ise unlardr: <space> &()[]{}^=;!'+,`~
hatalarla karlaldnda raporlarnn Microsofta gnderilmesini salar. Microsoft Destek Uzmanlarnn bilgisayarnzda oluturulan hata raporlarna eriimi mmkn olmadndan, tm hatalar gizli ve kimliksiz biimde saklanr ve hata raporlama hizmeti sayesinde, internet zerinden Microsofta gnderilir.
EUDCEDIT.EXE: Bu uygulama, sistemde kurulu yaz tipleri zerinde yer alan karakterlerin deitirilmesine olanak tanr. rnein bir yaz tipi dosyas ierisinde derece simgesi yer almyorsa, bir tane yaratabilir ve sanal olarak TTF dosyasna balayabilirsiniz. Hatta kendi resminizi bile biraz kltp yaz tipi karakterleri arasna ekleyebilirsiniz.
BYTE: Windows, grme bozukluu olan kullanclar memnun edecek bir zellik sunuyor.
11
DRWTSN32.EXE: Dr. Watson, bilgisayarnzda altrlan herhangi bir programda hata olutuunda, hata ile ilgili bilgilerin grntlenmesini salayan bir hata kodlaycsdr. Teknik destek gruplar bu bilgiler nda program hatasnn kaynan renebilirler. Dr. Watson, hata ile karlaldnda Drwtsn32.log adnda bir dosya oluturur ve bu dosya teknik servis sorumlularna farkl yollarla ulatrlabilir. Not: Windows XP, bilgisayarnzn hem kullanc modu hem de ekirdek modu (stop hata mesajlar veya mavi ekranda grntlenen hata mesajlar) hatalarnn gzlenmesini salayan bir hata bildirim hizmeti sunar. Bu hizmet,
IEXPRESS.EXE: Windows Millennium srm ierisinde de yer alan bu ara, gelitirdiiniz uygulamalarn otomatik olarak almasn ve sisteme kurulmasn salayacak bir sihirbaz sunuyor. Balat / altr penceresi zerinden IEXPRESS.EXE uygulamasn altrn. Eer hata mesajyla karlarsanz Windows srmnzde bu programn yer almad anlalr. Program balatldnda, kurulum paketi hazrlamak iin baka bir yazlma ihtiyacnz olmadn greceksiniz. Hatta bu program Winzip benzeri ariv programlar yerine kullanabilirsiniz.
CHP ZEL KARAKTER: Yaz tipleri arasna istediiniz karakteri izip ekleyebilirsiniz.
10
MAGNIFY.EXE: Gerek hayatta byte, grme bozukluu olan kullanclara en az seviyede ilevsellik salamak iin hazrlanm pratik bir aratr. Grme bozukluu olan birok kullanc, gnlk kullanm iin Windows altnda daha fazla ilevsellii olan bir bytme hizmetine ihtiya duyar. Byte aracn balattnzda ekrana gelen ayar penceresi zerinden, bytme dzeyi ve bytecin izledii odak noktas belirlenebilir. Ayrca Balat / altr mens zerinden ACCWIZ komutunu altrarak, Eriilebilirlik Sihirbaz zerinden Windowsun grme, duyma ve hareket gereksinimleriniz iin yaplandrlmasn salayabilirsiniz.
12
WINMSD.EXE: Bu komut, bilgisayarnzda yer alan donanmlar ve uygulamalar hakknda ayrntl bilgiler sunar. Donanm Kaynaklar, Bileenler, Yazlm Ortam, Internet Ayarlar ve Office srmlerine bal olarak, rnein Office 10 Uygulamalar benzeri ana balklar ierir. Sistem zeti ana bal altnda ise Windows ve sistem kaynaklar hakknda genel bilgilere ulalabilir.
Sistem bilgisi
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Gizli Komutlar
UYGULAMA ATLYE
39
sorular nceden bir kez yantlayarak unattend.bat adl dosya altnda toplamanz salar. Windows Kur Yneticisinin adm adm kullanmn aadaki kutucukta bulabilirsiniz.
14
AYRINTILAR: Bilgisayarnz hakknda daha fazla bilgiye sahip olmak iin bu aratan yararlanabilirsiniz.
13
SETUPMGR.EXE: Kullanclar, iletim sisteminin kurulumu srasnda basit sorularn yantlanmas iin bile ou zaman bir saate yakn zaman harcarlar. stelik yeni bilgisayar kullanclar veya byk irketler iin bu sre dayanlmaz bir hal alabilir. Windows ile standart olarak sisteme yklenmeyen ancak Kurulum CDsinde yer alan Windows Kur Yneticisi Sihirbaz arac, kurulum srecinde karlaabileceiniz bilgisayar ad , ynetici parolas, a ayarlar ve benzeri
SYSPREP.EXE: Deploy.cab dosyas ierisinde yer alan Sistem Hazrlama Arac, zellikle Windows XP Professional srmn tercih eden sistem yneticilerinin iini kolaylatryor. Bu ara, tm uygulamalarn kurulumu ve sistem ayarlar tamamlandktan sonra, imaj dosyas oluturulmadan nce bilgisayar ad, seri numaralar ve SID bilgileri gibi tanmlayc verilerin silinmesini salyor. Uygulama gerekli admlar tamamladnda iletim sistemi paketlenip yedeklenmeye hazr hale geliyor.
KURULUM: Kurulum sihirbaz grevini tamamladnda cevaplar ieren dosya unattend.txt ad altnda saklanr.
TEMZLK: Sysrep arac Windows XPde yer alan tanmlayc bilgilerin yedeklenmeden nce silinmesini salyor.
40
Komut Ad
acinipud Active Directory Etki Alanlar Al Disketi Olutur AD Kurulum Sihirbaz AD Kullanc ve Bilgisayarlar Adres Defteri Adres Defteri Alma Sihirbaz AD Siteleri ve Hizmetleri Append At ATM Administrator Aygt Yneticisi Backup Balant Sihirbaz Balant Yneticisi Profil Ykleyicisi Bileen Hizmetleri Bilgisayar Ynetimi Books Online Bootcfg Bootdisk Cabbit Cacls certreq certsrv cerutil change
Windows 98/Me
sys.com format a: /s Denetim Masas wab.exe wabmig.exe sysagent.exe atmadm.exe backup.exe msbackup.exe inetwiz.exe netconn.exe cmstp.exe control.exe winhelp.exe helpctr.exe sys.com format a: /s cabbit.exe
Windows 2000
acinipud.exe domain.msc compmgmt.msc makeboot.exe dcpromo.exe dsa.msc compmgmt.msc usrmgr.exe wab.exe wabmig.exe dssite.msc append.exe at.exe atmadm.exe devmgmt.exe ntbackup.exe inetwiz.exe cmstp.exe dcomcnfg.exe compmgmt.msc net user help.exe ntbooks.exe makeboot.exe makecab.exe cacls.exe certreq.exe certreq.exe certutil.exe change.exe chgusr.exe chgport.exe chglogon.exe winchat.exe chkntfs.exe chkdsk.exe chroot.cmd choice cipher.exe clspack.exe cleanmgr.exe clspack.exe cluadmin.exe cluster.exe cmd.exe command.com comp.exe compact.exe comrepl.exe tscon.exe convert.exe convlog.exe cprofile.exe csvde.exe rasautou.exe dcomcnfg.exe dfsgui.msc shrpubw.exe dbgtrace.exe calc.exe compmgmt.msc ddeshare.exe dfscmd.exe dhcpmgmt.msc dxdiag.exe discover.exe dfrg.msc
Windows XP
acinipud.exe domain.msc compmgmt.msc makeboot.exe dcpromo.exe dsa.msc compmgmt.msc usrmgr.exe wab.exe wabmig.exe dssite.msc append.exe at.exe atmadm.exe devmgmt.exe ntbackup.exe cmak.exe inetwiz.exe cmstp.exe dcomcnfg.exe compmgmt.msc net user help.exe helpctr.exe bootcfg.exe makeboot.exe makecab.exe cacls.exe certreq.exe certreq.exe certutil.exe change.exe chgusr.exe chgport.exe chglogon.exe winchat.exe chkntfs.exe chkdsk.exe cipher.exe clspack.exe cleanmgr.exe clspack.exe cluadmin.exe cluster.exe cmd.exe command.com comp.exe compact.exe comrepl.exe tscon.exe convert.exe convlog.exe cprofile.exe csvde.exe rasphone.exe dcomcnfg.exe dfsgui.msc shrpubw.exe calc.exe defrag.exe compmgmt.msc ddeshare.exe dfscmd.exe dhcpwiz.exe dxdiag.exe tourstart.exe dfrg.msc
Tanm
.INI dosyalarn dzenler. Etki alan modlarn ynetir. Al disketi oluturur. Active Directory kurulumu. Kullanc ve grup ynetimi. E-posta adreslerini ynetir Adres defterini alr. Active Directory sitelerini ynetir. Veri dosyalar klasrlerini belirler. Komutlar listeler. ATM istatistiklerini grntler. Donanm ayarlarn ynetir. Dosyalar yedekler. Internet balants ayarlarn sunar. Balant Yneticisi profillerini ykler. COM uygulamalar ayarlarn ierir. Bilgisayarn ynetimini salar. Windows yardm sunar. Al seeneklerini ayarlar. Al disketi yaratr. .CAB dosyalarn oluturur. Dosya haklarn ynetir. Sertifikalar talep eder. Sertifika hizmetlerini balatr. Sertifika hizmetlerini ynetir. Terminal hizmetlerini ynetir.
Chat (Sohbet) chkntfs chkroot choice cipher Class pack cleanmgr clspack Cluster Administrator Cmd Comp compact comrepl connect convert convlog cprofile csvde evirmeli A Datk COM Ayarlar Datk Dosya Sistemi dbgtrace dectohex defrag deltree DDE Paylam dfscmd DHCP Yneticisi Direct X Ynetim Arac discover Disk Birletiricisi
winpopup.exe scandisk.exe chkdsk.exe choice clspack.exe cleanmgr.exe clspack.exe command.com fc.exe cmpagent.exe cvt.exe
Sohbet uygulamasn balatr. Sabit disk hatalarn denetler. Uygulamalar iin src tanmlar. Kullancya seim sunar. NTFS ifreleme durumunu ynetir. Java Class dosyalarn paketler. Silinen dosyalar kalc olarak yok eder. Java Class dosyalarn paketler. Cluster'lar ynetir. Komut satrn arr. Dosyalar sktrr. Dosya sistemini sktrr. COM uygulamalarn kopyalar. Kullanc oturumuna balanr. Dosya sistemlerini dntrr. ISS log dosyalarn dntrr. Kullanlmayan profilleri kaldrr. Kullanc alr ve gnderir. Uzak a balants iin kullanlr. A paylamlarn ynetir. DNS sunucusunu ayarlar. Terminal oturumlarn ayklar. Onluk / onaltlk sistem dnm. Disk performansn optimize eder. Tm klasr siler. DDE dnmlerini ynetir. Datk dosya sistemini ayarlar. DHCP sunucusunu ynetir. DirectX bilgilerini grntler. Windows Turunu balatr. Disk performansn optimize eder.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Gizli Komutlar
UYGULAMA ATLYE
41
Komut Ad
diskcomp diskperf Disk Temizleme Disk Ynetimi Dosya Yneticisi Dosya mza Kontrol driverquery DriveSpace 3 DVD Player edlin Enterprise - Lisanslama Eriilebilirlik Sihirbaz esentutl Gvenlik lkesi Etki Alan Gvenlik lkesi eudcedit Ev A Sihirbaz Event - Trap evirisi evntcmd exe2bin expand extract fastopen Faks Hizmet Ynetimi fdisk findstr finger flattemp forcedos fortutil fpremadm Frontpage TCP/IP Testi getmac graftabl graphics Grup Ynetim Sihirbaz Grup lkesi help hostname iissync Indeksleme Hizmeti Internet Authentication Hizmeti Internet Balant Sihirbaz Internet Information Services IP Ayarlar IP Gvenlik Monitr ipseccmd stemci Balant Yneticisi Klasr zelletirme Sihirbaz Kullancy Deitirir, chgusr Kullanc Hesab Ekleme Sihirbaz Olay Grntleyicisi Oturumu Deitirir, chglogon Paylalan Klasrler Oluturur Port'u Deitirir, chgport Sertifikalar Yardm ve Destek Merkezi
Windows 98/Me
cleanmgr.exe fdisk.exe winfile.exe sigverif.exe drvspace.exe dvdplay.exe write.exe wordpad.exe accwiz.exe
Windows 2000
diskcomp.com diskperf.exe cleanmgr.exe diskmgmt.msc explorer.exe sigverif.exe verifier.exe compact.exe dvdplay.exe edlin.exe write.exe llsmgr.exe accwiz.exe esentutl.exe secpol.msc poledit.exe dompol.msc dcpol.msc secpol.msc eudcedit.exe inetwiz.exe evntwin.exe evntcmd.exe exe2bin.exe expand.exe expand.exe faxserv.msc diskmgrnt.msc findstr.exe finger.exe flattemp.exe forcedos.exe fortutil.exe fpremadm.exe tcptest.exe arp -a graptabl.exe graphics.com compmgrnt.msc wizmgr.exe usrmgr.exe gpedit.msc poledit.exe help.exe winhelp.exe hostname.exe iissync.exe ciadv.msc ias.msc inetwiz.exe inetmgr.exe ipconfig.exe ipsecmon.exe secpol.msc conman.exe mstsc.exe ieshwiz.exe chgusr.exe change user compmgmt.msc net user eventvwr.exe chglogon.exe change logon shrpubw.exe chgport.exe change port certmgr.msc winhelp.exe
Windows XP
diskcomp.com diskperf.exe cleanmgr.exe diskmgmt.msc explorer.exe sigverif.exe driverquery.exe compact.exe edlin.exe write.exe llsmgr.exe accwiz.exe esentutl.exe secpol.msc poledit.exe dompol.msc dcpol.msc secpol.msc eudcedit.exe cmak.exe inetwiz.exe evntwin.exe evntcmd.exe exe2bin.exe expand.exe expand.exe fastopen.exe faxserv.msc diskmgrnt.msc diskpart.exe findstr.exe finger.exe forcedos.exe fortutil.exe fpremadm.exe tcptest.exe getmac arp -a graptabl.exe graphics.com compmgrnt.msc wizmgr.exe usrmgr.exe gpedit.msc poledit.exe help.exe winhelp.exe hostname.exe iissync.exe ciadv.msc ias.msc inetwiz.exe cmak.exe inetmgr.exe ipconfig.exe mmc ipseccmd conman.exe mstsc.exe chgusr.exe change user compmgmt.msc net user wizmgr.exe eventvwr.exe chglogon.exe change logon shrpubw.exe chgport.exe change port certmgr.msc winhelp.exe
Tanm
Floppy disketleri karlatrr. Disk performansn ynetir. Silinen dosyalar kalc olarak yok eder. Disk alanlarn ynetir. Dosya yneticisini balatr. Microsoft imzasn kontrol eder. Tm donanm srclerini grntler. Dosya sistemini sktrr. DVD filmlerini grntler. Metin dzenleme iin kullanlr. Lisanlar ynetir. Engelliler iin fonksiyon ayarlar. Windows veritabanlarn ynetir. lkeleri ynetir. Karakter tasarm iin kullanlr. Internet balants ayarlarn sunar. Olaylar yakalar. Snmp olaylarn dntrr. altrlabilir dosyalar dntrr. Sktrlm dosyalar aar. .cab dosyalarn aar. Dosya yapsn nbellee yazar. Faks hizmetini ynetir. Disk alanlarn ynetir. Dosyalardaki dizgileri arar. Kullanclar grntler. Flat temp klasrn aar. Uygulamay MS-DOS kipinde balatr. Sertikalar ISS'e tar. FrontPage eklentilerini ynetir. TCP/IP kuraln denetler. MAC adresini grntler. zel karakterleri aar. Ekrandaki grnty yazdrr. Kullanc ve grup ynetimi. lkeleri ynetir. Yardm bilgilerini grntler. Ana makine adlarn grntler. Metabase'leri kopyalar. ndeksleme hizmetini ynetir. nternet kimlik denetimini ynetir. Internet balants ayarlarn sunar. ISS hizmetini ynetir. TCP/IP ayarlar. IP gvenliini grntler. IP gvenlii ayarlarn sunar. Terminal hizmetini balatr. Klasrleri zelletirir. Yrtme ve kurulum modunu aar. Kullanclar ynetir Sistem olay gnln grntler. Oturum ama penceresi aar. Klasrleri paylatrr. COM port adreslemesini ynetir. Sertifikalar ynetir. Yardm bilgilerini grntler.
