ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...

vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint vo thit k bi ging "Sinh tng hp Pr tin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp. I. t vn : Th k XXI- th k ca s pht trin mnh m khoa hc v cng ngh. Yu cu mi ca s nghip cng nghip ho, hin i ho t n-c v nhng thch thc b tt hu trn con -ng tin ln CNXH i hi cc nh tr-ng phi o to nn nhng con ng-i lao ng mi: thng minh, sng to. t -c mc tiu , hin nay vic i mi ch-ng trnh v ph-ng php dy hc cc tr-ng ph thng v ang -c quan tm rt ln. Trong nh h-ng v ph-ng php v thit b dy hc Sinh hc bc THPT, sch GK phn ban mi, B GD- T ch r: "Cn xy dng nhng bng hnh, a CD, phn mm my vi tnh to thun li cho gio vin ging dy nhng cu trc, qu trnh sng cp t bo, phn t v cc cp trn c th. Trch:SGV SH Ban KHXH&NV B sch th nht-NXBGD2003. "Sinh hc l khoa hc thc nghim, ph-ng php dy hc gn b cht ch vi thit b dy hc, do dy Sinh hc khng th thiu cc ph-ng tin trc quan nh- m hnh, tranh v, mu vt, phim nh...". Trch: SGV SH BanKH TN B sch th hai-NXBGD-2003.

L Th Kim Khnh

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Nh- vy, mt trong nhng h-ng i mi ph-ng php dy hc l tng c-ng vic s dng cc ph-ng tin dy hc hin i. cc tr-ng THPT ni chung v tr-ng THPT chuyn Phan Bi Chu ni hin ti ang cng tc ni ring v ang tng b-c -c tng c-ng trang b c s vt cht k thut cho cc phng hc vi s tr gip ca cng ngh thng tin. Bi vy, vic thit k cc bi ging vi s tr gip ca cng ngh thng tin nhm nng cao hiu qu dy hc ang -c rt nhiu gio vin quan tm. Trong ch-ng I phn c s di truyn hc Sch gio khoa sinh hc 11 c mt s bi dy vi khi l-ng kin thc kh nhiu v tru t-ng. Hc sinh ch-a bao gi -c quan st trong thc t, v y l ch-ng ni v c s vt cht v c ch di truyn nh-ng cp phn t. Mun quan st, nhn thy chng trn tiu bn th buc phi c knh hin vi in t vi phng i cc ln ch-a k n cn phi nhiu cng on k thut cng phu, phc tp v tn nhiu thi gian. Th nh-ng thc t hu ht cc tr-ng THPT chng ta: cc dng c th nghim, dng dy hc nh- knh hin vi in t, cc ho cht cn ch-a -c trang b y . V th, trong qu trnh thc hin ging dy cc bi dy ch-ng ny, gio vin th-ng gp phi mt s kh khn lin quan n dng dy hc. Bi "Sinh tng hp prtin" l mt trong s nhng bi . Ph-ng php truyn thng th-ng -c p dng khi ging dy n bi ny l thuyt trnh. Gio vin s dng cc bc tranh in sn hoc trc tip v hnh ln bngp cho cc em quan st p din gii ri yu cu cc em ghi chp li cc c bn. Cc cu hi, nhng tnh hung c vn tuy c -c t ra nh-ng rt hn ch - v khi l-ng kin thc ca bi ny kh ln li rt tru t-ng, phi mt nhiu thi gian cho thuyt trnh v ghi chp. L Th Kim Khnh
4

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Vi cch lm ny th-ng khng pht huy -c cao tnh tch cc, ch ng, sng to trong hc tp, hc tr khi hc th-ng th ng, d nhm chn, hiu qu gi dy khng cao. Lm th no trong thi l-ng ch-ng trnh b hp ch mt tit dy, trn khng ch mt nhm i t-ng HS, mi GV c th va kim tra bi c, va khai thc xy dng, hnh thnh cc kin thc mi, khng nhng th cn phi khc su, m rng kin thc mi cho HS, gip cc em vn dng tt cc kin thc mi khi gii thch cc s vt, hin t-ng thc tin trong cuc sng v c th hon thnh tt mi bi tp c lin quan, gip HS c thm ho hng, hng th khi hc tp ri ngy mt yu thch mn sinh hc hn. y cng chnh l mt trong nhng yu t gp phn nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp. gp phn khc phc -c cc kh khn nu trn, ti chn ti: ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint ... vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp. II. Ni dung. II.1. Mc ch, yu cu ging dy ca bi : Qua bi ny hc si nh phi: - Nu -c nhng thnh phn tham gia vo qu trnh sinh tng hp prtin. - Trnh t din bin ca qu trnh sinh tng hp prti n. - C ch gii m hnh thnh cu trc bc I ca phn t prti n. - Gi i thch -c v sao thng tin di truyn gi trong nhn m vn ch o -c s tng hp prti n ngoi nhn.