netconn.exe inetwiz.exe
arp -a
winhelp.exe helpctr.exe
helpctr.exe
CHIP | ZEL
42
Windows Klavyesi
er Windows iletim sistemi iin zel olarak retilen klavye modellerinden birine sahipseniz, zel ksayollar ile ok daha performansl bir biimde alarak ilerinizi kolaylatrabilir ve hzlandrabilirsiniz. Peki ama Windows klavyesine sahip olup olmadnz nasl anlarsnz? ok kolay. Eer klavyenize baktnzda klavyenin en alt satrnda zerinde Windows logosu yer alan bir veya iki tane zel Windows tuu grebiliyorsanz, klavyeniz Windows tularn destekliyor anlamna gelir. Bu basit tular aslnda gnlk ilerinizi kolaylatracak ok nemli fonksiyonlarn beraberinde getirirler. rnein, [Windows] + [E] tu kombinasyonu en popler Windows tuu fonksiyonlarnn banda gelir. Windows 95, 98 ve Me iletim sistemleri altnda bu tulara basarak Windows Gezginini, Windows XP altnda ise Bilgisayarm klasrn ekrana getirebilirsiniz. Bu sayede sabit diskinizdeki dosyalarnza da-
ha hzl eriim salanr. [Windows] tuuna tek bana bastnzda ise Balat mens direkt olarak ekrana gelir. Eer parmaklarnz klavye zerinde ise, bu ilem elinizi fareye gtrp imleci Balat tuu zerine srklemekten ok daha pratik ve hzldr. Windows tuu ile birlikte kullanlan tm ksayollar ve aklamalarn aadaki tabloda bulabilirsiniz.
latracak aralar haline getirebilirsiniz. Fonksiyon tular rnein [Ctrl], [Alt] veya [Shift] gibi farkl tu kombinasyonlaryla kullanlrlar. Bu durumda ortaya kan kombinasyonun mevcut tm ksayollardan bile daha fazla olduunu sylemek mmkn. ou uygulama farkl tu kombinasyonlaryla fonksiyon tularnn kullanlabilirliini arttrr. rnein Microsoft Word altnda herhangi bir metin alan seildiinde [F3] tuuna [Shift] tuu ile birlikte basldnda seili metnin kelimelerin ilk harflerinin veya tm harflerinin byk harflerle deitirilmesi salanyor. [Shift] + [F7] tu kombinasyonlar E Anlamllar Szln ekrana getiriyor. Tm bu ksayollar ya da drt fare tklamas ile gerekletirilebilecek ilemlerin sadece tek hamlede gerekletirilmesini salyor. Dier kullanl ksayol kombinasyonlar Standart Eriim Tular ve Ksayol Kombinasyonlar kutucuunda yer alyor. Uygulamalara zel hzl eriim tu-
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Hzl Eriim
UYGULAMA ATLYE
43
larn ise uygulamalarn yardm blmlerinden renebilirsiniz. Aada srasyla tm fonksiyon tularnn ve birlikte kullanlan tu kombinasyonlarnn ilevlerini bulabilirsiniz. lk bakta kark gibi grnse de almanza hz kattn grdke kullanmna alacanzdan hi phemiz yok:
PUCU
klasr zerine farenin sa tuuyla tklayp alan menden Ad Deitiri semekten ok daha hzl ve pratiktir. Microsoft Word altnda ise seilen metin alannn ya da grafiklerin tanmas iin kullanlr. Shift + : Metin alann kopyalar. Ctrl + : Bask nizleme komutunu altrr. Alt + Shift + : Kaydet komutunu altrr. Ctrl + Alt + : A komutunu altrr.
Windows masastnde veya Windows Gezgini altnda arama penceresini ekrana getirir. Ayrca DOS komut satrnda son girilen komutun tekrar yazlmasn salar. Microsoft Word altnda ise girdinin grntlenmesinin ardndan Otomatik Metin girdisinin eklenmesini salar. Shift + : Byk kk harf deiiklii yapar. Ctrl + : Seilen nesneyi bulunduu konumdan keserek panoya kopyalar. Ctrl + Shift + : Panoya iindekileri ekler.
CHIP | ZEL
44
Shift + : E anlamllar komutunu ekrana getirir. Ctrl + : Ta komutunu seer. Ctrl + Shift + : Word kaynakl belgede balantl bilgileri gncelletirir. Alt + : Bir sonraki yazm veya dilbilgisi hatasn bulur.
herhangi zel bir kullanm alan bulunmuyor. DOS komut satrnda ise nceden kullanlan komutlara atanan numaralar ile eriim salanmasna olanak tanyor. Microsoft Word altnda ise seili alan gncelletirilir. Shift + : Alan kodu ile sonucu arasnda gei yapar. Ctrl + : Bo alan ekler. Ctrl + Shift + : Alann balantsn keser. Alt + : Tm alan kodlar ve sonular arasnda gei yapar. Alt + Shift + : Alan sonularn grntleyen alandan GOTOBUTTON veya MACROBUTTON' altrr.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Hzl Eriim
UYGULAMA ATLYE
buklar gizlenerek web sayfas zerindeki bilgilerin daha geni bir alanda grntlenmesi mmkn oluyor. Tam ekran modundayken [F11] tuuna tekrar basldnda ise normal moda geri dnlyor. Shift + : nceki alana gider. Ctrl + : Alan kilitler. Ctrl + Shift + : Alann kilidini aar. Alt + : Microsoft Visual Basic kodunu grntler. Alt + Shift + : Microsoft Visual Studio kodunu grntler.
HIZLI ERM
46
Microsoft PowerToys
icrosoft, PowerToys aralarnn fonksiyonlar ve almas zerine byk zen gsteriyor. Ancak bu programlar Windowsun bir paras olmad iin Microsoft tarafndan ne yazk ki desteklenmiyor. www.microsoft.com/w indowsxp/pro/downloads/powertoys.asp adresinden indirebileceiniz ya da eChip CDden direkt olarak sisteminize kurabileceiniz PowerToys aralarnn ilerinizi kolaylatracan ve PCnizin almasna performans katacan greceksiniz.
paralarndan biri olarak gze arpyor. Windows 95den itibaren her iletim sistemi iin zel olarak sunulan Tweak UI arac, kullanl ve basit arayz ile kullanclarn iletim sistemi ayarlarna rahatlkla ulaabilmelerini salyor. Program penceresinin altnda yer alan aklamalar sayesinde, istenilen deiiklikler rahatlkla gerekletirilebiliyor ve yaplan deiikliklerin sonular nceden kestirilebiliyor. Windows XP ile yeni bir grnm kazanan Tweak UI aracnda ska karlamak zorunda kalabileceiniz en nemli fonksiyonlar aada grebilirsiniz. General: General penceresi zerinde bulunan liste yardmyla Balat mens animasyonlarn kapatarak ve menlerin ekrandan yava yava kaybolmalarn engelleyerek Windowsun biraz daha hzl almasn salayabilirsiniz. Yine buradan, Windowsun ok seyrek kullandnz men elerini kaldrdnz-
da ekrana gelen Where is my favorites? gibi aklama pencerelerinin grntlenmesini engelleyebilirsiniz. Mouse: Denetim Masas ierisinde yer alan Mouse esinden farkl olarak, fare imlecinin bir nesne zerine tandndaki alglama hassasiyetini ve sresini belirleyebilir veya fare imlecinin zerine geldii pencerenin aktif olmasn sala-
PULARI: TweakUI birok zel ayarn yan sra kullanl ipucu nerilerinde bulunuyor.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
PowerToys
UYGULAMA ATLYE
47
yan Xmouse yani Activation follows mouse fonksiyonunu aktif hale getirip gerekli ayarlar yapabilirsiniz. Bunun haricinde ift tklama ve tama ayarlarn deitirebilir ve eer farenizin Scroll zellii varsa, bir seferde atlayaca satr saysn belirleyebilir veya bunun yerine sayfa kaydrlmasn salayabilirsiniz. Explorer: Windows masastnn bir web sayfas gibi grntlenmesini salayan Active Desktop fonksiyonunu buradan altrabilir ve Windowsun son kullanlan dosyalarn bir listesini tutmasn salayabilirsiniz. Bunun haricinde ksayollarn nne Shortcut to n ekinin koyulmasn ve simgelerinde ok resminin bulunmasn engelleyebilir, eitli zelliklerdeki (sktrlm ve ifrelenmi dosyalar, imlecin zerinde bulunduu nesneler) dosyalarn daha kolay fark edilmelerini salamak iin grntlenecekleri renkleri belirleyebilir, resimlerin nizleme kalite ve bykln deitirebilir ve klavyenizdeki zel tular iin (ayet mevcutsa) eitli grevler atayabilirsiniz. Taskbar: Grev ubuu zerindeki benzer pencerelerin tek bir dme zerinde toplanmasn Grouping altndan kontrol edebilir ve XP Start Menu penceresinde bulunan Frequently Used Programs (Sk Kullanlan Programlar) listesindeki elerden istediinizin Balat mensnde yer almasn salayabilirsiniz. My Computer: Autoplay altndan CD, DVD MP3 dosyalar veya fotoraflarn hangi programlar kullanlarak alacan belirleyebilir ve Special Folders penceresini kullanarak Favorites veya My Documents gibi sistem dosyalarnn konumlarn deitirebilirsiniz. Bunlar haricinde Desktop altndan, normalde hibir simge bulunmayan Windows XP masastnde grntlenmesini istediiniz zel simgeleri iaretleyebilir, Control Panel penceresindeki listeden Denetim Masasnda grntlenmesini istemediiniz simgeleri kaldrabilir, Templates penceresinden sa tula alan nesne mensndeki New alt mensndeki dosya ablonlarn kaldrabilir veya yenilerini ekleyebilir, Internet Explorer penceresinden Browser ve Windows Gezgini penceresindeki ara ubuklarnda kullanlacak pencere art alanlarn belirleye-
bilirsiniz. Microsoft Powertoys for XP paketi ierisinde yer alan Tweak UI, ilk defa tek bana altrlabilir bir dosya ierisinde sunuluyor. Bu nedenle problemlere neden olabilecek tm eski versiyonlar kaldrmalsnz. Daha nceleri sadece Denetim Masas ierisinden altrlan Tweak UI aracn artk TweakUI.exe dosyas sayesinde istediiniz konumdan altrabilirsiniz.
EKLENTLER: Microsoftun sitesinde yeni gelen her PowerToy Download alanna ekleniyor.
lirsiniz. Bu ilem sonrasnda kltlen veya bytlen kopyalarn isimleri de seilen byklk deerine uygun olarak deitirilecektir. rnein Sunset.jpg resmi Small boyutlarna kltldnde ismi de otomatik olarak Sunset (Small).jpg biiminde deiecektir. Web kameralarnn otomasyonu iin
SUNUM: HTML Slide Show Wizard ile hazrlanan sayfalar internet sunumlar olarak da kullanlr .
kullanlabilecek olan Timershot arac ise kameranzla otomatik olarak fotoraf ekiyor, daha sonra bu resmi istenen ekilde leklendiriyor ve bir web sayfas veya FTP sunucusu da dahil olmak zere herhangi bir yere kaydedebiliyor. Ek seenekler sayesinde ekilme zamann, kaydedilecek resmin bykln ve saklama yerini belirlemek de mmkn.
CHIP | ZEL
48
ortadan kaldrmay planlyor. Bunlardan bir tanesi olan CD Slide Show Generator, XP ierisinde bulunan CD yazma fonksiyonuna dahil oluyor. ayet bir fotoraf CDsi oluturmak isterseniz, ayr bir adm olarak ortamdaki resimlerin ekrana getirilebilmesi iin basit bir grntleme aracnn da beraber CDye yazlmasn isteyip istemediiniz sorulur. CDye yazlan resimleri sz konusu ara sayesinde bir dia ov halinde inceleyebilirsiniz. Ayr bir ara olarak kullanlabilen Slide Show Wizard ise HTML biiminde dia ovlar hazrlamak iin kullanlabilir. Bunu zellikle tatil resimlerinizi arkadalarnza veya akrabalarnza gstermek iin kullanabilirsiniz. Bu resim sunusunu hazrlarken resim bykl ve resim galerisinin tipini belirleyebilirsiniz. Bunun iin Start/All Programs/Powertoys for Windows XP/Slide Show Wizard komutunu kullanarak, sihirbaz altrn ve ilk olarak sunuda kullanmak istediiniz resimleri tek tek sein veya resimlerin ierisinde bulunduu klasr seerek tm resimleri otomatik olarak ekleyin. Son olarak sunu ismini, saklanaca konumu, resim byklklerini ve sunu tipini belirleyin ve Next dmesine tklayarak sunuyu oluturun. Daha sonra bu sunuyu izlemek iin yapmanz gereken tek ey oluturulan HTML dosyasn altrmak olacaktr.
maine dahil olmayan bilgisayarlarda, sistemi kapatmaya gerek kalmadan aktif kullancy deitirmek mmkndr. Bu sayede alan programlar kapatmadan, birden ok kullanc, tek bir bilgisayar ezamanl olarak paylaabilirler. Super Fast User Switchern kullanlabilmesi iin kullanclarn kaytl olmas yeterlidir. Yeni bir Login ilemi ve kayt animasyonundan tasarruf etmek iin Balat mensnde yer alan Log Off dmesine ve ardndan ekrana gelen pencere zerindeki Switch User dmesine tklayn veya [Windows]+[L] tu kombinasyonunu uygulayn. Bunun sonucunda ekrana gelen liste zerinden kaytl kullanclar ve halen ka tane program altrdklarn grebilir ve istediiniz kullanc zerine tklayarak almaya balayabilirsiniz. Bu sayede seilen kullancnn alma ortam (masast, Balat mens ve zel ayarlar ile) ekrana gelecektir. Dikkat! Fast User Switching fonksiyonunun kullanlabilmesi iin Denetim Masasndaki Accounts arac kullanlarak istenen kullanclar iin aktif hale getirilmelidir. Ancak bu ilemi yapacak kullancnn Administrator haklarna sahip olmas gereklidir. letim sistemi olarak Windows XP kullanmasna ramen
NZLEME: Task Switcher sayesinde ayn uygulamalar arasnda gei yaparken karmaa ortadan kalkyor.
UZMANLAR N: Desktop Manager drt farkl masast grnmyle yksek performansl alma ortam salyor.
KOMUT SATIRI: Hzl komut satr eriimi komutu sayesinde uzun klasr adlarn yazmanz gerekmez.
halen DOStan kopamam kullanclarn ise, Powertoysun daha nceki versiyonlarnda bulunan Nesne mens zerinden DOS komut satrna ulamas mmkn. Kullanclar, Explorer kabuk eklentisinden epey faydalanabilirler. Bu sayede klasrlerin Nesne mensne eklenen Open Command Windows here komutu ile alan DOS penceresinden DOS oyun ve programlarn rahatlkla altrmak mmkn.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
PowerToys
UYGULAMA ATLYE
49
simgesi ile beraber ekranlarn n izleme resimleri de ekrana gelecektir. Bu ekran grntleri gerek zamanl oluturulduklar iin Task Switcher sistemi olduka yavalatyor. Windows ile beraber sunulan ve fare imlecini takip ederek ekran grntsn byten arac Start/All Programs/Accessories/Accessibility/Magnifier komutu yardmyla altrabilirsiniz. Powertoys paketi ierisinde yer alan Taskbar Magnifier ise grev ubuuna ekleniyor ve ekrann herhangi bir alann sekiz kata kadar bytebiliyor. Bu byteci etkinletirmek iin grev ubuuna farenin sa dmesini kullanarak tklayn ve Nesne mensndeki Toolbars / Taskbar Magnifier komutunu altrn. Bunun sonucunda grev ubuu zerinde ekrana gelecek kk bir pencere zerinde fare veya klavye hareketi takip edilecek aktif olan blge bytlerek grntlenecektir.
HIZLI BAKI
Super Fast User Switcher Dosya Ad: FastSwitch.exe Boyutu: 550 KB Bir etki alanna kaytl olmayan ve ayn bilgisayar zerinde yaratlan kullanc oturumlar arasnda hzl gei imkan salar. Taskbar Magnifier Dosya Ad: Magnifier.exe Boyutu: 515 KB Bu ara, grev ubuuna eklenen byte ile ekrann bir blmnn yaknlatrlmasn salayarak, grme bozukluu olan kullanclarn iini kolaylatrr. Tweak UI Dosya Ad: TweakUI.exe Boyutu: 564 KB Bu ara Windows XP altnda standart kullanc arabirimi zerinden eriilemeyen, rnein fare, Windows Gezgini, ara ubuu ayarlarna eriim salar. Webcam Timershot Dosya Ad: Timershot.exe Boyutu: 610 KB Powertoys paketinin kullanl aralar arasnda yer alan Webcam Timershot, web kameranzla nceden belirlenen aralklarda otomatik olarak grnt kaydedilmesini salar. Video Screen Saver Dosya Ad: CreativityFunPack.exe Boyutu: 1.570 KB Bu sayede 64. sayfada ayrntl biimde aklanan Windows Movie Maker 2 uygulamasyla oluturduunuz ev videolarnz ekran koruyucusu olarak izleyebilirsiniz. Virtual Desktop Manager Dosya Ad: Deskman.exe Boyutu: 550 KB Bu ara sayesinde sanal olarak oluturulan drt farkl masastne Windows grev ubuu zerinden eriebilirsiniz.
GRAFK HESAPLARI: Profesyonel hesap makinesi artk fonksiyon grafiklerini ekrana getirebiliyor.
CHIP | ZEL
50
Srpriz Yumurtalar
Bir uygulama gelitirme projesinde emei geen tm programclarn isimlerinin, uygulama ierisinde grntlenmesi, yazlm gelitiriciler arasnda gelenek halini almtr. Bu ilem, filmlerden alld zere, isimlerin ekranda listelenmesi ile gerekletirilir. Ancak programclar isimlerinin grntlenmesi iin, uygulamalar ierisine gnlk ilerden yorulan Office ve Windows kullanclarn rahatlatacak elenceli aralar da saklayabilirler. Bu tr esprili eklentiler, literatrde Easter Egg, yani Srpriz Yumurta olarak adlandrlrlar. Bu isim, sz konusu eklentilerin ne el kitab ne de yardm dosyalarnda bulunmad, karnza sadece tesadfen kabileceini gsteriyor. Excel 2000de gizlenmi bir araba yar, yonca yapra eklindeki Word 2000 fare imleci, Adobe Premiere 6.0 altndaki resimler ve ok daha fazlas. Bu blmde sizler iin en popler srpriz yumurta rneklerini bir araya getirdik:
BAST: ACDSee Windows logosunun grntlendii basit bir srpriz yumurta sunuyor.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Easter Egg
UYGULAMA ATLYE
51
ya kaydrn. Welcome to Foghorn's Home Page! seeneini sein ve Macromediann siz srpriz yumurta merakllar iin hazrlad grsel srprizin tadn karn.
Grsel len: Dreamweaver programn balatn ve Help mensne tklayn. "Target" szcn aratn. Listeyi aa-
CHIP | ZEL
52
makro oluturun ve Magic Eight Ball adn verin. Daha sonra bu makro iin ara ubuunda bir dme oluturun. Oluturduunuz dme zerine her tklandnda Access size zl(!) bir sz ile cevap verecektir. Bu hile yalnzca Access 97de kullanlyor. 2000 ve 2002 versiyonundaki denemelerimiz maalesef hayal krkl ile sonuland.
SAMALIK: Accessin srpriz yumurtas sama szlerden oluan bir listeden ibaret.
Microsoft gelitiricileri imza atmay seviyor: Microsoft Powerpoint gelitiricilerinin isimlerini grmek iin ilk olarak program an ve Yardm/Microsoft Powerpoint Hakknda komutunu altrn. Ardndan ekrana gelen pencerenin sol tarafnda bulunan kare eklindeki Powerpoint simgesine tklayn. Bunun sonucunda program gelitiricilerinin isimleri ekran koruyucuyu andrr ekilde grntlenecektir. Pencereyi kapatmak iin farkl bir alana tklayn.
CHIP | ZEL
UZMAN PULARI
DANIMAN
Easter Egg
UYGULAMA ATLYE
53
nclar iin hazrlad srprizi grmek iin, ilk olarak program an ve Help/About Paint Shop Pro komutunu altrn. Bunun sonucunda ekrana gelen pencerenin sol st kesinde bulunan Jasc Software logosuna, [Shift] tuu basl durumdayken, fare ile iki defa tklayn. Daha sonra hibir ilem yapmadan JASCSOFTWARE kelimesini tulayacak olursanz, karnza aznda kedi tutan bir kpek resmi ekrana gelecektir.
CHIP | ZEL
54
iin kesinlikle doru srm altnda doru tanm yazmanz gerekiyor. Lotus Notes 5.0 Personal Edition altnda ncelikle Help mens zerinden About Notes ardndan kk harflerle i am superman yazn. Ardndan Notes programnn O harfine tklayn. Lotus Notesun srkl atlaycs ekranda ksa bir sre grlr ve ardndan gelitiricilerin ad ekrana gelir. Bu yntem Notes 4 srmnden bu yana kullanlabiliyor. Ancak 4.6 srmnde notes is not dead ve 4.5 srmnde yes he is yazmanz gerekiyor.
28 WinRar
Zplayan Logo
NEDEN: StuffIt, WinZipten neden daha iyi olduunu anlatan 10 maddelik bir savunma sunuyor.
WinRARdan basit bir srpriz: WinRARn, u ana kadar karlatmz dier srpriz yumurtalara kyasla ok daha basit olan yumurtasn etkinletirmek iin Help/About WinRAR komutunu altrn ve ekrana gelen penceredeki program simgesine bir kere tklayn. Bunun sonucunda simge bir top gibi serbest de geer ve birka kere sektikten sonra tamamen durur. Bu programn srprizini grebilmek
NEK AVCISI: 3D Mark 2001 altnda srpriz yumurta biimde sunulan oyunu mutlaka deneyin.
CHIP | ZEL
56
NDEKLER
56 58 59 60
Windows: Sistem ayarlarnn yedeklenmesi Outlook: E-postalar ve adres defteri Office: ablonlar ve szlkler Uygulamalar: Firewall, ICQ ve Winamp
nemli bilgilerin bir ksm baz ipularyla kolayca korunurken, dierleri unutulma tehdidiyle kar karya kalabilir. CHIP, gvenilir yntemlerle bilgileri eksiksiz tamann yollarn aklyor.
ayr, olamaz! Onca almam boa m gitti? Ayrntl bir klasr yaps altnda aylarca sren bir alma sonucunda oluturduunuz gvenilir sisteminiz, tm ayarlarnz, Office ablonlarnz, Windows adres defteri ve e-postalarn otomatik olarak kategorilere ayrlmas iin kullanlacak kurallarn yaratlmas iin gereken tm o zahmetli ilemler Ancak ok gemeden kara bulutlar bilgisayarnzn zerinde dolanmaya balyor ve Windowsun kyle her ey son buluyor. Artk sistemi en batan kurmanz gerekli ve tm ayarlar bir yana, sizin iin ok nemli olan dokmanlar, son alnan e-postala-
rnz da dahil olmak zere tm e-posta ariviniz dijital pl boylad. Bu tr felaket durumlarna nceden hazrlkl olan kullanclar, verilerini dzenli olarak yedekleyerek sorunlarla karlaldnda tekrar geri alabilirler. Kaybolan verilerin geri yklenmesi yarm saati amaz. Bu blmde nemli tm ayarlarn ve verilerinizin adm adm yedeklenme yntemini bulabilirsiniz. Hibir verinin unutulmamas iin 57. sayfadaki Kontrol Listesini mutlaka gzden geirin. Ayrca dosya uzantlarnn en nemlilerini makalenin sonunda 61. sayfada bir araya getirdik. Size sadece bo CDleri satn almak kalyor.
Windows
Balang mens ve evirmeli a balants kaytlar, sistem ayarlar, ekran Koruyucular ve Sk Kullanlanlar stemeyerek de olsa geride braktmz bilgiler bunlar. Sistemin derinliklerinde gizlenen sz konusu dosyalar nerede aramanz gerekiyor sorusunun yantn bu blmde bulabilirsiniz.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
Doru Yedekleme
ATLYE
57
Masast ayarlar epey uratrcdr. Balat mens kaytlarnn eksik oluu ise en can skc durumlardan biri. Herhangi bir aksakln nne gemek iin sa fare tuuyla Balat dmesine ve alan nesne mensnden Aa tklayn. Saklamak istediiniz klasrleri srkle ve brak yntemiyle herhangi bir klasre kopyalayabilirsiniz. Yeni sistemde kullanlabilmeleri iin ayn admlar ters srayla uygulamal ve klasrleri kaydettiiniz konumdan Balat mensne geri tamalsnz.
KONTROL LSTES
Windows
Balat mens kaytlar: En nemli masast ayarlar evirmeli a balantlar: Telefon numaralar, kullanc ad ve parolalar Ekran koruyucular: En renkli alma molalar nternet - Sk kullanlanlar: En sevdiiniz web sayfalar XP aralaryla veri transferi: XPnin dahili programlar ile dosya aktarm
EKRAN KORUYUCULAR: Windows Gezgininde .scr dosyalarn aratarak ekran koruyuculara ulaabilirsiniz.
Yalnzca evrilecek numaralar deil, ayn zamanda kullanc ad ve parolalar da burada yer alr. Birden fazla servis salaycdan yararlanmaktaysanz, balant bilgilerinin saklanmas gerei artacaktr. Win98/Meden Win2000ye: Normal koullarda Kayt Sihirbaz ile bir hayli uramanz gerekiyor. Ancak DUN Bac-
evirmeli a balantlar
menin tesinde bir vazgeilmezlik tarlar. Alageldiiniz ekran koruyucudan yeni PCnizde de uzak kalmak istemiyorsanz, ncelikle Windows Araya bavurmalsnz. [F3] ile pencereyi an ve aranacak ifade satrna *.scr iaret srasn girin. Windows, sistemdeki koruyucular listeler. Dosya adlar zerinden kendi yklediklerinizi ayrt edememeniz durumunda, tmn saklamak en gvenlisi olacaktr. Hedef bilgisayarda da baz koruyucularn zaten var olduu uyarsyla karlarsanz, mevcut dosyay yedeklediinizle deitirebilirsiniz. Yeni PCdeki hedef konum C:\WINDOWS\SYSTEM32 klasr.
Outlook
Outlook-expres bilgileri: E-postalarn yedeklenmesi Adres Defteri:nemli iletiim bilgilerinin korunmas Filtreler ve kurallar: Size zel kurallarn yedeklenmesi
Office
Bireysel Antetler: Word ve i arkadalar iin elektronik kartvizitler, dijital imzalar Office-Biim ablonlar: Mektup, faks iletisi ve benzerleri nemli belgeler: Deerli metinler, rnein kendi doktora teziniz zel szlkler: Bireysel doru yazm tanmlamalar
4
HPDE YEDEKLEME: Dosya Aktarma Sihirbaz tanmay kolaylatryor.
kup Tool (eCHIP-Code DUN) adl cretsiz ara sayesinde evirmeli a balantlarnn tmn kolayca kaydetmek mmkn. Win98/Me/2000den WinXPye: A balantlarnn Windows-XPye aktarm biraz daha kolay. Dosya ve Ayar Aktarma Sihirbaz adl XP aracn kullanmanz yeterli.
Ekran koruyucular, bilgisayarn kiisel kullanc tercihlerine gre belirlenen unsurlarndandr. Monitrn uzun sreli kullanmdan zarar grmesini engelle-
Ekran koruyucular
Kimi kullanclar, genelde ziyaret ettii ya da en sevdii web adreslerini aylar hatta yllar boyunca biriktirir ve web gezgininin Sk kullanlanlar mensnde katalog formunda snflandrr. Favori web sayfalarn koleksiyoncu tutkusuyla saklamayan kullanclar dahi, kaydettikleri arasnda ihtiya duyduu anda hemen bulamayaca adreslerin yer aldn fark edecektir. Yedekleme her iki durumda da gerekli. Win98/Meden Win2000/XPye: C:\ WINDOWS\Sk Kullanlanlardaki btn dosyalar yedekleyin. Bu sayede sz konusu adresleri Windows 2000 ve XP altndan kullanmaya devam edebileceksiniz. Dosyalar doru konuma kopyalamak, tek n koul. Hedef bilgisayar zerindeki aktarm klasr C:\Documents and Settings \<Kullanc ad>\Sk Kullanlanlar olmal. Win2000/XPden Win2000/XPye: Windows 2000/XPden 2000 ya da XP srmlerinin kurulu olduu bilgisayara
Internet sk kullanlanlar
Uygulamalar
Firewall Ayarlar: zel internet program yaplandrmalar ICQ Ayarlar: nternet arkadalar listesi Trillian-Kullanc ad: Bireysel iletiim listenize eriim ve kayt WinAmp ark Listeleri: Kiisel mzik listesi ve MP3ler
ARV: Uzun srede bir araya getirilen Sk Kullanlanlar balantlar tanma srasnda yok olmamal.
CHIP | ZEL
58
tanmasnda Sk Kullanlanlar bilgilerinin aktarm, g yan bulunmayan bir ilem. C:\Documents and Settings \<Kullanc ad>\Sk Kullanlanlar klasrnde bulacanz dosyalar yeni sistemde de ayn adrese kopyalayn.
Kararnz Windows XPye terfi ynndeyse, zerinize den yk daha hafif olacaktr. XP, kullancya geni apl yardm salayan kendi yazlmna sahip. Win98/Me/2000den Windows XPye: Windows-XP CDsini srcye yerletirin ve balang penceresinin belirmesini bekleyin. nce Ek grevleri uygula, sonra Dosya ve Ayarlar Aktara tklayn. Tm nemli dosya ve ayarlar kolaylkla yedeklemenizde yardmc olacak sihirbaz balatlacaktr. Windows XP kurulumunun ardndan, bu iletim sisteminden Dosya ve Ayarlar Aktar programn altrn. Araca, Balat mensndeki Balat/Tm Programlar/Donatlar/Sistem Aralar komutlaryla ulaabilirsiniz. Windows XPden Windows XPye: XP ykl bir bilgisayardan bir dierine aktarm daha da kolay. Dosya ve Ayarlar Aktarma sihirbazn balatn ve talimatlar izleyin. Uygulamay hedef bilgisayarda yeniden balatn ve bu defa Yeni Bilgisayar sein.
Outlook
Outlook Express 5.5 ve 6 srmlerinde e-postalarnz zel dosyalar altnda bir araya getirebilir ve standart klasrn ya da nceden belirleyebileceiniz bir klasr ierisinde basit bir biimde yedeklenmesini salayabilirsiniz.
ncelikle Outlook Expressde (Srm 5.5 ve 6) Aralar mens zerinden Seenekler komutuna tklayn. Bakm sekmesine gein ve letileri Temizleme ekilleri blm altnda yer alan Depo Klasr zerine tklayn. Saklama Yeri pence-
E-postalarn yedeklenmesi
resi altnda iletilerinizin standart olarak sakland klasr grlr. imdi klasr adnn yazld satra tklayn ve satrn bandan sonuna doru seerek klasr iaretleyin. Ardndan seili alana farenin sa tuuyla tklayarak alan alt menden Kopyalay sein. Alternatif olarak [Ctrl] + [C] tularna da basabilirsiniz. imdi Balat mens zerinden altr sein. A satrna farenin sa tuuyla tklayn ve alan alt menden Yaptr sein. Panoya kopyalanan klasr satr bu alana yaptrlr. Alternatif olarak [Ctrl] + [V] tularna basarak da ayn sonuca ulaabilirsiniz. imdi Tamama tklayn. Outlook Express adn tayan klasr penceresinde ncelikle [Ctrl] + [A] tularna basn. Bylelikle klasrde yer alan nesneler seilir. Ardndan [Ctrl] + [C] tularna basarak dosyalar kopyalayn. Windows Gezgini yardmyla farkl bir disk alanna veya sabit diske gein ve rnein OEYedek1 adnda yeni bir klasr oluturun. nceden kopyalanan dosyalar bu klasre yaptrmak iin [Ctrl] + [V] tularna basn. Eer birok kimlie (Identities) sahipseniz ayn admlar tm kullanclar iin tekrarlamanz gerekir. Ancak bu durumda her bir kullancya zel yedekleme klasrleri kullanmay ihmal etmeyin. lgili seim penceresine, Dosya mens zerinde yer alan Kimlik Deitir seenei zerinden eriebilirsiniz. Eer Windows XP altnda ok sayda kullanc bulunuyorsa ilgili seimlere direkt olarak oturum ama penceresinden de ulaabilirsiniz. E-postalar geri ykleme: Eer Outlook Express veya iletim sisteminin yeniden kurulmas gerekirse ncelikle yedeklenen e-postalarn program zerinden ge-
ri yklenmesi gerekir. neri: Sistemin yeniden kurulmasndan nce eer birok kimlik ile alyorsanz yedeklerin tekrar alnmas srasnda sadece asl kimliin yaratlacan unutmayn: ncelikle Dosya / Al mens zerinden letiler seeneine tklayn. Outlook Express Yoluyla Al penceresinde leti veya adres defterini almak istediiniz listesinde kullanlan srm sein ve leriye tklayn. E-postalarn alnaca kimlii sein ve Tamama tklayn. Eer bu kimlik bir parola ile korunuyorsa ilgili alana parolay yazmanz gerekir. Gzat zerine tklayarak verilerin yedeklendii klasr seebileceiniz pencereye ulaabilirsiniz. Tekrar Tamama tklayarak ilemi onaylayn. leriye tkladktan sonra sadece seilen klasrlerin mi, yoksa tm klasrlerin mi alnacan belirleyebilir ve srasyla leri / Sona tklayarak geri ykleme ilemini balatabilirsiniz.
E-postalarnz gvence altna aldktan sonra imdi Windows adres defterinin yedeklenmesine sra geldi. yi haber: Outlook Express tm adres defterlerini zel bir WAB dosyas altnda saklar. Bylelikle sadece bir dosyay yedeklemeniz yeterli olur: Srasyla Balat / Ara / Tm dosya ve klasrler seeneklerini sein. Dosya Ad (Windows XP altnda Dosya adnn tamam ya da bir ksm) alanna *.wab yazn. Konum alannda sistemin boot edildii srcnn bulunduundan emin olun. Ardndan Balat (XPde Ara) zerinde tklayn. Bulunan sonular zerine farenin sa tuuyla tklayn ve Kopyala komutunu sein. imdi Win-
KURALLAR: Outlook Express altnda oluturulan kurallar tekrar yaratmanza gerek kalmad.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
Doru Yedekleme
ATLYE
59
dows Gezgini yardmyla farkl bir disk alan veya sabit disk zerine geerek yeni bir klasr oluturun ve [Ctrl] + [V] tularna basarak kopyalanan adres defterini yeni klasre yaptrn. Yedeklenen adres defterinin geri aktarlmas ise ok daha basit: Dosya / Al mens zerinden Adres Defterizerine tklayn ve WAB dosyasnn bulunduu klasr sein. Son olarak Aa tklayn.