L Th Kim Khnh

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
- Xc nh -c mi quan h v s l-ng gia b ba m sao v s axit amin mi tr-ng cn cung cp, cng nh- gia s b ba m sao v s axit amin c trong phn t prtin mi -c hnh thnh. - Xc nh -c cc sn phm to ra sau qu trnh sinh tng hp prtin khi n cn n. - Pht trin nng lc suy lun hc sinh qua vic xc nh nhi m v ca cc b ba m sao v s axit ami n c trong phn t prtin do n quy nh, t chiu ca m gc suy ra chiu m sao v chiu dch m. - T kin thc: Hot ng ca cc cu trc vt cht trong t bo l nhp nhng v thng nht, b m truyn cho con khng phi l cc tnh trng c sn m l cc ADN- c s vt cht ca cc tnh trng bi u hin, hc sinh quan nim ng v tnh vt cht ca hin t-ng di truyn. II.2. dng dy hc : - My vi tnh c ci t sn gio trnh in t do tc gi thit k. - My chiu, bng chiu. II.3. Trng tm bi dy: Bi ny c nhiu ni dung kin thc mi v kh i vi hc sinh, t -c mc ch yu cu bi dy, cn t trng tm : Cc mc: I.2.b) Tng hp chui poli peptit. II. S iu ho qu trnh sinh tng hp prtin. II.4. Phn tch cu trc ni dung v ph-ng php ging dy ca bi : Tr-c khi hc sinh hc n bi ny, cc em -c hc bi 16: Axit nuclic v prtin. L Th Kim Khnh
6

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
V th tr-c khi vo ni dung bi mi, GV c th hi bi c. C kh nhiu vn GV c th la chn khi t cu hi kim tra bi c. Tuy nhin ti s dng bi tp sau:

Bi tp: Da vo cc nucltit trn ADN mch khun ca mt loi vi khun d-i y, hy xc nh trnh t cc nucltt trn ADN mch mu v cc ribnucltit t-ng ng trn mARN -c tng hp. mch mu : ADN .................................................................................... mch khun : T A X X A G A T A X T T A T X

ng dng trnh duyt Power Point trong phn ny, tr-c tin ti cho hin th ln mn hnh bi, tip n iu khin bt laze (hoc con tr) n cc v tr nucltt (trn ADN mu) hoc ribnucltit (trn mARN t-ng ng) cn xc nh, yu cu hc sinh tr li ri mi cho hin th ln mn hnh phn p n sau khi cc em hon thnh xong. Gio vin cng c th thit k cho cc em hc sinh s dng my (d-i s gim st ca gio vin), t la chn cc nucltit (hoc cc ribnucltit) t-ng ng lp ghp vo cc v tr xc nh. Nu cc em la chn ghp sai, my s khng chp nhn, bo li ri yu cu cc em chn li. Cn nu cc em lm ng, my s chp nhn v vic lp ghp ca cc em thnh cng. Vi bi tp ny c th gip cho cc em n li cc kin thc v nguyn tc b sung cng nh- ti hin li v c ch qu trnh sinh tng hp mARN din ra nh- th no. L Th Kim Khnh
7

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Tip theo, da vo s sn c trn bng (va -c thit lp trong bi tp trn), gio vin c th hi thm cc em v m m u v m kt thc ca mARN, c im ca m di truyn - Bi v y l nhng cu hi c cp n nhng vn lin quan n ni dung bi mi, lm c s nn tng cho vic tip thu bi mi -c thun li hn. Kt thc phn kim tra bi c, gio vin phn tch-nh gi nhng hc sinh v ch-a tr li -c ri cho im. Sau , gio vin t vn chuyn sang dy ni dung bi mi, cho hin th ln mn hnh mc bi ri yu cu hc sinh ghi mc vo v. Gio vin gii thiu qua v b cc bi ging ri t vn cc em cng xy dng ni dung phn A:

A. Qu trnh tng hp prtin trong t bo. I. Sao m: Nh- chng ta bit, tr-c khi hc n bi ny th cc em -c nghin cu k v qu trnh sinh tng hp ARN trong bi 16. V v th n mc ny,sau khi gii thiu: y chnh l qu trnh sinh tng hp mARN, chng ta ch cn lm sng r cho cc em l do khin ng-i ta t tn cho qu trnh ny l qu trnh sao m l -c.

L Th Kim Khnh

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
hc sinh d hnh dung v nh hn (nht l i vi cc em khi khng chuyn v khng thi i hc mn sinh), bng m hnh ng v qu trnh sinh tng hp cc loi ARN - gio vin c th h thng li mt s kin thc c bn. C th, tr-c tin trn mn hnh s xut hin cu trc i c-ng ca t bo vi ba phn tch bit: mng, t bo cht v nhn. ADN vt cht di truyn quy nh cu trc cc phn t prtin din ra trong nhn t bo). pliribnucltit mch thng. Sau t cc chui pliribnucltit mch thng va -c tng hp ny mi bin i cu hnh v hnh thnh nn cc phn t ARN vi cu trc c tr-ng ca chng. Kt qu: cc ARN ln l-t xut hin. Cc ARN sau khi -c tng hp xong s -c chui ra khi nhn (qua cc l mng nhn) n t bo cht. Mi loi ARN ng mt vai tr nht nh trong qu trnh sinh tng hp prtin ca t bo c th. Nh- vy, vi nhng -u im v-t tri ca cng ngh thng tin, ch cn trong mt khong thi gian rt ngn (t 1-2 pht), trn m hnh L Th Kim Khnh
9 M hnh ng qu trnh sinh tng hp cc loi ARN
AUG UAG

Cc gen trn ADN hot ng p tr-c tin hnh thnh nn cc chui

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
ng v qu trnh sinh tng hp cc loi ARN, gio vin c th cung cp cho cc em khng ch din bin ca mi qu trnh, m bn cnh cc em cn c th d dng xc nh -c v v tr-ni xy ra cc qu trnh sao m, nhng giai on ging v khc nhau gia cc qu trnh, v c vai tr, v tr ca mi loi ARN sau khi -c tng hp xong. K tip sau giai on sao m l giai on gii m. Gio vin t vn cng cc em hc sinh xy dng sang phn ni dung th hai ca bi: II . Gii m. 1. Khi nim. Tr-c tin, chng ta xy dng cho cc em khi nim v qu trnh gii m. Sau , chng ta c th yu cu cc em thng k cc yu t tham gia, nhn mnh thm cho cc em v ngun gc ca cc thnh phn cng nhvai tr ca mi yu t trong qu trnh gii m. ng dng trnh duyt Power Point trong phn ny, vi mi thnh phn tham gia vo qu trnh gii m chng ta u c th minh ho bng mt hnh nh km theo cho hc sinh d nh. Ring i vi ribxm l ni s din ra qu trnh tng hp prtin, chng ta cn c bit l-u cc em v cc trng thi tn ti ca n. V hc sinh d nh, chng ta c th to ra hiu ng m hnh ng: + Tr-c khi tin hnh tng hp prtin, khi ch-a c mt mARN, ribxm gm 2 tiu phn tn ti c lp, nm tch ring nhau. sinh vt nhn s,mt tiu phn c kch th-c 30S v mt tiu phn c kch th-c 50S.