OUTLOOK
Yedekleme Programlar
ok Ynl Outlook Express Backup 6.0 e-postalarn, adres defterinin ve ayarlarn yedeklenmesi iin en nemli seenekleri sunuyor. Ayrca bu program e-postalarn direkt olarak yedeklerden okunmasna da olanak tanyor. nemli bir eksiini bulmak mmkn deil. Bilgi: www.genie-soft.com Fiyat: 30 Dolar Deerlendirme: 4/5 Akll Express Assist 6.0 programnn ngilizce srmnde OEin 4.0 srmnden itibaren oluturulan yedekler destekleniyor. Ayrca program gncel e-posta klasrlerinin senkronizasyonu ve nceki yedeklerin baarl biimde okunmasn da salyor. Bilgi: www.ajsystems.com Fiyat: 30 Dolar Deerlendirme: 4/5 Profesyonel Outlook 2000/XP Backup 5.0 profesyonel e-posta programlarnn verilerinin yedeklenmesini salyor. Tipik dosya yedekleme seeneklerinin yan sra sktrma teknii de olduka baarl. Yazlm 1 Gbyte boyutundaki yedekleri 650 Mbyten da altna dryor. Bilgi: www.genie-soft.com Fiyat: 30 Dolar Deerlendirme: 4/5
Bir sonraki aama, filtreleme kurallarnn aktarm olduundan ilemler biraz daha karmak bir grnme brnecektir. Kayt Defterini amak iin Balat/altr mensndeki A satrna regedit komutunu girin ve [Enter]a tklayn. HKEY_CURRENT_USER\Identities\<Say>\Software\Microsoft\OutlookExpress\5.0\Rules anahtarna ynelin. <Say> genellemesine, bilgisayardan bilgisayara farkllk gsteren rakam sras yerine bavurduk. Anahtar eksiksiz halde kaydetmek iin Dosya mensnden Vere tklayn. Dosya ad ve konum belirterek Kaydet ile ilemi onaylayn. Filtreleme kurallarn, daha sonraki aamalarda iki kez tklayarak bu admda oluturduunuz dosyaya ekleyebilirsiniz.
CD YAZMA: Outlook Express Backup yedeklerinizin direkt olarak CDye kaydedilmesini salyor.
Eer Outlook Express dosyalarnzn gvenlii iin bir miktar para harcamay gzden karabilirseniz, 15 gnlk deneme srmn CDde bulabileceiniz Outlook Express Backup 6.0 (eChip-Code: OEBackup) programn satn alabilirsiniz. Alternatif aralar, zamanlanm yedekleme, parola korumas ve benzeri ek zelliklere de sahip programlar hakknda ayrntl bilgiyi sadaki Outlook kutucuunda bulabilirsiniz. imdi program ile rnek bir yedekleme ilemi yapalm: Program penceresinde ilk srada yer alan Backup Now tuuna tklayn. Backup Job Name penceresinde en st srada yer alan alana oluturulacak yedek dosyasnn adn yazn. Backup Description alanna ayrntl bir aklama yapabilirsiniz. Ardndan Nexte tklayn. Bu pencerede yedeklemenin yaplaca medyann
seilmesi gerekir. Yukardan aaya seenekler Sabit disk veya yerel a, karlabilir disk srcler, yedekleme niteleri ve CD-RW ya da CD-R olarak grlr. Her bir seenee tkladnzda pencerenin altndaki seeneklerin deitiini grebilirsiniz. stediiniz bir yedekleme biimini sein (rneimizde ilk seenek). Yedekleme klasrn belirleyin ve Nexte tklayn. Backup Items penceresinde yedeklenecek elerin seilmesi gerekir. Asl Kimlik ve Windows Adres Defteri (WAB) seeneklerini iaretleyin. Total data to save alannda yedeklenecek dosyalarnzn boyutu grlr. Password Settings alannda yedekleriniz iin bir parola belirleyebilirsiniz. Compression Level alannda yedeklerin sktrlma oran belirlenir. Backup Now tuuna tkladnzda yedekleme ilemi balar. Quit tuuna tklayarak program penceresini kapatabilirsiniz.
Office
Belge ve dier nemli dosyalarn yedeklenmesi srasnda sorun yaanmasa bile aceleyle hareket edildiinde, dier yaplandrma ayarlar genellikle gzden kaar. Dikkat edilmesi gereken en nemli noktalar bu blmde bulabilirsiniz
ok. rtf adresinde saklar, Outlook 2000 ve XPde konum C:\Documents and Settings\<Kullanc ad>\Application Data\Microsoft\Signaturesdr. Antetli katlarsa , C:\Program Files\Common Files\Microsoft Shared\Stationary klasrndedir. Dosyalar yeni bilgisayarn sabit diskinin uygun klasrne tayn.
mza ve antetli katlar yeniden kurmak zahmetlidir. Oysa ablonlar kopyalayarak zaman kazanabilirsiniz. Outlook 97; imzalar C:\Windows\Microsoft Outlo-
Biim ablonlar, mektup, faks iletisi ve benzerlerini pratik yollarla ekillendirmeye yardmc olurlar. Mevcut ablonlar .DOT dosya uzantsndan tanyabilirsiniz. Microsoft Word, bu dosyalar TEMPLATES klasrnde barndrr. Klasr konumunu alttaki tablodan renebilirsiniz. Dosyalar, yeni bilgisayarda tablodaki doru klasrlere kopyalayn.
Office-Biim ablonlar
CHIP | ZEL
60
NORMAL.DOTu yeni bilgisayara yklemek iin mevcut dosyay NORMAL.OLD olarak yeniden adlandrn ve kaydedilen dosyay bu klasre kopyalayn. Kopyalanan DOT dosyasyla ilerin yolunda gitmemesi riski karsnda yeni sistemin orijinaline hala eriebilirsiniz.
Dokmanlarnz standart ayarlarda Belgelerim klasrne konur. Kayt iin yalnzca bu klasr kullandysanz, alt klasrleriyle birlikte yedeklemeniz yeterlidir. Klasrn nerede yer ald ykl Windows srmne gre deiir. Mevcut iletim sistemi iin geerli konumu alttaki tabloda bulacaksnz. Hibir dosyay unutmadnzdan yzde yz emin olmak iin Windows Araya DOC dosyalarn bulma grevini verebilirsiniz. [F3] ile arama motorunun balang sayfasna eriin. Arama ifadesi boluuna *.doc harf dizisini girdiinizde Word belgelerinizi bulacaksnz. .rtf gibi farkl dosya uzantlarnn da verilerinizi barndrabileceini aklnzdan karmayn. Yeni sistemde Belgelerim klasrn kullanmanz yedeklemeyi kolaylatracaktr.
nemli belgeler
OFFICE SRMLER: Kayt Defterindeki Office klasr, srme gre 8.0 (97), 9.0 (2000) , 10.0 (XP) ve 11.0 (2003) olarak farkllk gsterir.
maya devam etmek istiyorsanz, az nce yarattnz REG dosyasna iki kez tklayn. Kaytlar kayt defteri veri tabanna kendiliinden aktarlr ve ilerlik kazanr.
kaydeder. Windows 98/Mede konum C:\WINDOWS\<Kullanc ad>\Application Data\Microsoft\Officedir. Otomatik Dzelt iletiim penceresinde ayrca Otomatik metin sekmesini greceksiniz. Buradaki seenekler sk kullanlan sz kalplarn nceden sezer ve [Enter] tuuna tklayarak metne eklemenize imkan tanr. Kalp ifadelerin listesi deitirilebilir niteliktedir. Otomatik metin dzeltmeye ynelik deiiklikler genel NORMAL.DOT dosyasnda saklanr. Bilgileri nasl kaydedeceinizi ???.??? sayfadaki Office Biim ablonlar blmnde bulabilirsiniz.
Uygulamalar
Yeni bilgisayarn kurulumu srecinde zaman tasarrufu salayabilecek ayarlamalar, Windows ve Officeinkilerle snrl deildir. Messenger ve firewall yaplandrmalarn yedeklemek de kayda deer yardm salar.
Wordn otomatik biimlendirme zellii, tablo oluturma srasnda bavurabileceiniz en deerli yardmclarnzdan biridir. Sk ihtiya duyduunuz biimlendirmeleri otomatik olarak yerine getirmesi en byk arts. Word, ayarlarnzn tmn registry adyla anlan kayt defterinde HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Office\10.0\Word anahtar altnda saklar (buradaki 10.0 anahtar sisteminizde ykl Office srmne gre farkllk gsterir). Office programlaryla ilgili ayarlar \10.0\Common alt anahtarndadr. Dier konumlar da aadaki kutuda bulabilirsiniz. Ayarlar yedeklemek iin Balat dmesine tklayn. altr sein ve girdi satrna regedit yazn, sonra Tamama tklayn. Registryde yukarda belirtilen anahtar iaretleyin ve editrler penceresinde Dosya/Vere tklayn. Klasr ve dosya ad sein. Kayt dosyalar REG uzantsn tar. Ayarlarnz daha sonra yeni bilgisayar zerinde de kullan-
Office programlar, zel kullanc szlkleri gibi, otomatik dzeltme listelerini de paylar. Otomatik dzeltme kaytlarnn tm .ACL uzantl dosyalarda tutulur. Bir Office programnn ilk kez balatlmas srasnda Office 97, MSO97.ACL standart listesini otomatik olarak [Kullanc ad].ACL yeni adyla Windows klasrne kopyalar. Office 2000/XP MSO.ACL ise, kendi listesini C:\Documents and Settings\<Kullanc ad>\Application Data\Microsoft\Office klasrndeki MSO1031.ACL dosyasna
Otomatik dzeltme
Firewall ayarlar
Belgelerim
CHIP | ZEL
UYGULAMA
Doru Yedekleme
ATLYE
61
UZANTILAR: Dosya uzantlarnn grntlenmesi iin Bilinen dosya trleri iin uzantlar gizle seeneini kapatn.
boyunca, kullancy saldr olaslndan haberdar eden yzlerce pencere grntlenecektir. Peki ya yeni bilgisayara tanma srasnda karlaacanz manzara? reticilerin ifadesiyle, nceki yaplandrmay yeni sisteme aktaramyorsunuz. Oysa transfer imkansz deil. Firewall yazlmlar genellikle yaplandrmann sakland bir dosya ierir. Dosya, kurulum klasrnde yer almasa dahi yaplandrmada deiiklie gitmek ve en yeni deitirilme tarihine sahip dosyay aramak onu bulmak iin yeterli. Verileri yeni sistemin sabit diskindeki ayn adl klasre tayn.
NTERNETTE YEDEK: Microsoft, Office 2000 ayarlarn online kaydedilmesine olanak tanyor.
ICQ 2002a kullanclarnn yedekleme iin kayglanmalar gerekmez. Listenizde kaytl arkadalarnzn adlar ICQ sunucularnda saklanr. Yani ICQyu yeni bilgisayarnza kurmak istediinizde kulla-
ICQ ayarlar
nc ad ve parolanz girmeniz yeterlidir. Program, listeyi ICQ ana ilk balanma denemesinde otomatik ykleyecektir.
Mzik dinlemek iin MP3 dosyalarn kullanyorsanz, byk ihtimalle onlara kolay eriim salayacak playlistler olu-
WinAmp Playlistler
turmu durumdasnz. Bu nedenle en kolay yoldan Windows Ara ile ulaabileceiniz tm M3U uzantl dosyalar yedekleyin. Araca [F3] tuu ile ulaabileceinizi yineleyelim. alma listelerindeki MP3 dosyalarn kopyalamanz gerektiini hatrlatmaksa gereksiz...
EN Y PARALAR: Zevkinize gre oluturduunuz para listelerinin kaybolmamas iin mutlaka yedekleyin.
CHIP | ZEL
62
NDEKLER
63 64 68 70 72
Windows Faks: Bedava faks makinanz MovieMaker 2: Evinizdeki film stdyosu lk yardm CDsi: Al CDsinin hazrlanmas Service Pack 1li XP: XPye Service Pack entegrasyonu cretsiz PDF: Web belgelerinin oluturulmas
Mini Atlye
Hzl pular
Hi bo zamannz olmadn dnseniz bile bu blmdeki ipularn uygulayabilirsiniz. Adm adm anlatmlar be dakikadan fazla srmyor, stelik zaman kazanmanz salyor.
yi eyler uzun zaman gerektirir! Bu bazen dorudur, bazen yanl. nk Hzl Atlye blmndeki uygulamalar gerekletirmek iin harcayacanz ksa sre sayesinde belki de saatler sren ilemlerden kurtulabilirsiniz. Bilgisayarnzda kurulu bulunan ve internet balants iin yararlandnz modem donanmnn faks zelliini Windows XP ierisindeki cretsiz bir yazlmla kullanabileceinizi biliyor muydunuz? Ya bir al CDsi oluturmay veya XP kurulum CDsine Service Pack 1 gncellemelerinin entegre edilebileceini? Ayrca internet ortamnn nemli dosya biimlerinden olan PDFleri cretsiz aralarla oluturabilir, spywarelerden kurtulabilir ve amatr videolarnz montajlayabilirsiniz. Gerekli programlar Chip zel CDsinde bulabilirsiniz.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
Faks Konsolu
ATLYE
63
GZL: D A H L F A K S M O D L
XPnin Faks Program
1.
Windows XP kurulum CDsini hazrlayn ve Denetim Masas / Program Ekle veya Kaldr zerinden Windows Bileenlerini Ekle/Kaldr zerine tklayn. Faks Hizmetleri bileenini sein, leriye tklayn ve istendiinde Windows XP kurulum CDsini srcye yerletirin. Tamama tkladnzda kurulum otomatik olarak tamamlanr.
2.
Verilerin girilmesi
3.
Alma ve gnderme
4.
Faks izleyicisi
Ayarlarn tamamlanmas iin gereken program Balat / Tm Programlar / Donatlar / letiim / Faks / Faks Konsolu altnda bulabilirsiniz. Bu komut, ayarlarn yaplaca yaplandrma sihirbazn ekrana getirir. lk pencerede gnderenin bilgilerini girin. leriye tklandnda modem seim ekran grnr. Bu pencerede modem veya ISDN kartnzn gelen fakslarn alnmasn iin de etkinletirilmesini salayabilirsiniz. Alma ilemi elle veya belirlenen sayda aldktan sonra otomatik olarak da gerekletirilebilir.
Faks iletinizi istediiniz herhangi bir programla hazrlayn ve belirlenen faks yazcsna yazdrn. Bu ilemin hemen ardndan ekrana alc bilgilerinin girilecei ve gnderimin balatlacan belirten bir pencere gelir. Eer modem ayarlarnda gelen fakslarn otomatik olarak kabul edilmesini ayarladysanz iletinin alnmasn dert etmeyin. Modemin bal olduu telefon numarasna gnderilen tm iletiler konsolda listelenir. Konsol penceresi e-posta aralarna benzer biimde gelen ve giden kutusu klasrlerini ierir.
Faks iletilerinin gnderilmesini ve alnmasn gizlenmesini istemiyorsanz (ISDN kartlarnda bu ilem sessiz gerekletirilir) faks izleyicisinin otomatik olarak grntlenmesini salayabilirsiniz: Faks Konsolu penceresini an ve Aralar mensnden Faks zleyicisi...ne tklayn. Ekrana gelen pencerede Bu iletiim kutusunu her zaman grnr yap seeneini iaretleyin. Bu ilemin ardndan ara ubuunda faks grevlerini grebileceiniz bir simge belirir. Simge zerine ift tkladnzda Faks konsolu alr.
CHIP | ZEL
64
CRETSZ P R O F E S Y O N E L V D E O L E M E
Windows XP MovieMaker 2
1.
Video kayt cihaz veya video kamera zerinden analog grnt materyallerini PCde kurulu uygun bir TV kart ya da video kayt donanm ile saysallatrlmas iin gerekli ilemler MovieMaker ve MovieMaker 2 ile de sorunsuz gerekletirilir. Pencerenin sandaki Video Yakala alannda Video aygtndan yakala zerine tklayn. Alan sihirbaz penceresinde mevcut aygtlar arasndan video yakalama aygtn sein. Ayn pencerede ses kayna iin de gerekli ayarlar grlr.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
MovieMaker 2
ATLYE
65
2.
3.
Biimin belirlenmesi
Kayt ncesinde dosyasnn otomatik olarak kaydedilecei konum ve dosya adnn belirlenmesi gerekir. Videonuz iin uygun bir dosya ad ve klasr sein. Yakalanan videonun kaydedilecei dosya biimi Windows uyumlu .WMV olacaktr. Kliplerin para param yoksa tek dosya olarak m kaydedilecei ileriki admlarda belirlenecek. Ayrca kaydedilecek dosyann boyutunu gz nnde tutarak Gzat zerinden yeterli alana sabit bir sabit disk semeniz nerilir.
Movie Maker znrlk ve renk derinlii iin ok fazla seenek sunmuyor. Gerekli seenekleri Dier Ayarlara tkladktan sonra alan listede ayrntl tanmlaryla birlikte (rnein evirmeli eriim iin video gibi) bulabilirsiniz. En yksek znrlk Yksek kalitede video (byk) seenei ile salanr. Ancak ortalama bir sistem iin Ykse kalitede video (kk) seeneini tercih edebilirsiniz. Bu sayede 320 x 240 piksel znrlkte saniyede 30 kare kayt yaplabilir.
4.
5.
Videonun kaydedilmesi
Pencerenin altnda yer alan Yakalama sre snr seeneini iaretleyerek kayt sresinin st snrn belirleyebilirsiniz. Deneme amal olarak sreyi 2 dakika olarak deitirin. Sihirbaz bittiinde klip olutur seenei ile de kliplerin otomatik oluturulmasn salanr. Son seenek klip geilerinde Movie Makern otomatik efekt uygulamalaryla geiler yaparak kesikliklerinin engellenmesini olanak tanr ve klipler bylelikle ard arda grntlenir ve geiler gz rahatsz etmez.
rnein kamera veya video kayt cihaz gibi bilgisayarnza bal bulunan grnt kaynan altrn. Pencerenin sandaki alanda videonun bir nizlemesi grlr. Eer kaynak olarak bir web cam kullanlyorsa kamerann konumunu kontrol edin. Videonun saysallatrlmasn salamak iin Yakalamay Balat tuuna tklayn. Ayn pencere zerinde kaydedilen grntnn sresi ve sabit disk zerinde kaplad alan grlr. Video kayt ilemini sonlandrmak iin Yakalamay Durdura tklayn.
CHIP | ZEL
66
6.
7.
Kliplerin birletirilmesi
Dosya mensnden Koleksiyonlar Al seeneine tklamak yerine arabirim zerinde yer alan Video Yakala seenekleri zerinden Video Ala da tklayabilirsiniz. A penceresinin en altnda yer alan Video dosyalar iin klipler olutur seenei etkinletirildii takdirde program AVI veya MPG gibi farkl video dosya biimlerinin eklenmesine de olanak tanr. Projenize sabit resimler veya mzik ve ses dosyalar da ekleyebilir ve ayn anda bir ok dosyay seebilirsiniz.
Ana pencerede nemli blm grlr. Bunlar ekrann en altndaki zaman izelgesi ve Storyboard, sa tarafta yer alan Koleksiyonlar ve nizleme penceresi ve ayrca sol tarafta yer Film Grevleri blm. Koleksiyonlar arasnda yer alan herhangi bir video dosyasn fare yardmyla srkleyerek Zaman izelgesi zerine brakn. Storyboard olarak da adlandrlan alanda videolarnzn uzunluklaryla orantl olarak yer kapladklarn ve sralandklarn grebilirsiniz.
8.
Makaslama ve birletirme
9.
Kliparasnda geiler
Video yakalama srasnda, her zaman beklenen sonular elde edilmeyebilir ve nemli sahnelerin n plana karlmas iin video kaytlar arasndan baz sahnelerin karlmas gerekir. Zaman izelgesi zerindeki saydam mavi kutucuu srkleyerek ya da [Ctrl] + [W] tularna basarak zaman izelgesinin otomatik yrtlmesini salayarak videolarn gereksiz blmlerini belirleyin. mleci gei noktalar arasna getirin, krmz ok simgesi grndnde saa veya sola srkleyerek silin.
Video gei efektleri bulundurmayan bir program video makaslama program olarak adlandrlamaz. Movie Maker 2 uygulamasnda da nceki srmden farkl olarak birok gei efektine yer veriliyor. Efektlerin etkilerini grmek iin 2. Filmi Dzenle seeneine tklayn ve ekrann sandaki efektlerden birini sein. Ardndan setiiniz gei efektini uygulamak iin fare ile srkleyip iki klip arasna getirin ve art simgesi grndnde farenin tuunu brakn uygulayn.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
MovieMaker 2
ATLYE
67
11.
Arka plan mzii gibi bir ses dosyas da yine 6. admdaki gibi Dosya mens zerinden filminize eklenebilir. Film Grevleri alanndan Ses veya mzik al seeneine tklayn ve sabit diskinize yer alan mzik dosyalarndan birini sein. Movie Maker 2 WAV, MP3 ve WMA gibi en popler ses dosyas biimlerini destekliyor. Koleksiyonlara eklenen mzik dosyasn srkleyerek zaman izelgesi zerindeki Ses / Mzik alan zerine brakn. Saa sola hareket ettirerek balang noktas belirlenebilir.
Eer arka planda alan mziin orijinal video seslerinden daha yksek duyulmasn istiyorsanz ncelikle Film Grevleri alannn hemen altnda sol tarafta yer alan ayar ubuu simgesine tklayn. Ekrana gelen pencerede grlen ayar ubuunu saa doru hareket ettirin. Bylelikle arka plan mziinin sesi ykselir ve videonun orijinal sesleri kslr. Tam tersini yaparak video seslerini ykseltebilirsiniz.
Sabit diskten ses dosyalarnn yklenmesinin yan sra video zerine konumalar ile yorumunuzu ekleyebilirsiniz. Bunun iin ses kartnza balanacak bir mikrofona ihtiyacnz olacak. Film Grevleri alannda alt yer alan mikrofon simgesine tklayarak Zaman izelgesi ile Anlat komutunu balatn. Anlatm balat zerine tkladnzda zaman izelgesinde grnt ilerlerken mikrofondan yapacanz konumalarnz kaydedilir. Anlatm Durdur zerine tkladnzda dosyann kaydedilecei pencere ekrana gelir.
Bitti seeneine tklayarak dzenleme penceresine geri dndnz artk sra videonuzun kaydedilmesine geldi. Tamamlanan video dosyasn saklamak iin 3. Filmi Bitir seeneine tklayn ve alan listeden Bilgisayarma Kaydeti sein. Film Kaydetme Sihirbaz penceresinde filminizin kaydedilecei znrl belirleyin ya da boyutu tanmlayarak kayt biiminin otomatik olarak seilmesini salayn. leriye tkaldnzda kayt tamamlanr ve video dosyanz Media Playerda otomatik olarak oynatlr.
CHIP | ZEL
68
HIZLI: A I L I C D S N N H A Z I R L A N M A S I
lkyardm CDsi
l disketi, donanm fanatiklerinin alet antasnda en az tornavida kadar nemli bir yere sahiptir. Bu disket, hayat belirtisi gstermeyen bilgisayarlar yeniden altrabilir ve sabit diskleri biimlendirip, blmleyebilir. Ancak CD ann balangcndan itibaren uzun bir sre geti ve Windows Menin sktrlm biimde elde edilen al disketi zerinde donanm fanatiklerinin ihtiya duyabilecekleri tm aralar iin yeterli alan brakmyor. Ayrca gnmzn bilgisayarnn bir ksmnn halihazrda 3,5 inlik src yuvas bile yok. Al disketinizi zerinde ihtiya duyabileceiniz tm aralarn bulunduu al CDsi ile deitirmenin tam zaman. Bu gm diskler zerlerinde sadece FDisk ve Format saklamaz, ayn zamanda virs tarayclar, src dosyalar ve blmleme aralar iin de yeterli alana sahiptirler. Al CDsi hazrlamak iin baz programlara ihtiyacnz olacak. Al iin gerekli dosyalar ise sadece iletim sisteminizin kurulum CDsinden temin edebilirsiniz. Eer Windows 2000/XP altnda NTFS dosya sistemini kullanyorsanz, al CDsindeki DOS sz konusu diskleri okuyamayacaktr. Bu durumda orijinal kurulum CDsini kullanmalsnz. Windows 2000/XP kurulum CDleri sistemi tek balarna aabilirler.
ncelikle internet zerinden BCD full package v1.1.1 (http://www.nu2.nu/nu2files/ bcd111.zip) dosyasn bilgisayarnza indirin ve sabit disk zerinde uygun bir klasre an (rnein c:\bcd). Eer dosyalara dier itemciler tarafndan eriilmesini istiyorsanz sunucu zerinde paylama an. Eer bilgisayarnzda Nero kuruluysa wnaspi32.dll dosyasn aratn ya da web sitesi zerinden Nero Aspi Library dosyasn indirin (ftp://ftp6.nero.com/wnaspi32.dll).
Yukardaki dosyalar indirdikten sonra son olarak Windows XP package v1.0 dosyasn indirin ve dosyalar BCD klasrne an. Ardndan Windows XP kurulum CDsinde yer alan i386 klasrlerini BCD klasrne kopyalayn. Home Edition iin c:\bcd\cds\wxphome\ ve Pro iin d:\bcd\cds\wxppro\). Eer ???? sayfadaki SP1li XP CDsini oluturduysanz win51ic.SPx yada win51ip.SPx dosyalarnn da alt klasrleriyle kopyalanmas gerekir.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
Al CDsi
ATLYE
69
SP1li CD nerileri
ISOnun oluturulmas
Al CDsi iin gerekli grlmese de autorun.inf, okubeni.htm ve setup.exe dosyalarn da CDye kopyalayabilirsiniz. Service Pack 1in 70. sayfada anlatlan yntem ile kurulum CDsine eklenmesinin ardndan ayn klasrde win51ic.sp1 ya da win51ip.sp1 dosyalar oluturulur. Kurulum srasnda put the SP1 CD into drive A: uyars almamak iin bu dosyalarn varln kontrol edin. Aksi takdirde oluturulan CD kurulum tamamlanmas iin yeterli olmaz.
CD-Romda bulunmasn istediiniz dier tm dosya ve klasrleri ayn klasr ierisine kopyalayn. Bu durumda dosyalar Windows SP kurulumuna entegre edilmez sadece CD ierisinde sonradan kullanmnz iin yedeklenir. Son gncellemeleri, IE6.0, MP9.0 ya da Directx9.0 srmlerine klasrler altnda kopyalayn. Ardndan c:\bcd komut satrnda Windows XP Home edition iin: bcd wxphome ve Windows XP Professional iin ise bcd wxppro komutlarn yazn. Artk bootable ISO dosyasn CDye yazabilirsiniz.
Al CDsinin kopyalanmas
Bir sonraki admda rnein Nero Buring Rom gibi Image dosyalarnn kaydedilmesine imkan tanyan CD kayt yazlmn balatn. File mens zerinden Burn Image seeneine tklayn. Ekrana gelen A penceresinde oluturulan ISO dosyasn bulun ve an. CD kayt sihirbaz ekrana geldiinde CD yazma hzn olabildiince dk tutun ve CD yazcnza deneme amal bo bir CD-R yerletirip dosyay yazn. Eer alrsa bo bir CD-R tekrar yazabilirsiniz.
BIOSu amak iin kullandnz anakarta bal olarak Del veya F1 tuuna basn. Burada bulunan First Boot Device seeneini etkinletirin, [Enter] tuuna basarak an ve buradaki ayar CD-ROM olarak deitirin. BIOStan kmak iin srasyla [Esc] ve [Enter] tularna basn ve yaptnz deiiklikleri de [Enter] veya [Y] (Yes) tularna basarak onaylayn. Bilgisayar, bir dahaki alnda sabitdisk yerine hazrladnz ilk yardm CDsini kullanarak alacaktr.
CHIP | ZEL
70
PRATK: H I Z L I K U R U L U M N E R S
Tmleik SP1li XP
G
1
erekli uygulamalar ve srcleri kurmak zaten neredeyse bir i gnn dolduruyor. Bu durumda Windows gncelletirmeleri ya da Service Packler iin vakit harcamay kim ister. Eer sizde sabit diskinizi sk sk biimlendiren ve XPnin temiz kurulumunu tercih eden kullanclardansanz SP1 paketini XPye entegre ederek zaman tasarrufu salayabilirsiniz. Yeni oluturulacak CDye Slipstreamed Srm ad verilir. Bu sayede SP1i internetten indirip kurulmas iin beklemeniz gerekmez.
Klasrlerin toplanmas
Slipstreamed XP CDsinin oluturulmas iin ihtiyacnz olanlar: Windows XP Kurulum CDsi (Windows XP Pro, Home Edition) Windows XP Service Pack 1 (letim sisteminizin diline uygun 133 MBlk tam srm SP1 eChipde bulabilirsiniz) CD Yazma program ISO Buster program www.smart-projects.net/isobuster
ncelikle CDnin oluturulaca ana klasrn belirlenmesi gerekir. Bu yap bir ana ve alt klasrden oluur. Oluturulacak ana klasr yeterli sabit disk alanna sahip bir src zerinde sein. Ardndan resimde grlen biimde bir klasr ve alt klasrler oluturun. simleri siz belirleyebilirsiniz. Ancak sonraki admlarda rnee gre yaplan aklamalar kendi yapnza evirmeyi unutmayn.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
Service Pack 1
ATLYE
71
Dosyann paketlenmesi
Windows XP CDsini srnze yerletirin ve tm ierii SS-Root klasr altna kopyalayn. Ardndan sra Service Pack 1 dosyasnn kopyalanmasna geldi. EChip CDden ya da internetten indirdiiniz dosyay XP-SS klasrne kopyalayn ve dosya adn xp-sp1.exe olarak deitirin. Komut satrnda SS-XP1 alt klasr altnda aadaki komutu yazn: C:\XP-SS\XP-SP1.EXE -U -X:C:\XP-SS\SS-XP1 Ardndan aadaki komutu girerek gncelletirmeyi salayn: C:\XP-SS\SS-XP1\Update\Update.exe -S:C:\XP-SS\SS-Root
Yeni CDnin al CDsi haline dntrlmesi iin Microsoft Corporation.img dosyasnn SS-Boot klasrne eklenmesi gerekir. Bu dosyay kopyalamann birok yolu vardr ancak en kolay Windows XP CDsiyle ISO Buster programnn kullanlmas. ISO Buster balatn ve sol panel zerinde Bootable CD grntlendiinde Microsoft Computing.img dosyas zerine sa tula tklayn Extract Microsoft Corporation.img seenei seerek SS-Boot klasrne an.
CD kayt ayarlar
Artk sra oluturulan CDnin yazlmasna geldi. Bu ilemi yapabilecek saysz CD yazma program bulunuyor. Ancak kullanclarn byk ounluu Roxio Easy CD Creator ya da Ahead Nero Burning Romu tercih ediyor.rnein Neroyu balatn ve yeni CDde oluturmak penceresinde SS-Root klasrndeki dosyalar kopyaladktan sonra Boot sekmesine gein ve resimdeki ayarlar yapn.
ISO sekmesine gein ve yine resimde grlen ayarlar girin. Son olarak Label sekmesine gein Volume Label sekmesine Windows XP Professional iin: WXPCCP_TR, Home srm iin WXHCCP_TR ve OEM srmlerinde ise Professional iin WXPOEM_TR, Home srm iin WXHOEM_TR tanmlarn girin. Artk Service Packli XP CDnizi PCnizin kurulumu iin kullanabilirsiniz.
CHIP | ZEL
72
BEDAVA: W E B B E L G E L E R N N H A Z I R L A N M A S I
Wordden Acrobata
azrladnz HTML veya Word dokmanlarn sadece bilgilendirmek amacyla bir ok kiiye gnderdiiniz zaman, bu belgelerdeki metinlerin deitirilmeyeceinden, kopyalanmayacandan veya kiilerin kendileri iin kullanmayacandan emin olamazsnz. Geri Word dokmanlarn ifreleyebilirsiniz, ancak bu durumda kullanclarn pahal Microsoft Office programlarn kullanmasn engelleyebilirsiniz. Bu noktada Adobe, Acrobat rn paleti ile kullanclarn sz konusu sorunlarn ortadan kaldrmay hedefliyor. Daha ok PDF dosyalar (Portable Document Format) olarak bilinen Acrobat dosyalar zerinde deiiklik yaplamaz, dosya boyutlar olduka kktr ve belki de daha da nemlisi cretsiz Reader programn Adobe web sayfasndan cretsiz olarak ykleyebilirsiniz. PDF, son zamanlarda bildiriler ve kullanm kitapklar iin kullanlan bir standart haline geldi. Ancak bu dosya trnn en byk dezavantaj, PDF dosyalarnn oluturulabilmesi iin kullanlan Acrobat programnn fiyatnn ok yksek olmas... zellikle sadece bir veya iki kere kullanacanz bir program iin ok pahal! Ancak, bilgisayar dnyasnda, her programn olduu gibi bunun da cretsiz bir alternatifi mevcut. Bunun iin kullanacanz Ghost Script yazlmlar ile Word dosyalarn ksa bir sre ierisinde PDF biimine dntrebilirsiniz. CHIP, Word dokmanlarndan PDF biimlerini nasl elde edebileceinizi adm adm anlatyor.