L Th Kim Khnh

10

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
+ Ch khi c mt mARN, hai tiu phn mi cng tin n lin kt vo mt u mt ca mARN ti v tr m m u AUG (u 5'). Kch th-c ca ribxm lc by gi l 70S.

I I . Gii m :
1. Kh i nim - L qu tr chuyn m di truyn cha trong mARN thnh tr t c c a xit nh nh a min trong chui polipeptit ca prt in (t h p prt in) ng - C c thnh phn tha m gia : A U G G U X U A U + mARN tr- ng thnh 5 + tARN + c c a xit a min t do + ATP + mt s lo i enzim + ribxm Khi ch- a t h p prt in : ng 50S
Met Phe U U U GA A U A G

Tir

Val

Khi t h p prt in: ng 70S

A U G GUX U AU U U U GA A U A G

30S - Qu tr d m c nhng thnh phn no tha m gia? nh ch

Trn mn hnh, khi ribxm chuyn sang trng thi chun b tng hp prtin (tc l ang bt u gn kt vo mARN) th ribxm trng thi ban u (lc ch-a tng hp prtin) s bin mt. Trong tiu phn ln ca ribxm li -c chia lm hai v tr nh: mt l v tr peptit v hai l v tr amin. Mi v tr t-ng ng vi 1 b ba.

L Th Kim Khnh

11

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
C 1 iu ng l-u y l c trong sch gio khoa ln sch gio vin u khng h c mt li bnh ch, gii thch g v l do ti sao li t tn cho mi v tr trn ribxm l Peptit v Amin. trnh gy thc mc, hoang mang cho hc tr khi theo di n phn ny, ti ch ng ch thch lun v chc nng, ngha ca mi v tr ngay trn s (ch va b trng) cc em hc sinh tin hnh dung, theo di.

1. Kh i nim - L qu tr chuyn m di truyn cha trong mARN thnh tr t c c a xit nh nh a min trong chui polipeptit ca prt in (t h p prt in) ng - C c thnh phn tha m gia : A U G G U X U A U + mARN tr- ng thnh 5 + tARN + c c a xit a min t do + ATP + mt s lo i enzim + ribxm
Met phe U U U GA A U A G

I I . Gii m :

Tir

Val

Khi t h p prt in: ng 70S Khu Pepti il (P) 5 Khu Aminoaxil (A)
A U G GUX U AU U U U GA A U A G

Khi din ra s t h p prt in, ng ribxm t o thnh 2 khu chc n ng kh c nhau. Khu A l khu nhn aminoa xil-tARN m i - a vo. Khu P cha peptiil-tARN mang chui polipeptit ang - c t h p ng lc . Mi vtrt- ng ng v i mt b ba.

Sau ti cho cc em chuyn sang nghin cu phn ni dung th hai ca mc 2. Din bin qu trnh sao m. a) Hot ho axit amin. L Th Kim Khnh
12

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
mc ny hc sinh d hnh dung v d nh qu trnh hot ho axit amin din ra nh- th no, chng ta c th minh ho cu trc ca axit amin t do (khi ch-a -c hot ho) l mt hnh trn c mu xanh nht, ATP l mt hnh trn mu , cn enzim th mu vng nhp nhy to cm gic hot tnh mnh. D-i tc dng ca enzim, axit amin t do d dng lin kt -c vi hp cht giu nng l-ng ATP to thnh axit amin dng hot ho. ng dng trnh duyt Power Point trong phn ny, chng ta c th to hiu ng cho axit amin t do v ATP cng di chuyn (theo -ng dn mu xanh) n lin kt vi nhau-d-i tc dng ca enzim - to nn phc hp axit amin dng hot ho (axit amin chuyn mu). Axit amin sau khi -c hot ho th d-i tc dng ca mt enzim khc n d dng lin kt vi tARN to thnh phc hp aa-tARN. Phn ny, cng hon ton t-ng t, chng ta c th to hiu ng cho axit amin -c hot ho v tARN cng di chuyn (theo -ng dn mu ) n lin kt vi nhau-d-i tc dng ca mt enzim khc- to nn phc hp aa-tARN.

L Th Kim Khnh

13

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp

Nh- vy sn phm ca qu trnh hot ho aa chnh l aa lin kt -c vi tARN. b) Dch m v qu trnh hnh thnh chui plipeptit. Chng ta c th chia qu trnh dch m lm 3 giai on: khi u, ko di v kt thc. - Giai on 1: S khi u tng hp chui polipeptit + mARN tip xc vi ribxm v tr m m u (codon m u). + tARN mang a.a m u f.Met tin vo ribxm ng dng trnh duyt Power Point trong phn ny, u tin chng ta c th to hiu ng cho hai tiu phn ln - b ca ribxm xut hin, lc u chng vn cn tch ri nhau.

L Th Kim Khnh

14

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Sau khi c mt mARN, chng mi di chuyn (theo -ng dn mu xanh) n cng lin kt vi mARN v tr m m u (codon m u). Tip theo, tARN mang axit amin m u f.Met tin vo ribxm (theo -ng dn mu ). Nhn trn m hnh cc em c th thy rt r i vi codon m u l AUG th anticodon t-ng ng trn tARN ch c th l UAX v axit amin m u t-ng ng ch c th l Metionin sinh vt nhn s.