Word dokmanlarn PDF biimine dntrebilmek iin, ilk olarak, Ghostscript ve aslnda sadece komut satr olarak kullanlabilen Ghostscript uygulamasnn grafik arayz olarak adlandrabileceimiz GSView programlarnn yklenmeleri gereklidir. Ghostscripti kurmak iin EXE dosyas zerine iki kere tklayn ve daha sonra alan Winzip penceresindeki Setup dmesine tklayarak kurulumu balatn. Kurulum konumunu belirttikten ve Install Fonts seeneini iaretledikten sonra Install dmesine tklayarak kurulumu balatn. Daha sonra benzer ekilde GSView programn da kurun. Kurulum esnasnda sunulan dil seeneklerinden istediiniz birini seebilirsiniz.
PDF dokman yklemek iin ayrca bir de Postscript srcsne ihtiya vardr. Bunun iin Balat/Ayarlar/Yazclar komutunu altrn ve Yazc Ekle simgesine iki kere tklayn. Yazc Ekleme Sihirbaz penceresinden Yerel yazc seeneini iaretleyin ve leri dmesine tklayn. Bunun sonucunda ekrana gelen pencere zerindeki reticiler listesinden HP ve Yazclar listesinden de HP Laserjet 6P/6MP Postscript seeneini iaretleyin. ayet bu src bulunamazsa daha eski bir model semelisiniz. Kurulumu tamamlamak iin ilerleyin. Bu yazcy standart olarak atamayn ve deneme sayfas yazdrmayn.
CHIP | ZEL
UYGULAMA
cretsiz PDF
ATLYE
73
GSview konfigrasyonu
Ghostscripti kurmu olmanza ramen, bazen Gsview program, gerekli dosyalarn yerini bulamayabilir. Gsviewin alabilmesi iin sz konusu dosyalarn yerinin manuel olarak girilmesi gereklidir. GhostScript DLL ve yaz tipi dosyalarnn yerini belirtmek iin Options/Advanced Configure komutunu altrn ve ekrana gelen penceredeki kutulara dosyalarn bulunduklar adresleri girin. Ayrca Associate .ps files with GSview ve Associate .pdf files with GSview seeneklerini iaretleyerek sz konusu dosyalarn GSview program kullanlarak grntlenmelerini salayabilirsiniz. Buradaki dosya ilikilendirme ve balat mensne eklenme ilemleri kurulum program tarafndan otomatik olarak gerekletirilir ancak drt seeneinde geri alma fonksiyonu mevcut deildir.
ayet dosyay .ps uzantl olarak kaydedemediiniz daha sonra gezgin yardmyla .prn olan dosya uzantsn .ps olarak deitirebilirsiniz. Sz konusu dosyann GSview program penceresinde almas iin zerine iki kere tklayn ve File/Open komutunu altrn. Bu dosyay PDF biiminde kaydetmek iin File/Convert komutunu altrn ve ekrana gelen penceredeki Device listesinden pdfwrite seeneini iaretleyin ve dosyann ok yer kaplamamas iin znrlk olarak 300 deerini sein. Eer dokman ierisindeki tm sayfalarn dntrlmesi gerekmiyorsa Pages listesinden de istediiniz sayfalar seebilirsiniz. Son olarak OK dmesine tklayn ve PDF dosyasnn oluturulaca ismi girin.
lk olarak PDF dosyas olarak kullanmak istediiniz belgeyi Word altnda altrn. Sz konusu PDF dnm ileminin ilk adm olarak biraz nce yklediiniz PostScritp yazcs yardmyla sabit disk zerinde .ps uzantl bir dosya ierisine yazmalsnz. Bunun iin Dosya/Yazdr komutunu altrn ve ekrana gelen pencere zerindeki Yazc listesinden PostScript yazcsn sein ve Dosyaya Yazdr seeneini iaretleyin. Tamam dmesine tklandnda ekrana gelen pencere zerinden dosyann oluturulaca yeri ve dosya ismini girmelisiniz. Oluturulacak dosyann .ps uzantsna sahip olmas iin dosya ismini test.ps rneindeki gibi trnak iaretleri arasnda yazmalsnz.
Artk oluturduunuz PDF dosyalarnz ister Acrobat Reader, ister GSviewda grntleyebilirsiniz. Ancak oluturacanz PDF dosyalarndan maksimum performans elde edebilmek iin sayfa bykl, yaz tipi gibi ayarlar deitirerek PDF belgesi iin en uygun deerleri elde etmeye almalsnz. Dikkat! PDF dokmanlarndaki resimlerin kaliteleri kullanlan yazcya baldr. ayet hazrladnz PDF belgelerinin kalitesinden memnun deilseniz daha gncel, renkli PostScript yazclarn deneyebilirsiniz. Kullanmak istediiniz yazcnn gncel srclerini retici web sayfalarndan temin edebilirsiniz.
CHIP | ZEL
74
NDEKLER
74 80 86 89
Windows: Daha kullanl ve salam MS Office: Word, Excel, Powerpoint, Access nternet: Browser ayarlar ve Outlook Uygulamalar: Norton, Winamp, Iso Buster, Nero
WINDOWS
1 Windows 2000/XP Sistem aralarna hzl eriim
Eer sistem zerinde ok sk deiiklik yapyorsanz, baz programlara, rnein Bilgisayar Ynetimine, dier kullanclardan daha ok ihtiyacnz var demektir. Her seferinde uzun uzadya aramak yerine, hazrlayacanz ara setini istediiniz zaman kullanabilirsiniz. pucu: nemli sistem aralar iin ksayollar oluturun. Bu sistem aralarnn tm Windows (normalde C:\WINDOWS) dizini ierisinde yer alan SYSTEM32 klasrnde bulunur. Buradaki
dosyalarn hangi aralar temsil ettiklerini aadaki kk listeden renebilirsiniz. stediiniz EXE dosyalarna ait ksayollar masastnde rahatlkla oluturabilirsiniz. Bu sayede sz konusu denetim aralarndan birine ulamak iin sadece ksayol zerine iki kere tklamanz yeterli olacaktr.
cek kk bir ayarla sistemden daha fazla performans almak hala elinizde. pucu: Balat mens zerinden altra tklayn. A satrna regedit yazarak Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. HKEY_LOCAL_MACHINE\CurrentControlSet\Control\SessionManager\MemoryManagament anahtarn bulun ve anahtar zerine tkladnzda ekrann sanda grlen DisablePagingExecutive zerine ift tkladktan sonra deeri 1 olarak deitirin. Ayn ilemi LargeSystemCache deerinde de tekrarlayn. Bylelikle Windows byk bir nbellek dosyas oluturur ve bundan byle sistem ekirdeinin paralarnn sabit disk zerine kaydedilmesi gerekmez ve perpormans art salanr.
CHIP | ZEL
ATLYE
75
NTERNETN YEN ADI: Service Pack 2 ile IPv6ya tam destek geliyor.
rilmelerinin kurulumunun ardndan, a ayarlar altnda Ipv6 desteini daha etkin biimde ynetebilirsiniz.
TOPLU ADLANDIRMA: Windows XP ok saydan dosyann ayn anda adlandrlmasna ve sralanmasna imkan tanyor.
pucu: Windows XP bunun iin ok kolay bir zellik sunuyor. nce adlandrlacak dosyalarn tmn sein. Ardndan farenin sa tuuyla ilk dosya zerine tklayn. Alan alt menden Ad Deitiri sein ve rnein Tatil_Resimlerim(1).jpg adn verin. [Enter] tuuna basarak ilemi onayladnzda XP tm dosyalar tekrar adlandrr ve saylar parantez iaretleri ierisinde sralanr.
dowsunuz "C:\WINDOWS" tan daha farkl bir klasre kurulu ise, rneklerdeki bu blm kendi bilgisayarnza uygun olarak deitirin. lk olarak Balat/MS-DOS Komut stemi seenei ile bir DOS penceresi an. Windows, sistem dosyalarna dorudan eriime izin vermeyecei iin, ncelikle sabit disk iinde geici bir klasr ap aadaki dosyalar zerinde almak zere bu yeni klasre kopyalamanz gerekir.
"C:\WINDOWS\COMMAND.COM" "C:\WINDOWS\COMMAND\EBD\IO.SYS" "C:\WINDOWS\SYSTEM\REGENV32.EXE"
Bu dosyann zerindeki yazma koruma ve sistem dosyas zelliklerinin kaldrlmas iinse, yeni atnz klasrde
6-XP ANTISPY
yazn ve [Enter]a basn. Varolan yerel a ayarlarnz bundan etkilenmeyecektir. Komut satrnda ipv6 /? komutunu kullanarak daha fazla bilgi alabilirsiniz. Ayrca Microsoft XP SP 2 ierisinde Ipv6 ile ilgili daha geni destek sunuluyor. XP iin sunulan Service Pack 2 gncelleti-
CHIP | ZEL
76
iken ATTRIB -R -H -S *.* komutunu kullann. Daha sonra mfddme13.zip dosyasn da bu klasre ap, WINMEDOS.COM programn altrn. lemin sona ermesinin ardndan, zerine yama uygulanm dosyalar aada belirtilen klasrlere geri kopyalayn. Tabii ki bu ilemden nce her ihtimale kar orijinal dosyalarn bir yedeini almay da unutmayn. IO.SYS dosyasn C:\ye, COMMAND.COMu ise hem C:\WINDOWS\ hem de C:\ altna, REGENV32.EXEyi ise C:\WINDOWS\SYSTEM altna kopyalayn. Son olarak da C:\CONFIG.SYS dosyas iine DEVICE=C:\WINDOWS\IFSHLP. SYS satrn ve C:\AUTOEXEC.BAT dosyas iine de C:\WINDOWS\WIN.COM satrn ekleyin. Tm yapmanz gereken bu kadar; bilgisayar bir sonraki anzda DOS kullanma hazr hale gelecektir.
YENLKLER: Windows 2000 Komut Satr kullanclarn almalarn kolaylatracak ekilde kaydrma ubuu veya otomatik tamamlama fonksiyonlar ile donatlm.
turur. ayet bu karakterlere uyan isim bulunamazsa bir uyar sesi duyulacaktr. Denetim karakterlerinin tekrar girilmesi, yani tu kombinasyonlarnn tekrar tekrar uygulanmas durumunda, Windows liste ierisindeki deerleri srasyla arka arkaya ekrana getirecektir. Eer bu esnada [Shift] tuuna baslrsa, liste sondan baa, yani harf srasnn tersi ynnde ekrana gelecektir. Eer komut satrnda deiiklik yapar ya da iki tamamlama fonksiyonu arasnda karar verecek olursanz liste yeniden oluturulur. Dosya ismi tamamlayan tu kombinasyonu [Ctrl]+[F] hem dosya hem dizin isimlerinde kullanlabilir. Ek bir bilgi: Eer imleci bir stun sola kaydracak ve daha sonra dosya ismi tamamlama fonksiyonunu kullanacak olursanz, soldaki boluk gz ard edilecektir. Eer isterseniz dosya tamamlama fonksiyonunun devaml olarak aktif kalmasn salayabilirsiniz. Bunun iin denetim karakterlerine karlk gelen bu deerleri Kayt Dzenleyicisine onaltlk dzende ekleyin: [Ctrl]+[D] iin "4" ve [Ctrl]+[F] iin de "6".
HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Microsoft \Command Processor\CompletionChar HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Microsoft \Command Processor\PathCompletionChar
ACPI elektrikten tasarruf etmek iin kapanma ilemini adm adm dzenler. Windows 2000 tarafndan desteklenen bu donanmsal fonksiyonun tannmasnda kurulum esnasnda sorun oluabilir, bu da sonucunda yukarda anlatlan kilitlenmelere neden olabilir. Sz konusu problemin zm yle: Windows 2000 kurulum programn balatn. Bilgisayarn ilk kez yeniden balatlmas sonrasnda metin ekrannda, SCSI veya RAID srclerinin elle yklenebilmesi iin [F6] tuuna baslmas gerektiini bildiren bir aklama grnecektir. Bunun yerine [F5] tuuna basn ve ekrana gelen seenekler arasndan Standart PCyi sein. Bu seim sonrasnda Windows 2000 kurulum program sonuna kadar problemsiz olarak alacaktr. Tasarruf seenekleri buna ramen kullanlabilir.
Bundan sonra en azndan ilk harfini girdikten sonra [Ctrl]+[D] tu kombinasyonunu kullanarak dizin isimlerinin, [Ctrl]+[F] tu kombinasyonunu kullanarak da dosya isimlerinin otomatik olarak tamamlanmasn salayabilirsiniz. Windows bu esnada imlecin solundaki karakterleri sabit tutar ve bunlara uyan konumlar salayan bir liste olu-
CHIP | ZEL
ATLYE
77
Bunun iin Bilgisayar Ynetimi zerinden Yerel Kullanclar ve Gruplara ve ardndan Usersa tklayn. Burada kendi oluturduunuz hesaplarn yan sra, Windows XP tarafndan otomatik olarak oluturulan rnein Support_388945a0 benzeri bir hesap grebilirsiniz. Bu hesap her ne kadar devre d ve tehlikesiz grnse de sistem yneticisi tarafndan oluturulmam bir kullanc hesab ho karlanmaz. Bu hesap, firmalarn kullanclarna online destek salamalar iin aktif hale getirilebilir, ancak varsaylan parola kullanldnda hackerlara arka kap aar. Bu hesab silerek bir ucu sisteminize uzanan gvenlik an kapatabilirsiniz.
WINDOWS SP2: Yeni gncelleme paketinin beta srm ekranda uyar mesajlarna neden oluyor.
[HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\SystemCertificates\CA\Certificates\FEE449EE0E3965A5246F000E87FDE2A065FD89D4] [HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\SystemCertificat e s \ R O O T \ C e r t i f i c a tes\2BD63D28D7BCD0E251195AEB519243C13142EBC3] Ardndan her ikisini de silin ve bilgisayarnz batan balatn. Test mesajnn yok olduunu greceksiniz. Not: Tm Kayt Defteri deiikliklerinden nce nemli verilerinizi yedeklediinizden emin olun. Bu ve dier tm ipularndaki deiiklikler her ne kadar denenmi olsalar da yaplabilecek hatalar sisteminizin kmesine neden olabilir.
pucu: Bu durumda Microsoft kurumsal mterilerini ve sistem yneticilerini de unutmam. Windows gncellemelerini her bilgisayar iin tek tek internetten indirmek yerine bir defa indirip gncelleme dosyalarn bir CDye kaydederek ya da a zerinden paylaarak, tm bilgisayarlara kurulmasn salayabilirsiniz. Bunun iin standart Windows Update sitesi yerine aadaki adresi ziyaret etmeniz yeterli olacaktr: http://v4.windowsupdate. microsoft.com/en/default.asp? corporate=true Ayrca yine bu site zerinden donanmlarnzn gncel Windows srclerine de ulaabilirsiniz. Not: Windows iletim sistemlerinin dier srmlerinde kullanlabilecek Corporate gncellemeler iinse http://corporate.windowsupdate.microsoft.com/en/default.asp adresini ziyaret etmelisiniz.
CHIP | ZEL
80
olduunu herkes bilir: [Esc] tuuna bir kere basmak yeterlidir. Ama Registry dosyasnda yaplacak bir ka deiiklik ve (i)Microsoft Family Aa Oturum Ama(i)y aktif hale getirmek sureti ile bilgisayarn alna daha etkili bir Windows ifresi koyabilirsiniz. pucu: Bu ilem iin yeni bir kullanc kaydetmeniz gerekir. Tabi bu yeni kullanc kaydetme gereksinimi, bilgisayar sadece siz kullanyorsanz geerlidir. Balat mensnden Ayarlar / Denetim Masasn sein. Alan pencereden Kullanclar simgesinin zerine ift tklayn ve kan Kullanc Ekle sihirbaznn admlarn izleyin. Bilgisayarnz yeniden balatn ve isminizle sisteme girin. Denetim Masasn tekrar arn ve alan pencereden bu sefer A simgesinin zerine ift tklayn. Karnza kan listede Microsoft Family Aa Oturum Ama varsa Tamam ile pencereyi kapatabilirsiniz. Aksi takdirde 4. adma gein. Ekle dmesine tklayn, stemciyi seip Ekleye tklayn. Alan pencerede retici tarafnda Microsoftu sein, sa listede beliren Microsoft Family Aa Oturum Ama sein ve Tamam tklayn. Gsterilen admlar ykleme bitinceye kadar izleyin. En sonunda A penceresinde bulunan Birincil A Oturumu listesinden Microsoft Family Aa Oturum Amay sein ve Tamam ile pencereyi kapatn. Balat mensnden altr sein ve alan pencereye regedit yazp Tamam tklayn. Kayt Dzenleyici penceresinde HKEY_LOCAL_MACHINE\Network\Logon dizinine ulan. Pencerenin sanda bulunan listenin herhangi bir yerine sa tklayn ve alan menden Yeni ve DWORD Deerini sein. Yeni oluan simgenin ismini MustBeValidated ile deitirin ve [Enter] tuuna basn. imdi yeni simgenin zerine sa tula tklayn ve Deer ksmna 1 deerini girin. Kayt mensnden k seerek pencereyi kapatn. Bilgisayar yeniden balatn. imdi [ESC] tuuna bastnzda bir hata iletisiyle karlaacaksnz.