II. Gii m
Met 1. Kh i nim 2. Din bin ca qu tr gii m nh UAX a). Ho t ho axit amin: b) Gii m v h thnh chu i polipeptit nh - Giai o n 1: S khi u t h p chui polipeptit ng + mARN tip xc v i ribxm vtrcodon m u + tARN mang a.a m u (Met- tARN) tin vo vtrcodon m u, anticodon t- ng ng tr n tARN ca n kh p bsung v i codon m u tr n mARN. Met

UAX

Met

U AX A U G GUX U AU U U U GA A U A G

Nh- vy, vi m hnh ng v s khi u tng hp chui polipetit, chng ta c th cho hc sinh nm bt ton b c ch giai on khi L Th Kim Khnh
15

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
u mt cch rt d dng m khng cn phi mt nhiu thi gian cho thuyt trnh. Gio vin ch cn nhn mnh v s quy nh cht ch gia codon m u trn mARN vi anticodon t-ng ng trn tARN theo nguyn tc b sung, v gia anticodon t-ng ng trn tARN vi axit amin l -c. Sau chng ta cho hc sinh chuyn sang nghin cu giai on th hai: - Giai on 2: S ko di chui polipeptit + Aa1- tARN ti v tr bn cnh ,i m ca n khp vi m ca aa th nht trn mARN theo nguyn tc b sung. ng dng trnh duyt Power Point trong phn ny, trn c s m hnh ang sn c (trn mn hnh), u tin chng ta cho aa1- tARN xut hin. Tip theo, aa1- tARN tin vo ribxm (theo -ng dn mu xanh), ti v tr bn cnh (ngay sau codon m u). Lc ny, pht huy tnh tch cc, ch ng ca hc tr chng ta c th t cu hi hoc yu cu hc sinh nhn xt v mi quan h gia codon th nht trn mARN vi anticodon t-ng ng trn tARN v axit amin th nht. + Enzim xc tc to thnh lin kt peptit gia aa m u v aa th nht. hc sinh d hnh dung, u tin chng ta cho hnh nh enzim xut hin. Tip theo, enzim tin vo v tr gia hai axit amin (theo

L Th Kim Khnh

16

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
-ng dn mu ) p hnh nh lin kt peptit -c to thnh ng thi 1 phn t n-c -c gii phng (i ra theo -ng dn mu tm).

II. Gii m
Met 1. Kh i nim 2. Din bin ca qu tr gi i m nh UAX a ). Ho t ho a xit a min: b) Gii m v h thnh chu i polipeptit nh - Gia i o n 1: S khi u t h p chui polipeptit ng - Gia i o n 2: S ko di chui polipeptit + Aa 1 tARN t i vtrb n c nh, a nticodon ca n kh p bsung v i codon ca aa th nht nga y sau codon m u + Enzim xc t c t o thnh li n kt peptit gi a aa m u v a a th nht Val

H2O
X AG

Met

Val

U A X X AG A U G GUX U AU U U U GA A U A G

+ Ribxm dch chuyn i 1 b 3 trn mARN (s chuyn v) ng dng trnh duyt Power Point trong phn ny, ngay sau khi lin kt peptit gia aa m u v aa th nht (m trong m hnh ny l gia Met v Val) va -c to thnh, chng ta c th to hiu ng cho ribxm dch chuyn i 1 b 3 trn mARN (s chuyn v). L Th Kim Khnh
17

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
S chuyn v ny to nn mt khong trng trn khu vc amin ca ribxm. n y, pht huy tnh tch cc, ch ng ca hc tr chng ta c th t cu hi cho hc sinh, yu cu cc em d on din bin tip theo ca giai on ko di chui polipeptit s din ra nh- th no.

II . Gii m
Met 1. Kh i nim 2. Din bin ca qu tr gi i m nh UAX a ). Ho t ho a xit a min: b) Gi i m v h thnh chu i polipeptit nh - Gia i o n 1: S khi u t h p chui polipeptit ng - Gia i o n 2: S ko di chui polipeptit + Aa 1 tARN t i vtrb n c nh, a nticodon ca n kh p bsung v i codon ca a a th nht ngay sau codon m u + Enzim xc t c t o thnh li n kt peptit gi a a a m u v a a th nht + Ribxm d chuyn i 1 b 3 tr n mARN. ch

Tir

AUA Met Val

U AX X AG A U G GUX U AU U U U GA A U A G

+ Aa2- tARN tin vo ribxm , anticodon ca n khp b sung vi 2 codon ca aa th 2 trn mARN. Da vo hnh nh trc quan sinh ng trn mn hnh hc sinh c th d dng hnh dung -c b-c tip theo s l tARN mang aa th hai L Th Kim Khnh
18

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Tirozin bm vo. ng thi tARN ca aa m u lc by gi hon thnh xong nhim v nn lin ri khi ribxm. (S dch chuyn ca aa2- tARN v tARN m u din ra theo -ng dn mu xanh). 2 2 + Lin kt peptit gia aa1 v aa2 -c to thnh . S chuyn v li xy 1 2 ra . Enzim li xut hin, tin ti (theo -ng dn mu ) xc tc cho qu trnh hnh thnh lin kt peptit gia aa1(Val) v aa2(Tir), ng thi 1 1 2 1 phn t n-c li -c gii phng (i ra theo -ng dn mu tm).

II Gii m
M et 1. Kh i nim 2. Din bin ca qu tr gi i m nh UAX a ). Ho t ho a xit a min: b) Gi i m v h thnh chu i polipeptit nh - Gia i o n 1: S khi u t h p chui polipeptit ng - Gia i o n 2: S ko di chui polipeptit + Aa 1 tARN t i vtrb n c nh, a nticodon ca n kh p bsung v i codon ca aa th nht nga y sau codon m u + Enzim xc t c t o thnh li n kt peptit gi a aa m u v a a th nht + Ribxm d chuyn i 1 b 3 tr n mARN, ng thi tARN ( mt a xit ch a min m u) ri khi ribxm + Aa 2- tARN tin vo ribxm , a nticodon ca n kh p bsung v i codon ca a a th 2 tr n mARN. + Li n kt gi a aa 1 v a a 2 - c t o thnh . S d chuyn ca ribxm ch l i tip tc theo tng b ba tr n mARN. Tir

H2O
U AX M et Val Tir AUA

U AX

X AG

AUA

A U G GUX U AU U U U GA A U A G

Ribxm li dch chuyn, qu trnh c nh- th tip din. n y gio vin c th hi: L Th Kim Khnh
19

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
- Chui polipetit -c ko di theo chiu nh- th no? (T 5 p 3 hay t codon m u n codon kt thc). Khi gp codon kt thc trn mARN p qu trnh tng hp chui plipeptit chuyn sang giai on cui cng: - Giai on 3 : S kt thc tng hp chui plipeptit. + Khi ribxm tip xc vi m kt thc ca mARN th qu trnh tng hp mch plipeptit kt thc. Gio vin c th t cu hi: - V sao khi ribxm tip xc vi m kt thc ca mARN th chui polipeptit khng th -c tip tc ko di thm na? Da vo cc kin thc hc v m kt thc ca mARN, cc em hc sinh c th tr li -c cu hi ny. Tuy nhin, nu cc em khng tr li -c chng ta c th tip tc cung cp cho cc em hnh nh sau:

L Th Kim Khnh

20

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
II. Gii m
Met 1. Kh i nim 2. Din bin ca qu tr gi i m nh UAX a ). Ho t ho a xit a min: b) Gii m v h thnh chu i polipeptit nh - Gia i o n 1: S khi u t h p chui polipeptit ng - Gia i o n 2: S ko di chui polipeptit - Gia i o n 3 : S kt thc t h p plipeptit ng

AU X

Met

Val

Tir

Phe

Glu

X U U AU X A U G GUX U AU U U U GA A U A G

Ch cn nhn ln m hnh l chng ta c th thy -c rt r khng mt axit amin no c -c tARN mang n, v v th lin kt peptit khng th -c tip tc hnh thnh, qu trnh ko di chui polipetit buc phi dng li. Trong m hnh ny b ba kt thc l UAG, ngoi ra khi gp mt trong hai b ba khc l UGA hoc UAA th qu trnh tng hp chui polipeptit cng s kt thc . Ribxm khi khng cn tng hp prtin na th s b tch khi mARN tr v trng thi ban u (theo -ng dn mu xanh). Chui plipeptit -c gii phng, ng thi axit amin m u Metionin cng b tch ri khi mch (theo -ng dn mu tm). 21 L Th Kim Khnh Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Chui plipeptit sau i hnh thnh phn t prtin hon chnh.

II. Gii m

Met 1. Kh i nim 2. Din bin ca qu tr gii m nh UAX a). Ho t ho axit amin: b) Gii m v h thnh chu i polipeptit nh - Giai o n 1: S khi u t h p chui polipeptit ng - Giai o n 2: S ko di chui polipeptit - Giai o n 3 : S kt thc t h p plipeptit ng + Khi g codon kt thc tr n mARN: ribxm t ch khi mARN, chui p polipeptit - c gii phng, ng thi aa metionin m u cng t ch khi chui polipeptit. Chui polipeptit sau h thnh phn t prt in hon nh ch nh. Met AU X

Met

Val

Tir

Phe

Glu

X U U AU X A U G GUX U AU U U U GA A U A G

X UU

Sau , ti yu cu cc em lm bi tp sau:

L Th Kim Khnh

22

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Tr n mt i t- ng vi khun, mt gen c tr t c c nucl tit tr n 2 m ch nh khun v mu nh- sa u. H y x c Tr t c c codon tr n mARN v c c nh: nh a nticodon tr n tARN vn chuyn t- ng ng.T cho bit tr t c c axitamin nh trong chui poli peptit s kha i v trong chui polipeptit i h thnh phn t nh prt in hon ch nh- th no? nh
M ch m u M ch m g c (m ch khun) Cc codon

5 A T G G T X T A T T T T G A A T A G 3 3 T A X X A G A T A A A A X T T A T X 5
Sa o m

Gen

mARN
Gi i

Cc anticodon Chu i polipeptit s kha i

C c tARN

Chu i polipeptit h nh thnh phn t prt in hon ch nh

Vi bi tp ny, cc em s va cng c li -c cc kin thc hc, ng thi c 1 tm nhn tng qut hn v c qu trnh, bi hon thnh -c bi tp ny cng ng ngha vi vic cc em hon thnh -c s tm tt qu trnh sinh tng hp prtin trong t bo din ra nh- th no. Tip theo, chng ta c th tip tc t cu hi, yu cu cc em nhn xt v mi quan h gia ADN- mARN -Prtin. Cc cu tr li thu -c t cc em s l c s cho chng ta i n kt lun: Qu trnh sinh tng hp prtin gm hai giai on: sao m v gii m. Trnh t ca cc nucltit trn ADN quy nh trnh t cc ribonucltit trong mARN, trnh t cc ribonucltit trong mARN li quy nh ca cc axit amin trong phn t prtin.