SLAYT GSTERS: Windows XP dahili ekran koruyucusu zerinedn slayt gsterisi yaratmanza imkan tanyor.
nzda saklyor musunuz? Eer Resimlerim klasrnde son tatilde ektiiniz resimler duruyorsa, neden ekran koruyucu olarak bu resimlerin dia gsterisini yapmayasnz? pucu : Masastnde herhangi bir yere sa tklayn ve alan menden zellikleri sein. Ekran Koruyucu penceresini sein. Ekran Koruyucu listesini an ve Resimlerimin Dia Gsterisini sein. nizleme penceresinde resimlerinizin nasl arka arkaya gsterildiini izleyebilirsiniz. Eer sonutan memnunsanz pencereyi Tamam komutuyla kapatn. Deilseniz, zellikler dmesine tklayn. Alan pencereden resimlerin gei sresini deitirebilir, resimlerinizin bulunduu klasrn yerini belirleyebilir, baka bir klasr seebilirsiniz. Arka arkaya iki kere Tamama tklayarak masastne dnebilirsiniz.
WORD
16 Word 97/2000/2002 Metinde en son dzenlenen konum
Daha nceden hazrlam olduunuz bir dokman Word altnda altracak olursanz imle standart olarak metnin en bana yerletirilecektir. Ancak uzun sreler boyunca, arka arkaya byk dokmanlarla alyorsanz,Wordn bu davran hounuza gitmeyebilir. nk aslnda dokman aldnda imlecin otomatik olarak metin zerinde en son allan noktada bulunmas size kolaylk salayacaktr.
CHIP | ZEL
ATLYE
81
meyi seerek Git tuuna tklarsanz sonu alannda neri yok yant grlr. Bu durumda kelimeleri karlklarn tek tek aramal ve karlan sonulardan metnin tam anlam anlalmaya almaldr.
Y KONUMLANDIRILMI: Tm dokman ablonlarnda kullanlan ksa bir otomatik balat makrosu imleci, dokmanlarn almas ncesinde en son dzenlenen pozisyona tayor.
pucu: Word, yazma esnasnda devaml olarak zerinde en son allan noktaya dikkat eder. Sz konusu bu noktann konumu, kaydetme sonrasnda ve dosyann yeniden almas esnasnda da kaybedilmez. [Shift]+[F5] tu kombinasyonunu kullanarak metin ierisinde deiiklik yaplan son nokta arasnda gezinebilirsiniz. Bir dosyann almas sonrasnda sz konusu tu kombinasyonunu kullanarak, en son deitirilen metin alanna rahatlkla gidebilirsiniz. Bu fonksiyon rnein doktora almas gibi uzun metinlerde yaplan deiikliklerin tutulmas iin yeterli deildir. Bu nedenle kk bir Otomatik balat makrosu hazrlayarak fonksiyonun snrlarn geniletebilirsiniz. Makroyu hazrlamak iin ilk olarak Aralar/Makro/Makrolar komutunu altrn. Bunun sonucunda ekrana gelen Makrolar penceresi zerindeki Makro Ad kutusuna AutoOpen yazn ve Makro Yeri alr listesinden de Tm etkin ablonlar ve belgeler esini sein. Bylece hazrladnz Otomatik balat makrosunun tm metinlerde, yani bakalar tarafndan oluturulan dosyalarda da kullanlabileceinden emin olabilirsiniz. Makroyu oluturmak iin daha sonra Yarat dmesine tklayn ve bunun sonucunda ekrana gelen Microsoft Visual Basic Dzenleyicisi penceresine aadaki satrlk kodu girin:
Sub AutoOpen Application.GoBack End Sub
PENCERE: Bir metin dosyasn Wordde amann iki yolu vardr: Sadece Metin ya da MS-DOS biimi
metin dntrme yapabilirsiniz. Aralar mensnden Seenekleri sein. Alan pencereden Genel sekmesine tklayn. Alta dnmleri onayla seeneinin yanndaki kutucuu tklayarak iaretleyin. Ayarlar penceresini Tamama tklayarak kapatn. Dosya / A komutunu sein ve sonu txt ile biten bir metin dosyasn an. Dosya Dntr penceresinden Sadece metin seeneine tklayn. Bylece Word bu belgenin Windows iin hazrlanm bir metin dosyas olduunu dnecektir. Tamam tklayn. Eer belge ekranda sorunlu gzkyorsa belgeyi kaydetmeden kapatn. Tekrar atnzda bu sefer MS-DOS metnini sein. Tamama tkladnzda metin sorunsuz bir ekilde ekrana gelir.
Son olarak Dosya/Kapat ve Microsoft Word Uygulamasna Geri Dn komutunu altrn. mle, bundan byle tm
Her paragraf ayr ayr biimlemek ok zahmetli bir itir. zellikle btn parag-
CHIP | ZEL
82
raflarn biimlerinin ayn olmas gerektii bu i insan canndan bezdirir. ansnza, paragraf biim ayarlarn zel bir komutla dier paragraflara da uygulamanz mmkn. pucu: nce ilk paragrafn biimiyle uran. Biimi beendiiniz zaman paragraf sein. Sonra grev ubuunda bulunan Biim Boyacsna tklayn. Biim Boyacsnn simgesi bir fra eklinde olduundan, tannmas kolaydr. Fare imleci bir fraya dnr. Bu fra imleci ile biimi uygulamak istediiniz yeni paragraf seiniz. Dmeyi braktnz anda paragrafnz yeni biimine kavuacaktr. lem bitince imle tekrar eski konumuna dner. Eer bu ilemi birden fazla paragrafa uygulamak istiyorsanz ikinci admda anlatlan Biim Boyacsna iki kere tklayn. Bu sefer ilem bittiinde imle eski durumuna dnmez, yeni paragraflar semenize olanak tanr. iniz bittii zaman tekrar Biim Boyacsna tklarsanz imle eski haline dnecektir.
zerinden Kopyalaya tklayarak kodlar arabellee kopyalayn. Windows Gezginini kopyalayn ve Normal.dot adn tayan Word ablonunu arayn. Ardndan Normal.dot dosyas zerine Windows Gezgini zerinden tklayarak veya Word uygulamasn Dosya / A komutunu kullanarak an. [Alt] + [F11] tu kombinasyonunu kullanarak VBA dzenleyici penceresine geebilirsiniz. Dzen / Yaptr mens ile VBAFont.Doc dosyasndan kopyalanan VBA kodlarn bo pencereye (Normal ThisDocument (Code) yaptrn Grev ubuu zerinden Word belgesi penceresine geri dnn ve Word ana penceresi zerinde Aralar / Uyarla zerine tklayn. Uyarla penceresinde Komutlar sekmesine gein. Pencerenin solunda yer alan Kategoriler listesinden Makrolar kaydn sein. Sada yer alan Komutlar listesinde ise yeni oluturulan Normal.Modul1.YazTipleri makrosunu aratn. Makroyu fare iaretisi ile tutun ve simge ubuu zerinde istediiniz alana srkleyin. Yaratlan simge zerine farenin sa tuuyla tklayarak grmn deitirebilirsiniz. Office uygulamalarnda simge ubuundaki simgelerin deitirilmesiyle ilgili ipular yer alyor. Kapat tuuna tklayarak ayar penceresini kapatn. Dosya / Kaydet mens zerinden Normal.dot dosyasn kaydedin. Artk yeni oluturulan simge zerine tklayarak bilgisayarnzda kaytl tm yaz tiplerinin bir listesini alabilirsiniz.
HIZLI BALANGI: Yeni oluturulacak ksayola eklenecek parametre WordUn hzl balatlmasn salar.
Winword.exe esinin zerini sa tklayarak zellikler penceresini an. Alan pencerede Ksayol sekmesine gein. Hedef balndaki kutuya tklayn. Yanp snen metin imlecini kutudaki metnin en sana yerletirin. Bir kez boluk tuuna basn ve ardndan /n yazn. Pencereyi Tamam tuu ile kapatn. Masastnde bulunan ksayolu ift tklayn. Word artk bo bir belge amadan alacaktr.
YAZI TP SINAMASI: Yeni oluturulan simge zerine tklayarak sistemdeki tm yaz tiplerini grebilirsiniz.
HIZLI GE: nceden belirlenen sayfalar arasnda hzl gei iin Atla komutu kullanlabilir.
CHIP | ZEL
ATLYE
83
n girin ve Sonrakine tklayn. Word sizi istediiniz sayfaya ulatracaktr. Eer sayfa numarasn yanl girdiyseniz 2. adm tekrarlayarak aradnz sayfaya ulaabilirsiniz. Sayfaya ulatnz zaman Kapat ile pencereyi kapatabilirsiniz.
likleri yok sayacak. Yeniden amak istiyor musunuz? mesaj ekrana gelecektir. Tamam dmesine tklandnda dokmann son srm alr.
EXCEL
24 Excel Zarar grm dosyalar kurtarmak
Eer bir dosya, balantl olduu program kullanlarak alamyorsa, bunu bir de Word veya Excel Viewer ile test edebilirsiniz. Ancak bunun sonucunda sadece o an iin hcrelerin ierisinde yer alan deerler elde edilir. pucu: Zarar gren dosyay aabildiyseniz, bunu SYLK biiminde kaydedebilir, kapatabilir ve daha sonra tekrar aabilirsiniz. Buna alternatif olarak ayn zamanda bir LOG dosyas oluturan ve problemleri nesneleri tanmlayabilen Recovery makrosunu kullanlabilir. Sz konusu makroyu, Microsoft Recovery Kit ile www.microsoft.com/office/ork/ 2000/appndx/toolbox/htm adresinden indirebilirsiniz. Eer bir Excel dokman kaydedilmeden nce zarar grecek olursa, orijinal alma kitab yeniden oluturulabilir. Bunun iin Dosya/A komutunu altrn ve alan iletiim penceresi zerinden dokmann ismini sein. Bunun sonucunda Dosyasmi.xls zaten ak. Yeniden amak, yaptnz deiikNZLEME: nizleme resmini kaydet Excel dosyalarnn kk grntlerinin kaydedilmesini salar.
birine art arda tklamak ve her defasnda ayn metni yazmak zahmetli bir i. pucu: [CTRL] tuu aradnz yardmc. [CTRL] tuunu basl tutun ve birden fazla hcreyi iaretleyin. Bu esnada hcrelerin yan yana olmas ya da aralarnda bo olanlarn yer almas nemli deil. aretli hcrelerde yer alacak metni girin. [CTRL] + [Enter] tu kombinasyonunu kullann. Girilen kelime, iaretli tm satrlara kopyalanr.
pucu: stediiniz bir alma kitabn an. Dosya mensnden zellikleri sein. zet sekmesini tkayn. nizleme resmini kaydet seeneinin yanna bir iaret koyun. Tamam tuu ile pencereyi kapatn ve alma kitabnz kapatn. imdi alma kitabnz Dosya / A komutu ile tekrar an. A penceresinde nizleme dmesine tklayn ve alma kitabnz sein. Not: Eer alma kitabnzda birden fazla sayfa kullandysanz, n izlemede hep en son altnz sayfann n izlemesi grntlenir.
CHIP | ZEL
84
altndaki hcreleri 20, 150 , 75 ve 600 saylaryla doldurun. A1den A5e kadar olan alan iaretleyin. Veri mensnden Sz-Otomatik Sz komutlarn altrarak gerekli iletiim penceresinin almasn salayn. Tutar kelimesinin yan banda beli-
FLTRELEME ZELL: Bu zellik sayesinde iaretliler iindeki 75 dndaki tm saylar gizlenir ve tablo daha kolay anlalr bir hal alr. YER DETRME: Devrik komutu ile satrlar stunlarla, stunlar da satrlarla yer deitirebilirsiniz.
pucu: ncelikle Satr-stun deiiklii yapacanz hcreleri sein. Dzenmensnden Kopyalay sein. Az nce setiiniz hcreler, imdi yanp snen bir ereve ile gsterilecektir. Tablonuzun bo bir kesimine tklayn. Buraya kopyaladmz hcreleri yaptracaz. sterseniz baka bir tabloya da yaptrabilirsiniz. Bunun iin sayfann altnda bulunan Sayfa2 gibi sekmeleri tklayn. Yeni tabloda kopyalanan hcreleri yaptrmak iin bo bir yeri tklayn. Dzen mensnden zel Yaptr sein. Alan pencereden lemi tersine evir seeneinin nne bir iaret koyun ve Tamam tklayn. Excel hcreleri satrlar ve stunlar yer deitirmi bir biimde yaptracaktr.
ren liste okuna tklayarak (zel...)i sein. Sa stteki satra 75 saysn girin ve Tamama tklayn. Excel iaretlenenler iinde farkl deerleri barndran dier satrlar saklar. zel tanml hcre formatndan bu kez farkl bir yol izleyin. C2den C5e uzanan hcreleri yukardaki gibi sein. Sa fare tuuyla iaretli alana ve Hcreleri Biimlendire tklayn. Tr satrna [=75]Genel metnini girin ve Tamam ile onay verin. 75 dndaki tm saylar gizlenir.
POWERPOINT
33 Powerpoint 2000/XP Sunu esnasnda not almak
PowerPoint ile bir sunu esnasnda, sanal iaretiler ile istediiniz bir slayda dikkat
CHIP | ZEL
ATLYE
85
SUNUM NOTLARI: Kalem fonksiyonu sunumlar zerinde gsterimi ve not almay kolaylatrr.
ekebilir veya zerine daire izebilirsiniz. Bu sunu arac, sz konusu fonksiyonu kullanmanz salayan zel bir sanal kaleme sahiptir. Sunu esnasnda farenin sa dmesini kullanarak tklayn ve areti Seenekleri/Kalem komutunu altrn. Kalem ile iiniz bittiinde [Esc] tuuna basarak, normal moda geri dnebilirsiniz.
ACCESS
35 Access 97/2000/2002 Sorgu verilerini kullanc tanml sralamak
Hazrladnz veritaban ierisinde arkadalarnz ve tandklarnzn doum gnlerini saklyorsunuz. Bu tarihler GG.AA.YYYY biiminde tutuluyorlar. Ancak doum gnlerinin ierisinde sadece aylara ve gnlere gre dzenlendii bir liste oluturmak istiyorsunuz. pucu: Access 97 ve 2000de raporlar seim sorgularn temel alrlar. Bunun iin her bir veri grubunu istediiniz sralama biiminde grntleyecek bir sorgu ta-
sarlamalsnz. Verilerinizin Kisi ismindeki bir tablo ierisinde saklandndan hareket ediyor ve gerekli alanlar iin sim, Soyisim ve Doum Tarihi adlarn kullanyoruz. Yeni bir sorgu oluturmak iin veritaban penceresindeki Sorgular kartn aktif hale getirin ve Yeni dmesine tklayn. Bunun sonucunda ekrana gelen iletiim penceresinden, Tasarm Grnmn sein ve Tamam dmesine tklayn. imdi Tabloyu Gster penceresi ekrana gelecektir. Buradan Kisi isimli tabloyu sein ve Ekle dmesine tklayn. Daha sonra Kapat dmesine tklayarak Tabloyu Gster penceresini ortadan kaldrn. Yeni sorgunun st ksmnda, sorgunun temelini oluturacak olan tablo ve alanlar grebilirsiniz. Bunun hemen altnda ise verilerini gstereceiniz ve seim kriterlerini veya sralamay belirleyeceiniz alanlar, stunlar halinde ekrana gelir. Alt tarafa aktarmak istediiniz alanlar olan sim,Soyisim ve Doum Gn zerine iki kere tklayn. imdi seim ve sralama kriterlerini belirlemelisiniz. Alt tarafta bulunan Alan satrndaki ilk bo stuna tklayn ve Month([Doum Tarihi]) yazn.Bu ifade, Doum Tarihi tablo alannda kullanlacak olan Month() fonksiyonunun sonucunu verecektir. Bu fonksiyon girilen tarihin ayn saysal deer olarak geri dndrecektir. Bir sonraki bo stunun Alan satrna da Month([Doum Tarihi]) yazn. Son iki stunu da Gster satrna denk gelen kutucuklardaki iaretleri silmek iin zerlerine tklayarak kapatn ve Srala satrndan Artan seeneklerini iaretleyin. imdi sorguyu Doumgnlistesi ad altnda kaydedin. Biraz nce tanmladnz sorguyu, arkadalarnza ve tandklarnza ait girdiiniz tm doum gnlerini en yakn olandan en uzaa doru sralayacak bir rapor hazrlamakta kullanabilirsiniz.