L Th Kim Khnh

23

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
ng thi cho hin th s v mi quan h gia ADN- mARN Prtin ln mn hnh:

S qu tr sinh t ng h p prt in: nh

M ch m u M ch m g c (m ch khun) Cc codon

5 A T G G T X T A T T T T G A A T A G 3 3 T A X X A G A T A A A A X T T A T X 5
Sa o m

Gen

5 A U G G U X U A U UU U G A A U AG 3
G i i

mARN

Cc anticodon Chu i polipeptit s kha i Chu i polipeptit h nh thnh phn t prt in hon ch nh

U A X X A G A U A A A A X U U A U X
Met Val Tir Phe Glu

C c tARN

Val

Tir

Phe

Glu

Qu tr sinh t h p prt in gm hai giai o n: sao m v gii m .Tr t nh ng nh ca c c nucl tit tr n ADN quy tr t c c ribonucl tit trong mARN, tr nh nh nh t c c ribonucl tit trong mARN l i quy c c axit amin trong phn t prt in. nh
Sao chp

ADN

Sao m

mARN

Gii m

Prt in

T tr ng nh

Sau , cng da trn s ang sn c trn mn hnh, d-i dng mt bi tp vn dng, gio vin c th yu cu cc em xy dng mt s cng thc tng qut, tnh: s b ba m ho, s axit amin, s lin kt peptit, s phn t n-c -c gii phng khi hnh thnh phn t prtin ca cc i t-ng sinh vt nhn s: R rng, ch cn nhn ln s trn mn hnh l hc sinh c th d dng xc nh ngay -c: L Th Kim Khnh
24

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
N - S b ba m ho axit amin v s axit amin mi tr-ng cung cp l: - 1 2.3 - S lin kt peptit hnh thnh v s phn t n-c gii phng ra mi tr-ng l: l.k. peptit = phn t n-c = N - 2 2.3 N -2 - S axit amin trong phn t prtin l: 2.3 N - S lin kt peptit trong phn t prtin l: - 3 2.3

S qu tr sinh t ng h p prt in: nh

M ch m u M ch m g c (m ch khun) Cc codon

5 A T G G T X T A T T T T G A A T A G 3 3 T A X X A G A T A A A A X T T A T X 5
Sa o m

Gen

5 A U G G U X U A U UU U G A A U AG 3
G i i

mARN

Cc anticodon Chu i polipeptit s kha i Chu i polipeptit h nh thnh phn t prt in hon ch nh

U A X X A G A U A A A A X U U A U X
Met Val Tir Phe Glu

C c tARN

Val

Tir

Phe

Glu

Gi s trong 1 gen ca i t- ng vi khun tr n c N nucl tit, t nh: - S b ba m ho axit amin v s axit amin mi tr- ng cung cp - S li n kt peptit h thnh v s phn t n- c gii phng ra mi tr- ng. nh - S axit amin trong phn t prt in - S li n kt peptit trong phn t prt in

L Th Kim Khnh

25

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Tip theo, chng ta cho hc sinh chuyn sang nghin cu phn: 3. Pliribxm: Mc d y khng phi l kin thc trng tm ca bi tuy nhin hc sinh d hnh dung, chng ta c th cung cp cho cc em 1 on phim. Sau y l mt trong nhng hnh nh -c ly ra t on phim :

R rng, ch c 1 phn t mARN (-c minh ho bng mt si mu trn mn hnh) nh-ng c n rt nhiu cc ribxm (l cc ht mu xanh) cng ang bm vo v ang tham gia gii m. L Th Kim Khnh
26

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Cc ht ribxm dch chuyn trn mARN n u th cc bn dch l cc chui polipeptit -c ko di ra n . Kt qu l t 1 phn t mARN d-i tc dng ca nhiu ribxm c th hnh thnh nn -c rt nhiu chui polipeptit cng loi. Sau khi cho cc em theo di on phim trn, chng ta c th -a ra mt s cu hi nh-: - Em hiu th no l poliribxm? - S hnh thnh poliribxm din ra nh- th no? - Kt qu ca hin t-ng poliribxm l g? Cc thng tin thu -c t on phim s gip cc em hon thnh -c cc mc ch, yu cu ca mc ny mt cch rt nh nhng. V khi cc em hc sinh tr li xong n u, chng ta cho hin th p n ra mn hnh n cc em tin theo di:

L Th Kim Khnh

27

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
I I . Gii m
1. Kh i nim 2. Din bin ca qu tr gii m nh 3. Poliribxm Kh i nim: L hin t- ng tr n mi phn t mARN c 1 s ribxm c ng tham gia d m . ch S h thnh: Sau khi ribxm th nht d chuyn - c mt nh ch o n thribxm th hai li n kt vo mARN. Tip theo l ribxm th ba, th t- Kt qu: Mi mt phn t mARN c th t h p t mt n nhiu ng chui polipeptit c ng lo i.

Kt qu ca hin t- ng polirib x m l g ?

Sau chng ta t vn cho cc em chuyn sang nghin cu phn B. C nhiu cch chng ta dn dt vn cho hc sinh, sau y l mt trong nhng cch : Gio vin (GV): - Cc t bo cc b phn khc nhau trn c th a bo (chng ta) c kiu gen ging hay khc nhau? Hc sinh (HS): Ging nhau. GV: Nh-ng v sao chng ta vn rt d dng phn bit -c cc t bo cc b phn khc nhau (nh- da vi tc chng hn)? HS: S d nh- th l v cu to cc t bo cc b phn khc nhau trn c th chng ta khc nhau (p ngha l -c cu to bi cc loi prtin khc nhau).

L Th Kim Khnh

28

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
GV: Khng nhng th m ngay c trong cng mt n v t bo, cc c quan t khc nhau hoc l vo cc giai on sng khc nhau, cc t bo cng cn tng hp cc loi prtin khc nhau. C ch no m bo cc t bo ch tng hp loi prtin cn thit vo thi im cn thit - l nh s iu ho sinh tng hp prtin. Chng ta s cng tm hiu trong ni dung mc: B. s iu ho Qu trnh sinh tng hp prtin .

u tin chng ta gii thiu cho hc sinh: ADN trong mi t bo ca c th u cha y ton b cc gen quy nh cu trc ca tt c cc loi prtin ca c th . Nh-ng trong qu trnh pht trin c th, tu t bo trong tng loi m, tu giai on pht trin m ch mt s gen trong hot ng. S d lm -c nh- th l v trn phn t ADN c nhiu gen, mi gen gi nhng chc nng khc nhau: + Gen iu ho: l mt on ADN m ho cu trc ca prtin c ch p iu ho hot ng ca mt gen (hoc nhm gen) cu trc. + Gen khi ng: l mt on ca ADN ng tr-c v lin k gen vn hnh, l ni bm ca enzim ARN polimeraza xc tin qu trnh sao m. + Gen vn hnh: l mt on ca ADN c chc nng kim sot s hot ng ca mt gen (hoc nhm gen) cu trc thng qua c ch cm ng vi cht c ch. + Gen cu trc: lm nhim v m ho thng tin cu trc ca cc Prtin L Th Kim Khnh
29

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Sau , d cho hc sinh trong qu trnh hnh dung, chng ta biu din c ch iu ho qu trnh sinh tng hp prtin bng mt on phim (hoc m hnh ng): Trn mt mch ADN (-c minh ho bng mt -ng thng) c nhiu on (vi nhiu mu sc khc nhau), mi on l mt gen mang nhng chc nng khc nhau: gen iu ho (mu - R), gen khi ng (mu tm - P), gen vn hnh (mu vng - O), gen cu trc (mu xanh - G). Khi t bo khng cn loi prtin do gen cu trc (G) quy dnh, gen iu ho (R) s tng hp ra cht c ch, cht c ch ny s (theo -ng dn mu ) ti phong to hot ng ca gen vn hnh (O) lm cho enzim sao m ARN polimeraza (ang bm gen khi ng(P)) khng th tr-t qua gen vn hnh n gen cu trc (G) thc hin qu trnh sao m -c.

L Th Kim Khnh

30

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp

C c h i u h o q u t r n h sin h t n g h p pr t in

R
Gen iu ho

P
Gen khi ng ARN polimeraza

O
Gen vn hnh

G
Gen cu trc

Cht c ch

ADN

Cht c ch
(T heo: ha i nh khoa hc Ph p Ja cop v Mn n m 1965.)

Cn khi t bo cn tng hp loi prtin do gen cu trc (G) quy dnh, mt cht cm ng s ti v hiu ho hot ng ca cht c ch, tch cht c ch ra khi gen vn hnh to c hi cho enzim sao m ARN polimeraza tr-t qua gen vn hnh n gen cu trc (G) thc hin qu trnh sao m. Qu trnh tng hp prtin s -c din ra ngay sau . V ngun gc ca cht cm ng, cng c kh nhiu gi thuyt khc nhau. Mt trong nhng gi thuyt cho rng: cht cm ng l mt trong nhng sn phm phn gii ca chnh cc phn t prtin (do chnh gen

L Th Kim Khnh

31

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
cu trc G tng hp ra tr-c )- khi l-ng phn t prtin ny trong t bo sp ht (hoc sp t hn s l-ng m t bo ang cn). Tuy nhin, y do cn song song tn ti nhiu gi thuyt (m mi gi thuyt li u c nhng gi tr ring) cho nn chng ta khng -a ra xut x ca cht cm ng ny m ch cn ni n tc dng ca n khi xut hin l -c. Bn cnh , i sng ca mi phn t mARN rt ngn. Mi phn t mARN ch -c s dng tng hp xong vi chc chui polipeptit ri t hu - y cng chnh l mt trong nhng c ch gp phn iu ho s sinh tng hp prtin trong t bo.

C c h i u h o q u t r nh sinh t ng h p pr t in

R
Gen iu ho

P
Gen khi ng ARN polimeraza

O
Gen vn hnh

G
Gen cu trc

ADN

mARN

Cht c ch

Prtin
Cht cm ng

L Th Kim Khnh

32

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Trn y l mt m hnh biu din c ch iu ho s sinh tng hp prtin cc i t-ng sinh vt nhn s. Ngoi ra, cc i t-ng sinh vt nhn chun (trong c con ng-i chng ta), s iu ho qu trnh sinh tng hp prtin cn din ra phc tp v hon thin hn nhiu. Tuy nhin trong gii hn thi gian v khun kh ch-ng trnh ph thng, cc em s t tm hiu thm v vn ny cc ti liu tham kho hoc khi hc ln cc cp hc cao hn. Cui cng, cng c kin thc v tng c-ng kh nng t hc, t nghin cu, tm ti, sng to cho cc em, gv c th -a ra mt s phiu hc tp v cc vn c lin quan n ni dung bi hc cc em c th thc hnh ngay ti lp hoc s hon thnh khi v nh. Mt s v d:

L Th Kim Khnh

33

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Phiu hc tp 1: Thng tin v cu trc ca phn t prt in - c ghi trong gen d- i d ng no sa u y? a ) Tr t c c nucl tit tr n m ch m gc nh b) Tr t c c nucl tit tr n m ch bsung nh c) Tr t c c b ba nucl tit tr n m ch khun mu nh d) Tr t c c b ba nucl tit tr n m ch bsung nh Phiu hc tp 2: B ba ribnucl tit no d- i y t- ng ng v i m m u trong qu tr nh d m ch a ) AUG b) AUA c) AUX d) AUU