HEPS BRARADA: Accessin tablo ilikilerini kullanarak, farkl tablolardaki bilgileri tek bir rapor zerinde rahatlkla grntleyebilirsiniz.
de bir rnek yardmyla anlatlabilir. Bunun iin Kiiler, Mteriler ve Sipari isminde tablolara sahip bir veritaban oluturun. Bu tablolar, FK_Person adndaki bir alana sahip olmalarna ramen Kiiler tablosundaki PK_Person alan kullanlarak ilikilendirilmi olsunlar. Bu sayede Accessin Kiiler tablosundaki bilgileri istee bal olarak dier tablolardaki balant veri gruplar ile birletirmesi salanabilir. Veritabanndaki tm kiileri, mteri ve sipari bilgileri ile beraber bir rapor ierisinde yazdrmak istiyor olun. Bu isteinizi alt rapor veya formlar yardmyla yerine getirebilirsiniz. lk olarak Kiiler tablosunu temel alan rprKiiler adnda bir rapor oluturun ve bunu tasarm grnmnde an. Raporun veri kayna olarak sadece PK_person alan kullanlmaldr. imdi Mteri ve Sipari tablolar iin ayr ayr alt raporlar eklemelisiniz. Bunun iin Ara Kutusu ierisinde bulunan Alt Form/Alt Rapor( dmesine tklayn ve daha sonra ilk tablonun, rnein Sipariin, rapor zerinde grnmesini istediiniz yere tklayn. Bunun sonucunda Alt Rapor Sihirbaz ekrana gelecektir. Henz kullanlabilir bir raporunuz olmad iin ilk pencere zerindeki Varolan Tablolar ve Sorgular kullan seeneini iaretlemelisiniz. leri dmesine tklayarak ulaacanz pencere zerinden Accessin alt rapor iin kullanmasn istediiniz kayna Tablolar/Sorgular alr listesinden semelisiniz. Burada rnek olarak Tablo:Sipari i semelisiniz. Bunun haricinde pencerenin alt tarafndaki listeyi kullanarak rapor zerinde grnmesini istediiniz alanlar semelisiniz. Bu esnada Sipari tablosu ile Kiiler tablo-
CHIP | ZEL
86
sunun balantsn salayan FK_Person alann da semeyi unutmamalsnz. Sihirbazn nc sayfasnda ise eklediiniz alt raporu rprKiiler ile ilikilendirmelisiniz. Bunun iin Kendim tanmlayacam seeneini iaretleyin ve ekrana gelen Form/rapor alanlar ve Alt form/alt rapor alanlar alr listelerinden PK_Person veya FK_Person alanlarn sein. leri dmesine tklayarak ulaabileceiniz drdnc ve son sayfada ise raporunuz iin bir isim girin ve Son dmesine tklayn. Artk rprKiiler raporunda, biraz nce oluturduunuz alt raporu temsil eden yeni bir denetim eleman ekrana gelecektir. Farenin sa dmesini kullanarak bu eleman zerine tklayn ve nesne mensndeki zellikler komutunu altrn. Bu nesnenin sahip olduu Byyebilir ve Klebilir zelliklerine Evet deerini atayn. Bu zellik, Accessin tm verileri grntleyebilmek iin alt raporun yksekliini otomatik olarak ayarlayabilmesine imkan tanr. liki dahilinde bulunan Sipari tablosundaki tm bilgiler rapor zerinde bo alan kalmayacak ekilde grntleneceklerdir. Access altnda hazrladnz raporlara, yukarda anlatld ekilde farkl tablolardaki, rnein Mteri bilgileri grntlemek zere yeni alt raporlar ekleyebilirsiniz.
SPYONCU: Alexa salad yararlardan ok sisteminizdeki nemli bilgilerin ispiyonlanmasna neden oluyor.
bilgiler
Online tablolara girilen veriler IP adresiniz ve gerek URLlere ulamak iin kullandnz anahtar kelimeler nternetteki alveri alkanlklarnzn belirlenmesi iin gerekli analizler. Standart Internet Explorer kullanclar kiisel gizlilik kurallar erevesinde Alexann baz fonksiyonlarndan kurtulabilirler. Ancak Alexa browser eklentisini sisteminize kurduunuzda yklenen yazlm, kullancya kiisel tanm numaras ieren bir kalc kullanc verisi gnderir ve online al veri yaptnz rnler hakknda bilgi toplar. Ne yazk ki tm bu bilgiler ancak Internet Explorer zerindeki Yardm (Alexa penceresindeki balantya tklayarak) mens zerinden renebiliyor. nternet gezintilerinizde kiisel gizliliinizi tekrar geri kazanmak iin ise Windowsun sistem kaytlar veritaban zerinde gerekli deiiklikleri el ile yapmanz gerekiyor. Balat / altr penceresi zerinde regedit yazarak Kayt Defteri Dzenleyicisini balatn. Ekrana gelen dizin yaps zerinde srasyla HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Internet Explorer\Extensions\ anahtarna ulan. Bu kayt altnda yer alan {c95fe0808f5d-11d2-a20b-00aa003c157a} anahtarn silin. Her ne kadar artk Internet Explorer altndaki lgili balantlar gster balants almayacak olsa da internetteki farkl arama makinelerinden yararlanabilirsiniz.
NTERNET
37 Internet explorer Webde bilgilerinizi yabanclardan koruyun
Internet Explorern bir fonksiyonu, kategorilere gre aramalarda daha hzl sonu elde edilmesini salar. Aralarmens altnda lgili balantlar gster seeneine tklandnda, nceden yaplan aratrmalarla oluturulan ve benzer konulardaki internet sitelerinin listelendii, Alexa firmasnn internet arivi ekrana gelir. pucu: Webde gezinmeyi kolaylatran bu konforlu ara birtakm dezavantajlar ierir: nternet arivinin gncel tutulmas ve srekli olarak gelitirilmesi iin Alexa hizmeti tm web sayfalarn ve bunlar ziyaret eden kullanclar analiz eder. Privacy Statements kurallarn bir anlamda yerinden oynatan Alexa , web sayfalarnda da belirtildii gibi aada sra-
CHIP | ZEL
ATLYE
87
nce tm ak IE browserlar kapatn. Daha sonra bir Not Defteri ap, aadaki metni, saylarda hata yapmadan, dikkatli bir ekilde buraya yazn ve IEBAR.REG ad altnda kaydedin. imdi oluturduunuz bu dosyaya ift tklayarak, verileri registry iine ekleyebilirsiniz. Internet Explorer bir daha balattnzda, tam ekran modda balk ubuunun yer almadn greceksiniz. Eer bu moddan sklrsanz, daha nce yarattnz IE-ESKI.REG dosyasna ift tklayarak eski ekle geri dnebilirsiniz. REGEDIT4 [HKEY_CURRENT_USER\Software\ _ Microsoft\Internet Explorer\Toolbar] "Theater"=hex:0c,00,00,00,4c, _ 00,00,00,74,00,00,00,18,00,00,00,1b, _ 00,00,00,5c,\ 00,00,00,01,00,00,00,e0,00,00,00,a0,0f, _ 00,00,05,00,00,00,22,00,00,00,26,00,\ 00,00,02,00,00,00,21,00,00,00,a0,0f,00, 00,04,00,00,00,01,00,00,00,a0,0f,00,\ 00,03,00,00,00,08,00,00,00,00,00,00,00
ZELLETRN: Kayt defterinde yaplacak deiiklik ile IE balk ubuunda istediiniz tanm yazdrabilirsiniz.
lecek ifadeyi belirlemek iin zerine iki kere tklayn ve ekrana gelen Dize Dzenle penceresi zerindeki Deerkutusuna istediiniz deeri girin. ayet bu Window Title girdisi mevcut deilse, Dzen / Yeni / Dize Deeri komutunu kullanarak oluturabilirsiniz. Kiisel: Internet Explorer 6nn balk ubuundaki ifadeyi Registry ierisinden istediiniz ekilde deitirebilirsiniz.
CHIP | ZEL
88
<HTML> <HEAD> <TITLE>Resim Gizleme</TITLE> </HEAD> <BODY> <TABLE BORDER="0" CELLPADDING= -> "0" CELLSPACING="0" -> WIDTH="144" HEIGHT="56" -> background="logochip.gif"> <TR> <TD> <TABLE BORDER="0" CELLPAD -> DING="0" CELLSPACING="0" -> WIDTH="144" HEIGHT= "56"> <TR> <TD> <IMG SRC="blank.gif" -> WIDTH="144" HEIGHT= -> "56" ALIGN="BOTTOM" -> BODER="0"> </TD> </TR> </TABLE> </TD> </TR> </TABLE> </BODY> </HTML>
GZL: Bu resmi nesne mensn kullanarak kaydetmek isteyenler sadece aslnda bo olan BLANK.GIF dosyasn kaydedebilirler.
resim ile ayn bykle sahip olacak ve bo saydam bir resim olan BLANK.GIF dosyasn grntleyecek.
OUTLOOK
45 Outlook 2000 Minimum balang ile kaynak tasarrufu
Yeni e-postalar hakknda bilgilendirilmek iin Outlooku devaml olarak arka planda alr durumda tutmak zorundasnz. Ancak Outlookun kaynaklar konusunda pek de dikkatli olduu sylenemez. Yani Outlooku srf iletileri kontrol etsin diye alr durumda tutuyorsa-
nz, daha dk bir versiyonu da altrabilirsiniz. Bu, sadece bir not bileeni altran bir program balants zerinden alr. pucu: Windows masastndeki bo bir alana, farenin sa dmesini kullanarak tklayn ve ekrana gelen nesne mens zerindeki Yeni/Ksayol komutunu altrn. Bunun sonucunda alan Ksayol Olutur penceresindeki Komut Satrkutusuna Outlook program dosyas OUTLOOK.EXEnin konumunu girin veya (i)Gzat(i) dmesine tklayarak arayn. Microsoft Officein standart kurulumunda sz konusu dosyann konumu "C:\Program Files\Microsoft Office\Office\Outlook.exe" eklindedir. Dosyann konumunu girdikten sonra bir boluk brakn ve "/c IPM.Sticky-Note" ifadesini ekleyin. Bunun sonucunda Komut Satr aadaki gibi grnmelidir.
"C:\Program Files\Microsoft Office\Office\Outlook.exe" /c IPM.StickyNote"
Yukardaki HTML kodu, resminizi ikinci tablonun artalan olarak grntleyecektir. Bu nedenle kodu kendi resminize ve boyutlarna uygun olarak yeniden dzenlemelisiniz. Yukarda bulunan tablo
Ksayol Olutur sihirbaznn bir sonraki admna gemek iin leri dmesine tklayn ve bunun sonucunda ekrana gelen pencere zerindeki kutuya ksayol iin uygun bir isim girin. Ksayolu oluturmak iin Son dmesine tklayn. Daha sonra bu ksayol simgesine farenin sa dmesini kullanarak tklayn ve
44-WEBDE GVENLK
CHIP | ZEL
ATLYE
89
DZELTLD: Kayt Dzenleyicisindeki zarar grm bir girdi Outlook Expressin altrlmasna engel olabilir.
GZLENM: Yeni iletiler konusunda uyarlmak iin kaynaktan tasarruf eden bir Outlook modlnn altrlmas yeterlidir.
zellikler komutunu altrn. Penceredeki Ksayol kart zerinde bulunan altr alr listesinden Simge Durumuna Kltlm esini sein ve Tamam dmesine tklayn. imdi ileti alndnda uyarlmak iin Outlook penceresinde Aralar/Seenekler komutunu altrn ve Elektronik Posta kart zerinde bulunan Yeni eler Geldiinde bal altndaki Bir uyar iletisi gster seeneini iaretleyin. imdi Outlooku kapatn ve program ksayolunu kullanarak tekrar altrn. Programn minimum versiyonu yeni bir e-posta alndnda size bildirecektir.
eri ait olduu Account ID ile ayn olmas gereken "User ID" girdisini grene alt klasrleri an. Eer bu girdinin deeri Account ID ile ayn deilse deiken isimlerine iki kere tklayn ve deerleri uygun ekilde dzeltin. Eer birden fazla Account ID mevcutsa "User Name" altnda kendi oturum ama isminizin bulunduu hesap kimliini sein. Eer "User ID" girdisi mevcut deilse Dzen/Yeni/Dize Deeri komutunu kullanarak yeni bir Dize Deeri oluturun ve bunun ismini "User ID" olarak deitirin. Daha sonra bu yeni dize deeri zerine iki kere tklayarak deer olarak "Account ID" deerini kopyalayn. Bunun iin Account ID zerine sa tula tklayn, nesne mensndeki Yeniden Adlandr( komutunu altrn ve [Ctrl]+[C] tu kombinasyonunu kullanarak anahtar deerini panoya kopyalayn. Daha sonra yeni deer zerine iki kere tklayn ve ekrana gelen pencere zerindeki Deer Verisi kutusu aktif durumdayken [Ctrl]+[V] tu kombinasyonunu kullanarak panodaki Account ID deerini buraya kopyalayn.
tediinizde alc olarak kullanlamyorlarsa, adres defteri tarafndan kullanlamyorlar demektir. Alt klasrlerdeki kiileri de adres defterinde grebilmek iin, sz konusu klasrn zerine farenin sa dmesini kullanarak tklayn ve nesne mensndeki zellikler komutunu altrn. Bunun sonucunda ekrana gelen pencere zerinde bulunan Outlook Adres Defteri kartn hale getirin ve Bu klasr elektronik posta Adres Defteri olarak grntle seeneini iaretleyin. Eer isterseniz bu seenekteki iareti kaldrarak, sz konusu klasrde kiilerin adres defterinde kullanlmasn engelleyebilirsiniz.
KARMAIK: Kiiler alt klasrlerindeki balantlarn kullanlmak zere adres defterine eklenmesi gereklidir.
UYGULAMALAR
48 Norton Internet Security Altaki mesajlar kapatmak
Kullanm olduunuz reklam krclarna karlk tantm bannerlarndan hala kurtulamadnz m? Eer bunlar devaml olarak ekrana gelip, almanz engelliyorlarsa, en ok kullanlan kiisel firewalllardan biri olan Norton Internet Securitynin p kutusu size bu konuda yardmc olabilir. pucu: Bunun iin ilk olarak Norton Internet Security penceresi zerindeki Ad Blocking dmesine tklayn. Bunun sonucunda zerinde p kutusu simgesi bulunan ayn isimli pencere ekrana gelecektir. Norton Internet Securitynin reklam blou birok Browser ile beraber alabiliyor. rnein Eer Internet Explorer kullanyorsanz yapmanz gereken tek ey Windowsun srkle ve brak zelliini kullanmak olacaktr. Yani grmek istemediiniz reklam fareyi kullanarak Internet Explorer penceresinden Norton Internet Security penceresindeki
CHIP | ZEL
90
KONTROL ALTINDA: Reklam bloklar tarafndan otomatik olarak tannamayan bannerlar manuel olarak Norton Internet Security p kutusuna tayabilirsiniz. Bylece, tm bannerlar engellenebilir.
CRETSZ: Winamp eklentilerini kullanarak Mp3 biimindeki dosyalar CD Playerda okunabilecek bir hale getirebilirsiniz.
p kutusuna tamanz ve daha sonra Add dmesine tklamanz yeterli olacaktr. Eer Netscape Navigator kullanyorsanz farenin sa dmesini kullanarak almanz engelleyen reklam zerine tklayn ve ekrana gelen nesne mens zerindeki Ksayolu Kopyala komutunu altrn. Daha sonra Internet Security penceresine geri dnn ve Add dmesine tklayn. Bundan byle bu reklamlar sizi kesinlikle rahatsz edemeyecektir, tabii ki Norton Internet Security aktif olduu srece.
dna tklayn. Sadaki pencereden Nullsoft Disk Writer plug-in seeneini sein. Configure tuuna tklayarak Output Directory seenei altnda WAV dosyalarnn kaydedilecei klasr sein ve daha sonra dntrme ilemini balatn. Dikkat: Repeat fonksiyonunun kapal olmas gerekir. Aksi takdirde, para devaml olarak batan alnr ve ayn dosyalar tekrar Audio dosyas haline dntrlrler. Bu dosyalar diskte ok fazla yer (ortalama 60 Mbyte) kapladklar iin sabit diskiniz ksa bir sre ierisinde azna kadar dolabilir. Son olarak oluturduunuz bu dosyalar herhangi bir CD kayt program kullanarak Audio Track biiminde CDye basn.
tir. Program denemek iin Free functions.only seeneini seebilirsiniz. Kayt olmay ok sonra da yapabilirsiniz. Options mensnden Languagei sein. Buradaki Trk bayran tklayn. Bylece programn dili Trke olur. izikli ve sorunlu CDyi srcnze yerletirin. Gerekirse CD srcnz sein. Iso Buster CDyi yapabildii en iyi ekilde okumaya alacaktr. Bu ara CDde ne varsa onu okur. Tamam kaydedilmemi bir mzik parasnn tamam gzkse bile Iso Buster tarafndan okunamaz. Kurtarmak istediiniz tm dosyalar iaretleyin ve herhangi birinin zerini sa tklayn. Alan menden RAW Dosyalar kurtar sein ve kurtarlacak dosyalarn yazlmasn istediiniz bir klasr sein. Ayrca: Bu durumda CDdeki dosyalar bitler halinde okunacaktr. Dolaysyla bu kurtarma ilemi ok uzun zaman gerektirebilir.
HIZLI KURTARMA: Iso Buster ile izik veya hasarl CDlerde bulunan dosyalar kurtarabilirsiniz.
CHIP | ZEL