L Th Kim Khnh

34

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Phiu hc tp 3: M di truyn tr n mARN - c c theo chiu no d- i y? a ) 5' p 3' b) 3' p 5' c) C ha i chiu

Phiu hc tp 4: B ba ribnucl tit no d- i y khng ph i l m kt thc trong qu tr nh d m ch a ) UGA b) UGG c) UAG d) UAA

L Th Kim Khnh

35

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Phiu hc tp 5: Trong qu tr d m , thng tin di truyn d- i d ng tr t c c b ba nh ch nh ribnucl tit tr n phn t mARN - c truyn t ch x c sa ng d ng tr t nh nh c c a xit a min tr n chui polipeptit l nh yu t no sau y? a ) C c tARN ma ng c c a xit a min - c ho t ha t i ribxm lp r p. b) S d chuyn ca ribxm tr n mARN theo chiu 5' - 3' v theo tng nc, ch mi nc l mt b ba. c) S kh p b ba i m ca c c tARN v i b ba m sa o tr n mARN theo nguy n tc bsung gip x c vtrng ca tng a xit a min do tARN nh ma ng t i lp r p. d) C a ,b v c

II.4. Kt qu: Qua thc t ging dy, ti nhn thy: Tr-c y, cng vi nhng l do v nhn thc l dng dy hc khng -c trang b y , khng -c hin i, ti -u ho. V v th, vi nhng bi ging c ni dung kin thc kh di v rt tru t-ng nh- bi: Sinh tng hp Prtin, trin khai y cc mc, nht l khai thc k cc phn trng tm, cc gio vin th-ng rt kh thc hin -c trong mt n v thi gian ch l mt tit. Ph-ng php dy hc th-ng -c cc gio vin p dng cho cc bi c ni dung kin thc di v kh, li tru t-ng nh- bi Sinh tng hp Prtin ny ch yu l theo ph-ng php c: truyn th kin thc theo mt chiu. Hc sinh v th th-ng khng c hng th hc tp, t l hc sinh nm -c bi mi rt thp.

L Th Kim Khnh

36

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Hin nay, nh p dng cng ngh thng tin vo thit k cc bi ging, cc gio vin d dng hn rt nhiu khi i mi cc ph-ng php dy hc. Bng ph-ng php dy hc nu vn kt hp s , m hnh ho, s dng phiu hc tp cng vi vic ng dng trnh duyt Power Point, Get Quick Time Pro, Paint... vo thit k bi: Sinh tng hp Prtin (cng nh- mt s bi hc khc phn c s vt cht v c ch ca hin t-ng di truyn), ti thu -c mt s kt qu nht nh nh-: - Hc sinh hiu r ni dung bi mi ( kim tra bng test) v lm -c tt c cc bi tp c lin quan. - Cc em hng th, say m v b cun ht bi tng ni dung kin thc bi hc. T ch nhiu em rt ght hc mn Sinh nay tr thnh nhng hc sinh rt ham m hc Sinh, cc em ho hng tham gia mi tit hc, bi hc v v th hiu qu gi ging khng ngng -c nng ln. - Cc gi dy ca ti theo ph-ng php ny -c cc ng nghip d gi nh gi cao. - Kt qu thi hc sinh gii tnh trong nhng nm qua cng t rt cao, t gii khuyn khch cho n gii nh d cc em nhng lp khng chuyn. C hai em lt vo danh sch i d tuyn Quc gia. III. Kt lun: Khng phi v c m nm 2006 trong nh h-ng v ph-ng php v thit b dy hc Sinh hc bc THPT, B GD- T ch r: "Sinh hc l khoa hc thc nghim, ph-ng php dy hc gn b cht ch vi thit b dy hc, do dy Sinh hc khng th thiu cc ph-ng tin trc quan nh- m hnh, tranh v, mu vt, phim nh...". Nh- vy, mt trong nhng h-ng i mi ph-ng php dy hc l tng c-ng vic s dng cc ph-ng tin dy hc hin i. ti ny ca ti cng l ph hp vi xu th . L Th Kim Khnh
37

Sng kin kinh nghim

ng dng phn mm tin hc Power Point, Get Quick Time Pro, paint...vo thit k bi ging "Sinh tng hp Prtin" nhm mc ch nng cao cht l-ng hiu qu gi ln lp
Vi nhng hnh nh trc quan sinh ng m chnh xc, ng dng CNTT vo dy hc lm cho gi hc tr nn cc k hp dn v hng th hn rt nhiu. Bi y l nhng bi son do chnh chng ta thit k ra, cho nn chng ta c th ch ng hon ton trong mi khu, b-c ca tin trnh ln lp. B cc mt bi ging cng nh- cch trnh by trn bng - mn hnh va khoa hc, cht ch, lm ni r cc phn trng tm, li p, sinh ng, tin cho hc sinh theo di. Khng nhng th, nh phn ln cc kin thc kh v tru t-ng -c chng ta m hnh ng ha ht trn bng (mn hnh) nn chng ta c th tit kim -c ti a thi gian thuyt trnh khng cn thit tp trung vo khai thc, m rng, o su cc kin thc trng tm, to ra cc tnh hung c vn - nhm pht huy -c ti a tnh tch cc, ch ng, sng to trong hc tp ca cc em. V v th vic i mi, p dng cc ph-ng php dy hc nu vn tr nn d dng v thun li hn rt nhiu. ti ca ti trn y c th cn mang mu sc ch quan, ch-a hon thin do cn hn ch v trnh kin thc v kinh nghim ging dy. V vy, ti rt mong nhn -c s ng gp kin qu bu ca cc thy gio, c gio v cc bn ng nghip ngy cng hon thin hn. Ti xin chn thnh cm n./.

L Th Kim Khnh

38

Sng kin kinh nghim